Wybieramy › Dla kandydata/kandydatki › Zgłaszanie kandydatów

WYBORY SAMORZĄDOWE 2010
Wybieramy ›
Dla kandydata/kandydatki ›
Zgłaszanie kandydatów ›
Zgłaszanie kandydatów na radnych ›
Kandydatów na radnych mogą zgłaszać wyłącznie komitety wyborcze. Oto
podstawowe procedury dotyczące zarówno wyborów do rad gmin, jak i
powiatów oraz sejmików województw:
•
kandydatów
zgłasza
się
w
formie
list
kandydatów;
•
w przypadku koalicji wyborczej partia wchodząca w jej skład nie może
zgłaszać kandydatów samodzielnie albo w innej koalicji, jeżeli została
zgłoszona
wspólna
lista
kandydatów;
•
komitet wyborczy może zgłosić w każdym okręgu tylko jedną listę;
•
kandydować można tylko w jednym okręgu i tylko z jednej listy;
•
listy zgłasza w imieniu komitetu jego pełnomocnik wyborczy lub upoważniona
przez niego osoba (osoba ta musi dostarczyć równocześnie dokument o
powołanym pełnomocniku oraz upoważnienie do zgłoszenia listy);
•
w zgłoszeniu listy muszą się znaleźć:
1. podstawowe informacje na temat komitetu i jego kandydatów (nazwa i adres
komitetu, nazwa rady gminy i numer okręgu wyborczego, nazwiska, imiona wiek
i adres kandydatów - w kolejności ustalonej przez komitet).
2. pisemne oświadczenia kandydatów o zgodzie na kandydowanie oraz o
posiadaniu biernego prawa wyborczego do danej rady.
Taka zgoda musi zawierać jego: imię (imiona), nazwisko, wiek, numer
ewidencyjny PESEL opatrzone datą i własnoręcznym podpisem. W przypadku
kandydatów urodzonych przed 1 sierpnia 1972 r. trzeba dołączyć do
niej oświadczenie lustracyjne. 3. dokument potwierdzający, że zawiadomienie o
utworzeniu komitetu wyborczego zostało przyjęte przez właściwy organ.
Strona 1 z 20
Oprócz zasad ogólnych istnieją regulacje związane z liczbą zgłaszanych kandydatów
oraz liczbą wymaganych podpisów poparcia list. Przedstawiamy je w tabeli poniżej:
Wybory do rady gminy
Wybory
do
rady powiatu
Wybory
do
województwa
sejmiku
Liczba
kandydatów
na liście
Lista
kandydatów
w
wyborach
do
rady:
1) w gminie liczącej do
20 tys. mieszkańców - może
zawierać
najwyżej
tylu
kandydatów, ilu radnych jest
wybieranych
w
danym
okręgu
wyborczym;
2) w gminie liczącej powyżej
20 tys. mieszkańców - musi
zawierać
przynajmniej pięć nazwisk,
ale
nie
więcej
niż
dwukrotność liczby radnych
wybieranych
w
danym
okręgu wyborczym.
Stosuje
się
odpowiednio
przepisy
dotyczące
zgłaszania
i
rejestrowania list
kandydatów do
rad
gmin
w
gminach
liczących
powyżej 20 tys.
mieszkańców. W
każdym
okręgu
w
wyborach
do
rady
powiatu
wybiera
się
od trzech do 10
radnych.
W
związku z tym,
minimalna liczba
kandydatów
wynosi pięć, zaś
maksymalna 20
(tam,
gdzie
wybiera
się dziesięciu
radnych
powiatowych).
Stosuje
się
odpowiednio
przepisy dotyczące zgłaszania i
rejestrowania list kandydatów do
rad gmin w gminach liczących
powyżej
20 tys.
mieszkańców. W
okręgu
wyborczym wybiera się od pięciu
do 15 radnych. W związku z
tym,
minimalna
liczba
kandydatów wynosi pięć, zaś
maksymalna 30 (tam, gdzie
wybiera się 15 radnych sejmiku).
Liczba
wymaganyc
h podpisów
osób
popierający
ch
listę
kandydatów
Lista kandydatów powinna
być
poparta
podpisami:
1) co najmniej 25 wyborców
- jeżeli dotyczy zgłoszenia w
gminie liczącej do 20 tys.
mieszkańców;
2)
co
najmniej
150
wyborców - jeżeli dotyczy
zgłoszenia w gminie liczącej
powyżej
20 tys.
mieszkańców.
Każda
zgłaszana lista
kandydatów
powinna
być
poparta
podpisami
co
najmniej
200
wyborców.
Każda
zgłaszana
lista
kandydatów
powinna
być
poparta podpisami co najmniej
300 wyborców.
Listy kandydatów w każdych wyborach zgłasza się w takim samym terminie – najpóźniej w 30 dniu
przed wyborami (do godziny 24).
Strona 2 z 20
Zgłoszenia składa się do właściwej terytorialnej komisji wyborczej, którą jest:
•
•
•
gminna lub miejska komisja wyborcza — przyjmuje zgłoszenia i rejestruje listy
kandydatów na radnych odpowiednio do rady gminy, rady miejskiej i rady
miasta na prawach powiatu.
powiatowa komisja wyborcza — przyjmuje zgłoszenia i rejestruje listy
kandydatów na radnych do rady powiatu,
wojewódzka komisja wyborcza — przyjmuje zgłoszenia i rejestruje listy
kandydatów na radnych do sejmiku województwa.
Po przyjęciu zgłoszenia komisja wyborcza bada, czy jest ono zgodne z przepisami
Ordynacji wyborczej. Jeżeli nie uzyskało wymaganego poparcia wyborców, odmawia
jego przyjęcia (stwierdzona wada) i zwraca je pełnomocnikowi. Gdy wady nie można
usunąć w terminie ustalonym do przyjmowania zgłoszeń, komisja odmawia rejestracji
niezwłocznie zawiadamiając o tym pełnomocnika.
Decyzję tę można zaskarżyć do sądu okręgowego w terminie trzech dni od daty jej
doręczenia. Sąd rozpoznaje skargę w terminie kolejnych trzech dni, w postępowaniu
nieprocesowym w składzie trzech sędziów. Od jego postanowienia nie można się
odwołać.
