Farmacja Praktyczna Nr 9

Transkrypt

PRAKTYCZNY MAGAZYN DLA FARMACEUTÓW
www.farmacjapraktyczna.pl
Farmacja
praktyczna
POLPHARMA FARMACEUTOM Nr 9 (57) Wrzesień 2012 Cena: 6,70 zł
TEMAT NUMERU
co wpływa na
wydolność układu
immunologicznego
małych pacjentów
apteki
Europy
poznaj pracę
farmaceutów
z zagranicy
quiz
prawo
pracy
oceń swoją
znajomość
przepisów
Odporność
u dzieci
REKLAMA
spis treści
mgr farm. Barbara Misiewicz-Jagielak
Redaktor Merytoryczna
„Farmacji Praktycznej”
upośledzona
Jak działa nasz system odpornościowy?
Szanowni
Państwo!
Jak co roku we wrześniu, wraz z pierwszym
dzwonkiem, rozpoczyna się nowy rok szkolny,
a tym samym sezon wzmożonych zachorowań
u dzieci. W tym okresie zapobiegliwi rodzice
częściej niż zwykle odwiedzają apteki i zasypują farmaceutów pytaniami o sposoby wzmacniania odporności swych pociech. Wszystko po
to, by zawczasu zminimalizować ryzyko wystąpienia u maluchów infekcji ze strony układu
oddechowego, które – co dowodzą badania – są
najczęstszą kliniczną manifestacją niedoborów
odporności. Dlatego przygotowując kolejne
wydanie naszego magazynu pokusiliśmy się
o stworzenie minikompendium wiedzy w zakresie funkcjonowania układu immunologicznego.
Tematowi odporności poświęcamy zatem nasz
wrześniowy RAPORT, SONDĘ, jak również
artykuł w OPIECE FARMACEUTYCZNEJ,
mając nadzieję, że dogłębne analizy naszych
ekspertów dostarczą Państwu niezbędnych
informacji pomocnych w codziennej praktyce.
Wrześniowym wydaniem „Farmacji Praktycznej” inicjujemy również nowy cykl, zatytułowany „Apteki Europy”, w którym farmaceuci
z zagranicy będą odpowiadać na Państwa
pytania dotyczące ich codziennej pracy. Na początek kraina tulipanów i wiatraków – realia
funkcjonowania tamtejszych aptek przybliży
Państwu mgr farm. Martin L.A. Favié, dyrektor „Dienstapotheek Westfriesland-Hoorn”.
W pierwszym powakacyjnym miesiącu jak
co roku wspominamy świętych Kosmę i Damiana, patronów farmaceutycznej braci. Z tej
okazji przyjmijcie Państwo najserdeczniejsze
życzenia zdrowia, szczęścia i wszelkiej
pomyślności, zarówno w życiu osobistym,
jak i zawodowym.
Aktualności
4 Informacje 8 Ciekawostki / gadżety apteki
10RAport: odporność
12Sonda: cywilizacyjny brak
odporności
Co zalecają farmaceuci pacjentom
chcącym zwiększyć odporność
swoich dzieci?
Prawo
Op
ieka farmaceutyczna
14zapytaj eksperta
10
16 osłabienie odporności u dzieci
19 Szczepy drożdży S. boulardii
w walce z biegunką
22 zaburzenia pamięci
24 Psychologia: wokół reguły
i odstępstwa
Rola stereotypów w codziennej
pracy farmaceuty.
Prowadzenie
apteki
26 apteki europy: holandia
28 QUIZ: sprawdź czy znasz
prawo pracy
19
Nauka
30 Rozuwastatyna w epizodach
24
Z pierwszym
dzwonkiem zaczyna
się nowy rok szkolny,
a tym samym sezon
wzmożonych infekcji
Farmacja Praktyczna®
Redaktor merytoryczna: Barbara Misiewicz-Jagielak
Redaguje zespół: Dominika Bandurska, Lilianna Bartowska-Lewicka, Michał Borysiuk,
Anna Cielemęcka, Marta Gawrylik, Justyna Grudniak, Monika Jasłowska,
Magdalena Kochańska, Marcin Lewandowski, Barbara Misiewicz-Jagielak,
Joanna Ordańska-Kucińska, Paulina Pol, Bożenna Płatos, Anna Robak-Reczek,
Patryk Starak, Wiktor Zajchowski.
sercowo-naczyniowych
33 alergiczny nieżyt nosa
Z jego powodu cierpi ponad 600 mln
ludzi na świecie.
DERMOKOSMETYKI
Życie jest piękne
36 t jak trądzik
40 Metamorfozy Z PIROLAM SZAMPON
42 zielnik apteczny
44Wino: sercem i rozumem
46przysmaki Karola Okrasy
48kultura
50krzyżówka
Na zlecenie: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o.,
ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa
Wydawca: Valkea Media S.A., ul. Elbląska 15/17, 01-747 Warszawa
Redaktor naczelny: Łukasz Kuźmiński
Dyrektor projektu: Tomasz Opiela
Projekt graficzny: Adam Świderski
farmacja praktyczna 9/2012
3
REKLAMA
informacje
Dowód zaświadczy
o ubezpieczeniu pacjenta
Od 2013 r. świadczeniodawcy będą mogli za pomocą internetu poprzez dostęp do Centralnego Wykazu Ubezpieczonych NFZ zweryfikować uprawnienia
pacjenta do świadczeń opieki zdrowotnej – czytamy
w „Gazecie Wyborczej”. Za przyjęciem noweli
ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych głosowało 233
posłów. Przeciw było 40, zaś 171 parlamentarzystów wstrzymało się od głosu. Posłowie odrzucili
poprawkę zgłoszoną przez Ruch Palikota, która
rozszerzała katalog dokumentów potwierdzających
tożsamość pacjenta, który nie ukończył 18. r.ż.
Przygotowana przez Ministerstwo Administracji
i Cyfryzacji nowelizacja przewiduje, że pacjent, aby
potwierdzić swoją tożsamość, może okazać dowód
osobisty, paszport, prawo jazdy lub legitymację
szkolną. Ta ostatnia może być okazana jedynie
przez osobę, która nie ukończyła 18 lat.
źródło: Wyborcza.pl
Po spadkach rynek
zaczął notować wzrosty
Rynek farmaceutyczny
w czerwcu, po słabszych
miesiącach, osiągnął nareszcie wzrost wartości
sprzedaży względem analogicznego okresu ubiegłego
roku – wynika z oceny firmy analitycznej PharmaExpert, którą przytacza
„Rynek Zdrowia”. Wartość
sprzedaży na aptecznym
rynku farmaceutycznym
w czerwcu br. wyniosła
2,25 mld zł. Wobec maja
br. sprzedaż zwiększyła się
o 4,5%, a względem czerwca 2011 r. nastąpił wzrost
o 6,1%. W porównaniu do
analogicznego okresu ub.r.
rynek wzrósł o 128 mln zł.
Wzrost zanotowały segmenty sprzedaży odręcznej
i leków pełnopłatnych
na receptę. Natomiast
segment sprzedaży leków
refundowanych od początku br. wypada słabiej niż
w analogicznych okresach
ub. r. Wartość sprzedaży
leków refundowanych spadła o 5,7%. Natomiast leki
pełnopłatne na receptę zanotowały wzrost sprzedaży
aż o 25,0%, a leki dostępne
w sprzedaży odręcznej
o 11,3%.
źródło: Rynekzdrowia.pl
Resort szykuje
nowelizację prawa
farmaceutycznego
Wprowadzenie definicji sfałszowanego
produktu leczniczego, a także sankcji
karnych za pośrednictwo w obrocie lekami
bez zezwolenia – przewiduje resortowy
projekt noweli prawa farmaceutycznego.
Jak donosi serwis Gazetaprawna.pl, obok sfałszowanego produktu leczniczego, projekt noweli definiuje
również substancję czynną i substancję pomocniczą,
a także inspekcję przeprowadzaną przez inspektorów
ds. wytwarzania oraz inspektorów ds. obrotu hurtowego. Nowela przewiduje ponadto nowe zadania dla
Głównego Inspektora Farmaceutycznego wynikające
z konieczności rejestrowania prowadzenia działalności
w zakresie wytwarzania, importu oraz dystrybucji
substancji czynnych oraz skutecznego nadzoru
w zakresie tej działalności.
Projektowana nowelizacja ustawy Prawo farmaceutyczne oraz ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii
wynika z konieczności wdrożenia dyrektywy unijnej
m.in. w zakresie wytwarzania, przywozu i dystrybucji
hurtowej produktów leczniczych w Unii Europejskiej
oraz zapobiegania wprowadzeniu sfałszowanych produktów leczniczych do legalnego łańcucha dystrybucji.
źródło: Gazetaprawna.pl
4
już na Twoim tablecie!
Pobierz bezpłatnie najnowsze
wydanie miesięcznika z
lub
REKLAMA
informacje
Twój Świat, Twój Dom,
Twoje Serce
źródło:
Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o.
U
dział w tym ostatnim
z pewnością mają akcje
i pikniki edukacyjne, takie jak
np. Światowy Dzień Serca. W tym
roku będziemy go obchodzić po raz
dziewiąty w Polsce. Centralne obchody
odbędą się na Rynku Głównym
w Krakowie.
Statystyki prowadzone przez Główny
Urząd Statystyczny wskazują nieubłaganie – choroby układu krążenia były
w 2010 r. przyczyną 46% wszystkich
zgonów. Jednak i tak jest to znaczna
poprawa w stosunku do lat ubiegłych
– na początku tego stulecia stanowiły
prawie 48%, podczas gdy w pierwszej
połowie lat 90. ok. 52% ogółu zgonów.
Kobiety umierają z tego powodu
znacznie częściej niż mężczyźni.
Profilaktyka
przede wszystkim
Światowy Dzień Serca organizowany
w Polsce przez Polskie Towarzystwo
Kardiologiczne ma na celu nie tylko
zwiększanie świadomości o zagrożeniach, jakie niosą ze sobą nieleczone
choroby układu krążenia, ile edukację
(już od najmłodszych lat) i próbę zmiany postaw pacjentów. To bez wątpienia
się udaje. Nieoceniona jest w tym
obszarze również pomoc farmaceutów,
którzy często informują swoich pacjentów o zagrożeniach wynikających
z zaniedbywania pierwszych oznak
choroby i instruują, do jakiego lekarza
należy się zgłosić. Każdego roku ponad
17 mln osób umiera z powodu chorób
układu krążenia. Ponad 70 proc.
6
Choroby serca i układu krążenia to wciąż główny sprawca
śmierci wśród Polaków. Od kilku lat możemy obserwować
jednak poprawę w tym zakresie. Przyczynia się do tego
nie tylko postęp w dziedzinie farmakoterapii oraz rozwój
technologii, ale również stopniowe zwiększanie świadomości
Polaków w temacie czynników ryzyka wywołujących
choroby sercowo-naczyniowe.
Czy wiesz, że:
• w ciągu minuty serce pompuje
ok. 6 l krwi, z tego prawie 1 l
przepływa do mózgu,
• serce przepompowuje dziennie
ok. 9 tys. litrów krwi,
• 5 gr ze sprzedaży każdego opakowania leku Polocard wspiera
kampanię „Krewniacy”, Polocard
wspiera Kampanię „Krewniacy”,
• serce noworodka w spoczynku bije
z częstością 120 uderzeń na minutę, człowieka dorosłego 70 uderzeń
na minutę, a zawodowego biegacza
nawet tylko 40!,
• serce kurczy się w ciągu dnia
ok. 100 tys. razy; w ciągu całego
życia liczba skurczów przekracza
2,5 mld.,
• serce mężczyzny waży 300-350 g,
kobiety 230-280 g,
• pierwszego udanego zabiegu
przeszczepienia serca na świecie
dokonał zespół chirurga Christiaana Barnarda w 1967 r., w Polsce
miał on miejsce 1985 r., a dokonał
go w Zabrzu prof. Zbigniew Religa.
z tych zgonów zdarza się
w domu, w obecności kogoś
bliskiego, kto mógłby pomóc.
Liczne badania wskazują na
niski poziom wiedzy Polaków
o przyczynach chorób układu krążenia oraz ich konsekwencjach.
Wielu zgonom z tych powodów można
byłoby zapobiec dzięki stosowaniu
regularnie kwasu acetylosalicylowego, np. zawartego w leku Polocard.
Warto zatem po takich wydarzeniach
jak Światowy Dzień Serca zaopatrzyć
aptekę w zwiększoną ilość leków stosowanych w profilaktyce chorób układu
krążenia.
Edukacja poprzez
rozrywkę
Hasłem tegorocznych obchodów
jest: „One World, One Home, One
Heart” – „Twój Świat, Twój Dom,
Twoje Serce”. Podobnie jak w latach
ubiegłych w punktach medycznych
będzie można bezpłatnie zmierzyć
i oznaczyć: wysokość ciśnienia tętniczego, wagę ciała oraz BMI, poziom
cukru i cholesterolu we krwi.
Co roku w czasie Centralnych
Obchodów Światowego Dnia
Serca przebadanych zostaje
ok. 4000-5000 osób. Dzięki
prostym badaniom, takim jak
m.in. badanie poziomu glukozy
i cholesterolu we krwi czy
pomiar ciśnienia tętniczego oraz
poradom lekarza kardiologa kilka
osób co roku jest zabieranych
wprost z festynu do szpitala
– mają bowiem wyniki badań
zagrażające ich życiu.
@
Podyskutuj o tym na forum!
Twoje serce bĳe
nie tylko dla Ciebie
Polocard (Acidum acetylsalicylicum). Skład i postać: 1 tabletka dojelitowa zawiera 75 mg lub 150 mg kwasu acetylosalicylowego. Wskazania:
Wskazanni
Ws
niaa: Hamowanie
nie agregacjii płytek
p
krwi
krw
wi w pro
prola
prolaktyce
aktyce chorób
aktyce
ch
układu
ukła
kładuu krążenia,
krąż
k ążenia, które
któree grożą
grożą
żą powstaniem
pow
wstaniem zakrzepów
zaakrzepóów i za
zatorów
atorów
ów
za
h. Dawkowanie:
Dawkowa
wan
anie:: Najczęściej
Naj
Najczęśc
ajczęściej
ie 1-2
1 2 tabletki
tableetki
tabl
etki 75 m
mgg llub
ubb 1 tab
abletkaa 150 m
bęę w czasie lub
luub poo
w naczyniach krwionośnych (zawał serca, niestabilna i stabilna choroba niedokrwienna serca), w prolaktyce innych chorób przebiegających z zakrzepami
w naczyniach.
tabletka
mgg na dobę
nasyca
cająca 225 - 300
30 mg kwasu
kwaassu acetylosalicylowego
acetylos
osaalicylowe
wego raz na
na dobę. Tabletki
Tabletk
tki
ki należy rozgryźć,
rozggryźć
r , aby
a uzyskać
uzzyskać szybkie
szyb
ybk
bkie wchłanianie.
wchłaniaanie.
posiłku, popijając niewielką ilością wody. W świeżym zawale serca lub u pacjentów z podejrzeniem świeżego zawału serca: początkowa dawka nasycająca
awy nadwrażliwości:
aw
naadw
dwrażliwości
ci:: pokrzywka,
pokrzywkaa, a nawet wstrząs,
w rząs, mogą
wst
ws
mogą wystąpić
wyystąpić w ciąguu 3 godzin
godzin odd przyjęcia
p ję
przy
jęcia kwasu
kw acetylosalicylowego.
acetyylosalicyloweg
ylo
ego.
Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną, którąkolwiek substancję pomocniczą lub inne niesteroidowe leki przeciwzapalne. Objawy
waa żołądka
ka i (lub) dwu
wunastnicy ooraz
raz stanyy zzapalne
a ne llub
apal
uub kkrwawienia
rwaw
awienia z przew
wo pokarm
wodu
moweggo (mo
może wystąpić
wystąąpi
p krwawien
pić
nie
Astma oskrzelowa, przewlekłe schorzenia układu oddechowego, gorączka sienna lub obrzęk błony śluzowej nosa. Czynna choroba wrzodowa
dwunastnicy
przewodu
pokarmowego
(może
krwawienie
tazje,
e, trombocytopenia)
trombo
bocytopenia)
a) oraz jednoczesne
jednoc
oczesne leczenie
lecz
cze
zenie lekami
leka
kami przeciwzakrzepowymi
przec
eciwzakrz
rzepowy
wym
ymi (np. pochodne
poch
chodnee kumaryny,
kuma
maryny, heparyna).
hepa
par
aryna). Ciężka
Ciężkka
z przewodu pokarmowego lub uczynnienie choroby wrzodowej). Zaburzenia krzepnięcia krwi (np. hemolia, choroba von Willebranda, telangiektazje,
zieci w wiekuu poniżej 122 lat,
l , zwłaszcza
lat
c w przebiegu
przeebiegu
bi
infe
fekcji wirusowych,
wirrusow
u ych
ch, ze względu
wz
ryzykoo wystąpienia
wystą
tąpienia zespołu
zesp
społu Reye’a.
Reye’aa.
niewydolność wątroby lub nerek, ciężka niewydolność serca, ostatnie 3 miesiące ciąży, niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej. U dzieci
infekcji
na ryzyko
ości: Przyjmowanie
Przyjmow
Prz
wanie leku w najmniejszej
najmniejsz
szej dawce skutecznej
sskkutecznej
e przez
przez najkrótszy
n krótsz
naj
szy okres
okrees konieczny do
do łagodzenia
łaggodzen
enia objawów
objawóów zmniejsza
zmniejszaa
Jednocześnie z metotreksatem w dawkach 15 mg/tydzień lub większych ze względu na mielotoksyczność. Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności:
oś ią nerek
ośc
nere
erek (kwas
(kw
waas acetylosalicylowy
acetylosa
salicylowy i jego
jego
e metabolity
metabbolity wyd
dalają sięę w moczu
mocz
czu przez
prze
zeez co zwiększa
zwiększ
sza sięę ryzyko
ryzyk
yko wystąpi
ien
e działań
enia
ryzyko działań niepożądanych. Zachować ostrożność stosując produkt u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek oraz z przewlekłą niewydolnością
wydalają
wystąpienia
czynnośc
cią wątro
troby (gdyż zw
zwiększa si
ię toksyczn
ność
oś salicy
cylanów;; u tych ppacjentów
acjenntó
tów należy kkontrolować
ontroolowaćć czynnośćć wątr
w
oby).
niepożądanych), u pacjentów z młodzieńczym reumatoidalnym zapaleniem stawów i (lub) toczniem rumieniowatym układowym oraz zaburzonąą cz
czynnością
wątroby
się
toksyczność
salicylanów;
wątroby).
ia za
arówno w cczasie
zasi
sie jak i po zzabiegu.
abiegu. Zach
chować ost
stro
rożnośćć podczas
as stosow
wania z met
m
otreksat
atem w daw
wkach mniej
ejsszych niż
Kwas acetylosalicylowy odstawić na 5 - 7 dni przed planowanym zabiegiem chirurgicznym, ze względu na ryzyko wydłużonego czasu krwawienia
zarówno
Zachować
ostrożność
stosowania
metotreksatem
dawkach
mniejszych
ie duż
użych dawekk metotreksa
satu we wle
lew
wach do
ożylnychh. Jedno
oczesne
nee stosowaniee z me
metotre
eksatem w ddawkach
awkach
15 mg/tydzień, ze względu na nasilenie toksycznego działania metotreksatu na szpik kostny. Zaleca się odstawienie salicylanów 24 - 48 godzin przedd podaniem
dużych
metotreksatu
wlewach
dożylnych.
Jednoczesne
metotreksatem
ia mies
esiączkow
owego, sstosowania
tosowaniaa systemu terapeutyc
te
czznnego do
omaciczn
znego, na
adciśni
nieenia tętnicze
ego or
raz nie
ewydolnośści sserca.
erca.
większych niż 15 mg/tydzień jest przeciwwskazane. Ostrożnie stosować w przypadku: krwotoków z narządów rodnych, nadmiernego krwawienia
miesiączkowego,
terapeutycznego
domacicznego,
nadciśnienia
tętniczego
oraz
niewydolności
ia hipog
glikemizu
zująceggoo, ooraz u chorych
raz u chhorych przyjmujących
przy
zyjmującycch leki przeciw
prz
rzeciw dnie.
dn Podczas
Poddczas leczenia
leczenia kwasem
kwaasem acetylosalicylowym
acetyylosalicylow
wy nie
wym
Nie stosować u pacjentów przyjmujących doustne leki przeciwcukrzycowe z grupy sulfonylomocznika, ze względu na ryzyko nasilenia działania
hipoglikemizującego,
większonne ryzyko
ryzykko występowania
wyst
stępowania objawów
objawów niepożądanych
niepożądany
nych w tej
e grupie
grupiee pacjen
ntów. LLeki
eki hamujące
ce cyklooksygenazę
cykklookssygenazę (syntezę
(sy
s ezę
synt
spożywać alkoholu. U pacjentów w podeszłym wieku stosować w mniejszych dawkach i w większych odstępach czasowych, ze względu na zwiększone
pacjentów.
niu terapii.. Takie dz
działanie
ie wystąpić może
m po po
podaniu kw
wasu acet
etylosaliccyloweggo w da
awce  500 m
g/do
dobę. N
ależy zac
chować
prostaglandyn) mogą powodować zaburzenia płodności u kobiet przez wpływ na owulację. Działanie to jest przemijające i ustępuje po zakończeniu
kwasu
acetylosalicylowego
dawce
mg/dobę.
Należy
zachować
szczególną ostrożność u pacjentów stosujących ibuprofen. Kwas acetylosalicylowy należy ze szczególną ostrożnością stosować u pacjentek w I i II trymestrze ciąży i u kobiet karmiących piersią. Działania niepożądane: Niestrawność (zgaga, nudności, wymioty),
bóle brzucha, brak łaknienia, rzadko stany zapalne błony śluzowej żołądka i jelit. Choroba wrzodowa żołądka i (lub) dwunastnicy bardzo rzadko prowadzące do krwotoków i perforacji. Rzadko przemijające zaburzenia czynności wątroby ze zwiększeniem aktywności
aminotransferaz, fosfatazy alkalicznej i stężenia bilirubiny. Może wystąpić ogniskowa martwica komórek wątrobowych, tkliwość i powiększenie wątroby, szczególnie u pacjentów z młodzieńczym reumatoidalnym zapaleniem stawów, układowym toczniem rumieniowatym,
gorączką reumatyczną lub chorobą wątroby w wywiadzie. Zawroty głowy i szumy uszne, będące zazwyczaj objawami przedawkowania, zaburzenia słuchu. Zwiększone ryzyko krwawień, wydłużenie czasu krwawienia, czasu protrombinowego, trombocytopenia,
krwawienia takie jak: krwotok okołooperacyjny, krwiaki, krwawienie z nosa, krwawienia z dróg moczowo-płciowych, krwawienia dziąseł. Rzadko lub bardzo rzadko poważne krwawienia takie jak: krwotok z przewodu pokarmowego, krwotok mózgowy (szczególnie
u pacjentów z niekontrolowanym nadciśnieniem i (lub) w przypadku równoczesnego podawania leków hamujących krwawienie), które w pojedynczych przypadkach mogą potencjalnie zagrażać życiu. Krwotok może prowadzić do ostrej lub przewlekłej niedokrwistości
w wyniku krwotoku i (lub) niedokrwistości z niedoboru żelaza (na przykład w wyniku utajonych mikrokrwawień) z odpowiednimi objawami laboratoryjnymi i klinicznymi, takimi jak: astenia, bladość, hipoperfuzja. Może wystąpić niedokrwistość hemolityczna u pacjentów
z niedoborem dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej oraz leukopenia, agranulocytoza lub eozynopenia. Niewydolność serca, nadciśnienie tętnicze. Reakcje nadwrażliwości: astma, odczyny skórne, wysypka, pokrzywka, obrzęk, świąd, zaburzenia sercowo-oddechowe.
U pacjentów z niedoborem dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej może wystąpić niedokrwistość hemolityczna oraz leukopenia, agranulocytoza lub eozynopenia, rzadko martwica brodawek nerkowych i śródmiąższowe zapalenie nerek, białkomocz oraz obecność
leukocytów i erytrocytów w moczu. Bardzo rzadko ciężkie reakcje włączając wstrząs analaktyczny. Długotrwałe przyjmowanie leków zawierających kwas acetylosalicylowy może być przyczyną bólu głowy, który nasila się podczas przyjmowania kolejnych dawek.
Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma S.A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu: Polocard tabletki dojelitowe 75 mg i 150 mg – odpowiednio R/7280 oraz R/7281 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o.,
ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48 22 364 61 00; fax. +48 22 364 61 02. www.polpharma.pl. Lek wydawany bez recepty.
POLOC/401/11-2011
REKLAMA
ciekawostki / gadżety apteki
Smartfony zadbają
o nasze zdrowie
W niedalekiej przyszłości nasze
smartfony będą w stanie powstrzymać nas przed rzuceniem
się w objęcia nałogu czy depresją.
Wszystko dzięki dwóm niezależnym
programom badawczym, które prowadzone są obecnie w USA – donosi
serwis Gizmodo.pl. Pierwszy, pod
kierownictwem Edwarda Boyera
na University of Massachusetts,
opracowuje system o nazwie iHeal.
Ma on być przeznaczony dla ludzi,
którzy w przeszłości mieli problemy z uzależnieniami, bądź
cierpią na zespół stresu pourazowego. iHeal ma być bransoletką, która zbiera takie informacje, jak tętno, aktywność
elektryczna skóry czy temperatura i przekazuje je do aplikacji zainstalowanej w smartofnie. Ta analizuje sytuację
i sprawdza, czy pacjent jest zestresowany, a co za tym idzie,
czy może chcieć sięgnąć po rozluźniające używki. Druga
aplikacja, opracowywana w Chicago na Northwestern University, nosi nazwę Mobilyze, zaprojektowana została do walki z depresją. Pobiera dane z GPS sprawdzając czy użytkownik nie wychodzi z domu rzadziej niż zazwyczaj, monitoruje
też częstotliwość połączeń telefonicznych, e-maili czy smsów.
źródło: Gizmodo.pl
Co lekarz miał
na myśli?
ko
nk
ur
s!
Zapraszamy wszystkich
farmaceutów do wzięcia udziału
w nowym konkursie „Co lekarz
miał na myśli?”. Na stronie
internetowej naszego magazynu
(w zakładce: AKTUALNE
KONKURSY) umieściliśmy
autentyczną, nieczytelnie
wypełnioną receptę. Jeśli uda się
