Pierwsze prawo Abercrombiego

Creatio Fantastica
PL ISSN: 2300-2514 R. XII, 2016, nr 2 (53)
Magdalena Stawniak
Pierwsze prawo Abercrombiego
Powinniśmy wybaczać naszym wrogom,
nie wcześniej jednak, nim zawisną.
Heinrich Heine
Joe Abercrombie to niewątpliwie jeden z najciekawszych i najbardziej obiecujących pisarzy młodego pokolenia. Stworzone przez niego uniwersum, które po raz pierwszy zagościło na kartach Ostrza, tomu otwierającego cykl Pierwsze Prawo, jest światem
brutalnym i niedającym złudzeń co do natury człowieka. We wspomnianym Ostrzu czytelnik poznał (dość nietypowych, zaznaczę) bohaterów, ale dopiero w Nim zawisną ma
szansę głębszego wniknięcia w ich skomplikowaną naturę.
Akcja powieści toczy się równocześnie na kilku krańcach świata. Unia traci coraz
bardziej na znaczeniu, a sąsiedzi tylko czekają, żeby zaatakować osłabione królestwo. Do
Dagoski, miasta, które wkrótce otoczy nieprzebrana gurkhulska armia, zostaje wysłany
inkwizytor Glokta dan Sand. Jako nowy superior ma za zadanie zbadać tajemnicze zniknięcie swego poprzednika oraz przygotować obronę miasta. Porucznik Collem West maszeruje wraz z armią dowodzoną przez księcia Ladislę na północ Anglandu, by zatrzymać
wojska Bethoda, króla Północnych. Niestety, Ladisla nie posiada nawet najmniejszych
umiejętności dowódczych, dwóch generałów, Poulder i Kroy, serdecznie się nienawidzi
i na wyścigi próbują wkupić się w łaski księcia, a faktycznie dowodzący całym przedsięwzięciem marszałek Burr jest zmuszony lawirować między tą trójką. Niespodziewanie
Westowi, służącemu w sztabie marszałka, na pomoc przychodzą dawni towarzysze Lo-

Recenzja książki: Joe Abercrombie, Nim zawisną [Before They Are Hanges], przekł. Wojciech Szypuła, Warszawa: Wydawnictwo MAG 2016, ISBN: 978-83-7480-634-3, ss. 708.
1
gena Dziewięciopalcego. Wilczarz, Czarny Dow, Trójdrzewiec, Tul Duru i Ponurak nienawidzą Bethoda i zrobią wszystko, by go pokonać, nawet gdyby było to służenie pomocą
pogardzanej armii z południa.
Natomiast Jezal dna Luthar, Logen i Ferro pod przewodnictwem Bayaza Pierwszego Wśród Magów, maszerują na kraniec świata (dosłownie) by odnaleźć tajemniczy
artefakt, który może pomóc w zniszczeniu gurkhulskiej armii i będących na usługach cesarza żerców Khalula.
Świat Abercrombiego nie jest specjalnie oryginalny. W literaturze fantastycznej
niejednokrotnie już powstawały uniwersa, w których północ zamieszkiwały wojownicze
plemiona odziewające się w skóry i futra, przywodzące na myśl Brytów czy Wikingów.
Z kolei na południu często rozwija się wielkie cesarstwo wzorowane na Imperium Osmańskim lub kulturze arabskiej. Geografia Pierwszego Prawa nie jest w tym względzie wyjątkiem, ale to nie ona stanowi o sile tego cyklu. Tym, co nie pozwala oderwać się od lektury
pokaźnych przecież tomów, są przede wszystkim ludzie.
Abercrombiemu udało się stworzyć postacie o niezwykle skomplikowanych charakterach, wywodzące się z różnych warstw społecznych i o bardzo odmiennych doświadczeniach życiowych. Tym, co ich wszystkich łączy, jest wojna i jej ogromny wpływ
na życie każdego z osobna. Wszyscy są w pewnym stopniu spaczeni przez konflikt
zbrojny, skrzywdzeni przez oczekiwania, marzenia i plany, które w wyniku wojny obróciły się w pył. Jezal dan Luthar (w tomie pierwszym dał się poznać jako egoistyczny i narcystyczny arystokrata marzący tylko o wygranej w turnieju szermierczym) dopiero po
pierwszej prawdziwej walce, w której o mało co nie postradał życia, zmienia swoje nastawienie do towarzyszy na nieco bardziej życzliwe. Za Logenem Dziewięciopalcym, wojownikiem z Północy, ciągnie się ponura sława berserka, na którą zdecydowanie zasłużył.
Chciałby odłożyć broń i wrócić do domu, jednak nie ma do czego wracać – nikt na niego
nie czeka, no chyba że nieprzeliczone rzesze wrogów szukających tylko okazji by pomścić
śmierć swoich bliskich zadaną z jego ręki. Ferro, była niewolnica, doskonała zabójczyni
i łuczniczka, boi się przywiązać do kogokolwiek, bo dotychczasowe doświadczenie nauczyło ją, że przyjaźnie są bolesne i szybko kończą się śmiercią bliskich osób. Porucznik
West, plebejusz, który swoją wysoką pozycję w armii osiągnął dzięki ciężkiej pracy, kipi z
wściekłości, że musi słuchać rozkazów niekompetentnych, ale lepiej urodzonych głupców. Natomiast bezwzględny inkwizytor Glokta, okaleczony w czasie dwuletniej niewoli
w cesarskim więzieniu, niespodziewanie i wbrew sobie okazuje pomoc i miłosierdzie.
2
Różnorodność charakterologiczna bohaterów sprawia, że czytelnik naprawdę
przejmuje się ich losem. Co ciekawe, żadna z postaci nie jest wyjątkowo pozytywna czy da
się lubić – każda ma wady i zalety, ale raczej przeważają te pierwsze. To czyni z bohaterów
Abercrombiego prawdziwie żywych, skomplikowanych emocjonalnie ludzi.
Na łatwość odbioru powieści ogromny wpływ ma język, jakim posługuje się autor.
Nim zawisną nie należy do lektur grzecznych czy ugładzonych. Opisy są bardzo plastyczne, a Abercrombie nie stroni od brutalnych, przedstawionych ze szczegółami, scen
walk. Dlatego też należy przygotować się na miejscami wulgarne czy dosadne słownictwo,
które jest jednak dobrze wplecione w narrację i nie męczy ani nie irytuje, jak to się dzieje
w przypadku nadużywania niewybrednego słownictwa.
Nim zawisną to udana kontynuacja Ostrza. Potoczysty język sprawia, że drugi tom
trylogii czyta się bardzo przyjemnie, a losy bohaterów naprawdę wzbudzają ciekawość w
czytelniku. Do tego należy dodać wielopiętrowe intrygi oraz niewielką szczyptę prawdziwej magii i mamy pewność, że kilka dni spędzone w krainach Pierwszego Prawa będzie
odprężającą fantastyczną podróżą.
3