Jeżeli komisja wyborcza stwierdzi inne - niż brak wymaganej liczby podpisów - wady
zgłoszenia, wzywa pełnomocnika do usunięcia ich w terminie trzech dni. Gdy tego
nie zrobi, komisja odmawia rejestracji zgłoszenia - całego lub co do poszczególnych
kandydatów. W tym drugim przypadku zgłoszenie rejestruje się w zakresie
nieobjętym odmową, pod warunkiem, że liczba pozostałych na niej kandydatów
wystarcza, by spełnić wymagane minimum.
Od uchwały tej pełnomocnik może się odwołać do komisarza wyborczego w
terminie trzech dni od daty jej doręczenia. Na decyzję komisarz ma kolejne trzy dni i
jest ona nieodwołalna.
Liczba radnych - do rad gmin, powiatów i sejmików województw - zależy od liczby
mieszkańców na obszarze ich działania, na podstawie ewidencji ludności na koniec
roku poprzedzającego wybory. Zarządzenia ustalające liczbę radnych dla każdej rady
wydają poszczególni wojewodowie - najpóźniej na cztery miesiące przed upływem
trwającej kadencji (a więc w przypadku tych wyborów musieli to zrobić do 12 lipca
2010 r.).
Liczbę radnych trzeba ustalić przed każdymi wyborami na nowo ponieważ - według
ustaw samorządowych - zależy ona od liczby uprawnionych do głosowania
mieszkańców danej jednostki samorządu terytorialnego. Z powodu zmian
demograficznych i migracji liczbę mandatów trzeba więc weryfikować.
Strona 3 z 20
Zgodnie z art. 17 ustawy o samorządzie gminnym, w skład rady gminy wchodzą radni
w liczbie:
•
•
•
•
15 - w gminach do 20 tys. mieszkańców,
21 - w gminach do 50 tys. mieszkańców,
23 - w gminach do 100 tys. mieszkańców,
25 - w gminach do 200 tys. mieszkańców oraz po trzech na każde dalsze
rozpoczęte 100 tys. mieszkańców (jednak razem nie więcej niż 45).
Podobna zasada działa w odniesieniu do rad powiatów i sejmików województw.
Konstytucja RP nie rozstrzyga w sposób pełny i jednoznaczny, komu przysługuje
bierne prawo wyborcze w wyborach samorządowych. Kwestię tę regulują
samorządowe ustawy wyborcze, tj. Ordynacja wyborcza do rad gmin, powiatów i
sejmików województw oraz ustawy o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza,
prezydenta
miasta.
Samorządowe ustawy wyborcze przyjmują jako podstawową zasadę, że
kandydować do rady (bierne prawo wyborcze) może każda osoba uprawniona
do głosowania (czyli mająca czynne prawo wyborcze). A taką jest każdy obywatel
polski, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat oraz stale zamieszkuje na
obszarze działania danej rady. Prawa do głosowania nie mają osoby:
•
•
•
pozbawione praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądowym;
pozbawione praw wyborczych orzeczeniem Trybunału Stanu;
ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem sądowym.
Analogiczne zasady obowiązują w bezpośrednich wyborach na wójta, burmistrza lub
prezydenta miasta.
Jednak warunek stałego zamieszkania na obszarze działania danej gminy, powiatu
czy województwa budzi pewne wątpliwości. Przeczytaj więcej o kontrowersjach jakie
narosły wokół tego problemu
Samorządowe ustawy wyborcze przewidują też, że w szczególnych
przypadkach niektóre osoby - choć mają prawo do głosowania - nie mają prawa
kandydować. I tak:
•
•
Kandydować nie mogą osoby:
o karane za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego,
wobec których wydano prawomocny wyrok warunkowo umarzający
postępowanie karne w sprawie popełnienia przestępstwa umyślnego
ściganego z oskarżenia publicznego wobec których wydano
prawomocne
orzeczenie
sądu
stwierdzające
utratę
prawa
wybieralności, na podstawie przepisów tzw. ustawy lustracyjnej.
Nie można jednocześnie kandydować do organów stanowiących różnych
jednostek samorządu terytorialnego, np. rady gminy i powiatu czy sejmiku
województwa, bądź wszystkich tych organów razem.
Strona 4 z 20
•
•
W wyborach bezpośrednich na stanowisko wójta, burmistrza lub prezydenta
miasta występuje podwyższony cenzus wieku - bierne prawo wyborcze ma
każdy obywatel polski, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 25 lat. W
wyborach do rad gmin, powiatów i sejmików województw obowiązuje granica
18. roku życia.
Nie wolno jednocześnie kandydować na wójta (burmistrza, prezydenta miasta)
w więcej niż jednej gminie. Kandydat może jednak startować w każdej gminie,
a nie tylko tej, w której mieszka na stałe (jest to istotny wyjątek od zasady, że
bierne prawo wyborcze przysługuje wyłącznie na obszarze gminy, którą
kandydat zamieszkuje). Poza tym przepisy prawa wyborczego nie zakazują
jednoczesnego kandydowania na wójta (burmistrza, prezydenta miasta) oraz
do organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego. Ta sama osoba
może kandydować, więc na wójta (albo burmistrza czy prezydenta miasta)
oraz do jednej z rad: gminy, powiatu, sejmiku województwa.
Kto może kandydować?
Ograniczenie 1
W polskim systemie prawnym większość przestępstw jest ścigana w trybie publiczno
skargowym. Dlatego powyższe ograniczenie odnosi się do większości osób
skazanych, których skazanie nie uległo jeszcze zatarciu. Ważny wyjątek
stanowią skazani za przestępstwa z Rozdziału XXVII Kodeksu karnego
(„Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej”), czyli zniesławienie (art. 212
Kodeksu karnego), znieważenie (art. 216 Kodeksu karnego) i naruszenie
nietykalności cielesnej (art. 217 Kodeksu karnego). Przestępstwa te są ścigane z
oskarżenia prywatnego, w związku z czym osoby za nie skazane nie są pozbawiene
prawa kandydowania w wyborach samorządowych.
Ograniczenie 2
Warunkowe umorzenie postępowania karnego to szczególny środek przewidziany w
przepisach Kodeksu karnego. Sąd orzeka je na okres próby - od roku do 2 lat. Może
być zastosowane, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne,
okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy nie
karanego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz
dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia
postępowania będzie on przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie
popełni przestępstwa (art. 66 § 1 Kodeksu karnego). Warunkowe umorzenie
postępowania karnego stosuje się tylko w odniesieniu do sprawców mniej poważnych
przestępstw, zagrożonych karą maksymalnie trzech lat pozbawienia wolności.