Państwu rozszyfrować znajdujące
się na niej nazwy leków, prosimy
przesłać je mailem (najpóźniej do
15 października 2012 r.) na adres
naszej redakcji, za pośrednictwem
naszej strony internetowej.
Osoby, które prześlą do nas maila
z prawidłowymi nazwami leków,
mają szansę otrzymać nagrody
ufundowane przez Polpharmę.
Szczegóły zabawy
na stronie:
8
E-papierosy
pod lupą uczonych
Naukowcy z Instytutu Medycyny Pracy
i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu
badają wpływ papierosa elektronicznego na
zdrowie – donosi dziennik „Rzeczpospolita”.
A wszystko po to, by ostatecznie ustalić, czy papierosy elektroniczne są bezpieczne, czy też mogą być groźne dla zdrowia. Dotychczasowe wyniki badań, prowadzone w innych
ośrodkach, nie dały bowiem jednoznacznej odpowiedzi w tej
kwestii. Aktualne testy od czerwca br. prowadzi zespół pod
kierownictwem prof. Andrzeja Sobczaka – szefa Zakładu
Szkodliwości Chemicznych i Toksykologii Genetycznej
w sosnowieckim instytucie. Pierwsze wyniki pracy uczonych
mogą być znane jeszcze we wrześniu. Prof. Sobczak od wielu
lat zajmuje się toksykologią dymu tytoniowego. Do zbadania
e-papierosów skłoniła go rosnąca popularność tych urządzeń
– stoiska z takimi produktami można spotkać niemal
w każdym hipermarkecie. Widać je często na ekranach kin
i w telewizji. – Pozostaje pytanie, czy tego typu urządzenia
nie skłonią młodych ludzi, którzy nie sięgnęli po zwykłego
papierosa, do wypróbowania papierosa elektronicznego
– zastanawia się prof. Sobczak.
źródło: Rp.pl
E-papierosy
pod lupą uczonych
Naukowcy z Instytutu Medycyny Pracy i
Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu badają
wpływ papierosa elektronicznego na zdrowie –
donosi dziennik „Rzeczpospolita”.
raport
Odporność
upośledzona
autor: prof. dr hab. Anna Stasiak-Barmuta
Kierownik Zakładu Immunologii Klinicznej,
Wydział Lekarski Uniwersytetu Medycznego
w Białymstoku
Najczęstszą
kliniczną
manifestacją
niedoborów
odporności
w wieku
rozwojowym
są nawracające
infekcje układu
oddechowego
– w 1998 r.
WHO określiła
je mianem
„zapomnianej
pandemii”
10
Niedobory odporności stanowią dużą grupę chorób,
w których zdolność ustroju do prawidłowej odpowiedzi
immunologicznej zostaje zaburzona na różnych etapach
jej rozwoju. Konsekwencją tego typu zaburzeń jest
upośledzona odpowiedź organizmu na różne czynniki,
manifestująca się niesprawną eliminacją obcych
lub niedoborem tolerancji antygenów własnych.
U
każdej osoby chorującej „zbyt
często”, gdzie infekcje trwają
dłużej, mają cięższy przebieg,
nie ograniczają się do jednego układu
czy narządu i powodowane są drobnoustrojami, które w normalnych warunkach nie powodują chorób, należy
w diagnostyce brać pod uwagę istnienie
upośledzenia odporności. Ze względu
na fizjologię dojrzewania i różnicowania układu odpornościowego najwięcej
chorób, u podłoża których leży niedobór
ilości i funkcji komórek immunokompetentnych, notuje się w wieku rozwojowym, kiedy mechanizmy obronne nie
zostały jeszcze w pełni wykształcone
i w wieku podeszłym, kiedy mechanizmy obronne zostały już wyczerpane.
Znacząco różna dla obu okresów jest
specyfika kliniczna obserwowanych
niedoborów, gdzie w wieku rozwojowym, oprócz wtórnych, występują
pierwotne niedobory odporności.
Sytuacje sugerujące istnienie niedoborów odporności u dzieci to:
 o siem lub więcej zakażeń dróg
oddechowych lub uszu w ciągu
1 roku,
 d wa lub więcej zapaleń zatok
w ciągu 1 roku,
 t rwająca 2 m-ce lub dłużej
antybiotykoterapia bez wyraźnej
poprawy,
 d wa lub więcej zapalenia płuc
w ciągu 1 roku,
 b rak przyrostu masy ciała lub
wzrostu u dziecka z nawracającymi zakażeniami,
 p owtarzające się głębokie ropnie
skórne lub ropnie narządowe,
 p rzewlekające się grzybice jamy
ustnej lub skóry u dzieci powyżej
1. roku życia,
 k onieczność długotrwałego stosowania antybiotyków dożylnych dla
opanowania zakażenia,
 d wa lub więcej ciężkich zakażeń,
jak: posocznica, zapalenie mózgu, zapalenie kości, zakażenie
skóry,
w
ywiad rodzinny wskazujący na
występowanie pierwotnych niedoborów odporności.
U osoby dorosłej sytuacjami sugerującymi istnienie niedoborów odporności są:
 c ztery lub więcej infekcji w ciągu
roku wymagających antybiotykoterapii (zapalenie płuc, oskrzeli,
zatok, uszu),
 i nfekcje lub nawracające infekcje
wymagające długotrwałego stosowania antybiotyków,
 d wa lub więcej ciężkich zakażeń
bakteryjnych (zapalenie opon
mózgowo-rdzeniowych, zapalenie
kości, posocznica, zapalenie skóry),
 d wa lub więcej potwierdzonych
radiologicznie zapaleń płuc w
ciągu 3 lat,
 z akażenie z nietypową lokalizacją
lub spowodowane nietypowym
patogenem,
w
ywiad rodzinny wskazujący na
istnienie pierwotnych niedoborów
odporności.
raport
U dzieci
stosujących
leki immunostymulacyjne
obserwowano
zmniejszenie
liczby infekcji
średnio
o 40%
Najczęstszą kliniczną manifestacją
niedoborów odporności w wieku
rozwojowym są nawracające infekcje
układu oddechowego. W roku 1998
WHO określiła je mianem „zapomnianej pandemii”. Według danych
epidemiologicznych z roku 1998
zakażenia układu oddechowego były
przyczyną 19% wszystkich zgonów
dzieci poniżej 5. roku życia, i w 8,2%
przyczyną inwalidztwa. W roku
2000 z ich powodu zmarło na świecie
ok. 17 mln ludzi, w tym ok. 1,9 mln
dzieci, z czego 70% w Afryce i Azji
Południowo-Wschodniej.
Wiele spośród niedoborów odporności można wyleczyć lub zmniejszyć ich negatywne skutki. Dzięki
postępowi immunofarmakologii
dysponujemy obecnie szeroką gamą
preparatów modyfikujących czynność układu odpornościowego.
W publikacji przygotowanej przez
Cochrane Collaboration pochodzącej z roku 2007 analizowano
kliniczne i laboratoryjne efekty
działania różnych leków immunostymulacyjnych. Analizę oparto
o wyniki uzyskane w 58 badaniach,
w których wzięło udział 3819 pacjentów w wieku od 6. miesiąca do
18. roku życia. 38 badań dotyczyło
oceny efektów działania produktów
bakteryjnych, 3 badania – preparatów ziołowych, 11 badań – immunostymulatorów syntetycznych,
w 5 publikacjach oceniano efekty
działania hormonów grasicy
i w 1 – efekty działania syntetycznego interferonu. W przeprowadzonej metaanalizie u dzieci stosujących leki immunostymulacyjne
obserwowano zmniejszenie liczby
infekcji średnio o 40%.
Terapia immunostymulacyjna ma
też swoje ograniczenia. Pierwsze
z nich dotyczy wieku pacjentów,
gdzie do momentu osiągnięcia przez
układ immunologiczny dojrzałości
powinno się zachować niezwykłą
ostrożność w aplikowaniu leków immunotropowych. Kolejne to zachowanie niezbędnych do regeneracji
układu odpornościowego przerw
w terapii immunostymulacyjnej –
obserwowana w badaniach laboratoryjnych sekwencja zmian
w układzie immunologicznym w trakcie tego rodzaju
terapii wskazuje na początkowe wyczerpanie „rezerw
obwodowych” zasobów komórek immunokompetentnych. Ze
względu na imitujący działanie
antygenu mechanizm działania
leków immunostymulacyjnych nie
zalecałabym też ich stosowania
w trakcie lub bezpośrednio po
infekcji. Efekt immunosupresyjny
wywierają też leki immunostymulacyjne stosowane w nadmiarze.
Przy wdrażaniu leczenia immunostymulacyjnego niezwykle ważny
jest zatem dobór rodzaju immunostymulatora, dawki oraz okresu jego
stosowania, tak aby immunostymulacyjnych zamierzeń nie zamienić
paradoksalnie w immunsupresyjne
skutki! Dlatego też każdy rodzaj
leczenia immunotropowego powinien zostać dostosowany do rodzaju
istniejącej patologii, wieku pacjenta,
a przede wszystkim do sprawności
układu immunologicznego. Decyzja
o ewentualnym wdrożeniu immunoterapii powinna być każdorazowo
poprzedzona oceną sprawności ilościowej i funkcjonalnej układu obronnego, a leczenie monitorowane oceną
kliniczną i testami z zakresu
diagnostyki immunologicznej.
@
11
sonda
Cywilizacyjny
brak odporności
wysłuchała: Anna Jakowska
Zalecam
rodzicom, aby
maluchy się
wysypiały,
spędzały
dużo czasu
na świeżym
powietrzu,
miały
dietę bogatą w
owoce
i warzywa
mgr farm. Katarzyna Wieczorek-Kopeć
farmaceutka z Łodzi
12
Wrzesień to nie tylko początek roku szkolnego, ale również
początek jesieni, a co za tym idzie – chłodniejszych dni
i zwiększonej liczby zachorowań wśród dzieci. W tym
czasie rodzice intensywniej niż zwykle szukają sposobów
na wzmocnienie odporności swoich pociech. Zapytaliśmy
farmaceutów, co im wówczas doradzają.
mgr farm.
Jadwiga Pankowska
farmaceutka z Brodnicy
Okres wakacyjny nie sprzyja
kupowaniu preparatów
wzmacniających odporność
u dzieci. Im bliżej września, tym
częściej padają pytania o tego typu
produkty. Dzieci to szczególna grupa
pacjentów, trzeba ostrożnie dobierać
dla nich preparaty lecznicze.
Zawsze pytam o wiek dziecka, czy
przyjmuje jakieś leki, czy nie jest
na coś uczulone. W grupie 0-3
lata proponuję tran i produkty
z bakteriami probiotycznymi
Lactobacillus rhamnosus GG. Jestem
do nich przekonana i z czystym
sumieniem je polecam, tym bardziej,
że słyszę od rodziców pozytywne
opinie na ich temat. Proponuję
także preparaty wieloskładnikowe
w postaci syropu, zawierające:
cynk, witaminę C, rutozyd, selen,
bioflawonoidy cytrusowe, ekstrakt
z owoców czarnego bzu, kwiatostan
lipy. Starszym dzieciom, tj. powyżej
12. r.ż. oprócz tranu polecam
produkty na bazie czosnku lub
jeżówki purpurowej znanej ze swych
właściwości immunomodulujących.
Niestety nie zawsze w parze
z jakością podąża cena produktu.
Większość pacjentów stawia na
ilość, nie na jakość. Nie zawsze
dają się przekonać do preparatów
o potwierdzonej naukowo
skuteczności.
mgr farm. Katarzyna Kotek
farmaceutka z Sopotu
Codziennie spotykam rodziców
pytających o preparaty na
odporność. Jedni troszczą się
o odporność dziecka zawczasu,
inni dopiero wtedy, kiedy dziecko
przejdzie poważniejszą infekcję
i leczenie antybiotykami. Często
rodzice chcą, aby im coś polecono.
Zauważam także coraz więcej osób
dobrze zorientowanych w tego typu
specyfikach. Znajdują potrzebne
informacje w internecie, radzą się
pediatry, mają też wypróbowane
produkty, po które wracają.
Bardzo często na wzmocnienie
odporności polecam tran. Oferta
jest bardzo bogata: w płynie,
w małych kapsułkach, w żelkach,
kapsułkach do rozgryzania. Jeśli
dziecko smaku tranu nie toleruje,
to polecam syropy z witaminą
C i aloesem, specyfiki z rutyną,
wyciągiem z jeżówki purpurowej
oraz ekstraktem z czarnego
bzu. Radzę podawanie dzieciom
dużej ilości owoców, zimą
cytrusów, latem owoców i warzyw
krajowych. Sam tran nie uchroni
przed chorobą, jeśli dziecko je
tylko słodycze, gotowane warzywa
i inne przetworzone pokarmy.
Ciekawą kwestią są probiotyki.
Z roku na rok coraz więcej osób
„łapie” grypę żołądkową – dzieci
w szkołach i przedszkolach
także. Myślę, że systematyczne
sonda
podawanie probiotyku może
uchronić albo przynajmniej
złagodzić przebieg tej choroby.
Obawiam się, że brak odporności
u dzieci może stać się chorobą
cywilizacyjną. Stosujemy za dużo
antybiotyków i chemii, pojawiają
się także coraz to nowsze odmiany
wirusów.
mgr farm.
Magdalena Pruszkowska
farmaceutka z Józefowa
k/Otwocka
Po wakacjach, kiedy małe
pociechy udają się do szkoły
i przedszkola, obserwuję
wzmożone zainteresowanie
preparatami na wzmocnienie
odporności u dzieci. Obserwuję
pewną prawidłowość – jeśli jeden
z rodziców jest przeziębiony,
zaraz potem choruje dziecko.
Mamy znające doskonale swoje
dzieci kupują tego typu produkty
na zapas, wyprzedzając rozwój
choroby. Często proponuję małym
pacjentom tran, wyciąg z aloesu,
jeżówkę purpurową. Uważam,
że są to suplementy sprawdzone
i warto je polecać. Nie jestem
zwolenniczką nadużywania leków,
także w tym przypadku myślę, że
należy co jakiś czas pobudzać
w organizmie odporność i pomóc
mu zwalczyć infekcję. Równie
ważne są zdrowy styl życia
i odpowiedni sposób odżywiania.
Raczej sugeruję rodzicom
podawanie dzieciom owoców
i warzyw niż syntetycznych
specyfików witaminowych. Nie
wolno doprowadzać również do
nadmiernego przegrzania, jak
i wyziębienia małego organizmu.
Szczepienia p/grypie, które
ostatnimi czasy wzbudzają
tyle kontrowersji, uważam za
pomocne. Podane w odpowiednim
czasie znacznie łagodzą przebieg
choroby.
mgr farm.
Katarzyna Wieczorek-Kopeć
farmaceutka z Łodzi
Wydaje nam się, że gdy podczas
lata wypoczniemy i wygrzejemy
się na słońcu, to nadchodząca
jesienna plucha nie będzie
nam groźna. Warto pamiętać
jednak, że komórki układu
odpornościowego żyją krótko
(niektóre tylko 36 godzin) i trzeba
wcześniej pomyśleć o wzmocnieniu
układu immunologicznego.
Szczególnie mam tu na myśli
dzieci uczęszczające do żłobka,
przedszkola i szkoły. Polecam
moim małym pacjentom
probiotyki z Lactobacillus
rhamnosus GG, mają one
naukowo potwierdzone działanie.
Badania dowiodły, że stosowanie
probiotyków Lactobacillus u dzieci
zdrowych zwiększa ich odporność
na infekcje dróg oddechowych,
zwłaszcza w okresie jesiennym.
Stosowanie bakterii probiotycznych u dzieci prowadzi do pobudzenia układu odpornościowego
i aktywacji mechanizmów
obronnych organizmu. Oczywiście
zalecam rodzicom, aby maluchy
dobrze się wysypiały, spędzały
dużo czasu na świeżym powietrzu,
miały dietę bogatą w owoce
i warzywa.
mgr farm. Ewa Orzeł
farmaceutka z Poraja
Zapotrzebowanie na
produkty podwyższające
odporność u dzieci jest
przez cały rok. Jednak
w okresie jesienno-zimowym i wczesnowiosen-
nym znacznie wzrasta. Wtedy,
oprócz preparatów zawierających
probiotyki, w aptece znajdziemy
bardzo dużą gamę specyfików
wzmacniających odporność
dziecka. Przede wszystkim
polecam te zawierające kwasy
Omega-3, sprawdzone przez nasze
babcie, same lub wzbogacone
witaminami i minerałami,
dodatkowo stanowią ważny
czynnik rozwoju mózgu.
Każdego dnia uczeni odnotowują
nowe spostrzeżenia dot. naszego
organizmu, jego reakcji na
różne specyfiki, jednak nic
tak nie uodparnia organizmu,
jak przebyta choroba. Wtedy
układ odpornościowy dziecka
zmuszany jest do wytwarzania
przeciwciał, one najskuteczniej
bronią maluszka przed kolejnymi
infekcjami. Uważam, że w okresie
zwiększonej zachorowalności
dzieci warto dbać o profilaktykę
i zapobiegać chorobom stosując
produkty wzmacniające
odporność.
@
13
REKLAMA
prawo
Zapytaj
eksperta
opracowała:
Lilianna Bartowska-Lewicka
Na pytania Czytelników naszego miesięcznika,
nadesłane do redakcji za pośrednictwem strony
internetowej www.farmacjapraktyczna.pl, odpowiada
mgr Izabela Obarska, Naczelnik Wydziału Gospodarki
Lekami Małopolskiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ.
Jeżeli
danego leku
nie ma
na stanie,
inny może być
zaproponowany
z pełną
odpłatnością,
czyli
na 100%
Co ma zrobić farmaceuta, jeśli na
recepcie jest wypisany najtańszy
odpowiednik, a apteka nie ma go
na stanie i nie jest on dostępny
w hurtowniach?
Spotykamy się z takimi pytaniami
od zaniepokojonych farmaceutów.
Niestety jednak, w świetle prawa
(Ustawa o refundacji leków,
środków spożywczych specjalnego
przeznaczenia żywieniowego
oraz wyrobów medycznych
z dnia 12 maja 2011 r.
– Dz.U. Nr 122 poz.696, art. 44
ust. 1 ustawy o refundacji leków,
środków spożywczych specjalnego
przeznaczenia żywieniowego oraz
wyrobów medycznych z dnia 12
maja 2011 r. (Dz.U. Nr 122 poz.
696) możliwe jest tylko jedno
rozwiązanie – jeżeli danego leku
nie ma na stanie, inny może
być zaproponowany z pełną
odpłatnością, czyli na 100%.
Farmaceuta powinien
poinformować pacjenta
o możliwości nabycia leku
objętego refundacją, innego
niż lek przepisany na recepcie,
o tej samej nazwie
międzynarodowej, dawce,
postaci farmaceutycznej,
która nie powoduje
różnic terapeutycznych,
i o tym samym wskazaniu
terapeutycznym, którego
cena detaliczna nie przekracza
Podstawa
prawna:
Ustawa o refundacji leków,
środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych z dnia 12 maja 2011 r.
– Dz.U. Nr 122 poz. 696, art.
44 ust. 1 ustawy o refundacji
leków, środków spożywczych
specjalnego przeznaczenia
żywieniowego oraz wyrobów
medycznych z dnia 12 maja
2011 r. (Dz.U. Nr 122 Poz. 696)
limitu finansowania ze środków
publicznych oraz ceny detalicznej
leku przepisanego na recepcie.
Według tego zapisu apteka ma
obowiązek zapewnić dostępność
tego leku.
Zdarza się jednak, że lek
jest niedostępny w obrocie.
Wówczas farmaceuta może
jedynie odesłać pacjenta do
lekarza z listą dostępnych
odpowiedników.
@
14
REKLAMA
opieka farmaceutyczna
Osłabienie
odporności u dzieci
autor: dr n. farm. Arleta Matschay
Pracownia Farmacji Praktycznej Katedry
i Zakładu Technologii Postaci Leku,
Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet
Medyczny im. K. Marcinkowskiego
Wydolność
układu
immunologicznego jest
uwarunkowana
genetycznie,
choć duże
znaczenie
mają też
okres życia
człowieka
oraz czynniki
środowiskowe
16
Początek roku szkolnego inicjuje sezon infekcji bakteryjnych
i wirusowych w obrębie układu oddechowego u dzieci,
wynikających z osłabienia układu immunologicznego.
Jak wzmacniać w tym okresie odporność małych
pacjentów, by ograniczyć ryzyko wystąpienia chorób?
U
kład immunologiczny ma
skomplikowany mechanizm
działania i ciągle stanowi
przedmiot badań naukowych, czego
dowodem jest nagroda Nobla w 2011 r.
w dziedzinie medycyny. Organizm do
walki z potencjalnymi patogenami jest
wyposażony w nieswoiste (wrodzone)
oraz swoiste (nabyte) mechanizmy
odpowiedzi immunologicznej, w których uczestniczą procesy humoralne
i komórkowe. Oba mechanizmy są
niezależne, jednak ich współdziałanie
w zakresie obrony jest skuteczniejsze.
W mechanizmie nieswoistym antygen może być unieszkodliwiony przy
pierwszym kontakcie, a w przypadku
mechanizmu swoistego odpowiedź wymaga wcześniejszego kontaktu, który
wywoła wytwarzanie przeciwciał, czyli
substancji obronnych.
Wydolność układu immunologicznego
jest uwarunkowana genetycznie,
choć niewątpliwie duże znaczenie
mają: okres życia człowieka oraz
czynniki środowiskowe. W ciągu kilku
ostatnich tygodni ciąży matka poprzez
łożysko przekazuje swojemu dziecku
„swoje” przeciwciała, które częściowo
zabezpieczają je przed infekcjami
w okresie noworodkowym
i niemowlęcym. Następnie rozwijająca
się odporność u dziecka uzależniona
jest od przeciwciał wyprodukowanych
w jego organizmie w wyniku szczepień
lub po naturalnym zakażeniu
i przebytej chorobie. Proces tzw.
dojrzewania układu immunologicznego
przebiega stopniowo począwszy od
etapu niemowlęcego, poprzez okres
wczesnego dzieciństwa ok. 3.-4. r.ż.,
kiedy organizm dziecka nabiera
odporności oraz okres powyżej 5. aż do
ukończenia 12. r.ż., w którym układ
odpornościowy jest w pełni dojrzały
w zakresie obrony przed czynnikami
patogennymi. Stąd można zauważyć,
że dzieci młodsze zdecydowanie
intensywniej zapadają na schorzenia
infekcyjne o podłożu bakteryjnym lub
wirusowym niż np. dzieci szkolne, choć
w przypadku dzieci z tzw. pierwotnym
niedoborem odporności nie znajduje
to odniesienia. Wskazuje się, że
u dzieci z prawidłowo wykształcającą
się odpornością nie powinno dochodzić
częściej niż do 6-8 epizodów infekcji
dróg oddechowych w roku. Natomiast
dzieci, u których infekcje występują
częściej powinny zostać poddane
postępowaniu diagnostycznemu
z podejrzeniem niedoboru
immunologicznego (szczegółowy
wywiad lekarski, badanie fizykalne,
badania laboratoryjne w zakresie
poszczególnych elementów układu
immunologicznego), ponieważ wczesne
wykrycie takiego stanu chorobowego
umożliwi skuteczniejsze leczenie
i poprawę rokowania.
Zwiększona zapadalność na
schorzenia infekcyjne układu
oddechowego zarówno u dzieci,
jak i dorosłych występuje przede
wszystkim od połowy października
do połowy stycznia, a następnie
na przełomie lutego i marca aż
do kwietnia. Sprawnie działający
układ immunologiczny zabezpiecza
przed zakażeniem i namnażaniem
Dbaj o odpornoÊç i prawidłowy
rozwój intelektualny
Twojego dziecka
VITA/043/10-2011
Vitamarin Junior wspomaga:
❯ odpornoÊç organizmu
❯ koordynacj´
❯ zdolnoÊci uczenia si´
❯ pami´ç
❯ koncentracj´
Kwasy
wspomagajà odpornoÊç
oraz sà istotne dla prawidłowego
funkcjonowania mózgu
i narzàdu wzroku.
Mała, łatwa do
połkni´cia kapsułka.
Smak cytrynowy.
Zalecane spo˝ycie kapsułki: 6 kapsułek (2x3 kapsułki) dziennie przez pierwsze 12 tygodni
(zalecana porcja wysycajàca), nast´pnie 2 kapsułki dziennie (zalecana porcja podtrzymujàca
efekt wysycenia).
Zalecane spo˝ycie płyn: 15 ml płynu (3x1 ły˝eczka do herbaty) dziennie przez pierwsze
12 tygodni (zalecana porcja wysycajàca), nast´pnie 5 ml (1 ły˝eczka do herbaty) dziennie
(zalecana porcja podtrzymujàca efekt wysycenia).
Vitamarin® Junior jest dost´pny na rynku w opakowaniach po 60 i 120 kapsułek oraz 150 ml.
Dieta dziecka powinna
zostać dostosowana
do jego wieku i aktywności
fizycznej oraz prawidłowo
zbilansowana
w odpowiednie ilości
witamin i składników
mineralnych
w organizmie chorobotwórczych
patogenów. Zatem korzystnie na
zachowanie odporności wpływa
właściwy styl życia, m.in. prawidłowe odżywianie, odpowiednia
pielęgnacja ciała, szczepienia
ochronne oraz stosowanie
preparatów immunomodulujących,
za co w przypadku dzieci
odpowiedzialni są rodzice lub
prawni opiekunowie. Dieta dziecka
powinna zostać dostosowana do jego
wieku i aktywności fizycznej oraz
prawidłowo zbilansowana w odpowiednie ilości witamin i składników
mineralnych w tym: witamin
z grupy B (głównie produkty
zbożowe), witaminę C i bioflawonoidy
(owoce i warzywa), witaminę D
(mleko, ryby), kwasy tłuszczowe
z grupy omega-3 – EPA i DHA
(ryby) oraz minerały – głównie
cynk (produkty zbożowe, mięso,
jaja, produkty mleczne). Ponadto
