matematyczno-fizyczny wzór na szczęście do powszechnego użytku

MATEMATYCZNO-FIZYCZNY WZÓR NA SZCZĘŚCIE
DO POWSZECHNEGO UŻYTKU
Prof. dr hab. inż. Jerzy Lechowski
Międzynarodowa Akademia Nauk AIS San Marino
Wydział Cybernetyki
„ais.sanmarino.org”
[email protected], www.realizatorzy.prv.pl
Streszczenie
W artykule podane zostanie, matematyczne wyprowadzenia wzoru na szczęście na
podstawie analogii do fizycznego pojęcia dobroci i jego praktyczne wykorzystanie w
higienie psychicznej mającej wpływ na zdrowie fizyczne. Ponadto wykazana zostanie
całkowita zgodność wzoru nie tylko z wypowiedziami różnych filozofów i myślicieli, ale
również
z wieloma świętymi księgami oraz z wielu różnymi definicjami szczęścia
spotykanymi w literaturze.
W naszym życiu pojawiają się, jak wiadomo, często różnego rodzaju długotrwałe
stresy, które stają się przyczyną wielu schorzeń, takich np. jak owrzodzenie żołądka czy
dwunastnicy, niewydolność układu krążenia, a nawet schorzenia nowotworowe.
Jaskrawym tego przykładem może być życie, młodego człowieka żyjącego w Szwajcarii i
opisującego na łożu śmierci swoją nowotworową chorobę oraz jej niewątpliwe przyczyny 1).
Różne schorzenia, jak wykazują badania naukowe powstają na gruncie długotrwałych
nie usuniętych stresów i wewnętrznej przekory, która jest w zasadzie istotą życia i
podstawowym prawem przyrody występującym nie tylko w fizyce (zasady dynamiki
Newtona i prawo Faradaya na siłę elektromotoryczną indukcji), ale również w chemii
(zasada Le Chateliera) w filozofii jako zasada walki i jedności przeciwieństw, a także w
psychologii, propagandzie i reklamie, neurolingwistyczne programowanie (NLP) szeroko
wykorzystuje tę zasadę, często jednak niezgodnie z zasadami etyki.
Zwykle jesteśmy nieświadomi tego , jak często skutecznie potrafimy się zatruć nie
tylko własnymi, ale także cudzymi emocjami i myślami (nie jest to już tylko przenośnia
poetycka), wszystkie
ujemne emocje takie jak strach, nienawiść i zazdrość są
niewłaściwym pokarmem dla naszej duszy. Fakt ten nie zawsze w porę i należycie sobie
uświadamiamy. Aby być zatem zdrowym fizycznie i duchowo musimy przestrzegać zasad
higieny psychicznej, podanych obszernie w PŚ i innych świętych księgach. Nie należy
dopuszczać do siebie myśli smutnych, tragicznych i złowrogich w stosunku do innych
ludzi. Takie niehigieniczne zachowanie zwraca się zawsze przeciwko nam szkodząc nam
systematycznie i podstępnie. (Nie czyń drugiemu co tobie nie miło znana i bardzo mądra
maksyma).
Jako pierwszy zatruciu informacyjno-emocjonalnemu ulega najczęściej i najwcześniej
nasz system nerwowy, następnie hormonalny, aż w końcu dochodzi do schorzeń
somatycznych polegających na fizycznie chorobliwych zmianach w poszczególnych
1
1
Fritz Zorin MARS Czy rak jest chorobą psychiki? (książka ta wywołała rozruchy w Szwajcarii!)Wyd. Przedświt Warszawa 1992
organach naszego organizmu. Zmiany te, często są już nieodwracalne, dlatego też we
własnym interesie powinniśmy o tym pamiętać i nie tylko myć zęby i resztę ciała, ale
również dbać o czystość wewnętrzną w przestrzeganiu zasad higieny psychicznej. Można
to osiągnąć, gdy będziemy życzliwi, sympatyczni i dobrzy dla innych, spieszyć im zawsze
z pomocą, gdy jej potrzebują, nie oczekując wdzięczności z ich strony. Prawdziwe
bowiem szczęście polega na miłości bliźniego (kochaj bliźniego swego jak siebie samego).
Wiele wiekopomnych i wspaniałych dzieł oraz luźnych myśli i aforyzmów napisano już na
temat szczęścia. Pojęcie szczęścia również na przestrzeni wieków różnie było rozumiane
przez filozofów i myślicieli, chociaż ścisłej definicji, ani tym bardziej matematycznego
wzoru na „szczęście” dotychczas nie było. A czy w ogóle szczęście można rozpatrywać w
kategoriach nauk ścisłych i zdefiniować je w jakiś sposób matematyczno-fizyczny?
Okazuje się, że również szczęście daje się tak zdefiniować. Można nawet podać
matematyczny wzór ujmujący syntetycznie niemalże wszystkie myśli zawarte w różnych
kierunkach filozoficznych i religiach na temat szczęścia. Pojęcie szczęścia wnikliwie i
bardzo szeroko przeanalizowane zostało między innymi przez Władysława Tatarkiewicza
w traktacie „O szczęściu”. Szczęście jak się okazuje można również krótko i treściwie
zdefiniować - jest ono po prostu „dobrocią”, która wskazuje jak należy w życiu
postępować, aby nie czynić krzywdy innym, ale im służyć.
Na podstawie teorii pola informacyjno-emocjonalnego, o której szerzej napisałem
już w 1983 r. w „ Postępach Cybernetyki nr 3 z. oraz nr 2 z 1987 r. a także w pracy
habilitacyjnej obronionej w Międzynarodowej Akademii Nauk w San Marino w 1994 r.
