Marszałek jest tylko jeden Wybory do sejmiku województwa

Marszałek jest tylko jeden Wybory do sejmiku województwa

Jacek Wojnicki
Marszałek jest tylko jeden
Wybory do sejmiku województwa mazowieckiego
Sytuacja przed wyborami do sejmików województw w 2010 r.
Wybory samorządowe przeprowadzone jesienią 2010 roku odbywały się
w warunkach utrwalonej polaryzacji sceny politycznej wokół dwóch biegunów
– PO oraz PiS. Należy podkreślić, iż po raz pierwszy od 1994 roku elekcja do
organów samorządowych stanowiła swoisty test popularności głównych ugrupowań politycznych w kolejnych wyborach parlamentarnych (zapowiedzianych
na 2011 rok). Poprzednie cztery elekcje odbywały się bowiem rok po wyborach
sejmowych i senackich i stanowiły raczej utrwalenie wpływów politycznych osiągniętych kilka (1994 rok) czy kilkanaście (1998, 2002, 2006 roku) miesięcy wcześniej. Przedterminowe wybory do Sejmu i Senatu przeprowadzone w październiku 2007 roku zaburzyły dotychczasowy rytm wyborczy.
Województwo mazowieckie stanowiło specyficzny rynek wyborczy.
Analizując kolejne elekcje od 1998 roku na szczeblu regionalnym (sejmik
województwa) można wyróżnić dwa podsystemy – skupiony wokół największego miasta regionu, tj. Warszawy oraz wokół pozostałych ziem województwa
(z uwzględnieniem większych ośrodków miejskich tj. Płocka, Radomia, Siedlec
oraz Ciechanowa). Województwo mazowieckie (wyłączywszy stolicę) charakteryzowało znaczne poparcie dla ugrupowań prosocjalnych – w 1998 roku SLD oraz
koalicji skupionej wokół PSL; w 2002 roku SLD, Samoobrony RP; w 2006 roku
przewaga PiS nad PO1. Tendencja powyższa była także zauważalna w wyborach
do Sejmu i Senatu przeprowadzonych jesienią 2007 roku (zwycięstwo PiS nad
PO) oraz w elekcji prezydenckiej latem 2010 roku (zwycięstwo kandydata PiS
Jarosława Kaczyńskiego nad kandydatem zgłoszonym przez PO – Bronisławem
Komorowskim).
Poprzednia elekcja do sejmiku województwa mazowieckiego (w listopadzie 2006 roku) przyniosła zwycięstwo Platformie Obywatelskiej – 17 mandatów, przed PiS (14), PSL (12), koalicją LiD (4) i LPR (4). Należy podkreślić
fakt zblokowania się ugrupowań ówczesnej koalicji rządowej, a więc Prawa
i Sprawiedliwości, Ligi Polskich Rodzin oraz Samoobrony RP. Jednocześnie zgrupowanie list nastąpiło także w przypadku Platformy Obywatelskiej i Polskiego
1 Zob. J. Wojnicki, Dwie koalicje w jednym czasie, czyli obrotowość PSL-u. Wybory do sejmiku
w województwie mazowieckim, [w:] Wybory do sejmików województw w 2006 r., pod red. Roberta
Alberskiego, Marzeny Cichosz i Łukasza Tomczaka, Wrocław 2010, s. 117-132.
155
Jacek Wojnicki
Stronnictwa Ludowego, co traktowano jako test przed ewentualną przyszłą
koalicją rządową. W porównaniu z wyborami samorządowymi w 2002 roku
należy podkreślić znaczne osłabienie wpływów lewicy postkomunistycznej –
listy SLD-UP cztery lata wcześniej uzyskały 15 mandatów. Klęską zakończyły
się także wybory w 2006 roku dla Samoobrony RP, która nie zdołała wprowadzić żadnego reprezentanta (w ustępującej kadencji miała ich 9). O największym
sukcesie mogli mówić liderzy Platformy, która niemal potroiła liczbę swoich
radnych (z 6 w 2002 roku do 17 w 2006). Dobry wynik zanotowało także, zblokowane z PO, Polskie Stronnictwo Ludowe, które zwiększyło swój stan posiadania
dwukrotnie (z 6 w 2002 roku do 12 w 2006 roku). Przyrost głosów odnotował
także PiS (zwiększenie liczby mandatów z 10 w 2002 roku do 14 w 2006 roku)2.
Natomiast Liga Polskich Rodzin – z trudem – ale utrzymała swój stan posiadania
w sejmiku mazowieckim (4 mandaty).
W sejmiku ukształtowała się koalicja PO-PSL przy wsparciu radnych LPR.
Zwycięska Platforma nie desygnowała kandydata na marszałka województwa,
zadowalając się trzema stanowiskami w zarządzie. Marszałkiem województwa
ponownie został Adam Struzik, polityk PSL, który w wyborach uzyskał najlepszy
rezultat (ponad 77 tysięcy głosów). W wyborach na marszałka kandydaturę
A. Struzika poparło 36 radnych (PO, PSL, LPR, LiD oraz kilku PiS), natomiast
11 było przeciw. Wicemarszałkami wybrano Jacka Kozłowskiego oraz Tomasza
Siemoniaka (obaj PO), natomiast do zarządu województwa weszli także: Piotr
Szpendatowicz (PO) oraz Waldemar Roszkiewicz (LPR). Przewodniczącym sejmiku został Robert Soszyński z Platformy Obywatelskiej. Jego zastępcami zostali
dwaj politycy PSL oraz jeden z LiD. Reprezentant PiS nie znalazł się w prezydium sejmiku3.