Strona 5 z 20
Ograniczenie 3
Nie mogą kandydować osoby, które złożyły niezgodne z prawdą oświadczenia
dotyczące pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z
tymi organami w okresie od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r. Takie
oświadczenie muszą złożyć wszyscy kandydaci (zarówno do rad, jak i na stanowisko
wójta, burmistrza, prezydenta miasta) urodzeni przed 1 sierpnia 1972 r. Jego kontrolą
zajmują się oddziałowe biura lustracyjne Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji
Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, właściwe dla miejsca zamieszkania
kandydata.
Stałe zamieszkiwanie - kontrowersje
Warunek stałego zamieszkania na obszarze działania danej gminy, powiatu, czy
województwa od dawna wzbudza pewne wątpliwości. Do niedawna był on
doprecyzowany w art. 6 ust. 1 Ordynacji wyborczej, zgodnie z którym prawo
wybierania do rady gminy ma obywatel polski, o którym mowa w art. 5 ust. 1,
wpisany do prowadzonego w tej gminie stałego rejestru wyborców, o którym mowa w
Ordynacji wyborczej do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej , najpóźniej na 12 miesięcy przed dniem wyborów.
Art. 6 ust. 1 pozostaje w aktualnym tekście samorządowej Ordynacji wyborczej,
jednak - na skutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 lutego 2005 r.
(sygnatura akt K 9/05) - w istotnym zakresie utracił on moc obowiązującą.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 lutego 2005 r. (sygnatura akt K 9/05) –
ograniczenia czynnego i biernego prawa wyborczego w wyborach samorządowych więcej -->
Ustawodawca nie wykonał dotychczas wyroku TK i nie usunął z treści przepisu
niekonstytucyjnego sformułowania. Niemniej jednak, organy wyborcze nie mogą
już odmówić dopuszczenia do udziału w wyborach osób, które zostały wpisane
do rejestru wyborców później niż na 12 miesięcy przed dniem wyborów.
Aktualny pozostaje natomiast wymóg stałego zamieszkania na obszarze danej
jednostki samorządu terytorialnego. Pojęcie stałego zamieszkania rozumie się
zgodnie z art. 25 Kodeksu cywilnego, według którego jest nim miejscowość, w której
osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Innymi słowy - czynne (i zarazem
bierne) prawo wyborcze przysługuje komuś wtedy, gdy centrum jej aktywności
życiowej znajduje się na terytorium danej jednostki samorządu terytorialnego.
Wymogiem formalnym jest obecność w rejestrze wyborców prowadzonym przez
gminy na zasadach określonych w Ordynacji wyborczej do Sejmu Rzeczypospolitej
Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej.
Strona 6 z 20
Stałe zamieszkiwanie - kontrowersje
Wyrok TK z dnia 20 lutego 2005
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 lutego 2005 r. (sygnatura akt K
9/05) – ograniczenia czynnego i biernego prawa wyborczego w wyborach
samorządowych
20 lutego 2005 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Rzecznika Praw
Obywatelskich dotyczący pozbawienia czynnego, a także biernego prawa
wyborczego obywateli, którzy zostali wpisani do prowadzonego w gminie stałego
rejestru wyborców w okresie krótszym niż 12 miesięcy przed dniem wyborów.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że wprowadzenie do Ordynacji wyborczej warunku
uprzedniego wpisu do prowadzonego w gminie stałego rejestru wyborców w okresie
krótszym niż 12 miesięcy przed dniem wyborów, doprowadziło do ograniczenia w
korzystaniu przez obywateli z ich konstytucyjnego prawa wybierania.
Według TK ograniczenie to, a właściwie wręcz ustawowe pozbawienie
konstytucyjnego prawa do głosowania i kandydowania, zostało ustalone z
naruszeniem Konstytucji. Kwestionowane regulacje pozbawiają czynnego prawa
wyborczego wszystkich, którzy w ciągu 12 miesięcy przed wyborami zmienili miejsce
stałego zameldowania. Chociaż stali się członkami społeczności lokalnej w nowej
gminie, nie mają wpływu na skład jej organów. W konsekwencji zostali pozbawieni
także biernego prawa wyborczego, a więc ubiegania się o mandat radnego do rady
gminy oraz mandat wójta (burmistrza, prezydenta miasta).
Komitety wyborcze
Komitet wyborczy - obok oczywiście samych kandydatów - jest najważniejszym
podmiotem w całym procesie wyborczym. To on zgłasza kandydatów oraz prowadzi
ich kampanię.
Kto może tworzyć komitet wyborczy
W wyborach samorządowych komitety wyborcze mogą tworzyć trzy grupy, a każdą z
nich obowiązują odrębne zasady. Grupami tymi są:
•
•
•
partie polityczne i koalicje partii politycznych
stowarzyszenia i organizacje społeczne
wyborcy
Strona 7 z 20
Rozpatrywanie zawiadomień o utworzeniu komitetu wyborczego
Wolność tworzenia komitetów wyborczych nie oznacza, że organy administracji
wyborczej nie mogą kontrolować, czy zrobiono to zgodnie z prawem. Dlatego każdy
nowy komitet musi zawiadomić o swoim powstaniu właściwego komisarza
wyborczego albo Państwową Komisję Wyborczą.
Aby dowiedzieć się więcej o procedurze rozpatrywania zawiadomień o utworzeniu
komitetu wyborczego
Odpowiedzialność majątkowa za zobowiązania komitetu wyborczego
Newralgiczną kwestią działania komitetów wyborczych jest ich odpowiedzialność
majątkowa za zobowiązania. Ponieważ komitet nie jest samodzielną osobą prawną,
odpowiedzialność ta spada na tworzący go podmiot.
Aby dowiedzieć się więcej na temat odpowiedzialności za zobowiązana finansowe
komitetu wyborczego
Rozwiązanie komitetu wyborczego
Zgodnie z przepisami Ordynacji wyborczej, komitet wyborczy zostaje rozwiązany z
mocy prawa:
•
•
•
po przyjęciu przez organ wyborczy (PKW albo komisarza wyborczego – w
zależności od tego, kto przyjmował zawiadomienie o utworzeniu komitetu)
sprawozdania finansowego komitetu o jego przychodach, wydatkach i
zobowiązaniach finansowych;
po bezskutecznym upływie terminu do wniesienia odwołania albo skargi na
odrzucenie sprawozdania finansowego;
po wydaniu orzeczenia Sądu Najwyższego albo sądu okręgowego
uwzględniającego albo odrzucającego skargę lub odwołanie na postanowienie
Państwowej Komisji Wyborczej albo postanowienie komisarza wyborczego w
przedmiocie odrzucenia sprawozdania finansowego.