(umieszczonej w całości na stronie internetowej: www.realizatorzy.prv.pl) wykazane
zostało na zasadzie analogii, że istnieje ścisły związek między fizyczno-technicznym
pojęciem dobroci, a dobrocią w sensie ogólnym, humanistycznym i filozoficznym. Zgodnie
z tą teorią każdy człowiek określony jest przez swoje działanie oraz swoje myślenie i
emocje, które przeżywa a także informacje jakie posiada i przekazuje innym (człowiek jak
wiadomo grzeszy myślą mową i uczynkiem)
W każdym człowieku - tak jak w każdym obiekcie fizycznym -można wyróżnić trzy
podstawowe wielkości składowe ściśle ze sobą związane i stanowiące pewną
nierozerwalną jedność, podobnie jak Bóg, który jest jeden, ale w trzech osobach. Z
Bogiem Ojcem, można kojarzyć -pojemność C i związane z nią pole elektryczne, z Synem
Bożym – oporność R i związane z nim pole przepływowe prądu elektrycznego, a z
Duchem Świętym – indukcyjność L i pole magnetyczne prądu elektrycznego. Pole
elektryczne kojarzymy z polem informacyjnym, pole magnetyczne z polem emocjonalnym,
a pole przepływowe z działaniem. We wszystkich obiektach materialnych i w konstrukcji
wszystkich organizmów żywych występują jednocześnie, chociaż w różnym stopniu te trzy
podstawowe elementy składowe RLC
wielkości ich składowych uzależnione są od
struktury i funkcjonowania organizmu. Te zaś, jak wiadomo, podlegają prawom fizykochemicznym, ustalonym przez Pana Boga i opisanymi najogólniej równaniami Maxwella.
Przyjmuje się, że każdej wielkości występującej w polu elektromagnetycznym odpowiadają
analogiczne wielkości i prawa w polu informacyjno-emocjonalnym. A zatem polu
elektrycznemu, z którym związana jest pojemność C, przypisuje się pole informacyjne;
polu magnetycznemu, z którym związana jest indukcyjność L, przypisane zostało pole
emocjonalne; polu przepływowemu prądu elektrycznego zaś, z którym związana jest
oporność R, przypisane zostało wszelkiego rodzaju działanie działanie; pulsacji zmian
prądu zmiennego  - odpowiadać będzie w teorii pola informacyjno-emocjonalnego
częstość zmian procesów informacyjno-emocjonalnych. Odpowiednikiem natomiast
dobroci obwodu rezonansowego Q - przypisane zostało, w teorii pola informacyjno2
emocjonalnego w skrócie TPIE, - SZCZĘŚCIE. Jedynie Pan Bóg może być i jest
nieskończenie dobry. Człowiek niestety nie może być nieskończenie dobry, ze względu, na
swoje ograniczenia fizyczne uwarunkowane rożnego rodzaju oporami jakie posiada ( są
to opory czynne, bierne (zwane urojonymi) i pozorne). Wzór na dobroć Q, z którym
utożsamiane jest szczęście S* ma postać następującą:
ωL
1
=
R ωRC
Dobroć Q, z punktu widzenia fizycznego jest oczywiście ściśle związana z selektywnością
odbioru „pożądanych „ sygnałów, którą dobrze tłumaczy krzywa rezonansowa. Tylko
teoretycznie fizyczny obwód rezonansowy mógłby być układem nieskończenie dobrym.
Praktycznie jednak zawiera on zawsze pewne oporności i jego dobroć nie może być
nieskończenie duża. Człowiek jest, jak wiadomo, istotą bardzo skomplikowaną i nie można
go jednoznacznie zdefiniować, mimo to jednak, w pewnym sensie możemy porównać go
z układem rezonansowym. Jeżeli zatem do powyższego wzoru na Q zamiast R, L, C i 
wstawimy wyrażenia:
Q=
l
z 2 µS
εS
R=
,L =
,C =
γS
l
l
to po przekształceniu otrzymujemy następujący wzór określający umowne szczęście S*,
które jest zmienne i zależy od siedmiu zmiennych uwikłanych ze sobą
Q = S* =
zSγ
l
µ
ε
gdzie, występujące w tym wzorze wielkości zinterpretujemy w sposób następujący:
z - liczba czynności, które lubimy wykonywać, myśleć o nich lub odczuwać, (nie
grzesząc
przy tym myślą mową i uczynkiem)
S - wielość dróg prowadzących nas do celu, lub inaczej przekrój kanału
informacyjnoemocjonalnego, (zgodnie z przypowieścią o talentach)
 - dzielność w rozwiązywaniu problemów nasuwanych nam przez życie i
pokonywaniu
złośliwego i podstępnego szatana
l - odległość do celu lub obiektu pożądanego (kochanego w ogóle, a Boga w
szczególności),
pamiętajmy, że odległość (l = v t)
v - szybkość w osiąganiu celu,
t - czas w którym osiągamy postawiony sobie cel,
 - przenikalność emocjonalna, asertywność, umiejętność cieszenia się z tego co
nam Pan
Bóg daje, czyli z wszystkiego tego co było, jest i będzie,
 - przenikalność informacyjna, intelektualna (powinna być jak największa, ale nie
po to, aby przewidywać same przykre rzeczy, które mogą się zdarzyć, może to prowadzić
do samospełniającego się proroctwa). Dużą przenikalność intelektualną należy
wykorzystywać do dzielnego rozwiązywani problemów, które nasuwa nam życie.
Podana wyżej w postaci matematyczno-fizycznego wzoru, definicja szczęścia
zawiera ogólnie informacje o tym od czego i w jaki sposób zależy nasze szczęście. Można
3
korzystając z tej definicji znaleźć przyczyny naszych nieszczęść. Poza tym, jest ona
przykładem na to, jak prawa fizyki można wykorzystać w analizie stanu psychicznego
człowieka. Ze względu na istnienie pewnych oporności, które ogólnie można nazwać
fizycznymi ograniczeniami, jakie stwarza rzeczywistość, w związku z tym człowiek nie
może być nieskończenie dobrym, a zatem i nieskończenie szczęśliwym. Największe
szanse osiągnięcia szczęścia mają ci, którzy - na zasadzie wspomnianej selektywności
odbierania pożądanych sygnałów - oddają się tylko jednej, nadrzędnej idei i nie
rozpraszają zbytecznie swojej energii na nieistotne problemy, których zwykle nie
rozwiązują do końca.
Przykładem oddania się jednej idei może być m.in. Matka Teresa z Kalkuty i propagowana
przez nią sprawa służenia innym, oraz wszyscy święci. Podobnie wybitni artyści,
naukowcy i wynalazcy, a także działacze społeczni głęboko wierzący w Boga lub w ideę,
którym przyświeca ogólna dobroć, mają szanse na osiągnięcie szczęścia. Podaną tu
matematyczno-fizyczną definicję szczęścia należy, oczywiście, odpowiednio rozumieć i
dostrzec w niej głęboką treść filozoficzną, wynikającą z fizycznych praw natury i przyjętych
tu psychofizycznych analogii.
