Krajowe Ramy Kwalifikacji

Europejskie i Krajowe
Ramy Kwalifikacji
UKA, Poznań, 26 marca 2009 r.
Ewa Chmielecka,
Ekspert Boloński, Przewodnicząca Grupy Roboczej KRK
Plan wystąpienia
z
z
z
z
z
Cele strategiczne i dydaktyczne Procesu
Bolońskiego
Narzędzia realizacji tych celów
Ramy Kwalifikacji – ogólna charakterystyka
Ramy Kwalifikacji – oczekiwania
Ramy Kwalifikacji – co już zrobiono, na co
czekamy?
Cele Procesu Bolońskiego
Cele strategiczne:
–
–
stworzenie EOSW
podniesienie międzynarodowej konkurencyjności europejskiego
szkolnictwa wyższego
Cele dydaktyczne:
–
–
–
–
przygotowanie absolwentów do potrzeb rynku pracy,
przygotowanie do bycia aktywnym obywatelem w
demokratycznym społeczeństwie, także europejskim,
rozwój i podtrzymanie podstaw wiedzy zaawansowanej
(społeczeństwo i gospodarka wiedzy)
rozwój osobowy kształconych
Proces Boloński – realizatorzy
Równowaga pomiędzy trzema czynnikami
sprawczymi
–
–
–
administracją
środowiskiem akademickim
rynkiem
konieczna dla realizacji celów bolońskich
(także dla wdrożenia ram kwalifikacji)
Proces Boloński: zadania i narzędzia
Zadania:
z Mobilność studentów i nauczycieli akademickich
z Porównywalność kwalifikacji/dyplomów absolwentów
z Podniesienie jakości kształcenia
z Zróżnicowanie programowe i instytucjonalne
z inne
Narzędzia:
z studia 2 i 3 stopniowe
z ECTS
z Suplement do dyplomu
z Akredytacja europejska
z Bolońska i krajowe struktury kwalifikacji
z inne
Ramy kwalifikacji – dlaczego?
Różnorodność programów kształcenia
a
porównywalność dyplomów (innych świadectw)
oraz przenoszenie i kumulacja dokonań.
Jak rozwiązać ten problem?
Odpowiedź: za pomocą ram kwalifikacji.
Ramy Kwalifikacji
– historia powszechna
z
Ramy (struktura) kwalifikacji „bolońska”
–
–
–
z
Komunikat z Bergen
3 główne cykle
Deskryptory dublińskie
Ramy Europejskie
–
–
–
–
Rekomendacja PE z 23 kwietnia 2008
8 poziomów edukacji
Deskryptory dla wiedzy, umiejętności i innych kompetencji
Ramy czasowe realizacji (2012 – zapisy w dyplomach)
Europejskie Ramy Kwalifikacji
dla uczenia się przez całe życie
– poziomy zasadnicze
EQF
Szkolnictwo polskie
(rozważana propozycja)
Poziom 1
Szkoła podstawowa
Poziom 2
Gimnazjum
Poziom 3
Szkoła zawodowa
Poziom 4
Liceum
Poziom 5
Studium policealne / seminaria
Poziom 6
Studia licencjackie
Poziom 7
Studia magisterskie
Poziom 8
Studia doktoranckie
Ramy Kwalifikacji
– historia polska – szkolnictwo wyższe
z
z
2006 – Grupa Robocza MNISzW i jej rezultaty
Standardy dla studiów doktoranckich
Reforma: p.6.9.
z
„Uczelnie o statusie uniwersytetu ….będą mogły samodzielnie określić
kierunki prowadzonych studiów. Programy będą wyłączone z
obowiązkowego standardu kształcenia określonego rozporządzeniem
Ministra. Warunkiem tego będzie zdefiniowanie efektów kształcenia
zgodnie z ogólnymi zasadami wynikającymi z Krajowych Ram
Kwalifikacji…”
z
z
Prace niektórych uczelni nad nowymi sylabusami
Nowe standardy akredytacji PKA
Ramy Kwalifikacji
– historia polska – cała edukacja
z
z
z
2008 – Zespół Ekspertów MEN (4.3.1. POKL)
Wcześniej MPiPS, standardy kwalifikacji
zawodowych, rozmaite projekty, nowa podstawa
programowa w edukacji ogólnej
Zaawansowanie: festina lente
–
–
–
Zobowiązania międzynarodowe
Udział w ciałach międzynarodowych
Krajowy Punkt Koordynacyjny – inne inicjatywy
Ramy kwalifikacji dla szkolnictwa
wyższego – podstawowe zmiany / charakter
z
z
z
z
Opis poziomów studiów – generyczny
Opis programów (curriculum i sylabus) w terminach
efektów kształcenia
Nakierowanie na potrzeby studenta i społeczne
Sposób nabycia efektów a:
z
z
Kumulacja i przenoszenie efektów - perspektywa LLL
Uznawanie kształcenia poza-formalnego
Porównywalność: hasło „mutual trust”
z
ale od kontrolą procedur referencji.
