Prognoza Oddziaływania na Środowisko dla Planu Gospodarki

Prognoza Oddziaływania na Środowisko dla Planu Gospodarki

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA
NA ŚRODOWISKO
DO PLANU GOSPODARKI
NISKOEMISYJNEJ
DLA GMINY MIEJSKIEJ KRAKÓW
PROJEKT
Kraków, lipiec 2015 r.
[strona niezadrukowana]
2
Zamawiający:
Gmina Miejska Kraków
Urząd Miasta Krakowa
Wykonawca:
Konsorcjum firm: Consus Carbon Engineering sp. z o.o. oraz Andrzej Łazęcki Projektowanie
Systemów Grzewczych
Kierownictwo projektu:
mgr inż. Justyna Wysocka-Golec
Zespół autorów:
mgr inż. Gabriela Cieślik
Andrzej Łazęcki
Projektowanie
Systemów Grzewczych
mgr inż. Agnieszka Gielar-Fotin
mgr inż. Andrzej Łazęcki
mgr inż. Paulina Kępka
inż. Szymon Ptak
mgr Tomasz Pawelec
inż. Edyta Kapała
3
[strona niezadrukowana]
4
ZAWARTOŚĆ OPRACOWANIA
1.
WPROWADZENIE ..................................................................................................................................... 8
1.1
1.2
1.3
PODSTAWA PRAWNA ............................................................................................................................... 8
CEL I ZAKRES PROGNOZY ........................................................................................................................ 8
PRZEDMIOT PROGNOZY - CELE I ZAWARTOŚĆ PGN ................................................................................10
2.
METODY ZASTOSOWANE PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY ................................................14
3.
POWIĄZANIA PLANU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ Z INNYMI DOKUMENTAMI
STRATEGICZNYMI..................................................................................................................................15
3.1
3.2
3.3
3.4
4.
DOKUMENTY MIĘDZYNARODOWE ..........................................................................................................15
DOKUMENTY KRAJOWE I REGIONALNE...................................................................................................16
DOKUMENTY LOKALNE ..........................................................................................................................17
OCENA DOTYCHCZASOWEJ STRATEGII GMINY MIEJSKIEJ KRAKÓW W ZAKRESIE GOSPODARKI
NISKOEMISYJNEJ ....................................................................................................................................23
OCENA STANU ŚRODOWISKA .............................................................................................................32
4.1
WARUNKI GEOLOGICZNE, RZEŹBA TERENU, GLEBY................................................................................32
4.2
ZŁOŻA KOPALIN .....................................................................................................................................33
4.3
WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE .................................................................................................34
4.4
WARUNKI KLIMATYCZNE I BIOKLIMATYCZNE ........................................................................................35
4.5
SZATA ROŚLINNA ...................................................................................................................................36
4.6
FAUNA ...................................................................................................................................................37
4.7
OCHRONA PRZYRODY, ZABYTKÓW I KRAJOBRAZU .................................................................................37
4.7.1 Parki krajobrazowe .......................................................................................................................... 37
4.7.2 Rezerwaty przyrody ......................................................................................................................... 38
4.7.3 Obszary Natura 2000 ....................................................................................................................... 38
4.7.4 Użytki ekologiczne .......................................................................................................................... 39
4.7.5 Pomniki przyrody ............................................................................................................................ 40
4.8
OCHRONA ZABYTKÓW I KRAJOBRAZU ....................................................................................................40
4.9
POWIETRZE ............................................................................................................................................41
4.10 KLIMAT AKUSTYCZNY ...........................................................................................................................43
4.11 ODDZIAŁYWANIE PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH ................................................................................44
4.12 ZAGROŻENIA AWARIAMI ........................................................................................................................44
5.
ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA
REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU, W SZCZEGÓLNOŚCI DOTYCZĄCE
OBSZARÓW PODLEGAJĄCYCH OCHRONIE ...................................................................................45
6.
POTENCJALNE ZMIANY STANU ŚRODOWISKA W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI
PGN ..............................................................................................................................................................46
7.
PRZEWIDYWANE ZNACZĄCE ODDZIAŁYWANIE NA ELEMENTY ŚRODOWISKA
WYNIKAJĄCE Z REALIZACJI PGN.....................................................................................................48
7.1
REALIZACJA CELU STRATEGICZNEGO 1 REDUKCJA EMISJI GAZÓW CIEPLARNIANYCH PRZY
ZAPEWNIENIU ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA ...........................................................................48
7.1.1 Realizacja celu szczegółowego 1.1 Podniesienie efektywności energetycznej ............................... 49
7.1.2 Realizacja celu szczegółowego 1.2 Zwiększenie wykorzystania energii wytwarzanej
w wysokosprawnej kogeneracji oraz energii ze źródeł odnawialnych ............................................. 52
7.2
REALIZACJA CELU STRATEGICZNEGO 2 POPRAWA JAKOŚCI POWIETRZA ................................................54
7.2.1 Realizacja celu szczegółowego 2.1 Ograniczenie emisji powierzchniowej i punktowej ................. 55
7.2.2 Realizacja celu szczegółowego 2.2 Ograniczenie emisji z transportu ............................................. 56
7.2.3 Realizacja celu szczegółowego 2.3 Niskoemisyjne zarządzanie miastem ....................................... 61
7.3
ODDZIAŁYWANIE NA ELEMENT ŚRODOWISKA ........................................................................................63
7.3.1 Ludzie .............................................................................................................................................. 63
7.3.2 Ochrona przyrody, obszary Natura 2000, różnorodność biologiczna, rośliny i zwierzęta ............... 65
7.3.3 Woda ................................................................................................................................................ 66
7.3.4 Powietrze ......................................................................................................................................... 66
7.3.5 Powierzchnia ziemi i gleby .............................................................................................................. 66
5
7.3.6
7.3.7
7.3.8
7.3.9
Krajobraz ......................................................................................................................................... 66
Klimat .............................................................................................................................................. 67
Zasoby naturalne .............................................................................................................................. 67
Zabytki i dobra materialne ............................................................................................................... 67
8.
MOŻLIWE TRANSGRANICZNE ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO ....................................76
9.
ROZWIĄZANIA ZAPOBIEGAJĄCE, OGRANICZAJĄCE LUB KOMPENSUJĄCE
NEGATYWNE ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKA ....................................................................76
10. ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ZAWARTYCH W PGN.....................................................79
11. METODA I CZĘSTOTLIWOŚCI ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI USTALEŃ PGN .............79
12. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM ................................................................81
6
UŻYWANE SKRÓTY I JEDNOSTKI
Skrót
BAT
B(α)P
CAFE
Carpooling
Rozwinięcie
Najlepsze dostępne techniki (ang. best available techniques)
Benzo(α)piren
Dyrektywa Clean Air for Europe
wspólne dojazdy jednym pojazdem
Ecodriving zasady ekonomicznej jazdy samochodem
GHG
GUS
JST
Mg CO2e
NFOŚiGW
OZE
POP
PGN
P+R
PV
SOOŚ
gazy cieplarniane (ang. Greenhouse Gases)
Główny Urząd Statystyczny
jednostka samorządu terytorialnego
tona ekwiwalentu dwutlenku węgla
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
odnawialne źródła energii
Program ochrony powietrza
Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Miejskiej Kraków
parking typu parkuj i jedź (ang. Park & Ride)
panele fotowoltaiczne (ang. photovoltaics)
Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko
SUiKZP
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Krakowa
UE
Unia Europejska
Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego
UIOŚ
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na
środowisko (Dz. U. nr 199, poz.1227 z późn. zm.).
URE
Urząd Regulacji Energetyki
WFOŚiGW Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
WPF
Wieloletnia Prognoza Finansowa Miasta Krakowa
WPI
Wieloletni Plan Inwestycyjny Miasta Krakowa
Założenia do Planu Zaopatrzenia Gminy Miejskiej Kraków w ciepło, energię elektryczną
Założenia
i paliwa gazowe
ZIT
Zintegrowane Inwestycje Terytorialne
Jednostki
g
= gram
W
= wat
kWh = kilowatogodzina
MWh = megawatogodzina
MJ
= megadżul
GJ
= gigadżul
TJ
= teradżul
toe
= tona oleju ekwiwalentnego
Wartości przeliczeniowe:
1 MWh =
3,6 GJ
1 TJ
= 277,78 MWh
1 toe = 41,868 GJ
1 toe =
11,630 MWh
Przedrostki jednostek
kilo (k)
= 103 = tysiąc
mega (M)
= 106 = milion
giga (G)
= 109 = miliard
tera (T)
= 1012 = bilion
7
1. Wprowadzenie
1.1 Podstawa prawna
Podstawą prawną do sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko (zwana dalej Prognozą)
do dokumentu „Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Miejskiej Kraków” jest Ustawa z dnia
3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. nr 199,
poz.1227 z późn. zm.). Ustawa UIOŚ nakłada na organ opracowujący dokument wyznaczający ramy
dla późniejszych realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko obowiązek
przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.
1.2 Cel i zakres prognozy
Prognoza oddziaływania na środowisko została opracowana w ramach strategicznej oceny
oddziaływania na środowisko dla dokumentu „Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Miejskiej
Kraków”. Prognoza wraz z ocenianym dokumentem zostanie przedstawiona do konsultacji
społecznych oraz procedury opiniowania przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska
i Małopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego.
Celem prognozy jest wskazanie rozwiązań najkorzystniejszych dla stanu środowiska, poprzez
identyfikację i ocenę najbardziej prawdopodobnych wpływów na komponenty środowiska, jakie może
wywołać realizacja zamierzeń inwestycyjnych określonych w projekcie PGN.
Zakres prognozy jest zgodny z art. 51 ust. 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu
informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko 1 i zawiera:





informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego
powiązaniach z innymi dokumentami,
informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy,
propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień
projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania,
informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko,
streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym.
Zgodnie z ww. ustawą prognoza oddziaływania na środowisko powinna również określać, analizować
i oceniać:





1
istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji
projektowanego dokumentu,
stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem,
istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego
dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie
ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody,
cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym
i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu oraz sposoby, w jakich
te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu,
przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie,
wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe
i chwilowe oraz pozytywne i negatywne na środowisko, a w szczególności na: różnorodność
biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat,
tekst jednolity: Dz.U z 2013, poz. 1235 z późn. zmianami
8
zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne, obszar Natura 2000, z uwzględnieniem
zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy.
Ustawa wskazuje, że prognoza oddziaływania na środowisko powinna także przedstawiać:


rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą
negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji
projektowanego dokumentu,
biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu – rozwiązania alternatywne
do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru
oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku
rozwiązań alternatywnych, w tym wskazać napotkane trudności wynikające z niedostatków
techniki lub luk we współczesnej wiedzy.
Zakres i stopień szczegółowości informacji zawartych w Prognozie został uzgodniony z Regionalnym
Dyrektorem Ochrony Środowiska w Krakowie2 oraz Małopolskim Państwowym Wojewódzkim
Inspektorem Sanitarnym3. Uwagi do zakresu prognozy zgłoszone przez RDOŚ:





prognoza oddziaływania na środowisko powinna odpowiadać wszystkim wymogom
określonym w art. 51 ustawy UIOŚ, a ponadto odnosić się do konkretnych założeń i celów
przyjętych w PGN, uwzględnieniem specyfiki zarówno miasta Krakowa jak i terenów
przyległych,
w części diagnostycznej prognozy dokonać identyfikacji podstawowych problemów, które
wiążą się z kierunkami działań określonymi w projekcie PGN, z uwzględnieniem źródeł
emisji i identyfikacją obszarów problemowych,
prognoza powinna ocenić dotychczasową strategię GMK w zakresie skutków realizacji
gospodarki niskoemisyjnej wraz z obiektywną oceną wymiernych efektów tych działań,
przestawić propozycje rozwiązań alternatywnych w stosunku do propozycji zawartych
w projekcie PGN,
uwzględnić informacje zawarte w prognozach sporządzanych dla innych dokumentów,
powiązanych z projektem dokumentu będącego przedmiotem postępowania.
Uwagi do zakresu prognozy zgłoszone przez MPWIS:


2
3
należy szczególnie uwzględnić wpływ założeń PGN na zdrowie i warunki życia ludzi.
Stopień szczegółowości prognozy jest zdeterminowany makroskalowym charakterem
ocenianego dokumentu i ogranicza się do opisowej (jakościowej) identyfikacji
prawdopodobnych oddziaływań (kierunków zmian) i ich skutków środowiskowych.
pismo RDOŚ z dnia 11 marca 2015 znak OO.411.1.3.2015.JJ
pismo MPWIS z dnia 17 marca 2015 znak NS.9022.10.35.2015
9
1.3 Przedmiot prognozy - cele i zawartość PGN
Plan Gospodarki Niskoemisyjnej jest sporządzany na podstawie uchwały Rady Miasta Krakowa z dnia
23 października 2013 roku nr LXXXVII/1300/13 w sprawie woli przystąpienia do opracowania
i wdrażania „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Miejskiej Kraków” i swoim zasięgiem
terytorialnym obejmuje całą Gminę Miejską Kraków.
Plan Gospodarki Niskoemisyjnej jest dokumentem strategicznym,, który wyznacza kierunki
dla rozwoju gospodarki Gminy Miejskiej Kraków na lata 2014-2020, w zakresie działań
inwestycyjnych i nieinwestycyjnych w obszarach związanych z użytkowaniem energii: budownictwo
publiczne i prywatne, transport publiczny i prywatny, gospodarka przestrzenna, zaopatrzenie w ciepło
i energię, gospodarka wodno-ściekowa, gospodarka odpadami. PGN wyznacza cele i działania
w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych, oraz poprawy jakości powietrza. Realizacja działań
ujętych w Planie gospodarki niskoemisyjnej zgodna jest z obowiązującym Programem ochrony
powietrza dla stref województwa małopolskiego, w części dotyczącej Aglomeracji Krakowskiej.
Struktura Planu Gospodarki Niskoemisyjnej:












Rozdział I Wstęp opisuje kontekst, podstawę prawną, cele i metodologię opracowania
Rozdział II opisuje cele strategiczne i szczegółowe
Rozdział III przedstawia charakterystykę stanu istniejącego
Rozdział IV zawiera wyniki bazowej inwentaryzacji emisji
Rozdział V identyfikuje obszary problemowe w poszczególnych sektorach
Rozdział VI określa strategię GMK w zakresie gospodarki niskoemisyjnej
Rozdział VII przedstawia scenariusze rozwiązań
Rozdział VIII zawiera działania dla osiągnięcia założonych celów
Rozdział IX określa ramy instytucjonalne, sposób finansowania planowanych działań
oraz harmonogram rzeczowo-finansowy
Rozdział X opisuje sposób monitorowania i raportowania
Załącznik 1 zawiera Harmonogram rzeczowo-finansowy
Załącznik 2 przedstawia Listę gminnych obiektów wskazanych do termomodernizacji
Cele strategiczne i szczegółowe
Cele strategiczne PGN zostały wyznaczone przy uwzględnieniu zobowiązań krajowych
oraz uwarunkowań lokalnych. Zobowiązanie do redukcji CO2 wynika z długoterminowej strategii
UE „Europa 2020”. Strategia wyznacza cele do osiągnięcia w roku 2020: zmniejszenie emisji gazów
cieplarnianych o 20% w porównaniu z poziomami z 1990 r.; zwiększenie do 20% udziału energii
odnawialnej w ogólnym zużyciu energii (Polska 15%); dążenie do zwiększenia efektywności
energetycznej o 20%. Na szczycie Rady Europejskiej w październiku 2014 UE podjęła zobowiązanie
do redukcji emisji gazów cieplarnianych do 2030 r. o co najmniej 40% w porównaniu z poziomem
z 1990 r., zapewnienia co najmniej 27% udziału energii odnawialnej w energii zużywanej w UE
oraz dalszą poprawę efektywności energetycznej, co najmniej o 27%. Cele redukcyjne mają
obowiązywać w całej UE, z zachowaniem solidarności i równowagi pomiędzy poszczególnymi
państwami członkowskimi UE, uwzględniając ich poziom rozwoju gospodarczego.
W zakresie uwarunkowań lokalnych Plan gospodarki niskoemisyjnej realizuje wizję rozwoju miasta
wyznaczoną w ramach aktualizacji Strategii Rozwoju Krakowa 2030:
Kraków – metropolia dumna z historycznego dziedzictwa, otwarta, silna gospodarczo i naukowo,
bezpieczna i przyjazna, współtworzona przez świadomych mieszkańców.
Strategia wyznacza cele strategiczne rozwoju miasta:
1. Kraków - atrakcyjne miejsce do życia, nauki i inwestowania.
10
2. Kraków - europejska metropolia innowacji i postępu naukowego, gospodarczego, społecznego
i kulturowego.
3. Kraków - zrównoważony ekologicznie, społecznie i gospodarczo.
4. Kraków - miasto zintegrowanego podejścia do nowoczesnego zarządzania.
Działania wyznaczone w PGN przyczyniają się do realizacji celów strategicznych wyznaczonych
w Strategii Rozwoju Krakowa 2030, w szczególności do realizacji celów 1 i 3.
Na podstawie diagnozy stanu obecnego, analizy potencjału redukcji emisji gazów cieplarnianych
oraz zobowiązań krajowych określono dla Gminy Miejskiej Kraków cele w zakresie gospodarki
niskoemisyjnej.
Cel strategiczny 1 Redukcja emisji gazów cieplarnianych przy zapewnieniu
zrównoważonego rozwoju miasta
Nadmierna emisja gazów cieplarnianych jest uważana za główną przyczynę niekorzystnych zmian
klimatycznych. Zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, działania zmniejszające emisje powinny
zapewnić korzyści ekonomiczne, społeczne i środowiskowe wynikające z poprawy efektywności
energetycznej, wzrostu innowacyjności i wdrożenia nowych technologii oraz poprawy stanu
środowiska.
Jako cel strategiczny 1 określono ograniczenie emisji gazów cieplarnianych (w porównaniu
z poziomem z 1995 r.) o 20% do 2020 r. oraz o 25% do 2030 r. przy utrzymaniu dynamiki
rozwoju społeczno-gospodarczego.
Realizacji celu strategicznego 1. służyć będzie podniesienie efektywności energetycznej, zarówno
poprzez ograniczenie zużycia energii użytkowej jak i zwiększenie efektywności energetycznej
instalacji i urządzeń oraz zwiększenie udziału energii z wysokosprawnej kogeneracji oraz ze źródeł
odnawialnych.
Cel szczegółowy 1.1 Podniesienie efektywności energetycznej
Cel szczegółowy 1.2 Zwiększenie udziału energii z wysokosprawnej
kogeneracji oraz ze źródeł odnawialnych
Jako cele szczegółowe określono podniesienie efektywności energetycznej w porównaniu
do 2013 r. o 10% w 2020 r. oraz o 15% w 2030 r. oraz zwiększenie udziału energii
z wysokosprawnej kogeneracji oraz ze źródeł odnawianych w ogólnym bilansie energetycznym
do poziomu 2,3% w 2020 r. oraz do 3,5% w 2030 r.
Cel strategiczny 2 Poprawa jakości powietrza
Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego stanowi obecnie największy problem środowiskowy
Gminy Miejskiej Kraków. Przez ponad 150 dni w roku przekraczane są poziomy normatywne
wartości stężeń pyłu zawieszonego PM10, pyłu zawieszonego PM2,5 oraz benzo(α)pirenu, dwutlenku
azotu. Realizacji celu strategicznego 2. służyć będzie ograniczenie emisji powierzchniowej
i punktowej, emisji z transportu oraz niskoemisyjne zarządzanie miastem.
11
Cel szczegółowy 2.1 Ograniczenie emisji powierzchniowej i punktowej
Cel szczegółowy 2.2 Ograniczenie emisji z transportu
Cel szczegółowy 2.3 Niskoemisyjne zarządzanie miastem
Jako cele szczegółowe w zakresie poprawy jakości powietrza do 2023 r określono ograniczenie
emisji zanieczyszczeń do poziomów określonych w Programie ochrony powietrza dla strefy
Aglomeracja Krakowska4 oraz wdrożenie zasad niskoemisyjnego zarządzania miastem.
Cele są wzajemnie powiązane i komplementarne, realizacja celów szczegółowych sprzyjających
redukcji emisji gazów cieplarnianych jednocześnie przyczyni się do poprawy jakości powietrza. Także
na odwrót, likwidacja palenisk węglowych, ograniczenie emisji z transportu czy zwiększenie
powierzchni terenów zielonych przyczyni się do redukcji emisji gazów cieplarnianych. Logika
interwencji, jaką stanowi plan gospodarki niskoemisyjnej została przedstawiona w Tabela 1.
Tabela 1. Logika interwencji - cele strategiczne i szczegółowe
Redukcja emisji gazów
cieplarnianych przy zapewnieniu
zrównoważonego rozwoju miasta
- wysokie jednostkowe zużycie energii
użytkowej,
- niska sprawność instalacji
i urządzeń,
- niewykorzystany potencjał
wytwarzania energii elektrycznej
w kogeneracji,
- niski udział energii ze źródeł
odnawialnych.
Cel 2
Diagnoza
Cel 1
Diagnoza
Cele strategiczne
Poprawa jakości powietrza
- duża emisja pyłów i B(α)P z palenisk
węglowych.
- duża emisja pyłów ze źródeł
punktowych.
- duża emisja NOX z pojazdów
spalinowych oraz spalania paliw,
- słabe przewietrzanie miasta,
- zbyt mała ilość terenów zielonych.
Cele szczegółowe
1.1
Podniesienie efektywności energetycznej
2.1
Ograniczenie emisji powierzchniowej
i punktowej
1.2
Zwiększenie udziału energii
z wysokosprawnej kogeneracji
oraz ze źródeł odnawialnych
2.2
Ograniczenie emisji z transportu
2.3
Niskoemisyjne zarządzanie miastem
Korzyści długofalowe
Zrównoważony rozwój miasta
Poprawa jakości życia
Źródło: Opracowanie własne
4
Wartości docelowe redukcji emisji dla roku 2023: PM10 – 2 456,14 Mg, PM2,5 – 1950,11 Mg, B(α)P – 0,134
Mg, NO2 – 6 656,48 Mg, SO2 – 7 201,28 Mg
12
Plan gospodarki niskoemisyjnej określa działania możliwe do podjęcia na szczeblu gminy,
ze szczególnym uwzględnieniem działań w sektorze publicznym. PGN obejmuje sektory społecznogospodarcze, na funkcjonowanie których władze lokalne mają wpływ bezpośredni lub pośredni.
Zgodnie z metodologią PGN obejmuje obszar gminy w granicach administracyjnych, nie uwzględnia
więc możliwości ograniczenia emisji napływających z terenów sąsiadujących. W PGN zostały
również uwzględnione zgłoszone działania dotyczące emisji punktowej z instalacji przemysłowych
objęte europejskim systemem handlu emisjami (EU ETS). Przyjęta ogólna strategia realizowana
będzie poprzez realizację działań w poszczególnych sektorach objętych planem gospodarki
niskoemisyjnej. W ramach każdego sektora wyznaczono kierunki działań.
Tabela 2. Sektory i podsektory społeczno-gospodarcze objęte Planem gospodarki niskoemisyjnej
Sektory
1
2
3
4
Budownictwo i przemysł
Budynki/wyposażenie/urządzenia
Transport
Podsektory
Budynki, wyposażenie i urządzenia użyteczności
1.1
publicznej (komunalne)
Budynki, wyposażenie i urządzenia usługowe
1.2
(niekomunalne)
Budynki mieszkalne (w tym komunalne budynki
1.3
mieszkalne)
1.4
Przemysł5
2.1
Transport gminny (pojazdy gminne)
2.2
3.1
Transport publiczny (komunikacja miejska)
Transport prywatny i komercyjny (pozostałe środki
transportu)6
Gospodarka odpadami
3.2
Gospodarka wodno-ściekowa
3.3
Oświetlenie publiczne
3.4
Dystrybucja ciepła, energii elektrycznej i gazu ziemnego
3.5
Produkcja energii elektrycznej, ciepła i chłodu
3.6
Zieleń
4.1
Planowanie miejskie
4.2
Zamówienia publiczne
4.3
Informacja i edukacja
2.3
Gospodarka komunalna
Zarządzanie miastem
Źródło danych: Opracowanie własne na podstawie wytycznych NFOŚiGW
5
6
Z włączeniem instalacji objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji
Transport samochodowy, komunikacja piesza i rowerowa, kolej.
13
2. Metody zastosowane przy sporządzaniu prognozy
Proces sporządzenia prognozy obejmował:




zebranie i przedstawienie danych na temat stanu środowiska, aktualnych problemów
i ich prawdopodobnej przyszłej ewolucji,
przewidywanie znaczących oddziaływań środowiskowych wynikających z ocenianego
dokumentu,
wskazanie propozycji łagodzenia skutków realizacji ustaleń dokumentu strategicznego
w obszarach, w których zidentyfikowano znaczące negatywne oddziaływania,
opracowanie systemu monitorowania środowiskowych skutków wdrażania dokumentu
strategicznego.
Charakterystykę stanu środowiska przyrodniczego oraz analizę jakości jego poszczególnych
elementów sporządzono metodą opisową przy wykorzystaniu dostępnych danych na temat obszaru
miasta tj. studium literatury, informacji pozostających w zasobach administracji rządowej
i samorządowej, danych statystyki publicznej oraz państwowego monitoringu środowiska.
Oddziaływanie na środowisko przyrodnicze i krajobraz działań przewidzianych projektem PGN
oceniano, posługując się następującymi kryteriami:







charakterem zmian (pozytywne, negatywne, obojętne),
bezpośredniości oddziaływania (bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane),
okresu trwania oddziaływania (długoterminowe, średnioterminowe, krótkoterminowe),
częstotliwości oddziaływanie (stałe, okresowe),
zasięgu oddziaływania (miejscowe, lokalne, ponadlokalne),
intensywności przekształceń (nieistotne, nieznaczne, zauważalne, duże, zupełne),
trwałości przekształceń (nieodwracalne, częściowo odwracalne, odwracalne, możliwe
do rewaloryzacji).
Ocenę realizacji celów oparto na analizie zgodności treści ocenianego dokumentu z kryteriami
zawartymi w obowiązujących międzynarodowych i krajowych dokumentach oraz przepisach.
Z uwagi na makroskalowy charakter ocenianego dokumentu identyfikacja prawdopodobnych
oddziaływań (kierunków zmian) i ich skutków środowiskowych ma charakter opisowy (jakościowy).
W celu ułatwienia oceny jak i prezentacji wyników oddziaływań wykorzystano uproszczoną
i dostosowaną do potrzeb Prognozy analizę macierzową, relacji elementów środowiska oraz celów
i kierunków działań przewidzianych do realizacji.
Informacje zawarte w prognozie są opracowane stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod
oceny oraz dostosowane do zawartości i stopnia szczegółowości projektowanego dokumentu
oraz etapu przyjęcia tego dokumentu w procesie opracowywania projektów dokumentów powiązanych
z tym dokumentem. W prognozie uwzględniono informacje zawarte w prognozach oddziaływania
na środowisko sporządzonych dla innych, przyjętych już, dokumentów powiązanych z projektem
dokumentu będącego przedmiotem postępowania.
14
3. Powiązania Planu Gospodarki niskoemisyjnej z innymi dokumentami
strategicznymi
Dokonano analizy zgodności celów Planu gospodarki niskoemisyjnej z celami ochrony środowiska
ustanowionymi w innych dokumentach strategicznych o randze międzynarodowej, krajowej,
regionalnej i lokalnej.
3.1 Dokumenty międzynarodowe



Protokół z Kioto ustalony na forum Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych ds. Zmian
Klimatu, określa wiążące cele w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych do 2012 r.
o wynegocjowane wielkości, nie mniej niż 5% w stosunku do roku bazowego 1990 (UE o 8%,
Polska o 6% w stosunku do 1989r.). Negocjowane jest nowe porozumienie w sprawie dalszej
redukcji emisji gazów cieplarnianych.
Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego
włączeniu społecznemu (KOM(2010)2020 wersja ostateczna). Strategia obejmuje trzy
wzajemnie ze sobą powiązane priorytety: rozwój inteligentny: rozwój gospodarki opartej
na wiedzy i innowacji; rozwój zrównoważony: wspieranie gospodarki efektywniej
korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej; rozwój
sprzyjający włączeniu społecznemu: wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia,
zapewniającej spójność społeczną i terytorialną. Wśród celów nadrzędnych Strategii jest
osiągnięcie celów „20/20/20” (ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o 20%, a jeżeli
warunki na to pozwolą 30%, uzyskanie 20% udziału odnawialnych źródeł energii, uzyskanie
20% oszczędności energii do 2020r. w stosunku do 1990r.).
Dyrektywa CAFE, która wprowadziła po raz pierwszy w Europie normowanie stężeń pyłu
zawieszonego PM2,5. Normowanie określone jest w formie wartości docelowej
i dopuszczalnej oraz odrębnego wskaźnika dla terenów miejskich. Docelowa wartość
średniorocznego stężenia pyłu PM2,5 na poziomie 25 μg/m3 obowiązuje od 1 stycznia
2010 r., natomiast wartość dopuszczalna docelowo ma osiągnąć wartość 20 μg/m3. Dnia 18
grudnia 2013 r. został przyjęty nowy pakiet dotyczący czystego powietrza, który aktualizuje
istniejące przepisy i dalej redukuje szkodliwe emisje z przemysłu, transportu, elektrowni
i rolnictwa, w celu ograniczenia ich wpływu na zdrowie ludzi oraz środowisko. Przyjęty
pakiet składa się z kilku elementów:
o
o
o
nowego programu „Czyste powietrze dla Europy” zawierającego środki służące
zagwarantowaniu osiągnięcia celów w perspektywie krótkoterminowej i nowe cele
w zakresie jakości powietrza w okresie do roku 2030. Pakiet zawiera również środki
uzupełniające mające na celu ograniczenie zanieczyszczenia powietrza, poprawę jakości
powietrza w miastach, wspieranie badań i innowacji i promowanie współpracy
międzynarodowej,
dyrektywy w sprawie krajowych poziomów emisji z bardziej restrykcyjnymi krajowymi
poziomami emisji dla sześciu głównych zanieczyszczeń,
wniosku dotyczącego nowej dyrektywy mającej na celu ograniczenie zanieczyszczeń
powodowanych przez średniej wielkości instalacje energetycznego spalania (indywidualne
kotłownie dla bloków mieszkalnych lub dużych budynków i małych zakładów
przemysłowych).
Projekt PGN jest zgodny z analizowanymi dokumentami międzynarodowymi w zakresie celu
redukcyjnego emisji gazów cieplarnianych, wzrostu udziału energii ze źródeł odnawialnych
oraz oszczędności energii.
15
3.2 Dokumenty krajowe i regionalne
















Krajowy Program Ochrony Powietrza (projekt)
Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju – Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności,
Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju,
Programowanie perspektywy finansowej 2014 -2020 - Umowa Partnerstwa,
Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego,
Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030,
Krajowa Polityka Miejska do 2020 roku,
Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2016,
Strategia „Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko” 2020,
Polityka Energetyczna Państwa do 2030 roku,
Krajowy Plan Działań w zakresie energii ze źródeł odnawialnych do 2020 roku,
Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej,
Narodowy Program Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej,
Strategiczny Plan Adaptacji,
Strategia dla Rozwoju Polski Południowej w obszarze województw Małopolskiego i Śląskiego
do roku 2020,
Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020.
Z punktu widzenia gospodarki niskoemisyjnej szczególnie istotnym dokumentem jest Krajowy
Program Ochrony Powietrza, którego projekt został przygotowany przez Ministerstwo Środowiska
w marcu 2015 r. Celem KPOP jest poprawa jakości powietrza atmosferycznego na terenie całej Polski,
a zwłaszcza na obszarach, które występują największe stężenia zanieczyszczeń lub gdzie występują
największe skupiska ludności. Głównymi kierunkami działań KPOP w dążeniu do dotrzymania
standardów jakości powietrza są: podniesienie rangi zagadnienia jakości powietrza; włączenie
społeczeństwa w działania na rzecz poprawy jakości powietrza; rozwój technologii, które sprzyjają
poprawie jakości powietrza; rozwój mechanizmów finansowych, które sprzyjają poprawie jakości
powietrza. Dokument ten zawiera katalog działań do podjęcia w celu poprawy jakości powietrza
na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym.
Działania na poziomie krajowym:




strategiczne (np. utworzenie Partnerstwa na rzecz Poprawy Jakości Powietrza w Polsce),
legislacyjne (np. zmiany w ustawie POŚ),
finansowe (dotyczące np. rozwoju instrumentów wsparcia – programu motywacyjnego),
informacyjne (np. prowadzenie kampanii medialnych);
Działania na poziomie regionalnym i lokalnym:






strategiczne (np. wykonanie szczegółowej inwentaryzacji źródeł powierzchniowych
zanieczyszczeń),
w sektorze bytowo – komunalnym (dotyczą wymian i modernizacji instalacji wytwarzających
energię),
w sektorze transportowym (np. budowa obwodnic, usprawnienie systemu zarządzania
ruchem),
finansowe (np. promocja przedsięwzięć związanych ze zmniejszeniem zapotrzebowania
na energię),
legislacyjne (np. wprowadzenie stref ograniczonej emisji transportowej),
informacyjne (np. akcje informacyjno - edukacyjne).
W KPOP znalazły się także działania rozwojowe – do realizacji w perspektywie do roku 2020 – 2030,
które są związane m. in. z rozwojem energetyki prosumenckiej, wykorzystania OZE i BAT.
Dokument zawiera także informacje o środkach finansowania przedsięwzięć w obszarze ochrony
powietrza.
16
Projekt Planu Gospodarki Niskoemisyjnej wspiera realizację celów określonych w analizowanych
dokumentach zarówno w zakresie ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, poprawy efektywności
energetycznej, zwiększenia wykorzystania energii odnawialnej jak i w zakresie ograniczenia emisji
zanieczyszczeń do powietrza i poprawy jego jakości. Z uwagi na charakter PGN, nie odnosi
się on do wszystkich szczegółowych zagadnień przedstawianych w krajowych i regionalnych
dokumentach strategicznych. PGN wspiera realizację wybranych, kluczowych zadań istotnych
dla ograniczenia emisji gazów cieplarnianych oraz poprawy jakości powietrza.
3.3 Dokumenty lokalne