W trakcie kadencji nie doszło do zmiany koalicji samorządowej,
ale zmieniał się skład zarządu województwa. Obaj wicemarszałkowie: Tomasz
Siemoniak i Jacek Kozłowski sprawowali swoje funkcje zaledwie rok. W listopadzie 2007 roku pierwszy został mianowany sekretarzem stanu w MSWiA, natomiast drugi wojewodą mazowieckim. Po opuszczeniu stanowisk marszałkowskich
zostali zastąpieni przez dwóch radnych wojewódzkich PO: Stefana Kotlewskiego
oraz Ludwika Rakowskiego. Skład klubu radnych PO nie uległ poważniejszym
zmianom. W wyborach parlamentarnych w 2007 roku brało udział 14 radnych,
ale zaledwie dwóch uzyskało mandaty poselski – Jacek Kozaczyński oraz Czesław
Czechyra. Oprócz tego jeden z radnych wybrany z listy PO stał się radnym niezależnym. Natomiast w trakcie kadencji do klubu PO przystąpiła dwójka radnych
wybranych z list Prawa i Sprawiedliwości.4
2 PiS zyskało na klęsce koalicjantów, „Rzeczpospolita”, 17 listopada 2006.
3 Władze Mazowsza bez PiS, „Rzeczpospolita”, 25 listopada 2006.
4 J. Flis, Platforma Obywatelska w samorządzie wojewódzkim, [w:] Platforma Obywatelska, pod red.
Marka Migalskiego, Warszawa 2009, s. 107 i nast.
156
Marszałek jest tylko jeden. Wybory do sejmiku województwa mazowieckiego
Kampania wyborcza w 2010 r.
W wyborach do sejmiku mazowieckiego w 2010 r. – podobnie jak
w poprzednich – wyznaczono siedem okręgów wyborczych, z czego trzy na terenie
miasta stołecznego Warszawy: nr 1, nr 2 oraz nr 3. W okręgu nr 1 uprawnionych do głosowania było 407 874 wyborców, w nr 2 – 483 149, natomiast w nr 3
– 450 614. Należy zauważyć, iż frekwencja wyniosła mniej niż 50% we wszystkich
trzech okręgach (w pierwszym głosowało 207 084 wyborców, w drugim 233 544,
a w „trójce” 209 490)5. Najniższa frekwencja wystąpiła w okręgu nr 3 i wyniosła
46,29% oraz w okręgu nr 2 (odpowiednio 48,14%). Jedynie w okręgu nr 1 nieznacznie przekroczyła połowę uprawnionych do głosowania i ukształtowała się
na poziomie 50,49%. We wszystkich okręgach „pozawarszawskich” frekwencja
przekroczyła 50% (zob. tabela 11.1) Z kolei w okręgach warszawskich zanotowano
najwięcej ważnie oddanych głosów (odpowiednio: w okręgu nr 1 – 95,45 %, nr 2
– 94,25 % oraz nr 3 – 93,31%). W pozostałych czterech odsetek głosów ważnych
kształtowych się w przedziale od 80,94% (okręg nr 6) do 84,22 (okręg nr 7)6.
Tabela 9.1. Frekwencja w wyborach do sejmiku województwa mazowieckiego
(w procentach)
Okręg:
Nr 1 – lewobrzeżne dzielnice Warszawy: Ursynów,
Wilanów, Śródmieście, Mokotów
Nr 2 – lewobrzeżne dzielnice Warszawy: Bemowo,
Bielany, Ursus, Włochy, Ochota, Wola i Żoliborz
Nr 3 – prawobrzeżne dzielnice Warszawy: Białołęka, Rembertów,
Targówek, Wawer, Wesoła, Praga Północ, Praga Południe
Nr 4 – Miasto Płock oraz powiaty: ciechanowski,
gostyniński, mławski, płocki, płoński, przasnyski, pułtuski,
sierpecki, sochaczewski, żuromiński, żyrardowski
Nr 5 – Miasto Radom oraz powiaty: białobrzeski, grójecki,
kozienicki, lipski, przysuski, radomski, szydłowski, zwoleński
Nr 6 – Miasta Ostrołęka i Siedlce oraz powiaty: garwoliński,
łosicki, makowski, miński, ostrołęcki, ostrowski,
siedlecki, sokołowski, węgrowski, wyszkowski
Nr 7 – powiaty: grodziski, legionowski, nowodworski, otwocki,
piaseczyński, pruszkowski, warszawsko-zachodni, wołomiński
2002
2006
2010
42,99
55,43
50,49
41,25
52,90
48,14
39,78
51,09
46,29
48,08
48,54
52,39
49,08
49,48
52,64
50,66
49,50
52,83
46,50
49,55
50,73
Województwo mazowieckie
46,14 50,52 50,84
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej.
W okręgach okołowarszawskich zanotowano najwyższą frekwencję
wynoszącą ponad 52% uprawnionych – w okręgu nr 6 (52,83%); w okręgu nr 5
(52,64%), natomiast w okręgu nr 4 (52,39%). Najmniejsza zaś wystąpiła w okręgu
nr 7 (50,73%).