odzież dziecka powinna być
dostosowana do warunków
atmosferycznych. Niekorzystne
jest bowiem przechłodzenie, ale też
przegrzanie organizmu. Pomimo nie
zawsze sprzyjającej aury dziecko
powinno korzystać z ruchu na
świeżym powietrzu, a pomieszczenia
w których przebywa, muszą być
regularnie wietrzone. W tym
okresie dzieci zainfekowane na czas
choroby powinny zostać izolowane
od swoich zdrowych rówieśników.
Bardzo ważne w zapobieganiu
szerzenia infekcji bakteryjnych
i wirusowych układu oddechowego
18
jest utrzymywanie należytej higieny
rąk oraz okolic górnych dróg
oddechowych (w trakcie kasłania
czy kichania). Ponadto w okresie
dziecięcym pacjenci poddawani są –
zgodnie z programem – szczepieniom
ochronnym, których celem jest
wytworzenie swoistej odporności
przeciwko antygenom wirusowym
i bakteryjnym. Zgodnie z zaleceniem lekarza w grupie pacjentów
pediatrycznych, u których
występują nawracające infekcje
bakteryjne, mogą zostać
zastosowane szczepionki zawierające
lizaty bakteryjne najczęściej
występujących bakterii
chorobotwórczych, w postaci
preparatów doustnych (tabletki,
kapsułki) lub preparatów
donosowych.
Na aktywność układu
immunologicznego mogą wpłynąć
także immunomodulatory egzogenne,
m.in. inozypleks, stosowany
wyłącznie po konsultacji z lekarzem,
ale także roślinne substancje
immunostymulujące. Preparaty
roślinne oparte o wyciągi z Echinacea
purpurea (jeżówka purpurowa)
są zalecane w przypadku obniżonej
odporności zarówno u dzieci,
jak i dorosłych, choć ich
skuteczność jest ciągle
dyskutowana. Ponadto
wyciągi z miąższu
aloesu stymulują układ
odpornościowy poprzez wzrost
produkcji przeciwciał i liczby
limfocytów. Zwiększenie odporności
organizmu następuje także
w wyniku regularnego przyjmowania
preparatów zawierających olej
rybny z wątroby rekina, który
pobudza syntezę przeciwciał oraz
leukocytów i działa stymulująco na
procesy fagocytozy. W preparatach
stymulujących mechanizm obronny
organizmu zostały zastosowane
także laktoferyna oraz betaglukan.
Laktoferyna będąca białkiem
naturalnie występującym w mleku
(m.in. matek karmiących) wspomaga
prawidłowe działanie układu
odpornościowego, a betaglukan
to polisacharyd występujący
m.in. w drożdżach piekarniczych
(Saccharomyces cerevisiae) posiada
właściwości immunostymulujące.
Dodatkowo w preparatach
pediatrycznych stosowanych w celu
podniesienia odporności znajdują
się witaminy z grupy B, witamina C
(stymuluje układ immunologiczny,
a jej niedobór powoduje zwiększoną
podatność organizmu na infekcje)
oraz cynk (jego niedobór osłabia
odporność komórkową i humoralną,
obniża wytwarzanie przeciwciał,
zmniejsza proliferację komórek
i obniża wytwarzanie cytokin).
W niektórych preparatach występują
także propolis (kit pszczeli) lub miód,
działające pobudzająco na system
odpornościowy, znane również
z właściwości antybiotycznych,
przeciwzapalnych i antyoksydacyjnych.
Ze względu na zawartość substancji
czynnych preparaty powinny
zostać wskazane po szczegółowym
wywiadzie z rodzicem dziecka lub
opiekunem względem obniżonej
odporności dziecka, przeciwwskazań
do stosowania niektórych
specyfików, odpowiedniej postaci
(syrop, tabletki, tabletki do ssania,
żelki), odpowiedniego dawkowania
i długości kuracji (cykliczność
terapii). Pamiętajmy jednak, że
odpowiedzialność za zalecenie takich
preparatów w aptece najmłodszym
pacjentom przypisana jest
farmaceutom, dlatego wymaga
zawsze wnikliwego podejścia
do problemu.
@
Szczepy drożdży
S. boulardii
w walce z biegunką
Badania dowodzą, że stosowanie szczepu drożdży
Saccharomyces boulardii w ostrej biegunce u dzieci
skraca czas trwania dolegliwości. Efekt ów zależny
jest od dawki i lepszy w przypadku biegunek
wirusowych niż bakteryjnych.
autor: dr hab. n. med. Piotr Albrecht
Klinika Gastroenterologii i Żywienia Dzieci WUM
S
5-30%
accharomyces boulardii jest
niepatogennym szczepem
drożdży wyizolowanym
w 1923 r. w Indochinach przez Henri Boularda podczas prowadzonych
przez niego badań nad przeciwbiegunkowym działaniem skórek
owoców liczi spożywanych przez
miejscową ludność[1].
Jako preparat farmaceutyczny
występuje w postaci żywych, liofilizowanych komórek, podawanych
w postaci proszku lub kapsułek
żelatynowych. W odróżnieniu od
probiotyków bakteryjnych
S. boulardii posiada naturalną
oporność na działanie antybiotyków, z wyjątkiem preparatów
przeciwgrzybicznych[2].
S. boulardii podawany doustnie
jedynie przejściowo kolonizuje
przewód pokarmowy człowieka.
Stan równowagi mierzony stężeniem w jelicie grubym osiąga
się po 2-3 dniach podawania
preparatu, zaś po 6-7 dniach od
zaprzestania podawania dochodzi
do jego pełnej eliminacji z kału.
Stosowaniu antybiotyków towarzyszy szereg działań niepożądanych,
wśród których biegunka stanowi
jeden z istotniejszych problemów.
Do rozwoju biegunki poantybio-
tykowej może dojść już w kilka
godzin od przyjęcia pierwszej
dawki dowolnego antybiotyku albo
tuż po zakończeniu antybiotykoterapii, niekiedy jednak nawet w 6-8
tygodni po zakończeniu leczenia
przeciwbakteryjnego. Częstość
występowania biegunki poantybiotykowej szacuje się na 5-30%
leczonych, w tym na ok. 20%
u chorych poddawanych antybiotykoterapii w szpitalu[3, 4, 5, 6, 7].
Częstość występowania rzekomobłoniastego zapalenia jelita grubego, najcięższej postaci biegunki
poantybiotykowej, w warunkach
ambulatoryjnych szacuje się na
1-3 przypadków na 100 000 cykli
leczenia i 1-10 przypadków na
1000 cykli leczenia w warunkach
szpitalnych.
średnio
u tylu osób
leczonych
występuje
biegunka
poantybiotykowa
Szereg dobrze przeprowadzonych
badań klinicznych oraz podsumowania tych badań z ostatnich lat
wskazują na wiodącą rolę i olbrzymią skuteczność S. boulardii w zapobieganiu biegunce poantybiotykowej (60-70% skuteczność[8, 9])
i w leczeniu nawrotów zakażenia
wywoływanych przez Clostridium
difficile[10, 11], podstawowy patogen odpowiedzialny za biegunkę
poantybiotykową (blisko 80%
przypadków).
19
REKLAMA
Piśmiennictwo:
1. McFarland LV, Bernasconi P. S. boulardii: a review
of an innovative biotherapeutic agent. Microb Ecol
Health Dis 1993; 6: 157-71.
2. Altwegg M. La biotherapie dans la diarhee. Der
Informierte Arzt 1992; 13.
3. Bartlett JG. Antibiotic-associated diarrhoea. Clin
Inf Dis 1992; 15: 573-81.
4. Buts JP, Weber AM, Roy CC et al. Pseudomembranous enterocolitis in childchood. Gastroenterology
1977; 73: 823-7.
5. McFarland LV. Diarrhoea acquired in the hospital
w Gianella R.A. ed.: Acute infectious diarrhoea,
Philadelphia: Saunders WB 1993: 563-77.
6. Jacobs NF. Biegunki i rzekomobłoniaste zapalenie
okrężnicy wywołane przez antybiotyki, MpD 1995;
3: 125-30.
7. Kotowska M, Albrecht P, Józefczuk J i wsp.
Częstość występowania biegunki poantybiotykowej u dzieci. Ped. Współczesna Gastrologia,
Hepatologia i Żywienie Dziecka. 2005; 4: 269-73.
8. Szajewska H, Setty M, Mrukowicz J et al. Probiotics in Gastrointestinal Diseases in Children: Hard
and Not-So-Hard Evidence of Efficacy. J Pediatr
Gastroenterol Nutr. 2006; 42: 454-475.
9. Szajewska H, Skórka A. Saccharomyces boulardii
for treating acute gastroenteritis in children:
updated meta-analysis of randomized controlled
trials. Aliment Pharmacol Ther. 2009;30(9):960-1.
10. Surawicz CM, McFarland LV, Elmer G et al. Treatment of recurrent Clostridium difficile colitis with
vancomycin and Saccharomyces boulardii. Am J
Gastroenterol 1989; 84: 1285-7.
11. McFarland L, Surawicz CM, Greenberg RN et al.
A randomised placebo-controlled trial of Saccharomyces boulardii in combination with standard
antibiotics for Clostridium difficile disease. JAMA
1994; 271: 1913-8.
12. Vandenplas Y, Brunser O, Szajewska H. Saccharomyces boulardii in childhood. Eur J Pediatr. 2009;
168(3):253-65.
13. McFarland LV. Meta-analysis of probiotics for
the prevention of traveler’s diarrhea. Travel Med
Infect Dis. 2007;5(2):97-105.
14. Kirchhelle A, Fruhwein N, Toburen D. Treatment of
persistent diarrhea with S. boulardii in returning
travelers. Results of a prospective study. Fortschr
Med 1996; 20; 114: 136-40
15. McFarland LV, Surawicz CM, Greenberg RN et al.
A randomized placebo-controlled trial of Saccharomyces boulardii in combination with standard
antibiotics for Clostridium difficile disease. JAMA
1994; 17; 272: 518
16. Muller J, Remus N, Harms KH. Mycoserological
study of the treatment of paediatric cystic fibrosis
patients with Saccharomyces boulardii (Saccharomyces cerevisiae Hansen CBS 5926). Mycoses
1995; 38: 119-23.
17. Duman DG, Bor S, Ozütemiz O et al. Efficacy and
safety of Saccharomyces boulardii in prevention
of antibiotic-associated diarrhoea due to Helicobacter pylori eradication. Eur J Gastroenterol
Hepatol. 2005; 17 (12): 1357-61.
Stosowaniu antybiotyków
towarzyszy szereg działań
niepożądanych, wśród
których biegunka stanowi
jeden z istotniejszych
problemów
Mechanizm działania S. boulardii
wobec patogenów wywołujących
biegunkę jest wielokierunkowy.
Jednym z ważniejszych mechanizmów jest produkcja proteazy serynowej unieczynniającej toksyny
A i B produkowane przez
C. difficile oraz ich receptory
zlokalizowane w rąbku szczoteczkowym. Dodatkowo S. boulardii
wzmacnia odpowiedź odpornościową jelita wobec toksyny A.
W oparciu o przeprowadzone
dotychczas wiarygodne badania można stwierdzić, że
zastosowanie S. boulardii
w ostrej biegunce prowadzi do skrócenia czasu jej
trwania średnio o ok. 1
dzień[12]. Efekt jest zależny
od dawki i lepszy w biegunkach
wirusowych niż bakteryjnych oraz
lepszy u dzieci niż u dorosłych.
S. boulardii jest także skuteczny
w zapobieganiu biegunce podróżników, co wykazało szereg badań
podsumowanych w jednej
z metaanaliz[13].
Bezpieczeństwo stosowania
S. boulardii testowano w wielu
badaniach klinicznych u ludzi
oraz na modelach zwierzęcych,
potwierdzając jego dobrą
tolerancję i brak działań
niepożądanych[14, 15, 16, 17].
@
20
Dietetyczny środek spożywczy specjalnego przeznaczenia medycznego
Twoja pomoc
w biegunce!
OŚ
OW Ć
N
OŚ
OW Ć
N
Entero Acidolac® przeznaczony jest do postępowania dietetycznego
w czasie trwania antybiotykoterapii i biegunki infekcyjnej.
Uzupełnienie diety w probiotyki i prebiotyki zaleca się również w podróży ze zmianą strefy klimatycznej.
Entero Acidolac® jest produktem zawierającym liofilizowane kultury drożdży szczepu Saccharomyces boulardii oraz
prebiotyk – fruktooligosacharydy.
Saccharomyces boulardii, zawarte w preparacie Entero Acidolac®, to dobrze przebadany pod względem bezpieczeństwa u niemowląt,
dzieci oraz osób dorosłych, szczep drożdży probiotycznych.
Entero Acidolac® nie zawiera białka mleka krowiego, glutenu i może być podawany osobom, które nie tolerują tych składników.
Saszetki
Dawkowanie: W celu uzupełnienia mikroflory jelitowej oraz wspierania pracy układu
trawiennego i odporności: Niemowlęta i dzieci do 3. roku życia – 1 saszetka
dziennie, po konsultacji z lekarzem. Zawartość saszetki u dzieci poniżej 3. roku życia
należy rozpuścić w minimum 100 ml płynu. W przypadku niemowląt karmionych
piersią zaleca się rozpuszczenie zawartości saszetki w ściągniętym mleku matki. Dzieci
powyżej 3. roku życia i dorośli 1-2 saszetki dziennie. Zawartość saszetki można
spożyć bezpośrednio lub po uprzednim wymieszaniu z wodą, jogurtem lub mlekiem.
Składniki produktu: liofilizowane kultury drożdży szczepu Saccharomyces boulardii,
fruktooligosacharydy (FOS), żelatyna, dwutlenek tytanu – barwnik, dwutlenek krzemu
– substancja przeciwzbrylająca. Zawartość Saccharomyces boulardii w jednej
saszetce 0,25g.
Kapsułki
Dawkowanie: W celu uzupełnienia mikroflory jelitowej oraz wspierania pracy
układu trawiennego i odporności: Dzieci powyżej 3. roku życia i dorośli: 1-2
kapsułki dziennie. Kapsułkę należy połykać popijając wodą.
Składniki: maltodekstryna, fruktooligosacharydy (FOS), liofilizowane kultury
drożdży szczepu Saccharomyces boulardii, dwutlenek krzemu – substancja
przeciwzbrylająca. Zawartość Saccharomyces boulardii w jednej kapsułce 0,25g.
ACI-EN/002/08-2012
REKLAMA
Zaburzenia
pamięci
autor: dr n. med. Krzysztof W. Nicpoń
specjalista neurolog
B
ardzo ważne jest więc zdiagnozowanie, czy występujące problemy z pamięcią
są normą i etapem starzenia, czy
początkiem choroby, w której
należy wdrożyć leczenie przyczynowe. Pamięć razem z myśleniem,
procesami postrzegania, funkcjami językowymi oraz funkcjami
wzrokowo-przestrzennymi wchodzą
w skład funkcji poznawczych, które wraz z wiekiem ulegają pogorszeniu. W celu zbadania stopnia
zaburzeń funkcji poznawczych
szeroko stosowane są różnego
rodzaju testy.
W praktyce lekarza klinicysty
najczęściej używanym testem jest
test MMSE, (Mini-Mental State
– Krótka Skala Oceny Stanu Umysłowego), który jest prostym testem
przesiewowym mającym zastosowanie przede wszystkim w diagnozowaniu zaburzeń otępiennych, łagodnych zaburzeń poznawczych czy
zaburzeń nastroju o podłożu organicznym. Składa się on z 30 pytań
i zadań pozwalających na ilościową
ocenę różnych aspektów funkcjonowania poznawczego, takich jak:
orientacja auto- i allopsychiczna,
zapamiętywanie, uwaga i liczenie,
przypominanie, nazywanie, powtarzanie, rozumienie, czytanie,
pisanie i rysowanie. Pomocny jest
22
Kłopoty z pamięcią i koncentracją najczęściej dotyczą
osób w wieku starszym, czyli po 65. r.ż., ale nie tylko.
Coraz częściej osoby młode, aktywne zawodowo,
wykonujące pracę umysłową, próbując pogodzić
pracę z codziennymi obowiązkami, mogą być
narażone na wystąpienie zaburzeń pamięci.
tu również tzw. test zegara i liczne
testy neuropsychologiczne.
Pacjenci z zaburzeniami pamięci
w pierwszej kolejności po zauważeniu niepokojących objawów, takich
jak zapominanie terminów spotkań,
nazwisk, numerów telefonów, listy
zakupów, czy gubienie przedmiotów,
udają się po pomoc do farmaceuty,
prosząc o ziołowe preparaty „na pamięć”. Pomimo tego, że od wieków
wiadomo, że chociażby wyciąg z miłorzębu japońskiego ma wpływ na
poprawę procesu zapamiętywania,
to warto poinformować pacjenta
o istnieniu preparatów (na receptę),
które mogą skuteczniej zapobiegać
pogłębianiu się zaburzeń pamięci.
W trosce o zdrowie i komfort życia
pacjenta należy zachęcić go do wizyty u specjalisty, który nie tylko
wykluczy możliwe groźne przyczyny wystąpienia zaburzeń funkcji
poznawczych, ale także oceni ich
poziom i zaawansowanie oraz przepisze receptę na skuteczny lek.
Niewątpliwie lekiem najchętniej przepisywanym na
receptę z powodu zaburzeń
poznawczych jest piracetam – pochodna kwasu
gamma aminomasłowego,
lek nootropowy, który poprzez
usprawnienie syntezy neuroprze-
kaźników, poprawia metabolizm
neuronów ośrodkowego układu
nerwowego, wpływając na usprawnienie zapamiętywania, przypominania i koncentracji uwagi oraz poprawę sprawności psychofizycznej.
Leczenie farmakologiczne w tym
przypadku to terapia długotrwała,
dlatego należy uprzedzić pacjenta
o konieczności długotrwałego i regularnego stosowania leku w celu
osiągnięcia efektu terapeutycznego.
Najbardziej zadowalający efekt
osiąga się przy połączeniu leczenia
farmakologicznego z treningiem
pamięci w postaci ćwiczeń aktywizujących, rozwiązywania krzyżówek i quizów, umiarkowanej aktywności fizycznej oraz aktywności
w grupach społecznych.
Farmaceuta w swojej pracy na co
dzień spotyka się z tematem zaburzeń pamięci. Należy pamiętać, że
temat ten nie powinien być ignorowany i traktowany jako „naturalna
kolej rzeczy z racji wieku”, a raczej
jako stan, który należy wspomóc
farmakologicznie skutecznymi lekami, poprawiając komfort życia pacjenta i jego rodziny.
@
Rozwiązanie na zapominanie
O ofertę handlową zapytaj Przedstawiciela firmy Polpharma.
Memotropil (Piracetamum). Skład i postać: Jedna tabletka powlekana zawiera odpowiednio 800 mg lub 1200 mg piracetamu. Wskazania: Leczenie zaburzeń procesów poznawczych w zespołach otępiennych (z wyjątkiem choroby Alzheimera), leczenie
zaburzeń dyslektycznych u dzieci równocześnie z terapią logopedyczną, leczenie mioklonii pochodzenia korowego oraz zawrotów głowy pochodzenia ośrodkowego i obwodowego. Dawkowanie i sposób podawania: Zaburzenia procesów poznawczych:
przez pierwsze tygodnie leczenie należy rozpocząć od dawki 4,8 g na dobę, zmniejszając ją następnie do 2,4 g na dobę w 2 lub 3 dawkach podzielonych. Dawkę należy zmniejszać o 1,2 g na dobę. Zaburzenia dyslektyczne u dzieci w wieku od 8 do 13 lat
równocześnie z terapią logopedyczną: 3,2 g na dobę w 2 dawkach podzielonych. Mioklonie pochodzenia korowego: początkowo 7,2 g na dobę w 3 dawkach podzielonych. W razie potrzeby dawkę zwiększa się co 3–4 dni o 4,8 g leku na dobę aż do dawki
maksymalnej 24 g na dobę. Dawkę dobową podaje się w 2 lub 3 dawkach podzielonych. W leczeniu skojarzonym z innymi lekami antymioklonicznymi dawki innych leków powinny być utrzymywane w zalecanych dawkach terapeutycznych. Jeżeli uzyska
się poprawę kliniczną i jest to możliwe – dawki innych leków powinny być zmniejszone. U osób z mioklonią może niekiedy dojść do ewolucji objawów, w związku z czym co 6 miesięcy należy podejmować próbę zmniejszenia dawki lub odstawienia leku.
Dawkę piracetamu należy zmniejszać o 1,2 g co dwa dni, by zapobiec nagłemu nawrotowi choroby. Zawroty głowy: 2,4 g na dobę w 3 dawkach podzielonych (800 mg 3 x na dobę), przez 8 tygodni. Dawkowanie w niewydolności nerek: klirens kreatyniny
40–60 ml/min (stężenie kreatyniny w surowicy 1,25–1,7 mg/100 ml) – ½ stosowanej dawki; klirens kreatyniny 20–40 ml/min (stężenie kreatyniny w surowicy 1,7–3 mg/100 ml) – ¼ stosowanej dawki; klirens kreatyniny poniżej 20 ml/min (stężenie kreatyniny
w surowicy powyżej 3 mg/100 ml) – produkt jest przeciwwskazany Zaleca się modyfikację dawkowania u pacjentów w podeszłym wieku z zaburzeniami czynności nerek, zgodnie z powyższymi zaleceniami dla pacjentów z niewydolnością nerek. U pacjentów
w podeszłym wieku, leczonych długotrwale piracetamem, niezbędne jest regularne oznaczanie klirensu kreatyniny i ewentualna modyfikacja dawki. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na piracetam, na inne pochodne pirolidonu lub na inny składnik
preparatu. Schyłkowa niewydolność nerek (klirens kreatyniny mniejszy niż 20 ml/min). Krwawienie śródmózgowe, pląsawica Huntingtona. Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: Ostrożnie stosować u pacjentów: z niewydolnością nerek, z zaburzeniami
hemostazy, poddawanych poważnym zabiegom chirurgicznym oraz z ciężkimi krwotokami. U pacjentów w podeszłym wieku, z powodu dłuższego okresu półtrwania, należy zmodyfikować dawkowanie. Nie należy nagle przerywać leczenia u pacjentów
z mioklonią – zwiększone ryzyko napadów padaczkowych. Tabletki 800 mg i 1200 mg zawierają glikol propylenowy, który może powodować objawy jak po spożyciu alkoholu, tabletki 1200 mg zawierają żółcień pomarańczową, która może powodować
reakcje alergiczne. Działania niepożądane: Zgłaszane w trakcie badań klinicznych. Często: hiperkinezja, zwiększenie masy ciała, nerwowość. Niezbyt często: senność, depresja, astenia. Zgłaszane po wprowadzeniu piracetamu do obrotu: zawroty głowy,
nudności, wymioty, biegunka, bóle brzucha, bóle w nadbrzuszu, reakcje anafilaktoidalne, nadwrażliwość, ataksja, zaburzenia równowagi, nasilenie padaczki, ból głowy, bezsenność, senność, pobudzenie, lęk, splątanie, omamy, obrzęk naczynioruchowy,
zapalenie skóry, świąd, pokrzywka. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma SA. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu: dla tabletek powlekanych 800 i 1200 mg odpowiednio nr: 8736 i 8737, wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela:
Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48 22 364 61 00, fax +48 22 364 61 02, www.polpharma.pl. Lek wydawany na podstawie recepty. ChPL: 2011.04.20.
MEM/246/07-2012
psychologia
Wokół reguły
i odstępstwa
autor:
dr Tomasz Skalski
socjolog,
wykładowca
Uniwersytetu
Śląskiego, Wyższej
Szkoły Biznesu
w Dąbrowie
Górniczej i Wyższej
Szkoły Zarządzania
Ochroną Pracy
w Katowicach,
trener zarządzania
i technik
menedżerskich
Uświadomienie sobie
stereotypu
pozwala
uelastycznić
reakcje
i wcześniej
poddawać
w wątpliwość
ograniczające
założenia
24
Czym są stereotypy? Jak powstają, działają i czemu
służą? Jaka wreszcie jest ich rola oraz znaczenie
w codziennej pracy farmaceuty?
G
dyby istniała kompletna
„instrukcja obsługi” człowieka, zapewne w 99 procentach
byłaby poświęcona obsłudze naszego
mózgu. W prezencie od Opatrzności
(bądź ewolucji) dostaliśmy narząd,
którego możliwości przekroczyły oczekiwania właściciela. Z jednej strony
jest to organ imponująco złożony,
niesłychanie elastyczny i adaptacyjny,
z drugiej – tajemniczy i… sprawiający
najwięcej kłopotów. Przykładem takiej
dwuznacznej pracy mózgu (i umysłu,
jako procesu, który poprzez mózg się
uzewnętrznia) są stereotypy. Żeby
zrozumieć, jak powstają i działają, musimy nieco bliżej poznać „ekonomię”
naszego postrzegania świata.
Między uproszczeniem a rutyną
Pojęcie to oznaczało pierwotnie
rodzaj form drukarskich, a od wydania książki W. Lippmana „Opinia
publiczna” (1922) odnosi się też
do pewnego sposobu interpretacji
danych. Ilekroć posługujemy się w
ocenie zjawisk niepełnymi, tendencyjnymi i odpornymi na zmiany
obrazami umysłowymi, stosujemy
właśnie stereotyp. To on pozwala
już po kilku sekundach „wiedzieć”,
do jakiej kategorii zalicza się pacjent