Program ochrony powietrza dla stref województwa małopolskiego, w części dotyczącej
Aglomeracji Krakowskiej, przyjęty uchwałą Nr XLII/662/13 Sejmiku Województwa
Małopolskiego z dnia 30 września 2013 r. został przyjęty ze względu na przekroczenie
poziomów dopuszczalnych stężeń pyłu zawieszonego PM10 (stężenie średnioroczne i 24godzinne), stężeń średniorocznych pyłu zawieszonego PM2,5, dwutlenku azotu
(średnioroczne) oraz benzo(α)pirenu (średnioroczne) w powietrzu. W POP określono działania
naprawcze, które mają doprowadzić do osiągnięcia dopuszczalnych poziomów stężeń
zanieczyszczeń w 2023 r. oraz wymagany efekt ekologiczny, harmonogram i szacunkowy
koszt realizacji. Wyznaczone działania długookresowe:
wprowadzenie ograniczeń w stosowaniu paliw stałych,
o
o
o
o

realizacja gminnych programów ograniczania niskiej emisji (PONE) – eliminacja
niskosprawnych urządzeń na paliwa stałe,
rozbudowa i modernizacja sieci ciepłowniczych zapewniająca podłączenie nowych
użytkowników,
rozbudowa sieci gazowych zapewniająca podłączenie nowych użytkowników
wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w celu obniżenia kosztów eksploatacyjnych
ogrzewania niskoemisyjnego,
termomodernizacja budynków oraz wspieranie budownictwa energooszczędnego
w budownictwie mieszkaniowym i w obiektach użyteczności publicznej,
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
wyeliminowanie spalania odpadów oraz ograniczenie spalania pozostałości roślinnych
na powierzchni ziemi,
rozszerzenie strefy ograniczonego ruchu oraz ograniczonego płatnego parkowania wraz
z systemem parkingów typu „Parkuj i Jedź” (Park & Ride) w Krakowie,
ograniczenie ruchu pojazdów ciężarowych,
poprawa organizacji ruchu samochodowego w miastach,
utrzymanie dróg w sposób ograniczający wtórną emisję zanieczyszczeń poprzez regularne
mycie, remonty i poprawę stanu nawierzchni dróg,
rozwój komunikacji publicznej oraz wdrożenie energooszczędnych i niskoemisyjnych
rozwiązań w transporcie publicznym,
rozwój komunikacji rowerowej w miastach,
wzmocnienie kontroli na stacjach diagnostycznych pojazdów,
szczególny nadzór nad działalnością przemysłu w obszarach złej jakości powietrza,
Samorząd Województwa, jako koordynator działań w kierunku poprawy jakości
powietrza,
informacja o jakości powietrza w Małopolsce,
edukacja ekologiczna mieszkańców,
spójna polityka na szczeblu lokalnym uwzględniająca priorytety poprawy jakości
powietrza,
poprawa warunków przewietrzania miast i ochrona terenów zielonych,
regionalna polityka energetyczna,
regionalna polityka transportowa,
17
o
o






modernizacja układów technologicznych i wprowadzanie najlepszych dostępnych, technik
produkcji i spalania paliw w celu spełnienia przepisów unijnych w zakresie emisji
przemysłowych oraz systemu handlu emisjami gazów cieplarnianych,
wdrażanie regionalnych systemów gospodarki odpadami.
Uchwala Nr XLIV/703/13 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 25 listopada 2013 r.
w sprawie określenia rodzajów paliw dopuszczonych do stosowania na obszarze Gminy
Miejskiej Kraków, dopuszcza do stosowania w celu ogrzewania lokali lub budynków
i przygotowywania ciepłej wody użytkowej wyłącznie gaz ziemny i pozostałe węglowodory
gazowe przeznaczone do celów opałowych oraz olej opałowy i olej napędowy przeznaczony
do celów opałowych, z wyłączeniem ciężkiego oleju opałowego. Uchwała nie ma
zastosowania do instalacji, dla których wymagane jest uzyskanie pozwolenia zintegrowanego
lub pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza w rozumieniu przepisów
o ochronie środowiska. Uchwała wchodzi w życie z dniem 1 września 2018 r. w zakresie
stosowania paliw w lokalach i budynkach istniejących oraz po upływie 14 dni od dnia
ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Małopolskiego w zakresie stosowania
paliw w nowych lokalach i budynkach.
Strategia rozwoju Krakowa przyjęta Uchwałą nr LXXV/742/05 Rady Miasta Krakowa z dnia
13 kwietnia 2005 r., określa trzy cele strategiczne: 1) Kraków miastem przyjaznym rodzinie,
atrakcyjnych miejscem zamieszkania i pobytu, 2) Kraków miastem konkurencyjnej
i nowoczesnej gospodarki, 3) Kraków Europejską metropolią o ważnych funkcjach nauki,
kultury i sportu. Wśród priorytetów i rekomendacji mających odniesienie do PGN, są zapisy
dotyczące rozbudowy i modernizacji systemu transportowego i infrastruktury technicznej oraz
ochrony środowiska. Strategia ma być wdrażana poprzez programy sektorowe, wieloletnią
prognozę finansową miasta, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, budżet
miasta.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Krakowa –
dokument ujednolicony przyjęty Uchwałą nr CXII/1700/14 z dnia 9 lipca 2014 r., określa
wizję i ramy rozwoju miasta do 2030 roku. Główne cele rozwoju to wzrost konkurencyjności
i atrakcyjności Miasta jako europejskiego ośrodka kultury, nauki i sztuki, turystyki,
nowoczesnych technologii, a także stolicy regionu oraz poprawa komfortu życia w mieście.
Program ograniczania niskiej emisji dla Miasta Krakowa przyjęty Uchwałą nr CXXI/1918/14
Rady Miasta Krakowa z dnia 5 listopada 2014 r., określa zasady udzielania dotacji celowej na
realizację zadań z zakresu ochrony środowiska, które obejmują: 1) trwałą zmianę systemu
ogrzewania opartego na paliwie stałym, 2) podłączenie ciepłej wody użytkowej w związku
z likwidacją palenisk lub kotłowni opalanych paliwami stałymi, 3) instalację kolektorów
słonecznych i pomp ciepła.
Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla miasta Krakowa na lata 2012-2015
z uwzględnieniem zadań zrealizowanych w 2011 r. oraz z perspektywą na lata 2016-2019
przyjęta Uchwałą nr LXI/863/12 Rady Miasta Krakowa z dnia 21 listopada 2012 r. Podczas
identyfikacji problemów środowiskowych, które są powiązane z działaniami zaplanowanymi
w PGN, w POŚ wskazano przekroczenia dopuszczalnych stężeń pyłów PM10, PM2,5 oraz
benzo(α)pirenu i dwutlenku azotu przez co Kraków został zakwalifikowany do strefy C. Cel
nadrzędny programu określono jako poprawa stanu środowiska do poziomu zgodnego
z przepisami i akceptowalnego przez społeczeństwo oraz wykorzystanie potencjału miasta
Krakowa, w tym walorów środowiska, dla jego przyszłego, zrównoważonego rozwoju
społeczno-gospodarczego. Cele długoterminowe na lata 2016-2019 to poprawa i utrzymanie
wymaganej jakości powietrza oraz ograniczanie zużycia energii i wzrost wykorzystania
energii ze źródeł odnawialnych.
Aktualizacja Założeń do Planu Zaopatrzenia w ciepło Gminy Miejskiej Kraków w ciepło,
energię elektryczną i paliwa gazowe przyjęte Uchwałą Nr CXIX/1870/14 z dnia
22 października 2014 r., główne cele określono w nawiązaniu do Strategii Rozwoju Krakowa
uwzględniając uwarunkowania zewnętrzne i lokalne oraz priorytety polityki energetycznej
państwa: 1) Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego, 2) Zapewnienie warunków
18




do wzrostu gospodarczego przy zminimalizowanym wzroście zapotrzebowani na energie
elektryczną, 3) Ograniczenie oddziaływania systemów energetycznych na środowisko.
Program termomodernizacji oraz ochrony cieplnej budynków Gminy Miejskiej Kraków jako
element Strategii Rozwoju Krakowa, przyjętej uchwałą nr LXXV/742/05 Rady Miasta
Krakowa z dnia 13 kwietnia 2005 r. Wdrożenie programu ma na celu: racjonalizację zużycia
energii, spełnienie standardów ochrony cieplnej, zapewnienie użytkownikom właściwego
komfortu cieplnego, poprawę stanu technicznego budynków.
Uchwała nr LXXXIII/1247/13 Rady Miasta Krakowa z dnia 25 września 2013 r. w sprawie
kierunków działania dla Prezydenta Miasta Krakowa w celu poprawy stanu jakości powietrza
w Krakowie, ustala cele w zakresie poprawy jakości powietrza w Krakowie: 1) Znalezienie
większych środków na finansowanie działań ekologicznych, 2) Rozszerzenie działań miasta
w zakresie poprawy czystości powietrza, 3) Wspieranie zmian legislacyjnych w zakresie
ochrony powietrza, 4) Dążenie do znaczącej poprawy jakości powietrza w Krakowie,
5) Współpraca z władzami Województwa Śląskiego i Małopolskiego w zakresie poprawy
stanu jakości powietrza. Wskazano założenia i działania niezbędne do realizacji wskazanych
celów: prewencyjne, komunikacyjne, finansowe, planistyczne, legislacyjne, proekologiczne
oraz w zakresie monitoringu i informacji.
Plan Zrównoważonego Rozwoju Publicznego Transportu Zbiorowego dla Gminy Miejskiej
Kraków i Gmin sąsiadujących, z którymi Gmina Kraków zawarła porozumienie w zakresie
organizacji publicznego transportu zbiorowego, przyjęty uchwałą Nr LXXX/1220/13 Rada
Miasta Krakowa z dnia 28 sierpnia 2013 r.
Program Obsługi Parkingowej dla Miasta Krakowa przyjęty uchwałą Nr LIII/723/12 Rady
Miasta Krakowa z dnia 29 sierpnia 2012 r.
Plan Gospodarki Niskoemisyjnej jest spójny z lokalnymi dokumentami strategicznymi
obowiązującymi w Gminie Miejskiej Kraków w zakresie ogólnej strategii rozwoju i programów
sektorowych. Szczegółową ocenę zgodności przedstawiono w Tabela 3. Realizacja zadań określonych
w PGN powinna przyczynić się do osiągnięcia założonych celów w zakresie ograniczenia emisji
gazów cieplarnianych i poprawy jakości powietrza oraz do wzmocnienia zrównoważonego rozwoju
gospodarczego gminy.
19
Tabela 3. Ocena zgodności Planu Gospodarki Niskoemisyjnej z lokalnymi dokumentami strategicznymi
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
Nazwa celu
1
Redukcja emisji gazów cieplarnianych przy zapewnieniu zrównoważonego rozwoju miasta
1.1
1.2
Podniesienie efektywności
energetycznej
Zwiększenie udziału energii
z wysokosprawnej kogeneracji
oraz ze źródeł odnawialnych
2
Poprawa jakości powietrza
2.1
Ograniczenie emisji
powierzchniowej
i punktowej
+
+
+
2.2
Ograniczenie emisji z transportu
+
+
+
2.3
Niskoemisyjne zarządzanie miastem
+
+
+
+
Program Obsługi Parkingowej dla
Miasta Krakowa
+
Nr celu
Plan Zrównoważonego Rozwoju
Publicznego Transportu Zbiorowego
dla Gminy Miejskiej Kraków i Gmin
sąsiadujących
Uchwała RMK w sprawie
kierunków działania dla Prezydenta
Miasta Krakowa w celu poprawy
stanu jakości powietrza w Krakowie
+
Aktualizacja Założeń do Planu
Zaopatrzenia w ciepło Gminy
Miejskiej Kraków w ciepło, energię
elektryczną i paliwa gazowe
+
Aktualizacja Programu ochrony
środowiska dla miasta Krakowa na
lata 2012-2015
+
Program ograniczania niskiej emisji
dla Miasta Krakowa
+
Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego
Miasta Krakowa
+
Strategia Rozwoju Krakowa
Program termomodernizacji oraz
ochrony cieplnej budynków Gminy
Miejskiej Kraków
Program ochrony powietrza dla stref
województwa małopolskiego
Dokument strategiczny
+
+
+
+
+
Źródło: Opracowanie własne
Stopień zgodności:
+
cele PGN zgodne z celami innych dokumentów strategicznych w obszarze środowiska
cele PGN sprzeczne z celami innych dokumentów strategicznych w obszarze środowiska
+/cele PGN częściowo zgodne, zachodzi obawa ze może wystąpić sprzeczność z celami innych dokumentów strategicznych w obszarze środowiska
puste pole - brak istotnych powiązań
21
3.4 Ocena dotychczasowej strategii Gminy Miejskiej Kraków w zakresie
gospodarki niskoemisyjnej
Dotychczasową strategię Gminy Miejskiej Kraków w zakresie gospodarki niskoemisyjnej określają
zapisy zamieszczone w dokumentach wymienionych w punkcie 3, w części dotyczącej dokumentów
lokalnych. Wielość powstających w różnym czasie dokumentów, brak spójnych powiązań pomiędzy
nimi oraz brak towarzyszących im programów realizacyjnych nie sprzyja prowadzeniu skutecznej
polityki w zakresie gospodarki niskoemisyjnej. Ocenę realizacji strategii Gminy Miejskiej Kraków
w zakresie gospodarki niskoemisyjnej przeprowadzono w odniesieniu do poszczególnych celów
strategicznych.
W zakresie ograniczania emisji gazów cieplarnianych dotychczasowa strategii GMK pozwoliła
na niskoenergetyczny rozwój miasta, w okresie 1995-2013 łączne zużycie paliw i energii wzrosło
tylko o 1%. Jednocześnie nastąpił duży wzrost wskaźników społeczno-gospodarczych: łącznej
powierzchni mieszkań o 58%, wytworzonego produktu krajowego brutto o 365% (w cenach stałych),
ilości podróży samochodem o 76%, liczby zarejestrowanych pojazdów o 147%.
Oprócz zmian powodujących wzrost zapotrzebowania na energię użytkową równolegle następowały
zmiany w sposobie użytkowania energii i wykorzystywanych technologiach, ograniczające zużycie
energii. Czynniki ograniczające zużycie energii: wzrost cen energii, indywidualne rozliczanie kosztu
energii, termomodernizacja budynków, wzrost efektywności energetycznej instalacji
i urządzeń, eliminacja
energochłonnych
technologii
przemysłowych.
Znacząco
spadło
zapotrzebowanie na energię cieplną do ogrzewania, co należy przypisać zwiększeniu efektywności
energetycznej i oszczędności energii, a zdecydowanie wzrosło zużycie paliw napędowych, co jest
związane z rozwojem motoryzacji i zwiększeniem wykorzystania samochodów w mieście.
Tendencjom korzystnym, jak spadek zużycia energii dla celów grzewczych, ograniczenie zużycia
paliw stałych w sektorze budownictwa i przemysłu towarzyszą trendy niekorzystne: wzrost zużycia
energii w sektorze transportu, bardzo niski poziom wykorzystania energii odnawialnej
(bez uwzględnienia współspalania biomasy w elektrociepłowniach), przeciętna efektywność
energetyczna. Szczegółowe dane przedstawia Tabela 4.
Tabela 4. Zużycie paliw i nośników energii w roku bazowym (1995) i w roku kontrolnym (2013)
Energia elektryczna
2 557 737
3 178 213
Zmiana zużycia energii
w roku 2013
w stosunku
do 1995 [%]
+24%
Ciepło sieciowe
3 479 919
2 644 328
-24%
Gaz ziemny
2 367 214
2 260 851
-4%
17 832
435 527
+2442%
Zużycie energii [MWh/rok]
Paliwa i nośniki energii
Gaz ciekły
Olej opałowy
1995 (BEI)
2013 (MEI)
48 005
17 167
-64%
984 668
2 015 947
+105%
Benzyna
1 680 684
2 308 471
+37%
Węgiel kamienny
2 036 700
415 361
-80%
63
63
0%
0
35 692
13 172 760
13 311 620
Olej napędowy
Inne paliwa kopalne
OZE
Razem
Źródło: PGN
23
+1%
Tabela 5. Zużycie paliw i nośników energii w roku bazowym (1995) i w roku kontrolnym (2013), w podziale
na sektory
632 248
532 567
Zmiana zużycia
energii
w roku 2013
w stosunku
do 1995 [%]
-16%
3 370 185
2 623 253
-22%
5 040 810
4 235 696
-16%
Zużycie energii [MWh/rok]
Sektory
1995 (BEI)
Budynki, wyposażenie/urządzenia komunalne
Budynki, wyposażenie/urządzenia usługowe
(niekomunalne)
Budynki mieszkalne
Komunalne oświetlenie publiczne
Przemysł
Tabor gminny
Transport publiczny
Transport prywatny i komercyjny
Razem
2013 (MEI)
30 780
51 250
+67%
1 318 396
1 042 451
-21%
0
20 247
192 689
202 647
+5%
2 587 714
4 603 518
+78%
13 172 822
13 311 628
+1%
Źródło: PGN
W latach 1995-2013 nastąpiły zmiany w strukturze zużycia paliw i nośników energii. W wyniku
likwidacji w latach 90. XX w. kotłowni węglowych w ramach programu ograniczania niskiej emisji
nastąpił prawie 5-krotny spadek zużycia paliw węglowych używanych do celów grzewczych
w instalacjach rozproszonych o przestarzałej technologii. Na wskutek termomodernizacji budynków
i poprawy efektywności wykorzystania energii zmniejszeniu uległo zużycie ciepła sieciowego i innych
form energii do ogrzewania, pomimo znaczącego rozwoju budownictwa. Stale wzrasta zużycie energii
elektrycznej, co jest związane bezpośrednio z rozwojem gospodarczym (szczególnie sektora
handlowo-usługowego). Wzrasta zużycia paliw napędowych, szczególnie widoczny jest wzrost
zużycia gazu ciekłego (LPG) związany ze wzrostem popularności tego paliwa w analizowanym
okresie. Udziały głównych typów paliw przedstawia Rysunek 1.
Rysunek 1. Struktura zużycia paliw i nośników energii w roku bazowym (1995 - BEI) i w roku kontrolnym
(2013 - MEI)
Źródło: PGN
24
Dzięki niskoemisyjnemu rozwojowi miasta oraz zmianom w strukturze zużycia paliw i nośników
energii w latach 1995-2013 nastąpił spadek wielkość emisji gazów cieplarnianych o 10%. Oprócz
niemal zerowego wzrostu zużycia energii, na spadek emisji gazów cieplarnianych miały wpływ:



zmiana emisyjności energii elektrycznej (niższy wskaźnik emisji w roku 2013 w porównaniu
do 1995 r.),
zmianą emisyjności ciepła sieciowego (niższy wskaźnik emisji w roku 2013 w porównaniu
do 1995 r.)
ograniczenie emisji pochodzących za spalania paliw.
Zjawiskiem niekorzystnym jest wzrost emisji z paliw transportowych.
Tabela 6. Wielkość emisji gazów cieplarnianych w roku bazowym (1995) i w roku kontrolnym (2013),
w podziale na paliwa i nośniki energii
Energia elektryczna
2 813 511
2 642 684
Zmiana emisji
CO2 w roku 2013
w stosunku
do 1995 [%]
-6%
Ciepło sieciowe
1 354 385
992 945
-27%
475 810
454 431
-4%
Emisje CO2 [MgCO2/rok]
Paliwa i nośniki energii
1995 (BEI)
Gaz ziemny
Gaz ciekły
2013 (MEI)
4 012
97 994
+2 342%
13 249
4 738
-64%
Olej napędowy
259 952
532 210
+105%
Benzyna
415 129
570 192
+37%
Węgiel kamienny
694 515
141 638
-80%
24
24
0%
0
0
0%
6 030 587
5 436 856
-10%
Olej opałowy
Inne paliwa kopalne
OZE
Razem
Źródło: PGN
W sektorach, w których w okresie 1995-2013 odnotowano spadek zużycia energii zmniejszeniu uległa
również wielkość emisji CO2 (Tabela 7). Znacząco wzrosła emisja CO2 w transporcie indywidualnym
(+78%). Pomimo wzrostu zużycia energii w transporcie publicznym, znacząco spadła emisja CO2 w
tym sektorze (-24%), co należy wiązać przede wszystkim ze zmianą wskaźnika emisji dla energii
elektrycznej. Duży spadek emisji CO2 odnotowano w sektorze związanym z gospodarką odpadami (64%), co wynika ze znacznego ograniczenia ilości składowanych odpadów na składowisku.
W zakresie poprawy jakości powietrza dotychczasowa strategii GMK jest niewystarczająco
skuteczna:



jakość powietrza pozostaje zła pod względem stężeń pyłów, benzo(α)pirenu i NO2,
obecne tempo likwidacji palenisk na paliwo stałe (ok. 2000-3000 szt./rok) nie pozwoli
na ich wyeliminowanie w zakładanym terminie (wrzesień 2018),
postępuje wzrost emisji zanieczyszczeń liniowych: w okresie 1995-2013 nastąpił spadek
udziału transportu publicznego w podziale zadań przewozowych z 49% do 36%, przy
jednoczesnym wzroście udziału transportu indywidualnego z 19% do 34%; liczba
zarejestrowanych pojazdów wzrosła z 203 800 do 503 287 szt.; ilość podróży samochodem
wzrosła z 295 do 519 tys./dobę. W zakresie emisji komunikacyjnej trendy są niekorzystne
i bez podjęcia radykalnych działań osiągnięcie zakładanych celów jest nierealne.
Dla potrzeb PGN oszacowano wielkości emisji zanieczyszczeń powierzchniowych i liniowych w roku
bazowym (1995) i w roku kontrolnym (2013). W analizowanym okresie nastąpił duży spadek emisji
powierzchniowych oraz silny wzrost emisji liniowych pyłów.
25
Tabela 7. Wielkość emisji gazów cieplarnianych w roku bazowym (1995) i w roku kontrolnym (2013)
w podziale na sektory
396 740
303 606
Zmiana emisji
CO2 w roku 2013
w stosunku
do 1995 [%]
-23%
1 695 753
1 491 300
-12%
2 107 947
1 704 765
-19%
33 858
42 614
+26%
1 010 255
627 643
-38%
7
5 272
Transport publiczny
132 145
100 470
-24%
Transport prywatny i komercyjny
653 890
1 161 187
+78%
16 194
5 830
-64%
6 046 781
5 436 856
-10%
Emisje CO2 [MgCO2/rok]
Sektory
1995 (BEI)
Budynki, wyposażenie/urządzenia komunalne
Budynki, wyposażenie/urządzenia usługowe
(niekomunalne)
Budynki mieszkalne
Komunalne oświetlenie publiczne
Przemysł
Tabor gminny
2013 (MEI)
b.d.
Gospodarka odpadami
Razem
Źródło: PGN
Tabela 8. Emisja zanieczyszczeń powierzchniowych i liniowych w roku bazowym (1995) i w roku
kontrolnym (2013)
Rok
Rodzaj źródeł
Powierzchniowe
1995 Liniowe
SUMA
Powierzchniowe
2013 Liniowe
SUMA
Redukcja emisji zanieczyszczeń
w roku 2013 w stosunku
do 1995
PM10
PM2,5
SO2
NOx
CO
[Mg/rok]
B(α)P
[kg/rok]
2 759,90
492,21
3 252,11
589,67
732,12
1 321,78
925,14
295,86
1 221,00
213,95
732,12
946,06
6 505,96
21,69
6 527,65
1 330,90
35,30
1 366,20
2 019,78
5 736,82
7 756,61
1 072,41
5 903,93
6976,34
23 121,60
32 411,52
55 533,12
5 881,32
26 338,46
32 219,78
486,01
25,74
511,76
132,56
51,73
184,29
59,36%
22,52%
79,07%
10,06%
41,98%
63,99%
Źródło: PGN
Spadkowi emisji pyłów nie towarzyszy wyraźna poprawa jakości powietrza (Tabela 8). Przyczyną
wysokich stężeń pyłów, oprócz wysokiej emisji ze źródeł powierzchniowych, przemysłowych,
i liniowych są niekorzystne warunki klimatyczne oraz lokalne warunki rozprzestrzeniania
się zanieczyszczeń.
Szczegółową ocenę dotychczasowej strategii Gminy Miejskiej Kraków w zakresie gospodarki
niskoemisyjnej, w odniesieniu do poszczególnych sektorów i podsektorów przeprowadzono w Tabela
9.
7
dla roku 1995 ze względu na brak wiarygodnych danych nie oszacowano emisji z podsektora pojazdów
gminnych
26
Tabela 9. Ocena dotychczasowej strategii Gminy Miejskiej Kraków w zakresie gospodarki niskoemisyjnej, w odniesieniu do poszczególnych sektorów
i podsektorów
Sektor
Podsektor
Ocena dotychczasowej strategii Gminy Miejskiej Kraków
Gminne budynki użyteczności publicznej Przeprowadzona dla potrzeb PGN inwentaryzacja wykazała, że stopień zaawansowania
termomodernizacji gminnych budynków użyteczności publicznej jest niewystarczający. Jedynie
19,5% obiektów ma docieplone ściany zewnętrzne (powyżej 40% powierzchni), 15,4% obiektów
ma docieplone stropy zewnętrzne (powyżej 40% powierzchni). Okna zostały wymienione w 56,4%
obiektów (powyżej 40% powierzchni). Niemal połowa obiektów wyposażonych jest w nowoczesne
instalacje centralnego ogrzewania (w tym 14% to instalacje nowe a 29% instalacje
zmodernizowane).
Jakość zarządzania zużyciem energii w gminnych budynkach użyteczności publicznej jest
zróżnicowana, w przypadku jej scedowania na użytkowników końcowych niezatrudniających
wykwalifikowanego personelu przeważnie niewystarczająca. Brak monitorowania i zarządzania
zużyciem energii w budynkach gminnych.
Budownictwo
(budynki,
wyposażenie i
urządzenia)
Budynki mieszkalne, usługowe
i przemysłowe
W okresie 1995-2013 nastąpił wzrost powierzchni mieszkań o 58%, a wytworzonego produktu
krajowego brutto o 78%. Pomimo tak dużych przyrostów, na wskutek termomodernizacji budynków
i poprawy efektywności, zużycie energii na cele grzewcze spadło z 6,7 TWh/rok do poziomu 4,7
TWh/rok (-29%). Jednocześnie z uwagi na większe nasycenie urządzeniami nastąpił wzrost zużycia
energii elektrycznej z poziomu 2,6 TWh/rok do 3,2 TWh/rok (+24%).
Odnawialne źródła energii
Stopień wykorzystania energii odnawialnej (bez uwzględnienia
w elektrociepłowniach) pozostaje na bardzo niskim poziomie.
Emisja zanieczyszczeń ze źródeł
komunalnych "niska emisja"
Inwentaryzacja wykonana w 1991 r wykazała istnienie ok. 100 000 pieców domowych, 17 000
ogrzewań mieszkaniowych i 1133 kotłowni opalanych paliwem stałym. Obecnie ilość palenisk na
paliw stałe (pieców i małych kotłowni) szacowana jest na ok. 30 000. W latach 90. XX w. została
zlikwidowana zdecydowana większość kotłowni opalanych paliwem stałym o mocy >50 kW.
W ramach PONE w latach 1995-2014 zlikwidowano 22695 pieców oraz 1472 kotłownie,
zainstalowano 713 instalacje OZE. Działania te są niewystarczające, jakość powietrza pozostaje zła.
W okresie 1995-2013 nastąpił spadek udziału transportu publicznego w podziale zadań
przewozowych z 49% do 36%. Nie jest wykorzystany potencjał komunikacji kolejowej.
W podróżach do śródmieścia udział transportu publicznego jest znacznie większy od przeciętnej
(47,7%), na wskutek ograniczeń w ruchu pojazdów indywidualnych i możliwości parkowania.
Liczba zarejestrowanych pojazdów wzrosła z 224 905 w 1995 r. do 503 287 w 2013 r. (+124%).
Wskaźnik motoryzacji osiągnął wysoką wartość 521 samochodów osobowych na 1000
mieszkańców. Ponad 2/3 pojazdów nie spełnia wymagań norm emisji EURO 4. Udział przejazdów
Transport publiczny
Transport
(pojazdy gminne,
transport publiczny,
transport prywatny i
komercyjny)
Transport indywidualny
27
współspalania
biomasy
Sektor
Podsektor
Ruch pieszy i rowerowy
Gospodarka odpadami
Gospodarka
wodno-ściekowa
Oświetlenie publiczne
Dystrybucja ciepła,
energii elektrycznej
i gazu ziemnego
Ocena dotychczasowej strategii Gminy Miejskiej Kraków
samochodami osobowymi wzrósł z 19% w 1995 r. do 34% w 2013 r. Samochody osobowe
najczęściej przewożą jedną (61%) lub dwie (28%) osoby. Udział samochodów osobowych
w podróżach do śródmieścia jest znacznie mniejszy (27%), a w dojazdach z gmin sąsiednich
znacznie większy (40%) od przeciętnej. Dane wskazują na skuteczność działań ograniczających
ruch pojazdów indywidualnych w centrum oraz słabość komunikacji zbiorowej, szczególnie
w odległych dzielnicach i w połączeniach z gminami sąsiednimi.
Udział ruchu pieszego w podziale zadań przewozowych utrzymuje się na stałym poziomie (2829%), udział ruchu rowerowego powoli rośnie, ale utrzymuje sie na bardzo niskim poziomie (1,2%),
Infrastruktura rowerowa jest niewystarczająca, szczególnie w zakresie połączeń
międzydzielnicowych i połączeń dzielnic z centrum miasta.
W lipcu 2013 wdrożony został Zintegrowany System Gospodarki Odpadami Komunalnymi.
Odbierane i zagospodarowywane są odpady zmieszane, odpady kuchenne, odpady zbierane
selektywnie, odpady wielkogabarytowe oraz odpady zielone. Wszystkie niesegregowane odpady
poddane zostają procesowi przetworzenia mechaniczno-biologicznego, na składowisku deponowana
jest tylko część frakcji nadsitowej. Coraz sprawniej działa system selektywnej zbiórki odpadów,
a w 2015 nastąpi oddanie do użytku Zakładu Termicznego Przekształcania Odpadów.
Od 2000 r. prowadzone są działania mające na celu kompleksowe uporządkowanie gospodarki
wodno-ściekowej na obszarze miasta, poprawę infrastruktury technicznej oraz poprawę dostępu
do usług. Działania te obejmują: modernizację i rozbudowę oczyszczalni ścieków Płaszów II,
modernizację i rozbudowę oczyszczalni ścieków Kujawy, renowację sieci kanalizacyjnej, budowę
sieci kanalizacyjnej w celu zwiększenia stopnia skanalizowania, budowę dwóch zbiorników
wodociągowych Górka Narodowa Wschód. Z sieci wodociągowej korzysta 99,7% mieszkańców,
a z sieci kanalizacyjnej 99,3% mieszkańców.
W latach 1998-99 przeprowadzono kompleksową modernizację sieci oświetlenia publicznego.
W wyniku modernizacji osiągnięto poprawę parametrów oświetlenia, zmniejszenie mocy
zainstalowanych urządzeń o 40%, zmniejszenie zużycia energii elektrycznej o 30%, poprawę
estetyki i zmniejszenie kosztów bieżącego utrzymania. W latach 2014-15 wykonywany jest kolejny
etap modernizacji, obejmujący wymianę 8143 opraw, rozbudowę systemu monitorowania i
inteligentnego sterowania oświetleniem, poprawę efektywności energetycznej.
Sieć ciepłownicza obejmuje swoim zasięgiem działania niemal cały obszar zwartej zabudowy
wielorodzinnej i usługowej. Dostęp do ciepła sieciowego ma ok. 65% mieszkańców. Łączna
długość sieci wynosi 802,19 km, w tym sieci wykonanych w technologii rur preizolowanych
z systemem sygnalizacji stanów alarmowych 448,03 km (55,9%). Na efektywność wykorzystania
systemu ciepłowniczego wpływa sprzedaż ciepła poza sezonem grzewczym, która wzrosła z 44 MW
w 1995 r. do 155 MW w 2013 r. W latach 2005-2014 poziom cen ciepła sieciowego utrzymywał się
na poziomie konkurencyjnym w stosunku do innych nośników energii. Dostęp do sieci gazowniczej
28
Sektor
Produkcja energii
elektrycznej, ciepła i
chłodu w instalacjach
nie objętych EU ETS
Zieleń
Planowanie miejskie
Zamówienia publiczne
Informacja
i edukacja
Podsektor
Ocena dotychczasowej strategii Gminy Miejskiej Kraków
ma mieszkańców, a do sieci elektroenergetycznej 100% mieszkańców.
Instalacje wytwarzające energię nie objęte EU ETS to przede wszystkim lokalne kotłowni gazowe
(sporadycznie olejowe) wytwarzające ciepło dla potrzeb grzewczych. Zaledwie kilku instalacji
pracuje w wysokosprawnej kogeneracji, wytwarzają ciepło i energie elektryczną. Instalację
wykorzystujące odnawialne źródła energii mają charakter indywidualny.
Pod względem powierzchni zajmowanej przez zieleń miejską (parki, zieleńce, zieleń osiedlową
i lasy komunalne) Kraków zajmuje 49 miejsce wśród sklasyfikowanych 65 miast na prawach
powiatu. Tereny zielone zajmują 9 proc. powierzchni miasta, w tym parki, zieleńce i tereny zieleni
osiedlowej zajmują 4,8% a lasy 4,3%. Stan i ilość terenów zielonych należy uznać
za niezadowalające. Dodatkowo obszary zielone w Krakowie nie stanowią zwartej, powiązanej ze
sobą sieci.
Na terenie Krakowa obowiązuje 136 planów miejscowych (styczeń 2015, które obejmują 49,4 %
powierzchni miasta. W trakcie sporządzania jest 44 planów. W planach uwzględniany jest nakaz
stosowania ekologicznie czystych systemów grzewczych i zakaz stosowania paliw stałych dotyczy
nowych obiektów). Ze względu na presję na zabudowę atrakcyjnych działek ochrona korytarzy
przewietrzania miasta i zieleni nie jest wystarczająca.
W zamówieniach publicznych w niewielkim stopniu uwzględniane są zagadnienia ograniczania
emisji i efektywności energetycznej, w szczególności przy zamawianiu usług budowlanych.
Przekaz dotyczący strategii miasta w zakresie redukcji emisji zanieczyszczeń jest mało spójny,
a działania miasta w tym zakresie niedostatecznie podkreślone. Słabo wypełniana jest wzorcowa
rola GMK w zakresie podnoszenia efektywności energetycznej. Poziom świadomość społecznej
dotyczącej koniczności ograniczania emisji gazów cieplarnianych i efektywnego wykorzystania
zasobów jest niski.
Źródło: PGN
29
Należy odnotować intensyfikację działań w zakresie gospodarki niskoemisyjnej w obszarze Gminy
Miejskiej Kraków po przyjęciu przez Sejmik Województwa Małopolskiego Programu Ochrony
Powietrza dnia 30 września 2013 r.