5 Zob. Protokół zbiorczych wyników głosowania na obszarze miasta na prawach powiatu (okręgu wyborczego)
Miasto Stołeczne Warszawa, Okręgi nr 1, 2, 3, sporządzone w dniu 23 listopada 2010 roku przez
Miejską Komisję Wyborczą w Warszawie.
6 http://wybory2010.pkw.gov.pl/.
157
Jacek Wojnicki
Komitety, które wzięły udział w rywalizacji, można pogrupować w trzy
segmenty: parlamentarne ugrupowania polityczne (PO, PiS, SLD, PSL), mniejsze
partie polityczne (LPR, UPR, PPP, KPEiR) oraz komitety utworzone przez
wyborców (np. Krajowa Wspólnota Samorządowa, Polski Kierunek czy Ruch
Wyborców Janusza Korwina-Mikke). Warto odnotować, iż wyborców konserwatywno-liberalnych reprezentowały dwa komitety – zarejestrowany przez władze
krajowe Unii Polityki Realnej oraz skupiony wokół osoby pierwszego charyzmatycznego lidera Janusza Korwina-Mikke, obecnie pozostającego w konflikcie
z partią.
Kampania PO na terenie województwa mazowieckiego odbywała się pod
hasłem: Razem dla Mazowsza. Z dala od polityki. Na kluczowym plakacie wyborczym
znalazły się twarze czwórki liderów mazowieckich struktur Platformy: Hanny
Gronkiewicz-Waltz, Małgorzaty Kidawy-Błońskiej, Ewy Kopacz oraz Andrzeja
Halickiego. W prezentowanym spocie wyborczym działacze PO starali się podkreślić lokalny i ponadpartyjny charakter elekcji samorządowej. W spocie pada
pytanie: czy dla naszych wyborców polityka jest ważniejsza niż realne problemy
i potrzeby? Tak naprawdę to nie – tymi słowami kończy się materiał wideo
zaprezentowany przez sztab PO. Jak podkreśliła rzeczniczka sztabu Małgorzata
Kidawa-Błońska, ta kampania jest całkowicie zdecentralizowana7. Jednocześnie
w trakcie kampanii zaczęły się ukazywać plakaty wyborcze z twarzą premiera
Donalda Tuska, co zaprzeczało idei decentralizacji kampanii wyborczej Platformy.
Ostatnim akordem kampanii PO była akcja tzw. „Błękitnych Poranków”.
Polegała ona na agitacji w czwartek i piątek od 8 do 10 rano wśród mieszkańców
w centrach miast przez kandydatów w wyborach samorządowych wspartych
przez parlamentarzystów i ministrów z PO. Akcja nawiązywała do przedsięwzięcia
z kampanii prezydenckiej Bronisława Komorowskiego. Podsumowując kampanię
PO Małgorzata Kidawa-Błońska zauważyła, iż Platforma postawiła na bliski kontakt z wyborcami i rozmowy o bieżących problemach lokalnych. Kampania samorządowa musi się odnosić bezpośrednio do ludzi w dzielnicach, miastach i powiatach – podkreśliła polityk PO. Jednocześnie politycy PO skrytykowali pomysł
liderów PiS wydzielenia stolicy z województwa mazowieckiego, uznali, że doprowadzi to do zubożenia województwa, jak i samej Warszawy8.
Człowiek jest najważniejszy – pod takim hasłem ludowcy szli do wyborów
samorządowych. Na konwencji mazowieckich struktur PSL w dniu 18 września 2010 roku przedstawiano kandydatów do władz lokalnych i regionalnych.
Ludowcy postawili na osoby znane i sprawdzone w środowiskach lokalnych9.
W kampanii wizerunkowej PSL zaproponowało cykl konferencji tematycznych organizowanych równocześnie w województwach i na szczeblu centralnym w Warszawie. Te zintegrowane konferencje rozpoczynały się o tej samej
porze i składały się z dwóch części: pierwsza była połączeniem ze stolicą i miała
charakter wideokonferencji „na żywo” do 16 regionów, druga natomiast stano7 http://www.mazowiecki.platforma.org/aktualności,,12012,krajowe.html.
8 http://www.mazowiecki.platforma.org/aktualności,,12267, krajowe.html.
9 http://www.psl.nazwa.pl/site/?s=aktualności.html&p=77.
158
Marszałek jest tylko jeden. Wybory do sejmiku województwa mazowieckiego
wiła kontynuację warszawskiej dyskusji w poszczególnych ośrodkach wojewódzkich. Cykl ten rozpoczęła w dniu 1 października konferencja zorganizowana
w Centrum Multimedialnym Foksal na temat „Kobiety PSL w samorządzie”10.
Na wspomnianej konferencji marszałek województwa mazowieckiego
Adam Struzik reklamował listy ludowców: „PSL nie musi mówić o parytetach,
bo wprowadza je w życie, na Mazowszu na 7 okręgów wyborczych w 5 listy samorządowe PSL otwierają kobiety”. W konferencji uczestniczyły kandydatki do wszystkich szczebli władz lokalnych i regionalnych. Gościem konferencji była minister
pracy Jolanta Fedak, a moderatorem dyskusji była wiceminister sportu Katarzyna
Sobierajska. Główne tematy dyskusji to: równouprawnienie, kobieta w rodzinie,
polityce i biznesie11.