lub współpracownik: uczciwy czy niebezpieczny, uciążliwy czy komunikatywny, naprawdę chory czy hipochondryk-panikarz? Mózg otrzymał jakiś
sygnał (zawarty w wyglądzie,
w słowach albo gestach tej osoby),
a następnie na jego podstawie przyporządkował go do kategorii – na
ogół bez udziału świadomości!
Tego rodzaju automatyczne uproszczenia wprowadzają do działania
rutynę, a ta z kolei zwiększa niebezpieczeństwo przeoczenia ważnego
szczegółu, który może zdecydować
o zdrowiu lub życiu pacjenta.
Jak powstają stereotypy?
Na początek przypomnijmy dwa
podstawowe fakty. Po pierwsze:
rzeczywistość poznajemy poprzez
„neuronowe reprezentacje” – poznawanie świata polega na tworzeniu
mentalnych obrazów w sieci neuronowej. Po drugie: proces ten jest
nie tyle zapisem, co interpretacją
danych. Często wyobrażamy sobie
działanie pamięci na podobieństwo kamery – jako rejestrowanie
zdarzeń. Gdybyśmy jednak mieli
zapamiętać każde zjedzone jabłko,
każde napotkane drzewo czy psa,
ogromna ilość danych szybko stałaby
się bezużyteczna! Choć synaptyczne
połączenia między komórkami w
mózgu zmieniają się z każdym aktem
uczenia się, mózg jest tak skonstruowany, by większość wrażeń szybko
przeminęła, a szczegóły uległy zatarciu. W zamian mamy inny, znacznie
wydajniejszy sposób gromadzenia
doświadczeń. Zamiast zapamiętywać poszczególne jabłka czy drzewa,
„chwytamy” poznawczo i wyraźnie
zapamiętujemy ogólne cechy odróżniające obiekty od innych.
Gdyby do apteki wszedł ktoś wyglądający, powiedzmy, jak Elvis Presley
– zapamiętalibyśmy go na długo
i to ze szczegółami. A gdy wchodzi
człowiek zupełnie „zwyczajny”…
psychologia
Cóż, nasz hipokamp (tzw. „wykrywacz nowości” w mózgu) raczej się
nie napracuje, zapamiętamy może
mężczyznę lub kobietę, blondynkę lub
brunetkę. Gdyby ktoś nie wierzył,
niech spróbuje opisać szczegóły
ubioru lub fryzury trzech pierwszych
pacjentów z poprzedniego dnia…
Po co nam stereotypy?
Do niedawna sądzono, że o ile
logiczne kategoryzowanie obiektów
jest racjonalne i świadczy o inteligencji, o tyle stereotypy w stosunkach międzyludzkich są wyrazem
postawy irracjonalnej i prowadzą do
uprzedzeń. Dokładniejsze badania
pokazują jednak, że stereotypy, poza
kilkoma ważnymi wyjątkami, wcale
nie muszą być błędne: większość
z nich znajduje potwierdzenie
w danych statystycznych! Okazuje
się, że podstawowym źródłem stereotypów nie są nasze emocje i obawy,
ale ich użyteczność. Służą one szybkiej orientacji w złożonym i zmiennym otoczeniu. Zamiast każdorazowo od podstaw budować wyobrażenie
sytuacji, podciągamy ją pod znaną
regułę, a dopiero potem (ewentualnie)
śledzimy, czy i pod jakim względem
jest wyjątkowa, tj. odstaje od reguły.
W ten sposób mózg wprowadza w
życie zasadę prostoty i oszczędności
poznawczej. Sprawia ona, że nawet,
gdy obserwujemy wyraźne odstępstwo, nie porzucamy stereotypu, ale
raczej tworzymy „subkategorię” osób
lub sytuacji wyłączonych z (wciąż
aktywnego!) stereotypu. W ten
sposób możemy „zjeść ciastko
i (nadal) mieć ciastko”[1]. Rozumujemy wówczas np. tak: „Kobiety są
słabymi kierowcami; wprawdzie
są wyjątki, np. moja siostra Iwona,
jednak nie zmienia to faktu, że…”.
Zyskujemy w ten sposób coś jeszcze:
dysponując kontrprzykładem dla naszej reguły, zabezpieczamy się przed
opinią człowieka uprzedzonego!
Poznawcza oszczędność
Jeśli teraz weźmiemy pod uwagę
główną linię stereotypizacji grup
(ocena swój – obcy, na ogół powiązana
z oceną pozytywny – negatywny) oraz
wspomnianą trwałość stereotypów
– ujawni się niebezpieczna strona tej
poznawczej oszczędności. Zagrożenie
nr 1 to zniekształcenie polegające
na niedocenianiu różnic. Gdy już
dysponuję stereotypem, powiedz-
Posiłkując się stereotypem
nasz mózg wprowadza
w życie zasadę prostoty
i oszczędności poznawczej
my drażliwego pacjenta, to gdy już
stereotyp się uaktywni, natychmiast
spadnie moja wrażliwość na zachowania, które mogłyby podsuwać inną
interpretację (np. „To moje słowa Go
zdenerwowały”). Co ciekawe, nawet
jeśli to prawda, zapewne nigdy się
o tym nie dowiem, bo sprowokowany
pacjent naprawdę będzie reagował
newralgicznie…
I tak dochodzimy do niebezpieczeństwa
nr 2, które jest odmianą mechanizmu
samospełniającego się proroctwa,
znaną też jako „efekt Pigmaliona”.
Dobrze ilustruje je eksperyment
psychologiczny sprzed kilkudziesięciu lat[2]. W jednej z amerykańskich
szkół zrobiono test, który ma określić
poziom „rozkwitu intelektualnego”
dzieci. Nauczyciele otrzymali nazwiska
dzieci, które miały w przyszłości zdystansować rówieśników (stereotypowe
oczekiwanie). W istocie dzieci dobrano
zupełnie losowo, ale o tym wiedzieli
tylko badacze! Mija osiem miesięcy
nauki, następuje kolejny test i okazuje
się, że… dzieci z grupy eksperymentalnej mają zdecydowanie lepsze wyniki!
Oto rzeczywistość dostosowała się do
stereotypowych przekonań. W jaki
sposób? Głównie poprzez czworakie
zmiany w zachowaniu nauczycieli:
1. bardziej przyjazne zachowania (klimat); 2. więcej dokładnych informacji (feedback);
3. więcej czasu i uwagi nauczyciela (wejście) oraz 4. więcej okazji do ujawniania swojej
wiedzy i umiejętności (wyjście). Kryje
się tutaj podpowiedź, jak poprawić
jakość kontaktu z pacjentem
w aptece! Zadbaj o klimat, o informację zwrotną, skoncentruj uwagę na
pacjencie oraz stwórz mu okazję do
swobodnej wypowiedzi!
Podsumowanie
Główną metodą pracy nad niebezpieczną stroną stereotypowych
przekonań jest oczywiście praktykowanie samoświadomości. Uświadomienie sobie stereotypu sprawia, że
mamy „pod kontrolą” oparte na nim
wnioskowania. Pozwala uelastycznić
reakcje i wcześniej poddawać
w wątpliwość ograniczające założenia. Czyż to właśnie nie jest najwspanialsza strona pracy ludzkiego
mózgu? Warto pamiętać: tak w nauce
jak i w życiu – zdolność do rewizji
własnych założeń pozostaje najwspanialszym i być może najważniejszym
elementem naszego rozwoju.
Przypisy:
1. T. D. Nelson, Psychologia uprzedzeń,
GWP, Gdańsk 2003, s. 70.
2. Zob. R. Rosenthal, Oczekiwania interpersonalne. Skutki przyjętej przez badacza
hipotezy, [w:] Społeczny kontekst badań
psychologicznych i pedagogicznych.
Wybór tekstów, Wyd. Naukowe UAM,
Poznań 1991.
@
25
prowadzenie apteki
Apteki Europy:
Holandia
Na pytania Czytelników „Farmacji Praktycznej” dotyczące
realiów pracy farmaceutów w Holandii i funkcjonowania
tamtejszych aptek odpowiada mgr farm. Martin L.A. Favié.
Podobno holenderscy farmaceuci
dobrze znają interakcje poszczególnych preparatów i niejasności
konsultują z lekarzami?
Holenderscy farmaceuci oceniają nie
tylko czy konkretne leki lub suplementy diety mogą być stosowane równolegle (interakcje), ale również czy
stosowanie tych produktów jest
bezpieczne dla danego pacjenta
(przeciwwskazania, nadwrażliwość na
składniki leku). Obecnie mają taki sam
status jak lekarze (obie grupy podlegają pod WGBO – prawo o opiece
zdrowotnej). Jeśli farmaceuta uzna, że
wydanie leku jest niezasadne, nie
realizuje recepty informując o tym
wystawiającego ją lekarza, który
rozmawia z farmaceutą jak równy
z równym.
W moim miejscu pracy obawiano
się konsultować z lekarzem
pojawiających się w trakcie
realizacji recept interakcji.
Pacjenci także nie reagowali
dobrze w tej sytuacji, niepokojąc
się czy są dobrze leczeni. Jak
działa ten system w Holandii?
W Holandii korzystamy z systemów
komputerowych, które wychwytują
interakcje, przeciwwskazania,
dawkowanie. Apteki ściśle współpracują z lekarzami POZ i często korzystają
ze wspólnego systemu komputerowego.
Lekarze ze względu na inny zakres
kompetencji nie zawsze mogą jednak
odpowiednio ocenić podpowiedzi
systemu. Jeśli z danym wskazaniem
spotka się farmaceuta, ocenia
zasadność zaleceń lekarza i kontaktuje
się z nim. Pacjenci zazwyczaj to
rozumieją i doceniają. Lokalni lekarze
26
POZ ściśle współpracują z lokalnymi
farmaceutami (posiłkując się systemem komputerowym), by ustalić lek
pierwszego wyboru lub wydawać
pacjentom leki na różne choroby.
Konsultacja taka określana jest
mianem FTO (konsultacja farmakologiczno-terapeutyczna).
W Polsce jest coraz mniej
małych, prywatnych aptek. Czy
w Holandii także królują duże
sieci?
Zarówno liczba aptek w Holandii,
jak i proporcje pomiędzy aptekami
niezależnymi i tymi zrzeszonymi
w sieciach od kilku lat utrzymuje się
na podobnym poziomie – mamy około
2000 aptek, z czego 1/3 należy do sieci.
Apteki niezależne mają zasadniczo
lepsze wyniki finansowe niż sieciówki.
Po zniesieniu rabatów i obniżeniu
marży aptecznej w 2012 r. wiele aptek
znalazło się w trudnej sytuacji
finansowej – zwłaszcza małe placówki.
Ubezpieczyciele nie mają nic przeciwko
zmniejszeniu liczby aptek w głównych
ośrodkach miejskich – uważają,
że i tak jest ich za dużo.
W holenderskich aptekach
dostępna jest sprzedaż marihuany. Czy inne używki też są
dostępne w aptekach?
Marihuana wydawana jest wyłącznie
z przepisu lekarza i na podstawie
konkretnych wskazań ustalonych przez
rząd (np. ból, stwardnienie rozsiane,
nerwobóle, mdłości, obniżone łaknienie, utrata wagi i osłabienie
w chorobach nowotworowych oraz
AIDS). Marihuana może zostać
nabyta wyłącznie od Ministerstwa
Zdrowia i jest refundowana przez
wszystkich ubezpieczycieli. Pacjent
płaci około 40 euro za 5 gram. Bez
recepty żadne stymulanty czy opiaty
nie są dostępne.
Czy pacjenci traktują zawód
farmaceuty jako misyjny,
doradczy, a farmaceutę cenią
za jego wysokie kwalifikacje
i wiedzę medyczną?
Holenderscy pacjenci i obywatele
postrzegają farmaceutów oraz
techników farmaceutycznych jako
świetnie wykwalifikowanych pracowników opieki zdrowotnej. Cieszą się oni
dobrą reputacją.
Jaki jest stosunek ilości leków na
receptę i leków OTC w aptekach?
W Holandii apteki sprzedają produkty
bez recepty, ale jedynie 3-5% obrotu
pochodzi ze sprzedaży OTC i kosmetyków dostępnych tylko w aptekach.
W Holandii jest około 4 tys. specjalnych drogerii (często sieciowych) sprzedających wyłącznie produkty OTC,
podczas gdy w innych krajach
produkty te dostępne są jedynie
w aptekach. Stosunkowo mało aptek
w Holandii (jedna na 8000 pacjentów)
specjalizuje się niemal wyłącznie
w lekach na receptę.
Czy w Holandii są apteki samoobsługowe?
W Holandii nie ma aptek samoobsługowych. Pojawiły się eksperymentalne,
w których leki wydaje automat, a jego
praca monitorowana jest zdalnie przez
farmaceutę lub sprzedawcę. Recepta
jest czytana i przetwarzana przez
robota, który następnie wybiera
prowadzenie apteki
Martin
L.A. Favié
Magister farmacji, od 2007 r.
dyrektor „Dienstapotheek Westfriesland-Hoorn”. W latach 1979-2012
współwłaściciel sieci aptek „Kring
Apotheek West Friesland”. Od 2010
do 2012 r. sprawował funkcję dyrektora VvAA – holenderskiej organizacji zrzeszającej konsultantów
ds. zarządzania opieką zdrowotną.
W swojej karierze był członkiem
zarządu i prezesem wielu holenderskich organizacji farmaceutycznych.
W kwietniu 2012 r. Dekretem
Królewskim otrzymał tytuł
szlachecki Ridder in de Orde
van Oranje -Nassau.
opakowanie leku, znakuje je, drukuje
informację i wydaje pacjentowi.
Niektóre apteki wyposażone są też
w system specjalnych skrytek, z których pacjent może odebrać wcześniej
zamówiony lek 24 godziny na dobę.
Receptę należy przynieść osobiście lub
poprosić lekarza prowadzącego
o przesłanie jej bezpośrednio do apteki.
Mamy też ogólnokrajowe apteki
internetowe, które przesyłają pacjentowi leki za pośrednictwem poczty.
Gdyby technik farmacji – Polak
– chciał zatrudnić się w aptece
w Holandii – jakie są wymagania
względem jego przygotowania
zawodowego?
Niestety trudno mi odpowiedzieć na to
pytanie. W Holandii technicy farmaceutyczni to certyfikowani pracownicy
aptek. Ministerstwo Zdrowia ocenia
czy kwalifikacje pracowników służby
ochrony zdrowia z innych państw
spełniają holenderskie wymagania.
Z krajami UE, w tym z Polską, mamy
podpisane umowy. Warunkiem
wstępnym jest dobra znajomość języka
niderlandzkiego.
Czy apteki prowadzą sprzedaż
internetową?
Przez internet realizowane są np.
recepty odnawialne, na pigułki
antykoncepcyjne i insulinę. Jest to
również platforma pytań i odpowiedzi
oraz przekazywania informacji
o zmianie danych osobowych. Niektóre
apteki dysponują systemem cyfrowej
kartoteki pacjenta, zawierającej dane
o lekach i leczeniu, które pacjent może
skonsultować w dowolnym punkcie
świata.
Jak wygląda produkcja leków
recepturowych?
Leki te wytwarza się głównie za
pośrednictwem dużych aptek, które
mogą zagwarantować lepszą jakość
i nadzór. Coraz więcej aptek rezygnuje
jednak z tej usługi. Przy produkcji
małych ilości zbyt kosztowne jest
przechowywanie składników. Również
wymogi co do jakości stają się coraz
surowsze i pojawia się konieczność
przeprowadzania badań laboratoryjnych. Jeśli apteka przygotowuje leki
recepturowe, musi zgłosić to inspektoratowi.
W Polsce głośny stał się temat
klauzuli sumienia, kiedy grupa
farmaceutów domagała się prawa
do odmawiania sprzedaży
środków, które są niezgodne z ich
sumieniem i światopoglądem. Czy
podobne kwestie są poruszane
w Holandii? Wiemy, że w Holandii
dozwolona jest eutanazja.
W Holandii każdy ma prawo nie
popierać eutanazji ze względów
religijnych i przekonań osobistych.
Procedury decydowania o eutanazji
i jej wykonywaniu są w Holandii
bardzo szczegółowo opisane. Lekarz
musi uprzednio skonsultować się
z innym lekarzem, który odbył
specjalne przeszkolenie w tym zakresie,
a następnie uzgodnić z farmaceutą
najbardziej optymalną procedurę. Eutanazję zawsze należy
zaraportować do Departamentu Sprawiedliwości.
Ilu pacjentów przypada na
jedną aptekę w Holandii i czy
jest to regulowane prawnie?
Średnia liczba pacjentów na aptekę to
8 tys. Nie ma żadnych regulacji, rynek
jest w 100% wolny. Farmaceuci mogą
być też właścicielami więcej niż jednej
apteki. Zasada jest tylko jedna – każdy
farmaceuta objęty jest odpowiedzialnością osobistą i znajduje się w rejestrze
inspektoratu farmaceutycznego.
Więcej informacji na www.sfk.nl.
z danymi z 2010 r.
Jaka jest struktura i kompetencje pracowników w aptece?
Jest kierownik apteki, główny
farmaceuta, który ukończył 6-letnie
studia uniwersyteckie. W aptece
pracują też farmaceuci (mgr farmacji) oraz technicy farmaceutyczni
(3-letnie szkolenie zawodowe). Są oni
upoważnieni do samodzielnego
wydawania leków pacjentom.
W aptece zatrudnieni są również nie
w pełni wykwalifikowani pracownicy,
do których obowiązków należy
przetwarzanie zamówień, sprzątanie
lub dostarczanie leków. Osoby te nie
mogą na własną odpowiedzialność
wydawać leków.
Ile godzin dziennie pracują
farmaceuci w Holandii? Ile osób
przeciętnie pracuje w jednej
aptece?
Apteki otwarte są zwykle 9 godzin na
dobę. Pracuje w nich przeważnie 1-2
farmaceutów, 8 techników
farmaceutycznych oraz 3 innych
pracowników.
@
27
prowadzenie apteki
Sprawdź czy znasz
prawo pracy
autor: mgr farm.
Maciej Karbowiak
prezes firmy
doradztwa „New
Concept”, specjalista w zakresie zarządzania i trade
marketingu na rynku farmaceutycznym
Zmiany, jakie zaszły na rynku farmaceutycznym,
szczególnie pod wpływem wcielanych w życie ustaw
i zarządzeń, spowodowały, że funkcjonowanie farmaceuty
bez znajomości poszczególnych praw i kodeksów stało się
praktycznie niemożliwe. Sprawdźmy zatem stan naszej
wiedzy z zakresu prawa pracy.
J
Nasza
znajomość
obowiązujących
przepisów
wystawiana
jest zwykle
na próbę
dopiero
wtedy, gdy
dopadają nas
problemy
28
akie są konsekwencje nieznajomości obowiązujących przepisów, łatwo sobie wyobrazić.
Warto przy tym pamiętać, że nieznajomość prawa nie zwalnia nas od
odpowiedzialności i obowiązku jego
przestrzegania i podlegania jego
rygorom. Praca farmaceuty, zarówno pracownika jak i pracodawcy, jest
szczególnie podporządkowana regulacjom prawnym, gdyż obok praw
i obowiązków wynikających
z kodeksu karnego, kodeksu cywilnego, prawa pracy czy tzw. kodeksu
handlowego (dokładnie spółek handlowych), podlegamy dodatkowo naszym „wewnętrznym” regulacjom,
choćby tym, wynikającym z prawa
farmaceutycznego i tzw. ustaw
okołofarmaceutycznych. Nasza znajomość obowiązujących przepisów
wystawiana jest zwykle na próbę
dopiero wtedy, gdy dopadają nas
problemy. Bywa, że bezradnie rozkładamy wówczas ręce, stając
w obliczu zawiłości prawa. Zachęcam więc Państwa, byście zawczasu
przetestowali swoją wiedzę – na początek z zakresu prawa pracy.
Do niedawna branża farmaceutyczna, a szczególnie apteczna, była
synonimem spokojnego i stabilnego
zatrudnienia dla farmaceutów.
Liczba miejsc pracy przewyższała
liczbę potencjalnych pracowników
chętnych do jej podjęcia. Płace
utrzymywały się na dobrym
i stabilnym poziomie, zaś kwestie
związane z łamaniem praw pracowniczych rzadko trafiały do sądów
czy Państwowej Inspekcji Pracy.
Zauważyłem jednak, że od 2008 r.
rynek pracy pod tym względem
zaczął się dynamicznie zmieniać,
PIP i sądy pracy odnotowały znaczący wzrost skarg farmaceutów na
pracodawców. Najczęstszymi zarzutami są nierespektowanie praw
pracowniczych, praca w nadgodzinach i niekorzystne dla pracownika
zmiany warunków zatrudnienia.
Do najczęściej sygnalizowanych
przez farmaceutów zatrudnionych
w aptekach problemów należą:
 z miana warunków umowy (obniżanie wynagrodzenia, rozliczanie godzin i nadgodzin pracy,
wprowadzanie równoważnego
systemu godzin pracy, wprowadzanie odpowiedzialności finansowej, wprowadzanie do umów
zakazu pracy poza firmą macierzystą i umów lojalnościowych),
w
ypowiedzenie umowy o pracę
(stosowanie zasady „kija i marchewki”, tj. albo przyjmujemy
„narzucone” zmiany w umowach, albo rozwiązujemy umowę o pracę za porozumieniem
stron bez zachowania obowiązujących terminów bądź poprzez
zwolnienie dyscyplinarne, za
rzekome ciężkie naruszenie
obowiązków pracowniczych –
decyzję zwykle trzeba podjąć tu
i teraz),
 z wolnienie pracownika z powodów ekonomicznych/redukcji
etatów,
p
owrót z urlopu macierzyńskiego/wychowawczego, przedłużające się L4,
prowadzenie apteki
n
iepodporządkowanie się zaleceniom pracodawcy, niezgodnym
z obowiązującym ustawodawstwem, tzw. farmaceutycznym,
k
ary pieniężne.
Życzeniem każdego pracownika
jest posiadanie stabilnej i satysfakcjonującej pracy. W tym
dążeniu do ideału zapominamy
jednak (tak pracodawcy, jak i pracownicy), że aby ową stabilizację
i satysfakcję osiągnąć, niezbędna
jest znajomość obowiązujących
przepisów. Proponuję więc Państwu rozwiązanie poniższego miniquizu testującego stan wiedzy
z zakresu obowiązującego prawa
pracy. Przy każdym pytaniu mają
Państwo możliwość zaznaczenia
jednej z trzech odpowiedzi:
A, B lub C.
1. Czy pracodawca ma prawo „zawrócić” swojego pracownika z urlopu?
A. Nie.
B. Tak.
C. Tak, ale tylko w uzasadnionych
przypadkach, przy czym pracodawca ponosi koszty takiego działania
i musi zwrócić pracownikowi wydatki poniesione na wyjazd urlopowy w takim zakresie, w jakim pozostają one w bezpośrednim związku
z odwołaniem.
2. Czy pracodawca ma prawo wypowiedzieć umowę zawartą na czas nieokreślony bez podania przyczyn?
A. Tak.
B. Tak, pod warunkiem, że dojdzie
do tzw. „porozumienia stron”.
C. Nie, pracodawca jest zobligowany do podania przyczyny rozwiązania umowy o pracę.
3. Czy pracodawca ma prawo wypowiedzieć umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia?
A. Tak, może to zrobić.
B. Tak, ale tylko w sytuacji, gdy
firma postawiona jest w stan likwidacji/upadłości/przyczyn losowych
pozapracowniczych, w zamian za
odszkodowanie za skrócony okres
wypowiedzenia.
C. Nie, chyba że zawrze z pracownikiem „porozumienie stron”.
4. Na czym polega system równoważnego czasu pracy?
A. Na 40-godzinnym tygodniu
pracy.
B. Na 8-godzinnej, dobowej normie
czasu pracy, wykonywanej przez
5 dni w tygodniu.
C. Na możliwości zmiany (wydłużenia/skrócenia) dobowej normy
czasu pracy, np. z 8 do 12 godzin,
w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym jednego miesiąca, bez
przekraczania norm godzinowych
zgodnych z kodeksem pracy.
Wyniki:
Podlicz swoje punkty, podstawiając
za litery wartości liczbowe:
A – 1 pkt, B – 2 pkt, C – 3 pkt
Jeżeli uzyskałaś/eś wynik poniżej
12 punktów:
Nie jest dobrze, masz sporo do nadrobienia. Jeżeli jesteś pracodawcą,
to albo szybko nadrób braki, albo
znajdź… dobrego prawnika. Pamiętaj, wszystko przed Tobą, teraz już
wiesz, na co zwrócić szczególną
uwagę.
5. Jaki dokument określa zasady
świadczenia pracy przez pracownika?
A. Regulamin zakładu pracy.
B. Umowa o pracę.
C. Kodeks pracy i wymienione
Jeżeli uzyskałaś/eś wynik
13-19 punktów:
Widać, że starasz się, ale jeszcze
sporo pracy przed Tobą. Do tej pory
nie miałaś/eś potrzeby zagłębiania
się w tajniki prawa pracy.
w nim przepisy.
6. Czy zatrudnionemu kierownikowi
apteki należą się godziny nadliczbowe?
A. Nie należą się, bo kierownik ma
Jeżeli uzyskałaś/eś wynik
20-24 punkty:
Jest dobrze, wiesz co w trawie
piszczy, pogłębiasz swoją wiedzę,
ale czeka Cię jeszcze trochę pracy.
Musisz zwrócić baczniejszą uwagę
na prawne aspekty dotyczące Twojej
pracy. Oby nie było to spowodowane
sytuacjami „podbramkowymi”
w Twojej aptece!
nienormowany czas pracy.
B. Należą się, ale tylko za pracę
w niedzielę i dni ustawowo wolne od
pracy.
C. Należą się, na zasadach ogólnych
wynikających z przekroczenia zasadniczego czasu pracy.
7. Czy pracodawca musi wypłacić
pracownikom świadczenie urlopowe?
A. Nie musi, zależy to od jego do-
brej woli.
B. To zależy od regulaminu zakładowego, jaki powinien znajdować
się w każdej aptece.
C. W zależności od wielkości przedsiębiorstwa, pracodawca zobowiązany jest do wypłaty ekwiwalentu
lub utworzenia funduszu świadczeń