Piszę o tym, ponieważ definicja szczęścia była dyskutowana w wielu różnych
środowiskach i chociaż zawsze budziła duże zainteresowanie, to jednak jak wynikało z
dyskusji, wielu ludzi, głównie o nastawieniu humanistycznym, mających awersję do nauk
matematyczno-fizycznych, nie potrafi poprawnie odczytywać fizycznego sensu zawartego
w matematycznym wzorze. Awersję do nauk ścisłych nabywa się zwykle już w szkole na
skutek niewłaściwego nauczania tych przedmiotów. Taki człowiek jest w zasadzie na całe
życie okaleczony i nie potrafi cieszyć się zwięzłością wyrażania swych myśli i uczuć
związanych z głębią i pięknem - prawdziwą poezją praw przyrody - opisywanych zwykle
równaniami matematycznymi.
Wyprowadzony wzór, uwzględnia również czynniki środowiska, w którym człowiek
żyje - mówi on od czego i w jaki sposób nasze szczęście zależy, a tym samym pozwala
na oszacowanie i poprawę stopnia swojej szczęśliwości. Środowisko, jednakże w
rzeczywistości, ma praktycznie wpływ na każdy z elementów wchodzący do wzoru.
Z wzoru wynika, że istnieje siedem sposobów poprawy stanu swojej szczęśliwości,
zgodnie z występującymi w nim siedmioma wielkościami, które można zmieniać
świadomie w zależności od zaistniałych okoliczności, albo też zauważyć jak one zmieniają
się samoistnie wpływając na nasze szczęscie. Zrozumienie, przyjęcie i stosowanie w
praktyce podanego wzoru nie może doprowadzić nas, jakby się mogło, na pierwszy rzut
oka, błędnie wydawać, do egoizmu szkodliwego dla otoczenia, wynikającego z pogoni za
przyjemnościami, których oczywiście nie należy unikać.
Człowiekiem naprawdę szczęśliwym może być tylko taki, który jest dobry dla
innych, a przez to staje się on również dobry dla siebie. Jest to w zasadzie egoizm, choć
wysublimowany i dalekowzroczny. Zatem, aby być dobrym dla siebie należy być dobrym
dla innych i często nawet wyrzec się siebie dla innych, a to można nazwać już altruizmem.
Świat nasz byłby niewątpliwie wspaniały, gdyby wszyscy ludzie zechcieli być tego typu
egoistami dobrymi dla innych, a przez to i dla siebie.
Podany tu wzór nie hołduje zatem hedonistycznemu podejściu do życia, tzn.
takiemu, które akceptuje jedynie postępowanie sprawiające nam radość. Osobnicy, którzy
nie mogą z różnych względów dzielnie rozwiązywać problemów nasuwanych im przez
życie nadużywają zwykle alkoholu lub sięgają po narkotyki, mając nadzieję, że poprawią w
ten sposób stan swojej szczęśliwości, a tymczasem ich szczęście S* maleje do zera ze
względu na zmniejszanie się ich dzielności , która w takiej sytuacji nieubłaganie musi
4
dążyć do zera.
Jeżeli zgodnie ze wzorem będziemy cieszyli się z tego , co jest lub było, to nie
będziemy dążyli do żadnych zmian, które wprawdzie byłyby zbędne, ale w zasadzie i tak
są nieuniknione, ponieważ one jedynie, ściśle biorąc stale zachodzą, choć nie są stałe (raz
mogą być większe, a innym razem mniejsze).
Analizując wzór na szczęście należy stwierdzić, że duża przenikalność intelektualna 
wbrew pozorom wynikającym ze wzoru ( jest w mianowniku) nie powinna, więc sprzyjać
szczęściu, potrzebna jest nam jednak do rozwiązywania problemów dzielność , która
zależy od  w sposób następujący:
γ = ω ⋅ ε ⋅ tgδ = ω ⋅ ε ⋅
IR
IC
gdzie:
 - częstość zmian procesów informacyjno-emocjonalnych,
 - przenikalność informacyjna (intelektualna)
IR - strumień działania [1],
IC - strumień informacji [1],
natomiast jeżeli przenikalność  wykorzystywalibyśmy tylko do przewidywania przykrych
zdarzeń, to lepiej, aby była ona jak najmniejsza (idioci są pozornie szczęśliwi,
uśmiechnięci i zdrowi). Każdy normalny człowiek nie powinien zatem przewidywać (we
własnym interesie) żadnych przykrych zdarzeń, a jeśli ma dużą „dobroć” to i sumienie
będzie miał czyste i nie będzie się niczego obawiał. Nadmierne, bowiem i ciągłe
„zatruwanie” się swoimi myślami bywa, jak wiadomo, generatorem niepomyślnych zdarzeń
- na zasadzie samo spełniającego się proroctwa.
Papież Jan Paweł II powiedział m. in., że „Szczęśliwi są, którzy zrozumieli, że większym
szczęściem jest dawać niż brać i służyć niż być obsługiwanym”. Potwierdzenie tych słów
znajdujemy w Piśmie Świętym i w podanym wyżej wzorze. Aby jednak „zrozumieć”, należy
mieć dużą przenikalność intelektualną , a tym samym dużą dzielność .
Człowiek dzielny może łatwiej mieć, co dawać innym. Poza tym, podczas dawania
( już w chwili t = 0, tzn. natychmiast), zrealizowany zostaje postawiony sobie cel, ponieważ
odległość do celu osiąga wówczas wartość zero. Obdarowywany jest zawsze biedniejszy
od dającego (niezależnie od tego, czy będą to dobra materialne, uczucia, czy informacje).