Najobszerniejszy program dla województwa mazowieckiego przedstawiło
Prawo i Sprawiedliwość. Podkreślono szczególne znaczenie kompetencji i uczciwości kandydatów w wyborach samorządowych. Rozwinięciem ogólnopolskiego
programu samorządowego było 16 programów wojewódzkich, którymi władze
PiS pragnęły zainaugurować debatę samorządową. „Zobowiązujemy się do urzeczywistniania rozwoju umocowanego i opartego w prawie naturalnym, który gwarantuje szeroko rozumiany ład: społeczny, ekonomiczny i ekologiczny. Nie zgadzamy się na zawężanie
roli jednostek samorządu terytorialnego do kategorii usługowo-ekonomicznej” – czytamy
w programie mazowieckim PiS12. Model rozwoju Mazowsza lansowany przez
Prawo i Sprawiedliwość został ujęty w 9 punktach: równomierny i zrównoważony rozwój regionu; priorytetem dla rozwoju jest jakość życia, a jego zasadami:
przedsiębiorczość i samorządność; polityka wyrównywania szans subregionów
rolniczych i pozastołecznych ośrodków gospodarczych; prowadzenie społecznej gospodarki rynkowej przez gminy; najcenniejszym kapitałem jest kapitał
ludzki; procesy wytwarzania ukierunkowane są na zapewnienie ładu, a zysk
nie jest jedynym priorytetem; należy dążyć do ochrony i wykorzystania popytu
wewnętrznego; angażując kapitał lokalny i rodzinny w procesy rozwoju należy się
kierować długookresową koncepcją rozwoju umocowaną w kapitale rodzinnym
i rodzimym oraz przy zapewnieniu wsparcia dla lokalnych przedsiębiorców13.
Na potrzeby kampanii samorządowej SLD przygotował Deklarację wyborczą
SLD. Człowiek- dom-praca. Samorząd 2010. Politycy Sojuszu podkreślali – niejako
polemizując z hasłem wyborczym Platformy – iż wybory lokalne i regionalne są
na wskroś polityczne, są bowiem opowiedzeniem się za określoną wizją swojej
małej ojczyzny – i w konsekwencji – wizji państwa. Jak podkreślano w deklaracji,
różnica pomiędzy lewicowością a prawicowością zaczyna się od momentu diagnozowania i definiowania lokalnych problemów, co skutkuje proponowaniem
odmiennych rozwiązań. W skali miasteczka, miasta, wsi podstawową osią konfliktu jest konflikt między dogmatycznie rozumianym rynkiem a jakością życia
mieszkańców. Ugrupowania lewicowe opowiadają się za przyznaniem pierwszeń10 http://www.psl.nazwa.pl/site/?s=aktualności.html&p=80.
11 http://www.psl.nazwa.pl/site/?s=aktualności.html&p=79.
12 Prawo i Sprawiedliwość. Program samorządowy 2010-2014. Województwo Mazowieckie.
13 Ibidem.
159
Jacek Wojnicki
stwa jakości życia, prawica wybiera dobro rynku – czytamy w dokumencie14.
Lewicowa polityka w samorządach oznacza – przy poszanowaniu wszystkich obywateli – realizację potrzeb większości członków danej społeczności
lokalnej, szczególnie tych, którzy żyją z własnej pracy. Dlatego politycy SLD
podkreślali znaczenie sprawiedliwości społecznej, równości wobec prawa i niedyskryminowania nikogo ze względu na płeć, wiek, pochodzenie, status materialny, orientację seksualną, poglądy czy wyznanie. Politycy Sojuszu opowiadali
się za zwiększeniem kompetencji samorządów regionalnych, kosztem uprawnień
wojewodów i administracji rządowej oraz za zwiększeniem środków unijnych dla
regionów15.
Wyniki wyborów do sejmiku województwa
W wyborach do sejmików województw, we wszystkich okręgach warszawskich zwycięstwo odnieśli kandydaci PO, zdobywając ponad 43% głosów
(por. tabela 9.3). Kolejność pierwszej trójki była następująca: PO, PiS oraz SLD.
Wyjątek stanowił okręg nr 1, w którym drugie miejsce przypadło liście zgłoszonej
przez SLD (24,58%), która zdołała wyprzedzić PiS (21,34%). Czwarte miejsce
przypadło natomiast KWW Janusza Korwina-Mikke, który uzyskiwał poparcie
rzędu 3,3% (jedynie w okręgu nr 2 zdołał przekroczyć 5%). Piąte miejsce stało
się udziałem listy PSL, która najsłabszy wynik odniosła w okręgu nr 1 (2,35%).
Wspólnota Samorządowa oraz Krajowa Partia Emerytów i Rencistów uzyskały poparcie rzędu 1%, natomiast lista zgłoszona przez Ligę Polskich Rodzin
(ok. 0,3%)16.
Tabela 9.2. Wyniki wyborów do sejmiku województwa mazowieckiego w latach
2006 i 2010
Ugrupowanie
PO
PiS
PSL
LiD/SLD
LPR
Głosy
2006 2010
427 701
436 142
342 440
221 676
104 458
518 254
432 765
404 693
263 275
12 004
% głosów
2006 2010
24,47
24,96
19,59
12,68
5,98
28,56
23,85
22,30
14,51
0,66
Mandaty
2006 2010
17
14
12
4
4
17
14
13
7
-
% mandatów
2006 2010
33,33
27,45
23,53
7,84
7,84
33,33
27,45
25,49
13,73
-
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej.