socjalnych.
8. Czy pracodawca może odmówić
pracownikowi urlopu na żądanie?
A. Zawsze może odmówić, bez poda-
nia przyczyn odmowy.
B. Może odmówić jeden raz, ze
względu na ważny interes przedsiębiorstwa.
C. Nie może odmówić, gdyż jest zobowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego
wskazanym nie więcej niż czterech
dni urlopu w każdym roku kalendarzowym.
9. Co to jest mobbing?
A. Tradycyjna forma
Jeżeli uzyskałaś/eś wynik powyżej
25 punktów:
GRATULACJE!!! Tak trzymaj! Wiesz,
co jest ważne i dobre dla Ciebie
i Twojej apteki. Powodzenia!
w niektórych strukturach przedsiębiorstw.
C. Naganne działania/zachowania
dotyczące lub skierowane przeciwko
pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu
go lub zastraszaniu, wywołujące
u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub
mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika (…).
10. Kogo musi zawiadomić kierownik
apteki, kiedy idzie na 2-tygodniowy
urlop?
A. Nikogo.
B. Pracodawcę.
C. Pracodawcę i jeżeli urlop przypa-
da na czas przekazania zestawienia
refundacyjnego do NFZ, należy
upoważnić mgr farmacji do podpisania zestawienia i dołączyć je do
dokumentów, przekazywanych
do NFZ.
@
„współpracy” praktykowana
w naszej aptece.
B. Forma działań praktykowana
29
REKLAMA
nauka
Rozuwastatyna
w epizodach
sercowo-naczyniowych
autorzy:
lek. med. Marta Nowakowska,
dr n. med. Łukasz Chrzanowski
Katedra Kardiologii Uniwersytetu
Medycznego w Łodzi
Działanie
lecznicze
rozuwastatyny
można
zaobserwować
już po
pierwszym
tygodniu
stosowania
leku
30
Choroba sercowo-naczyniowa stanowi główną przyczynę
przedwczesnej śmiertelności oraz inwalidztwa w populacji
europejskiej. W większości przypadków spowodowana
jest przez miażdżycę oraz zakrzepicę ścian tętnic.
Najistotniejsze manifestacje choroby sercowo-naczyniowej stanowią choroba wieńcowa,
udar niedokrwienny mózgu oraz choroby
tętnic obwodowych.
M
iażdżyca jest przewlekłym
procesem zapalnym przebiegającym w świetle naczynia,
który w konsekwencji doprowadza
do tworzenia nacieków zapalnych,
gromadzenia lipidów i włóknienia. Istnieje wiele czynników
wpływających w istotny sposób na
rozwój choroby sercowo-naczyniowej. Z czynników modyfikowalnych
możemy wymienić: palenie tytoniu,
nieprawidłową dietę, małą ilość
aktywności fizycznej, podwyższone
ciśnienie tętnicze, dyslipidemię, cukrzycę typu 2. Do czynników, które
nie podlegają zmianie, należą m.in.
wiek i płeć[1].
W praktyce klinicznej należy
u danego pacjenta określić ryzyko
wystąpienia epizodu sercowo-naczyniowego. Pomocne są w tym
celu różne tablice, m.in. SCORE,
Framingham, ASSIGN. Chorzy po
przebytym zdarzeniu klinicznym, np.
ostrym zespole wieńcowym, z cukrzycą typu 2, przewlekłą niewydolnością
nerek, są od razu włączani do grupy
o najwyższym ryzyku sercowo-naczyniowym. Działania te pomagają
również określić stopień intensywności terapii, którą należy podjąć
u danego chorego[1].
Statyny to grupa leków, których
głównym mechanizmem działania
jest hamowanie aktywności reduktazy 3-hydroksyl-3metylo-glutarylokoenzymu A (HMG-CoS), w wyniku
czego dochodzi do spadku syntezy
cholesterolu w wątrobie. W hepatocytach wzrasta liczba receptorów
LDL oraz wychwyt cząsteczek LDL
z krwi, co w konsekwencji doprowadza do spadku stężenia całkowitego
cholesterolu i cholesterolu LDL
w osoczu. Ponadto zmniejsza się
także stężenie lipoprotein o bardzo
małej gęstości (VLDL) i trójglicerydów (TG) oraz zwiększa stężenie
lipoprotein o dużej gęstości (HDL).
Wykazano inne korzystne działania
tej grupy leków, tj: poprawę funkcji
śródbłonka, działanie przeciwzakrzepowe i profibrynolityczne,
zmniejszenie stresu oksydacyjnego
oraz procesu zapalnego w ścianie
naczyń[1].
Obecnie mamy dostępnych 7 statyn:
 I generacja naturalne (lowastatyna, prawastatyna),
 I I generacja tzw. półsyntetyczne (simwastatyna),
 I II generacja syntetyczne
(fluwastatyna, atorwastatyna,
pitawastatyna, rozuwastatyna).
nauka
Piśmiennictwo:
1. Reiner Z. i Catapano A., De Backer G.
ESC/EAS Guidelines for the management of dyslipidaemias European
Heart Journal,2011; 32: 1769–1818
2. Bullano M., Wertz D., Yang G.
Effect of rosuvastatin compared
with other statins on lipid levels and
National Cholesterol Education Program goal attainment for low-density
lipoprotein cholesterol in a usual care
setting.Pharmacotherapy, 2006: Apr;
26 (4): 469-78.
3. Ridker P., MacFadyen J., Libby P.
Relation of baseline high-sensitivity
C-reactive protein level to cardiovascular outcomes with rosuvastatin
in the Justification for Use of statins
in Prevention: an Intervention Trial
Evaluating Rosuvastatin (JUPITER)
Am J Cardiol. 2010 Jul 15; 106 (2):
204-9. Epub 2010 Jun 10.
4. Sardella G., Conti G., Donahue M.
Rosuvastatin pre-treatment in
patients undergoing elective PCI to
reduce the incidence of myocardial
periprocedural necrosis. The ROMA
trial Catheter Cardiovasc Interv.
2012 Apr 19. doi: 10.1002/ccd.24403
Chorzy po przebytym zdarzeniu klinicznym, np. ostrym
zespole wieńcowym, z cukrzycą typu 2, przewlekłą
niewydolnością nerek, są od razu włączani do grupy
o najwyższym ryzyku sercowo-naczyniowym
Należy pamiętać, że pomimo tego, iż
są to substancje o wspólnym mechanizmie działania, różnią się jednak
właściwościami fizykochemicznymi,
które wpływają w istotny sposób na ich
biodostępność, farmakokinetykę, a także działanie hipolipemiczne. Tak duża
ilość nowych statyn wynika z faktu
ciągłego dążenia do syntezy substancji
posiadającej najsilniejsze działanie,
przy jednocześnie najmniejszej ilości
działań niepożądanych. Zwiększenie
selektywności wobec hepatocytów udało
się osiągnąć w nowej statynie – rozuwastatynie, dzięki zmniejszeniu lipofilności na rzecz hydrofilności cząsteczki.
Dzięki tej modyfikacji rozuwastatyna
charakteryzuje się znacznie większym
powinowactwem do komórek wątroby
od simwastatyny. Działanie lecznicze
rozuwastatyny można zaobserwować
już po pierwszym tygodniu stosowania
leku. Natomiast pełny efekt leczniczy
widoczny jest po 4 tygodniach. Nowa
statyna skuteczna jest w hipercholesterolemii wraz z towarzyszącą hipertriglicerydemią (bądź bez niej). Na efekt
leczenia nie mają wpływu: płeć, rasa,
współistnienie chorób dodatkowych tj.
cukrzycy typu 2, czy hipercholesterolemii rodzinnej[2]. Rozuwastatyna najsilniej obniża frakcję LDL cholesterolu,
32
dając tym samym szansę osiągnięcia
zalecanych w wytycznych wartości
lipidogramu. Kolejną zaletą rozuwastatyny jest hydrofilność, która z jednej
strony zwiększa jej powinowactwo do
komórki wątrobowej, z drugiej zaś
strony zmniejsza ryzyko działań niepożądanych związanych z potencjalnym
ryzykiem miopatii. Ponadto substancja
ta w niewielkim tylko zakresie metabolizowana jest przez wątrobę, dzięki
czemu możemy uniknąć wielu kłopotliwych interakcji.
rozuwastatyny (w większości badań
40 mg) przed zabiegiem koronaroplastyki poprawiało rokowanie w grupie
chorych z ostrymi zespołami wieńcowymi. Efekt ten wynika najprawdopodobniej z przeciwzapalnego działania
tej statyny[4].
W badaniu JUPITER, w którym
u pacjentów w ramach prewencji
pierwotnej, tzn. bez rozpoznanej choroby sercowo-naczyniowej, ale z już
stwierdzanymi czynnikami ryzyka,
zastosowano rozuwastatynę w dawce
20 mg na dobę lub placebo, pacjenci
otrzymujący substancję aktywną mieli niższy LDL (o 50%), triglicerydy
(o 17%) oraz o 37% niższe hsCRP
w porównaniu z wartościami wyjściowymi. Mniejsza też była
częstość występowania zdarzeń sercowo-naczyniowych
w grupie rozuwastatyny[3].
Bezpośrednie wskazania do zastosowania rozuwastatyny stanowią:
pierwotna hipercholesterolemia
u dorosłych lub mieszana dyslipidemia w połączeniu z dietą, kiedy zalecenia poza farmakologiczne okazały
się niewystarczające, w określonych
warunkach rodzinna homozygotyczna hipercholesterolemia, a także
chorzy z wysokim ryzykiem zdarzeń
sercowo-naczyniowych, w ramach
profilaktyki pierwotnej, w celu
ich zapobiegania[1].
Rozuwastatyna wyróżnia się więc
na tle innych statyn siłą działania
hipolipemizującego, mniejszą ilością
interakcji z innymi substancjami
medycznymi[2].
@
Najnowsze wyniki badań wskazują, że podanie wysokiej dawki
nauka
Alergiczny
nieżyt nosa
Na alergiczny nieżyt nosa (ANN) cierpi ponad 600 mln ludzi
na świecie. Epidemia ta narasta od 100 lat zwielokrotniając
populację chorych ponad 30 razy. Jest to najczęstsza
grupa schorzeń nieinfekcyjnych o przewlekłym
charakterze w okresie rozwojowym.
W
naszych badaniach ECAP
(Epidemiologia Chorób Alergicznych) jakąkolwiek postać chorób alergicznych stwierdzono
u prawie 40% Polaków, alergiczny
nieżyt nosa (ANN) deklarowało 14%
na wsi i średnio 22% w miastach.
ANN jest chorobą towarzyszącą
astmie i odwrotnie: 70% chorych
z astmą deklaruje objawy ANN.
Alergolodzy ciągle nie uzyskali
jednoznacznej odpowiedzi na pytanie
o przyczyny rozwoju alergii. Wiele
badań wskazuje na rolę schemizowanego i zanieczyszczonego środowiska.
W innych publikacjach udowadnia się,
iż zasadniczym czynnikiem odpowiedzialnym za rozwój alergii jest
nadmiar higieny w pierwszych latach
życia dzieci. Jednoznacznie stwierdzono, iż więcej alergii jest w mieście niż
na wsi oraz w rodzinach jednodzietnych. Alergia rzadziej rozwija się, gdy
w sypialni jest więcej kultur bakterii.
Te obserwacje były przyczyną badania
przeprowadzonego przez studentów
Wydziału Nauki o Zdrowiu WUM,
próbującego wyjaśnić na grupie
ponad 1500 dzieci czy istnieje związek
między narastającym stosowaniem
antybiotyków a różnymi postaciami
alergii, w tym ANN. Wynik był jednoznaczny: późna diagnostyka chorób
alergicznych i zbyt częste podawanie
antybiotyków dzieciom sprawia, że
mamy pandemię tych chorób.
Alergiczny nieżyt nosa jest chorobą,
u podłoża której leży wywołane przez
immunoglobulinę E (IgE) zapalenie
błony śluzowej nosa po kontakcie
z alergenem. Do typowych objawów
choroby zalicza się: wyciek z nosa,
niedrożność nosa, kichanie oraz
świąd nosa.
Podstawowy podział ANN wyróżnia
okresowy nieżyt nosa (objawy występują przez mniej niż 4 dni w tygodniu bądź krócej niż 4 tygodnie)
oraz przewlekły nieżyty nosa (objawy
występują dłużej niż 4 dni w tygodniu
i utrzymują się ponad 4 tygodnie).
Najczęściej w Polsce uczulają roztocze
kurzu domowego (prawie 25% populacji), następnie trawy, drzewa i kot.
ANN przewlekły częściej niż okresowy
prowadzi do astmy.
Poza charakterystycznym wywiadem
wskazującym na występowanie objawów ANN w kontakcie z uczulającym
alergenem należy w celu postawienia
ostatecznego rozpoznania wykonać
punktowe testy skórne z alergenami,
a w przypadku braku jednoznacznego
ich wyniku wykonać donosową próbę
prowokacyjną lub oznaczyć w surowicy krwi swoiste przeciwciała IgE.
Postępowanie lecznicze obejmuje
w pierwszej kolejności unikanie
alergenu, a w przypadku wystąpienia
objawów – leki anemizujące błonę
śluzową, miejscowe i ogólne preparaty przeciwhistaminowe, antyleukotrienowe, antycholinergiki, glikokortykosteroidy miejscowe i ogólne oraz
swoistą immunoterapię. Możliwe jest
również blokowanie reakcji
autor: prof. dr hab. n. med. Bolesław Samoliński
Warszawski Uniwersytet Medyczny, alergolog,
laryngolog, specjalista zdrowia publicznego
Późna
diagnostyka
chorób
alergicznych
i zbyt częste
podawanie
antybiotyków
dzieciom
sprawia,
że mamy
pandemię
tych chorób
33
REKLAMA
nauka
U dzieci
i dorosłych
spośród
preparatów
doustnych
rekomenduje
się leki antyleukotrienowe,
szczególnie
gdy występuje
astma
oskrzelowa
alergicznej przez podanie preparatów antyIgE, choć nie są one jeszcze
powszechnie dostępne ze względu na
wysoką cenę.
Każdy z wymienionych środków
leczniczych ma swoje miejsce w schematach terapeutycznych. Część z nich
jedynie usuwa objawy, bez wpływu na
mechanizm zapalenia alergicznego:
sympatykomimetyki obkurczają błonę
śluzową nosa, a leki antycholinergiczne powodują ustąpienie surowiczego wysięku. Mechanizm działania
pozostałych jest związany ze szlakiem
reakcji alergicznej. Bardzo dobre
są doustne leki przeciwhistaminowe
z powodu szybkiego efektu leczniczego
i wysokiej skuteczności w usuwaniu
kataru, świądu nosa, kichania i zapalenia spojówek. Dzisiaj rekomenduje
się stosowanie tylko nowej generacji
preparatów z tej grupy. Należą do
nich przede wszystkim feksofenadyna i desloratadyna. Są nowoczesne,
prawie pozbawione działań niepożą-
34
danych, przede wszystkim senności
– najtrudniejszego do zaakceptowania
przez chorych objawu niepożądanego
starej generacji leków przeciwhistaminowych. U dzieci i dorosłych spośród
preparatów doustnych rekomenduje
się leki antyleukotrienowe, szczególnie, gdy występuje astma oskrzelowa.
Najpopularniejszy jest montelukast.
Mamy dowody, że połączenie leków
przeciwhistaminowych i antyleukotrienowych lepiej kontroluje objawy alergii
nosa. Z kolei połączenie montelukastu
w ANN i astmie z lekami glikokortykosteroidowymi daje szanse na
obniżenie dawki tych drugich, z uwagi
na synergistyczne działanie obu grup
tych preparatów.
Jednak przewlekły nieżyt
nosa charakteryzujący się
eozynofilowymi naciekami
w błonie śluzowej nosa,
lepiej reaguje na donosowe
glikokortykosteroidy. Leki
antyleukotrienowe w połączeniu
z preparatami przeciwhistaminowymi znalazły zastosowanie także
w farmakoprofilaktyce ANN oraz
w ANN współistniejącym z astmą.
Na obecnym etapie nie mają wskazań
do stosowania solo w ANN.
Ostatnią istotną metodą leczenia jest
odczulanie, czyli swoista immunoterapia. Podawanie wzrastających dawek
alergenu osobie uczulonej prowadzi do
zmiany odpowiedzi immunologicznej.
Długoterminowe stosowanie odczulania likwiduje objawy alergii, w tym
astmy oskrzelowej, a także zapobiega jej powstawaniu i rozwijaniu się
nowych uczuleń. Z tego powodu tę
technikę leczniczą można by dzisiaj
uznać za profilaktykę drugorzędową alergii wziewnej.
@
dermokosmetyki
T jak trądzik
autor: dr n. biol. Renata Dębowska
Szef Centrum Naukowo-Badawczego
Dr Irena Eris
80%
osób w wieku
15-17 lat
zmaga się
z trądzikiem
36
Problem skóry tłustej i trądzikowej dotyczy nie tylko
nastolatków – coraz częściej spotykany jest również
u dorosłych – występuje częściej u kobiet, zwykle
ok. 30. r.ż. Niezależnie od wieku pacjenta i stopnia nasilenia
niedoskonałości podstawą w leczeniu jest właściwa
i kompleksowa pielęgnacja cery. W tym celu powstała
bogata, składająca się aż z 11 preparatów, linia Pharmaceris T.
N
asilający się problem z trądzikiem przysparza wielu osobom
kłopotu. Zależy im, aby jak
najszybciej zlikwidować niedoskonałości i nie doprowadzić do pogorszenia
stanu skóry. Nieoceniona jest wtedy
rola i pomoc farmaceuty, który doradzi
odpowiedni dobór kosmetyków oraz
właściwą pielęgnację. Pogrubiony, błyszczący naskórek o nierównej powierzchni,
poszerzone pory i zaskórniki, reakcje
zapalne, wykwity grudkowe, krosty,
ropne torbiele i cysty – to częste objawy
trądziku pospolitego (łac. acne vulgaris).
Trądzik to schorzenie skóry, związane
ze wzmożoną produkcją sebum, nadmiernym rogowaceniem ujść mieszków
włosowych, najczęściej diagnozowane
u pacjentów między 11. a 30. r.ż. Ponad
80% osób w wieku 15-17 lat zmaga
się z trądzikiem. Zmiany w 95% są
umiejscowione na twarzy i w górnych
okolicach tułowia. Schorzenie może
przybierać różne formy i mieć indywidualny przebieg. Zaawansowany trądzik
może znacząco wpływać na samopoczucie i komfort życia pacjentów. Nasilone
zmiany trądzikowe często są przyczyną
wstydu, lęku, niskiej samooceny, mogą
prowadzić do rozwoju depresji, dlatego
ważne jest podjęcie odpowiedniego leczenia już przy pierwszych jego objawach.
Mechanizm powstawania trądziku
Bezpośrednią przyczyną trądziku jest
nadmierne wydzielanie sebum, czego
efektem jest zablokowanie gruczołów włosowo-łojowych. W rezultacie
powstają zaskórniki, następnie problem
nasila się wskutek namnażania bakterii
Propionbacterium Acnes. Bakterie występują w mieszkach włosowych, a przy
wzmożonym łojotoku i w warunkach
beztlenowych nadmiernie się kolonizują, uwalniają drażniące metabolity oraz
powodują stan zapalny. Ważnym czynnikiem w genezie powstawania trądziku
jest też nadmierne rogowacenie ujść
mieszków włosowych, co prowadzi do
zaczopowania ujść gruczołów. Ze względu na stopień nasilenia niedoskonałości
można wyróżnić dwa rodzaje zmian:
 reakcje występujące w formie niezapalnej – mikrozaskórniki, które
otwierają się uwalniając zgromadzone sebum. W wyniku kontaktu
z powietrzem składniki sebum
utleniają się tworząc zaskórniki
z czarnym zakończeniem;
 reakcje występujące w formie
zapalnej – to efekt działania
bakterii Propionbacterium Acnes
(zaczerwieniony wyprysk z białym
zakończeniem).
dermokosmetyki
Co wywołuje trądzik?
Jest kilka czynników sprzyjających
powstawaniu zmian trądzikowych
w skórze, takich jak:
 zmiany hormonalne – przede
wszystkim dihydroksytestosteron
(DHT), który powstaje z testosteronu pod wpływem enzymu 5-alfa-reduktazy i odpowiada za wydzielanie
sebum przez gruczoły łojowe;
 długotrwały stres i zmęczenie;
 zanieczyszczenia środowiska –
doskonała pożywka dla bakterii
(trądzik dotyka głównie mieszkańców terenów zurbanizowanych);
 nieprawidłowa dieta – może nasilać produkcję łoju i powodować
zaburzenia keratynizacji naskórka
w ujściach mieszków włosowych.
Zwłaszcza niekorzystna jest dieta
o wysokim indeksie glikemicznym
(słodycze i potrawy z białej mąki);
 stosowanie nieodpowiednich
kosmetyków (komedogennych),
czyli zatykających ujścia mieszków włosowych oraz agresywnych
preparatów na bazie alkoholu, które
zbyt mocno wysuszają skórę.
Trądzik zależny jest także od zmian klimatycznych. W okresie wiosennym i letnim u 60% osób z niedoskonałościami
jest zauważalna pozorna poprawa. Zwykle jednak wczesną jesienią dochodzi
do nagłego pogorszenia kondycji skóry.
Słońce tylko doraźnie łagodzi objawy
trądziku, ale go nie leczy. A po okresie
przesuszenia gruczoły łojowe zaczynają
produkować sebum ze wzmożoną siłą!
Trądzik dorosłych
Dotyka tylko kilka procent osób,
głównie kobiet pomiędzy 30. a 40. r.ż.
Występuje najczęściej w dolnej części
twarzy (żuchwa, okolice ust, broda,
szyja) przyjmując postać trwale utrzymujących się zmian zapalnych (grudki,
krostki, guzki, nacieki, cysty). Leczenie
trądziku dorosłych jest czasochłonne,
trwa miesiące, a nawet lata. Często
zostają po nim blizny i przebarwienia.
Podstawą w leczeniu jest stosowanie
odpowiednich środków pielęgnacyjnych
oraz terapia doustna.
Wyciskanie? Nie!
Nadal wiele osób traktuje wyciskanie
jako sposób na „oczyszczenie” skóry.
To błąd, który powoduje:
 wzmożoną produkcję łoju po
pierwszym wrażeniu „opróżnienia”
gruczołu;
 rozniesienie bakterii trądzikowych
po twarzy, a w efekcie powstanie
stanów zapalnych w innym miejscu;
 trwałe uszkodzenie naskórka i trudne do usunięcia ślady.
Innym często podejmowanym błędem
jest nadmierne wysuszanie skóry zbyt
agresywnymi kosmetykami oczyszczającymi oraz brak odpowiedniego
oczyszczania skóry.
Jak pielęgnować
skórę tłustą i trądzikową?
Pielęgnacja skóry trądzikowej powinna być kompleksowa i obejmować
kilka etapów. W przypadku łojotoku
i pojedynczych, okresowo pojawiających
się zmian zwykle wystarcza rozsądnie
zaplanowane stosowanie kosmetyków.
A przy utrzymujących się, nasilonych zmianach wskazana jest wizyta
u dermatologa celem włączenia leczenia
farmakologicznego.
Najlepszym rozwiązaniem jest stosowanie specjalistycznych dermokosmetyków
z jednej linii – np. Pharmaceris T. Ich
odpowiednio opracowane formuły idealnie się uzupełniają przynosząc szybsze
i skuteczniejsze efekty. Produkty posiadają pozytywną opinię dermatologów,
która jest nie tylko gwarancją skuteczności działania kosmetyków w walce
z trądzikiem, ale też bezpieczeństwa ich
stosowania i łagodności dla skóry.
Oczyszczanie
Skóra powinna być regularnie oczyszczana przy pomocy delikatnych środków myjących oraz preparatów wzbogaconych o substancje o działaniu hamującym rozwój mikroorganizmów. Nie
zaleca się mycia twarzy płynami z alkoholem, gdyż podrażniają i nadmiernie wysuszają skórę, a ponadto mogą
wchodzić w „interakcje” ze stosowanymi miejscowo preparatami leczniczymi
zaburzając ich działanie. Oczyszczanie
skóry trądzikowej należy przeprowadzać codziennie stosując delikatne preparaty myjące, które jednocześnie odświeżają i przywracają skórze prawidłowe pH.
Pharmaceris T do oczyszczania twarzy
proponuje:
 PURI-SEBOSTATIC Pianka głęboko
oczyszczająca do twarzy – delikatna, idealna dla podrażnionej skóry,
skutecznie usuwa makijaż. Normalizuje wydzielanie łoju i reguluje florę bakteryjną zapobiegając
powstawaniu zmian trądzikowych
i zaskórników. Zawiera łopian,
tamaryndę i witaminę H.
 PURI-SEBOGEL Antybakteryjny
żel myjący T do twarzy – bogaty w składniki antybakteryjne,
delikatnie oczyszcza skórę twarzy,
nawilża ją i matowi. Dodatkowo
złuszcza martwe komórki naskórka,
hamuje reakcje zapalne i poprawia
miękkość skóry. Zawiera kwas
migdałowy, wosk z mango, cynk,
łopian, salicylan sodu.
 PURI-SEBOTONIQUE Tonik normalizujący do twarzy – dzięki zawartości tamarydyny łagodzi zmiany
trądzikowe. Skutecznie oczyszcza
skórę oraz normalizuje wydzielanie
łoju i odświeża skórę.
 SEBO-MICELLAR PŁYN
MICELARNY T do delikatnego
oczyszczania i demakijażu twarzy
– delikatnie i skutecznie usuwa
zanieczyszczenia skóry twarzy
i makijaż bez konieczności użycia
wody. Zawiera działający antybakteryjnie i przeciwłojotokowo kompleks (wyciąg z łopianu, biotyny,
37
REKLAMA
dermokosmetyki