Może się czasem zdarzyć tak, że bierzemy coś od swojego darczyńcy, tylko, dlatego, aby
nie robić mu przykrości. Wówczas, ten darczyńca, w istocie jest obdarowywany naszą
wspaniałomyślnością. W takiej sytuacji powstaje powód do radości z wzajemnego
obdarowywania się - pod warunkiem, że żadna ze stron nie żałuje swego czynu, lub obie
strony zdają sobie sprawę ze sztuczności sytuacji. Sama chęć sprawiania sobie
wzajemnej przyjemności w tym przypadku jest zjawiskiem pozytywnym. Najłatwiej zawsze
jest obdarowywać tych, których się kocha, dlatego też i miłość bliźniego może również
przyczynić się do naszego szczęścia. W każdym przypadku dawania i brania widać, zatem
wyraźnie, że łatwiej i „lepiej jest dawać niż brać”. Fakt zaś, że ”obsługiwać jest lepiej niż
być obsługiwanym” wynika stąd, iż tylko człowiek zdrowy cieleśnie, duchowo i
intelektualnie (mający dużą dzielność ) ma większe możliwości obsługiwania. Człowiek
obsługiwany posiada zwykle mniejszą dzielność , a tym samym również mniejszą
sprawność niż człowiek obsługujący. Można by sobie pomyśleć, że np. człowiek bogatszy
może sobie pozwolić na obsługiwanie go przez innych. Bogactwo jednak nie zawsze idzie
w parze z dzielnością, może ono być, bowiem nabyte przypadkowo np. w drodze spadku,
5
natomiast dzielność zależy w znacznym stopniu od nas samych, która z reguły może nam
również przynosić m. in. także bogactwo i to nie koniecznie tylko materialne.
Dawać, wbrew pozorom, może każdy, kto tylko zechce, powinien się jedynie
nauczyć czynić to w dobrym stylu, tzn. tak, aby obdarowywany mógł być z tego
zadowolony. Wydawać by się mogło, że np. chory i biedny nie może nic dawać innym może on tylko brać, tak jednak nie jest. Może on również „dawać” - sposobność i
możliwości okazywania mu wspaniałomyślności przez darczyńców.
Ze wzoru na „szczęście” S*, w mianowniku, którego występuje odległość do celu l,
nie można jednak wyciągać zbyt pochopnie wniosków, że należy rezygnować ze zbyt
odległych, być może nawet wzniosłych, celów. Należy jedynie przeprowadzić umiejętny
podział tych odległych i wielkich celów, (dla których l jest duże) na cele pośrednie
(łatwiejsze do realizowania w zależności od istniejących warunków). Wiadomo, bowiem,
że rzeczy wielkie składają się zawsze z rzeczy małych. Należy tu jednocześnie
zaznaczyć, że człowiek zawsze szuka celu i można powiedzieć, że skazany jest na
działanie, dlatego przy stawianiu sobie dalekosiężnych celów i podziale ich na małe
odcinki, nie musi szukać nowych drobnych celów, ale może realizować poszczególne
etapy postawionego sobie dalekosiężnego celu. Taki sposób postępowania daje nam
natychmiastową satysfakcję z uzyskanego wyniku w realizacji malego odcinka odległego
celu i stwarza tym samym stan szczęściorodny już w chwili bieżącej, mobilizujący
niewątpliwie do dalszego wysiłku i sprawniejszej realizacji następnych odcinków naszego
celu.. Należy jednocześnie zauważyć, że zbyt często jeszcze (zupełnie niepotrzebnie)
czynimy różnego rodzaju wyrzeczenia w imię przyszłego szczęścia, którego zwykle nie
osiągamy, a z powodu czynionych wiecznie wyrzeczeń jesteśmy praktycznie zawsze
nieszczęśliwi. Dzieje się tak, np. zarówno w wymiarze społecznym, kiedy ludzkość dąży
do idealnego ustroju wiecznej sprawiedliwości, czyniąc w tym celu wiele wyrzeczeń, jak i w
przypadku osobistym, gdy człowiek osiąga zawrotną karierę kosztem np. własnego
zdrowia, znosząc różne niewygody i w końcu nie potrafi, a nawet nie może już, cieszyć się
z tego, co dotychczas zdobył.
Szczęście S*, jak widać ze wzoru, zależy wprost proporcjonalnie od wielości dróg S
prowadzących do celu. Czy jednak zbyt duża ich liczba nie będzie stwarzała dodatkowych
problemów w wyborze? Rzadko, bowiem zdarza się, że możemy jednocześnie podążać
do celu wieloma drogami. Najczęściej podążając jedną z nich musimy rezygnować z
innych. Wybór jednak najkorzystniejszej z dróg prowadzącej do celu zależy w
rzeczywistości od naszej dzielności .
Na zakończenie musimy zwrócić jeszcze raz uwagę, i odpowiednio to podkreślić, o
czym w różnego rodzaju dyskusjach ( nie tylko o szczęściu) zwykle się zapomina, że
każdy wzór matematyczny stanowi pewną całość, a zatem należy go zawsze tak
rozpatrywać, a nie fragmentarycznie, bo wówczas będziemy mieli jedynie rację pozorną, a
nawet wręcz demagogiczną. Istotne jest, aby zawarte we wzorze czynniki uwzględniać
zawsze wszystkie jednocześnie. Jest to, jak wiadomo, cecha charakterystyczna wzorów
matematycznych. Dlatego też rozpatrując jakikolwiek czynnik nie można tego robić w
oderwaniu od pozostałych. Całość, jak wiadomo, nie jest zwykłą sumą części, ale stanowi
nową jakość, w której wszystkie elementy są ze sobą ściśle powiązane, tworząc
harmonijnie funkcjonalne piękno. Takimi są m. in. zarówno wzory matematyczne, jak i
działające urządzenia techniczne. Części, np. zegarka, chociażby były zebrane wszystkie
razem, nie będą wskazywały czasu, dopóki nie połączy się ich w funkcjonalną całość.
Trzeba jednak, niestety z ubolewaniem stwierdzić, że ten elementarny brak kultury
matematycznej w naszym (i nie tylko w naszym) społeczeństwie tak drogo nas zawsze
6
kosztuje, a pozorne racje i ciągnące się parlamentarne spory, często bzdurne i
demagogiczne nie mają końca.
Ta właśnie wielość dróg (sposobów) i spraw do załatwienia doprowadza nas często
do rozterek, których nie potrafimy rozwiązywać.
Według M. Mazura istnieją trzy rodzaje rozterek [2]. Znając jednak wzór na szczęście S* i
dobrze rozumiejąc jego sens matematyczny powinniśmy się cieszyć z tego, co jest
( zwiększając odpowiednio przenikalność emocjonalną , a dzięki z zwiększonej również
przenikalności intelektualnej  zwiększymy swoją inteligencję otrzymując w efekcie
upragnione szczęście i zdrowie psychiczne, będące podstawą zdrowia fizycznego.