Komitet można także rozwiązać jeszcze przed wyborami. Decyzję podejmuje
tworzący go podmiot natychmiast zawiadamiając o niej właściwy organ wyborczy
(PKW albo komisarza wyborczego).
Jeżeli komitet zarejestrował już kandydatów, o swoim rozwiązaniu musi
powiadomić także właściwą terytorialną komisję wyborczą. W ciągu 14 dni od
złożenia zawiadomienia o rozwiązaniu, pełnomocnik finansowy komitetu musi złożyć
sprawozdanie finansowe.
Strona 8 z 20
Komitety wyborcze - Partie i koalicje partii
Tworzenie komitetów wyborczych przez partie polityczne i koalicje partii politycznych
Zgodnie z Ordynacją wyborczą, funkcję komitetu wyborczego partii politycznej pełni
organ upoważniony do reprezentowania jej na zewnątrz (np. zarząd). Oznacza to, że
partia na czas wyborów i czynności wyborczych nie musi tworzyć odrębnego
podmiotu. Musi natomiast powołać pełnomocnika wyborczego swojego komitetu
uprawnionego do występowania w jego imieniu oraz pełnomocnika finansowego.
O utworzeniu komitetu wyborczego partia musi także zawiadomić Państwową
Komisję Wyborczą. Ma na to czas pomiędzy dniem ogłoszenia rozporządzenia o
zarządzeniu
wyborów a
50.
dniem
przed
dniem
wyborów.
Na analogicznych zasadach opiera się tworzenie koalicyjnych komitetów
wyborczych, z tym, że tworzące go partie pełnomocnika wyborczego i finansowego
powołują wspólnie.
Na nazwę partyjnego komitetu wyborczego składają się: słowa "komitet wyborczy"
oraz nazwa partii (ewentualnie dodatkowo jej skrót). Nazwa koalicyjnego komitetu
wyborczego partii politycznych to: ”koalicyjny komitet wyborczy" oraz nazwa koalicji
wyborczej (ewentualnie dodatkowo jej skrót).
Komitety wyborcze - Stowarzyszenia i organizacje społeczne
Tworzenie komitetów wyborczych przez organizacje
Tworzenie komitetu organizacji odbywa się na analogicznych zasadach, co
tworzenie komitetów partyjnych. Funkcję komitetu wyborczego organizacji pełni
organ upoważniony do reprezentowania jej na zewnątrz (np. zarząd stowarzyszenia).
Organ ten powołuje pełnomocnika uprawnionego do występowania w imieniu
komitetu oraz pełnomocnika finansowego.
Komitet musi powiadomić o swoim utworzeniu (oraz o zamiarze zgłaszania
kandydatów na radnych) komisarza wyborczego właściwego dla siedziby organizacji.
Państwową Komisję Wyborczą zawiadamia tylko w jednym wypadku - jeśli chce
wystawić kandydatów w więcej niż jednym województwie. W obu tych przypadkach
zawiadomienia trzeba złożyć pomiędzy dniem ogłoszenia rozporządzenia o
zarządzeniu wyborów a 50. dniem przed wyborami. Powinny być analogiczne do
zawiadomień zgłaszanych przez partie.Nazwa komitetu wyborczego organizacji
to: wyrazy "komitet wyborczy" oraz nazwa rganizacji (dodatkowo może być także
jej skrót).
Organizacje nie mogą tworzyć koalicyjnych komitetów wyborczych.
Strona 9 z 20
Komitety wyborcze - Komitety wyborców
Tworzenie komitetów wyborczych wyborców.
Żeby stworzyć komitet wyborczy wyborców, wystarczy już pięć osób (oczywiście
może być też więcej). Każda z nich musi złożyć pisemne oświadczenie o utworzeniu
komitetu i podać na nim swoje dane (imię, nazwisko, adres, PESEL). Nazwa ich
komitetu musi zawierać wyrazy "komitet wyborczy wyborców" i określenie
odróżniające go od innych komitetów. Analogicznie do pozostałych komitetów,
komitet wyborców powołuje pełnomocników: wyborczego i finansowego (obaj ze
składu komitetu).
Żeby rozpocząć działalność, komitet wyborców musi zebrać co najmniej dwadzieścia
podpisów poparcia osób posiadających czynne prawo wyboru. Dopiero wtedy
pełnomocnik wyborczy zawiadamia komisarza wyborczego właściwego dla siedziby
komitetu o jego utworzeniu. Termin na zawiadomienie jest standardowy - od dnia
ogłoszenia rozporządzenia o zarządzeniu wyborów do 50. dnia przed wyborami.
Jeżeli komitet wyborców zamierza zgłosić kandydatów na radnych w więcej niż w
jednym województwie, musi zebrać, co najmniej tysiąc podpisów poparcia i
powiadomić o swoim powstaniu Państwową Komisję Wyborczą (w terminie jak
wyżej).
Do tworzenia komitetów wyborców w małych gminach zachęcają prostsze
formalności. Otóż, jeżeli taka gmina liczy mniej niż 20 tys. mieszkańców, a komitet
zgłasza jedynie kandydatów do jej rady, nie musi zbierać podpisów poparcia ani
powoływać pełnomocnika finansowego (jego funkcje pełni pełnomocnik wyborczy).
Komitety wyborcze - Zawiadomienia o utworzeniu KW
Wolność tworzenia komitetów wyborczych nie oznacza, że organy administracji
wyborczej nie mogą kontrolować, czy zrobiono to zgodnie z procedurą. Dlatego
każdy nowy komitet musi zawiadomić o swoim powstaniu właściwego komisarza
wyborczego albo Państwową Komisję Wyborczą.