soli cynku i kwasu migdałowego)
oraz substancje aktywne hamujące
rozwój trądziku i nawilżające skórę
(olej jojoba, glukonian cynku).
BODY-SEBOSTATIC Antybakteryjny
żel do mycia ciała – jedyny dostępny
na rynku preparat przeznaczony do ciała ze skórą trądzikową.
Zawiera wyciąg z drzewa herbacianego o działaniu przeciwzapalnym
i antybakteryjnym oraz salicylan
sodu, dzięki któremu zmniejsza
tendencję do tworzenia się zaskórników na skórze całego ciała. Zawarty
w preparacie wosk z mango działa
łagodząco i lekko natłuszcza skórę.
Złuszczanie
To bardzo ważny etap w pielęgnacji cery
trądzikowej. Złuszczanie martwego
naskórka bez konieczności tarcia gwarantuje właściwe oczyszczanie skóry.
Pharmaceris T proponuje dwa produkty
z kwasem migdałowym, które mają
działanie złuszczające i antybakteryjne.
Są to:
 SEBO-ALMOND PEEL 5% Krem peelingujący – I stopień złuszczania
na noc – delikatnie złuszcza mar-

twy naskórek, likwidując istniejące zmiany trądzikowe i ograniczając powstawanie nowych. Zawartość
soku z cytryny wygładza, zmiękcza,
wybiela i dezynfekuje skórę. Rekomendowany w szczególności dla osób
z wrażliwą i suchą skórą z tendencją
do powstawania stanów zapalnych.
SEBO-ALMOND PEEL 10% Krem peelingujący – II stopień złuszczania na
noc – intensywnie złuszcza i rege-
neruje naskórek, poprawiając stan
skóry trądzikowej z już istniejącymi zmianami i ze skłonnością do łojotoku. Rozjaśnia przebarwienia po-
38
wierzchniowe i zapalne oraz zmniejsza oznaki starzenia się skóry. Proteiny ze słodkich migdałów wygładzają naskórek, a skóra staje się
świeża i wypoczęta. Polecany do pielęgnacji skóry normalnej, mieszanej
oraz tłustej.
Codzienna pielęgnacja
Nowoczesne kremy przeciwtrądzikowe
łączą intensywne działanie antybakteryjne i przeciwzapalne z właściwościami
matowienia, nawilżania i łagodzenia
podrażnień wywołanych przez trądzik.
Na półce w łazience warto mieć kilka
preparatów o różnych właściwościach
i stosować je w zależności od potrzeb.
W ciągu dnia wskazane jest matowienie, łagodzenie i nawilżanie skóry, natomiast na noc warto sięgnąć po produkty
o wzmożonym działaniu przeciwzapalnym i antybakteryjnym.
W linii Pharmaceris T pacjenci znajdą aż 4 preparaty spełniające wszystkie
wymagania skóry problematycznej:
 OCTOPIROX® Kojący krem
do twarzy – polecany do pielęgnacji
skóry zaczerwienionej, łojotokowej,
ze skłonnością do nadmiernego
łuszczenia się (szczególnie wokół
skrzydełek nosa, między brwiami, na czole i w okolicy ust) oraz
dla osób prowadzących kurację
leczniczą z powodu łojotokowego
zapalenia skóry. Krem wykazuje
działanie kojące, nawilżające i natłuszczające. Ogranicza nadmierne rogowacenie skóry,
przywraca równowagę
mikroflory naskórka oraz
zmniejsza podrażnienia.
 SEBOSTATIC DZIEŃ Krem