Tężyzna fizyczna, zdrowy duch i inteligencja umysłu są, bowiem ściśle ze sobą powiązane
i wzajemnie się wzmacniają, Dlatego też musimy pamiętać zawsze kiedykolwiek jesteśmy
zgnębieni psychiczne, że należy zmobilizować resztki swych sił fizycznych i zrobić
cokolwiek, to, co możemy zrobić fizycznie, choćby nawet drobną rzecz. Te drobne sukcesy
wyzwolą korzystne dla nas sprzężenie zwrotne dodatnie i pociągną za sobą lawinę innych
sukcesów, z których musimy nauczyć się cieszyć. Ta radość może nasunąć nam
zbawienne myśli do większych i piękniejszych dzieł, których dokonanie da nam prawdziwe
szczęście.
Przytoczę obecnie wypowiedzi na temat szczęścia starożytnych filozofów na podstawie
książki opracowanej przez Ewę Zysek, a wydaną przez ASTRUM w 2000r [9] i wykażę ich
związki z moim wzorem.
EPIKTET z Hierapolis (50-130 n.e.)
„Prawdziwe szczęście trwa wiecznie i nie może być zniszczone. Wszystko, co nie
posiada tych dwu własności nie jest prawdziwym szczęściem”
Jeśli prawdziwe szczęście trwa wiecznie, to oczywiście nie może być zniszczone, bo
gdyby mogło być zniszczone, to nie trwałoby wiecznie. Nie podano tu faktycznie żadnej
definicji szczęścia, stwierdzono jedynie, ze jest to coś co jest prawdziwe i trwa wiecznie.
Widać, że nie jest to poprawna definicja, ponieważ jest zbyt szeroka. Natomiast dobroć
Boża trwa wiecznie i ona jest prawdziwym szczęściem, jeśli jest ktoś tą dobrocią
obdarzonym. Wzór na szczęście wyprowadzony jest na zasadzie analogii z fizycznego
pojęcia dobroci.
EPIKUR (341 -270)
1. „Jedną z przyczyn, że ludzie nie są szczęśliwi, jest to, iż sobie wyobrażają,
że szczęśliwi być nie mogą” Ta myśl Epikura zgodna jest ze wzorem na szczęście,
ponieważ wyobrażenia są związane z przenikalnością emocjonalną (μ) oraz z
przenikalnością intelektualną (ε). Dlatego, podobnie również następne wypowiedzi Epikura
o szczęściu zgodne są moim wzorem na szczęście.
2. „Jeśli chcesz człowieka uszczęśliwić nie dodawaj nic do tego co posiada,
ale ujmij mu kilka jego życzeń” oraz
3. „Kto zaś mówi, że jeszcze nie pora filozofować, lub że pora już minęła,
podobny jest do mówiącego, że jeszcze nie pora być szczęśliwym, lub że pora już
przeszła”. Epikur zwrócił tu uwagę na mały odcinek czasu, który występuje we wzorze na
szczęście w mianowniku. Powinien być on właśnie jak najkrótszy, wówczas szczęście jest
największe, ponieważ im mianownik jest mniejszy tym cały ułamek wyrażający w tym
przypadku szczęście jest większy. Epikur, w tym przypadku, w sposób kpiący wyraża się o
sądach tych ludzi, którzy nie rozumieją istoty wzoru na szczęście (chociaż żył dawno
temu).
4. „Lepiej być nieszczęśliwym z rozumem niż szczęśliwym bez rozumu” wiąże
się to z dużą wartość przenikalności intelektualnej (ε) od której zależy dzielność (γ).
7
EURYPIDES z Salaminy (480 -406)
„Być szczęśliwym – tego trzeba się uczyć” ze wzoru na szczęście wynika, że dobrze
jest mieć dużą przenikalność intelektualną.
HERODOT z Halikarnasu (ok. 489 – ok.425)
„Zbyt wielkie szczęście zawsze jest niebezpieczne i często w zgubę wtrąca.
Najlepsze szczęście jest umiarkowane”
Rzeczywiście zbyt duże szczęście człowiek, czyli zbyt duża jego dobroć jest
niebezpieczna, ponieważ może być nadmiernie wykorzystywana przez innych.
HORACY (65 -8 p.n.e)
1. „Kogo szczęście pieściło nadmiernie, tym zmiana wstrząśnie”
Częste powtarzanie tego co się lubi jest dobre, ale gdy tego co się lubi nie można
powtarzać (małe z), to człowiek jest nieszczęśliwy.
2. „Niczemu się nie dziwić – to jedno co może człowieka uczynić szczęśliwym i
zachować w szczęściu”
Tak jak wynika ze wzoru (duże µ) to jest rzeczywiście jeden ze składników szczęścia,
należy się cieszyć z tego co jest.
3.„Nie ma pełnego, bezwzględnego szczęścia”
Z czysto fizycznego punktu widzenia szczęście człowieka nie może być nieskończenie
duże ze względu na istniejące opory.
KONFUCJUSZ (551 – 479 p.n.e.)
„Wielu szuka szczęścia ponad ludzką miarę, inni poniżej niej, lecz ono znajduje się
obok człowieka”
Jeśli szczęście znajduje się obok człowieka, to człowiek musi mieć odpowiednio dużą
(dzielność γ), aby go posiąść.
KSENOFONT z Aten (443 – 355 p.n.e)
„Szczęście czyni człowieka zuchwałym i dumnym, nieszczęście pokornym i
mądrym”
Mała i duża przenikalność intelektualna (ε).
MAREK AURELIUSZ (121 – 180 n.e)
„Ten, kto kocha sławę, widzi swoje własne szczęście w czynach bliźnich, ten, kto
kocha rozkosz – czuje ją we własnym doznaniu, ale ten, kto posiada inteligencję
zdobywa ją własnym działaniem”
Marek Aureliusz, analizuje istotę szczęścia w zależności od tego co się lubi czyli
8
rozpatruje szczęście jedynie od (liczy powtórzeń tego co się lubi czyli od „z”), ale
jednocześnie mówi o posiadaniu inteligencji czyli (dużej przenikalności intelektualnej
„ε” oraz o działaniu, czyli dzielności „γ” tj. wielkościach występujących we wzorze).
MENANDER z Aten (342-291 p.n.e.)
1. „Nawet cień przyjaciela starczy, aby uczynić człowieka szczęśliwym”
Menander twierdzi, że aby być szczęśliwym wystarczy cieszyć się (mieć duże μ) z
dobroci (Q) innych, ale jeśli człowiek jest dobry dla innych, to i inni, zwykle, we
własnym interesie są dobrzy dla człowieka.