Organy te sprawdzają, czy zawiadomienie o utworzeniu komitetu spełnia warunki
określone w ustawie. Jeśli tak, przyjmują je w terminie trzech dni i niezwłocznie
doręczają odpowiednie postanowienie pełnomocnikowi wyborczemu komitetu. Jeśli
nie - w takim samym terminie, (czyli trzech dni) wzywają pełnomocnika do usunięcia
wad (ma on na to kolejne trzy dni). Gdy pełnomocnik tego nie zrobi, zawiadomienie
nie zostanie przyjęte, a komisarz wyborczy/Państwowa Komisja Wyborcza,
niezwłocznie dostarczą mu odmowę z uzasadnieniem.
Jeśli odmowę przyjęcia zawiadomienia wyda PKW, pełnomocnik może wnieść
skargę do Sądu Najwyższego (ma na to trzy dni od dnia doręczenia odmowy). Ten
rozpatrzy ją w postępowaniu nieprocesowym w składzie siedmiu sędziów i wyda
orzeczenie w terminie pięciu dni. Jest to orzeczenie ostateczne i nie przysługuje od
niego odwołanie. Gdy sąd uzna skargę za zasadną, PKW niezwłocznie wyda
postanowienie o przyjęciu zawiadomienia.
Strona 10 z 20
W przypadku, gdy odmowę przyjęcia zawiadomienia wyda komisarz wyborczy,
pełnomocnik może się odwołać do sądu okręgowego (ma na to trzy dni od dnia
doręczenia odmowy). Sąd rozpatrzy sprawę w postępowaniu nieprocesowym w
terminie pięciu dni, a od jego decyzja będzie ostateczna. Jeśli uzna odwołanie za
zasadne, komisarz wyborczy niezwłocznie wyda postanowienie o przyjęciu
zawiadomienia.
Komitety wyborcze - Odpowiedzialność finansowa
Newralgiczną kwestią działania komitetów wyborczych jest ich odpowiedzialność
majątkowa za zobowiązania. Ponieważ komitet nie jest samodzielną osobą prawną,
odpowiedzialność ta spada na tworzący go podmiot. W związku z tym Ordynacja
wyborcza przewiduje, że odpowiedzialność za zobowiązania komitetu wyborczego
partii politycznej albo organizacji ponosi partia albo organizacja, która go utworzyła.
W przypadku komitetu utworzonego przez stowarzyszenie zwykłe, (nierejstrowane,
które nie posiada osobowości prawnej) solidarnie odpowiadają wszyscy jego
członkowie.
W przypadku koalicyjnego komitetu partii politycznych odpowiedzialność solidarnie
ponoszą wszystkie wchodzące weń partie. Taką samą zasadę stosuje się, co do
komitetu wyborczego wyborców - za zobowiązania finansowe odpowiadają wszyscy
jego członkowie.
Odpowiedzialność solidarna jest instytucją prawa cywilnego. Polega na tym, że
każdy ze współdłużników odpowiada za całość długu, a wierzyciel może dochodzić
spłacenia jego całości lub części od:
- wszystkich dłużników łącznie,
- jednego z dłużników,
- każdego z dłużników osobna.
Jeżeli wierzyciela zaspokoi jeden lub część współdłużników, pozostali zostaną
zwolnieni od odpowiedzialności. Innymi słowami, do spłacenia można
pociągnąć jednego z dłużników (członków komitetu), a ten będzie musiał uregulować
całą należność.
Strona 11 z 20
Obowiązki radnego
Decydując się na kandydowanie w wyborach samorządowych trzeba mieć
świadomość obowiązków i ograniczeń, które dotkną świeżo upieczonego radnego.
Polskie prawo jest pod tym względem dość restrykcyjne. W poniższej tabeli
przedstawiamy najważniejsze obowiązki, zakazy i ograniczenia wiążące nowych
radnych gminy. Analogiczne rozwiązania funkcjonują w odniesieniu do radnych
powiatowych i radnych sejmików województw oraz - w pewnym zakresie - do wójtów,
burmistrzów i prezydentów miast.
Ograniczenie,
obowiązek,
zakaz
Zakaz
zatrudnienia w
urzędzie gminy
Opis
- Radny nie może pracować na etacie w urzędzie gminy, w której uzyskał mandat.
- Radny nie może pełnić funkcji kierownika ani zastępcy gminnej jednostki
organizacyjnej.
- Jeśli radny przed wyborem był pracownikiem urzędu gminy albo kierownikiem lub
jego zastępcą w jednostce organizacyjnej gminy, przed przystąpieniem do
wykonywania mandatu musi złożyć wniosek o urlop bezpłatny (na czas kadencji i
trzy miesiące po niej). Ma na to siedem dni od dnia ogłoszenia wyników wyborów.
Niezłożenie wniosku jest równoznaczne ze zrzeczeniem się mandatu
Zakaz powierzania
pracy na
podstawie umowy
cywilnoprawnej
- Wójt nie może powierzyć radnemu gminy, w której uzyskał on mandat,
wykonywania pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej
Zakaz działań
podważających z
aufanie wyborców
do wykonywania
mandatu
- Radny nie może podejmować dodatkowych zajęć ani otrzymywać darowizn,
które mogą podważyć zaufanie wyborców do wykonywania mandatu;
- Radny nie może powoływać się na swój mandat podejmując dodatkowe zajęcia
bądź działalnością gospodarczą (prowadzoną jednoosobowo lub z innymi).
Zakaz działalności
z wykorzystaniem
mienia
komunalnego
- Radny nie może prowadzić działalności gospodarczej (jednoosobowo lub z innymi)
z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, w której uzyskał mandat, a także
zarządzać taką działalnością, być jej przedstawicielem lub pełnomocnikiem. Jeżeli
radny przed rozpoczęciem wykonywania mandatu prowadził taką działalność,
musi jej zaprzestać w terminie trzech miesięcy od dnia złożenia ślubowania.
Niewypełnienie tego obowiązku jest podstawą do stwierdzenia wygaśnięcia
mandatu.
Obowiązek
składania
oświadczeń
majątkowych
- W terminie 30 dni od złożenia ślubowania radny i wójt składają pierwsze
oświadczenie majątkowe. Radny musi dołączyć do niego informację o sposobie i
terminie zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem
mienia gminy, a wójt - informację o zaprzestaniu prowadzenia jakiejkolwiek
działalności gospodarczej (jeżeli prowadzili ją przed dniem wyboru).