SEBOMATT MOISTATIC Krem intensywnie nawilżający na dzień i na
noc – polecany do pielęgnacji skóry
wysuszonej i trądzikowej wymagającej nawilżenia oraz w trakcie i po
zakończeniu farmakoterapii. Krem
przynosi długotrwałe nawilżenie,
chroniąc skórę przed zamykaniem
ujść gruczołów, jednocześnie
przyspiesza regenerację skóry.
Ekstrakt z błękitnej algi łagodzi
podrażnienia i stany zapalne,
a specjalny biomimetyczny kompleks wspomaga naturalną funkcję
obronną skóry, przywracając jej
zdrowy wygląd.
SEBOSTATIC MATT Intensywnie
matujący krem do twarzy SPF 10
– działa przeciwtrądzikowo oraz
skutecznie normalizuje wydzielanie sebum. Preparat gwarantuje
skórze długotrwałe matowienie
oraz ochronę przed szkodliwym
promieniowaniem UVA/UVB,
dzięki zastosowaniu filtrów
ochronnych SPF 10. Połączenie
Glucamu® i kolagenu roślinnego pozostawia skórę nawilżoną
i gładką.
Łatwy wybór
Warunkiem powodzenia w leczeniu
trądziku jest odpowiedni dobór, systematyczność i cierpliwość w stosowaniu
preparatów pielęgnacyjnych w trakcie
farmakoterapii oraz po jej zakończeniu.
Rola farmaceuty jest tutaj naprawdę
znacząca, zwłaszcza, że w pierwszym,
łagodnym etapie trądziku wiele osób
kieruje się po poradę właśnie do apteki.
Ekspercka wiedza farmaceuty ułatwi
pacjentom wybór produktów, tak aby
efekty ich stosowania były jak
najlepsze i najbardziej skuteczne.
@
przeciwtrądzikowy matująconormalizujący SPF 20 na dzień
– preparat łączy w sobie trzy
funkcje: normalizuje wydzielanie
sebum, matuje oraz chroni skórę
przed szkodliwym promieniowaniem UVA i UVB, dzięki zastosowaniu filtrów ochronnych SPF 20.
Dzięki połączeniu kompleksu
wyciągu z łopianu, biotyny i jonów
cynku z mikrogąbeczkami redukuje wydzielanie łoju, łagodząc stany zapalne i delikatnie
złuszczając zrogowaciałe komórki
naskórka.
dermokosmetyki
39
Ekscytująca przygoda
Metamorfozy z Pirolam szampon już za nami! W połowie lipca br.
w hotelu Ossa laureatki kwietniowego konkursu przeszły kompleksową
metamorfozę pod okiem stylisty fryzur, wizażysty oraz fotografa.
W kolejnych numerach przedstawimy wszystkie Panie farmaceutki, które
zaprosiliśmy na niezapomniany weekend relaksu i piękna. Jako pierwszą
prezentujemy metamorfozę pani Doroty Łuszcz-Szopy z Krakowa.
Sergiusz Osmański
– wizażysta
Aby wydobyć piękną zieleń tęczówki pani Doroty,
zastosowaliśmy makijaż w tonacji ciepłej.
W makijażu oka dominuje morela w połączeniu
z ciepłymi brązami. Użyliśmy też brązowej
kredki i eyelinera, stawiając hipnotyzujące
spojrzenie w centralnym punkcie stylizacji. Na
kości policzkowe nałożyliśmy bronzer i odrobinę
morelowego różu. Usta podkreśliliśmy delikatną
warstwą morelowej pomadki.
Tomasz Burkacki
– stylista fryzur
U Pani Doroty postawiłem na cięcie w linii prostej.
Jedna mocno zaznaczona linia w połączeniu
z ciepłym kolorem włosów była najlepszym
rozwiązaniem.
Pani Dorota
przed metamorfozą
Modny makija¿
Modny makija¿
KONKURS!
KONKURS!
Metamorfozy
Metamorfozy
z
z
Wrażenia Pani Doroty
PIR/086/02-2011
PIR/086/02-2011
Wrażenia z Metamorfoz? Dla mnie są i będą ogromnie
pozytywne, wręcz magiczne, przepełnione radością
Nowaczułam
fryzurasię
i emocjami! Otoczona sympatycznymi ludźmi,
(pod okiem fryzjera gwiazd
Sesja zdjêciowa
– Tomasza Burkackiego)
Nowa fryzura
jak w najlepszym domowym towarzystwie. Fachowcy,
(pod okiem fryzjera gwiazd
Sesja zdjêciowa
– Tomasza Burkackiego)
niezwykle profesjonalni,
uczynili ze mnie i wszystkich
Pań
piękniejsze, pewne siebie kobiety, emanujące promienną
radością i świetnym humorem. Dzięki Metamorfozom wiem,
jak mam podkreślać makijażem i strojem swoją urodę, aleRelaksuj¹ce
w SPA
równie ważne
są dlapobyt
mnie wspaniałe
Wygraj
w SPA! wspomnienia z tychzabiegi
Relaksuj¹ce
dni, przeżytychWygraj
szybko,pobyt
intensywnie,
kolorowo. Poznałam zabiegi w SPA
w SPA!
Spośród nades³anych zg³oszeñ wy³onimy 5 pañ,
tam też niezwykle
przyjazne, cudowne osoby, zarówno Panie
które wezm¹ udzia³ w niezapomnianej
Spośród
nades³anych
zg³oszeñ
wy³onimy
5 pañ, Przeżyłam
Laureatki,
jak
też cały
naszych
Przemian.
metamorfozie
wZespół
SPA, w hotelu
Ossa.
które
wezm¹
udzia³
w
niezapomnianej
z Wami wielką przygodę – jedyną w swoim rodzaju – szalenie
metamorfozie w SPA, w hotelu Ossa.
ekscytującą. Dziękuję Wam wszystkim!
11PH010_kupon_konkursowy_148x105_v4.indd 1
11-02-24 14:01
11PH010_kupon_konkursowy_148x105_v4.indd 1
11-02-24 14:01
Ekipa Metamorfoz:
Tomasz Burkacki
fryzjer
www.hairmaster.pl
Sergiusz Osmański
wizażysta
Piotr Furman
zdjęcia
www.piotrfurman.com
zielnik apteczny
Nagietek
– zioło miesiąca
autor: prof. Iwona Wawer
Wydział Farmaceutyczny
Warszawskiego Uniwersytetu
Medycznego
N
agietek lekarski (Calendula
officinalis) z rodziny
astrowatych pochodzi
z rejonu Morza Śródziemnego. Jest
lubiany ze względu na intensywnie
pomarańczowe kwiaty, które otwierają się rano, a zamykają wieczorem. Mówiono, że nagietek „liczy
dni”, stąd łacińska nazwa związana
z kalendarzem (calendula).
Nagietek lekarski, który używany
jest do produkcji leków i kosmetyków, pochodzi z kontrolowanych
plantacji. Surowcem farmaceutycznym są kwiaty i koszyczki kwiatowe. Polska Farmakopea dopuszcza
do obrotu tylko kwiaty języczkowate
o pomarańczowej barwie. Głównymi
składnikami czynnymi są saponiny
triterpenowe (3-10%) i flawonoidy
42
Lecznicze właściwości nagietka były znane
już w starożytności. We współczesnej medycynie
nagietek słynie z właściwości antyoksydacyjnych
i stosowany jest najczęściej w uszkodzeniach
skóry (przyspiesza gojenie się ran) oraz
w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła.
(0,3-1,5%). Saponiny triterpenowe
to kalendulozydy A-F, pochodne
kwasu oleanolowego. Flawonoidy to
głównie pochodne izoramnetyny
i kwercetyny. W surowcu są też
alkohole triterpenowe i ich estry,
fitosterole (beta-sitosterol, kampesterol), karotenoidy (do 3%, w tym
likopen), kumaryny (skopoletyna,
umbeliferon, eskuletyna), olejek eteryczny (0,02%) oraz polisacharydy.
Nagietek do stosowania
zewnętrznego
Mało kto wie, że flawonoidy i inne
związki polifenolowe zawarte
w nagietku mają silne właściwości antyoksydacyjne i wymiatają
wolne rodniki. Taka aktywność jest
istotna dla zmniejszania skutków
uszkodzenia skóry poddanej działaniu promieniowania jonizującego
czy UV. Preparaty z nagietkiem
wspomagają gojenie uszkodzonej
skóry u pacjentów po radioterapii.
Krem z olejkiem z kwiatów nagietka
może być używany do ochrony skóry
przed słońcem, sugeruje to jego
„sun protecting factor” SPF=14,8
zmierzony spektrofotometrycznie
w 2012 r.
Dodatkowo oparzeniom i uszkodzeniom skóry często towarzyszy stan
zapalny. Preparaty z nagietkiem
mają jednocześnie działanie przeciwzapalne. Glikozydy izoramnetyny
izolowane z kwiatów nagietka hamują aktywność prozapalnego enzymu
lipooksygenazy, przeciwzapalnie
działają też glikozydy kwercetyny, a także alkohole triterpenowe.
Dlatego też nagietek stosowany jest
głównie do użytku zewnętrznego:
w przypadku trudno gojących się
ran, oparzeń, odmrożeń, wykwitów
skórnych, liszajów, także na stłuczenia oraz po ukąszeniach owadów.
Poza tym napar z kwiatów może być
stosowany do płukania gardła
i jamy ustnej.
Ze względu na właściwości przeciwzapalne i bakteriobójcze nagietek
jest również składnikiem kropli do
oczu stosowanych w stanach zapalnych spojówek, a także przy podrażnieniach i przemęczeniu oczu.
Kwiat nagietka razem z rumiankiem,
korą dębu czy szałwią wchodzi w skład
mieszanek ziołowych polecanych na
dolegliwości kobiece
(np. Vagosan). Napar z ww. ziół ma
działanie dezynfekujące oraz przeciwzapalne i służy do irygacji, przemywania i odkażania. Takie mieszanki
można stosować w stanach zapalnych
sromu i pochwy czy też przy upławach.
Nagietek do stosowania
wewnętrznego
Napar z nagietka jest zalecany przy
nieżytach żołądka i jelit, w chorobie
wrzodowej, w chorobach pęcherzyka
żółciowego, a także po przebytym
zapaleniu wątroby. Napar pobudza
wydzielanie soku żołądkowego, działa żółciopędnie. Ma łagodne działanie uspokajające i rozkurczowe, jest
polecany przy bólach menstruacyjnych oraz w dolegliwościach okresu
przekwitania.
Dawkowanie
Napar: Do przygotowania naparu
trzeba 1-2 łyżki suszonych kwiatów
nagietka zalać 1 szklanką wrzącej
wody i trzymać pod przykryciem
przez 15 minut. Pijemy 3 razy
dziennie po 1/3 szklanki.
Odwar: Łyżkę suszonych kwiatów
nagietka zalewamy szklanką wody
i gotujemy 3-5 minut. Odwar odcedzamy i pijemy 3 razy dziennie.
Do kąpieli i nasiadówek trzeba przygotować większą ilość ziół:
na 10 l wody napar z 50 g
suszonego surowca.
@
NAGIETEK FIX z Zielnika Aptecznego
Zioła do zaparzania,
w saszetkach.
Wskazania:
Tradycyjny roślinny produkt
leczniczy przeznaczony
do objawowego leczenia:
– łagodnych stanów zapalnych
skóry (takich jak oparzenia
słoneczne) oraz jako środek
wspomagający w leczeniu
niewielkich zranień skóry
– łagodnych stanów zapalnych
jamy ustnej lub gardła.
Skład: 1 saszetka zawiera 1,0 g
koszyczka nagietka (Calendulae
anthodium).
Dawkowanie i sposób podawania:
1-2 saszetki nagietka zalać 3/4
szklanki (150 ml) wrzącej wody,
pozostawić pod przykryciem
przez ok. 5 minut, ostudzić
i przecedzić.
Dorośli i dzieci powyżej 12 lat:
ciepły napar stosować 2-4 razy
dziennie do płukania gardła lub
jamy ustnej.
Dorośli i dzieci powyżej 6 lat: świeżo przygotowany przestudzony napar
stosować na skórę w postaci opatrunków. Opatrunki nasączone naparem
należy usunąć po 30-60 minutach.
Przeciwwskazania: Uczulenie na nagietek lub inne rośliny z rodziny
astrowatych (Asteraceae = Compositae).
Działania niepożądane: Może wystąpić skórna reakcja nadwrażliwości
na nagietek. Nie jest znana częstość występowania.
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania:
Nie podawać na skórę dzieciom poniżej 6 lat, natomiast na śluzówkę
jamy ustnej dzieciom poniżej 12 lat, ze względu na brak danych odnośnie
stosowania w tych grupach wiekowych. W przypadku podawania na skórę,
jeśli pojawią się objawy zakażenia skóry, należy skonsultować się
z lekarzem.
Numer pozwolenia na dopuszczenie do obrotu: R/1969, wydane przez MZ.
Produkt leczniczy wydawany bez recepty. Dostępny tylko w aptekach.
Podmiot odpowiedzialny:
Herbapol–Lublin S.A. ul. Diamentowa 25, 20-471 Lublin
Dodatkowych informacji o produkcie udziela:
Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728
Warszawa, www.polpharma.pl
Tel.: +48 22 364 61 00, faks: +48 22 364 61 02
Tradycyjny produkt leczniczy roślinny z określonymi wskazaniami
wynikającymi wyłącznie z długotrwałego stosowania.
ZIEL/400/08/2012
zielnik apteczny
życie jest piękne
Fot. Darek Golik/FORUM
Tomasz Prange-Barczyński
Krytyk winiarski i dziennikarz, współzałożyciel i redaktor
naczelny „Magazynu WINO”, dwumiesięcznika poświęconego
kulturze wina ukazującego się od 2002 r. Od lat prowadzi w
Radiu PIN cotygodniową audycję winiarską. Jest autorem
podręcznika dla winiarskich profesjonalistów „Zawód: Sommelier”. Sędziuje w konkursach winiarskich, m.in w „Vinitaly”
w Weronie, „Best of Riesling” w Niemczech, „Vinagora”
w Budapeszcie, czy „Vini da Pesce” w Jesi. Na codzień prowadzi kursy wiedzy o winie i komentowane degustacje.
Sercem
i rozumem
Nawiedzana przez tysiące turystów Dalmacja jest jednym z najciekawszych
regionów winiarskich basenu Morza Śródziemnego. Decydują o tym warunki uprawy
winorośli i różnorodność lokalnych, nieznanych gdzie indziej odmian.
C
horwaci to bardzo dumny naród.
Do dumy tej mają wiele powodów
i bez wątpienia jednym z nich jest
wino. Kiedy jednak przy którejś z wizyt
w Sławonii usłyszałem od winiarza
deklarację: „Pokażcie mi chablis lepsze
od mojego chardonnay, a natychmiast
wyskoczę oknem!”, uśmiechnąłem się pod
nosem, bo tę historię słyszałem już na
Bałkanach wiele razy. Chardonnay było
bardzo dobre, choć znam wiele lepszych
chablis; poza tym siedzieliśmy na pierwszym piętrze, więc winiarzowi pewnie
nic by się nie stało. Wolałem jednak
nie ryzykować i pokiwałem z uznaniem
głową nad kieliszkiem. Na szczęście
chardonnay nie jest szczepem, którym
Chorwaci muszą się chwalić na świecie,
poza tym niekoniecznie muszą w ogóle
z kimkolwiek się porównywać.
Człowiek jako element terroir
Dalmacja to tylko jeden z kilku winiarskich regionów Chorwacji, ale obok Istrii
i Sławonii bez wątpienia najważniejszy
– dziesiątki wysp i imponujące wybrzeże. Wszędzie tu niemal, jeśli to tylko
możliwe, robi się wino, a każdy mały
podregion ma swoją specjalność. Korčula słynie z pošipu, Hvar z bogdanušy,
Vis z vugavy, półwysep Pelješac z plavaca maliego… Każda wyspa to osobne
44
siedlisko, z właściwą sobie specyfiką
klimatu i topografii. Na Hvarze pogoda
jest bardzo stabilna – nieco dalej na północ, na półwyspie Pag, potrafi zmienić
się cztery razy dziennie, a w ciągu doby
może tu wiać i mistral, i Jugo, i bura.
Mówi się często, że nieodrodnym
elementem tego – jak mawiają Francuzi – terroir jest też człowiek, bo to
on interpretuje wszelkie cechy naturalne siedliska, w którym uprawia się
konkretną odmianę winorośli. Nie znam
drugiego takiego miejsca na świecie, jak
Chorwacja, gdzie twierdzenie to byłoby
bardziej prawdziwe.
Przez lata wydawało mi się, że największym przekleństwem chorwackiego winiarstwa jest dewiza „za sebe a prijatelje”, czyli „dla siebie i przyjaciół”. Frazę
dostrzegłem kiedyś w chorwackim domu
na niewielkiej kolumnie destylacyjnej
opieczętowanej przez skarbówkę takimi
właśnie słowy, jednak potem zawołanie „dla siebie i przyjaciół” słyszałem
wielokrotnie w kontekście produkowanych w tym kraju win. Win, oczywiście,
najlepszych, najbardziej udanych – te
gorsze wypiją turyści. Przed laty, w Starim Gradzie na Hvarze, wziąłem udział
w niecodziennej degustacji, w czasie
której męczyłem podniebienie serią
dziwacznych, niesmacznych win. Gospo-
darz przygotował na szczęście zagryzkę
w postaci sardynek i pršutu (chorwacka
odmiana prosciutto) i choć zazwyczaj
w czasie degustacji nie zakąszam, tego
akurat popołudnia przegryzałem obficie
jego wina. Wreszcie winiarz oświadczył,
że na koniec da nam spróbować dwóch
win, które robi wyłącznie „za sebe a prijatelje” i które nie trafiają do sprzedaży.
Jednocześnie do winiarni wkroczyli dwaj
przyjaciele gospodarza, bez słowa podsuwając mu pod nos puste kieliszki. Dwa
plavace, którymi uraczył nas winiarz
z Hvaru, były boskie, przede wszystkim
jednak w niczym nie przypominały sikaczy, które musieliśmy degustować wcześniej. Hamulce puściły – wychwalając
oba wina zaczęliśmy go przekonywać, by
zapomniał o produkcji innego świństwa,
a skupił się wyłącznie na plavacu. „Ale
to wino tylko dla rodziny i przyjaciół!”
– żachnął się wyspiarz.
Turyści stanowią podstawę egzystencji
większości mieszkańców Dalmacji, a że
chcą często dużo, ale tanio – łatwo produkować dla nich wina niskiej jakości.
Na szczęście coraz więcej chorwackich
winiarzy traci ochotę na schlebianie
niskim gustom. Wróciłem na Hvar
w ostatnie wakacje, osiem lat po opisanej
wcześniej wizycie. Pierwsze kroki
skierowałem do Andro Tomicia, który
życie jest piękne
Warto odwiedzić:
• Korula: Krajanić, Bire, Cebalo,
Toreta
• Pelješac: Kiridzija, Bura, Mrgudi,
Korta Katarina, Grgi, Madirazza
• Hvar: Dubokovi-Barbi, PlenkovićZlatan Otok, Tomi, Cari, PZ Svire
od kilku lat produkuje wysokiej jakości
wina – od najtańszych, codziennych, po
te godne długiego starzenia w piwnicy.
U Tomicia nie ma mowy o kompromisie – cała gama win pracuje na renomę
nazwiska enologa. Takich ludzi jest
w całej Dalmacji (i Chorwacji) coraz
więcej. Tomić żałuje tylko jednego – na
przełomie XIX i XX w., zanim europejskie winnice zaatakowała niszczycielska
mszyca filoksera, na Hvarze było blisko
6000 ha winnic, dziś tylko 300. Osiem
z nich należy do Andro, a większość
upraw zajmuje plavac mali.
Z ziemi dalmackiej do Kalifornii
Plavac mali, wizytówka winiarskiej
Dalmacji, ze swoim śliwkowym posmakiem, obfitym ciałem i miękką fakturą
spodoba się miłośnikom kalifornijskiego
zinfandela i włoskiego primitivo z Apulii.
Nic dziwnego, wszystkie trzy odmiany
są blisko spokrewnione i uznawane za
winiarskich braci. Przez wiele dekad
Amerykanie byli przekonani, że popularny w Słonecznym Stanie „zin” to autochtoniczna odmiana winorośli – aż jeden
z amerykańskich krytyków spróbował
w Italii primitivo, które smakowało
niemal dokładnie tak samo. Gdy wkrótce
okazało się, że także dalmacki plavac ma
niemal identyczne aromaty, ukuto tezę,
zgodnie z którą chorwacka odmiana
miała przekroczyć Adriatyk, dotrzeć do
Apulii i dalej do Stanów Zjednoczonych.
Prawdziwa historia tej wędrówki była
jednak zgoła inna. Jeszcze w XIX w.
pewien ogrodnik ze Wschodniego
Wybrzeża zamówił sadzonki winorośli
z cesarskiej szkółki w Wiedniu, gdzie
uprawiano wszystkie odmiany rosnące
w winnicach państwa Habsburgów,
a więc w tamtym czasie, także te
z Dalmacji. Jaką oryginalnie sadzonkę
zapakowano, tego nie wie nikt. Jasne
jest natomiast, że zamieniono metryczkę przyklejając chorwackiej winorośli
prawdopodobnie list przewozowy białej
odmiany zierfandler z Thermenregion
W Sławonii usłyszałem
od winiarza deklarację:
„Pokażcie mi
chablis lepsze od
mojego chardonnay,
a natychmiast wyskoczę
oknem!”. Uśmiechnąłem
się pod nosem, bo tę
historię słyszałem już na
Bałkanach wiele razy
spod Wiednia. A że Amerykanie na zierfandlerze połamali sobie język, wyszedł
z tego ostatecznie zinfandel. Badania
DNA wykazujące bezsprzecznie dalmackie korzenie zina zasponsorował niejaki
Mike Grgich, szanowany winiarz z Napa
Valley, który po II wojnie światowej
opuścił swą ojczyznę… Chorwację.
Na popularności zina plavac tylko
skorzystał. Winiarze nowej generacji
potrafią zrobić zeń wina fantastycznie
bogate, soczyste i krągłe. Te najlepsze są bez wątpienia symbolem nowej
winiarskiej Chorwacji.
do butelek z Konzumu, czy powszechnych w kurortach rozlewni win (warto
mieć ze sobą pustą dwulitrową flaszkę
po jakimś napoju) nasze doznania ograniczą się do (niekiedy nawet przyjemnego) szumu w głowie. Warto jednak zadać sobie trud i w miejscach takich jak
Hvar, Korčula czy półwysep Pelješac
ruszyć bezpośrednio do winiarzy. Czeka
nas ciekawa degustacja i pogawędka
(doceniony dalmacki winiarz nieba
przychyli), wizyta w piwnicy i możliwość
zakupu naprawdę znakomitych win,
które smakować będą nie tylko w czasie
wakacji, ale także po powrocie
do Polski.
@
W podróży
Chorwacja i Chorwaci to
kraj, w którym zobaczymy
i poczujemy dokładnie tyle, ile
będziemy chcieli. Jeśli w czasie
wakacyjnej kanikuły ograniczymy się
45
fot. Krzysztof Jarczewski/Forum
Karol Okrasa
Znany kucharz, gospodarz programu telewizyjnego