2. „Rozum jest naszym bogiem – sprawcą szczęścia i nieszczęścia”
W tym stwierdzeniu Meander widzi szczęście w dużej przenikalności intelektualnej
„ε”
PLATON (ok.427 – 347 p.n.e.)
1. „Byłoby to prawdziwym szczęściem dla złych, a nieszczęściem dla dobrych,
gdyby ze śmiercią wszystko się kończyło”
Platon w tym stwierdzeniu uzależnia opłacalność bycia dobrym, a zatem i szczęśliwym, od
nieśmiertelności, ale człowiek chce być szczęśliwym w czasie swojego życia, niezależnie
od tego, czy jest śmiertelnym czy nie(a zatem powinien być dobrym dla innych czyli
mieć duże Q).
2. „Jednym z rodzajów szczęśliwości jest zdolność podejmowania dobrych
decyzji”
W stwierdzeniu tym widać, że Platon uważa, iż szczęśliwość czyli dobroć jest funkcją
dzielności zależnej od przenikalności intelektualnej ( Q = f(γ(ε))
3. „Rozmawiać i poznawać – to stanowi szczęście życia”
W tym stwierdzeniu, można powiedzieć, że Platon uważa, iż, aby być szczęśliwym
należy być dzielnym (mieć duże γ) i mieć dużą przenikalność intelektualną (ε).
4. „Szukając szczęścia i dobra innych, znajdujemy własne”
Człowiek dobry dla innych jest również dobry dla siebie (ten człowiek, który ma
dużą dobroć Q jest szczęśliwy).
5. „Tylko uczciwe życie jest szczęśliwe”
Człowiek o dużej dobroci (Q) jest szczęśliwy.
SENEKA MŁODSZY (ok 5 p.n.e. - 65 n.e)
1. „Beztroskim i najszczęśliwszym panem jest ten, kto wygląda jutra bez
niepokoju”
Z twierdzenia tego wynika, że ten kto umie się cieszyć z tego co jest (tzn. ma dużą
przenikalność emocjonalną μ, oraz nie martwi się na zapas czyli ma dużą
przenikalność intelektualną „ε” i wykorzystuje ją do dzielnego rozwiązywania
problemów „γ=f(ε)”.
2. „Cnota wystarcza do szczęścia”
Człowiek posiadający dużą dobroć (Q) jest szczęśliwy.
3. „Nie buduj domu na piasku, a szczęścia na sercu kobiecym”
W stwierdzeniu tym zawarte jest ostrzeżenie, aby nie opierać się tylko na uczuciach
(emocjach) (dużej przenikalności emocjonalnej (μ) kobiety).
4. „szczęście nie tylko samo jest chciwe, ale wystawione jest na chciwość
9
cudzą”
Nie tyle szczęście jest chciwe co człowiek jest chciwy na szczęście tzn. Chce
myśleć, odczuwać i robić to co lubi, a nawet czasem chce uszczęśliwiać innych,
aby również robili, myśleli i odczuwali to co lubią, a nawet często powtarzali to co
lubią, chodzi tu zatem o duże „z” ze wzoru.
5. „Szczęście nigdy jeszcze nie wydźwignęło człowieka tak wysoko, aby inni
ludzie nie byli mu potrzebni”
Aby być dobrym, muszą być inni ludzie, ponieważ szczęście z definicji jest
dobrocią.
6. „Szczęście przyjaciół rodzi, nieszczęście doświadcza ich wierności”
Człowiek szczęśliwy ma wielu przyjaciół, ponieważ jest dobry, w nieszczęściu
poznaje się wiernych i prawdziwych przyjaciół.
SOFOKLES (496 -406 p.n.e.).
1. „Największe szczęście to spełnienie obowiązku”
Jeśli człowiek nie robi tego co powinien, nie może być szczęśliwym, ponieważ nie
jest dobrym.
2. „Nieszczęśliwi są ci, którzy o niczym nie myślą”
Ci, którzy o niczym nie myślą mają małą przenikalność intelektualną („ε”)
3. „Pierwszym warunkiem szczęścia jest rozsądek”
Należy mieć odpowiednią przenikalność intelektualna („ε”)
4. „Szczęściem człowieka – wielki rozum
Jednym z siedmiu czynników szczęścia jest duża przenikalność intelektualna („ε”).
SOKRATES (469 -399 p.n.e.)
1. „Dla cierpiących najmniejsza radość jest wielkim szczęściem”
Chodzi tu o umiejętność cieszenia się z tego co jest. Jest to jeden z czynników
szczęścia, jeśli człowiek ma dużą umiejętność cieszenia się z tego co jest czyli ma
duże („μ”)
2. „Dobrzy ludzie są szczęśliwi, a źli nieszczęśliwi”
To stwierdzenie jest całkowicie zgodne ze wzorem na szczęście. (dobroć to
szczęscie z fizycznego pojęcia dobroci wyprowadzony jest wzór na szczęście.
3. „ Szczęście jest przyjemnością wolną od wyrzutów sumienia”
Człowiek dobry (o dużym Q) nie ma wyrzutów sumienia ma zatem przyjemność
cieszenia się szczęściem.
SYMONIDES z Keos (556 – 468 p.n.e.)
„Szczęście osiągnę, gdy uznam ojczyznę za własny dom”
Jeśli będę się umiał cieszyć z tego co jest (duże „μ”), to zawsze uznam ojczyznę za
własny dom.
TALES z Miletu (645 – 548 p.n.e.)
„Najszczęśliwszy jest naród, w którym ani bogacze nie są zbyt bogaci, ani biedni
zbyt biedni”
10
Jeśli każdy człowiek w narodzie, będzie się umiał cieszyć z tego co jest, czyli z tego co
posiada, tzn. Będzie miał odpowiednio (duże „μ”) będzie szczęsliwy.
TUKIDYDES (471 – 395 p.n.e.)
„Podstawą szczęścia jest wolność, a podstawą wolności odwaga”
Człowiek wolny może robić, myśleć i odczuwać, to co chce. We wzorze odpowiada to
liczbie powtórzeń, („z”) tego co się lubi robić myśleć i odczuwać, do tego potrzebna jest
oczywiście zawsze odwaga.
WANG CHONG (OK.27 – 97 n.e.)