14 Człowiek – dom – praca. Samorząd 2010, deklaracja wyborcza SLD.
15 Ibidem.
16 Protokół zbiorczych wyników głosowania na obszarze miasta na prawach powiatu (okręgu wyborczego)
Miasto Stołeczne Warszawa, Okręgi nr 1, 2, 3, sporządzone w dniu 23 listopada 2010 roku przez
Miejską Komisję Wyborczą w Warszawie.
160
Marszałek jest tylko jeden. Wybory do sejmiku województwa mazowieckiego
Tabela 9.3. Sejmik województwa mazowieckiego – rozkład poparcia dla partii
w okręgach „warszawskich”
Ugrupowanie
PO
PiS
LiD/SLD
PSL
V
%
V
%
V
%
V
%
Okręg nr 1
2006
2010
89 260
41,41
53 777
24,95
46 364
21,51
5 216
2,42
84 957
43,22
41 950
21,34
48 311
24,58
4 625
2,35
Okręg nr 2
2006
2010
88 252
37,06
69 154
29,04
49 154
20,64
5 397
2,27
96 947
44,22
55 460
25,30
35 725
16,30
6 530
2,98
Okręg nr 3
2006
2010
71 531
34,44
61 708
29,71
45 152
21,74
5 130
2,47
89 589
46,03
49 233
25,29
30 658
15,75
5 871
3,02
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej.
Analizując indywidualne rezultaty należy zwrócić uwagę, iż najlepszy
wynik stał się udziałem radnej Katarzyny Marii Piekarskiej, która uzyskała ponad
42 tysiące głosów. Było to zarazem 87,1% głosów oddanych na listę SLD w okręgu
nr 1. Była to najbardziej znana kandydatka SLD, wieloletnia posłanka UD, UW,
a od 1997 roku SLD, co przyczyniło się do sukcesu „znanej twarzy” w polityce.
Drugi rezultat stał się udziałem Małgorzaty Gosiewskiej, radnej i wdowy po znanym
polityku PiS Przemysławie Gosiewskim, która uzyskała 37 182 głosy w okręgu
nr 3. Stanowiło to zarazem 67,1% głosów oddanych w tym okręgu na listę PiS.
Ponad 30 tysięcy uzyskała dwójka kandydatów zgłoszonych przez PO w okręgu
nr 2 i 3. Byli to Tomasz Kucharski (30 658 głosów) oraz Urszula Kierzkowska
(30 476 głosów). Wspomnianych kandydatów łączy fakt burmistrzowania w dwóch
warszawskich dzielnicach – odpowiednio na Pradze Południe oraz Ursynowie.
W przypadku Tomasza Kucharskiego warto podkreślić, iż uzyskał on 27,3% głosów
oddanych w okręgu nr 2 na listę PO. W rywalizacji wewnątrz listy PO znaczną
konkurencją okazali się także były prezydent stolicy w latach 1994-99 i polityk UD
i UW Marcin Święcicki (20 791 głosów – uplasowany na trzeciej pozycji w ramach
listy – uzyskał 23,2% głosów oddanych na listę Platformy) oraz Wioletta Paprocka
(17 283 głosy i 19,2% głosów oddanych na listę PO w okręgu nr 2). Z kolei interesujący jest przykład Urszuli Kierzkowskiej, która zdołała „przeskoczyć” lidera
listy PO w swoim okręgu Ludwika Rakowskiego (29 643 głosy, co dawało 30,57%
głosów oddanych na listę Platformy w okręgu nr 3). Kolejne miejsce uzyskał Witold
Kołodziejski z listy Prawa i Sprawiedliwości w okręgu nr 1, na którego głosowało
25 339 wyborców, co stanowiło 60,4% głosów oddanych w tym okręgu na listę
Prawa i Sprawiedliwości. Kluczem do sukcesu w tym przypadku był fakt, iż kandydat był znanym dziennikarzem katolickim oraz przewodniczącym KRRiTV
w latach 2006-201017.
Warto podać przykłady, kiedy liderzy list uzyskiwali zaledwie jedną trzecią
głosów oddanych na całą listę, a więc nie zdołali „pociągnąć swoim nazwiskiem
listy”. Lider listy SLD w okręgu nr 1 Paweł Obermayer, mimo dość aktywnej
17 Ibidem.
161
Jacek Wojnicki
kampanii plakatowej zdołał pozyskać zaufanie jedynie 9441 wyborców, co stanowiło zaledwie 30,7% głosów oddanych w okręgu na listę SLD. Poważną konkurentką dla lidera listy stała się umieszczona na miejscu drugim Dorota Grochala,
na którą głos oddało 7912 wyborców (stanowiło to 25,8% głosów oddanych na
listę Sojuszu). Natomiast w okręgu nr 2 liderka listy Prawa i Sprawiedliwości
Janina Rogg uzyskała zaledwie 17 476 głosów, co stanowiło 35,49% głosów oddanych w tym okręgu na listę PiS18.
Tabela 9.4. Sejmik województwa mazowieckiego – rozkład poparcia dla partii
w okręgach „pozawarszawskich”
Ugrupo-wanie
PO
PiS
LiD/SLD
PSL
Okręg nr 4
2006
V 27 981
%
10,26
V 44 326
%
16,26
V 19 148
%
7,02
V 128 972
%
47,31
2010
40 456
13,30
50 588
16,63
38 681
12,72
150 037
49,32
Okręg nr 5
2006
42 414
18,52
58 135
25,38
18 644
8,14
62 494
27,28
2010
42 627
16,76
65 699
25,83
32 299
12,70
78 382
30,82
Okręg nr 6
2006
2010
36 690 59 714
13,23
19,40
73 939 79 650
26,66
25,88
15 235 37 665
5,49
12,24
82 376 100 776
29,70
32,74
Okręg nr 7
2006
2010
71 573 103 964
23,29
30,76
75 103 90 185
24,44
26,68
27 979 39 936
9,11
11,82
52 855 58 472
17,20
17,30
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej.