- Radny i wójt muszą złożyć oświadczenia o działalności gospodarczej prowadzonej
przez ich małżonka, wstępnych, zstępnych oraz rodzeństwo - jeżeli działalność ta
jest wykonywana na terenie gminy, w której pełnią funkcje. Muszą również złożyć
oświadczenia o umowach cywilnoprawnych zawartych przez ich małżonków,
wstępnych, zstępnych i rodzeństwo, jeżeli zostały one zawarte z organami gminy,
jednostkami organizacyjnymi gminy lub gminnymi osobami prawnymi i nie dotyczą
stosunków prawnych wynikających z korzystania z powszechnie dostępnych usług
lub ze stosunków prawnych powstałych na warunkach powszechnie
obowiązujących.
- Niezłożenie oświadczenia majątkowego skutkuje utratą diety radnego, a po
upływie terminów określonych w ustawie o samorządzie gminnym, prowadzi do
utraty mandatu.
Strona 12 z 20
Jak prowadzić kampanie, żeby wygrać wybory
Jak prowadzić kampanię, żeby wygrać wybory
Sama wiedza na temat formalnych zasad prowadzenia kampanii, to nie wszystko.
Trzeba przede wszystkim wiedzieć, co i w jaki sposób przekazać, żeby kampania
była
skuteczna.
Jednym
słowem,
–
co
zrobić,
żeby
wygrać.
Dlatego prezentujemy Wam specjalny poradnik, z którego dowiecie się jak dotrzeć do
potencjalnych wyborców i przekonać ich do swojej kandydatury. Przygotował go dla
Was dr Sergiusz Trzeciak, specjalista marketingu politycznego, doradca sztabów
wyborczych, autor m.in. książek „Kampania wyborcza. Strategia sukcesu” i
„Marketing polityczny w Internecie”.
Jak prowadzić kampanie, żeby wygrać wybory - budować strategię
Strategia kampanii
Budowanie strategii kampanii składa się z siedmiu etapów:
- określenia jej celów
- analizy czynników, od których zależy realizacja Twoich przedsięwzięć
- identyfikacji elektoratu (profil polityczny, demograficzny)
- wyboru tematu, czyli przekazu, z jakim zamierzasz dotrzeć do wyborcy
- oszacowania niezbędnych środków
- określenia taktyki
- przygotowania planu ze szczegółowym kalendarzem
Pamiętaj! Dobrze zaplanuj swoją kampanię.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Spraw, by Twoja strategia była realistyczna – nie zakładaj, że będziesz
kierował swój przekaz do wszystkich wyborców.
Dokonaj analizy swojego okręgu wyborczego.
Po szczegółowym rozważeniu preferencji wyborców, własnych możliwości i
zachowań konkurencji, właściwie dobierz temat.
Panuj nad treścią przekazu wyborczego. Spraw, by był on zgodny w kampanii
bezpośredniej i medialnej.
Korzystaj z mediów i ucz się z nimi współpracować.
W strategii uwzględnij kontrkandydatów i ich możliwości.
Staraj się przewidzieć zachowania przeciwników, by w każdej chwili odeprzeć
ich atak.
Bądź przygotowany na nieoczekiwane wydarzenia, szczególnie na sytuacje
kryzysowe.
Nie usztywniaj swojej strategii, bądź elastyczny i gotowy do modyfikacji.
Zgromadź niezbędne środki finansowe.
Strona 13 z 20
Cele kampanii
Cele kampanii powinny być realistyczne, ale jednocześnie ambitne.
Może nimi być: zwycięstwo, pozyskanie głosów na rzecz listy, odebranie głosów
przeciwnikowi, zdobycie doświadczenia politycznego albo przypomnienie się
wyborcom przed innymi wyborami.
Analiza czynników
Pamiętaj, że czynniki od których zależy powodzenie Twojej kampanii to:
•
•
•
•
•
•
jej odpowiednia strategia i zaplanowanie,
zaplecze finansowe, jakie posiadasz,
liczba i kompetencje osób zaangażowanych
w kampanię,
nakład pracy własnej,
taktyka wyborcza, a więc sposób prowadzenia kampanii.
Identyfikacja elektoratu
Wyborcy dzielą się nie tylko na Twoich zwolenników i przeciwników. Ich grup jest
znacznie więcej: niegłosujący, niezdecydowani, Twoi zwolennicy zdecydowani, Twoi
zwolennicy słabi, słabi zwolennicy innych kandydatów, mocni zwolennicy innych
kandydatów. Poniższy rysunek pokazuje, na których z nich powinieneś
skoncentrować swoją kampanię:
Strona 14 z 20
Wybór tematu
Temat kampanii to jedna z najważniejszych dla Ciebie rzeczy. Musi być właściwy,
wiarygodny i prawidłowo sformułowany. Na jego bazie zbudujesz hasła i program
wyborczy.
Wybierając temat pamiętaj, że musi on:
•
•
•
•
•
stanowić kompromis pomiędzy oczekiwaniami wyborców, wiarygodnością i
kompetencjami Twoimi i Twojego ugrupowania oraz tematami wybranymi
przez Twoich przeciwników,
korespondować z tematem kampanii wyborczej ugrupowania,
być prosty i zrozumiały, ale równocześnie istotny dla wyborców,
odpowiadać, dlaczego wyborca powinien głosować właśnie na Ciebie,
odwoływać się do emocji.
Syntezą tematu będzie Twoje hasło wyborcze. Musi być krótkie, łatwe do
zapamiętania i również odwoływać się do emocji. Na pytania, w jaki sposób – już
jako radny – zrealizujesz swoje obietnice, odpowie Twój program wyborczy. Powinny
się w nim znaleźć również wszystkie istotne tematy, jakie mogą pojawić się w czasie
kampanii.
Oszacowanie kosztów
Szacując finanse kampanii musisz przeanalizować dwie rzeczy. Po pierwsze – jakie
już masz środki finansowe i ile ich masz szansę jeszcze pozyskać. Po drugie – ilu
masz i możesz pozyskać współpracowników, jakie są ich kompetencje, czy pobierają
wynagrodzenie, czy może są wolontariuszami? Na tej podstawie będziesz mógł
porównać swoje zasoby z potrzebnymi nakładami.