„Szczęście przychodzi bez działania i bez działania się dokonuje”
Będziemy się z pewnością umieli z tego cieszyć, gdy szczęście przyjdzie do nas i będzie
dokonywać się bez działania, ponieważ będziemy mieli (duże „μ”)..
ZARATUSTRA (VII/VI w.p.n.e.)
„Wszystko co ze szczęścia jest pomiędzy niebem a ziemią, szuka sobie schronienia
w świetlanej duszy”
Z tego stwierdzenia, ogólnie rzecz biorąc, wynika, że człowiek dobry jest szczęśliwy.
Ja widać z analizy powyższych wypowiedzi starożytnych mędrców już ponad 2500 lat
temu zastanawiano się nad istotą i definicją szczęścia, nie znajdywano jednak tak pełnej
definicji jaka zawarta jest we wzorze na szczęście, który wyprowadzony został w oparciu
o analogię do fizycznego pojęcia dobroci dopiero pod koniec XX wieku n.e. Wzór ten
zawiera jak widać wszystkie wypowiedzi o szczęściu. Wystarcza zatem znać jedynie ten
wzór, aby posiąść wszelką mądrość starożytnych filozofów na temat szczęścia.
RÓŻNE DEFINICJE SZCZĘŚCIA ZNALEZIONE W LITERATURZE WSPÓŁCZESNEJ
przytoczone za LEKSYKONEM PWN – Filozofia wydanym w 2000r poniżej można
również poddać analizie zgodności ze wzorem na szczęście wynikającym z analogii do
fizycznego pojęcia dobroci, okazuje się, że każde określenie szczęścia, zawiera jedynie
fragment powyższego wzoru.
Szczęście jest pozytywną emocją („μ”), spowodowaną doświadczeniami ocenianymi
przez podmiot jako pozytywne. Szczęście najczęściej określane jest w dwu
aspektach:mieć szczęście oznacza: sprzyjający zbieg, splot okoliczności;pomyślny los,
fortuna, dola, traf, przypadek; będzie się to zawsze wiązać z dużym („μ“)powodzenie w
realizacji celów życiowych, korzystny bilans doświadczeń życiowych („γ“)odczuwać
szczęście oznacza: (chwilowe) odczucie bezgranicznej radości, przyjemności, euforii,
zadowolenia, upojenia,(trwałe) zadowolenie z życia połączone z pogodą ducha i
optymizmem („μ“); ocena własnego życia jako udanego, wartościowego, sensownego.
Filozofowie dociekają natury szczęścia i jego osiągalności. Obydwa zagadnienia
rozważane są w kontekście pytania czy szczęście zależy jedynie od życia filozoficznego
(duże „ε“), czy też zależy również od okoliczności życiowych. Zwłaszcza w starożytności
rozumienie szczęścia było pochodną rozumienia ludzkiej natury. Napotykamy w związku z
11
tym rozmaite stanowiska:
Szczęście jako pewien ideał w życiu ziemskim jest nieosiągalne (nieskończona dobroć
człowieka jest niemożliwa ze względu na fizycznie ograniczenia jak wynika ze wzoru na
szczęście). Może ono jednak zostać osiągnięte w życiu pozagrobowym jako nagroda za
sprawowanie
Według Arystotelesa szczęście to działanie zgodne z naturą. Ponieważ do natury
człowieka należy przede wszystkim myślenie i tworzenie organizacji politycznej,
najszczęśliwsze jest życie filozofa lub męża stanu. Arystoteles podkreślał też rolę
zaspokojenia potrzeb fizjologicznych (uważał, że by być szczęśliwym trzeba być dobrze
odżywionym)
Szczęście można określać jako możliwych sytuację życiową, ocenianą: miarą
przyjemności życiowych (na przykład w epikureizmie) siłą charakteru, uniezależniającą
człowieka od zmiennych okoliczności (duża dzielność „γ“)(na przykład w stoicyzmie lub
buddyzmie
12
Według chrześcijan absolutnym szczęściem jest bezpośredni kontakt z Bogiem –
określany przez Tomasza z Akwinu jako wizja uszczęśliwiająca. Boecjusz pisał że
Bóg jest Szczęściem, a ludzie mogą być szczęśliwi dzięki uczestnictwu w szczęściu
Boga.
Według nauk islamu szczęście jest związane z postępowaniem zgodnym z wolą
Allaha – osoby prawe są szczęśliwe, zaś grzesznicy nieszczęśliwi – zarówno w życiu
doczesnym jak i pozagrobowym.
Według amerykańskiego psychologa Abrahama Maslowa istotą szczęścia jest
zaspokojenie potrzeb.
ludzie szczęśliwi to ludzie samorealizujący się.
Daniel Gilbert, profesor psychologii na Uniwersytecie Harvarda w Stanach
Zjednoczonych, uważa że poziom szczęścia danej osoby jest zaprogramowany
genetycznie
Felicytologia jest to teoria kształtowania życia szczęśliwego, zadająca pytanie: jak żyć,
aby być szczęśliwym i nie popaść w stan przeciwny szczęśliwości.
Szczęście – to:
stan zupełnej satysfakcji,
stan intensywnej radości.
Szczęściem jest uczucie, że moc rośnie, że przezwycięża się opór.
Fryderyk Nietzsche
Szczęście, to nadzieja przed faktem. Nieszczęście, to fakt po nadziei
Każdy jest kowalem własnego szczęścia. Ale kowalstwa tez trzeba się uczyć
Rzuć szczęściarza do wody, a wypłynie z rybą w zębach
Szczęśliwy jest człowiek, który w życiu nie tylko cieszy się, ale też ma się z czego
cieszyć
Każdy ma prawo do szczęścia, ale nie każdy ma szczęście do prawa." Piotr Sajnóg
Dopóki będziesz szczęśliwy, wielu będziesz miał przyjaciół. Gdy los cię opuści,
będziesz sam. Owidiusz
Człowiek współczesny szuka przyjemności bez szczęścia, szczęścia bez
zadowolenia, zadowolenia bez mądrości.
Maria Grossek-Korycka
"Ludzie są na tyle szczęśliwi, na ile sobie pozwolą."
Abraham Lincoln
Jeśli kobieta jest szczęśliwa, jest także piękna.
Sophia Loren
Sukces polega na tym, że dostajesz to, czego chciałeś. Szczęście na tym, że chcesz
tego, co dostałeś."