„Smaki czasu z Karolem Okrasą”, szef restauracji „Platter
by Karol Okrasa” w Warszawie, która w ubiegłym roku
została dwukrotnie wyróżniona – w kategorii najlepsza
restauracja hotelowa, w konkursie POLAND 100 BEST
Restaurants oraz w przewodniku Michelin. W listopadzie
ub.r. wyróżniony odznaką honorową BENE MERITO przez
Ministra Spraw Zagranicznych, za propagowanie kuchni
polskiej w kraju i za granicą.
Przysmaki
Karola Okrasy
Drodzy Farmaceuci!
Pochodzi z Azji Środkowej. Wysoką wartość odżywczą i dietetyczną zawdzięcza bogactwu
substancji czynnych – olejkom lotnym, pektynom, witaminom, sulfinowi etylu, (odpowiedzialnemu za łzawienie oczu podczas jej krojenia) oraz flawonoidom. Cebula dymka – bo o niej mowa
– wykazuje właściwości bakteriobójcze i moczopędne. Pomaga obniżać ciśnienie tętnicze krwi,
poprawia przemianę materii i ma działanie wykrztuśne. W kuchni miewa przeróżne zastosowanie
– jej łagodny smak stanowi wyśmienity składnik sosów, zup jak również sałatek.
Pappardelle z gęsią,
kurkami i suszonym
pomidorem
Składniki (na 4 porcje): 300 g makaronu pappardelle,
1 uduszone gęsie udo, 300 g świeżych kurek, 500 ml słodkiej
śmietanki, 2 ząbki czosnku, 1 cebula dymka, 2 pomidory,
50 g suszonych pomidorów, 3 łyżki startego parmezanu,
2 gałązki świeżego majeranku, sól, pieprz biały mielony.
Przygotowanie (ok. 45 minut): Makaron gotuj we wrzącej
osolonej wodzie ok. 6-8 minut. Udo z gęsi obierz, oddzielając
mięso od kości. Mięso dokładnie pokrój w cienkie paski. Kurki
opłucz w osolonej wodzie, zmieniając ją co najmniej trzy razy.
Obsmaż je na patelni na złoty kolor. Czosnek pokrój
w plastry, cebulę posiekaj, pomidory suszone pokrój w paski.
Świeże pomidory pokrój na ćwiartki, wytnij gniazda nasienne,
a miąższ pokrój w drobną kostkę 1/1 cm. Cebulę, mięso z gęsi
i czosnek dodaj do przesmażonych kurek. Zalej słodką śmietanką i chwilę podgotuj. Dodaj suszone pomidory i gałązki
majeranku. Gotuj ok. 4 minut na wolnym ogniu. Dopraw do
smaku solą i i pieprzem. Dodaj do sosu ugotowany makaron
i świeże pomidory. Na koniec posyp startym parmezanem.
fot. własność: Philipiak S.A./ wykonanie: Błękitne Studio
kuchnia farmaceutyczna
mega
hit!
Barszcz z kurek
z pulpetami
drobiowymi
Składniki: 1 kg kurek, 3 l rosołu drobiowego,
2 marchewki, 2 pietruszki, 2 cebule dymki,
pieprz, oliwa, 200 ml słodkiej śmietanki 22%,
1 łyżka posiekanego świeżego majeranku;
pulpety drobiowe: 1 kg drobiowego mielonego
mięsa, 0,3 kg ugotowanej kaszy jęczmiennej,
2 łyżki posiekanej natki pietruszki, 1 ząbek
czosnku, sól, pieprz ziołowy, 1 jajko.
Przygotowanie (ok. 1 godz.): Kurki opłucz
i pokrój na mniejsze kawałki. Obsmaż na oliwie z cebulką, ale bez koloru. Warzywa zetrzyj
na grubej tarce i dodaj do kurek. Zalej rosołem i gotuj aż będą miękkie. Dopraw śmietanką i odrobiną soli. Dodaj majeranek i zagotuj.
Mięso drobiowe wymieszaj z kaszą i natką
pietruszki. Dodaj posiekany czosnek i jajko.
Dokładnie wymieszaj i dopraw solą i pieprzem
ziołowym. Formuj małe pulpety i gotuj ok. 5
minut w rosole. Podawaj zupę z pulpetami.
Dorsz w jabłkach
z cebulą z sosem
musztardowym
Składniki: 2 jabłka, 50 g sałaty rukoli, 2 łyżki miodu,
1 łyżka musztardy, 2 cytryny, 1 kg filetu z dorsza,
1 cebula dymka, 1 ząbek czosnku, 1 łyżka posiekanej
świeżej kolendry, sól, pieprz, olej.
Przygotowanie (ok. 45 minut): Sos do ryby: do
wysokiego naczynia wrzucamy posiekaną rukolę, dodajemy sok z połowy cytryny, płaską łyżkę musztardy,
tyle samo miodu, sól i pieprz do smaku. Całość miksujemy na gładką masę, dolewając partiami olej. Gdy
sos ma gęstą i aksamitną konsystencję, odkładamy go
do lodówki. Ryba: Wycinamy z filetu ości i układamy
go na blasze pokrytej pergaminem i przygotowujemy
marynatę. Do naczynia wkładamy pokrojone w drobne
plasterki jabłko, posiekaną cebulę, posiekaną świeżą kolendrę, ząbek czosnku, dodajemy sok z cytryny, trochę
miodu i olej. Całość mieszamy i nakładamy na rybę.
Ryba może wędrować do piekarnika nagrzanego do
180-190 st. C na 10-12 minut. Podajemy z sosem.
47
kultura
Druga
namiętność
Swoją najnowszą komedią z doborową
obsadą David Frankel udowadnia,
że o namiętność z pewnością lepiej
zadbać późno niż później.
„Dwoje do poprawki” to pełna wdzięku komedia
romantyczna z bohaterami, którzy dawno przekroczyli
już wiek, w którym romantyczne uniesienia są chlebem
powszednim. Historia Kay (Meryl Streep) i Arnolda
(Tommy Lee Jones) przeczy jednak stereotypom,
a znakomici aktorzy natychmiast podbijają serca zarówno starszej, jak i młodszej widowni. Nic dziwnego,
oboje są zdobywcami Oscarów, a i tym razem otrzymali
kapitalną okazję, by w doskonale napisanych dialogach
i błyskotliwie skonstruowanych scenach w pełni objawić
swój talent. Arnold postanawia dla świętego spokoju
ulec namowom żony i wziąć udział w terapii małżeńskiej. Wziąwszy pod uwagę, że będzie ona prowadzona
pod okiem czołowego komika Hollywood, Steve’a Carella, można się spodziewać dosłownie wszystkiego!
„Dwoje do poprawki”, reż. David Frankel, wyst.: Meryl
Streep, Steve Carell, Tommy Lee Jones, Jean Smart,
Susan Misner, Marin Ireland, Lee Cunningham i inni.
Dystrybucja: Forum Film Poland. Premiera: 14.09.2012 r.
dvd
mega
hit!
Przypadek Marlowe’a
Adaptacja powieści Raymonda Chandlera ze znakomitą rolą niezapomnianego
Jerzego Dobrowolskiego. Charakterystyczny dla głównego bohatera zdystansowany i żartobliwy ton narracji został przez twórców znakomicie zestawiony
z dramatyzmem wydarzeń. Panna Hunt, dziewczyna pracująca dla właściciela kasyna, nawiązuje romans z młodym mężczyzną, który ma odziedziczyć
ogromny spadek po matce, pod warunkiem, że się ożeni. Ojciec chłopaka
wynajmuje prywatnych detektywów, aby odsunęli dziewczynę od syna. Jeden
z detektywów zostaje zabity przez ludzi właściciela kasyna i odtąd detektyw
Philips Marlowe zmuszony jest działać sam.
Złota Setka Teatru Telewizji: „Kłopoty to moja specjalność”, reż. Marek Piwowski.
Obsada: Jerzy Dobrowolski, Barbara Brylska, Zbigniew Buczkowski, Janusz Bylczyński, Edward Dziewoński, Marek Frąckowiak, Alfred Freudenheim, Leszek Herdegen,
Jan Himilsbach. Dystrybutor: Telewizja Polska S.A.
Osoby, które za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl
wyślą na adres: [email protected] maila z hasłem: CHANDLER,
mają szansę otrzymać płytę ze spektaklem w prezencie.
48
Kurs na plażę!
Poznajcie odmienioną Grażynę Łobaszewską, która celebruje każdy dzień,
bierze się ze światem i swoją wrodzoną
melancholią za barki i… „zaprasza na
plażę”. Wielka dama polskiej piosenki
przypomina nową płytą, dlaczego uważa się ją za jeden z najważniejszych
głosów polskiej muzyki rozrywkowej.
„Przepływamy”, Grażyna Łobaszewska, Sony Music
wyślą na adres: [email protected]
maila z hasłem: PRZEPŁYWAMY,
mają szansę otrzymać płytę w prezencie.
Choroba i życie
Czasem śmieszne, czasem trudne rozmowy o zdrowiu i życiu – tak można podsumować opowieści zawarte w zbiorze Justyny Tomskiej. Wybitni artyści mówią
o dzieciństwie, pracy i zdarzeniach, które
ukształtowały ich los, w tym o chorobach,
które dotknęły ich samych lub bliskich.
„Okiem pacjenta”, Justyna Tomska,
Medycyna Praktyczna
maila z hasłem: PACJENT,
mają szansę otrzymać książkę w prezencie.
Piękno i pasja
Lisa Gerrard i Brendan Perry znowu
razem! Fani Dead Can Dance czekali
na ten moment aż 16 lat, ale cierpliwość została wynagrodzona. Krążek
pokazuje, że zespół jest jak wino
i płynący czas nie ma żadnego wpływu
na formę muzyków. Na płycie – jak
zawsze – mnóstwo piękna, mocy i pasji.
„Anastasis”, Dead Can Dance, Mystic Production
maila z hasłem: ANASTASIS,
mają szansę otrzymać płytę w prezencie.
Rozwiązanie konkursów z nr 6 (55):
Płyta DVD z filmem „Rzeź” (hasło RZEŹ): Aneta Zdebelak • Płyta
Imany (hasło IMANY): Joanna Krzysztoforska • Płyta „Smoth Jazz
& The City” (hasło SMOOTH): Anna Głąb • Książka „Polisa śmierci”
(hasło POLISA): Karolina Karska • Książka „Początki” (hasło
POCZĄTKI): Ewelina Gołembiewska.
Zapraszamy do udziału w naszych konkursach!
Wejdź na stronę: www.farmacjapraktyczna.pl
Zabierz dziecko
w miasto!
REKLAMA
kultura
Chcesz wiedzieć, dokąd warto wybrać się
z młodszym, a gdzie ze starszym dzieckiem?
Które kawiarnie mają kącik dla maluchów?
Gdzie w weekend odbywa się impreza
plenerowa dla najmłodszych? Wejdź na:
www.gogaga.pl
BEST
SELLER!
Wyprawa
szlakiem farmacji
Wspaniały, bogato ilustrowany kolorowymi
fotografiami farmaceutyczny przewodnik po
Polsce to pięknie wydany
album nie tylko dla pasjonatów aptekarstwa.
Przewodnik prowadzi czytelnika
przez niezwykłe miejsca związane z farmacją, aptekarstwem
i zielarstwem. Opisuje znane
obiekty i odkrywa te, o których
wiedzą tylko nieliczni. Przybliża świat starych aptek, zabytków i muzeów, dzięki którym
można poczuć ducha farmacji, a także ulec jej
czarowi. Wśród polecanych miejsc są wspaniałe herbaria,
ogrody ziół i roślin leczniczych, gospodarstwa agroturystyczne specjalizujące się w uprawie ziół, zakwitające
wiosną i latem plantacje tymianku i lawendy. Książka jest
także cennym i pożytecznym drogowskazem do miejsc
nietuzinkowych i magicznych, jak ozdobiona pachnącymi
ziołami i XIX-wiecznymi sztychami z motywami ziół
nastrojowa restauracja „Zielnik cafe”. Przewodnik „Farmaceutycznym szlakiem” wskaże drogę do podlaskich,
małopolskich i podkarpackich cerkwi pod wezwaniem
św. Kosmy i Damiana – patronów aptekarzy. Zaprowadzi
do Kamienicy Aptekarzowskiej i Pigułczyńskiej, kapliczki
farmaceutów, na Górę Aptekarki i jurajską trasę wspinaczkową, gdzie znajduje się Skała Apteka.
„Farmaceutycznym szlakiem. Przewodnik po Polsce”,
Wydawnictwo Farmedia Sp. z o.o.
Osoby, które za pośrednictwem strony internetowej
www.farmacjapraktyczna.pl wyślą na adres:
[email protected] maila z hasłem: PRZEWODNIK,
mają szansę otrzymać książkę w prezencie.
49
REKLAMA
krzyżówka
Rozwiązaniem krzyżówki z nr 6 (55) „Farmacji Praktycznej” jest hasło: ZAMIERANIE NERWU WZROKOWEGO.
Komplet serwetek firmy Almi Decor otrzymują: Anna Depka-Prądzyńska, Zofia Tulibacka, Joanna Rakszewska, Sabina Biernacka,
Zofia Bonisławska, Jolanta Piątkowska, Artur Kowalczyk, Anna Woźniak, Kazimierz Cięciak i Małgorzata Wiercioch.
Litery z ponumerowanych pól utworzą rozwiązanie:
1
2
3
18
4
19
20
5
6
21
7
22
8
23 24
9
25
10
26
11
27
12
28
29
13
30
14
31
Osoby, które nadeślą prawidłowe rozwiązanie krzyżówki, mają szansę otrzymać
jeden z 5 zestawów kosmetyków firmy Pharmaceris ufundowanych przez Polpharmę.
Rozwiązanie krzyżówki prosimy przesłać do 15 października 2012 r. na adres: Valkea Media
S.A., ul. Elbląska 15/17, 01-747 Warszawa, z dopiskiem: „Farmacja Praktyczna” lub na adres
e-mail: [email protected]
Imię i nazwisko:
.......................................................................................................................................................................
Dokładny adres:
.......................................................................................................................................................................
e-mail:
.......................................................................................................................................................................
Informujemy, że podane dane osobowe przetwarzane będą przez Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., z siedzibą w Warszawie przy
ul. Bobrowieckiej 6, zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. 2002 r. Nr 101 poz. 926 ze zm.) w celu
organizacji konkursu oraz w celu informowania o produktach i usługach spółek należących do Grupy Polpharma.
Każda osoba ma prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Podanie danych jest dobrowolne.
Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych przez Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o. w określonych powyżej celach.
Wyrażam zgodę na otrzymywanie informacji handlowych drogą elektroniczną.
15
16
17
32
Dermokosmetyki dla skóry trądzikowej
SKUTECZNE DERMOKOSMETYKI DO CODZIENNEJ
PIELĘGNACJI SKÓRY TRĄDZIKOWEJ
Data: ........................................... Podpis: ..................................... Telefon: ......................................
50
150mg x 60 tabl.
3 x WIĘKSZY NA MIESIĄC TERAPII*
Lek pełnopłatn
y. Korzystny k
o
szt miesięczn
ej terapii!**
Polfenon (Propafenonum). Skład i postać: Tabletki powlekane, 1 tabletka powlekana zawiera 150 mg lub 300 mg propafenonu chlorowodorku. Wskazania: Objawowe tachyarytmie nadkomorowe: częstoskurcz węzłowy, częstoskurcz nadkomorowy u pacjentów z zespołem Wolfa-Parkinsona-White’a (WPW), napadowe migotanie przedsionków, zagrażająca życiu, ciężka, objawowa tachyarytmia komorowa. Dawkowanie i sposób podawania: Lek należy podawać po posiłku, popĳając
niewielką ilością płynu, dawkę należy ustalać indywidualnie. Należy podawać najmniejszą skuteczną dawkę leku. Początkowo, u pacjentów o masie ciała ok. 70 kg, stosuje się 150 mg 3 razy na dobę. W przypadku nieskuteczności dawkę
dobową można zwiększyć, nie częściej niż co 3 - 4 dni, do dawki 300 mg 2, a nawet 3 razy na dobę, pod warunkiem ścisłej kontroli kardiologicznej. Bezpieczeństwo leku w dawce powyżej 900 mg na dobę nie zostało ustalone. U pacjentów
o masie ciała mniejszej niż 70 kg, dawki leku powinny być mniejsze. Skuteczność i bezpieczeństwo stosowania leku u dzieci poniżej 18 lat nie zostało określone. Lek, ze względu na jego moc, nie powinien być stosowany u dzieci. Leczenie
tachyarytmii komorowych powinno przebiegać w warunkach szpitalnych. U pacjentów w podeszłym wieku oraz u pacjentów z istotnymi zaburzeniami czynności lewej komory (frakcja wyrzutowa <35%) lub z uszkodzeniem mięśnia sercowego
leczenie należy rozpocząć od małych dawek leku. Należy zachować ostrożność w przypadku, gdy wymagane jest zwiększenie dawki, którego można dokonać po 5 do 8 dniach leczenia. U pacjentów z niewydolnością wątroby i/lub zaburzeniami
czynności nerek konieczna jest ostrożność oraz odpowiednie dobieranie dawki leku. Dawka leku powinna być dostosowana do możliwości eliminacji leku z organizmu. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek
substancję pomocniczą. Poważne choroby serca takie jak: niewyrównana zastoinowa niewydolność serca, wstrząs kardiogenny, z wyłączeniem wstrząsu wywoływanego niemiarowością, ciężka objawowa bradykardia. Zaburzenia czynności
węzła zatokowego, zaburzenia przewodzenia przedsionkowego, blok przedsionkowo-komorowy II° lub wyższego stopnia, blok odnóg pęczka Hisa lub blok dystalny u pacjentów bez rozrusznika. Ciężkie niedociśnienia tętnicze. Objawy zaburzeń
równowagi wodno-elektrolitowej. Ciężka obturacyjna choroba płuc. Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: Podczas leczenia należy systematycznie wykonywać badanie EKG oraz kontrolować ciśnienie krwi. Należy zachować ostrożność u
pacjentów: z niewydolnością wątroby i nerek; u pacjentów z rozrusznikiem (leczenie propafenonem może wpływać na próg stymulacji i czułość wszczepionego stymulatora serca; należy sprawdzić działanie stymulatora i w razie potrzeby ponownie
go zaprogramować); u pacjentów ze znacznym uszkodzeniem mięśnia sercowego (ryzyko ciężkich działań niepożądanych). Istnieje możliwość przejścia napadowego migotania przedsionków w trzepotanie przedsionków z towarzyszącym blokiem
przewodzenia w stosunku 2:1 lub 1:1. Propafenon może nasilać objawy myasthenia gravis. Produkt zawiera laktozę i dlatego nie powinien być stosowany u pacjentów z rzadko występującą dziedziczną nietolerancją galaktozy, niedoborem laktazy
(typu Lapp) lub zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy. Działania niepożądane: Zwiększone stężenie glukozy we krwi, hyponatremia, zwiększona aktywność enzymów wątrobowych, arytmia, dusznica bolesna, tachykardia komorowa,
kołatanie serca, blok przedsionkowo-komorowy I°, bradykardia, migotanie przedsionków, migotanie komór, opóźnienie przewodnictwa śródkomorowego, trzepotanie przedsionków, rozkojarzenie przedsionkowo-komorowe, zatrzymanie akcji
serca, tachykardia nadkomorowa, blok zatokowo-przedsionkowy, blok przedsionkowo-komorowy II° i III°, blok odnogi pęczka Hisa, nasilenie niewydolności serca, agranulocytoza, niedokrwistość, granulocytopenia, małopłytkowość, plamica,
leukopenia, zaburzenia smaku, ból głowy, astenia, omdlenie, ataksja, bezsenność, drżenie, senność, zaburzenia mowy, zaburzenia węchu, parestezje, zawroty głowy, niewyraźne widzenie, podrażnienie oczu, szum w uszach, duszność, nudności
i wymioty, zaparcia, niestrawność, biegunka, suchość w jamie ustnej, ból żołądka, wzdęcia, zapalenie żołądka, odruchy wymiotne, uczucie gorzkiego smaku, zaburzenia czynności nerek, zespół nerczycowy, obte pocenie się, uogólniony rumień
skóry, utrata włosów, pokrzywka, świąd, skurcze mięśniowe, osłabienie mięśniowe, zespół tocznia, utrata apetytu, obrzęk, niedociśnienie, ortostatyczne spadki ciśnienia krwi, napadowe zaczerwienienie twarzy, zmęczenie, ból w klatce piersiowej,
reakcje alergiczne, wysypka, świąd, toczeń rumieniowaty, cholestaza, objawy uszkodzenia komórek wątrobowych, zapalenie wątroby, żółtaczka, impotencja, zmniejszenie liczby plemników, niepokój, koszmary nocne, depresja, dezorientacja,
utrata pamięci, odrętwienie, psychozy maniakalne. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma S.A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu dla dawek 150 mg i 300 mg odpowiednio nr R/0341 i R/0342 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o
leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48 22 364 61 00; fax. +48 22 364 61 02. www.polpharma.pl. Lek wydawany na podstawie recepty. Cena urzędowa detaliczna leku dla dawki 150
mg opak. 20 tabl. wynosi 7,70 PLN. Kwota dopłaty dla pacjenta wynosi 3,98 PLN. Cena urzędowa detaliczna leku dla dawki 300 mg opak. 20 tabl.; wynosi 13,84 PLN. Kwota dopłaty dla pacjenta wynosi 3,20 PLN. CHPL z dnia 16-09-2008 r.
* W porównaniu do opakowania 20 tabl. Na podstawie danych IMS MEDICAL DATABASE 2011/JUL-2011/DEC
** W porównaniu do 3 opakowań x 20 tabl. odpowiednika niepodlegającego refundacji. Sugerowana cena detaliczna Polfenon 150 mg x 60 tabl. wynosi 24,34 PLN.
POLFE/020/07-2012

Farmacja Praktyczna Nr 9

Transkrypt

Podobne dokumenty

zał. nr 2 Wykaz Farmaceutów 2016

Dokumentacja dyplomu/licencjatu*

D TOX 4 Her+ - 60 kap. - Kulturystyka-Online

INSTYTUCJA: Politechnika Gdańska, Centrum Usług

technik farmacji technik stażysta

Farmacja Praktyczna Nr 3

Konkrety w sprawie ograniczenia rynku poza