Taktyka kampanii
Twoja taktyka będzie zależeć od następujących czynników:
•
•
•
•
•
rodzaj mandatu, o który się ubiegasz (radnego, wójta, burmistrza, prezydenta
miasta),
Twojego doświadczenia politycznego (kolejna kadencja czy debiut na scenie
politycznej),
Twojego statusu (kandydat niezależny lub wpisany na listę komitetu
wyborczego z jego pełnym poparciem),
popularności i statusu ugrupowania, z którym jesteś związany (wynik w
sondażach, ugrupowanie rządzące czy opozycyjne),
Twoich cech osobowościowych (czy lubisz kontakty z ludźmi, jak czujesz się w
czasie wystąpień publicznych lub wystąpień w mediach).
Wyróżnia się cztery zasadnicze metody prowadzenia kampanii wyborczej:
bezpośrednia, pośrednia, ukierunkowana i negatywna (przeczytasz o nich w
dalszych
częściach
poradnika).
Strona 15 z 20
Plan Twojej kampanii powinien uwzględniać następujące elementy:
•
•
•
•
Twój profil (w tym Twoje mocne i słabe strony),
profil kontrkandydata/ów (w tym ich mocne i słabe strony),
Twój program,
etapy prowadzenia kampanii, w czasie których wyborcy będą: rozpoznawać
kandydatów, wyrabiać sobie opinię na ich temat, by w końcu zdecydować, na
kogo zagłosują.
Wyrazem planu powinien być kalendarz, na przykład taki:
Oprócz kalendarza warto prowadzić dziennik kampanii zapisując w nim popełnione
błędy, powody, dla których zrezygnowano z niektórych części planu oraz pomysły i
błędy konkurenta.
Strona 16 z 20
Kampania bezpośrednia
Istotą tej kampanii jest bezpośredni kontakt kandydata z wyborcą w czasie spotkań,
festynów, zbierania podpisów czy odwiedzin w domu.
•
•
•
•
Taktyka ta umożliwia kandydatowi poznanie swoich wyborców, czasem nawet
z imienia i nazwiska, i porozmawiania z nimi chwilę.
Najlepiej sprawdza się w wyborach samorządowych i mniejszych okręgach
wyborczych, gdzie szansa na dotarcie do znacznej liczby wyborców jest
realna.
Do jej realizacji nie trzeba ogromnych środków finansowych, ale kandydat
powinien być przygotowany na to, że będzie musiał poświęcić sporo swego
czasu i energii.
Przykłady prowadzenia kampanii bezpośredniej:
o Zbieranie podpisów - próba nakłonienia wyborcy do złożenia podpisu z
poparciem dla komitetu wyborczego lub wobec określonej inicjatywy
społecznej (stoliki w miejscach publicznych, „od drzwi do drzwi”).
o Kolportaż – dostarczenie materiałów wyborczych przez wolontariuszy
lub kandydata bezpośrednio do wyborcy.
o Ankietowanie – metoda sprawdzenia preferencji wyborczych
mieszkańców oraz rozpoznania problemów istotnych dla danej
społeczności lokalnej („od drzwi do drzwi”, ankietowanie telefoniczne).
o Odwiedziny u wyborcy w mieszkaniu, z dostarczeniem mu materiałów
wyborczych, co ma go przekonać do głosowania na danego kandydata.
o Spotkania publiczne – skuteczne zwłaszcza przed wyborami lokalnymi,
gdy są relacjonowane przez media i dotyczą interesującego dla
wyborców tematu.
Kampania ukierunkowana
Rodzaje przekazu ukierunkowanego to:
•
•
•
•
geograficzny (np. do mieszkańców konkretnej miejscowości),
do grup społecznych lub środowiskowych (kobiety, młodzież, przedsiębiorcy
itd.)
do osób wyznających podobne poglądy.
Jak dotrzeć do wyborców:
o przygotuj dla każdej wsi, osiedla lub dzielnicy w Twoim okręgu osobną
ulotkę i rozprowadź ją wśród jej mieszkańców,
o napisz specjalny list dla wybranej grupy społecznej, np. do emerytów,
o wystąp z petycją do władz miasta w sprawie remontu placu zabaw dla
dzieci lub osiedlowego boiska do koszykówki - podpisy zbieraj właśnie
w tych miejscach, jednocześnie wręczając osobom zainteresowanym
ulotki informujące o Twojej akcji oraz o tym, że wspierając Ciebie w
wyborach walczą jednocześnie o remont tych obiektów.
Strona 17 z 20
Kampania medialna
Zestaw informacyjny dla mediów powinien zawierać:
•
•
•
•
•
•
Twój oficjalny życiorys,
szczegółowe informacje na temat przynależności do organizacji społecznych i
politycznych,
czarno-białe oraz kolorowe zdjęcie portretowe,
ważniejsze fakty dotyczące Twojej kampanii,
ważniejsze notatki prasowe,
wybrane materiały wyborcze (np. broszura programowa)
Organizując konferencję prasową:
•
•
przygotuj ją określając termin, miejsce, czas trwania, temat i informując o niej
media,
po konferencji zadbaj o wywiady indywidualne, notatki prasowe i monitoruj,
czy media wykorzystały informacje.
Notatka prasowa:
•
•
•
•
ma opisywać fakty lub wydarzenia, które przyciągną uwagę mediów,
ma zawierać podstawowe dane: imię i nazwisko kandydata, nazwę
ugrupowania, komitetu wyborczego, logo organizacji, dane kontaktowe biura
wyborczego itd,
nagłówek powinien ujawniać w skrócie temat notatki albo zaciekawić,
już w pierwszym akapicie należy odpowiedzieć na pytania: kto? co? kiedy?
gdzie? i dlaczego?.
Kampania w Internecie
Wykorzystując w kampanii internet można:
• pozyskać wolontariuszy – np. zachęcając ich do wypełnienia ankiety osobowej
on-line lub przesłania jej pocztą elektroniczną,
• organizować fundusze – za pośrednictwem sieci możesz zwrócić się do członków
Twojej partii i Twoich zwolenników z prośbą o wsparcie kampanii,
• dystrybuować materiały wyborcze, w szczególności wysyłać listy.
Narzędzia:
• strona www,
• serwisy społecznościowe,
• blogi,
• korespondencja elektroniczna,
• biuletyn internetowy.
Więcej na ten temat dowiesz się z książki „Marketing polityczny w Internecie”.