Szczęście podobne jest do kobiety: uśmiecha się do bogatszych.
Ignacy Piotr Legatowicz
Pieniądze szczęścia nie dają, lecz każdy chce to sprawdzić osobiście.
Stefan Kisielewski
Wiedza nie może zapewnić szczęścia, jakie wyrasta z rozwoju wewnętrznego."
13
Dalajlama
Tajemnica szczęścia leży nie w posiadaniu rzeczy, ale w umiejętności
rozkoszowania się nimi.
Tadeusz Kotarbiński
Szczęście jest przyjemnością wolną od wyrzutów sumienia.
Sokrates
Prawdziwe szczęście trwa wiecznie i nie może być zniszczone. Wszystko, co nie
posiada tych dwóch cech - nie jest prawdziwym szczęściem."
Epiktet z Hierapolis
Szczęściem jest już chęć otworzenia oczu o poranku.
Wilhelm Ockham
Gdyby przyroda przeznaczyła człowieka do szczęścia, nie dałaby mu rozumu.
Immanuel Kant
Szczęście to poczucie możności dążenia do własnych ideałów.
Józef Okulewicz
Żeby być szczęśliwym, dodawaj do tego, co masz, i odejmuj od tego, czego
pragniesz.
Szczęście jest kobietą.
Friedrich Wilhelm Nietzsche
Szczęście: nie uważać zwykłych zmartwień za katastrofy.
Andre Maurois
Szczęśliwy jest człowiek, który posiada to, czego chce, a nie chce nic złego."
św. Augustyn z Hippony
Szczęście to nie tylko to, co los daje, ale i to, czego nie zabiera.
Władysław Grzeszczyk
W życiu najlepiej, kiedy jest nam dobrze i źle. Kiedy jest nam tylko dobrze - to
niedobrze.
ks. Jan Twardowski
"Szczęście to po prostu dobre zdrowie i zła pamięć."
Ernest Hemingway
14
Zbiór wzorów na szczęście bez
komentarzy
Brytyjscy psychologowie ułożyli wzór na.
Szczęście = P + (5 x E) + (3 x H).
gdzie:
P - oznacza: podejście do życia, zdolność adaptacji, elastyczność
E - ogólna kondycja, stan zdrowia, finansów oraz życia
towarzyskiego.
H - poczucie własnej wartości, ambicje i poczucie humoru
Wzór na szczęście Dana Millmana
zaspokojenie
szczęście = -----------------pragnienia
Im większe pragnienia, których nie jesteś w stanie zaspokoić, tym mniejsze
szczęście.
Wzór Alberta Einsteina
Jeśli a oznacza szczęście, to a=x+y+z,
gdzie:
x - praca,
y - rozrywki,
z - umiejętność trzymania języka za zębami.
Na zakończenie rozważań o szczęściu można ogólnie stwierdzić, że:
Szczęście tkwi w Mądrości, która nakazuje być dobrym dla innych,
a nie szczęście tkwi w bogactwie materialnym, uzyskiwanym
często kosztem innych ludzi.
Jan Paweł II nasz papież na temat szczęścia wypowiedział się w sposób następujący:
"w imię Boże szanuj, broń, miłuj życie i służ życiu - każdemu życiu ludzkiemu! Tylko na tej
drodze znajdziesz sprawiedliwość, rozwój, prawdziwą wolność, pokój i SZCZĘŚCIE!" wypowiedź ta zgadza sie w istocie również z wyprowadzonym wzorem wynikającym z
fizycznego pojęcia dobroci.
Według nauk islamu szczęście jest związane z postępowaniem zgodnym z wolą Allaha –
osoby prawe są szczęśliwe, zaś grzesznicy nieszczęśliwi – zarówno w życiu doczesnym
jak i pozagrobowym. Wzór na szczęście potwierdza również tę myśl ponieważ z niego
wynika, że osoby dobre dla innych czyli „prawe” są szczęśliwe oraz ze wzoru wynika, że
należy się cieszyć z tego co było i jest (fakt ten zawarty jest w liczniku pod pierwiastkiem,
a oznaczony symbolem μ.
Nieskończenie jednak szczęśliwym może człowiek być tylko w niebie, a tam może się
dostać, jedynie człowiek dobry dla innych i tam będzie się mógł zawsze cieszyć z tego co
jest, w warunkach ziemskich jest to jednak bardzo trudne.
15
Piśmiennictwo
i
16
1. Lechowski J., Pojęcia i oznaczenia wielkości przyjętych w metodzie modelowania
charakterów ludzkich M. Mazura. „Postępy Cybernetyki” nr 2 1987 r.
2. Mazur M., Cybernetyka i charakter, Warszawa 1976.
3. Lechowski J., Analiza możliwości modelowania elektrycznego przepływu informacji w
środowisku, w „Postępy Cybernetyki „ Nr 3 Ossolineum 1983
4. Lechowski J. Szczęście człowieka pojęciem globalnym we wspólnotowości, w: Materiały
Międzynarodowej Konferencji „Współczesne problemy uniwersalizmu w Europie Środkowej
Wschodniej -WSPÓLNOTOWOŚĆ, REGIONALIZM, GLOBALIZM”, Wydawnictwo
Polskiego Towarzystwa Uniwersalizmu, Warszawa 1996, s.106-108.
5. Lechowski J., Higiena psychiczna podstawą zdrowia fizycznego i szczęścia. „Zdrowie
Psychiczne” nr 3-4, 1992. s.44-48.
6. Lechowski J.,Implementacja maszynowa pakietu testów do diagnozy preferencji
(predyspozycji) zawodowych - jako podstawy doboru kadrowego. Resortowy
Program
Badawczo Rozwojowy Urzędu Rady Ministrów Temat B. 12.7.
7. Lechowski J., Zarys teorii pola informacyjnego (Cybernetyczne podstawy teorii organizacji
nauki)1973. Fragment pracy planowej Nr. Z-452 Zakładu Prakseologii PAN Problem
resortowy 32.2 PAN 1973
8. Lechowski J. Praca habilitacyjna obroniona w Międzynarodowej Akademii Nauk w San Marino 1995
9. Zysek E. MĄDROŚCI STAROŻYTNYCH. ASTRUM Sp. Z o.o Wrocław 2000
10. LEKSYKON PWN Filozofia 2000
11. www.realizatorzy.prv.pl