Omawiając wyniki elekcji do sejmiku województwa w czterech okręgach
około warszawskich należy podkreślić dominację kandydatów PSL – wygrali
w trzech z nich w zróżnicowanej skali (49,32% w okręgu nr 4, 32,74% w okręgu
nr 6 oraz 30,82% w okręgu nr 5). Natomiast w okręgu nr 7 najwięcej głosów
padło na listę PO (30,76%), podczas gdy na kandydatów zgłoszonych przez PSL
głosowało zaledwie 17,3%. Listy zgłoszone przez Prawo i Sprawiedliwość zajęły
drugie miejsce zdobywając: 16,63% głosów w okręgu nr 4; 25,83% w okręgu nr
5; 25,88% w okręgu nr 6; 26,68% w okręgu nr 7. Listy Platformy w okręgach 4,
5, 6 zajęły trzecie miejsce uzyskując odpowiednio poparcie: 13,3%, 16,76% oraz
19,4%. We wszystkich omawianych okręgach listy SLD były na czwartym miejscu
pod względem poparcia: 12,72% w okręgu nr 4, 12,7% w okręgu nr 5, 12,24%
w okręgu nr 6 oraz 11,82% w okręgu nr 719.
Z pozostałych komitetów należy zauważyć, iż najlepszy rezultat osiągnęła Prawica Rzeczypospolitej (2,66%) w okręgu nr 5. Z kolei KWW Janusza
Korwina-Mikke największe poparcie uzyskał w okręgu nr 7 (2,21%). Natomiast
Samoobrona Andrzeja Leppera najwyższe poparcie zanotowała w okręgu nr 5
(1,22%)20.
18 Protokół zbiorczych wyników głosowania na obszarze miasta na prawach powiatu (okręgu wyborczego)
Miasto Stołeczne Warszawa, Okręgi nr 1, 2, 3, sporządzone w dniu 23 listopada 2010 roku przez
Miejską Komisję Wyborczą w Warszawie.
19 http://wybory2010.pkw.gov.pl/.
20 Ibidem.
162
Marszałek jest tylko jeden. Wybory do sejmiku województwa mazowieckiego
W skali całego regionu mazowieckiego najwięcej kandydatów do sejmiku zgłosiły cztery ugrupowania parlamentarne – PSL (101), PiS (100),
Platforma Obywatelska (98) oraz Sojusz Lewicy Demokratycznej (88). Warto
także wspomnieć o znacznej liczbie kandydatów zgłoszonych przez KW Prawicy
Rzeczpospolitej (79) oraz Wspólnoty Samorządowej (71). Z kolei najmniej kandydatów zgłosiły komitety startujące tylko w części okręgów – KW Polski Kierunek
(5), KW Młodzi Gwarancją Zmian (5), KWW Lewica (14). Do tego zbioru komitetów należy zaliczyć także: KW Narodowego Odrodzenia Polski (16), KW Nasz
Dom Polska – Samoobrona Andrzeja Leppera (37), KW Polska Patriotyczna
(22)21.
Poddając analizie listy wyborcze czterech ugrupowań parlamentarnych
należy podkreślić, iż największą średnią wieku reprezentowali kandydaci PSL
(50 lat), natomiast w pozostałych ugrupowaniach mieściła się ona w przedziale
46 lat (PiS, PO) i 47 lat (SLD). Najmłodsi kandydaci mieli po 19 lat w przypadku
list zgłoszonych przez PO i PiS, w przypadku listy SLD – 21 lat, natomiast na liście
PSL – 23 lata. Odpowiednio najstarszy kandydat liczył 82 lata (na liście SLD), 76 lat
(PiS), 74 lata (PSL) oraz 67 lat (PO). Najwięcej kobiet ubiegało się o mandat radnego województwa z list PSL (36%), następnie – z list SLD (35%) oraz PiS (30%).
Najmniej kobiet zgłosiła natomiast mazowiecka Platforma (27%)22.
Tabela 9.5. Sejmik województwa mazowieckiego – liczba mandatów uzyskanych
przez partie w okręgach
Ugrupowanie
PO
PiS
LiD/SLD
PSL
LPR
Okręg
Okręg
Okręg nr 4 Okręg nr 5 Okręg nr 6
nr 3*)
nr 7*)
2006 2010 2006 2010 2006 2010 2006 2010 2006 2010 2006 2010 2006 2010
3
3
3
3
3
3
1
1
2 1(-1) 2
2
3 4(+1)
1
1
2
2
2 1 (-1) 2
2
2
2
3
3
2 3(+1)
1
1
1
1
1
1
0 1(+1) 0 1(+1) 0 1(+1) 1
1
0
0
0
0
0
0
5
5
2 3(+1) 3
3
2
2
0
0
0
0
0
0
1 0(-1) 1 0(-1) 1 0(-1) 1 0(-1)
Okręg nr 1 Okręg nr 2
*) W wyborach w 2006 roku okręg nr 3 był 6-mandatowy, nr 7 natomiast – 9 mandatowy.