Sejmik Województwa Małopolskiego podjął uchwałę określającą rodzaje dopuszczonych
do stosowania pali.
Likwidacja palenisk opalanych paliwem stałym jest realizowana poprzez:
o
o
o





dotacje do trwałej zmiany systemu ogrzewania opartego na paliwie stałym, polegającej
na podłączeniu do miejskiej sieci ciepłowniczej, zainstalowaniu ogrzewania gazowego,
elektrycznego lub olejowego; podłączenie ciepłej wody użytkowej w związku z likwidacją
palenisk lub kotłowni opalanych paliwami stałymi; instalację kolektorów słonecznych i
pomp ciepła; dotacje wynoszą do 100 % poniesionych kosztów dla wniosków złożonych w
latach 2014 – 2015, do 80% w roku 2016, do 60% w roku 2017 i do 40% w roku 2018
program pomocy społecznej w postaci Lokalnego Programu Osłonowego dla osób, które
poniosły zwiększone koszty grzewcze lokalu związane z trwałą zmianą systemu
ogrzewania opartego na paliwie stałym na jeden z systemów proekologicznych,
działania spółek dystrybucyjnych (MPEC, Polskiej Spółki Gazownictwa i Tauron
Dystrybucja)
w
zakresie
rozbudowy
sieci
ciepłowniczej,
gazowniczej
i elektroenergetycznej w celu likwidacji palenisk opalanych paliwem stałym.
Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cielnej kontynuuje rozbudowę sieci ciepłowniczej
w rejonach koncentracji palenisk opalanych paliwem stałym, m. in. w obrębie Starego Miasta.
W wyniku referendum z 25 maja 2014 r., w którym 85% głosujących opowiedziało się
za rozbudową systemu ścieżek rowerowych a 70% za budową metra powstaje nowa strategia
rozwoju systemów transportu, w której priorytetem w zakresie rozwiązań komunikacyjnych
jest transport szynowy oraz rowerowy.
Zespół zadaniowy ds. realizacji wyników referendum z dnia 25 maja 2014 r. w zakresie
pytania obejmującego zagadnienie ścieżek rowerowych przyjął kluczową rekomendację
dotyczącą zakresu finansowo-rzeczowego samodzielnych inwestycji rowerowych (drogi
dla rowerów wraz z towarzyszącymi obiektami inżynierskimi) na lata 2015-2019.
Rekomendacja wskazuje kwotę 145 mln zł przeznaczoną na budowę ok. 112 km dróg
dla rowerów i 1700 mb obiektów inżynierskich i wprowadzenie jej do inwestycji
strategicznych w budżecie miasta. Planowana jest znacząca rozbudowa miejskiej
wypożyczalni rowerów do 150 stacji i 1500 rowerów (obecnie 34 stacji i 300 rowerów).
Uchwalenie w lipcu 2014 r. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego Miasta Krakowa otworzyło drogę do podjęcia kilkudziesięciu miejscowych
planów zagospodarowania przestrzennego, ustalających warunki zabudowy, porządkujące
procesy inwestycyjne oraz chroniące tereny posiadające cenne walory przyrodnicze
i krajobrazowe.
W ramach programu Monit-Air przygotowywany jest "Zintegrowany system monitorowania
danych przestrzennych dla poprawy jakości powietrza w Krakowie", narzędzie zintegrowane
z Miejskim Systemem Informacji Przestrzennych (MSIP). Elementami systemu będą:
o
o
o
o
inwentaryzacja palenisk na paliwa stałe (pieców, kotłowni i kominków),
ogólna inwentaryzacja terenów pokrytych roślinnością, ze szczególnym uwzględnieniem
terenów zieleni miejskiej,
mapa pokrycia terenu z przyporządkowaniem współczynników aerodynamicznej
szorstkości terenu,
ocena warunków przewietrzania Krakowa przy wykorzystaniu zaawansowanych
systemów modelowania.
Dane przestrzenne uzyskane z inwentaryzacji i pomiarów oraz wyniki modelowania warunków
przewietrzania miasta wykorzystane zostaną w procesie planowania przestrzennego, w celu
kształtowania zagospodarowanie terenu w sposób optymalny dla poprawy warunków aerosanitarnych
i zapewnienia lepszej wymiany i regeneracji powietrza w Krakowie.
30
Powołano Zarząd Zieleni Miejskiej, który od lipca 2015 r. przejmie od Zarządu Infrastruktury
Komunalnej i Transportu zadania z zakresu zieleni. ZZM będzie opiekował się w sumie 1385 ha
zieleni w mieście: 43 parkami (394 ha), 334 zieleńcami (280 ha), 810 zielonymi pasami drogowymi
(532 h) oraz 168 ha zieleni osiedlowej. Od stycznia 2016 roku dojdzie do tego 448 ha lasów, bez
Lasku Wolskiego (466 ha). Wyspecjalizowana jednostka zapewni lepszą opiekę nad zielenią, o ile
będą zapewnione niezbędne fundusze w budżecie miasta.
Działania Gminy Miejskiej Kraków w zakresie gospodarki niskoemisyjnej, szczególnie od 2013
roku należy ocenić jako słuszne co do kierunków, lecz niewystarczająco skuteczne do osiągnięcia
zaplanowanych celów. Wpływ na nieskuteczność działań ograniczających zanieczyszczenie
powietrza mają czynniki w dużym stopniu niezależne od władz lokalnych:





brak uregulowań prawnych na poziomie krajowym (minimalne wymagania jakościowe
dla paliw stałych, minimalne wymagania dla kotłów na paliwo stałe dopuszczonych do obrotu,
możliwość wprowadzenia stref ograniczonej emisji komunikacyjnej, nieskuteczna kontrola
emisji z pojazdów, opóźnione przyjęcie ustawy o odnawialnych źródłach energii),
niekorzystne
warunki
klimatyczne
oraz
lokalne
warunki
rozprzestrzeniania
się zanieczyszczeń,
duży udział zanieczyszczeń z napływu i tła lokalnego,
ograniczone możliwości inwestycyjne, szczególnie w zakresie transportu szynowego
i drogowego,
brak akceptacji społecznej dla działań ograniczających korzystanie z prawa własności
(ograniczenia w zabudowie korytarzy przewietrzania oraz terenów zielonych) lub praw
indywidualnych (ograniczenia w ruchu pojazdów w strefach, w których występują
przekroczenia dopuszczalnych emisji).
Realizacja strategii gospodarki niskoemisyjnej wymaga wielotorowych, równoczesnych
i zdecydowanych działań w obszarach:








poprawa efektywności energetycznej,
zwiększanie wykorzystania energii wytwarzanej w wysokosprawnej kogeneracji i energii
odnawialnej,
likwidacja palenisk opalanych paliwem stałym,
ograniczanie indywidualnego transportu samochodowego na rzecz transportu zbiorowego
(głównie szynowego) i rowerowego.
planowanie i zarządzanie miastem w sposób ograniczający konieczności zbędnych
przejazdów,
poprawa warunków wymiany i regeneracji powietrza poprzez zachowanie korytarzy
przewietrzania i zwiększanie terenów zielonych,
poprawa jakości przestrzeni miejskiej i ożywienia centrów miasta, co może przyczynić się
do zahamowania procesu niekontrolowanego rozprzestrzeniania się miasta (urban sprawl),
pozyskiwanie akceptacji społecznej.
Zwiększeniu skuteczności działań ma służyć dokument strategiczny Plan gospodarki niskoemisyjnej
dla Gminy Miejskiej Kraków.
31
4. Ocena stanu środowiska
Charakterystyka i ocena istniejącego stanu środowiska na terenie Krakowa została dokonana
w oparciu o informacje zawarte w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej oraz innych dokumentach:




Środowisko przyrodnicze Krakowa. Zasoby - Ochrona - Kształtowanie pod redakcją
M. Baścik i B. Debogorskiej, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu
Jagiellońskiego w Krakowie, Kraków 2015;
Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2013 roku opracowany
przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie;
Program ochrony powietrza dla stref województwa małopolskiego, 2013;
Program Ochrony Środowiska dla Miasta Krakowa na lata 2012-2015 z perspektywą na lata
2016-2019.
W ocenie istniejącego stanu środowiska Gminy Miejskiej Kraków szczególnie uwzględniono obszary
objęte przewidywanym znaczącym oddziaływaniem na środowisko naturalne.
4.1 Warunki geologiczne, rzeźba terenu, gleby
Pod względem budowy geologicznej Kraków należy do dwóch różnych obszarów: Karpat
oraz monokliny śląsko-krakowskiej. Monoklina śląsko-krakowska powstała na przełomie kredy
i trzeciorzędu, a zbudowana jest głównie z utworów mezozoicznych. Jej lekko nachylona
ku wschodowi powierzchnia została najpierw zrównana, następnie zaś, w miocenie, nasunięte
na nią zostały płaszczowiny fliszu karpackiego a w południowej części utworzony został szeroki rów
wypełniony przez wody morskie. Najstarszymi a jednocześnie najbardziej charakterystycznymi
dla tego obszaru skałami są występujące w wielu miejscach na powierzchni kompleksy wapieni
górnojurajskich. Są one reprezentowane głównie przez dwa typy: wapienie ławicowe z konkrecjami
krzemionkowymi i licznymi spękaniami ciosowymi, odsłaniające się między innymi w Mydlnikach,
Podgórzu i Tyńcu oraz wapienie skaliste o znacznej odporności, dzięki czemu wyraźnie zaznaczają się
w rzeźbie jako formy skałkowe występujące w obrębie wzgórz zrębowych, głównie Sowińca
i w okolicach Tyńca. Zrębami tektonicznymi są także, ograniczone ze wszystkich stron uskokami,
wzgórza pomiędzy Kostrzem, Pychowicami i Zakrzówkiem oraz Krzemionki w Podgórzu. Pomiędzy
wzgórzami zrębowymi znajdują się szerokie zapadliska wyścielone utworami mioceńskimi.
Największe z nich Cholerzyn – Półwieś przebiega pomiędzy Garbem Tenczyńskim a Lasem Wolskim.
Utwory czwartorzędowe o miąższości od kilku, kilkunastu metrów do ok. 50 m leżą na powierzchni
erozyjnej o różnej genezie i wieku. Najstarsze osady plejstoceńskie to żwiry karpackie występujące
w okolicy Tyńca.
Rzeźba miasta jest bardzo urozmaicona, w czym udział ma zarówno budowa geologiczna i związana
z nią różna odporność skał podłoża, jak i same procesy morfogenetyczne. Obszar miasta leży na styku
trzech dużych jednostek geomorfologicznych: Wyżyny Krakowskiej, która jest częścią Wyżyny
Śląsko-Małopolskiej, Kotliny Sandomierskiej oraz Pogórza Karpackiego. Można wyróżnić pięć
głównych jednostek geomorfologicznych: Pradolina Wisły, Skłon Wyżyny Małopolskiej, Zrąb
Sowińca, izolowane zręby Bramy Krakowskiej i Wysoczyzna Krakowska. Pradolina Wisły jest
szeroką do 8 km rynną dolinną o sterasowanym dnie i na ogół łagodnych zboczach, wyciętą w iłach
mioceńskich i późniejszych osadach z okresu zlodowacenia krakowskiego a wyścieloną utworami
czwartorzędowymi o grubości do 30 m. Skłon Wyżyny Małopolskiej obejmuje północną część
obszaru miasta Krakowa. Są to poprzecinane dolinami lewych dopływów Wisły, Prądnika i Dłubni
dość rozległe „działy” Pasternika, Witkowicki, Mistrzejowicki i Krzesławicki, wysokie do 90 m ponad
dno doliny Wisły. Zrąb Sowińca jest to przeobrażony zrąb tektoniczny wznoszący się do ok. 340 m
n.p.m. Zbudowany jest ze skrasowiałych wapieni górnojurajskich, często odsłaniających się spod
pokrywającego je lessu, miejscami także odsłaniają się margle kredowe. Stoki Zrębu Sowińca są silnie
urzeźbione przy czym w części wschodniej występują niecki denudacyjne a w lessie parowy
i wąwozy, natomiast w zachodniej – przeważają okresowo odwadniane doliny V-kształtne, o stromych
zboczach i dość dużych głębokościach do 20 m. Z form antropogenicznych znajdują się dwa kopce:
32
Tadeusza Kościuszki oraz Józefa Piłsudskiego na Sowińcu, będący kulminacją całego obszaru miasta
Krakowa – 356 m n.p.m. Przełomowy odcinek doliny Wisły pod Tyńcem czyli tzw. Brama
Krakowska jest największym przewężeniem doliny Wisły. W sąsiedztwie rzeki występuje szereg
izolowanych zrębów tektonicznych (Wzgórz Tynieckich, Kostrza, Pychowic, Skałek Twardowskiego,
Wawelu i Krzemionek) pooddzielanych wąskimi rowami tektonicznymi. Wysoczyzna Krakowska jest
wyższym poziomem Kotliny Sandomierskiej, przechodzącym w południowej części w Pogórze
Karpackie (Wielickie). Stanowią ją niewysokie pagóry i garby zbudowane częściowo z iłów
mioceńskich a gdzieniegdzie także z wapieni górnojurajskich. W pasie wzdłuż północnej granicy
miasta i w jego części wschodniej występują gleby brunatne, a u podnóży zboczy czarnoziemy
i pyłowe czarne ziemie. Gleby lessowe występują na Bielanach, gdzie przechodzą w piaszczystogliniaste i gliniaste gleby brunatne, a także w otoczeniu Kopca Kościuszki (zalegają na podłożu
wapieni górnojurajskich). W dnie doliny Wisły występują mady gliniaste a w południowej części
miasta rędziny oraz piaski słabo gliniaste (brunatne i bielicowe), natomiast dno doliny Wilgi
wyścielają piaski gliniaste.8
Przyczynami zanieczyszczeń gleb na terenie Krakowa są przede wszystkim skażenia przemysłowe
i komunikacyjnej, a także niewłaściwie stosowane środki chemizacji w rolnictwie lub niewłaściwe
metody uprawy. Także duże zanieczyszczenie powietrza powoduje przenikanie zanieczyszczeń
do gleby. Do szczególnych zagrożeń środowiskowych gleb zalicza się między innymi nadmierną
zawartość metali ciężkich, w tym ołowiu, cynku i kadmu. Wysoka zawartość tych metali występuje
głównie w glebach rejonów oddziaływania przemysłu oraz na obszarach zurbanizowanych. Stopień
zanieczyszczenia gleb w Krakowie jest badany w punkcie pomiarowo - kontrolnym Pleszów (Nowa
Huta) Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie.
Wykonane w 2007 r. badania pilotażowe (w 22 punktach) stopnia zanieczyszczenia gleb wskazały,
że zawartość metali ciężkich (ołów, cynk i kadm) jest w Krakowie znacznie wyższa od naturalnej
zawartości tych metali oraz szczególnie duża zawartość metali występują w rejonach: kombinatu
metalurgicznego, Podgórza, Tyńca i okolic Dębnik.
4.2 Złoża kopalin
Na obszarze Krakowa występują następujące surowce mineralne o znaczeniu przemysłowym:
wapienie jurajskie, iły mioceńskie oraz piaski, żwiry i pospółki czwartorzędowe. Wapień był
eksploatowany w kamieniołomach jako kamień budowlany lub do produkcji sody (Zakrzówek) oraz
wapna (Liban). W granicach miasta znajduje się 8 udokumentowanych złóż kopalin, w tym 5 złóż
piasków i żwirów, jedno złoże wapieni i dwa złoża surowców ilastych. W związku z eksploatacją złóż
kopalin ustanowionych zostało 5 terenów górniczych: Brzegi II, Brzegi III, Wolica II, Bonarka
i Zesławice I.
W obrębie miasta występują dwa udokumentowane złoża wód leczniczych: złoże „Mateczny” i złoże
„Swoszowice”. Złoże „Mateczny” stanowią wody siarczanowo - chlorkowo - sodowe - wapniowo magnezowe i siarczkowe. Zgodnie z koncesją wydaną przez Ministra Środowiska w dniu 17.02.2005
(Nr 1/2005) udzielonej na okres 30 lat, woda lecznicza wykorzystywana może być do celów
leczniczych, do zabiegów balneologicznych oraz do butelkowania. Dla złoża „Mateczny” ustanowiony
został obszar górniczy i teren górniczy „Mateczny I”. Złoże „Swoszowice” - na terenie uzdrowiska
znajdują się wody mineralne o właściwościach leczniczych: siarczanowo – wodorowęglanowo –
wapniowo - magnezowe z siarkowodorem. Dla złoża „Swoszowice” (źródła: Główne i Napoleon)
ustanowiony został obszar górniczy i teren górniczy „Swoszowice”.9
8
M. Baścik, B. Degórska i in. Środowisko przyrodnicze Krakowa, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej
Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, 2015
9
M. Baścik, B. Degórska i in. Środowisko przyrodnicze Krakowa ...
33
4.3 Wody powierzchniowe i podziemne
Sieć rzeczną Krakowa stanowi Wisła wraz z dopływami. Dopływy lewobrzeżne to Sanka, Rudawa,
Prądnik (Białucha), Łęgówka, Rów Lesisko, Dłubnia, Kanał Suchy Jar i Potok Kościelnicki. Dopływy
prawobrzeżne to Potok Kostrzecki, Potok Pychowicki, Wilga i Serafa. Cieki te, których źródła
znajdują się poza granicami miasta posiadają też własne dopływy; z ważniejszych należy wymienić:
Garliczankę, Sudoł i Sudoł Dominikański – dopływy Prądnika, Baranówkę – dopływ Dłubni oraz
Drwinę Długą – dopływ Serafy. Występują też cieki okresowe i epizodyczne. Do nich należy m.in.
Drwinka wypływająca i zanikająca na terenie Prokocimia i Woli Duchackiej.
Wody stojące na terenie Krakowa występuj w formie naturalnych i sztucznych zbiorników wodnych:
Zakrzówek, Zesławice na Dłubni, Zalew Nowohucki, Staw Dąbski, Przylasek Rusiecki, Zalew Bagry,
Staw Płaszowski, Stawy Bonarka, Kąty tyniecki, Koło Tynieckie, stawy: w Mydlnikach,
na Pasterniku, Janasówka, Szuwarowa, przy Kaczeńcowej, przy Smoleńskiego, Szlachetny,
przy Geologów, zbiorniki wodne: Brzegi i Wolica.
Obszary podmokłe (bagna i mokradła) są ważne dla naturalnej retencji wodnej. Większe
powierzchniowo obszary podmokłe występują: pomiędzy Bronowicami Wielkimi a Toniami,
w dolinie Dłubni między Batowicami i Mistrzejowicami, w obniżeniu między Czyżynami a osiedlem
Lesisko (starorzecze Wisły), między Dłubnią a Kanałem Suchy Jar oraz wzdłuż Strugi Rusieckiej.
Po prawej stronie Wisły: w rejonie Tyńca, Kostrza, Skotnik, Kobierzyna, Pychowic, w dolinie Wilgi
i jej dopływów oraz w zlewni Serafy i Drwiny Długiej.
Stan ekologiczny jednolitych części wód powierzchniowych (JCWP) klasyfikowany jest
w pięciostopniowej skali, od bardzo dobrego poprzez dobry, umiarkowany, słaby po zły. W przypadku
sztucznych i silnie zmienionych jednolitych części wód powierzchniowych, przekształconych przez
człowieka w stopniu uniemożliwiającym przywrócenie do stanu naturalnego określa się potencjał
ekologiczny, również w pięciostopniowej skali (maksymalny, dobry, umiarkowany, słaby, zły).
Badania jakości wód prowadzone są przez WIOS. Większość jednolitych części wód
powierzchniowych na terenie Krakowa klasyfikowana jest jako silnie przekształcona: Wisła od Skawy
do Skawinki, Wisła od Skawinki do Podłężanki, Sanka, Rudawa od Racławki do ujścia, Serafa, Wilga,
Prądnik do Garliczki do ujścia, Sudoł Dominikanski, Dłubnia od Minożki do ujścia. Jakość wód
powierzchniowych jest słaba. Jedynie Sanka, Rudawa, Prądnik i Dłubnia osiągnęły umiarkowany
potencjał ekologiczny, pozostałe JCWP słaby (Wilga, Sudoł) lub zły (Wisła, Serafa). Stan ekologiczny
JCWP sklasyfikowany jest jako słaby (Potok Kostrzecki, Potok Kościelnicki, Podłężanka) lub zły
(Baranówka). Na taką klasyfikację miała wpływ niska ocena stanu elementów biologicznych oraz
poziom zanieczyszczeń fizykochemicznych, a w przypadku Wisły również zasolenie.
Ocena przydatności wód ujmowanych dla celów zaopatrzenia ludności w punktach pomiarowokontrolnych: Sanka, Rudawa i Dłubnia wskazuje na poprawę ich jakości, od 2010r. klasyfikowane
są w kategorii A3 (wody wymagające wysokosprawnego uzdatniania fizycznego i chemicznego).
Czynnikiem stanowiącym największe zagrożenie dla stanu jakości wód powierzchniowych jest
działalność antropogeniczna. Do głównych presji wywieranych przez człowieka na środowisko wodne
należy zaliczyć: nadmierny pobór wód na różne cele, wprowadzanie ścieków komunalnych
i przemysłowych oraz wód pochłodniczych i kopalnianych, zanieczyszczenia obszarowe, spływające
z wodami opadowymi głównie z terenów użytkowanych rolniczo, zmiany morfologiczne
i hydrologiczne (zmniejszenie naturalnej retencji, regulacje rzek i potoków, budowa wałów
przeciwpowodziowych). Wody Wisły niosą głownie zanieczyszczenia przemysłowe ze zlewni Białej,
Gostyni i Przemszy, w tym zasolone wody kopalniane z górnośląskich kopalni węgla kamiennego.
Sola i Skawa doprowadzają do Wisły ścieki przemysłowe i komunalne. Na terenie Krakowa
niekorzystnie na jakość wód wpływają ścieki przemysłowe, w większości oczyszczane jednie
mechanicznie. Zagrożeniem są przemysłowe składowiska, w tym hałdy i odstojniki zlokalizowane
w dolinie Wisły. Wody powierzchniowe są zanieczyszczane przez wody opadowe odprowadzane
są do cieków i kanałów bez oczyszczenia, związki chemiczne z nawozów sztucznych i środków
34
ochrony roślin spłukiwane z terenów rolniczych. Ścieki komunalne są niemal w całości (96-97%)
oczyszczane mechanicznie i biologicznie. 10
Na terenie miasta można wyróżnić cztery zbiorniki wód podziemnych występujących w utworach:
jurajskich, kredowych, mioceńskich i czwartorzędowych. W zbiorniku jurajskim woda występuje na
kilku poziomach nie kontaktujących się często ze sobą; zachodzą tutaj też duże wahania zwierciadła
wody i wydajności, woda jest twarda i zmineralizowana. Podobne właściwości mają zajmujące małe
powierzchnie wody zbiornika kredowego. Zbiornik mioceński, szczególnie w piaskach bogucickich
w południowej części miasta (Kobierzyn, Wola Duchacka, Borek Fałęcki) wyróżnia się dobrą jakością
wód i podwyższoną mineralizacją (Mateczny, Swoszowice). Natomiast największy zbiornik
(o miąższości do kilkunastu metrów) występuje w utworach czwartorzędowych w dolinie Wisły
(głównie w obrębie starych koryt Wisły i Prądnika). Najbardziej zasobne fragmenty złóż wód
podziemnych tworzą Główne Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP). Na terenie Krakowa znajdują
się fragmenty trzech GZWP:
1. Zbiornik Dolina Rzeki Wisły (Kraków) - GZWP nr 450 związany jest z utworami
czwartorzędowymi - poziom wodonośny plejstoceński (Q). Na terenie Krakowa znajdują
się dwa fragmenty tego zbiornika. Pierwszy (większy) obszar tworzy szerokie równoleżnikowy
pas na linii centrum Nowej Huty – Krowodrza - Olszanica. Drugi obszar obejmuje zachodnią
część kombinatu hutniczego oraz przylegające do niego od wschodu i południowego-wschodu
tereny wraz ze składowiskami przemysłowymi. Wody charakteryzują się bardzo zróżnicowaną
jakością. Generalnie są to wody gorszej jakości, wymagające procesu uzdatniania przed
wykorzystaniem do celów konsumpcyjnych.
2. Subzbiornik Bogucice - GZWP nr 451, rozciąga się równoleżnikowo, obejmując swoim
zasięgiem południowo-wschodnią cześć Krakowa (Podgórze) oraz duże fragmenty gmin
Wieliczka, Niepołomice i Kłaj. Jest to zbiornik związany z górną częścią miocenu,
wykształcony w postaci kompleksu zawodnionych piasków bogucickich - poziom wodonośny
piętra trzeciorzędowego mioceńskiego (M).
3. Zbiornik Częstochowa E GZWP 326 (J3). Fragmenty tego zbiornika występują w rejonie osiedli
Mistrzejowice, Zesławice, Batowice i Kantorowice. Obejmuje on obszar wychodni formacji
jurajskiej pod zróżnicowanym, głównie przepuszczalnym nadkładem czwartorzędowym. Jest
to przepływowy, odkryty, szczelinowo - krasowo - porowy zbiornik zbudowany z różnych
litologicznie typów wapieni. Na wskutek braku izolacji wody tego zbiornika łatwo ulegają
degradacji.11
Wody podziemne Krakowa charakteryzują się w większości średnim, wysokim lub bardzo wysokim
stopniem zagrożenia. Niezagrożonymi użytkowymi poziomami wód podziemnych są jurajskie bloki
tektoniczne odizolowane od powierzchni nadkładem utworów mioceńskich.
Zagrożeniem dla wód podziemnych są składowiska odpadów przemysłowych i elektroenergetycznych,
zbiorniki wyrobów ropopochodnych, ścieki przemysłowe i komunalne, zanieczyszczenie wód
powierzchniowych oraz duża emisja gazowa i pyłowa. Zanieczyszczenie wód podziemnych jest m. in.
wynikiem przenikania zanieczyszczeń z powietrza do gleby, a stamtąd do wód podziemnych,
zwłaszcza do pierwszego horyzontu wód gruntowych. Podobnie do wód podziemnych mogą przenikać
związki chemiczne z nawozów sztucznych i środków ochrony roślin.12
4.4 Warunki klimatyczne i bioklimatyczne
Kraków położony jest na dolnej granicy umiarkowanie ciepłego piętra klimatycznego Karpat, jako
odmiana klimatu kotlin (wg Hessa 1969). Na podstawie stuletnich danych (1901-2000) średnia roczna
10
Ocena stanu jednolitych części wód powierzchniowych monitorowanych w roku 2013 w województwie
małopolskim z uwzględnieniem wyników ocen z lat 2010-2012, WIOŚ 2013
11
M. Baścik, B. Degórska i in. Środowisko przyrodnicze Krakowa ...
12
M. Baścik, B. Degórska i in. Środowisko przyrodnicze Krakowa ...
35
temperatura powietrza wynosi 8,7oC, temperatura stycznia: od -4,0 do -2,1 oC a lipca od 18 do 19,9
o
C. Absolutna maksymalna temperatura w ciągu roku osiągnęła wartość 37,4oC a minimalna -32,7oC.
Długość pór roku: zima 69 dni, przedwiośnie 31, wiosna 29, lato około 172 dni, a jesień
(z przedzimiem) około 65 dni, okres wegetacyjny trwa 222 dni (od 30 marca do 30 listopada). Średnia
suma rocznych opadów w Krakowie waha się od 650 do 700 mm, największa może wynosić ponad
900 mm, a najmniejsza 420 mm. Największe miesięczne sumy opadów wykazuje lipiec (około 100
mm), a najmniejsze styczeń lub luty (30 mm). Liczby dni z opadem, których średnio w roku jest
w Krakowie około 170 (najwięcej w grudniu, styczniu i listopadzie - powyżej 15, a najmniej
we wrześniu i październiku - około 13) wykazują dużą zmienność. Opady śniegu stanowią do 80%
opadów w styczniu, a zdarzają się od października do kwietnia. Na wielkość opadów wpływa także
rzeźba terenu, na wypukłych formach terenu jest ich około 20% więcej. Przeciętnie w roku występuje
około 65 dni z pokrywą śnieżną, przeważnie w okresie pomiędzy pierwszą dekadą grudnia a trzecią
dekadą marca. Rzeźba terenu ma też istotny wpływ na stosunki anemologiczne. Przeważającym
kierunkiem wiatrów jest zachodni (pok. 20%) a następnie zachodnio-północno-zachodni i zachodniopołudniowo-zachodni (po ok.10%), pozostałe kierunki stanowią po kilka procent. Najwięcej
dni z wiatrem silnym (powyżej 10 m/s) występuje w miesiącach zimowych (w ciągu roku jest
ich średnio ponad 20). Zachmurzenie w Krakowie nie odbiega od tego jakie występuje w innych
częściach kraju, wynosi średnio 68%. W ciągu roku jest więcej dni pochmurnych (liczba około 160)
niż pogodnych, najwięcej w miesiącach zimowych.
Wiatr halny niekorzystnie oddziałuje na zdrowie mieszkańców miasta, podobnie jak inwersja
temperatury połączona z dużym zamgleniem i koncentracją zanieczyszczeń powietrza. Wyraźny jest
też wpływ zabudowy na klimat w obszarze miasta. Stwierdzono występowanie tzw. miejskiej wyspy
ciepła, co oznacza podwyższenie o 1-2oC temperatury w obszarach najgęściej zabudowanych.
Również specyficzny układ osiedli (wielokondygnacyjne bloki mieszkalne) wymusza zmiany
cyrkulacji i turbulencji powietrza oraz lokalne zmiany kierunków i prędkości wiatrów.
Przeważająca cześć miasta położona jest na terenach niekorzystnych, w dnie doliny Wisły
i jej dopływów. Panują tu często przygruntowe inwersje temperatury i mgły radiacyjne sprzyjające
koncentracji zanieczyszczeń. Korzystne warunki mezoklimatyczne występują na zboczach
i wzniesieniach powyżej 20 m nad dnem doliny. Tereny te rzadko bywają w zasięgu mgieł
radiacyjnych, charakteryzują się większym nasłonecznieniem, lepszą wentylacją i korzystniejszym
stanem aerosanitarnym. Natomiast bardzo korzystne warunki mezoklimatyczne panują
na południowych zboczach Wyżyny Małopolskiej, Wysoczyzny Krakowskiej, Pogórza Wielickiego
oraz w rejonie izolowanych zrębów Bramy Krakowskiej. Występują tu optymalne warunki termiczne
i wilgotnościowe, dobre przewietrzanie i duże nasłonecznienie.13
4.5 Szata roślinna
Najcenniejszymi zbiorowiskami roślinnymi na obszarze miasta są zbiorowiska leśne i drzewostany
parków miejskich. Lasy zajmują zaledwie 1431 ha co stanowi 4,38% powierzchni miasta, z czego
kompleks Lasu Wolskiego 419 ha, a ponadto ich rozmieszczenie jest nierównomiernie; występują
głównie w zachodniej części Krakowa. Struktura własności gruntów leśnych przedstawia się
następująco (stan: grudzień 2011r.): grunty leśne komunalne: 960,2 ha (67,1% powierzchni leśne)
w tym lasy ochronne zajmują 604,2 ha; lasy państwowe: 237,5 ha (16,6%) w całości uznane za lasy
ochronne; lasy prywatne: 194,6 ha 913,6%); lasy innej własności 38,6 ha (2,7%). Do najlepiej
zachowanych zbiorowisk leśnych należą grądy i buczyny Wzgórz Tynieckich i Lasku Wolskiego.
Do cennych należą także fragmentaryczne płaty łęgów wierzbowo-topolowych i łęgi olchowojesionowe niskiej terasy doliny Wisły i Dłubni oraz łęgu wiązowo-jesionowego. Najlepiej
zachowanym fragmentem doliny rzecznej z łęgowymi zbiorowiskami roślinnymi jest dolina Prądnika
(Białuchy) w północnej części Krakowa, gdzie na znacznym odcinku znajduje się nieuregulowane,
naturalnie meandrujące koryto.
13
M. Baścik, B. Degórska i in. Środowisko przyrodnicze Krakowa ...
36
Analiza zachowanej szaty roślinnej pozwoliła na pięciu kategorii obszarów o zróżnicowanych
walorach przyrodniczych. Obszary o najwyższych walorach to naturalne lasy, bogate pod względem
przyrodniczym łąki, murawy kserotemiczne i najstarsze parki miejskie, zajmują 8, 43% powierzchni
miasta. Obszary o wysokich walorach przyrodniczych to m. in. łąki w dolinie Wisły od Tyńca
do Pychowic, liczne zbiorniki wodne wraz z otoczeniem w Przylasku Rusieckim i w Kujawach oraz
niewielki obszary z cenną roślinnością lub stanowiące siedliska dla chronionych ptaków, większość
parków miejskich i cmentarze, łącznie obejmują 8,46% powierzchni miasta. Do obszarów cennych
pod względem przyrodniczym (18,97% pow.)zaliczono użytkowane łąki nad Wisłą i wzdłuż
większych potoków oraz pola uprawne. Największą powierzchnię (43,92%) miasta zajmują obszary
o przeciętnych walorach przyrodniczych: zieleńce, skwery, obiekty sportowe, ogródki przydomowe,
sady i ogródki działkowe. Obszary silnie przekształcone: tereny zakładów przemysłowych, składowisk
odpadów poprzemysłowych, tereny kolejowe, gęsta zabudowa mieszkaniowa zajmują 19,21%
powierzchni miasta (Wisła 1,06%).14
4.6 Fauna
W Krakowie stwierdzono występowanie 226 gatunków ptaków. W szystkie gatunki podlegają
ochronie prawnej. W tej liczbie jest 117 gatunków lęgowych i 15 prawdopodobnie lęgowych. Ponadto
na terenie miasta gnieździ się 17 gatunków chronionych wymienionych w I Załączniku Dyrektywy
Ptasiej Unii Europejskiej. Są to zarówno gatunki leśne jak muchołówki i dzięcioły, wodne jak bardzo
rzadki bączek, rybitwa rzeczna i zimorodek oraz łąkowo-polne jak błotniak stawowy, derkacz,
jarzębatka, gąsiorek i ortolan, a także zagrożony bocian biały. Oprócz bociana białego występują
jeszcze dwa gatunki zagrożone w Europie – gąsiorek oraz rzadszy od niego derkacz. Z bardzo
rzadkich gatunków występuje czapla bączek.
W Krakowie stwierdzono występowanie 42 gatunków ssaków. Z tej liczby 25 gatunków znajduje
się pod całkowitą ochroną prawną, 6 gatunków podlega częściowej ochronie, 11 gatunków należy
do grupy gatunków łownych. Pośród ssaków większych pospolicie występuje sarna, zasiedlająca
otwarte tereny łąkowo-polne, a także znacznie rzadszy zając szarak. Coraz częstszy staje się dzik.
Na szczególną uwagę zasługuje chroniony bóbr, regularnie występujący nad Wisłą, Rudawą,
Białuchą, Wilgą i Dłubnią. W wielu miejscach odnotowuje się wydrę.
W Krakowie występuje prawdopodobnie 22 gatunków nietoperzy na 24 gatunki stwierdzone w Polsce.
Odnotowano dotychczas 12 gatunków płazów oraz 5 gatunków gadów. Szczególnie cenna jest rzadka
grzebiuszka ziemna i wymienione w II Zał. Dyrektywy Siedliskowej Unii Europejskiej - kumak
nizinny i traszka grzebieniasta. Liczba gatunków gadów jest znacznie mniejsza, za to w kilku
miejscach stwierdzono rzadkiego już węża gniewosza.
W grupie bezkręgowców stwierdzono występowanie 54 gatunków ważek (w tym 4 wyjątkowo cenne),
23 gatunki trzmiela (w tym 7 narażonych na wyginięcie), 52 gatunki ślimaków, 75 gatunków motyli
(w tym 4 chronione prawem europejskim). 15
4.7 Ochrona przyrody, zabytków i krajobrazu
W obrębie Krakowa występują obszary i obiekty chronione na podstawie przepisów odrębnych: parki
krajobrazowe (3 obiekty), rezerwaty przyrody 5 obiektów), obszary Natura 2000 (3 obiekty), użytki
ekologiczne (11 obiektów), pomniki przyrody (275 obiektów).
4.7.1 Parki krajobrazowe
Parki krajobrazowe, wchodzą w skład powołanego w 1981 roku Zespołu Jurajskich Parków
Krajobrazowych. Są to: Bielańsko-Tyniecki Park Krajobrazowy (4238,9 ha), Tenczyński Park
Krajobrazowy (480,5 ha) i Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie (59,4 ha). Łącznie obszar
14
15
M. Baścik, B. Degórska i in. Środowisko przyrodnicze Krakowa ...
M. Baścik, B. Degórska i in. Środowisko przyrodnicze Krakowa ...
37
zajmowany przez parki krajobrazowe w granicach administracyjnych miasta wynosi 4778,8 ha,
tj. 14,6% jego powierzchni. W myśl Ustawy o ochronie przyrody tereny parków krajobrazowych
pozostają w gospodarczym użytkowaniu przy pewnych obostrzeniach mających na celu zachowanie
najcenniejszych zasobów przyrodniczych, geologicznych, historycznych i krajobrazowych.
4.7.2 Rezerwaty przyrody
Na terenie miasta utworzono 5 rezerwatów przyrody, w tym cztery zlokalizowane są w obrębie
Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego a jeden w Podgórzu. Łączna powierzchnia rezerwatów
to niewiele ponad 48 ha, co stanowi 0,14% powierzchni miasta. Bielańskie Skałki (1,73 ha, 1957) ścisły rezerwat leśny: ochrona spontanicznych procesów sukcesji biocenoz leśnych na skalistym,
dawniej pozbawionym lasu terenie zbiorowisk muraw kserotermicznych na stoku Srebrnej Góry.
Bonarka (2,29 ha, 1961) - rezerwat geologiczny: ochrona uskoków geologiczno-tektonicznych,
powierzchni abrazyjnych, odsłoniętych utworów jurajskich, kredowych i trzeciorzędowych.
Panieńskie Skały (6,41 ha, 1953) - rezerwat krajobrazowy: ochrona wąwozu jurajskiego
z wychodniami skał wapiennych oraz lasu bukowego i grądu. Skałki Przegorzalskie (1,38 ha, 1959) częściowy rezerwat florystyczny: ochrona skały porośniętej roślinnością kserotermiczną. Skołczanka
(36,52 ha, 1957) częściowy rezerwat „stepowy”, ochrona zrębowych wzgórz wapiennych
ze zróżnicowanymi biocenozami, stanowiska fauny zespołów kserotermicznych, i rzadkich
zagrożonych gatunków owadów.
4.7.3 Obszary Natura 2000
Na terenie Krakowa znajdują się 3 obszary Natura 2000, które Komisja Europejska w 2011 r. uznała
oficjalnie za tereny mające znaczenie dla Wspólnoty: Łąki Nowohuckie, Dębnicko-Tyniecki Obszar
Łąkowy oraz Skawiński Obszar Łąkowy. Łąki Nowohuckie (pow. 59,8 ha) – położony na terenie
użytku ekologicznego Łąki Nowohuckie na miejscu dawnego XVIII- wiecznego koryta Wisły,
przekształconego następnie w rozległe starorzecze, po którym do czasów dzisiejszych pozostało
niewielkie oczko wodne otoczone dobrze zachowanymi łąkami nadwiślańskimi. Obszar chroni przede
wszystkim cztery gatunki motyli wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG
(modraszek telejus Maculinea teleius, modraszek nausitous Maculinea nausithous, czerwończyk
nieparek Lycaena dispar i czerwończyk fioletek Lycaena helle) oraz cenne siedliska roślin
żywicielskich tych motyli, a także inne wartościowe siedliska i gatunki. Z ptaków wymienionych
w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG na obszarze Łąk Nowohuckich występują: bocian biały
Ciconia ciconia, derkacz Crex crex, gąsiorek Lanius collurio. Obecnie teren ten oprócz funkcji
ochronnej pełni funkcje rekreacyjne dla okolicznych mieszkańców oraz jest miejscem edukacji
środowiskowej dla uczniów krakowskich szkół. Dębnicko-Tyniecki Obszar Łąkowy (pow. 282,9 ha)
– w skład jego wchodzą cztery podobszary, z których trzy leżą na terenie Bielańsko-Tynieckiego
Parku Krajobrazowego, w tym jeden wkracza na teren Rezerwatu Skołczanka, natomiast południowy
kompleks położony jest w otulinie Parku Krajobrazowego. Obszar o bardzo zróżnicowanej rzeźbie
i warunkach siedliskowych. Obejmuje zarówno pozostałości podmokłych łąk w dolinie Wisły
(Kostrze, Sidzina, Skotniki), w tym: łąki trzęślicowe z ginącym gatunkiem goryczki wąskolistnej
Gentiana pneumonathe, łąki świeże oraz łąki wilgotne z dużym udziałem krwiściągu lekarskiego
Sanguisorba officinalis, gatunków będących roślinami żywicielskimi modraszków oraz z innymi
cennymi gatunkami roślin, jak i murawy kserotermiczne wykształcone na wapiennych,
nasłonecznionych miejscowo skałach jurajskich, głównie w obrębie form zrębowych. Obszar ten
chroni przede wszystkim cztery gatunki motyli wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady
92/43/EWG. Należą do nich dwie metapopulacje modraszków (modraszek telejus Maculinea teleius
i modraszek nausitous Maculinea nausithou) oraz miejsca licznego występowania czerwończyka
nieparka Lycaena dispar i czerwończyka fioletka Lycaena helle. Ma także duże znaczenie dla ochrony
niewymienionych w dyrektywie motyli - modraszka alkon Maculinea Aldon i bardzo rzadkiego
w Polsce i zagrożonego wyginięciem skalnika driada Minos dryas.Do ptaków tego obszaru
wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG należą: bocian czarny Ciconia nigra,
bocian biały Ciconia ciconia, derkacz Crex crex, baczek Ixobrychus minutus, gąsiorek Lanius collurio,
jarzębatka Sylvia nisoria. Do cennych regularnie występujących ptaków migrujących
niewymienionych w załączniku Rady dodać można także czajkę Vanellus vanellus. Na analizowanym
38
obszarze występuje ujęta w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG należąca do płazów traszka
grzebieniasta Triturus cristatus.. Obszar chroni także 2 rośliny spośród wskazanych w Załączniku II
Dyrektywy Rady 92/43/EWG, są to lipiennik Loesela Liparis loeselii i starodub łąkowy Angelica
palustris. Skawiński Obszar Łąkowy (44,1 ha) – przylega do Lasów Tynieckich, 96% powierzchni
znajduje się w granicach Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego. Obejmuje w większości łąki,
w tym wilgotne z dużym udziałem krwiściągu lekarskiego Sanguisorba officinalis i trzęślicowe
z ginącym gatunkiem goryczki wąskolistnej Gentiana pneumonathe, to jest gatunków będących
roślinami żywicielskimi modraszków, oraz z innymi cennymi gatunkami roślin. Obszar chroni cztery
gatunki motyli wymienionych w drugim załączniku Dyrektywy Siedliskowej: modraszek telejus
Maculinea teleius, modraszek nausitous Maculinea nausithous, czerwończyk fioletek Lycaena dispar
i czerwończyk nieparek Lycaena helle. Spośród ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy
Rady 79/409/EWG w jego obrębie występują derkacz Crex crex i gąsiorek Lanius collurio.
4.7.4 Użytki ekologiczne
W Krakowie ustanowiono 11 użytków ekologicznych: Łąki Nowohuckie, Uroczysko
w Rząsce, Rozlewisko Potoku Rzewnego, Staw przy Kaczeńcowej, Uroczysko Kowadza, Dolina
Prądnika, Staw Dąbski, Las w Witkowicach, Rybitwy, Staw w Rajsku oraz Staw Królowka. Łąki
Nowohuckie (57,17 ha, lokalizacja Nowa Huta, ustanowiony w 2003 r.). Ochrona fragmentu
pradoliny Wisły, będącego ostoją chronionych gatunków roślin i zwierząt. Z najciekawszych
gatunków zwierząt występują tu gatunki ujęte na listach Dyrektywy Siedliskowej (1992): w tym
z motyli – modraszki Maculinea teleius i M. nausithous, czerwończyk nieparek Lycaena dispar
i czerwończyk fioletek L. helle, z ptaków – derkacz Crex crex, gąsiorek Lanius collurio i bączek
Ixobrychus minutus. Uroczysko w Rząsce (59,10 ha, lokalizacja: gmina Zabierzów i dzielnica
Bronowice, ustanowiony w 2001 r.). Ustanowiony został w celu ochrony fiołka bagiennego Viola
uliginosa - gatunku wpisanego do Polskiej Czerwonej Księgi Roślin w kategorii „zagrożony
wyginięciem”. Ponadto użytek chroni pozostałości ekosystemów leśnych (zbiorowiska łęgu
olszowego), wodnych - cieków mających swój początek na południowo-zachodnim stoku wzniesienia
Pasternik, dawnych stawów dworskich, które w wyniku sukcesji przekształciły się w zbiorowiska
roślin szuwarowych, nieużytkowanych płatów pastwisk oraz łąk świeżych. Obszar użytku odznacza
się wysokimi walorami krajobrazowymi ze względu na rzeźbę terenu i mozaikę siedlisk. Na terenie
Krakowa znajduje się część użytku o powierzchni 9,43 ha. Rozlewisko Potoku Rzewnego (2,77 ha,
lokalizacja Borek Fałęcki, ustanowiony w 2007 r.). Celem ochrony jest zachowanie ekosystemu,
stanowiącego miejsce występowania i rozrodu wielu chronionych gatunków zwierząt. Staw
przy Kaczeńcowej (0,82 ha, lokalizacja Bieńczyce, ustanowiony w 2007 r.). Celem ochrony jest
zachowanie ekosystemu, będącego siedliskiem chronionych gatunków zwierząt. Uroczysko Kowadza
(1,82 ha, lokalizacja Tyniec, ustanowiony w 2008 r.). Celem ochrony jest zachowanie murawy
kserotermicznej będącej siedliskiem i ostoją chronionych i zagrożonych wyginięciem gatunków
owadów, szczególnie z rzędu motyle. Dolina Prądnika (14,15 ha, lokalizacja: wzdłuż rzeki Prądnik
od ul. Górnickiego do granic miasta Krakowa, ustanowiony w 2008 r.). Celem ochrony jest
zachowanie naturalnie meandrującego koryta rzeki Prądnik, będącego siedliskiem wielu cennych
gatunków zwierząt. Staw Dąbski (2,53 ha, lokalizacja Dąbie, ustanowiony w 2010 r.). Celem ochrony
jest zachowanie ekosystemu stanowiącego siedlisko chronionych, rzadkich lub zagrożonych gatunków
roślin i zwierząt. Las w Witkowicach (15,07 ha, lokalizacja Krowodrza, ustanowiony w 2010 r.).
Celem ochrony jest zachowanie ekosystemu z drzewostanami gradowymi nad Bibiczanka,
stanowiącego siedlisko chronionych, rzadkich lub zagrożonych gatunków roślin i zwierząt. Rybitwy
(0,64 ha, lokalizacja: wzdłuż ul. Christo Botewa, ustanowiony w 2012 r.). uroczysko położone jest
przy ul. Christio Botewa, Celem ochrony użytku jest zachowanie zadrzewienia na siedliskach lęgów
z oczkami wodnymi stanowiącymi siedlisko, ostoje i trasę migracji chronionych gatunków zwierząt.
Staw w Rajsku (0,39 ha, lokalizacja Rajsko, ustanowiony w 2012 r.). Uroczysko położone
w południowej części Krakowa przy ul. Bełzy, Celem ochrony użytku jest zachowanie ekosystemu
stanowiącego siedlisko, ostoje chronionych gatunków zwierząt. Staw Królówka (0,85 ha, lokalizacja
w rejonie ul. Winnickiej i ul. Krolówka, ustanowiony w 2013 r.). Celem ochrony jest zachowanie
ekosystemu zbiornika wodnego stanowiącego siedlisko, ostoje chronionych gatunków zwierząt,
a zwłaszcza miejsce szczególnie licznego rozrodu ropuchy szarej, żaby moczarowej oraz ważek.
39
4.7.5 Pomniki przyrody
Na terenie miasta ustanowiono 275 pomników przyrody, w tym dwa pomniki przyrody nieożywionej
(„Źródło Świętojańskie” w Tyńcu i granitowy głaz narzutowy „Rapa Kiwi” przy ul. Spółdzielców).
Pomniki przyrody mają przede wszystkim znaczenie dla ochrony krajobrazu, reprezentują
ok. 30 gatunków drzew.
Poza wymiennymi obszarami i obiektami objętymi ochroną prawną na terenie miasta występują
równie cenne obszary niechronione, jak również tereny ważne dla zachowania lub udrożnienia
ciągłości sieci korytarzy ekologicznych. Obszary te reprezentują trzy kategorie, które nie powinny
podlegać dalszej zabudowie: obszary o wysokich walorach przyrodniczo-krajobrazowych
(167 obiektów), obszary o wysokich walorach krajobrazowo-przyrodniczych (127 obiektów)
oraz tereny cenne ze względu na kształtowanie powiązań ekologicznych.
4.8 Ochrona zabytków i krajobrazu
Kraków posiada największy w skali kraju zasób dóbr kultury o najwyższych wartościach
historycznych i artystycznych. Zróżnicowany zasób dziedzictwa kulturowego Krakowa tworzą dziś
zabytkowe obiekty, zespoły, założenia, układy urbanistyczne, ruralistyczne i krajobrazowe wpisane
do państwowego rejestru zabytków, podlegające ochronie prawnej. Według publikacji Zabytki
architektury i budownictwa w Polsce. Kraków z wybranymi miejscowościami przyłączonymi
do miasta, wyd. 2007, zbiór zabytków Krakowa w roku 2007 liczył 5 705 obiektów i zespołów
zabytkowych zróżnicowanych pod względem rodzaju i funkcji, stąd podzielony został na grupy, które
objęły wpisem: układy i zespoły przestrzenne, zabudowę wzgórza Wawelu, architekturę sakralną,
obiekty obronne - w tym 184 obiekty militarne austriackiej Twierdzy Kraków, budynki użyteczności
publicznej, architekturę rezydencjonalną, zabudowę mieszkalną, zespoły i budynki przemysłowe,
budynki gospodarcze. Poza wymienionymi wpisano 167 zabytków i zespołów zieleni miejskiej
i rezydencjonalnej, 17 cmentarzy, 24 publiczne parki i aleje.
Zabytkiem o statusie najwyższej rangi jest od roku 1978 obszar wpisany na Listę Światowego
Dziedzictwa UNESCO (obszar miasta Wielkiej Lokacji oraz przedmieście Stradom i miasto
Kazimierz). Historyczny zespół miasta o powierzchni 678,34 ha w 1994 r. uznany został za Pomnik
Historii. W jego granicach znajdują się najstarsze układy historyczne i najcenniejsze obiekty
zabytkowe, stanowiące 86% zasobów wpisanych do rejestru zabytków i 30% wpisanych do ewidencji
zabytków.
Formą ochrony krajobrazu kulturowego jest park kulturowy. W 2010 r. utworzono Park Kulturowy
Stare Miasto, który chroni obszar w granicach miasta lokacyjnego z 1257 r. W Studium uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Krakowa z 2014 r. rekomendowano utworzenie
parków kulturowych w trzech obszarach o charakterystycznym krajobrazie miejskim: KazimierzStradom z Bulwarami Wisły, Stare Podgórze z Krzemionkami, Stara Nowa Huta oraz w 9 parków
kulturowych dla obszarów ochrony krajobrazu warownego Twierdzy Kraków: Wzgórze
św. Bronisławy, Skała, lotnisko (Rakowice), Rajsko-Kosocice, Skotniki-Bodzów, Mydlniki-Tonie,
Fort Dłubnia, Tyniec i Krzemionki Podgórskie (w ramach parku kulturowego Stare Podgórze
z Krzemionkami). Tworzenie parków kulturowych następuje na podstawie uchwały Rady Miasta
Krakowa, w której określa się warunki dopuszczalnej działalności inwestycyjnej na ich terenach.
W przypadku podjęcia przez RMK uchwały o utworzeniu parków kulturowych konieczne będzie
sporządzenie dla ich obszarów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego ustalających
zasady ich zagospodarowania i zabudowy.
Walory krajobrazowe miasta Krakowa należą do wyjątkowych. Dzięki urozmaiconej rzeźbie terenu
oraz formom antropogenicznym (Skałki Twardowskiego, wzgórza okolic Swoszowic, kopce: Krakusa,
Kościuszki i Piłsudskiego), możliwe jest oglądanie całej panoramy miasta lub znacznych jej
fragmentów. Szczególną płaszczyznę widokową stanowią Błonia – otwarta łąka w centrum miasta,
a atrakcyjnymi widokowo ciągami są bulwary wiślane i mosty.
40
4.9 Powietrze
Podstawowym źródłem zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza jest emisja antropogeniczna
pochodząca głównie z działalności przemysłowej (emisja punktowa), z sektora bytowego, z hałd
i składowisk odpadów, niezorganizowana emisja powierzchniowa z procesów technologicznych
(emisja powierzchniowa) oraz komunikacji (emisja liniowa). Emisja punktowa jest emisją
zorganizowaną i pochodzi głównie z procesów spalania paliw energetycznych (elektrownie,
elektrociepłownie, ciepłownie) i z procesów technologicznych (zakłady przemysłowe). Na stan
powietrza w Krakowie duży wpływ mają niekorzystne warunki klimatyczne oraz lokalne warunki
rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń, a także napływ zanieczyszczeń.
Dopuszczalne wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu, określone
w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. (Dz. U. poz. 1031) przedstawiono
w Tabela 10.
Tabela 10. Poziomy dopuszczalne substancji zanieczyszczających w powietrzu, określone ze względu
na ochronę zdrowia ludzi i roślin
Nazwa
substancji
Benzen (C6H6)
Dwutlenek
azotu (NO2)
Dwutlenek
siarki (SO2)
Tlenek węgla
(CO)
pył
zawieszony
PM10
pył
zawieszony
PM2,5
Ołów (Pb)
Okres
uśredniania
wyników
pomiarów
Poziom
dopuszczalny
substancji w
powietrzu μg/m3
Dopuszczalna częstość
przekraczania poziomu
dopuszczalnego w roku
kalendarzowym
Termin
osiągnięcia
poziomów
dopuszczalnych
rok kalendarzowy
5
-
0
rok kalendarzowy
5
-
0
1 godzina
200
18 razy
0
rok kalendarzowy
40
-
0
1 godzina
350
24 razy
0
24 godziny
125
3 razy
0
-
0
8 godzin
10 000
24 godziny
50
35 razy
2005
rok kalendarzowy
40
-
2005
25
-
2015
20
-
2020
0,55)
-
0
rok kalendarzowy
rok kalendarzowy
Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska, z dnia 24 sierpnia 2012 r., w sprawie poziomów niektórych
substancji w powietrzu
Tabela 11. Poziomy docelowe substancji zanieczyszczających w powietrzu, określone ze względu na
ochronę zdrowia ludzi i roślin
Nazwa
substancji
Ozon (O3)
Pył PM2,5
Arsen (As)
Nikiel (Ni)
Kadm (Cd)
Benzo(α)piren
Okres
uśredniania
wyników
pomiarów
8 godzin
rok kalendarzowy
rok kalendarzowy
rok kalendarzowy
rok kalendarzowy
rok kalendarzowy
Poziom
dopuszczalny
substancji w
powietrzu μg/m3
Dopuszczalna częstość
przekraczania poziomu
dopuszczalnego w roku
kalendarzowym
Termin
osiągnięcia
poziomów
dopuszczalnych
120 µg/m3
25 dni2)
2010
3
-
2010
3
-
2013
3
-
2013
3
-
2013
3
-
2013
25 µg/m
6 ng/m
20 ng/m
5 ng/m
1 ng/m
Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska, z dnia 24 sierpnia 2012 r., w sprawie poziomów niektórych
substancji w powietrzu
41
Tabela 12. Poziomy informowania i poziomy alarmowe dla pyłów
Nazwa substancji
Okres uśredniania
wyników pomiarów
pył zawieszony PM10
24 godziny
Poziom w powietrzu w μg/m3
300
Poziom alarmowy
200
Poziom informowania
Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska, z dnia 24 sierpnia 2012 r., w sprawie poziomów niektórych
substancji w powietrzu
Pomiary emisji zanieczyszczeń na terenie miasta Krakowa prowadzone są w trzech stacjach
pomiarowych należących do Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie,
zlokalizowanych przy al. Krasińskiego, ul. Bulwarowej oraz ul. Bujaka (od 2010 r. zastąpiła stację
przy ul. Prądnickiej). Jakość powietrza jest systematycznie kontrolowana i oceniana pod kątem
spełnienia przewidzianych prawem standardów. W ramach monitoringu jakości powietrza prowadzone
są pomiary: pyłu zawieszonego (PM10), dwutlenku siarki (SO2), dwutlenku azotu (NO2), tlenku węgla
(CO), ozonu (O3), benzenu, zawartości ołowiu i benzo(α)pirenu w pyle PM10.
W Krakowie w 2014 r. średnioroczne stężenia pyłu zawieszonego PM10 mieściły się w przedziale
od 46 μg/m³ (ul. Bujaka) do 64 μg/m³ (Al. Krasińskiego) i przekroczyły poziom dopuszczalny, który
wynosi 40 μg/m³. Znaczne przekroczenie stężenia pyłu zawieszonego PM10 występują w miesiącach
zimowych. Stężenie dwutlenku siarki kształtowało się na poziomie od 6 μg/m³ (ul Bujaka) do 9 μg/m³
(Al. Krasińskiego), przy poziomie dopuszczalnym 20 μg/m³. Stężenie dwutlenku azotu pozostawało
na poziomie od 24 μg/m³ (ul. Bulwarowa) do 61 μg/m³ (Al. Krasińskiego), na tej stacji przekraczało
poziom dopuszczalny (40 μg/m³). Wystąpiło przekroczenie poziomu docelowego (1 ng/m3) stężenia
benzo(α)pirenu w roku kalendarzowym. Nie odnotowano przekroczenia dopuszczalnego poziomu
ozonu, tj. maksymalnej średniej ośmiogodzinnej spośród średnich kroczących, wynoszącej
120 mg/m³.
Tabela 13. Średnioroczne stężenia zanieczyszczeń w 2014 r.
Rodzaj
zanieczyszc
zenia
PM10
PM2,5
Pomiary w stacjach pomiarowych
Al.
ul. Bulwarowa
ul. Bujaka
Krasińskiego
64
49
46
Parametry
stężenie średnioroczne [µg/m3]
liczba przekroczeń stężeń D24
[liczba dni w roku]
stężenie średnioroczne [µg/m3]
188
123
100
45
32
33
stężenie średnioroczne [µg/m ]
liczba przekroczeń stężeń D24
[liczba dni w roku
stężenie średnioroczne [µg/m3]
61
24
29
0
0
0
9
8
6
częstość przekraczania stężeń D24 [%]
0
0
0
b.d.
7,6
7
3
NO2
SO2
B(α)P
3
stężenie średnioroczne [ng/m ]
Źródło: Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie
Ocena poziomu substancji w powietrzu przeprowadzona przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony
Środowiska w oparciu o prowadzony monitoring stanu powietrza wskazała na występowanie
w Krakowie ponadnormatywnych stężeń zanieczyszczeń:




przekroczenie dopuszczalnego poziomu stężenia dwutlenku azotu w roku kalendarzowym,
przekroczenie
dopuszczalnej
częstości
przekraczania
poziomu
dopuszczalnego
24-godz. stężeń pyłu zawieszonego PM10 w roku kalendarzowym,
przekroczenie dopuszczalnego stężenia poziomu pyłu zawieszonego PM10 w roku
kalendarzowym,
przekroczenie dopuszczalnego poziomu stężenia pyłu zawieszonego PM2,5 w roku
kalendarzowym,
42

przekroczenie poziomu docelowego stężenia benzo(α)pirenu w roku kalendarzowym.
Powyższe kwalifikuje Kraków jako strefę dla której obligatoryjne jest opracowanie programu ochrony
powietrza oraz podjęcie działań naprawczych. Sejmik Województwa Małopolskiego Uchwałą
Nr XLII/662/13 z dnia 30 września 2013 r. przyjął Program ochrony powietrza dla województwa
małopolskiego, który zastąpił poprzedni dokument przyjęty Uchwałą nr XXXIX/612/09 Sejmiku
Województwa Małopolskiego z dnia 21 grudnia 2009 r., zmienioną Uchwałą Nr VI/70/11 z dnia 28
lutego 2011 r. Celem dokumentu jest osiągnięcie w całej Małopolsce do 2023 r. dopuszczalnych
poziomów zanieczyszczeń w powietrzu: pyłu PM10, PM2,5, benzo(α)pirenu, dwutlenku azotu
i dwutlenku siarki. Program określa zakres działań naprawczych niezbędnych dla ograniczenia
zanieczyszczenia powietrza do poziomu odpowiadającego standardom jakości powietrza oraz terminy
realizacji, koszty i źródła finansowania poszczególnych zadań.
4.10 Klimat akustyczny
Na obszarze miasta Krakowa występuje hałas przemysłowy, komunalny i komunikacyjny. Począwszy
od roku 1996 przy Al. Krasińskiego prowadzone są całodobowe pomiary akustyczne. W 2002 roku
sporządzona została pierwsza mapa akustyczna Krakowa, aktualizowana w 2007 i 2012 roku. Mapa
akustyczna stanowi istotne narzędzie wspomagające prowadzenie polityki ekologicznej w Gminie
Miejskiej Kraków, jest także podstawowym źródłem danych przy tworzeniu programu ochrony
środowiska przed hałasem.
Najbardziej odczuwalnym, a co za tym idzie – uciążliwym dla mieszkańców Krakowa jest hałas
komunikacyjny, szczególnie drogowy, obejmujący swoim oddziaływaniem teren prawie całego miasta
– rejon wszystkich głównych arterii komunikacyjnych. Ruch komunikacyjny generuje większy
niż dopuszczalny poziom dźwięku, a w niektórych punktach znacznie przekraczający wartości
dopuszczalne. Także główna linia kolejowa zlokalizowana na kierunku wschód-zachód przechodzi
przez tereny najbardziej zurbanizowane i gęsto zaludnione. Pozostałe grupy źródeł hałasu – kolejowy,
lotniczy, przemysłowy, bytowy – mają charakter lokalny. Zauważalne jest nasilenie problemów
akustycznych generowanych poprzez małe obiekty usługowe i rzemieślnicze, hurtownie, urządzenia
wentylacyjno-klimatyzacyjne i chłodnicze obiektów handlowych, parkingi oraz lokale rozrywkowe.
Najczęściej spotykanymi źródłami hałasu przemysłowego są: instalacje wentylacyjne, upusty pary,
sprężarkownie, przepompownie, urządzenia chłodnicze, maszyny budowlane, środki transportu
wewnętrznego i urządzenia stolarskie. Największymi źródłami emisji hałasu na obszarze miasta
Krakowa są zakłady przemysłowe zlokalizowane w dzielnicy Nowa Huta: ArcelorMittal Poland S.A.
oraz Elektrociepłownia EDF. Zakłady te pracują cała dobę, dlatego ich oddziaływanie jest szczególnie
odczuwalne w porze nocnej. Elektrociepłownia emituje niewielki hałas ciągły pochodzący od pracy
maszynowni oraz okresowe hałasy podczas zrzutów pary do atmosfery z kotłów parowych. Innymi
źródłami hałasu przemysłowego są małe zakłady rzemieślnicze. Ponieważ zakłady te pracują z reguły
na jedna zmianę, uciążliwość hałasu w ich otoczeniu występuje głównie w porze dziennej i wynosi
od kilku do kilkunastu decybeli powyżej dopuszczalnego poziomu hałasu w środowisku.
Negatywne oddziaływanie hałasu na organizm człowieka można podzielić na: wpływ hałasu na narząd
słuchu oraz pozasłuchowe działanie hałasu na organizm (w tym na podstawowe układy i narządy
oraz zmysły człowieka). W wyniku działania hałasu może dojść do trwałego lub czasowego
upośledzenia sprawności słuchu w postaci podwyższenia progu słyszenia, (zwykle w wyniku
długotrwałego narażenia na hałas o poziomie dźwięku przekraczającym 80 dB) lub do uszkodzenia
struktur anatomicznych narządu słuchu (zwykle wynikiem jednorazowych i krótkotrwałych ekspozycji
na hałas przekraczający 130- 140 dB)
Szkodliwy wpływ hałasu na narząd słuchu powoduje poziom dźwięku przekraczający 80 dB, bodźce
słabsze nie uszkadzają narządu słuchu nawet przy długotrwałym nieprzerwanym działaniu. Szkodliwy
wpływ hałasu jest zależny od czas działania hałasu. Skutki działania hałasu kumulują się w czasie,
ciągła ekspozycja na hałas jest bardziej szkodliwa niż przerywana (nawet krótkotrwałe przerwy
umożliwiają procesy regeneracyjne słuchu). Szczególnie szkodliwy jest hałas impulsowy, hałas
z przewagą składowych o częstotliwościach średnich i wysokich.
43
Pozasłuchowe skutki działania hałasu nie są jeszcze w pełni rozpoznane. Wyraźne zaburzenia funkcji
fizjologicznych organizmu mogą występować po przekroczeniu poziomu ciśnienia akustycznego
75 dB. Słabsze bodźce akustyczne (o poziomie 55÷75 dB), typowe dla hałasu drogowego, mogą
powodować rozproszenie uwagi, utrudniać pracę i zmniejszać jej wydajność. Hałas jest jednym
ze stresorów przyczyniających się do rozwoju różnego typu chorób (np. choroba ciśnieniowa, choroba
wrzodowa, nerwice i inne). 16
4.11 Oddziaływanie pól elektromagnetycznych
Promieniowanie elektromagnetyczne niejonizujące powstaje w wyniku działania zespołów sieci
i urządzeń elektrycznych, urządzeń elektromedycznych do badań diagnostycznych i zabiegów
fizykochemicznych, stacji nadawczych, urządzeń energetycznych, telekomunikacyjnych,
radiolokacyjnych i radionawigacyjnych.
Na terenie miasta Krakowa znajdują się następujące źródła promieniowania elektromagnetycznego:
stacje i linie energetyczne o napięciu 110kV, 220kV, radiowe i telewizyjne centra nadawcze,
pojedyncze nadajniki radiowe, stacje bazowe telefonii komórkowej, wojskowe i cywilne urządzenia
radionawigacji i radiolokacji, radiostacje amatorskie i stacje CB-radio, stacje bazowe trankingowej
sieci łączności radiotelefonicznej, urządzenia emitujące pola elektromagnetyczne pracujące
w przemyśle, placówkach naukowo-badawczych, ośrodkach medycznych, urządzenia powszechnego
użytku emitujące pola elektromagnetyczne w tym pojedyncze aparaty telefonii komórkowej,
sterowniki radiowe, telewizory, itp. Dla zmniejszenia negatywnego oddziaływania linii
elektroenergetycznych wysokiego napięcia, zgodnie z przepisami wzdłuż tych linii ustalane są strefy
techniczne ograniczające możliwość zabudowy. W obszarze Gminy Miejskiej Kraków
nie stwierdzono przekroczeń poziomu dopuszczalnego promieniowania elektromagnetycznego. 17
4.12 Zagrożenia awariami
Na terenie miasta Krakowa do grupy potencjalnych sprawców awarii przemysłowych
zakwalifikowane zostały przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie zakłady
i przedsiębiorstwa o zwiększonym i dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej.
Poniżej zestawiono zakłady, które znalazły się na liście potencjalnych sprawców poważnych awarii
przemysłowych: zakłady dużego ryzyka - ArcelorMittal Poland S.A.; zakłady zwiększonego ryzyka:
Elektrociepłownia EDF, BM 81 Kraków-Olszanica Baza Magazynowa nr 81 - PKN "ORLEN" S.A.,
Air Liquide Polska Sp. z o. o. Wytwórnia Gazów Technicznych; potencjalni sprawcy poważnych
awarii: Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji S.A. Zakład Uzdatniania Wody
„BIELANY", Destylernia POLMOS w Krakowie S.A., Regionalne Przedsiębiorstwo Przemysłu
Chłodniczego "IGLOKRAK" Spółka z o., ARMATURA KRAKÓW S.A., ArcelorMittal Tubular
Products Kraków Sp. z o. o., KOLPREM Sp. z o. o. Przedsiębiorstwo Usług Kolejowych - Oddział
w Krakowie.
16
Wpływ hałasu na organizm człowieka i jego skutki, Centralny Instytut ochrony pracy – Państwowy Instytut
Badawczy, http://www.ciop.pl/6538.html.
17
Pomiary monitoringowe pól elektromagnetycznych na terenie województwa małopolskiego w 2014 roku
44
5. Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia
realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące
obszarów podlegających ochronie
W Tabela 14 przedstawiono problemy środowiskowe zidentyfikowane w obszarze Gminy Miejskiej
Kraków. Z punktu widzenia realizacji ustaleń PGN najbardziej istotne problemy środowiskowe
to antropogeniczne zmiany klimatu oraz zanieczyszczenie powietrza i jego wpływ na zdrowie ludzi.
Tabela 14. Problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia PGN
Komponent środowiska
Ludzie
Zidentyfikowane problemy środowiskowe




zagrożenia dla zdrowia wynikające z zanieczyszczenia
powietrza
niska świadomość w zakresie skutków zdrowotnych
zanieczyszczenia powietrza
niska świadomość ekologiczna
niska świadomość w zakresie efektywnego wykorzystania
zasobów
Powierzchnia ziemi


silnie przekształcona powierzchnia terenu
presja urbanistyczna na przekształcanie gruntów rolnych
i leśnych na budowlane, zabudowa atrakcyjnych terenów,
posiadających cenne walory przyrodnicze i krajobrazowe,
Gleby



skażenia przemysłowe i komunikacyjnej,
niewłaściwie stosowane środki chemizacji w rolnictwie lub
niewłaściwe metody uprawy
zanieczyszczenie powietrza
Wody powierzchniowe
i podziemne



ponadprzeciętne zanieczyszczenie wód powierzchniowych
zagrożenie powodziowe powodowane przez cieki wodne
zagrożenie awariami przemysłowymi
Różnorodność
biologiczna
Zwierzęta
Rośliny
Obszary chronione
Obszary Natura 2000

zanieczyszczenie środowiska naturalnego w szczególności
powietrza i wód,
fragmentacja siedlisk, głównie ze względu na budowę
infrastruktury komunikacyjnej,
presja urbanistyczna na przekształcanie gruntów rolnych
i leśnych na budowlane, zabudowa atrakcyjnych terenów,
posiadających cenne walory przyrodnicze i krajobrazowe,
zabudowa korytarzy przewietrzania miasta oraz istotnych
dla zachowania różnorodności biologicznej korytarzy
ekologicznych