Podstawowe definicje
Kwalifikacja:
formalny wynik procesu oceny i walidacji przeprowadzonej przez właściwy organ
potwierdzający, że osoba ucząca się uzyskała efekty zgodne z określonymi
standardami (dyplom, świadectwo, certyfikat ..)
Efekty uczenia się:
określenie tego, co uczący się wie, rozumie i potrafi wykonać po ukończeniu
okresu uczenia się. Wyrażone są w kategoriach wiedzy, umiejętności i innych
kompetencji. Zaleca się aby efekty uczenia się stanowiły podstawowy element
budowy wszelkich programów nauczania.
Europejskie (w tym bolońskie) ramy kwalifikacji:
wspólny system odniesienia (uniwersalny język przekładu), który wiąże krajowe
ramy kwalifikacji
Krajowe ramy kwalifikacji:
narzędzie służące do opisu i klasyfikowania kwalifikacji ze względu na poziomy
osiągnięć scharakteryzowane wedle przyjętych w danym kraju zestawów
kryteriów mających jednak jasne odniesienia do ram europejskich.
Europejskie i Krajowe
Ramy Kwalifikacji
Zasady odnoszenia ram krajowych do europejskich:
z jawność
z ocena rzetelności informacji
z porównywalność poziomów
z instytucjonalizacja
z zapewnianie jakości – akredytacja studiów
doktoranckich
Oczekiwania względem
Ram Kwalifikacji dla EOSW
z
porównywalność efektów uczenia się (w wymiarze krajowym i
międzynarodowym) – „mapowanie” dyplomów
z
wszechstronna informacja dotycząca kompetencji uzyskiwanych przez
absolwentów
z
informacja dotycząca możliwości kontynuacji kształcenia w LLL
z
definiowanie standardów kształcenia poprzez porównywalne kompetencje
absolwentów
z
„otwarcie” systemu: uznawanie kompetencji zdobytych poza formalną edukacją.
Czym mają być?
opisem sytuacji zastanej ?
z narzędziem reform „quality oriented dynamic tool with vision” ?
Odpowiedź polska: narzędziem reform.
z
Jak budować ramy kwalifikacji?
Stopnie kształcenia/kwalifikacje/dyplomy
z
Trzy podstawowe stopnie/kwalifikacje/dyplomy
z
z
z
z
z
BA - w Polsce licencjat i inżynier
MA – w Polsce magister
Ph.D. – w Polsce: doktor czy absolwent studiów
doktoranckich?
Pomiędzy nimi (oraz przed i po ) mogą być umieszczone
poziomy pośrednie. Nie mają one charakterystyki w opisie
bolońskim, każdy kraj może je zaprojektować wedle własnej
tradycji i potrzeb, ale powinny mieć jasne odniesienie do trzech
głównych cykli.
Charakterystyka generyczna cykli: progresywność efektów
uczenia się.
Jak budować ramy kwalifikacji?
Deskryptory dublińskie jako inspiracja dla Polski
Bazują na 5 aspektach kształcenia:
- wiedza i rozumienie
- oraz ich wykorzystanie w praktyce
- ocena i formułowanie sądów
- umiejętności komunikacji
- umiejętności uczenia się
z
przygotowane dla trzech cykli kształcenia
z
opisują typowe osiągnięcia studentów uzyskujących dyplom
z
nie mają charakteru standardu programowego/treściowego ale bazują na
tzw. „generic competencies” absolwentów
z
nie są specyficzne dla określonych przedmiotów ani dziedzin wiedzy
z
należy je interpretować w kontekście merytorycznym i językowym
dziedziny/dyscypliny wiedzy/kształcenia – dowolnej; patrz programy Tuning,
sieci tematyczne i inne projekty.