W 2010 roku w okręgu nr 3 było do zdobycia 5 mandatów, a w okręgu nr 7 –
10 mandatów.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej.
Z pozostałych mniejszych komitetów należy odnotować, iż największą
średnią wieku legitymowali się kandydaci zgłoszeni przez KPEiR (co wydaje
się naturalne) – 63 lata, a na drugim miejscu uplasowali się kandydaci Ruchu
Patriotyczno-Narodowego (56 lat). Z kolei najmłodsi kandydaci zostali zgłoszeni przez UPR (średnia 31 lat), Młodzi Gwarancją Zmian (średnia 33 lata),
Sierpień ’80 (średnia 35 lat) oraz Zjednoczona Lewica (średnia 38 lat). Najmłodsi
kandydaci mieli po 18 lat w przypadku trzech komitetów: UPR oraz KWW
21 Ibidem.
22 Ibidem.
163
Jacek Wojnicki
Janusza Korwina-Mikke i LPR, natomiast po 19 lat w przypadku: Prawicy
Rzeczypospolitej, Sierpnia ’80, Związku Słowiańskiego. Z kolei najstarsi kandydaci zostali zgłoszeni przez Związek Słowiański (97 lat !!!); UPR (88 lat), KPEiR
(84 lata) oraz Prawicę Rzeczypospolitej (81 lat). Najbardziej sfeminizowane były
listy zgłoszone przez KW Młodzi Gwarancją Zmian (80% kobiet) oraz KW Polski
Kierunek (60% stanowiły kobiety), ale należy zauważyć, iż wspomniane komitety
zgłosiły jedynie 5 kandydatów. Duży odsetek kobiet można było także spotkać
na listach: Sierpnia ’80 oraz LPR (po 47%), UPR (44%), Związku Słowiańskiego
(41%) oraz Samoobrony (38%). Najmniej kobiet natomiast zgłosiły KW Polska
Patriotyczna (14%) oraz KW Narodowe Odrodzenie Polski (19%)23.
Zgłoszono łącznie 978 kandydatów. Kandydatem, na którego oddano największą liczbę głosów okazał się Adam Struzik z PSL (wieloletni marszałek województwa). Głos na niego oddało 85 086 wyborców w okręgu nr 4, co stanowiło
27,97% głosujących w danym okręgu. Drugi znaczący wynik zanotował Jacek
Sasin z Prawa i Sprawiedliwości, wojewoda mazowiecki w latach 2006-2007, startujący do sejmiku w okręgu nr 7. Zaufaniem obdarzyło go 54 726 wyborców,
co stanowiło 16,19% głosujących w okręgu. Próg 30 tysięcy głosów przekroczył
jeszcze kandydat PO Paweł Czekalski kandydujący w okręgu nr 7. Głosowało na
niego 31 595 wyborców (9,35% głosujących w okręgu). Blisko tego progu ulokowało się jeszcze dwóch polityków Prawa i Sprawiedliwości (Zbigniew Kuźmiuk24
– 29 433 głosy w okręgu nr 5) oraz Karol Tchórzewski (29 314 głosy w okręgu
nr 6). W pierwszym przypadku stanowiło to 11,57% głosów oddanych w tym
okręgu, natomiast w drugim – 9,52% głosów25.
Tabela 9.6. Rozmiar nadreprezentacji w wyborach do sejmiku województwa
mazowieckiego w 2010 r.
Poparcie (%)
Mandaty (%)
Różnica
PO
PiS
PSL
SLD
28,56
33,33
+4,77
23,85
27,45
+3,60
22,30
25,49
+3,19
14,51
13,73
-0,75
Rozmiar nadreprezentacji
0,17
0,15
0,14
-0,05
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej.
Komentując wyniki elekcji politycy SLD podkreślali odniesiony sukces,
zwiększenie stanu posiadania o cztery mandaty. Deklarowali chęć udziału w szerokiej koalicji skupionej wokół PO i PSL, ale nie wykluczali pozostania w ławach
opozycji. Najlepszą pozycję przetargową osiągnęli tradycyjnie ludowcy. Jak podkreślał szef sztabu PSL Artur Andrysiak: „pukają do nas wszyscy, ale pierwszym natu23 Ibidem.
24 Ten były polityk PSL (do 2005 roku), odszedł z ugrupowania razem z Januszem Wojciechowskim
po odrzuceniu przez władze stronnictwa koncepcji porozumienia wyborczego „Zgoda”
z ugrupowaniami centroprawicowymi. W przeszłości był pierwszym marszałkiem województwa
mazowieckiego w latach 1998-2001.
25 http://wybory2010.pkw.gov.pl/.
164
Marszałek jest tylko jeden. Wybory do sejmiku województwa mazowieckiego
ralnym partnerem jest PO”. Pewnym przegranym, mimo odniesionego sukcesu,
są natomiast politycy Platformy. Jak deklarowano: „mieliśmy ochotę przejąć władzę
na Mazowszu, ale nie wyszło. Niestety marszałek jest tylko jeden i ma nazwisko Struzik.
Niełatwo go zdetronizować”. Jak podkreślał sam zainteresowany „mam tak duży
mandat społeczny, że będę aspirował ponownie na to stanowisko. Ale ostateczne decyzje
będą podejmowane na szczeblu władz krajowych. Wiemy, jakie są proporcje mandatów.