Strona 18 z 20
Kampania negatywna
Podstawowe zarzuty stosowane wobec przeciwników politycznych w czasie kampanii
negatywnej to:
•
•
•
•
•
kontrkandydat głosował za poparciem niekorzystnych lub kontrowersyjnych
rozwiązań,
rywal nie wywiązuje się z obietnic danych wcześniej wyborcom i nie realizuje
programu,
przeciwnik nie sprawował w sposób właściwy swojego mandatu,
Twój konkurent łamie zasady prawa lub postępuje w sposób nieetyczny,
oponent uwikłany jest w afery obyczajowe.
Pamiętaj jednak, że:
•
•
atak wywołuje powstanie sytuacji kryzysowej,
Twój kontrkandydat może atak zignorować, odpowiedzieć na zarzuty albo
przejść do kontrataku.
Wybory prezydenckie 2010 pokazały, że brakuje nam podstawowej wiedzy
dotyczącej procedur wyborczych. Według badania Instytutu Spraw Publicznych aż 48
proc. Polaków nie wie, w jakich godzinach otwarte są lokale, a 22 proc. nie słyszało o
możliwości głosowania przez pełnomocnika. W Polsce nie ma instytucji, która
informowałaby społeczeństwo o procedurach związanych z wyborami. Dlatego
postulujemy, aby Państwowa Komisja Wyborcza nie tylko organizowała
wybory, ale także informowała o nich. Obowiązujący od lat standard,
sprowadzający się do obwieszczeń wyborczych, nie rozwiązuje problemu
niedoinformowania.
Poza tym bardzo ważne jest ujednolicenie godzin otwarcia lokali wyborczych,
niezależnie od typu wyborów. Postulujemy, aby ZAWSZE były czynne do godz. 22,
co dostosowałoby ich pracę do zmienionego stylu życia Polaków.
Znacznym ułatwieniem byłaby możliwość głosowania korespondencyjnego. W
innych krajach Unii Europejskiej (np. Niemcy, Wielka Brytania) rozwiązanie to cieszy
się dużą popularnością i znacznie zwiększa frekwencję. Wprowadzenie go także u
nas bardzo pomogłoby wielu Polakom przebywającym za granicą. Często rezygnują
oni z udziału w wyborach, ponieważ od najbliższej komisji wyborczej dzielą ich setki
kilometrów.
Duże problemy z głosowaniem mają również osoby niepełnosprawne, które wciąż
napotykają na bariery architektoniczne i inne utrudnienia w lokalach. Liczby mówią
same za siebie: w pierwszej turze wyborów prezydenckich na pięć milionów
wyborców niepełnosprawnych i w podeszłym wieku, do ich potrzeb było dostosowane
tylko kilkanaście procent lokali. Domagamy się, aby wybory były organizowane
jedynie w lokalach wyborczych dostosowanych do potrzeb osób w podeszłym
wieku i niepełnosprawnych.
Strona 19 z 20
O wyższą frekwencję zabiegamy od lat w ramach koalicji skupiającej kilkanaście
opiniotwórczych organizacji pozarządowych. W tym czasie przeprowadziliśmy kilka
kampanii zachęcających do głosowania. Przekonujemy, że pójście do urn nie jest ani
jest ani skomplikowane, ani czasochłonne. Walczymy też o ułatwienie i uproszczenie
procedur. Udało się już doprowadzić do tego, by niepełnosprawni i osoby
powyżej 75. roku życia mogli głosować przez pełnomocników. Łatwiej jest także
głosować poza miejscem zameldowania. Jak widać, sytuacja powoli się zmienia, ale
wciąż jest dużo do zrobienia. Zróbmy to razem.
Zachęcamy Was, byście wysyłali listy do posła Waldy Dzikowskiego,
przewodniczącego Nadzwyczajnej Komisji Sejmowej do rozpatrzenia niektórych
projektów ustaw z zakresu prawa wyborczego (NOW) zajmującej się pracami nad
przygotowaniem Kodeksu Wyborczego, oraz do Witolda Gintowta-Dziewałtowskiego
z tej samej komisji. Staramy się o to, aby PKW informowała o procedurach
wyborczych, wprowadzono głosowanie korespondencyjne i ułatwienia dla
niepełnosprawnych oraz wydłużono czas otwarcia lokali. Jeśli zgadzasz się ze
wszystkimi czterema postulatami, możesz skorzystać z gotowego listu i wysłać go na
adres: [email protected] oraz [email protected]. Jeżeli
akceptujesz tylko wybrane postulaty, możesz skopiować fragment listu i wysłać go
indywidualnie
na
adres
[email protected]
oraz
[email protected]. Mozesz też dodać własne postulaty - dla wielu osób
problemem na przykład był brak na karcie do głosowania pozycji "żaden z
powyższych", co pozwoliłoby tym, którzy nie chcieli poprzeć żadnego kandydata,
oddać ważny głos.
Zachęcamy także do kontaktowania się z innymi posłami pracującymi w komisji. Ich
lista i kontakty do biur znajduje się tutaj. Z kolei propozycję treści listu do
przewodniczącego Nadzwyczajnej Komisji Sejmowej znajdziecie tutaj
Postarajmy się też o to, żebyśmy mieli, na kogo głosować. Wielu z nas twierdzi,
że nie idzie do urn, ponieważ na liście nie ma żadnego kandydata, którego warto
poprzeć. Jeśli nie ma - trzeba go znaleźć. To wcale nie jest trudne. Wystarczy, że
każdy z nas rozejrzy się wokół siebie. Okaże się, że wśród znajomych czy sąsiadów
jest jakiś zapalony społecznik walczący o sprawy całego otoczenia. Kiedy go
słuchasz i widzisz jak działa, wiesz, że byłby świetnym radnym. Jemu samemu
jednak kandydowanie nie przyjdzie do głowy, bo myśli, że się do „polityki” nie nadaje.
Przekonaj go, że warto startować i pomóż przygotować się do wyborów. Informacje o
tym, co każdy kandydat wiedzieć powinien, znajdziesz w naszym poradniku dla
kandydata.
A potem idź i zagłosuj. Pamiętaj - w wyborach samorządowych o zwycięstwie
mogą przesądzić nawet pojedyncze głosy. Nie zapomnij też, że - nawet w
przypadku wyborów proporcjonalnych - stawiasz krzyżyk przy nazwisku konkretnego
kandydata, a nie komitetu. Dlatego zrób to świadomie, kierując się jego programem i
dokonaniami. Wszystko, co wyborca wiedzieć powinien, znajdziesz w naszym
poradniku dla wyborcy.
Źródło: http://www.maszglos.pl
Strona 20 z 20