Przykład deskryptorów efektów kształcenia
w Szkockiej Strukturze/Ramach Kwalifikacji
dla „zastosowania wiedzy w praktyce”
POZIOM odpowiadający BA
z
Stosuje wiedzę w znanym praktycznym kontekście,
z
Używa niektórych podstawowych rutynowych praktyk... w sytuacjach o nierutynowych
elementach ...
z
Planuje użycie umiejętności w określonych sytuacjach, dostosowuje je w razie potrzeby
POZIOM odpowiadający MA
z
Pracuje w wielu kontekstach... radzi sobie w sytuacjach nieprzewidywalnych
z
Używa wybranych podstawowych technik i umiejętności .. związanych z przedmiotem a
także niektórych technik i umiejętności na poziomie zaawansowanym i specjalistycznym
z
Praktykuje rutynowe metody badawcze
POZIOM odpowiadający PhD
z
Planuje i przeprowadza projekt badawczy
z
Używa i udoskonala wiele technik ... na poziomie zaawansowanym i specjalistycznym
z
Wykazuje oryginalność i kreatywność w tworzeniu i stosowaniu nowej wiedzy
Przykład deskryptorów dublińskich
dla kompetencji
„przygotowanie do bycia aktywnym obywatelem” (postawy)
Cykl I (BA)
Absolwenci potrafią … formułować sądy …. dotyczące istotnych kwestii
społecznych lub etycznych.
Cykl II (MA)
Absolwenci potrafią formułować sądy ... na temat odpowiedzialności
społecznej i etycznej związanej ze stosowaniem w praktyce ich
wiedzy i sądów, rozumieją swą rolę społeczną...
Cykl III (D)
Absolwenci powinni być w stanie przyczyniać się do postępu
społecznego i/lub kulturalnego w społeczeństwie opartym na wiedzy.
Propozycja deskryptorów KRK
dla studiów doktoranckich w Polsce
– obszar „wiedza”
Kwalifikację (dyplom) przyznaje się absolwentowi studiów III stopnia, który
wykazuje:
z
z
z
z
wiedzę ogólną dotyczącą zasadniczych teorii, metod
badawczych, zasad i pojęć z obszaru studiowanej
dziedziny nauki
wiodącą wiedzę szczegółową w zakresie jednej lub
więcej specjalizacji
znajomość technik i metodologii uzyskiwania danych
właściwych dla studiowanej dyscypliny
krytyczne zrozumienie wkładu wyników własnej działalności
badawczej i/lub twórczej w rozwój studiowanej dziedziny.
Propozycja deskryptorów KRK
dla studiów doktoranckich w Polsce
– obszar „umiejętności”
Kwalifikację (dyplom) przyznaje się absolwentowi studiów III stopnia, który
wykazuje:
z
zdolność tworzenia nowej wiedzy (umiejętność?)
z
umiejętność praktycznego wykorzystania i udoskonalania
metod badawczych i uzyskiwania danych właściwych dla studiowanej
dziedziny na poziomie zaawansowanym lub specjalistycznym
z
umiejętność poszerzania/rozwijania oryginalnych i kreatywnych
rozwiązań problemów, samodzielnego zaplanowania i przeprowadzenia
projektu badawczego
z
umiejętność rozwiązywania nowych i złożonych problemów naukowych i/lub
praktycznych właściwych dla studiowanej dziedziny, ich krytycznej
analizy, syntezy i oceny oraz formułowania sądów na ich temat
z
umiejętność komunikacji i konsultacji z wieloma osobami,
także współpracownikami i ekspertami w swojej i innych dziedzinach
z
zdolność do samodzielnego planowania swego rozwoju intelektualnego
Propozycja deskryptorów KRK
dla studiów doktoranckich w Polsce
– obszar „postawy”
Kwalifikację (dyplom) przyznaje się absolwentowi studiów III stopnia, który
wykazuje:
z
z
z
z
inicjatywę w określaniu nowych obszarów badań lub tworzenia
nowych miejsc pracy
pełną odpowiedzialność za pracę własną i innych oraz
przyczynianie się do podtrzymania i doskonalenia etosu
wspólnoty naukowej (zawodowej)
samokrytycyzm w pracy twórczej, działalność na rzecz jej
usprawnienia i wzrostu jej efektywności
przyczynianie się do postępu społecznego i/lub kulturalnego
w społeczeństwie opartym na wiedzy
Deskryptory generyczne, dziedzinowe,
programowe
z
z
z
Tylko środowisko akademickie może nadać
znaczenia użytym sformułowaniom ogólnym –
odnieść je do dziedziny/dyscypliny wiedzy –
niemożliwe są interpretacje „zewnętrzne”
Problem mierzalności efektów uczenia się
Użyteczność współpracy międzynarodowej
Co dalej?
z
z
Europa: pracenad EFQ i NQF – bardzo intensywne
W Polsce:
–
–
–
–
konieczne zmiany w prawie
faza konsultacji
budowa KPK
Długa lista problemów do rozwiązania:
–
–
–
–
–
–
Minima kadrowe
Algorytmy finansowania
Budowa programów na podstawie deskryptorów efektów …
Dyplomy „consecutive” ?
Akredytacja
Inne
Dziękuję za uwagę!