Stanowiska marszałków trzeba uczciwie rozdzielić na wszystkie sejmiki” – tłumaczył Adam
Struzik. Negocjacje pomiędzy PO a PSL prowadzili Andrzej Halicki i Adam
Struzik. Platforma za cenę poparcia kandydatury polityka PSL na marszałka
chciała utrzymać stanowiska dwóch zastępców i przewodniczącego sejmiku26.
W miejsce podsumowania – sytuacja po wyborach w 2010 r.
Analizując wyniki elekcji do sejmiku województwa mazowieckiego
w 2010 roku i sprzed czterech lat należy zauważyć, iż największym przegranym
okazała się LPR, bowiem po raz pierwszy od 8 lat jej radni nie zasiedli w ławach
sejmiku. Lekki spadek popularności (ok. 1 %) zanotował PiS, ale zdołał utrzymać
dotychczasowe wpływy w sejmiku (14 mandatów). Listy zgłoszone przez PO
zyskały ok. 3,5% nowych wyborców, ale nie przełożyło się to na nowe mandaty
(nadal 17). Ludowcy uzyskali 2,8% nowych głosów i zdobyli prawo do obsady
kolejnego, trzynastego mandatu. Tymczasem najwięcej nowych radnych (trzy
dodatkowe mandaty, a w sumie: siedem w nowej kadencji) wprowadził Sojusz
Lewicy Demokratycznej (zysk ok. 2% nowych głosów). Warto podkreślić,
iż w poprzedniej elekcji występował on w ramach szerszej koalicji centrolewicowej – Lewica i Demokraci.
Tabela 9.7. Indeks rywalizacyjności oraz efektywna liczba partii w wyborach do
sejmiku województwa mazowieckiego w latach 1998-2010
Poparcie dla pierwszego komitetu (%)
Poparcie dla drugiej partii (%)
1998
2002
2006
2010
33,42
(AWS)
31,24
(SLD)
21,09
(SLD–UP)
17,35
(PiS)
24,98
(PiS)
24,47
(PO)
28,56
(PO)
23,85
(PiS)
Indeks rywalizacyjności
0,93
0,82
0,98
0,84
ELP (poziom sejmiku)
3,07
5,70
3,74
3,70
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej.
Pierwsza sesja sejmiku województwa odbyła się w dniu 2 grudnia
2010 roku. Przewodniczącym sejmiku został wybrany przedstawiciel PO Ludwik
Rakowski – wicemarszałek i radny poprzedniej kadencji (2006-2010), absolwent prawa UW, radny powiatu warszawskiego w latach 1998-2002, a następnie
w zarządzie dzielnicy Wilanów. Pozostałymi członkami prezydium sejmiku zostali
wiceprzewodniczący: Bożena Pacholczak (PSL), Katarzyna Piekarska (SLD),
26 Marszałek jest tylko jeden: Struzik, „Rzeczpospolita”, 25 listopada 2010.
165
Jacek Wojnicki
Tomasz Kucharski (PO). Warto zwrócić uwagę, iż największy klub opozycyjny –
PiS został pozbawiony przedstawiciela w prezydium sejmiku27.
W sejmiku ukształtowała się koalicja PO i PSL. Kandydatem na marszałka został Adam Struzik, marszałek od 2001 roku. Zapowiedział on kontynuację dotychczasowej polityki regionalnej. Szczególny nacisk położył na rozwój
infrastruktury lotniczej, kolejowej i drogowej oraz kontynuację wydatkowania
funduszy europejskich. Do priorytetów pracy zarządu zaliczył również projekt
dostępu do szerokopasmowego Internetu. Podstawą działalności będzie polityka
zrównoważonego rozwoju, w tym niwelowania różnic dochodowych mazowieckich samorządów poprzez wznowienie Samorządowego Instrumentu Wspierania
Rozwoju Mazowsza – podkreślił Adam Struzik. Marszałek zaznaczył potrzebę
pracy nad gospodarką wodną na terenach rolniczych, mając na uwadze tragiczne
skutki powodzi. Zaznaczył także potrzebę kontynuowania procesu przekształcania placówek służby zdrowia w spółki prawa handlowego i ich oddłużania.
Zapowiedział wsparcie finansowe dla Ochotniczych Straży Pożarnych oraz kontynuację zabiegów o modyfikację tzw. „janosikowego” przez władze Mazowsza28.
Adam Struzik zaproponował następujący skład zarządu województwa:
wicemarszałkowie to radny Marcin Kierwiński oraz Krzysztof Strzałkowski (obaj
z PO), natomiast członkowie zarządu to radna Ewa Orzełowska (PSL) oraz Leszek
Ruszczyk (PO). Warto zwrócić uwagę, iż PO mimo odniesionego zwycięstwa
zgodziła się oddać stanowisko marszałka w ręce polityka PSL (był to kluczowy
warunek zawarcia koalicji PO z PSL) za cenę obsady trzech stanowisk w 5‑osobowym zarządzie29.
Na pierwszej sesji sejmik przyjął również rezygnację z mandatu radnego
Grzegorza Benedykcińskiego, który został wybrany na burmistrza Grodziska
Mazowieckiego.
27 J. Michniewicz, I sesja Sejmiku Województwa Mazowieckiego 2 grudnia 2010 r., „Kronika Mazowiecka”,
nr 12 (94) 2010.
28 Ibidem.
29 Ibidem.
166