Pobierz

OID (267) 12/2013
OID (271) 4/2014
ZAMGŁAWIANIE W OBIEKTACH
DROBIARSKICH
Współczesne technologie chowu i hodowli drobiu znacznie odbiegają od standardów stosowanych przed laty. Obecnie wprowadza się wiele zabiegów, których wcześniej nie stosowano
lub stosowano w nieznacznym procencie przypadków. Jednym z takich zabiegów jest zamgławianie.
Zamgławianie jest zabiegiem, który możemy
wykorzystać w wieloraki sposób:
• w celu dezynfekcji i dezynsekcji kurników,
• obniżenia temperatury oraz kontroli wilgotności względnej powietrza w okresie
letnich upałów,
• jak również inhalacji ptaków.
Dezynfekcja i dezynsekcja obiektów
drobiarskich
Chów drobiu wymaga szczególnej troski
o względy higieniczne, która przejawia się
m.in. w regularnych zabiegach dezynfekcji
obiektów inwentarskich, jak również ochrony
ptaków przed chorobami i szkodnikami.
Zabieg dezynfekcji jest procesem złożonym
i umownie składa się z czterech zabiegów:
oczyszczania wstępnego (opróżnienie kurnika elementów ruchomych, usunięciu pomiotu wraz ze ściółką, resztek paszy oraz oczyszczenia budynku z pajęczyn, kurzu oraz innych
zanieczyszczeń). Kolejnym etapem jest sprawdzenie i konserwacja sieci wodociągowej doprowadzającej wodę do poideł, a następnie
tzw. „czyszczenie na mokro”, które polega na
namoczeniu i ręcznym myciu powierzchni
sprzętów, na których zebrał się brud, a następnie starannym zmyciu strumieniem wody pod
ciśnieniem. Ostatnim etapem jest tzw. „dezynfekcja zasadnicza”, która polega na wyelimino26
waniu ze środowiska kurnika wirusów, bakterii, grzybów, pleśni, glonów oraz wielu innych
chorobotwórczych organizmów, stanowiących
zagrożenie dla zdrowia piskląt, które mają zasiedlić budynek.
W celu aplikacji preparatów dezynfekcyjnych,
insektycydów, środków grzybobójczych, itp.
stosuje się zwyczajowo opryskiwacze lub - coraz częściej - zamgławiacze.
Zastosowanie zamgławiaczy ma jednak zasadniczą zaletę - w trakcie zabiegu dociera się
do miejsc trudno dostępnych, które mogą być
potencjalnym źródłem namnażania się chorobotwórczych mikroorganizmów. Podczas
zamgławiania powstaje bowiem mgła, która unosi się przez kilka godzin w powietrzu,
stopniowo rozprzestrzeniając się wewnątrz
kurnika. Dodatkową korzyścią ze stosowania
zamgławiania jest około 10 - 20-krotne zmniejszenie objętości użytej cieczy użytkowej oraz
oszczędność czasu pracy nawet o 90% w stosunku do zabiegu opryskiwania, optymalne
nanoszenie preparatu dezynfekcyjnego, ograniczenie ilości wprowadzonej wody oraz ograniczenie kontaktu osób wykonujących zabiegi
ze środkami chemicznymi.
Do wyboru mamy dwie metody zamgławiania:
„na zimno” lub „na gorąco”, zwane zamgławianiem termicznym.
Zamgławianie na zimno wykonywane jest
najczęściej za pomocą generatorów ULV (ULV
- z języka angielskiego Ultra Low Volume - zamgławianie z użyciem niewielkich ilości preparatu) z kroplą o wielkości 30 mikronów, co
skutkuje wytworzeniem gęstej mgły. Dużą za-
OID (267) 12/2013
OID (271) 4/2014
letą wytwornic mgły zimnej jest brak działania
gorących spalin w rozbijaniu cieczy na mgłę, co
ma istotne znaczenie przy stosowaniu preparatów biobójczych, wrażliwych na wysoką temperaturę. Kolejną zaletą jest możliwość przygotowania cieczy roboczej poprzez rozpuszczenie
preparatu dezynfekcyjnego w wodzie, a nie
w specjalnym nośniku, jak w przypadku „mgły
gorącej” (gdzie nośnikiem najczęściej jest olej).
Z drugiej jednak strony, niektórzy autorzy podają, iż problemem może być fakt, że „mgła
zimna” utrzymuje się w powietrzu krócej niż
„mgła gorąca”, czego konsekwencją jest mniejsze rozprzestrzenienie środka dezynfekcyjnego
w obiekcie i krótszy jego kontakt z powierzchnią czynną. Wydaje się jednak, że obecnie producenci wytwornic „mgły zimnej” poradzili sobie z tym problemem, głównie poprzez
zwiększenie wydajności urządzeń oraz zmniejszenie wielkości wytwarzanych kropelek, co
w konsekwencji zapewnia efektywne pokrycie wyznaczonego obszaru przez ciecz roboczą.
