Foliany (folacyna, kwas foliowy)

Foliany (folacyna, kwas foliowy, witamina B9)
Witamina ta została odkryta w 1931 r. przez Willsa w trakcie badań nad niedokrwistością
makrocytową u kobiet ciężarnych mieszkających w Indiach. W roku 1941 została po raz
pierwszy wyekstrahowana z liści szpinaku przez Mitchella i współpracowników. Foliany to
duża grupa związków (pochodnych pteryny), której macierzystą substancją jest kwas foliowy
(pteroilomonoglutaminowy).
Czysty
kwas
foliowy
jest
związkiem
otrzymywanym
syntetycznie. Nazwa foliany pochodzi od słowa „foliage”, gdyż wszystkie warzywa o
ciemnozielonych liściach zawierają duże ilości folianów.
Rola
Foliany uczestniczą w metabolizmie białek i DNA. Bierze udział w procesie syntezy nowych
komórek. Razem z witaminą B12 aktywnie uczestniczy w przekształcaniu homocysteiny do
metioniny. Kwas foliowy pomaga zapobiegać rozszczepowi kręgosłupa (wada cewy
nerwowej) u płodu w pierwszych miesiącach ciąży. Bierze udział w tworzeniu serotoniny i
noradrenaliny (hormonów szczęścia), zmniejszając ryzyko depresji, zapewniając prawidłowy
sen i dobre samopoczucie. Foliany są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu
krwiotwórczego, nerwowego i sercowo-naczyniowego.
Występowanie
Poza wymienionymi już ciemnozielonymi warzywami liściastymi (np. szpinak, brokuły,
jarmuż) dobrym źródłem folianów są produkty zbożowe, szczególnie pełnoziarniste, nasiona
roślin strączkowych, czy pomarańcze. Z produktów pochodzenia zwierzęcego są to podroby,
zwłaszcza wątroba.
Nadmiar

Niekorzystne działanie wykazano jedynie w przypadku niekontrolowanego stosowania
wysokich dawek syntetycznego kwasu foliowego.

Nadmiar kwasu foliowego może być przyczyną zaburzeń w pracy układu nerwowego i
pokarmowego.

Mogą pojawić się alergiczne odczyny na skórze.

U niektórych osób, przy nadmiernym spożyciu tej witaminy mogą powstawać szkodliwe
kryształy folacyny w moczu.
1

Należy zwrócić szczególną uwagę na fakt, że przy suplementacji kwasem foliowym mogą
pojawić się problemy ze zdiagnozowaniem niedoborów witaminy B12. Może to
powodować np. uszkodzenia neurologiczne, zmniejszenie wchłaniania cynku.
Niedobór
• Niedobór folianów u przyszłych matek może być przyczyną powstawania u noworodków
takich wad wrodzonych, jak bezmózgowie czy przepukliny rdzenia kręgowego.
• Niedobór folianów, w połączeniu z niedoborem witaminy B6 i witaminy B12, może być
przyczyną zwiększonego wytwarzania homocysteiny w komórkach ustrojowych i jej
przechodzenia do krwi, co może prowadzić do rozwoju miażdżycy.
• Pojawiają się badania wskazujące, że niedobór folianów może też mieć znaczenie
w chorobie Alzheimera.
2