Fotografia 1. Agregat do zamgławiania na zimno
ULV UNIPRO 5 oferowany przez firmę AGRO-TRADE Sp. z o. o. Gowarzewo k/Poznania (źródło: http://
www.agro-trade.com.pl/pl_PL/products/71/84/Agregat-do-zamglawiania-na-zimno-ULV-UNIPRO-5)
28
Fotografia 2. Zamgławiacz elektryczny ULV air fog silnik elektryczny zasięg do 15 metrów - zbiornik cieczy roboczej o pojemności 6l oferowany przez firmę
M-TECH z Poznania (źródło: http://www.mtech.net.
pl/zamgawiacze).
Zamgławianie na gorąco, zwane również termicznym, w których w wytwornicy ciecz robocza odparowuje pod wpływem wysokiej
temperatury, a następnie skrapla się przy kontakcie z chłodniejszą atmosferą pomieszczenia. Powstała mgła o średnicy kropli już od 0,5
mikrona utrzymuje się w powietrzu znacznie
dłużej niż „mgła zimna”, co umożliwia dłuższy
kontakt preparatu biobójczego ze zwalczanym
organizmem, czy też elementami konstrukcyjnymi budynku. Oczywiście zamgławianie termiczne również nie jest bez wad. Jako główną
określa się brak możliwości aplikacji preparatów niebędących odpornymi na wysokie temperatury, czyli tzw. termostabilnych (odpornych na wysokie temperatury).
Utrzymanie optymalnych warunków termiczno - wilgotnościowych w okresie letnich upałów
Intensyfikacja chowu i hodowli zwierząt gospodarskich stwarza konieczność zapewnienia im optymalnych warunków utrzymania.
Stosowane obecnie systemy utrzymywania
drobiu maksymalizują koncentrację ptaków
na jednostce powierzchni, co dodatkowo wymusza ścisłą kontrolę warunków środowisko-
OID (267) 12/2013
OID (271) 4/2014
wych. Konsekwencją jest sytuacja, iż w okresie
letnim często dochodzi do przegrzewania kurników, pomimo intensywnie działającej wentylacji. Z ekonomicznego punktu widzenia jest to
sytuacja bardzo niekorzystna, obniżająca końcowe wyniki produkcyjne. W okresie letnim,
przy wysokiej temperaturze otoczenia, maleje spożycie paszy przez drób, jest ona bowiem
przetwarzana przez organizm ptaka mniej
efektywnie. Konsekwencją zbyt wysokiej temperatury utrzymania np. kurcząt brojlerów
w pierwszych trzech tygodniach życia, jest obniżenie masy ciała oraz zwiększona śmiertelność ptaków w późniejszym okresie odchowu.
Kiedy bowiem temperatura wzrasta powyżej
zakresu termoneutralnego, zwiększa się produkcja ciepła oraz wzrasta temperatura organizmu. W wyniku hipertermii (przegrzania)
dochodzi najczęściej do pobudzenia ośrodka
oddechowego, wystąpienia ziania i wydalania
z wydychanym powietrzem dużych ilości CO2.
Konsekwencją takiego stanu jest obniżenie ciśnienia parcjalnego CO2 i wzrost pH krwi. Dodatkowo wykazano, że podwyższona temperatura otoczenia powoduje zmniejszenie liczby
jonów ujemnych w powietrzu, które korzystnie wpływają niemal na wszystkie funkcje życiowe u drobiu.
Wpływ temperatury należy rozpatrywać w powiązaniu z wilgotnością względną powietrza.
Jest to o tyle ważne, ze niska wilgotność powoduje wzrost zapylenia powietrza w kurniku (sucha ściółka), czego konsekwencją mogą
być problemy z nasileniem chorób układu oddechowego oraz zapalenia spojówek u utrzymywanych ptaków.
Do 35°C kurczę traci ciepło przez ziajanie,
zwiększając częstość oddechów. Stres termiczny następuje powyżej tej temperatury (35°C).
W takiej sytuacji należy podjąć działania mające na celu obniżenie temperatury. Często stosowane przez hodowców zwiększanie prędkości
ruchu powietrza do 2, a nawet 3 m/s okazuje się
niewystarczające. Wtedy właśnie intensywną
30
wentylację kurnika połączyć można z zamgławianiem zimną wodą. Jest to zabieg szczególnie racjonalny, gdy wilgotność względna powietrza wynosi poniżej 50%. Zastosowanie
zabiegu zamgławiania potrafi obniżyć temperaturę wewnątrz budynku nawet o 10 - 15°C
(w zależności od wilgotności względnej powietrza w pomieszczeniu). Intensywne wentylowanie jest potrzebne właśnie po to, aby nie
doprowadzić do zbyt dużego wzrostu wilgotności w powietrzu kurnika. Zamgławiania bowiem nie należy wykonywać, jeżeli w temperaturze 32°C wilgotność względna powietrza
wynosi w granicach 65%, w temperaturze 30°C
w granicach 70%, w temperaturze 28°C około
74%, a w temperaturze 26°C około 77%. Związane jest to z tym, że w wysokich temperaturach zwiększenie wilgotności o 4% powoduje
podwyższenie temperatury ciała ptaków o 1°C.
Inhalacja ptaków
Dzięki zastosowaniu zamgławiaczy (inhalacja) lek trafia bezpośrednio do chorego organu: płuc, oskrzeli, a u ptaków także worków
powietr znych. Zaletą podawania leków w zabiegu zamgławiania jest fakt, że może on zacząć natychmiast działać, a pomijany jest efekt
pierwszego przejścia przez wątrobę. Dodatkowo, lek podany miejscowo do układu oddechowego mniej obciąża cały organizm, w tym wątrobę (zwłaszcza w przypadku medykamentów,
które podane w ten sposób nie wchłaniają się
lub wchłaniają w minimalnym stopniu). U ptaków ta metoda podawania leku ma dodatkową
zaletę - jest znacznie mniej stresogenna i czasochłonna niż bezpośrednie podawanie specyfików.
Za pomocą zamgławiaczy w kurniku można
również rozpylać olejki eteryczne. Substancje te, pozyskiwane z roślin, dzięki wielokierunkowemu działaniu - m.in. wykrztuśnemu,
rozkurczowemu, przeciwzapalnemu oraz chłodzącemu mogą być stosowane w produkcji drobiarskiej. Dodatkowo niektóre z nich, jak np.
otografia 3. Zamgławiacz MGŁA-E duo, wykorzystująca technikę PSP (pomocniczego strumienia
wietrza) w celu zwiększenia zasięgu działania, firmy „POLTECH” Sp. z o.o. z Warszawy (źródło:
tp://www.poltech.waw.pl/zamglawiacze.html)
OID (267) 12/2013
OID (271) 4/2014
W wielu przypadkach , przy zakupie preparatu trudno jest określić stopień jego agresywności po składzie chemicznym podanym przez
producenta na etykiecie. Dlatego też, stosując
dany preparat należy obserwować skutki fizyczne przez niego powodowane i reagować
na ewentualnie pojawiające się problemy. Inne
substancje chemiczne wchodzące w skład preparatów wiruso-, bakterio-, grzybo-, insektobójczych oraz dezynfekcyjnych nie wpływają
tak znacznie na żywotność urządzeń. Można
je bezpiecznie stosować pod warunkiem przestrzegania wskazówek zawartych w instrukcji
obsługi urządzenia dostarczonej przez producenta.
dr hab. inż. Tomasz Mituniewicz
duo, wykorzystująca technikę PSP (pomocniczego strumienia poKatedra
Higieny Zwierząt i Środowiska
Jednym z ważniejszych problemów jest stosowanie odpowiedniego preparatu.
wietrza) w celu zwiększenia zasięgu działania, firWydział
Bioinżynierii Zwierząt
zczególną my
uwagę
należy zwrócić
preparaty
zawierające
w swoim
„POLTECH”
Sp. znao.o.
z Warszawy
(źródło:
http://składzie kwasy,
UWM w Olsztynie
ktywny tlenwww.poltech.waw.pl/zamglawiacze.html)
w postaci tlenków, czy nadtlenków lub będące mieszaniną tych substancji.
ażne wskazówki
przy stosowaniu
zamgławiaczy
Fotografia
3. Zamgławiacz
MGŁA-E
Wiąże się to z faktem, ze niektóre zamgławiacze nie są odporne na działanie tego typu
olejek miętowy, mają właściwości dezodorujące, czemu może być stosowany do neutralizaUwagę
również odorotwórczych,
zwrócić na preparaty zawierające
w składzie jako główny
cjinależy
związków
które stanowią
ładnik czwartorzędowe
sole amoniowe.
Sole iamoniowe
bowiem,
jak każda sól, z łatwością
duży problem
w chowie
hodowli
drobiu.
wiązków.
ytrącają się na powierzchniach – zarówno urządzeń, jak i elementach konstrukcyjnych
urników. 32
Ważne wskazówki przy stosowaniu zamgławiaczy
Jednym z ważniejszych problemów jest stosowanie odpowiedniego preparatu. Szczególną uwagę należy zwrócić na preparaty zawierające w swoim składzie kwasy, aktywny tlen
w postaci tlenków, czy nadtlenków lub będące
mieszaniną tych substancji. Wiąże się to z faktem, że niektóre zamgławiacze nie są odporne
na działanie tego typu związków.
Uwagę należy również zwrócić na preparaty
zawierające w składzie, jako główny składnik,
czwartorzędowe sole amoniowe. Sole amoniowe bowiem, jak każda sól, z łatwością wytrącają się na powierzchniach - zarówno urządzeń,
jak i elementach konstrukcyjnych kurników.