Powietrze



Krajobraz


ponadprzeciętne zanieczyszczenie powietrza
atmosferycznego,
wysoka emisja ze źródeł powierzchniowych (komunalnych),
narastający ruch samochodowy, intensyfikujący liniową
emisję zanieczyszczeń do powietrza oraz hałas
presja urbanistyczna na przekształcanie gruntów rolnych
i leśnych na budowlane, zabudowa atrakcyjnych terenów,
posiadających cenne walory przyrodnicze i krajobrazowe,
występowanie w granicach miasta terenów zdegradowanych
(hałd poprzemysłowych oraz wyrobisk poeksploatacyjnych),
wymagających rekultywacji
45
Komponent środowiska
Zidentyfikowane problemy środowiskowe

występowanie w granicach miasta zdegradowanych terenów
poprzemysłowych, wymagających zagospodarowania
bądź restrukturyzacji
Klimat


brak wystarczającego przewietrzania miasta
niewystarczające zabezpieczenie przed nagłymi zjawiskami
klimatycznymi
Klimat akustyczny

przekraczanie dopuszczalnego poziomu natężenia hałasu,
szczególnie komunikacyjnego
Zasoby naturalne

nadmierne zużycie zasobów paliw i wody
Zabytki i dobra materialne

chaos urbanistyczny, niekontrolowana zabudowa, degradacja
obszarów poprzemysłowych, zdekapitalizowana tkanka
urbanistyczna osiedli mieszkaniowych
Źródło: opracowanie własne
6. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji
PGN
Brak realizacji PGN przyczyniać się będzie do utrwalania oraz występowania negatywnych tendencji
wpływających na środowisko. Występujące problemy środowiskowe mogą spowodować osłabienie
rozwoju gospodarczego.
Bezpośrednie skutki braku realizacji działań zapisanych w PGN:







wzrost zużycia energii wynikający ze wzrostu gospodarczego,
brak poprawy sprawności energetycznej i wysokie jednostkowe zużycie energii,
uzależnienie od paliw kopalnych (węgiel, ropa naftowa, gaz ziemny),
malejący udział transportu zbiorowego przy rosnącym udziale transportu indywidualnego
w podziale zadań transportowych,
postępująca suburbanizacja (rozlewanie się miasta na tereny gmin sąsiadujących),
sukcesywna zabudowa korytarzy przewietrzania miasta,
sukcesywne ograniczanie i zabudowywanie terenów zielonych.
Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji PGN:





dalsze pogarszanie się jakość powietrza, ze wzrastającym udziałem zanieczyszczeń
komunikacyjnych,
pogarszanie się klimatu akustycznego miasta,
pogarszanie się warunków przewietrzania miasta,
ograniczanie powierzchni terenów zielonych,
zmniejszenie poziomu bioróżnorodności.
W PGN dokonano oszacowania zużycia energii i emisji gazów cieplarnianych bez realizacji
wskazanych działań, przy założeniu kontynuacji obecnych trendów:



wzrost gospodarczy powiązany jest z przyrostem zapotrzebowania na energię,
występuje niewielka poprawa efektywności energetycznej,
wzrasta wykorzystanie ciepła z sieci ciepłowniczej wytwarzanego w wysokosprawnej
kogeneracji,
46


następuje oddanie do użytku ZTPO (wzrost wykorzystania energii odnawialnej), stopień
wykorzystania energii z pozostałych źródeł odnawialnych pozostaje niewysoki,
rozwiązania transportowe nie ulegają większym zmianom, utrzymuje się wysoki udział
przejazdów samochodami osobowymi w podziale zadań przewozowych.
Przyjęto następujące założenia:



energia cieplna - wzrost zużycia o 0,3% rocznie
energia elektryczna - wzrost zużycia o 1,5% rocznie
paliwa napędowe - wzrost zużycia o 1,0% rocznie
Przy kontynuacji obecnych trendów, w perspektywie roku 2040, szacunkowa wielkość emisji CO2
osiągnie wartość 7,1 mln Mg/rok, co oznacza wzrost o 18% w stosunku do roku 1995.
Tabela 15. Scenariusz kontynuacji obecnych trendów - Prognoza zużycia energii [MWh/rok]
Zużycie paliw i energii
[MWh/rok]
cele grzewcze
1995 (BEI)
2013 (MEI)
2020
2030
2040
7 931 901
5 337 770
5 450 888
5 616 640
5 787 432
energia elektryczna
2 557 737
3 178 213
3 527 323
4 093 603
4 750 793
paliwa napędowe
2 683 184
4 759 945
5 103 306
5 637 225
6 227 003
13 172 822
13 275 939
14 081 517
15 347 468
16 765 228
OZE energia cieplna
0
7 642
133 941
167 153
208 941
OZE energia elektryczna
0
28 050
88 017
97 216
108 017
ciepło z kogeneracji
0
0
160 422
323 511
410 556
chłód z ciepła sieciowego
0
0
0
0
0
Razem
w tym:
Źródło: PGN
Tabela 16. Scenariusz kontynuacji obecnych trendów - Prognoza emisji CO2 [Mg/rok]
Emisja CO2 [Mg/rok]
1995 (BEI)
2013 (MEI)
2020
2030
2040
cele grzewcze
2 537 983
1 593 776
1 618 945
1 683 892
1 723 754
energia elektryczna
2 813 511
2 642 684
2 859 783
3 322 996
3 860 468
679 094
1 200 396
1 311 550
1 448 767
1 600 340
-23991
-48381
-61399
0
0
0
paliwa napędowe
zmniejszenie emisji dla ciepła z
kogeneracji
zmniejszenie emisji dla chłodu z
ciepła sieciowego
Razem
zmiana w stosunku do 1995
6 030 587
5 436 856
5 766 286
6 407 273
7 123 162
100%
-10%
-4%
6%
18%
Źródło: PGN
47
7. Przewidywane znaczące oddziaływanie na elementy środowiska
wynikające z realizacji PGN
Ocena wpływu na środowisko projektu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej, ze względu na ramowy,
strategiczny charakter dokumentu, ma charakter ogólny - ze wskazaniem typowych oddziaływań
i ich potencjalnych skutków środowiskowych. Wskazane w PGN działania w większości są na etapie
wstępnego planowania i dokładna ich ocena na tym etapie nie jest możliwa. Niektóre
z zaplanowanych działań, głównie dotyczących rozbudowy infrastruktury transportowej (drogowej
i szynowej), które mogą znacząco oddziaływać na środowisko, wymagać będą przeprowadzenia
odrębnych postępowań w sprawie oceny oddziaływania na środowisko w odniesieniu do konkretnych
warunków lokalizacyjnych.
W stosunku do zaplanowanych w ramach projektu PGN przedsięwzięć przeanalizowano potencjalne
oddziaływanie na poszczególne elementy środowiska przyrodniczego (różnorodność biologiczną,
zwierzęta, rośliny, wody, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne).
Rozważono także potencjalne oddziaływanie na zdrowie ludzi oraz na obiekty zabytkowe. Ocenę
i identyfikację znaczących oddziaływań na środowisko poszczególnych zadań dokonano w tabeli tzw.
macierzy skutków środowiskowych, która jest syntetycznym zestawieniem możliwych pozytywnych
bądź negatywnych oddziaływań ocenianych zadań na środowisko naturalne (Tabela 29).
Plan gospodarki niskoemisyjnej ma przyczynić się do rozwoju społeczno-gospodarczego miasta, który
będzie inteligentny, zrównoważony i sprzyjający włączeniu społecznemu, przy równoczesnym
osiągnięciu celów w zakresie zmian klimatu, wykorzystania energii i poprawy jakości powietrza.
Wdrożenie Planu gospodarki niskoemisyjnej przyniesie wymierny korzystny efekt ekologiczny,
ale realizacja niektórych działań (np. budowa dróg, termomodernizacja budynków) może przyczynić
się do powstania nowych zagrożeń lub uciążliwości dla środowiska. Przy ich realizacji należy
uwzględnić rozwiązania zapobiegające, ograniczające lub kompensujące negatywne oddziaływania
na środowisko. Realizacja PGN nie spowoduje ingerencji i przekształceń w środowisku naturalnym
o wysokich walorach przyrodniczych, nie wpłynie negatywnie na obszary chronione (poza budową
północnej obwodnicy na terenie Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych), cenne przyrodniczo,
w tym obszary sieci Natura 2000. Negatywne oddziaływanie na środowisko przyrodnicze
przedsięwzięć zawartych w PGN ograniczać się będzie w większości przypadków do etapu realizacji
inwestycji (etapu prac budowlanych), który wiąże się zazwyczaj z podwyższoną emisją hałasu, emisją
spalin z maszyn budowlanych, czy też zwiększoną emisją pyłów. Negatywne oddziaływania
na środowisko przyrodnicze związane z etapem realizacji inwestycji są oddziaływaniami
krótkotrwałymi, odwracalnymi, o lokalnym charakterze.
7.1 Realizacja celu strategicznego 1 Redukcja emisji gazów cieplarnianych przy
zapewnieniu zrównoważonego rozwoju miasta
Nadmierna emisja gazów cieplarnianych uważana jest za główną przyczynę niekorzystnych zmian
klimatycznych. Zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, działania zmniejszające emisje powinny
zapewnić korzyści ekonomiczne, społeczne i środowiskowe wynikające z poprawy efektywności
energetycznej, wzrostu innowacyjności i wdrożenia nowych technologii oraz poprawy stanu
środowiska. Jako cel strategiczny określono ograniczenie emisji gazów cieplarnianych
w porównaniu z poziomem z 1995 r. przy utrzymaniu dynamiki rozwoju społecznogospodarczego. o 20% do 2020 r. oraz o 25% do 2030 r. Realizacji 1. celu strategicznego służyć
będzie podniesienie efektywności energetycznej, zarówno poprzez ograniczenie zużycia energii
użytkowej jak i zwiększenie efektywności energetycznej instalacji i urządzeń oraz zwiększenie
udziału energii ze źródeł odnawialnych. Przyjęta ogólna strategia realizowana będzie poprzez
realizację działań w wyznaczonych sektorach objętych planem gospodarki niskoemisyjnej. W ramach
każdego z nich wyznaczono kierunki realizacji działań w perspektywie długoterminowej.
48
7.1.1 Realizacja celu szczegółowego 1.1 Podniesienie efektywności energetycznej
Kierunki działań w zakresie ograniczania zużycia energii użytkowej w budownictwie:








termomodernizacja gminnych obiektów użyteczności publicznej,
termomodernizacja obiektów usługowych,
termomodernizacja budynków mieszkalnych,
utrzymywanie normatywnych parametrów komfortu cieplnego w pomieszczeniach,
dostosowanie wydajności i czasu pracy urządzeń i instalacji (ogrzewanie, wentylacja,
chłodzenie, oświetlenie) do potrzeb użytkowych,
budowa nowych obiektów w wysokim standardzie energetycznym,
budowa systemów malej retencji w celu gromadzenia i wykorzystania wód deszczowych,
promocja oszczędzania energii i racjonalnego wykorzystania zasobów.
Kierunki działań w zakresie zwiększania efektywności energetyczną instalacji i urządzeń
w budownictwie:










modernizacja lokalnych źródeł ciepła z zastosowaniem urządzeń i technologii o wyższej
efektywności energetycznej (izolacje, napędy, wymienniki, kotły),
modernizacja instalacji ogrzewania, chłodzenia i przygotowania ciepłej wody,
wymiana gazowych ogrzewaczy ciepłej wody na wysokosprawne lub zastąpienie
ich instalacją centralnej ciepłej wody,
odzysk ciepła z wentylacji mechanicznej,
wdrażanie systemów regulacji ogrzewania, wentylacji i chłodzenia w dostosowaniu do potrzeb
użytkowych,
modernizacja oświetlenia polegająca na wymianie opraw oświetleniowych wraz z osprzętem
i/lub źródeł światła na energooszczędne
wdrażanie systemów oświetlenia o regulowanych parametrach (natężenie, wydajność,
sterowanie) w dostosowaniu do potrzeb użytkowych,
wymiana wyposażenia przeznaczonego do użytku domowego lub biurowego (urządzenia
AGD, RTV i komputerowe) na energooszczędne,
zastosowanie regulacji prędkości obrotowej dla napędów lub wymiana napędów
na energooszczędne,
monitorowanie i zarządzanie zużyciem energii.
Kierunki działań w zakresie gospodarki odpadami:


dalszy rozwój selektywnej zbiórka odpadów,
budowa Zakładu Termicznego Przekształcania Odpadów wraz z niezbędnymi instalacjami
oraz podłączeniami (wykorzystanie energii z termicznego przekształcania odpadów).
Kierunki działań w zakresie gospodarki wodno-ściekowej




modernizacja i wymiana układów pompowych,
wymiana sprężarek i dmuchaw na wysokosprawne,
wymiana oświetlenia obiektów na energooszczędne,
wykorzystanie biogazu i osadów ściekowych na cele energetyczne.
Kierunki działań w zakresie oświetlenia publicznego:



wymiana opraw oświetleniowych na bardziej efektywne – docelowo na źródła LED,
zastosowanie reduktorów napięcia,
rozbudowa systemu zdalnego nadzorowania i sterowania.
Kierunki działań w zakresie dystrybucji ciepła, energii elektrycznej i gazu ziemnego:

zastępowanie nieefektywnych lokalnych i indywidualnych źródeł ciepła poprzez źródła
charakteryzujące się wyższą efektywnością energetyczną, w tym odnawialnymi źródłami
energii lub podłączenie do sieci ciepłowniczej,
49
















zastępowanie nieefektywnych energetycznie lokalnych i indywidualnych sposobów
przygotowanie ciepłej wody użytkowej sposobami cechującymi się wyższą efektywnością
energetyczną, w tym odnawialnymi źródłami energii lub podłączenie do sieci ciepłowniczej,
modernizacja instalacji wytwarzania chłodu z wykorzystaniem ciepła pochodzącego z sieci
ciepłowniczej,
wymiana lub modernizacja węzłów cieplnych z zastosowaniem urządzeń i technologii
o wyższej efektywności energetycznej,
wymiana sieci ciepłowniczych kanałowych na sieci wykonane z rur preizolowanych,
zmiana średnicy rurociągów w celu poprawy wymagań hydraulicznych,
zastępowanie sieci niskoparametrowych zasilanych z grupowych węzłów cieplnych poprzez
węzły indywidualne wysokoparametrowe,
poprawa izolacji cieplnej rurociągów i armatury,
instalacja lub modernizacja systemów automatyki i monitorowania pracy węzłów i sieci
ciepłowniczej,
zmiana parametrów pracy sieci ciepłowniczej lub sposoby regulacji tej sieci,
zastępowanie nieefektywnych przepływowych ogrzewaczy ciepłej wody poprzez instalacje
centralnej ciepłej wody,
wymiana lub modernizacja dystrybucyjnych sieci elektroenergetycznych w celu ograniczenia
strat przesyłu,
ograniczenie strat na transformacji w transformatorach poprzez zastosowanie układów
kompensacyjnych w stanach niskiego obciążenia i pracy jałowej,
ograniczenie strat związanych z poborem mocy biernej przez różnego rodzaju odbiorniki
energii elektrycznej, w tym poprzez zastosowanie lokalnych i centralnych układów
do kompensacji mocy biernej,
ograniczenie strat na transformacji w transformatorach poprzez wymianę transformatorów
na jednostki charakteryzujące się wyższą sprawnością lub dostosowane do zapotrzebowania
mocy,
wymiana lub modernizacja dystrybucyjnych sieci gazowych w celu ograniczenia strat
przesyłu,
zastosowanie inteligentnych systemów monitorowania i sterowania w systemach
dystrybucyjnych.
Działania zaplanowane w PGN w perspektywie roku 2020, służące realizacji celu 1.1 przedstawiono
w Tabela 17.
Tabela 17. Cel szczegółowy 1.1 Podniesienie efektywności energetycznej - działania zaplanowane w PGN
Budownictwo
1.1.1 Zarządzanie zużyciem energii w gminnych budynkach użyteczności publicznej
1.1.2 Termomodernizacja budynków mieszkalnych
1.1.3 Termomodernizacja budynków usługowych
1.1.4 Promocja oszczędzania energii w budynkach gminnych
1.1.5 Modernizacja oświetlenia budynków gminnych
1.1.6 Wymiana urządzeń zużywających energię elektryczną na energooszczędne
1.1.7 Promocja oszczędzania energii i racjonalnego wykorzystania zasobów
1.1.8 Termomodernizacja 54 gminnych budynków oświatowych
1.1.9 Termomodernizacja 22 gminnych obiektów opieki i pomocy społecznej
1.1.10 Przebudowa i termomodernizacja Szpitala Specjalistycznego im. Stefana Żeromskiego SP ZOZ
w Krakowie
1.1.11 Termomodernizacja budynków oświatowych
1.1.12 Termomodernizacja 34 budynków przeznaczonych na świadczenie usług zdrowotnych
1.1.13 Termomodernizacja 16 gminnych obiektów kultury
1.1.14 Przebudowa i termomodernizacja Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego w Krakowie
50
1.1.15 Termomodernizacja 4 gminnych obiektów biurowych
1.1.16 Termomodernizacja gminnych obiektów oświatowych
1.1.17 Termomodernizacja hali sportowej przy ul. Ptaszyckiego
1.1.18 Termomodernizacja kompleksu budynków Komendy Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej oraz
Jednostki Ratowniczo-Gaśniczej nr 1
1.1.19 Termomodernizacja 5 gminnych obiektów sportowych
1.1.20 Termomodernizacja Staromiejskiego Centrum Kultury Młodzieży
1.1.21 Wykonanie nadbudowy i rozbudowy istniejącego Budynku Głównego Szpitala Miejskiego
Specjalistycznego im. Gabriela Narutowicza
Gospodarka komunalna
1.1.22 Budowa Zakładu Termicznego Przekształcenia Odpadów (ZTPO)
1.1.23 Przebudowa istniejącego systemu ciepłowniczego celem zmniejszenia strat ciepła na przesyle
1.1.24 Likwidacja węzłów grupowych wraz z budową przyłączy do istniejących budynków i instalacją węzłów
dwufunkcyjnych (ciepła woda użytkowa)
1.1.25 Remont kapitalny bloku 1
1.1.26 Modernizacja urządzeń Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji
1.1.27 Remont kapitalny bloku 3
1.1.28 Remont kapitalny bloku 4
1.1.29 Budowa kotłów olejowych
1.1.30 Wymiana pomp wody chłodzącej
1.1.31 Remont kapitalny bloku 2
1.1.32 Wymiana oświetlenia publicznego na energooszczędne
1.1.33 Wymiana silników 6kV młynów węglowych i wentylatorów młynowych na czterech blokach
energetycznych
1.1.34 Pilotażowa modernizacja oświetlenia publicznego
1.1.35 Wymiana turbosprężarek VRK na ALMIG DYNAMIC
1.1.36 Dalszy rozwój selektywnej zbiórki odpadów komunalnych na terenie Gminy Miejskiej Kraków
1.1.37 Budowa sieci cieplnych umożliwiających wykorzystanie energii cieplnej wytworzonej w warunkach
wysokosprawnej kogeneracji
Źródło: Opracowanie własne na podstawie PGN
Termomodernizacja budynków prowadzi do zmniejszenia zapotrzebowania na energię
do ogrzewania i przygotowanie cieplej wody a przez to do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych.
Jest to oddziaływanie pośrednie, długoterminowe i o zasięgu ponadlokalnym. Na etapie realizacji prac
termomodernizacyjnych powstają odpady wymagające utylizacji (w tym potencjalnie odpady
niebezpieczne jak azbest, zużyte świetlówki), następuje zwiększenie emisji hałasu i pyłów.
Są to oddziaływania miejscowe (dotyczące najbliższego otoczenia obiektów oraz miejsca utylizacji
odpadów) i ograniczone czasowo. Termomodernizacja stwarza potencjalne zagrożenie dla ptaków
i nietoperzy mających miejsca gniazdowania lub schronienie na strychach/stropodachach. Prace
termomodernizacyjne powinny być poprzedzone szczegółowym rozpoznaniem czy budynek jest
wykorzystywany jako miejsce gniazdowania ptaków lub schronienie nietoperzy, roboty budowlane
należy wykonywać w okresie nieobecności zwierząt, w trakcie robót zapobiegać ich zabijaniu
i niszczeniu miejsc lęgowych a po zakończeniu robót zapewnić im zastępcze schronienie18
Modernizacja i wymiana oświetlenia publicznego przyczynia się do zmniejszenia zapotrzebowania
na energię elektryczną a przez to do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych. Jest to oddziaływanie
pośrednie, długoterminowe i o zasięgu ponadlokalnym. Lepsza jakość oświetlenia będzie miała
korzystne oddziaływanie na ludzi (zwiększenie komfortu poruszanie się po zmroku, zwiększenie
18
Docieplanie budynków w zgodnie z zasadami ochrony przyrody, P. Wylęgała, R. Jaros i in. Polskie
Towarzystwo Ochrony Przyrody Salamandra 2009
51
bezpieczeństwa). Jednocześnie dodatkowe punkty świetlne będą miały negatywny wpływ na zwierzęta
poprzez tzw. zanieczyszczanie światłem. Będą to oddziaływania bezpośrednie i stałe.
Modernizacja i budowa sieci ciepłowniczej ma na celu poprawę efektywności dystrybucji ciepła
oraz zapewnienie dostępu do sieci ciepłowniczej nowym odbiorcom w terenach rozwojowych. Dzięki
zwiększeniu wykorzystania ciepła wytwarzanego w wysokosprawnej kogeneracji (alternatywnie
odprowadzanego do atmosfery w chłodniach kominowych) nastąpi zmniejszenia emisji gazów
cieplarnianych. Jest to oddziaływanie pośrednie, długoterminowe i o zasięgu ponadlokalnym.
Na etapie realizacji sieci ciepłowniczej powstają odpady wymagające utylizacji, następuje
zwiększenie emisji hałasu i pyłów. Są to oddziaływania lokalne (dotyczące najbliższego otoczenia
obiektów oraz miejsca utylizacji odpadów)i ograniczone czasowo. Sieci infrastruktury technicznej
zwykle prowadzone są w silnie przekształconym terenie zurbanizowanych, a więc powierzchnia
terenu i profil glebowy ulegną niewielkim przekształceniom.
Budowa Zakładu Termicznego Przekształcenia Odpadów (ZTPO) oraz modernizacja
Elektrociepłowni EDF Polska SA Oddział nr 1 w Krakowie to inwestycje w trakcie realizacji,
dla których zostały wykonane odrębne oceny oddziaływania na środowisko.
Planowane działania w zakresie poprawy efektywności energetycznej (cel 1.1) będą miały
korzystny wpływ na środowisko. Ewentualne zagrożenia i negatywne oddziaływania mogą wystąpić
w trakcie realizacji przedsięwzięć, będą mieć charakter lokalny i ograniczony czasowo. Skutki
oddziaływania działań zaplanowanych w ramach celu szczegółowego 1.1 zestawiono w Tabela 18.
Tabela 18. Cel szczegółowy 1.1 Podniesienie efektywności energetycznej - oddziaływanie na elementy
środowiska
Element
środowiska
Charakter
zmian
Sposób
oddziaływania
Czas trwania
oddziaływania
Częstotliwość
oddziaływania
Zasięg
oddziaływania
Ludzie
Różnorodność
biologiczna
pozytywne
pośrednie
długoterminowe
stałe
lokalne
obojętne
pośrednie
długoterminowe
stałe
lokalne
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
lokalne
bezpośrednie
krótkoterminowe
stałe
lokalne
pośrednie
Zwierzęta
Rośliny
Woda
potencjalnie
negatywne
potencjalnie
negatywne
obojętne
długoterminowe
stałe
lokalne
pośrednie
długoterminowe
stałe
lokalne
bezpośrednie
krótkoterminowe
stałe
lokalne
Krajobraz
obojętne
potencjalnie
negatywne
obojętne
pośrednie
długoterminowe
stałe
lokalne
Klimat
pozytywne
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
ponadlokalne
Zasoby naturalne
Zabytki i dobra
materialne
pozytywne
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
ponadlokalne
obojętne
pośrednie
długoterminowe
stałe
lokalne
Powietrze
Powierzchnia ziemi
Źródło: Opracowanie własne
7.1.2
Realizacja celu szczegółowego 1.2 Zwiększenie wykorzystania energii wytwarzanej
w wysokosprawnej kogeneracji oraz energii ze źródeł odnawialnych
Kierunki działań w zakresie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych:




wykorzystanie energii słonecznej poprzez zabudowę kolektorów do podgrzewania ciepłej
wody lub paneli fotowoltaicznych,
pasywne wykorzystanie energii słonecznej w budownictwie poprzez maksymalizację zysków
ciepła,
wykorzystanie energii gruntu, powietrza lub wody poprzez zabudowę pomp ciepła,
wykorzystanie energii ścieków poprzez zabudowę pomp ciepła,
52




wykorzystanie energetyczne biogazu ze składowisk odpadów komunalnych i oczyszczalni
ścieków,
wykorzystanie energii biomasy zawartej w odpadach komunalnych poprzez ich termiczne
przekształcanie,
wykorzystanie energii geotermalnej jak i wody geotermalnej, dla celów rekreacyjnoleczniczych w rejonie Kraków-Wschód w Przylasku Rusieckim, gdzie zaplanowana jest
lokalizacja Miejskiego Zakładu Geotermalnego,
wykorzystanie akumulatorów energii z OZE, połączenie z inteligentną siecią.
Kierunki działań w zakresie wytwarzania energii elektrycznej i ciepła:



modernizacja elektrociepłowni EDF Oddział w Krakowie,
budowa farm fotowoltaicznych, Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego dopuszcza budowę farm w kilku lokalizacjach: Płaszów, Olszanica, Branice,
rejon ul. Igołomskiej,
budowa lokalnych lub indywidualnych źródeł ciepła charakteryzujących się wysoką
efektywnością energetyczną, w tym odnawialnych źródeł energii lub wytwarzających ciepło
i energię elektryczną w kogeneracji.
Działania zaplanowane w PGN w perspektywie roku 2020, służące realizacji celu 1.2 przedstawiono
w Tabela 19.
Tabela 19. Cel szczegółowy 1.2 Zwiększenie wykorzystania energii wytwarzanej w wysokosprawnej
kogeneracji oraz energii ze źródeł odnawianych - działania zaplanowane w PGN
Budownictwo
1.2.1 Montaż odnawialnych źródeł energii
1.2.2 Montaż kolektorów słonecznych i pomp ciepła w ramach PONE
1.2.3 Budowa wielofunkcyjnej hali widowiskowo-sportowej KS Cracovia Centrum Sportu Niepełnosprawnych
1.2.4 Budowa oświetlenia przyszkolnych boisk sportowych zasilanego energią solarną
1.2.5 Budowa Miejskiego Zakładu Geotermalnego w Przylasku Rusieckim
Transport
1.2.6 Montaż paneli fotowoltaicznych na dachach autobusów
Gospodarka komunalna
1.2.7 Budowa farm fotowoltaicznych
Źródło: Opracowanie własne na podstawie PGN
Budowa obiektów użyteczności publicznej (wielofunkcyjnej hali widowiskowo-sportowej,
geotermalnego zakładu rekreacyjno-leczniczego) będzie miała korzystne znaczenie dla ludzi.
Wykorzystanie technologii budownictwa pasywnego oraz energii odnawialnej pozwala
na ograniczenie zużycia paliw kopalnych i uniknięcie emisji zanieczyszczeń do atmosfery.
Jest to oddziaływanie pośrednie, długoterminowe i o zasięgu ponadlokalnym. Realizacja obiektów
kubaturowych powoduje wzrost ilości odprowadzanych wód opadowych i ścieków.
Jest to oddziaływanie bezpośrednie, stałe i o zasięgu lokalnym. Na etapie realizacji inwestycji
powstają odpady wymagające utylizacji, następuje zwiększenie emisji hałasu i pyłów.
Są to oddziaływania lokalne (dotyczące najbliższego otoczenia obiektów oraz miejsca utylizacji
odpadów) i ograniczone czasowo. Roboty budowlane powodują przekształcenia terenu i profilu
glebowego, jest to oddziaływanie stałe, lokalne i nieodwracalne.
Montaż rozproszonych instalacji niewielkich mocy, wykorzystujących odnawialne źródła energii
(kolektory słoneczne, ogniwa fotowoltaiczne, pompy ciepła) ma korzystny wpływ na środowisko.
Wykorzystanie energii odnawialnej pozwala na ograniczenie zużycia paliw kopalnych i uniknięcie
emisji zanieczyszczeń do atmosfery. Jest to oddziaływanie pośrednie, długoterminowe i o zasięgu
ponadlokalnym. Ze względu na niewielką skalę instalacji oddziaływanie w trakcie realizacji inwestycji
jest minimalne.
53
Farmy fotowoltaiczne pozwalają na wykorzystanie energii słonecznej do wytwarzanie energii
elektrycznej, a przez to na ograniczenie zużycia paliw kopalnych i uniknięcie emisji zanieczyszczeń
do atmosfery. Jest to oddziaływanie pośrednie, długoterminowe i o zasięgu ponadlokalnym. Ogólny
charakter zapisu dotyczącego budowy farm fotowoltaicznych, bez podania mocy i lokalizacji urządzeń
nie pozwala na jednoznaczne określenie wpływu na środowisko. Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego miasta Krakowa dopuszcza budowę farm fotowoltaicznych w kilku
lokalizacjach (Płaszów, Olszanica, Branice, rejon ul. Igołomskiej). Są to silnie przekształcone tereny
przemysłowe lub poprzemysłowe, co powinno ograniczyć negatywne oddziaływanie, a nawet może
poprawić sposób użytkowania terenu poprzez jego zadarnienie. Potencjalnie negatywne oddziaływanie
farm fotowoltaicznych wiąże się z efektem olśnienia (chwilowego oślepienia) odbiciem od dużych
gładkich powierzchni paneli fotowoltaicznych i chwilowa dezorientacja. Zjawisko może dotyczyć
ptaków podczas migracji i ptaków lęgowych, a w mniejszym stopniu ludzi. Jako negatywne należy
ocenić oddziaływanie dużych powierzchni odbijających na krajobraz. Negatywne oddziaływania mają
charakter bezpośredni, stały i o zasięgu lokalnym.
Planowane działania w zakresie w zakresie większego wykorzystania energii wytwarzanej
w wysokosprawnej kogeneracji oraz energii ze źródeł odnawialnych (cel 1.2) będą miały korzystny
wpływ na środowisko. Ewentualne zagrożenia i negatywne oddziaływania działań inwestycyjnych
mogą wystąpić w trakcie realizacji przedsięwzięć, będą mieć charakter lokalny i ograniczony
czasowo. Potencjalnie negatywne, w zależności od lokalizacji, może być oddziaływanie farm
fotowoltaicznych na ptaki i krajobraz. Skutki oddziaływania działań zaplanowanych w ramach celu
szczegółowego 1.2 zestawiono w Tabela 20.
Tabela 20. Cel szczegółowy 1.2 Zwiększenie wykorzystania energii wytwarzanej w wysokosprawnej
kogeneracji oraz energii ze źródeł odnawianych - oddziaływanie na elementy środowiska
Element
środowiska
Charakter
zmian
Sposób
oddziaływania
Czas trwania
oddziaływania
Częstotliwość
oddziaływania
Zasięg
oddziaływania
Ludzie
Różnorodność
biologiczna
pozytywne
pośrednie
długoterminowe
stałe
ponadlokalne
obojętne
pośrednie
długoterminowe
stałe
lokalne
bezpośrednie
długoterminowe
okresowe
lokalne
bezpośrednie
krótkoterminowe
stałe
lokalne
pośrednie
długoterminowe
stałe
lokalne
pośrednie
długoterminowe
stałe
lokalne
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
lokalne
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
lokalne
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
ponadlokalne
pozytywne
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
ponadlokalne
obojętne
pośrednie
długoterminowe
stałe
lokalne
Zwierzęta
Rośliny
Woda
Powietrze
Powierzchnia ziemi
Krajobraz
Klimat
Zasoby naturalne
Zabytki i dobra
materialne
potencjalnie
negatywne
potencjalnie
negatywne
obojętne
obojętne
potencjalnie
negatywne
potencjalnie
negatywne
pozytywne
Źródło: Opracowanie własne
7.2 Realizacja celu strategicznego 2 Poprawa jakości powietrza
Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego stanowi obecnie największy problem środowiskowy
Gminy Miejskiej Kraków. Przez ponad 150 dni w roku przekraczane są poziomy normatywne
wartości stężeń pyłu zawieszonego PM10, pyłu zawieszonego PM2,5 oraz benzo(α)pirenu, dwutlenku
azotu. Celem strategicznym jest osiągnięcie dopuszczalnych poziomów zanieczyszczeń powietrza
w 2023 r. Realizacji 2. celu strategicznego służyć będzie ograniczenie emisji powierzchniowej, emisji
z transportu oraz niskoemisyjne zarządzanie miastem. Jako cele szczegółowe w zakresie poprawy
54
jakości powietrza do 2023 r określono ograniczenie emisji zanieczyszczeń do poziomów określonych
w Programie ochrony powietrza dla strefy Aglomeracja Krakowska 19 oraz wdrożenie zasad
niskoemisyjnego zarządzania miastem.
7.2.1 Realizacja celu szczegółowego 2.1 Ograniczenie emisji powierzchniowej i punktowej
Kierunki działań w zakresie ograniczenia emisji powierzchniowej:




wyeliminowanie stosowania paliw stałych do ogrzewania mieszkań,
podłączenie budynków do sieci ciepłowniczej,
zastąpienie palenisk węglowych urządzeniami spalającymi gaz ziemny,
zastąpienie palenisk węglowych urządzeniami elektrycznymi.
Działania zaplanowane w PGN w perspektywie roku 2020, służące realizacji celu 2.1 przedstawiono
w Tabela 21.
Tabela 21. Cel szczegółowy 2.1 Ograniczenie emisji powierzchniowej i punktowej - działania zaplanowane
w PGN
Budownictwo
2.1.1 Zadania związane z ograniczaniem niskiej emisji
2.1.2 Zadania związane z ograniczaniem niskiej emisji
2.1.3 Zadania związane z ograniczaniem niskiej emisji
Gospodarka komunalna
2.1.4 Budowa nowych odcinków sieci cieplnej wraz z przyłączami i węzłami ciepłowniczymi w celu
likwidacji istniejących lokalnych źródeł ciepła opalanych paliwem stałym
2.1.5 Sieć gazowa i elektroenergetyczna - inwestycje na rzecz ograniczenia niskiej emisji
2.1.6 Wyeliminowanie spalania odpadów oraz ograniczenie spalania pozostałości roślinnych na powierzchni
ziemi
2.1.7 Rozbudowa i automatyzacja linii technologicznej sortowni odpadów komunalnych Barycz w Krakowie
2.1.8 Budowa instalacji odsiarczania
2.1.9 Budowa instalacji odazotowania na blokach 3 i 4
2.1.10 Budowa instalacji odazotowania na blokach 1 i 2
2.1.11 Modernizacja elektrofiltru bloku 4
Źródło: Opracowanie własne na podstawie PGN
Zmiana systemu ogrzewania na proekologiczne polega na zastąpieniu urządzeń grzewczych
opalanych paliwem stałym przez urządzenie gazowe, elektryczne lub podłączenie do sieci
ciepłowniczej. Działania te ograniczają emisję zanieczyszczeń do powietrza a dzięki wyższej
sprawności urządzeń mniejsze jest zużycie energii. Oddziaływania te mają pozytywny wpływ na ludzi
i jakość powietrza o charakterze bezpośrednim, długoterminowym i ponadlokalnym. Uciążliwość
dla środowiska działań prowadzonych wewnątrz budynków jest znikoma. Na etapie realizacji
inwestycji powstają odpady wymagające utylizacji, następuje zwiększenie emisji hałasu i pyłów.
Są to oddziaływania lokalne (dotyczące najbliższego otoczenia obiektów oraz miejsca utylizacji
odpadów) i ograniczone czasowo.
Budowa sieci ciepłowniczej, gazowej i elektroenergetycznej w celu likwidacji palenisk opalanych
paliwem stałym powoduje ograniczenie emisję zanieczyszczeń do powietrza i ma pozytywny wpływ
na jakość powietrza o charakterze bezpośrednim, długoterminowym i ponadlokalnym. Na etapie
realizacji sieci infrastruktury technicznej powstają odpady wymagające utylizacji, następuje
zwiększenie emisji hałasu i pyłów. Są to oddziaływania lokalne (dotyczące najbliższego otoczenia
miejsca inwestycji oraz miejsca utylizacji odpadów) i ograniczone czasowo. Sieci infrastruktury
19
Wartości docelowe dla roku 2023 określone w POP: PM10 – 2 456,14 Mg, PM2,5 – 1950,11 Mg, B(α)P –
0,134 Mg, NO2 – 6 656,48 Mg, SO2 – 7 201,28 Mg
55
technicznej zwykle prowadzone są w silnie przekształconym terenie zurbanizowanych, a więc
powierzchnia terenu i profil glebowy ulegną niewielkim przekształceniom.
Planowane działania w zakresie ograniczenia emisji powierzchniowej i punktowej (cel 2.1) będą miały
korzystny wpływ na środowisko. Ewentualne zagrożenia i negatywne oddziaływania działań
inwestycyjnych mogą wystąpić w trakcie realizacji przedsięwzięć, będą mieć charakter lokalny
i ograniczony czasowo. Skutki oddziaływania działań zaplanowanych w ramach celu szczegółowego
2.1 zestawiono w Tabela 22.
Tabela 22. Cel szczegółowy 2.1 Ograniczenie emisji powierzchniowej i punktowej - oddziaływanie
na elementy środowiska
Element
środowiska
Ludzie
Różnorodność
biologiczna
Zwierzęta
Charakter
zmian
pozytywne
Sposób
oddziaływania
pośrednie
Czas trwania
oddziaływania
długoterminowe
Częstotliwość
oddziaływania
stałe
Zasięg
oddziaływania
ponadlokalne
obojętne
pośrednie
długoterminowe
stałe
lokalne
obojętne
pośrednie
długoterminowe
stałe
lokalne
Rośliny
obojętne
pośrednie
krótkoterminowe
stałe
lokalne
Woda
obojętne
pośrednie
długoterminowe
stałe
lokalne
Powietrze
Powierzchnia
ziemi
Krajobraz
pozytywne
potencjalnie
negatywne
obojętne
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
ponadlokalne
bezpośrednie
krótkoterminowe
stałe
lokalne
pośrednie
długoterminowe
stałe
lokalne
Klimat
pozytywne
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
ponadlokalne
Zasoby naturalne
Zabytki i dobra
materialne
pozytywne
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
ponadlokalne
obojętne
pośrednie
długoterminowe
stałe
lokalne
Źródło: Opracowanie własne
7.2.2 Realizacja celu szczegółowego 2.2 Ograniczenie emisji z transportu
Kierunki działań w zakresie ograniczenia emisji z transportu zbiorowego:







rozwój niskoemisyjnego transportu publicznego – zastosowanie niskoemisyjnych pojazdów
(niskoemisyjne konwencjonalne, hybrydowe, elektryczne, biopaliwa 2 i 3 generacji oraz inne
paliwa alternatywne); zastosowanie energooszczędnych elektrycznych pojazdów szynowych
(m.in. z odzyskiem energii).
modernizacja linii kolejowych i rozbudowa systemu szybkiej kolei aglomeracyjnej (SKA) –
w celu maksymalnego wykorzystania istniejącej i nowo budowanej infrastruktury kolejowej,
budowa nowych przystanków, wraz z infrastrukturą Park&Ride oraz Bike&Ride, integracja
SKA z komunikacją miejską,
rozbudowa systemu komunikacji tramwajowej – przedłużanie linii, budowa nowych linii
(kierunek wschód-zachód oraz w kierunku północnym),
rozbudowa systemu komunikacji autobusowej – zwłaszcza w zakresie skomunikowania
z sąsiednimi gminami,
budowa metra, lub pre-metra, w zależności od wyników analiz (studiów wykonalności),
zgodnie ze SUiKZP,
budowa miejsc przesiadkowych i integrujących systemy komunikacji – tramwaj, kolej,
autobus, rower,
zarządzaniem ruchem preferujące transport zbiorowy: wykorzystanie wydzielonych pasów
dla komunikacji zbiorowej (wydzielanie torowisk tramwajowych oraz pasów ruchu lub ulic
tylko dla autobusów) oraz systemów sterowania w celu realizacji priorytetów dla komunikacji
zbiorowej, budowa zintegrowanych systemów zarządzania transportem (rozwiązania
informatyczne),
56



bieżąca racjonalizacja usług transportu publicznego przez ich dostosowanie do potrzeb
zmieniających się w czasie i miejscu, stosowanie różnorodnego taboru (wielkość, ilość,
częstotliwość kursowania pojazdów),
zwiększenie liczby połączeń i częstotliwości funkcjonowania komunikacji zbiorowej, zgodnie
ze zidentyfikowanymi potrzebami,
wprowadzenie strefy ograniczonej emisji komunikacyjnej – ograniczenie emisji pyłów
i innych zanieczyszczeń z komunikacji zbiorowej (busy i autobusy prywatnych
przewoźników) na terenie Śródmieścia.
Kierunki działań w zakresie transportu pieszego i rowerowego:










rozwijanie sieci ciągów pieszych (nowe ciągi piesze, ułatwienia w istniejących –
w szczególności bezpieczne przejścia przez ulice), poprawa jakości nawierzchni,
uwzględnianie potrzeb osób o ograniczonej sprawności ruchowej,
budowa parkingów podziemnych na terenie Śródmieścia, w celu uwolnienia przestrzeni
dla pieszych, osób o ograniczonej mobilności i rowerzystów, zgodnie z zapisami programu
parkingowego,
rozwój ciągów zieleni sprzyjających podróżom pieszym i rowerowym,
wdrażanie stref uspokojonego ruchu, ograniczeń prędkości dla pojazdów samochodowych,
wyłączenia z ruchu ulic intensywnie użytkowanych przez pieszych,
rozwijanie sieci dróg rowerowych oraz infrastruktury przeznaczonej dla rowerzystów –
połączenia między dzielnicowe, sieć dróg wewnątrz dzielnic – zgodnie z aktualizowanym
studium tras rowerowych (394 km dróg, z których część stanowią wydzielone na ulicach pasy
ruchu dla rowerów) – głównie poza centrum miasta,
połączenie sieci dróg rowerowych na terenie miasta z planowaną siecią dróg rowerowych na
terenie Województwa Małopolskiego,
budowa parkingów dla rowerów, w miejscach szczególnie uczęszczanych (okolice budynków
użyteczności publicznej, szkół, centrów biznesowych i handlowych), w szczególności
w ramach sieci Park&Bike,
rozbudowa miejskiej wypożyczalni rowerów KMKBike zgodnie z planami poprzez
zwiększenie ilości udostępnianych rowerów, zwiększenie ilości stacji bazowych, objęcie
zasięgiem działania całego obszaru miasta, zwiększenie ilości dostępnych rodzajów rowerów
(rowery do transportu niewielkich ładunków, rowery do jazdy z dziećmi),
wdrażanie rozwiązań ułatwiających poruszanie się rowerami – organizacja ruchu,
tworzenie ułatwień służących przyjaznemu dla użytkownika łączeniu podróżowania
transportem publicznym z rowerowym i pieszym (integracja biletów).
Kierunki działań w zakresie ograniczenia emisji z transportu samochodowego (osobowego
i towarowego):





rozwój sieci połączeń drogowych o układzie obwodnicowo-promienistym, z uwzględnieniem
multimodalności (w szczególności tym ścieżki rowerowe, drogi piesze),
budowa północnego odcinka IV obwodnicy od węzła Modlnica do węzła Zesławice,
budowa odcinków dróg zamykających III obwodnicę: Trasa Zwierzyniecka wraz z tunelem
pod Wzgórzem św. Bronisławy, Trasa Pychowicka, Trasa Łagiewnicka wraz z planowaną
linią tramwajową, Trasa Nowobagrowa z estakadą w rejonie stacji kolejowej Kraków Płaszów
oraz Trasa Ciepłownicza z mostem na Wiśle,
rozwój strefy ograniczonego ruchu, wprowadzanie ograniczeń w ruchu na wybranych ulicach
lub wyłączenia z ruchu wybranych ulic (dla pojazdów osobowych i ciężarowych) – w celu
upłynnienia ruchu i zachęcenia do korzystania z komunikacji miejskiej,
wprowadzenie strefy ograniczonej emisji komunikacyjnej – w obszarze II obwodnicy (wjazd
do strefy dla pojazdów spełniających normy emisji min. EURO 4),
57






stworzenie i rozwój sieci wypożyczalni i infrastruktury dla pojazdów niskoemisyjnych
(samochody elektryczne), ułatwienia w parkowaniu dla pojazdów z wypożyczalni (bezpłatny
parking na terenie strefy płatnego parkowania),
budowa parkingów podziemnych i nadziemnych, zgodnie z przyjętym programem
parkingowym, wprowadzenie preferencji parkingowych dla pojazdów niskoemisyjnych
(niższe opłaty),
poprawa organizacji ruchu samochodowego w celu ograniczenia ruchu w centrum miasta
i zapewnienia płynności ruchu,
budowa parkingów Park&Ride w połączeniu z centrami przesiadkowymi komunikacji
miejskiej, zgodnie z planami rozwoju zawartymi w programie parkingowym,
wdrażanie niskoemisyjnych rozwiązań logistyki towarów na terenie miasta (np. elektryczne
pojazdy dostawcze, wspólne centra dystrybucji towarów – w szczególności na granicy
proponowanej strefy ograniczonej emisji),
promowanie wspólnego użytkowania samochodu (car pooling/lift sharing).
Kierunki działań w zakresie ograniczenia emisji wtórnej:

utrzymanie dróg w sposób ograniczający wtórną emisję zanieczyszczeń poprzez regularne
mycie, remonty i poprawę stanu nawierzchni dróg
Działania zaplanowane w PGN w perspektywie roku 2020, służące realizacji celu 2.2 przedstawiono
w Tabela 23.
Tabela 23. Cel szczegółowy 2.2 Ograniczenie emisji z transportu - działania zaplanowane w PGN
Transport
2.2.1 Wprowadzenie Strefy Ograniczonej Emisji Komunikacyjnej
2.2.2 Budowa linii tramwajowej KST, etap III os. Krowodrza Górka - Górka Narodowa / Azory
2.2.3 Budowa linii tramwajowej KST, etap IV ul. Meissnera - Mistrzejowice
2.2.4 Rozbudowa węzła Mistrzejowice wraz z linią tramwajową KST Stella-Sawickiego
2.2.5 Budowa drogi ekspresowej S7 (wschodniego odcinka IV obwodnicy) na odcinku od węzła Przewóz
(dawniej Rybitwy) do węzła Nowa Huta (dawniej Igołomska)
2.2.6 Budowa trasy Łagiewnickiej od węzła Ruczaj do węzła Łagiewniki wraz z linią tramwajową
2.2.7 Rozbudowa linii tramwajowej KST, etap II B wraz z układem drogowym (ul. Lipska - ul. Wielicka)
w Krakowie
2.2.8 Zwiększenie liczby połączeń i częstotliwości funkcjonowania komunikacji zbiorowej
2.2.9 Modernizacja taboru tramwajowego MPK
2.2.10 Współpraca z sektorem handlowo-usługowym w celu promocji zrównoważonego transportu
2.2.11 Rozwój carpooling
2.2.12 Modernizacja taboru autobusowego MPK
2.2.13 Budowa i przebudowa przystanków Szybkiej Kolei Aglomeracyjnej
2.2.14 Niskoemisyjna dystrybucja towarów
2.2.15 Rozbudowa ul. Kocmyrzowskiej (połączenie radialne z przygotowywaną do realizacji drogą ekspresową
S-7)
2.2.16 Budowa parkingów Park&Ride (P&R) i parkingów podziemnych oraz wielopoziomowych na terenie
miasta
2.2.17 Rozbudowa systemu ścieżek rowerowych zgodnie ze studium rozwoju tras rowerowych
2.2.18 Rozbudowa ul. Powstańców w Krakowie (na odcinku od ul. Strzelców do ul. Piasta Kołodzieja)
2.2.19 Rozbudowa ul. Myślenickiej w Krakowie
2.2.20 Rozbudowa ul. Łokietka w Krakowie (na odcinku od ul. Kaczorówka do ul. Na Zielonki)
2.2.21 Rozbudowa ul. Krzyżańskiego w Krakowie
2.2.22 Budowa trasy Zwierzynieckiej i Pychowickiej od węzła Ofiar Katynia do węzła Ruczaj
58
2.2.23 Modernizacja torowisk tramwajowych wraz z infrastrukturą towarzyszącą
2.2.24 Modernizacja zajezdni Nowa Huta
2.2.25 Rozbudowa ul. Bunscha i budowa ul. Humboldta (połączenie radialne z autostradą A4)
2.2.26 Budowa ul. gen. Wittek (trasa Balicka - połączenie radialne pomiędzy III a IV obwodnicą)
2.2.27 Rozbudowa al. 29 Listopada na odcinku od ul. Opolskiej do granicy miasta (połączenie radialne
pomiędzy III a IV obwodnicą)
2.2.28 Rozbudowa ul. Gen. Okulickiego (połączenie radialne pomiędzy III a IV obwodnicą)
2.2.29 Utrzymanie dróg w sposób ograniczający wtórną emisję zanieczyszczeń
2.2.30 System zarządzania i organizacji ruchu
2.2.31 Program Velocitta
2.2.32 „Nowa Huta Przyszłości” – rozbudowa infrastruktury
Gospodarka komunalna
2.2.33 Ograniczenie wtórnej emisji
Źródło: Opracowanie własne na podstawie PGN
Budowa i modernizacja linii tramwajowych ma na celu zwiększenie udziału transportu zbiorowego
w podziale zadań przewozowych, przy jednoczesnym ograniczeniu transportu indywidualnego.
Budowa linii tramwajowych ma pozytywne oddziaływanie na ludzi i jakość powietrza o charakterze
pośrednim, długoterminowym i ponadlokalnym. Jednocześnie występuje negatywny wpływ
na środowisko: zwiększona emisja hałasu w sąsiedztwie linii tramwajowych, zwiększenie powierzchni
utwardzonej oraz ograniczenie powierzchni biologicznie czynnej, zwiększenie ilość wód opadowych.
Oddziaływania te mają negatywny wpływ o charakterze bezpośrednim, długoterminowym
i ponadlokalnym. Na etapie realizacji inwestycji drogowych powstają odpady wymagające utylizacji,
następuje zwiększenie emisji hałasu i pyłów. Są to oddziaływania lokalne (dotyczące najbliższego
otoczenia obiektów oraz miejsca utylizacji odpadów) i ograniczone czasowo.
Budowa dróg - odcinków III i IV obwodnicy oraz połączeń radialnych pomiędzy obwodnicami ma
na celu przeniesienie poza śródmieście ruchu pojazdów tranzytu zewnętrznego (IV obwodnica) i
tranzytu międzydzielnicowego (III obwodnica i połączenia radialne). Efektem bardziej płynnego
ruchu będzie ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza oraz przeniesienie emisji ze
śródmieścia do terenów o lepszych warunkach przewietrzania. Oddziaływania te mają pozytywny
wpływ na ludzi i jakość powietrza o charakterze bezpośrednim, długoterminowym i ponadlokalnym.
Jednocześnie budowa dróg ma negatywny wpływ na środowisko: zwiększona emisja zanieczyszczeń
do powietrza oraz hałasu w sąsiedztwie dróg, zwiększenie powierzchni utwardzonej oraz ograniczenie
powierzchni biologicznie czynnej, zwiększenie ilość wód opadowych, możliwość zanieczyszczenia
wód i gleby produktami ropopochodnymi. Istotnym elementem negatywnego oddziaływania budowy
obwodnic komunikacyjnych przecinających doliny rzeczne Wisły, Rudawy, Sudołu, Prądnika, Dłubni,
Wilgi jest fragmentacja siedlisk przyrodniczych oraz korytarzy napływu powietrza do miasta.
Oddziaływania te mają negatywny wpływ o charakterze bezpośrednim, długoterminowym i
ponadlokalnym. Na etapie realizacji inwestycji drogowych powstają odpady wymagające utylizacji,
następuje zwiększenie emisji hałasu i pyłów. Są to oddziaływania lokalne (dotyczące najbliższego
otoczenia obiektów oraz miejsca utylizacji odpadów) i ograniczone czasowo.
Budowa parkingów Park & Ride (P&R) zlokalizowanych na głównych kierunkach wlotowych,
w zewnętrznej strefie miasta zasadniczo pomiędzy III i IV obwodnicą, na przecięciach głównych
kierunków dróg z systemem szynowej komunikacji miejskiej (metro, tramwaj, szybka kolej
aglomeracyjna). Zadaniem parkingów P&R jest zachęcenie kierowców samochodów osobowych
do korzystania z komunikacji zbiorowej i tym samym ograniczenie ruchu pojazdów indywidualnych
w mieście. Oddziaływania na środowisko to pozytywny wpływ na ludzi i jakość powietrza
o charakterze pośrednim, długoterminowym i ponadlokalnym. Jednocześnie negatywny wpływ
na środowisko: zwiększona emisja hałasu w sąsiedztwie parkingów i dróg dojazdowych, zwiększenie
59
powierzchni utwardzonej oraz ograniczenie powierzchni biologicznie czynnej, zwiększenie ilość wód
opadowych, możliwość zanieczyszczenia wód i gleby produktami ropopochodnymi. Oddziaływania
te mają negatywny wpływ o charakterze bezpośrednim, długoterminowym i lokalnym. Na etapie
realizacji inwestycji drogowych powstają odpady wymagające utylizacji, następuje zwiększenie emisji
hałasu i pyłów. Są to oddziaływania lokalne (dotyczące najbliższego otoczenia obiektów oraz miejsca
utylizacji odpadów) i ograniczone czasowo.
Budowa ścieżek rowerowych oraz parkingów dla rowerów w obiektach publicznych. Na system
rowerowy składają się wydzielone drogi (ścieżki) rowerowe, pasy rowerowe „pod prąd” uspokojonych
ulic jednokierunkowych (kontrapasy), ulice uspokojonego ruchu i strefy zamieszkania, kładki i tunele
pieszo-rowerowe. Rozbudowa systemu rowerowego ma na celu zachęcenie kierowców samochodów
osobowych do częstszego korzystania z rowerów i tym samym ograniczenie ruchu pojazdów
indywidualnych w mieście. Oddziaływania na środowisko to pozytywny wpływ na ludzi i jakość
powietrza o charakterze pośrednim, długoterminowym i ponadlokalnym.
Ograniczenia w ruchu i sterowanie ruchem pojazdów ma na celu zachęcenie kierowców
samochodów osobowych do korzystania z komunikacji zbiorowej i rowerów, a przez to ograniczenie
ruchu pojazdów indywidualnych w mieście. Oddziaływania na środowisko to pozytywny wpływ
na ludzi i jakość powietrza o charakterze pośrednim, długoterminowym i ponadlokalnym.
Planowane działania w zakresie ograniczenia emisji z transportu (cel 2.2) będą miały zarówno
korzystny jak i negatywny wpływ na środowisko. Korzystnie wpłyną na ludzi i jakość powietrza.
Negatywne oddziaływania ma infrastruktura drogowa i po części szynowa: zwiększona emisja
zanieczyszczeń do powietrza w sąsiedztwie dróg i parkingów oraz hałasu w sąsiedztwie dróg,
parkingów i linii tramwajowych, zwiększenie powierzchni utwardzonej oraz ograniczenie powierzchni
biologicznie czynnej, zwiększenie ilość wód opadowych, możliwość zanieczyszczenia wód i gleby
produktami ropopochodnymi. Istotnym elementem negatywnego oddziaływania budowy obwodnic
komunikacyjnych przecinających doliny rzeczne jest fragmentacja siedlisk przyrodniczych
oraz korytarzy napływu powietrza do miasta. Oddziaływania te mają negatywny wpływ o charakterze
bezpośrednim, długoterminowym i ponadlokalnym. W trakcie realizacji przedsięwzięć mogą wystąpić
zagrożenia i negatywne oddziaływania, które będą mieć charakter lokalny i ograniczony czasowo.
Skutki oddziaływania działań zaplanowanych w ramach celu szczegółowego 2.2 zestawiono w Tabela
24.
Tabela 24. Cel szczegółowy 2.2 Ograniczenie emisji z transportu - oddziaływanie na elementy środowiska
Element
środowiska
Ludzie
Różnorodność
biologiczna
Zwierzęta
Rośliny
Woda
Powietrze
Powierzchnia
ziemi
Krajobraz
Klimat
Zasoby naturalne
Zabytki i dobra
materialne
Charakter
zmian
pozytywne
potencjalnie
negatywne
potencjalnie
negatywne
potencjalnie
negatywne
potencjalnie
negatywne
pozytywne
Sposób
oddziaływania
pośrednie
Czas trwania
oddziaływania
długoterminowe
Częstotliwość
oddziaływania
stałe
Zasięg
oddziaływania
ponadlokalne
pośrednie
długoterminowe
stałe
ponadlokalne
pośrednie
długoterminowe
stałe
lokalne
bezpośrednie
krótkoterminowe
stałe
lokalne
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
lokalne
pośrednie
długoterminowe
stałe
ponadlokalne
negatywne
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
lokalne
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
lokalne
pośrednie
długoterminowe
stałe
ponadlokalne
pozytywne
pośrednie
długoterminowe
stałe
ponadlokalne
obojętne
pośrednie
długoterminowe
stałe
ponadlokalne
potencjalnie
negatywne
pozytywne
Źródło: Opracowanie własne
60
7.2.3 Realizacja celu szczegółowego 2.3 Niskoemisyjne zarządzanie miastem
Kierunki działań w zakresie terenów zielonych:




zwiększanie udziału powierzchni lasów na obszarze miasta,
zwiększanie powierzchni terenów zielonych (szczególnie parki, aleje i inne formy zieleni
uwzględniające drzewa),
tworzenie nowych form zieleni miejskiej – szczególnie w obszarach zwartej zabudowy –
zielone dachy oraz zielone ściany,
tworzenie połączeń istniejących terenów zieleni (sieć terenów zielonych) umożliwiających
niskoemisyjną komunikację (piesza, rowery).
Kierunki działań w zakresie planowania miejskiego:






poprawa warunków przewietrzania miasta,
monitorowania danych przestrzennych dla poprawy jakości powietrza,
informacja o jakości powietrza,
rozwój systemu zarządzania transportem publicznym,
ograniczenia w ruchu pojazdów i możliwości parkowania w centrum miasta,
planowanie przestrzenne zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.
Kierunki działań w zakresie zamówień publicznych:

Zielone zakupy dla Urzędu Miasta - przy zamówieniach publicznych określić wymagania
dotyczące efektywności energetycznej oraz OZE (dotyczy również robót budowlanych).
Kierunki działań w zakresie informacji i edukacji:







informacja o jakości powietrza, przyczynach i skutkach zanieczyszczenia,
prowadzenie działań informacyjnych i edukacyjnych skierowanych do wszystkich grup
społecznych w zakresie zasad zrównoważonego rozwoju, ograniczania emisji – aktywne
działanie na rzecz zmiany zachowań we wszystkich obszarach PGN,
angażowanie społeczeństwa (współpraca z interesariuszami) w procesy planistyczne
i decyzyjne w kontekście niskoemisyjnego rozwoju,
kształcenie w określonych specjalnościach istotnych z punktu widzenia gospodarki
niskoemisyjnej (np. technologie OZE, niskoemisyjny transport itp.),
prowadzenie prac badawczo-rozwojowych w zakresie gospodarki niskoemisyjnej,
realizacja innych działań w zakresie edukacji i dialogu społecznego służących ograniczaniu
emisji,
promowanie racjonalnego wykorzystania materiałów i zasobów.
Działania zaplanowane w PGN w perspektywie roku 2020, służące realizacji celu 2.3 przedstawiono
w Tabela 25.
Tabela 25. Cel szczegółowy 2.3 Niskoemisyjne zarządzanie miastem - działania zaplanowane w PGN
Gospodarka komunalna
2.3.1 Budowa i zagospodarowanie terenów zielonych
Działania nieinwestycyjne
2.3.2 Zakaz stosowania paliw stałych w gospodarstwach domowych
2.3.3 Działania promocyjne i edukacyjne
2.3.4 Zintegrowany system monitorowania danych przestrzennych dla poprawy jakości powietrza
2.3.5 Zintegrowany system transportu publicznego w obszarze aglomeracji Krakowskiej
2.3.6 Planowanie przestrzenne zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju
2.3.7 Zielone zakupy dla Urzędu Miasta
2.3.8 Rozwój systemu informacji dla podróżujących na obszarze Krakowskiego Obszaru Funkcjonalnego
2.3.9 Wsparcie segmentów Nowe Inwestycje, PONE/źródła lokalne, Programu "Ciepła woda użytkowa", Chłód,
Źródło: Opracowanie własne na podstawie PGN
61
Działania realizowane w ramach celu szczegółowego 2.3 Niskoemisyjne zarządzanie miastem mają
charakter nieinwestycyjny, a przez to ich oddziaływania na środowisko będzie mieć charakter
pośredni. Celem zaplanowanych działań jest wsparcie działań inwestycyjnych w realizacji celów
strategicznych.
Redukcja emisji gazów cieplarnianych na drodze planowania przestrzennego możliwa jest poprzez
takie zaplanowanie struktury funkcjonalno-przestrzennej by ograniczyć potrzeby przewozowe,
poprzez m.in.:


lokalizowanie obiektów koncentrujących obecność ludzi: zabudowy mieszkaniowej, centrów
handlowych, zespołów biurowych i in. w pobliżu linii transportu szynowego,
zapewnienie dostępności podstawowych usług oraz terenów zielonych i rekreacyjnych
w pobliżu miejsca zamieszkania.
Na drodze planowania przestrzennego możliwa jest również poprawa jakości powietrza poprzez takie
zaplanowanie struktury funkcjonalno-przestrzennej by uzyskać odpowiednie ukształtowanie i poprawę
sprawności funkcjonowania systemu wymiany i regeneracji powietrza, w szczególności
przeciwdziałanie:




stagnacji powietrza na rzecz polepszania wentylacji Miasta,
gromadzeniu i narastaniu warstw zanieczyszczonego powietrza (w tym również
napływającego spoza granic administracyjnych miasta) na rzecz rozcieńczania i rozpraszania
zanieczyszczeń w atmosferze,
występowaniu zjawiska wyspy ciepła i stresu termicznego,
deficytowi tlenu w atmosferze.
Cele te mają być osiągnięte poprzez m.in.:







szczególna ochronę głównych korytarzy wymiany powietrza, zwłaszcza doliny Wisły i innych
ponadlokalnych ciągów napływu powietrza (doliny: Rudawy, Sudołu, Prądnika, Dłubni
i Wilgi, Potoku Kościelnickiego), a także lokalnych rynien spływu powietrza,
poprzez wyłączenie z zabudowy relatywnie szerokich pasm pełniących dodatkowo funkcje
korytarzy ekologicznych, a w pozostałej części zachowania co najmniej 70% powierzchni
biologicznie czynnej i niskiej zabudowy orientowanej dłuższymi osiami równolegle
do osi doliny,
przeciwdziałania ubytkowi powierzchni biologicznie czynnej w ciągach napływu powietrza
i ich otoczeniu na rzecz zwiększania udziału w nich terenów zieleni,
sukcesywne eliminowanie istniejących źródeł emisji zanieczyszczeń w obrębie korytarzy
napływu i miejsc regeneracji powietrza oraz w ich sąsiedztwie, a także zakaz lokalizowania
nowych źródeł, w tym także palenisk opalanych paliwem stałym na rzecz rozwiązań
systemowych,
powiększanie udziału terenów zieleni urządzonej a zwłaszcza powierzchni parkowych
w obszarach zwartej zabudowy mieszkaniowej, w tym przestrzeganie minimalnej wartości
wskaźnika terenów biologicznie czynnych, nie mniejszego niż 20% w strefie zabudowy
śródmiejskiej,
wprowadzanie zieleni izolacyjnej w otoczeniu uciążliwych obiektów przemysłowych,
zwiększenia lesistości i zachowania dużych kompleksów łąkowych w strefie otaczającej
intensywnie zabudowany rdzeń Krakowa.20
Planowane działania w zakresie w zakresie niskoemisyjnego zarządzania miastem (cel 2.3) będą
miały korzystny wpływ na środowisko. Ewentualne zagrożenia i negatywne oddziaływania działań
inwestycyjnych mogą wystąpić w trakcie realizacji przedsięwzięć, będą mieć charakter lokalny
20
Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu zmiany Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego Miasta Krakowa, Biuro Planowania Przestrzennego UMK 2013
62
i ograniczony czasowo. Skutki oddziaływania działań zaplanowanych w ramach celu szczegółowego
2.3 w Tabela 26.
Tabela 26. Cel szczegółowy 2.3 Niskoemisyjne zarządzanie miastem - oddziaływanie na elementy
środowiska
Element
środowiska
Charakter
zmian
Sposób
oddziaływania
Czas trwania
oddziaływania
Częstotliwość
oddziaływania
Zasięg
oddziaływania
Ludzie
Różnorodność
biologiczna
Zwierzęta
pozytywne
pośrednie
długoterminowe
stałe
ponadlokalne
obojętne
pośrednie
długoterminowe
stałe
ponadlokalne
obojętne
pośrednie
długoterminowe
stałe
ponadlokalne
Rośliny
obojętne
pośrednie
długoterminowe
stałe
ponadlokalne
Woda
obojętne
pośrednie
długoterminowe
stałe
ponadlokalne
Powietrze
pozytywne
pośrednie
długoterminowe
stałe
ponadlokalne
Powierzchnia ziemi
obojętne
pośrednie
długoterminowe
stałe
ponadlokalne
Krajobraz
obojętne
pośrednie
długoterminowe
stałe
ponadlokalne
Klimat
obojętne
pośrednie
długoterminowe
stałe
ponadlokalne
Zasoby naturalne
Zabytki i dobra
materialne
obojętne
pośrednie
długoterminowe
stałe
ponadlokalne
obojętne
pośrednie
długoterminowe
stałe
ponadlokalne
Źródło: Opracowanie własne
7.3 Oddziaływanie na element środowiska
Przewidywane oddziaływanie działań zaplanowane w projekcie PGN na poszczególne elementy
środowiska przyrodniczego, ludzi i dobra materialne przedstawiono w formie opisowej
i tabelarycznej.
7.3.1 Ludzie
Realizacja celów wyznaczonych przez Plan Gospodarki Niskoemisyjnej, czyli redukcja emisji gazów
cieplarnianych przy zapewnieniu zrównoważonego rozwoju miasta oraz poprawa jakości powietrza
będą miały korzystne oddziaływania na ludzi, ich zdrowie i jakość życia. Oddziaływania będą
pośrednie, długoterminowe i stałe, o zasięgu ponadlokalnym.
Wysokie stężenia zanieczyszczeń pyłowych powietrza atmosferycznego są jednym z głównych
czynników środowiskowych wywierających szkodliwy wpływ na zdrowie populacji. Obniżenie
poziomu zanieczyszczeń przyczyni się do polepszenia sytuacji zdrowotnej populacji, zwłaszcza w
stosunku do chorób układu oddechowego oraz sercowo-naczyniowego. Pył zawieszony jest
mieszaniną cząstek stałych i kropelek cieczy utrzymujących się w powietrzu. Cząsteczki te zawierają
różne składniki: siarkę, związki organiczne (np. wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne),
metale ciężkie, dioksyny oraz alergeny (takie jak pyłki roślin i zarodniki grzybów). Pył PM10 zawiera
cząstki o średnicy mniejszej niż 10 µm, natomiast pył drobny PM2,5 cząstki o średnicy mniejszej niż
2,5 µm.21
Pyły o średnicy poniżej 10 mikrometrów (PM10) absorbowane są w górnych drogach oddechowych
i większych oskrzelach, natomiast pyły o średnicy poniżej 2,5 mikrometra (PM2,5) mogą również
przenikać do krwi. Pył zawieszony może zawierać substancje toksyczne takie jak wielopierścieniowe
węglowodory aromatyczne WWA (m.in. benzo(α)piren), metale ciężkie oraz dioksyny i furany.
Inhalowane do płuc pyły mogą powodować kaszel, trudności z oddychaniem i zadyszkę, szczególnie
21
http://smog.imgw.pl/content/health
63
w czasie wysiłku fizycznego, zwiększają zagrożenia infekcjami układu oddechowego
oraz występowania zaostrzeń objawów chorób alergicznych jak astmy, kataru siennego i zapalenia
alergicznego spojówek. Nasilenie objawów zależy w dużym stopniu od stężenia pyłu w powietrzu,
czasu ekspozycji, dodatkowego narażenia na czynniki pochodzenia środowiskowego oraz zwiększonej
podatności osobniczej (dzieci i osoby w podeszłym wieku, współwystępowanie przewlekłych chorób
serca i płuc). Ponieważ pewne składniki pyłów mogą przenikać do krwioobiegu, dłuższe narażenie na
wysokie stężenia pyłu może mieć istotny wpływ na przebieg chorób serca (nadciśnienie, zawał serca)
lub nawet zwiększać ryzyko zachorowania na choroby nowotworowe, szczególnie płuc. Zawarty
w pyle benzo(α)piren wykazuje małą toksyczność ostrą, za to dużą toksyczność przewlekłą,
co związane jest z jego zdolnością kumulacji w organizmie. Związki te mają udowodnione
właściwości kancerogenne (rakotwórcze) i mutagenne (powodujące mutacje genetyczne, co oznacza,
że reagują z DNA).
Zakład Epidemiologii, Katedry Epidemiologii i Medycyny Zapobiegawczej UJ CM oraz Fundacja
Zdrowie i Środowisko od roku 2000 wspólnie z Columbia University w Nowym Jorku prowadzi serię
długoletnich badań w Krakowie, dla określenia ujemnego wpływu zanieczyszczeń powietrza
na zdrowie noworodków i dzieci. Zgodnie z informacjami wynikającymi z analizy kobiety
w Krakowie które w okresie ciąży były eksponowane na PM2.5 powyżej 35 µg/m³ rodziły dzieci
z istotnie niższą masą urodzeniową (średnio o 128 g), mniejszym obwodem główki (średnio o 0,3 cm)
i mniejszą długością ciała (średnio o 0,9 cm). Zaobserwowano, że u dzieci o niższej masie
urodzeniowej częściej występował tzw. świszczący oddech w późniejszym okresach życia, co zwykle
poprzedza występowanie objawów astmatycznych. Badania wykonane u pięcioletnich dzieci, które
były narażone na wyższe stężenia pyłu w okresie prenatalnym, wykazały wyraźnie niższą całkowitą
objętość wydechową płuc o około 100 ml. Może to świadczyć o gorszym wykształceniu płuc u dzieci
eksponowanych na wyższe stężenia pyłu w okresie życia płodowego. Narażenie kobiet będących
w ciąży na wyższe poziomy WWA (powyżej 25 ng/m3) było związane z częstszym występowaniem
u niemowląt objawów zapalenia górnych i dolnych dróg oddechowych. Okazało się, że nawet
stosunkowo niskie stężenia PM2,5 powyżej 20 µg/m³ zwiększały podatność tych dzieci
na nawracające zapalenie oskrzeli i zapalenie płuc. 22
Dwutlenek azotu może podrażniać płuca i powodować mniejszą odporność na infekcje dróg
oddechowych, takich jak grypa. Przedłużające lub częste narażenie na stężenia, które są znacznie
wyższe niż zwykle w powietrzu, mogą powodować zwiększoną częstość występowania ostrej choroby
układu oddechowego u dzieci. Wpływ zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem azotu był badany w
zakresie uciążliwości ruchu komunikacyjnego. Zanieczyszczenie powietrza produktami spalania paliw
w silnikach pojazdów przyczynia się do poważnych problemów zdrowotnych takich jak przewlekłe
choroby układu oddechowego, astma oskrzelowa, uczulenia, nowotwory, a nawet zwiększony
wskaźnik śmiertelności. Kilkuminutowe do godzinnego przebywanie w pomieszczeniach, w których
dwutlenek azotu występuje w stężeniach 50-100 ppm (94÷188 mg/m³), powoduje zapalenie płuc,
natomiast stężenie do 150-200 ppm (282÷376 mg/m³) wywołuje zapalenie oskrzeli i bardzo złe
samopoczucie, a przy stężeniu powyżej 500 ppm (940 mg/m³) w przeciągu 2-10 dni następuje śmierć.
Wieloletnie badania prowadzone w Niemczech udowodniły, że ryzyko zachorowania na obturacyjne
zapalenie płuc było 1,79 razy większe wśród kobiet zamieszkałych w odległości mniejszej niż 100m
od ruchliwych traktów komunikacyjnych. Autorzy badań włoskich stwierdzili, że liczba chorych
przyjętych w trybie pilnym do szpitala jest istotnie związana ze wzrostem poziomu dwutlenku azotu
i tlenku węgla w tym dniu (wzrost stężenia CO – o 4,3% więcej hospitalizacji z powodu zapalenia
płuc, o 5,5% z powodu astmy oskrzelowej).
Dwutlenek siarki może powodować podrażnienie górnego odcinka oddechowego, a także zaostrzenie
schorzeń spojówek i skóry. Wysokie stężenia dwutlenku siarki mogą wywołać ostre choroby górnych
dróg oddechowych. Tlenek węgla może wywołać ogólne osłabienie, uczucie duszności, bóle i zawroty
głowy, a także zmniejszoną sprawność psychomotoryczną organizmu. Wysokie stężenia tlenku węgla
powodują przyspieszenie akcji serca i oddechu, zmniejszoną sprawność fizyczną i umysłową
22
http://www.malopolska.pl/Obywatel/EKO-prognozaMalopolski/Malopolska/Strony/Wplyw-na-zdrowie.aspx.
64
organizmu oraz wpływają niekorzystnie na rozwijający się płód. Ozon może powodować chwilowe
zaburzenia funkcji oddechowych, szybki i płytki oddech oraz bóle głowy, zwłaszcza przy większym
obciążeniu wysiłkiem fizycznym. Wysokie stężenia ozonu mogą powodować podrażnienia górnego
odcinka dróg oddechowych, kaszel i napady duszności. Możliwe są podrażnienia i swędzenie oczu,
bóle klatki piersiowej, podrażnienia śluzówki, a także choroby dróg oddechowych (nosa, gardła
i płuc).23
Poza poprawą jakości powietrza, inne korzystne oddziaływania w stosunku do ludzi to zmniejszenie
kosztów energii w wyniku działań termomodernizacyjnych i podnoszących efektywność energetyczną,
lepsza obsługa komunikacyjne dzięki rozbudowie transportu zbiorowego i systemu rowerowego,
zmniejszenie uciążliwości związanych z nadmierną liczbą pojazdów, zwłaszcza w śródmieściu.
Na etapie realizacji inwestycji kubaturowych i liniowych lokalnie będą występować znaczące
oddziaływania niekorzystne (emisja hałasu i pyłu), o charakterze bezpośrednim, krótkoterminowym
i stałym. Na etapie użytkowania lokalnie mogą lokalnie utrzymywać się znaczące, bezpośrednie i stałe
oddziaływania negatywne (emisja zanieczyszczeń i hałasu w przypadku inwestycji drogowych, emisja
hałasu w przypadku inwestycji tramwajowych).
7.3.2 Ochrona przyrody, obszary Natura 2000, różnorodność biologiczna, rośliny i zwierzęta
Realizacja działań zaplanowanych w projekcie PGN będzie miała umiarkowany wpływ na obszary
chronione, różnorodność biologiczną, rośliny i zwierzęta. Oddziaływania korzystne będą wynikać
z ogólnej poprawy jakości powietrza oraz poprzez odpowiednie kształtowanie i poprawę sprawności
funkcjonowania systemu wymiany i regeneracji powietrza, w szczególności terenów zielonych
i korytarzy przewietrzania miasta, będących jednocześnie korytarzami ekologicznymi. Oddziaływania
negatywne będą wynikać z realizacji inwestycji kubaturowych i liniowych, a szczególnie drogowych.
Wyznaczone we wcześniejszych dokumentach planistycznych trasy IV i III obwodnicy
komunikacyjnej przecinają obszary parków krajobrazowych lub ich otulin oraz korytarzy
ekologicznych, co może potencjalnie grozić fragmentacją siedlisk przyrodniczych i tworzeniem barier
komunikacyjnych dla wielu gatunków zwierząt. Budowa i rozbudowa dróg zwiększa ryzyko
rozprzestrzeniania się gatunków obcych na tereny sąsiednie, np. pola i lasy, które często stanowią
poważne zagrożenie dla istniejących tam siedlisk i gatunków.24 Inne negatywne oddziaływania
to redukowanie powierzchni biologicznie czynnej, wycinka drzew, emisja zanieczyszczeń i hałasu
powodująca płoszenie zwierząt. Oddziaływania te mają negatywny wpływ o charakterze
bezpośrednim, długoterminowym i ponadlokalnym. Na etapie realizacji inwestycji powstają odpady
wymagające utylizacji, następuje zwiększenie emisji hałasu i pyłów. Są to oddziaływania lokalne
(dotyczące najbliższego otoczenia obiektów oraz miejsca utylizacji odpadów) i ograniczone czasowo.
23
http://www.malopolska.pl/Obywatel/EKO-prognozaMalopolski/Malopolska/Strony/Wplyw-na-zdrowie.aspx
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Strategii Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych
dla Krakowskiego Obszaru Funkcjonalnego, Atmoterm S.A. 2014
24
65
Tabela 27. Planowane inwestycje drogowe mogące potencjalnie ingerować w obszary chronione lub
cenne przyrodniczo
Nr
działania
2.2.5
2.2.6
2.2.22
2.2.25
2.2.26
2.2.28
Nazwa działania
Obszar chroniony lub cenny przyrodniczo
Budowa drogi ekspresowej S7 (wschodniego odcinka
IV obwodnicy) na odcinku od węzła Przewóz
(dawniej Rybitwy) do węzła Nowa Huta (dawniej
Igołomska)
Budowa trasy Łagiewnickiej od węzła Ruczaj
do węzła Łagiewniki wraz z linią tramwajową
Budowa trasy Zwierzynieckiej i Pychowickiej
od węzła Ofiar Katynia do węzła Ruczaj
Rozbudowa ul. Bunscha i budowa ul. Humboldta
(połączenie radialne z autostradą A4)
Budowa ul. gen. Wittek (trasa Balicka - połączenie
radialne pomiędzy III a IV obwodnicą
Rozbudowa ul. Gen. Okulickiego (połączenie
radialne pomiędzy III a IV obwodnicą)
Dolina Wisły, Dolina Dłubni
Dolina Wilgi
Bielańsko-Tyniecki Park Krajobrazowy
wraz z otuliną, Dolina Wisły
graniczy z Bielańsko-Tynieckim Parkiem
Krajobrazowym wraz z otuliną
Tenczyński Park Krajobrazowy wraz
z otuliną, Dolina Rudawy
Dolina Dłubni
Źródło: Opracowanie własne na podstawie PGN
7.3.3 Woda
Realizacja działań zaplanowanych w projekcie PGN będzie miała niewielki wpływ na wody
powierzchniowe i podziemne. Oddziaływania korzystne będą wynikać z ogólnej poprawy jakości
powietrza oraz mniejszej depozycji zanieczyszczeń w glebie. Zagrożenia i oddziaływania negatywne
wiążą się z realizacją inwestycji kubaturowych i liniowych: obniżenie poziomu wód gruntowych,
zwiększenie ilości wód opadowych w wyniku ograniczenia powierzchni biologicznie czynnej.
Z eksploatacją dróg wiąże się zagrożenie przedostawania się do wód powierzchniowych
i podziemnych zanieczyszczeń ropopochodnych i związków soli.
7.3.4 Powietrze
Realizacja działań zaplanowanych w projekcie PGN będzie miała znaczący pozytywny wpływ
na jakość powietrza. Działania polegające na zmianie systemu ogrzewania na proekologiczne poprzez
zastąpienie urządzeń grzewczych opalanych paliwem stałym przez urządzenie gazowe, elektryczne
lub podłączenie do sieci ciepłowniczej mają pozytywny wpływ na ludzi i jakość powietrza
o charakterze bezpośrednim, długoterminowym i ponadlokalnym. Działania polegające na budowie
dróg i parkingów, linii tramwajowych i ścieżek rowerowych na etapie realizacji inwestycji mogą
oddziaływać negatywnie na najbliższe otoczenie poprzez zwiększenie emisji pyłów. Na etapie
użytkowanie inwestycje te mogą mieć negatywny wpływ o charakterze bezpośrednim,
długoterminowym i lokalnym, a jednocześnie pozytywny wpływ na jakość powietrza o charakterze
pośrednim, długoterminowym i ponadlokalnym.
7.3.5 Powierzchnia ziemi i gleby
Realizacja działań zaplanowanych w projekcie PGN będzie miała niewielki wpływ na powierzchnię
ziemi. Oddziaływania korzystne będą wynikać z ogólnej poprawy jakości powietrza oraz mniejszej
depozycji zanieczyszczeń w glebie. Zagrożenia i oddziaływania negatywne wiążą się z realizacją
inwestycji kubaturowych i liniowych: ograniczenia powierzchni biologicznie czynnej, zmiana profilu
glebowego.
7.3.6 Krajobraz
Realizacja działań zaplanowanych w projekcie PGN będzie miała niewielki wpływ na krajobraz.
Oddziaływania korzystne będą wynikać z ogólnej poprawy estetyki miasta (termomodernizacja
budynków) i ładu przestrzennego. Zagrożenia i oddziaływania negatywne wiążą się z realizacją
inwestycji kubaturowych i liniowych, ingerujących w krajobraz.
66
7.3.7 Klimat
Ograniczenie zużycia energii przyczyni się do ograniczenia efektu wyspy ciepła i będzie miała
pozytywny wpływ na klimat. Będzie to oddziaływania pośrednie, stałe, o charakterze ponadlokalnym.
7.3.8 Zasoby naturalne
Realizacja działań zaplanowanych w projekcie PGN a służących zmniejszeniu zużycia energii
przyczyni się do ograniczenia zużycia zasobów paliw kopalnych. Będzie to oddziaływania pośrednie,
stałe, o charakterze ponadlokalnym.
7.3.9 Zabytki i dobra materialne
Realizacja działań zaplanowanych w projekcie PGN będzie miała niewielki wpływ na zabytki i dobra
materialne. Oddziaływania korzystne będą wynikać z ogólnej poprawy jakości powietrza
oraz mniejszej depozycji zanieczyszczeń. Zagrożenia i oddziaływania negatywne wiążą
się z realizacją inwestycji kubaturowych i liniowych: zwiększenie emisji hałasu i pyłów, ograniczony
dostęp do obiektów.
W Tabela 29 przedstawiono charakter oddziaływań na środowisko działań ujętych w projekcie PGN.
Oddziaływanie na środowisko przyrodnicze i krajobraz działań przewidzianych projektem PGN
oceniano, posługując się następującymi kryteriami zestawionymi w Tabela 28.
Tabela 28. Wykaz zastosowanych kryteriów oceny oddziaływań na środowisko i ich skrótów
Kryterium
charakter zmian
Ocena oddziaływania
Skrót
pozytywne
(+)
potencjalnie negatywne
(+/-)
obojętne
0
negatywne
-
bezpośrednie
B
pośrednie
P
wtórne
W
skumulowane
Sk
długoterminowe
Dt
średnioterminowe
Śt
krótkoterminowe
Kt
stałe
S
okresowe
O
miejscowe
M
lokalne
L
ponadlokalne
pL
nieodwracalne
nOdw
częściowo odwracalne
czOdw
odwracalne
Odw
możliwe do rewaloryzacji
Rew
bezpośredniość oddziaływania
okresu trwania oddziaływania
częstotliwość oddziaływania
zasięg oddziaływania
trwałości przekształceń
Źródło: Opracowanie własne
Ze względu na ogólny charakter zapisów PGN oceny zawarte w Matrycy oddziaływań na środowisko
mają charakter przeglądowy. Dopiero ocena konkretnego projektu inwestycyjnego może przesądzić
o negatywnym oddziaływaniu lub jego braku.
67
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Zabytki i dobra
materialne
Krajobraz
0
Zasoby
naturalne
Powierzchnia
ziemi
(+) P, Dt,
S, pL
Klimat
Powietrze
Woda
Rośliny
Zwierzęta
Różnorodność
biologiczna
Wyszczególnienie
Ludzie
Tabela 29. Matryca oddziaływań na środowisko działań ujętych w PGN dla Gminy Miejskiej Kraków
(+) P,
Dt, S,pL
0
Cel 1 Redukcja emisji gazów cieplarnianych przy zapewnieniu zrównoważonego rozwoju miasta
Cel 1.1 Podniesienie efektywności energetycznej
1.1.1 Zarządzanie zużyciem energii w gminnych budynkach
użyteczności publicznej
1.1.2 Termomodernizacja budynków mieszkalnych
1.1.3 Termomodernizacja budynków usługowych
1.1.4 Promocja oszczędzania energii w budynkach gminnych
(+) P, Dt,
S, pL
(+), B, Dt,
S,M
(+), B, Dt,
S,M
(+) P, Dt,
S, pL
1.1.6 Wymiana urządzeń zużywających energię elektryczną
na energooszczędne
(+), B, Dt,
S,M
(+), B, Dt,
S,M
1.1.7 Promocja oszczędzania energii i racjonalnego
wykorzystania zasobów
(+) P, Dt,
S, pL
1.1.8 Termomodernizacja 54 gminnych budynków
oświatowych
1.1.9 Termomodernizacja 22 gminnych obiektów opieki
i pomocy społecznej
1.1.10 Przebudowa i termomodernizacja Szpitala
Specjalistycznego im. Stefana Żeromskiego SP ZOZ w
Krakowie
(+), B, Dt,
S,M
(+), B, Dt,
S,M
1.1.5 Modernizacja oświetlenia budynków gminnych
1.1.11 Termomodernizacja budynków oświatowych
1.1.12 Termomodernizacja 34 budynków przeznaczonych na
świadczenie usług zdrowotnych
(+), B, Dt,
S,M
(+), B, Dt,
S,M
(+), B, Dt,
S,M
0
0
0
0
(+/),B,Kt,
O,M
(+/),B,Kt,
O,M
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
(+/),B,Dt,
S,M
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
(+/),B,Kt,
O,M
(+/),B,Kt,
O,M
(+/),B,Kt,
O,M
(+/),B,Kt,
O,M
(+/),B,Kt,
O,M
68
(+), P, Dt,
S,pL
(+), P, Dt,
S,pL
(+) P, Dt,
S, pL
(+), P, Dt,
S,pL
(+), P, Dt,
S,pL
(+) P, Dt,
S, pL
(+), P, Dt,
S,pL
(+), P, Dt,
S,pL
(+), P, Dt,
S,pL
(+), P, Dt,
S,pL
(+), P, Dt,
S,pL
(+) P,
Dt, S,
pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+) P,
Dt, S,
pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+) P,
Dt, S,
pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
(+), B,
Dt, S,pL Dt, S,M
(+), P,
(+), B,
Dt, S,pL Dt, S,M
(+) P,
Dt, S,pL
0
(+), P,
(+), B,
Dt, S,pL Dt, S,M
(+), P,
(+), B,
Dt, S,pL Dt, S,M
(+) P,
Dt, S,pL
0
(+), P,
(+), B,
Dt, S,pL Dt, S,M
(+), P,
(+), B,
Dt, S,pL Dt, S,M
(+), P,
(+), P,
(+), B,
Dt, S,pL Dt, S,pL Dt, S,M
(+), P,
(+), P,
(+), B,
Dt, S,pL Dt, S,pL Dt, S,M
(+), P,
(+), P,
(+), B,
Dt, S,pL Dt, S,pL Dt, S,M
0
0
0
(+/),B,Kt,
O,M
(+/),B,Kt,
O,M
0
(+/),B,Kt,
O,M
0
(+/),B,Kt,
O,M
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
(+/),B,Kt,
O,M
(+/),B,Kt,
O,M
0
0
(+/-), B,
Kt, O,M
0
1.1.25 Remont kapitalny bloku 1
0
0
0
0
0
1.1.26 Modernizacja urządzeń Miejskiego Przedsiębiorstwa
Wodociągów i Kanalizacji
0
0
0
0
0
69
(+), P, Dt,
S,pL
(+), P, Dt,
S,pL
(+), P, Dt,
S,pL
(+), P, Dt,
S,pL
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
(+), P, Dt, (+/),B,D
S,pL
t, S,M
(+), P, Dt, (+/),B,K
S,pL
t,O,M
(+), P, Dt, (+/-), B,
S,pL
Kt,O,M
(+), P, Dt,
S,pL
(+), P, Dt,
S,pL
0
0
0
0
0
0
0
Zabytki i dobra
materialne
0
Powietrze
Zwierzęta
(+/),B,Kt,
O,M
0
0
Zasoby
naturalne
0
0
(+), P, Dt,
S,pL
(+), P, Dt,
S,pL
(+), P, Dt,
S,pL
(+), P, Dt,
S,pL
(+), P, Dt,
S,pL
Klimat
0
0
Krajobraz
0
0
Powierzchnia
ziemi
0
(+/),B,Kt,
O,M
(+/),B,Kt,
O,M
(+/),B,Kt,
O,M
(+/),B,Kt,
O,M
(+/),B,Kt,
O,M
Woda
0
Rośliny
(+), B, Dt,
S,M
1.1.14 Przebudowa i termomodernizacja Zakładu Opiekuńczo- (+), B, Dt,
Leczniczego w Krakowie
S,M
(+), B, Dt,
1.1.15 Termomodernizacja 4 gminnych obiektów biurowych
S,M
(+), B, Dt,
1.1.16 Termomodernizacja gminnych obiektów oświatowych
S,M
1.1.17 Termomodernizacja hali sportowej przy ul.
(+), B, Dt,
Ptaszyckiego
S,M
1.1.18 Termomodernizacja kompleksu budynków Komendy
(+), B, Dt,
Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej oraz Jednostki
S,M
Ratowniczo-Gaśniczej nr 1
(+), B, Dt,
1.1.19 Termomodernizacja 5 gminnych obiektów sportowych
S,M
1.1.20 Termomodernizacja Staromiejskiego Centrum Kultury (+), B, Dt,
Młodzieży
S,M
1.1.21 Wykonanie nadbudowy i rozbudowy istniejącego
(+), B, Dt,
Budynku Głównego Szpitala Miejskiego Specjalistycznego
S,M
im. Gabriela Narutowicza
1.1.22 Budowa Zakładu Termicznego Przekształcenia
0
Odpadów (ZTPO)
1.1.23 Przebudowa istniejącego systemu ciepłowniczego
0
celem zmniejszenia strat ciepła na przesyle
1.1.24 Likwidacja węzłów grupowych wraz z budową
przyłączy do istniejących budynków i instalacją węzłów
0
dwufunkcyjnych (ciepła woda użytkowa)
1.1.13 Termomodernizacja 16 gminnych obiektów kultury
Różnorodność
biologiczna
Ludzie
Wyszczególnienie
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), B,
Dt, S,M
(+), B,
Dt, S,M
(+), B,
Dt, S,M
(+), B,
Dt, S,M
(+), B,
Dt, S,M
(+), P,
(+), P,
(+), B,
Dt, S,pL Dt, S,pL Dt, S,M
(+), P,
(+), P,
(+), B,
Dt, S,pL Dt, S,pL Dt, S,M
(+), P,
(+), P,
(+), B,
Dt, S,pL Dt, S,pL Dt, S,M
(+), P,
(+), P,
(+), B,
Dt, S,pL Dt, S,pL Dt, S,M
(+), P,
(+), P,
Dt, S,pL Dt, S,pL
(+), P,
(+), P,
Dt, S,pL Dt, S,pL
(+), P,
(+), P,
Dt, S,pL Dt, S,pL
(+), P,
(+), P,
Dt, S,pL Dt, S,pL
(+), P,
(+), P,
Dt, S,pL Dt, S,pL
0
0
0
0
0
0
1.1.28 Remont kapitalny bloku 4
0
0
0
0
0
1.1.29 Budowa kotłów olejowych w elektrociepłowni EDF
0
0
0
0
0
1.1.30 Wymiana pomp wody chłodzącej
0
0
0
0
0
1.1.31 Remont kapitalny bloku 2
0
0
0
0
0
(+), B, Dt,
S,L
0
(+/-),B,Dt,
S,L
0
0
0
0
0
0
0
(+), B, Dt,
S,M
0
(+/-),B,Dt,
S,M
0
0
0
0
0
0
0
1.1.32 Wymiana oświetlenia publicznego na energooszczędne
1.1.33 Wymiana silników 6kV młynów węglowych
i wentylatorów młynowych na czterech blokach
energetycznych
1.1.34 Pilotażowa modernizacja oświetlenia publicznego
1.1.35 Wymiana turbosprężarek VRK na ALMIG DYNAMIC
(+), P, Dt,
S,pL
(+), P, Dt,
S,pL
(+), P, Dt,
S,pL
(+), P, Dt,
S,pL
(+), P, Dt,
S,pL
(+), P, Dt,
S,pL
(+), P, Dt,
S,pL
(+), P, Dt,
S,pL
(+), P, Dt,
S,pL
(+), P, Dt,
S,pL
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1.1.36 Dalszy rozwój selektywnej zbiórki odpadów
(+), B, Dt,
0
0
0
0
0
komunalnych na terenie Gminy Miejskiej Kraków
S,L
1.1.37 Budowa sieci cieplnych umożliwiających
(+/-), B,
(+), P, Dt, (+/-), B,
wykorzystanie energii cieplnej wytworzonej w warunkach
0
0
0
Kt,O,M
S,pL
Kt,O,M
wysokosprawnej kogeneracji
Cel 1.2 Zwiększenie wykorzystania energii wytwarzanej w wysokosprawnej kogeneracji oraz energii ze źródeł odnawialnych
0
0
1.2.1 Montaż odnawialnych źródeł energii
(+) P, Dt,
S, pL
0
0
0
0
(+) P, Dt,
S, pL
0
0
1.2.2 Montaż kolektorów słonecznych i pomp ciepła w
ramach PONE
(+) P, Dt,
S, pL
0
0
0
0
(+) P, Dt,
S, pL
0
0
70
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
(+), P,
Dt, S,pL Dt, S,pL
Zabytki i dobra
materialne
Woda
0
Zasoby
naturalne
Rośliny
0
Klimat
Zwierzęta
0
Krajobraz
Różnorodność
biologiczna
0
Powierzchnia
ziemi
Ludzie
1.1.27 Remont kapitalny bloku 3
Powietrze
Wyszczególnienie
0
0
0
0
0
0
0
(+), P,
(+), P,
(+), B,
Dt, S,pL Dt, S,pL Dt, S,M
(+), P,
(+), P,
0
Dt, S,pL Dt, S,pL
(+), P,
(+), P,
0
Dt, S,pL Dt, S,pL
(+), P,
(+), P,
Dt, S,pL Dt, S,pL
(+) P,
Dt, S,
pL
(+) P,
Dt, S,
pL
0
(+) P,
Dt, S,pL
0
(+) P,
Dt, S,pL
0
1.2.3 Budowa wielofunkcyjnej hali widowiskowo-sportowej
KS Cracovia Centrum Sportu Niepełnosprawnych
1.2.4 Budowa oświetlenia przyszkolnych boisk sportowych
zasilanego energią solarną
1.2.5 Budowa Miejskiego Zakładu Geotermalnego w
Przylasku Rusieckim
(+), P, Dt,
S,pL
(+), B, Dt,
S,L
(+), P, Dt,
S,pL
1.2.6 Montaż paneli fotowoltaicznych na dachach autobusów
(+) P, Dt,
S, pL
0
0
0
0
(+) P, Dt,
S, pL
0
0
1.2.7 Budowa farm fotowoltaicznych
(+), B, Dt,
S,L
0
(+/-),B,
Dt,S,L
0
0
(+), P, Dt,
S,pL
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
(+), P, Dt,
S,pL
(+/-),B,
Kt,O,M
0
(+), P, Dt,
S,pL
(+) B, Dt,
S, pL
(+), P, Dt,
S,pL
(+/-),B,
Kt,O,M
0
0
0
0
0
0
0
0
(+/-),
(+/-),
(+), P, Dt, (+/-), B,
0
B,Kt,O,M B,Kt,O,M
S,pL
Dt,S,M
(+/-),
(+), P, Dt,
0
0
0
B,Dt,S,L
S,pL
(+/-), B,
(+/-), B, (+/-), B, (+), P, Dt, (+/-), B,
Kt,O,M
Kt,O,M
Dt,S,M
S,pL
Dt,S,M
0
0
0
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+) P,
Dt, S,
pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
Zabytki i dobra
materialne
Zasoby
naturalne
Klimat
Krajobraz
Powierzchnia
ziemi
Powietrze
Woda
Rośliny
Zwierzęta
Różnorodność
biologiczna
Ludzie
Wyszczególnienie
0
0
0
(+) P,
Dt, S,pL
0
(+), P,
Dt, S,pL
0
Cel strategiczny 2 Poprawa jakości powietrza
Cel 2.1 Ograniczenie emisji powierzchniowej i punktowej
2.1.1 Zadania związane z ograniczaniem niskiej emisji
2.1.2 Zadania związane z ograniczaniem niskiej emisji
2.1.3 Zadania związane z ograniczaniem niskiej emisji
2.1.4 Budowa nowych odcinków sieci cieplnej wraz z
przyłączami i węzłami ciepłowniczymi w celu likwidacji
istniejących lokalnych źródeł ciepła opalanych paliwem
stałym
2.1.5 Sieć gazowa i elektroenergetyczna - inwestycje na rzecz
ograniczenia niskiej emisji
2.1.6 Wyeliminowanie spalania odpadów oraz ograniczenie
spalania pozostałości roślinnych na powierzchni ziemi
2.1.7 Rozbudowa i automatyzacja linii technologicznej
sortowni odpadów komunalnych Barycz w Krakowie
(+) P, Dt,
S, pL
(+) P, Dt,
S, pL
(+) P, Dt,
S, pL
0
0
(+/-),B,
Kt,O,M
0
0
0
(+/-),B,
Kt,O,M
0
(+) P, Dt,
S, pL
(+) P, Dt,
S, pL
0
0
0
0
0
0
0
0
71
(+) B, Dt,
S, pL
(+) B, Dt,
S, pL
(+) B, Dt,
S, pL
(+), P,
(+) P,
Dt, S,pL Dt, S,pL
(+), P,
(+) P,
Dt, S,pL Dt, S,pL
(+), P,
(+) P,
Dt, S,pL Dt, S,pL
(+), P,
(+), P,
Dt, S,pL Dt, S,pL
(+), P,
(+), P,
Dt, S,pL Dt, S,pL
(+), P,
0
Dt, S,pL
(+) P,
0
Dt, S,pL
0
0
0
0
0
0
0
0
2.1.9 Budowa instalacji odazotowania na blokach 3 i 4
0
0
0
0
0
2.1.10 Budowa instalacji odazotowania na blokach 1 i 2
0
0
0
0
0
2.1.11 Modernizacja elektrofiltru bloku 4
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
(+/-),B,
Dt, S,L
(+/-),B,
Dt, S,L
(+/-),B,
Dt, S,L
(+/-),B,Dt,
S,M
(+/-),B,Dt,
S,M
(+/-),B,Dt,
S,M
(+), B, Dt,
S,pL
(+), B, Dt,
S,pL
(+), B, Dt,
S,pL
(+), B, Dt,
S,pL
Zabytki i dobra
materialne
Woda
0
Zasoby
naturalne
Rośliny
0
Klimat
Zwierzęta
0
Krajobraz
Różnorodność
biologiczna
0
Powierzchnia
ziemi
Ludzie
2.1.8 Budowa instalacji odsiarczania
Powietrze
Wyszczególnienie
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Cel 2.1 Ograniczenie emisji liniowej
2.2.1 Wprowadzenie Strefy Ograniczonej Emisji
Komunikacyjnej
2.2.2 Budowa linii tramwajowej KST, etap III os. Krowodrza
Górka - Górka Narodowa / Azory
2.2.3 Budowa linii tramwajowej KST, etap IV ul. Meissnera Mistrzejowice
2.2.4 Rozbudowa węzła Mistrzejowice wraz z linią
tramwajową KST Stella-Sawickiego
2.2.5 Budowa drogi ekspresowej S7 (wschodniego odcinka IV
obwodnicy) na odcinku od węzła Przewóz (dawniej Rybitwy)
do węzła Nowa Huta (dawniej Igołomska)
2.2.6 Budowa trasy Łagiewnickiej od węzła Ruczaj do węzła
Łagiewniki wraz z linią tramwajową
2.2.7 Rozbudowa linii tramwajowej KST, etap II B wraz z
układem drogowym (ul. Lipska - ul. Wielicka) w Krakowie
2.2.8 Zwiększenie liczby połączeń i częstotliwości
funkcjonowania komunikacji zbiorowej
2.2.9 Modernizacja taboru tramwajowego MPK
2.2.10 Współpraca z sektorem handlowo-usługowym w celu
promocji zrównoważonego transportu
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
(+/),B,Dt,
S,L
(+/),B,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
0
0
(+/-),B,
Dt, S,pL
(+/-),B,
Dt, S,L
(+/-),B,
Dt, S,pL
(+/-),B,
Dt, S,L
0
(+/-),B,
Dt, S,L
0
0
0
0
0
0
72
(+),P,Dt,S
,L
(+), P, Dt,
S,pL
(+), P, Dt,
S,pL
(+), P, Dt,
S,pL
(+/-),B,
Dt, S,M
(+/-),B,
0
Dt, S,M
(+/-),B,
0
Dt, S,M
(+/-),B,
(+/-),B,Dt, (+/-),B, (+), P, Dt, (-),B,Dt,
(+), P,
Dt,
S,M
Dt, S,M
S,pL
S,M
Dt, S,pL
S,pL
(+/-),B,
(+/-),B,Dt, (+/-),B, (+), P, Dt, (-),B,Dt,
(+), P,
Dt,
S,M
Dt, S,M
S,pL
S,M
Dt, S,pL
S,pL
(+/-),B,Dt,
(+), P, Dt, (-),B,Dt, (+/-),B, (+), P,
0
S,M
S,pL
S,M
Dt, S,M Dt, S,pL
(+),P,Dt,S
(+),P,Dt,
0
0
0
0
,L
S,L
(+),P,Dt,S
(+),P,Dt,
0
0
0
0
,L
S,L
(+),P,Dt,S
(+),P,Dt,
0
0
0
0
,L
S,L
0
(-),B,
Dt,S,M
(-),B,
Dt,S,M
(-),B,
Dt,S,M
(+),P,Dt,
S,L
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
Zasoby
naturalne
Zabytki i dobra
materialne
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
(+), P,
Dt, S,pL
0
0
0
(+), P,
Dt, S,pL
0
0
(+), P, Dt, (-),B,Dt,
S,pL
S,M
0
(+), P,
Dt, S,pL
0
0
(+/-),B,
Dt,S,L
(+), P, Dt, (-),B,Dt,
S,pL
S,M
0
(+), P,
Dt, S,pL
0
0
(+/-),B,
Dt,S ,M
(+/-),B,
Dt,S,L
(+), P, Dt, (-),B,Dt, (+/-),B, (+), P,
S,pL
S,M
Dt, S,L Dt, S,pL
0
0
0
0
(+), P, Dt,
S,pL
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
(+/-),B,
Dt,S,L
(+/-),B,
Dt,S,L
(+/-),B,
Dt,S,L
(+/-),B,
Dt,S ,M
(+/-),B,
Dt,S ,M
(+/-),B,
Dt,S ,M
(+/-),B,
Dt,S,L
(+/-),B,
Dt,S,L
(+/-),B,
Dt,S ,M
(+/-),B,
Dt,S,L
(+), P, Dt, (-),B,Dt,
S,pL
S,M
0
(+/-),B,
Dt,S,L
(+/-),B,
Dt,S ,M
(+/-),B,
Dt,S,L
(+), P, Dt, (-),B,Dt,
S,pL
S,M
(+/-),B,
Dt,S,L
(+/-),B,
Dt,S ,M
(+/-),B,
Dt,S,L
(+/-),B,
Dt,S,L
(+/-),B,
Dt,S ,M
(+/-),B,
Dt,S,L
0
73
0
0
Powietrze
Woda
0
(+),P,Dt,S
0
,L
(+),P,Dt,S
0
,L
(+),P,Dt,S
0
,L
(+),P,Dt,S
0
,L
(+), P, Dt, (-),B,Dt,
S,pL
S,M
(+), P, Dt, (-),B,Dt,
S,pL
S,M
(+), P, Dt, (-),B,Dt,
S,pL
S,M
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Klimat
0
Krajobraz
0
Powierzchnia
ziemi
0
Rośliny
(+),P,Dt,
0
S ,L
(+),P,Dt,
2.2.12 Modernizacja taboru autobusowego MPK
0
S,L
2.2.13 Budowa i przebudowa przystanków Szybkiej Kolei
(+),P,Dt,
0
Aglomeracyjnej
S,L
(+),P,Dt,S
2.2.14 Niskoemisyjna dystrybucja towarów
0
,L
0
2.2.15 Rozbudowa ul. Kocmyrzowskiej (połączenie radialne z
(+/-),B,
przygotowywaną do realizacji drogą ekspresową S-7)
Dt,S,L
0
2.2.16 Budowa parkingów Park&Ride (P&R) i parkingów
(+),P,Dt,
podziemnych oraz wielopoziomowych na terenie miasta
S,L
0
2.2.17 Rozbudowa systemu ścieżek rowerowych zgodnie ze
(+),P,Dt,
studium rozwoju tras rowerowych
S,L
(+/0
2.2.18 Rozbudowa ul. Powstańców w Krakowie (na odcinku
),B,Dt,
od ul. Strzelców do ul. Piasta Kołodzieja)
S,L
(+/0
2.2.19 Rozbudowa ul. Myślenickiej w Krakowie
),B,Dt,
S,L
(+/0
2.2.20 Rozbudowa ul. Łokietka w Krakowie (na odcinku od
),B,Dt,
ul. Kaczorówka do ul. Na Zielonki)
S,L
(+/0
2.2.21 Rozbudowa ul. Krzyżańskiego w Krakowie
),B,Dt,
S,L
(+/2.2.22 Budowa trasy Zwierzynieckiej i Pychowickiej od węzła
(+/-),B,
),B,Dt,
Ofiar Katynia do węzła Ruczaj
Dt, S,pL
S,L
2.2.23 Modernizacja torowisk tramwajowych wraz z
(+),P,Dt,
0
infrastrukturą towarzyszącą
S,L
2.2.11 Rozwój carpooling
Zwierzęta
Różnorodność
biologiczna
Ludzie
Wyszczególnienie
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
(+), P,
Dt, S,pL
2.2.25 Rozbudowa ul. Bunscha i budowa ul. Humboldta
(połączenie radialne z autostradą A4)
2.2.26 Budowa ul. gen. Wittek (trasa Balicka - połączenie
radialne pomiędzy III a IV obwodnicą)
2.2.27 Rozbudowa al. 29 Listopada na odcinku od ul.
Opolskiej do granicy miasta (połączenie radialne pomiędzy III
a IV obwodnicą)
2.2.28 Rozbudowa ul. Gen. Okulickiego (połączenie radialne
pomiędzy III a IV obwodnicą)
2.2.29 Utrzymanie dróg w sposób ograniczający wtórną
emisję zanieczyszczeń
2.2.30 System zarządzania i organizacji ruchu
2.2.31 Program Velocitta
2.2.32 „Nowa Huta Przyszłości” – rozbudowa infrastruktury
2.2.33 Ograniczenie wtórnej emisji
Krajobraz
Klimat
Zasoby
naturalne
Zabytki i dobra
materialne
(+/-),B,Kt, (+/-),B,Kt,
O,M
O,M
Powierzchnia
ziemi
Rośliny
Zwierzęta
Różnorodność
biologiczna
0
Powietrze
(+),P,Dt,
S,L
(+/),B,Dt,
S,L
(+/),B,Dt,
S,L
(+/),B,Dt,
S,L
(+/),B,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
(+/),B,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
Woda
2.2.24 Modernizacja zajezdni Nowa Huta
Ludzie
Wyszczególnienie
0
(+), P, Dt,
S,pL
0
0
(+), P,
Dt, S,pL
0
0
(+/-),B,
Dt, S,pL
(+/-),B,
Dt,S,L
(+/-),B,
Dt,S,L
(+/-),B,
Dt,S,L
(+), P, Dt, (-),B,Dt, (+/-),B, (+), P,
S,pL
S,M
Dt, S,L Dt, S,pL
0
0
(+/-),B,
Dt, S,pL
(+/-),B,
Dt,S,L
(+/-),B,
Dt,S,L
(+/-),B,
Dt,S,L
(+), P, Dt, (-),B,Dt, (+/-),B, (+), P,
S,pL
S,M
Dt, S,L Dt, S,pL
0
0
0
(+/-),B,
Dt,S,L
(+/-),B,
Dt,S,L
(+/-),B,
Dt,S,L
(+), P, Dt, (-),B,Dt,
S,pL
S,M
0
(+), P,
Dt, S,pL
0
0
0
(+/-),B,
Dt,S,L
(+/-),B,
Dt,S,L
(+/-),B,
Dt,S,L
(+), P, Dt,
S,pL
(-),B,Dt
,S,M
0
(+), P,
Dt, S,pL
0
0
0
0
0
(-),B,Dt,
O,L
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt
,S,L
(+),P, Dt,
S,L
0
0
0
0
0
(+/-),B,
Dt,S,L
(+/-),B,
Dt,S,L
(+/-),B,
Dt,S,L
(+), P, Dt, (-),B,Dt, (+/-),B, (+), P,
S,pL
S,M
Dt, S,L Dt, S,pL
0
0
0
0
0
0
(+),P,Dt,S
,L
0
0
0
0
(+),B,Dt,
S,L
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
Cel 2.3 Niskoemisyjne zarządzanie miastem
2.3.1 Budowa i zagospodarowanie terenów zielonych
2.3.2 Zakaz stosowania paliw stałych w gospodarstwach
domowych
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
74
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Źródło: Opracowanie własne na podstawie PGN
75
0
0
0
0
0
0
0
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
0
S,L
(+),P,Dt,
0
S,L
(+),P,Dt (+),P,Dt,
,S,L
S,L
(+),P,Dt,
0
S,L
(+),P,Dt,
0
S,L
(+),P,Dt,
0
S,L
0
Zabytki i dobra
materialne
0
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
Zasoby
naturalne
0
Klimat
0
Krajobraz
0
Powierzchnia
ziemi
0
Powietrze
Woda
2.3.8 Rozwój systemu informacji dla podróżujących na
obszarze Krakowskiego Obszaru Funkcjonalnego
2.3.9 Wsparcie segmentów Nowe Inwestycje, PONE/źródła
lokalne, Programu "Ciepła woda użytkowa", Chłód,
Rośliny
2.3.7 Zielone zakupy dla Urzędu Miasta
Zwierzęta
2.3.4 Zintegrowany system monitorowania danych
przestrzennych dla poprawy jakości powietrza
2.3.5 Zintegrowany system transportu publicznego w obszarze
aglomeracji Krakowskiej
2.3.6 Planowanie przestrzenne zgodnie z zasadami
zrównoważonego rozwoju
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt
,S,L
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
(+),P,Dt,
S,L
Różnorodność
biologiczna
2.3.3 Działania promocyjne i edukacyjne
Ludzie
Wyszczególnienie
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
8. Możliwe transgraniczne oddziaływanie na środowisko
Międzynarodowe ramy prawne dla procedury ocen oddziaływania na środowisko w przypadku,
gdy działalność realizowana w jednym kraju (stronie pochodzenia) zasięgiem oddziaływania obejmuje
terytorium innego kraju (strony narażonej), mogąc powodować znaczące negatywne skutki
dla środowiska stwarza Konwencja z Espoo z dnia 25 lutego 1991 roku. Wykonanie transgranicznej
oceny oddziaływania na środowisko konieczne jest zawsze wtedy, gdy planowane projekty mogą
znacząco oddziaływać na środowisko i ludzi sąsiadujących krajów. Ustalenia PGN obejmują zadania,
które realizowane będą na obszarze Gminy Miejskiej Kraków, a zasięg ich oddziaływania
na środowisko będzie miało charakter lokalny. W wyniku realizacji Planu Gospodarki
Niskoemisyjnej, ze względu na dużą odległością gminy od granic państw ościennych, nie będą
występować transgraniczne oddziaływania na środowisko. Wobec tego, dokument ten nie musi być
poddany procedurze transgranicznej oceny oddziaływania na środowisko.
9. Rozwiązania zapobiegające, ograniczające lub kompensujące
negatywne oddziaływania na środowiska
W celu eliminacji niekorzystnych oddziaływań na środowisko stosuje się dwa rodzaje działań:


działania łagodzące - środki zmierzające do zmniejszenia lub ostatecznie eliminacji
negatywnego oddziaływania na element środowiska społecznego lub przyrodniczego;
działania kompensujące - działania najczęściej niezależne od przedsięwzięcia inwestycyjnego,
których celem jest kompensacja znaczącego niekorzystnego oddziaływania na środowisko,
jakie jest spowodowane realizacją tego przedsięwzięcia.
Kompensacja przyrodnicza powinna być realizowana w sytuacji, gdy ochrona elementów
przyrodniczych nie jest możliwa ( art. 75 ust. 3 ustawy Prawo ochrony środowiska). W odniesieniu
do zidentyfikowanych oddziaływań sytuacja taka nie powinna mieć miejsca, nie przewiduje
się konieczności przeprowadzenia kompensacji przyrodniczej.
Planowane inwestycje będą realizowane na obszarach znacznie przekształconych przez działalność
człowieka. Nie przewiduje się ingerencji w nowe, cenne przyrodniczo tereny. Negatywny wpływ
na środowisko działań przewidzianych do realizacji w ramach PGN w przypadku większości zadań
będzie ograniczał się do etapu realizacji poszczególnych przedsięwzięć (etapu budowy
lub modernizacji). W celu zmniejszenia lub eliminacji negatywnego oddziaływania na środowisko
przyrodnicze lub społeczne proponuje się podjęcie działań łagodzących opisanych poniżej w Tabela
30.
Tabela 30. Proponowane środki i zalecenia łagodzące niekorzystne oddziaływania na środowisko
wynikające z realizacji PGN
Element środowiska
przyrodniczego
Ludzie
Środki i zalecenia łagodzące niekorzystne oddziaływania na środowisko





oznakowanie obszarów, gdzie prowadzone będą prace budowlane
w celu zwiększenia bezpieczeństwa ludzi podczas wykonywania
tych prac;
stosowanie sprawnego technicznie sprzętu, stałe prowadzenie
nadzoru budowlanego oraz bez-względne przestrzeganie przepisów
BHP;
ograniczenie czasu pracy maszyn budowlanych do niezbędnego
minimum w celu zmniejszenia emisji spalin oraz hałasu;
stosowanie systemów zabezpieczających rusztowania oraz maszyny
i urządzenia podczas remontów i innych prac budowlanych,
ograniczające jednocześnie uciążliwości przez niewywoływane;
stosowanie roślinności izolacyjnej (obudowa biologiczna wzdłuż
76
Element środowiska
przyrodniczego
Środki i zalecenia łagodzące niekorzystne oddziaływania na środowisko
ciągów komunikacyjnych)
Różnorodność
biologiczna

przepusty dla zwierząt umożliwiające przekraczanie ciągów
komunikacyjnych
Zwierzęta

wykonanie
inwentaryzacji
budynków
przeznaczonych
do termomodernizacji pod kątem występowania ptaków oraz
nietoperzy;
prowadzenie prac poza okresem lęgowym ptaków oraz rozrodu
nietoperzy, których występowanie zidentyfikowano w rejonie
planowanych inwestycji;
w przypadku braku możliwości prowadzenia prac w okresie poza
lęgowym odpowiednio wcześniejsze zabezpieczenie budynków
przed zakładaniem w nich lęgowisk;
w trakcie prac modernizacyjnych zapewnienie nadzoru ze strony
ornitologów i chiropterologów na wypadek odnalezienia miejsc
gniazdowania ptaków oraz rozrodu nietoperzy;
po przeprowadzeniu prac remontowych, w przypadku braku
możliwości zachowania istniejących schronień, wyposażenie
budynków w schronienia alternatywne (skrzynki dla ptaków
i nietoperzy), równoważące ubytek takich miejsc;
prowadzenie prac budowlanych i modernizacyjnych w możliwe
najkrótszym czasie





Rośliny









Woda



wykonanie inwentaryzacji przyrodniczej obszarów inwestycji pod
kątem występowania cennych gatunków roślin, przede wszystkim
drzewostanów o wysokich walorach przyrodniczych;
wkomponowywanie istniejącej roślinności w przestrzeń obszarów
inwestycji,
wprowadzanie nowych obszarów zielni urządzonej, dostosowanej
do warunków siedliskowych oraz współgrającej z otoczeniem;
zachowanie wysokiej kultury prowadzenia robót budowlanych,
z poszanowaniem wymagań ochrony środowiska;
prowadzenie ręcznych wykopów w sąsiedztwie systemów
korzeniowych w czasie wykonywania prac budowlanych;
unikanie usuwania korzeni strukturalnych drzew w przypadku
prowadzenia wykopów w sąsiedztwie bryły korzeniowej;
zabezpieczenie ran na drzewach powstałych w wyniku
prowadzonych prac budowlanych odpowiednimi środkami
grzybobójczymi;
zabezpieczenie pni drzew narażonych na otarcia ze strony sprzętu
budowlanego np. włókniny i obudowy drewniane;
lokalizowanie zapleczy budów możliwe najdalej od stanowisk roślin
o dużych walorach przyrodniczych
zabezpieczenie/uszczelnienie
terenów
zapleczy
budów
(magazynowanie substancji, materiałów oraz odpadów w sposób
eliminujący kontakt z wodami opadowymi i gruntowymi);
kontrolowanie szczelności zbiorników paliw płynnych pojazdów
stosowanych w czasie prac budowlanych w celu niedopuszczenia
do miejscowego skażenia środowiska gruntowego substancjami
ropopochodnymi;
zapewnienie dostępu pracownikom przedsiębiorstw budowlanych
77
Element środowiska
przyrodniczego
Środki i zalecenia łagodzące niekorzystne oddziaływania na środowisko



Powietrze





Powierzchnia ziemi




Krajobraz


do przenośnych toalet oraz regularnie opróżnianie toalet
z wykorzystaniem
samochodów
serwisowo-asenizacyjnych
wyposażonych w odpowiednie akcesoria;
zachowanie szczególnej ostrożności w czasie prowadzenia prac
w sąsiedztwie cieków i zbiorników wodnych;
ograniczanie powierzchni nieprzepuszczalnych (np. poprzez
stosowanie materiałów przepuszczalnych do budowy parkingów,
ciągów pieszych i rowerowych);
stosowanie w budowanych i modernizowanych budynkach
rozwiązań technicznych mających na celu ograniczenie zużycia
wody.
zachowanie wysokiej kultury prowadzenia robót, a w szczególności
przez: systematyczne sprzątanie placów budowy, zraszanie wodą
placów budowy (zależnie od potrzeb), ograniczenie do minimum
czasu pracy silników spalinowych maszyn i samochodów budowy,
uważne ładowanie materiałów sypkich na samochody, stosowanie
osłon na rusztowania, urządzenia, maszyny i pojazdy,
ograniczających pylenie oraz inne zanieczyszczenia, stosowanie
gotowych mieszanek wytwarzanych w wytwórniach, aby
ograniczyć do minimum operacje mieszania kruszywa ze spoiwem
na miejscu budowy, wykorzystanie pojazdów zasilanych
alternatywnymi źródłami napędu,
propagowanie ruchu rowerowego, pieszego, poprzez budowę
odpowiednich ciągów komunikacyjnych;
zwiększenie powierzchni terenów zielonych poprawiających skład
powietrza atmosferycznego (poprzez pochłanianie szkodliwych
gazów – tlenki siarki, siarkowodór, dwutlenek węgla oraz produkcji
tlenu);
budowanie pasów zieleni izolacyjnej, ograniczającej uciążliwości
komunikacyjne;
stosowanie w budowanych i modernizowanych budynkach
rozwiązań technicznych mających na celu ograniczenie niskiej
emisji (stosowanie kotłów zasilanych ekologicznymi paliwami,
termo-modernizacja budynków – ograniczająca zużycie paliw
i energii)
zabezpieczenie/uszczelnienie
terenów
zapleczy
budów
(magazynowanie substancji, materiałów oraz odpadów w sposób
eliminujący kontakt z glebą);
kontrolowanie szczelność zbiorników paliw płynnych pojazdów
stosowanych w czasie prac budowlanych w celu niedopuszczenia
do miejscowego
skażenia
środowiska
substancjami
ropopochodnymi;
przed rozpoczęciem prac ziemnych zebranie warstwy wierzchniej
gleby (humus), a po zakończeniu prac – rozdeponowanie
na powierzchni terenu;
przestrzegania prawidłowej gospodarki odpadami
zintegrowanie nowych przedsięwzięć inwestycyjnych z istniejącą
rzeźbą terenu;
wkomponowanie istniejących elementów krajobrazu o potencjalnie
wysokich walorach przyrodniczych w przestrzeń inwestycji;
78
Element środowiska
przyrodniczego
Klimat
Środki i zalecenia łagodzące niekorzystne oddziaływania na środowisko

traktowanie zieleni urządzonej jako priorytetowego elementu
kształtującego prawidłowo zagospodarowaną przestrzeń miejską

odpowiednie projektowanie zieleni na terenie osiedli, tak, aby
pełniła funkcje ochrony przed wiatrem, wpływała na wymianę
powietrza w mieście oraz przyczyniała się do zatrzymywania
wilgoci;
stosowanie zabiegów mających na celu zmniejszenie zatorów
komunikacyjnych w mieście (odpowiednio zsynchronizowana
sygnalizacja świetlna, propagowanie ruchu pieszego, rowerowego
oraz komunikacji publicznej) podczas prowadzonych prac
remontowych

Zasoby naturalne

stosowanie w budowanych i modernizowanych budynkach
rozwiązań technicznych ograniczających zużycie paliw i energii
Zabytki i dobra
materialne

planowanie nowych inwestycji w harmonii z istniejącym
krajobrazem i historycznym układem przestrzennym;
odpowiednie wyeksponowanie obiektów zabytkowych o wysokich
wartościach artystycznych, historycznych i kulturowych na tle
istniejącej zabudowy oraz planowanych inwestycji;
prowadzenie
prac
remontowych
obiektów
zabytkowych
w uzgodnieniu z Konserwatorem Zabytków


Źródło: Opracowanie własne
10. Rozwiązania alternatywne do zawartych w PGN
Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (art. 51 ust. 2 pkt. 3b) nakłada obowiązek
przedstawienia w prognozie oddziaływania na środowisko, rozwiązań alternatywnych do rozwiązań
zawartych w projekcie dokumentu. Ze względu na nieznaczny stopień szczegółowości Planu
Gospodarki Niskoemisyjnej prognoza nie może zaproponować konkretnych rozwiązań
alternatywnych. Rozwiązania alternatywne dla działań mogących negatywnie oddziaływać
na środowisko mogą dotyczyć:




innej lokalizacji (warianty lokalizacji),
innego sposobu prowadzenia inwestycji (warianty konstrukcyjne i technologiczne),
innego sposobu zarządzania (warianty organizacyjne),
wariantu niezrealizowania inwestycji, tzw. „opcja zerowa”.
11. Metoda i częstotliwości analizy skutków realizacji ustaleń PGN
Ocena realizacji Planu gospodarki niskoemisyjnej będzie polegać na monitorowaniu i ocenie
wykonania wskazanych działań (kontrola zadaniowa) oraz na monitorowaniu i ocenie osiągniętych
efektów. Regularne monitorowanie realizacji PGN pozwala na jego adaptację do zmieniających
się uwarunkowań i potrzeb. System monitorowania realizacji PGN powinien obejmować:



zbieranie danych liczbowych oraz informacji dotyczących realizacji poszczególnych zadań
Planu, zgodnie z charakterem zadania,
uporządkowanie, przetworzenie i analiza danych,
przygotowanie raportów z realizacji zadań ujętych w Planie – ocena realizacji,
79



analiza porównawcza osiągniętych wyników z założeniami Planu; określenie stopnia
wykonania zapisów przyjętego Planu oraz identyfikacja ewentualnych rozbieżności,
analiza przyczyn odchyleń oraz określenie działań korygujących polegających na modyfikacji
dotychczasowych oraz ewentualne wprowadzenie nowych instrumentów wsparcia,
wprowadzenie działań korygujących, a w razie konieczności aktualizacja Planu.
W ramach prowadzonego monitoringu realizacji powinny być sporządzane raporty na potrzeby
wewnętrznej sprawozdawczości realizacji PGN. Minimalna częstotliwość sporządzania raportów
to okres dwuletni.
Główne wskaźniki monitorowania realizacji PGN odnoszące się do celu głównego i celów
szczegółowych zestawiono w Tabela 31. Wymienione wskaźniki muszą być określane zgodnie
z metodologią zastosowaną w Planie gospodarki niskoemisyjnej i z zachowaniem spójności
z inwentaryzacją bazową.
Tabela 31. Główne wskaźniki monitorowania realizacji PGN
Cel
Cel strategiczny 1 Redukcja emisji
gazów cieplarnianych przy zapewnieniu
zrównoważonego rozwoju miasta
Cel szczegółowy 1.1 Podniesienie
efektywności energetycznej
Cel szczegółowy 1.2 Zwiększenie
wykorzystania energii wytwarzanej
w wysokosprawnej kogeneracji oraz
energii ze źródeł odnawialnych
Cel strategiczny 2
Poprawa jakości powietrza
Cel szczegółowy 2.1
Ograniczenie emisji powierzchniowej
i punktowej
Wskaźnik
wielkość emisji gazów cieplarnianych
(Mg /rok)
stopień redukcji emisji gazów
cieplarnianych w stosunku do roku
bazowego (%)
wielkość zużycia energii (MWh/rok)
stopień redukcji zużycia energii w stosunku
do roku bazowego (%)
ilość wytworzonej energii odnawialnej
(MWh/rok)
udział energii odnawialnej w całkowitym
zużyciu energii (%)
ilość przekroczeń poziomów
dopuszczalnych w powietrzu
ilość zlikwidowanych palenisk na paliwo
stałe (szt./rok)
wielkość emisji z pojazdów spalinowych
(Mg /rok)
Cel szczegółowy 2.2 Ograniczenie emisji
stopień redukcji emisji z pojazdów
z transportu
spalinowych w stosunku do roku bazowego
(%)
Cel szczegółowy 2.3 Niskoemisyjne
zarządzanie miastem
ilość zrealizowanych działań
Źródło: Opracowanie własne
80
Oczekiwany trend
 malejący
↑ rosnący
 malejący
↑ rosnący
↑ rosnący
↑ rosnący
 malejący
↑ rosnący
 malejący
↑ rosnący
↑ rosnący
12. Streszczenie w języku niespecjalistycznym
Prognoza oddziaływania na środowisko została opracowana w ramach strategicznej oceny
oddziaływania na środowisko dla dokumentu „Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Miejskiej
Kraków”. Celem prognozy jest wskazanie rozwiązań najkorzystniejszych dla stanu środowiska,
poprzez identyfikację i ocenę najbardziej prawdopodobnych wpływów na komponenty środowiska,
jakie może wywołać realizacja zamierzeń inwestycyjnych określonych w projekcie PGN.
Analiza wykazała, że PGN przyczyni się do rozwiązania istotnych problemów środowiskowych, jak
antropogeniczne zmiany klimatu oraz zanieczyszczenie powietrza i jego wpływ na zdrowie ludzi.
Niektóre wskazane w PGN działania (np. budowa dróg) mogą negatywnie wpływać na poszczególne
elementy środowiska. W prognozie wskazano działania minimalizujące negatywne oddziaływania.
Ocena dotychczasowej strategii Gminy Miejskiej Kraków w zakresie gospodarki niskoemisyjnej
W zakresie ograniczania emisji gazów cieplarnianych dotychczasowa strategii GMK pozwoliła
na niskoenergetyczny rozwój miasta, w okresie 1995-2013 łączne zużycie paliw i energii wzrosło
tylko o 1%. Dzięki niskoemisyjnemu rozwojowi miasta oraz zmianom w strukturze zużycia paliw
i nośników energii w latach 1995-2013 nastąpił spadek wielkość emisji gazów cieplarnianych o 10%.
W zakresie poprawy jakości powietrza dotychczasowa strategii GMK jest niewystarczająco skuteczna:
jakość powietrza pozostaje zła pod względem stężeń pyłów, benzo(α)pirenu i NO2, a obecne tempo
likwidacji palenisk na paliwo stałe (ok. 2000-3000 szt./rok) nie pozwoli na ich wyeliminowanie
w zakładanym terminie (wrzesień 2018), postępuje wzrost emisji zanieczyszczeń liniowych.
Wpływ na nieskuteczność działań ograniczających zanieczyszczenie powietrza mają czynniki
w dużym stopniu niezależne od władz lokalnych. Realizacja strategii gospodarki niskoemisyjnej
wymaga wielotorowych, równoczesnych i zdecydowanych działań we wszystkich obszarach.
Charakterystyka i ocena istniejącego stanu środowiska na terenie Krakowa
Analizą stanu środowiska objęto wszystkie jego elementy, a w szczególności: ludzi, powierzchnię
ziemi, gleby, wody powierzchniowe i podziemne, różnorodność biologiczną, rośliny i zwierzęta,
jakość powietrza, krajobraz, zmiany klimatu, klimat akustyczny, zasoby naturalne, zabytki i dobra
materialne, zagrożenie awariami. Z punktu widzenia realizacji ustaleń PGN najbardziej istotne
problemy środowiskowe to antropogeniczne zmiany klimatu oraz zanieczyszczenie powietrza i jego
wpływ na zdrowie ludzi.
Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji PGN
Brak realizacji PGN przyczyniać się będzie do utrwalania oraz występowania negatywnych tendencji
wpływających na środowisko. Występujące problemy środowiskowe mogą spowodować osłabienie
rozwoju gospodarczego. Bezpośrednie skutki braku realizacji działań zapisanych w PGN: wzrost
zużycia energii wynikający ze wzrostu gospodarczego, brak poprawy sprawności energetycznej,
uzależnienie od paliw kopalnych, malejący udział transportu zbiorowego przy rosnącym udziale
transportu indywidualnego w podziale zadań transportowych, sukcesywna zabudowa korytarzy
przewietrzania miasta oraz ograniczanie i zabudowywanie terenów zielonych, postępująca
suburbanizacja miasta. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji PGN:
dalsze pogarszanie się jakość powietrza, ze wzrastającym udziałem zanieczyszczeń komunikacyjnych,
pogarszanie się klimatu akustycznego, pogarszanie się warunków przewietrzania miasta, ograniczanie
powierzchni terenów zielonych, zmniejszenie poziomu bioróżnorodności.
81
Przewidywane znaczące oddziaływanie na elementy środowiska wynikające z realizacji PGN
Plan gospodarki niskoemisyjnej ma przyczynić się do rozwoju społeczno-gospodarczego miasta, który
będzie inteligentny, zrównoważony i sprzyjający włączeniu społecznemu, przy równoczesnym
osiągnięciu celów w zakresie zmian klimatu, wykorzystania energii i poprawy jakości powietrza.
Wdrożenie Planu gospodarki niskoemisyjnej przyniesie wymierny korzystny efekt ekologiczny,
ale realizacja niektórych działań (np. budowa dróg, termomodernizacja budynków) może przyczynić
się do powstania nowych zagrożeń lub uciążliwości dla środowiska. Przy ich realizacji należy
uwzględnić rozwiązania zapobiegające, ograniczające lub kompensujące negatywne oddziaływania
na środowisko. Działania w zakresie budowy i rozbudowy dróg wpłyną negatywnie na środowisko.
Nastąpi zmiana profilu glebowego, a zwiększenie powierzchni utwardzonej spowoduje wzrost ilości
odprowadzanych wód opadowych, zwiększony ruch spowoduje wzrost hałasu komunikacyjnego
i emisji spalin o zasięgu miejscowym. Drogi realizowane w obszarach cennych przyrodniczo stworzą
bariery dla wielu gatunków zwierząt, i mogą powodować fragmentację siedlisk przyrodniczych.
Realizacja pozostałych działań zaplanowanych w PGN nie spowoduje ingerencji i przekształceń
w środowisku naturalnym o wysokich walorach przyrodniczych, nie wpłynie negatywnie na obszary
chronione, cenne przyrodniczo, w tym obszary sieci Natura 2000. Negatywne oddziaływanie
na środowisko przyrodnicze tych działań ograniczać się będzie w większości przypadków do etapu
realizacji inwestycji (etapu prac budowlanych), który wiąże się zazwyczaj z podwyższoną emisją
hałasu, emisją spalin z maszyn budowlanych, czy też zwiększoną emisją pyłów. Negatywne
oddziaływania na środowisko przyrodnicze związane z etapem realizacji inwestycji
są oddziaływaniami krótkotrwałymi, odwracalnymi, o lokalnym charakterze.
W stosunku do zaplanowanych w ramach projektu PGN przedsięwzięć przeanalizowano potencjalne
oddziaływanie na poszczególne elementy środowiska przyrodniczego (różnorodność biologiczną,
zwierzęta, rośliny, wody, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne).
Podsumowanie oddziaływań na ludzi
Realizacja celów wyznaczonych przez Plan Gospodarki Niskoemisyjnej, czyli redukcja emisji gazów
cieplarnianych przy zapewnieniu zrównoważonego rozwoju miasta oraz poprawa jakości powietrza
będą miały korzystne oddziaływania na ludzi, ich zdrowie i jakość życia. Oddziaływania będą
pośrednie, długoterminowe i stałe, o zasięgu ponadlokalnym.
Podsumowanie oddziaływań na obszary chronione, różnorodność biologiczną, rośliny i zwierzęta
Realizacja działań zaplanowanych w projekcie PGN będzie miała umiarkowany wpływ na obszary
chronione, różnorodność biologiczną, rośliny i zwierzęta. Oddziaływania korzystne będą wynikać
z ogólnej poprawy jakości powietrza oraz poprzez odpowiednie kształtowanie i poprawę sprawności
funkcjonowania systemu wymiany i regeneracji powietrza, w szczególności terenów zielonych
i korytarzy przewietrzania miasta, będących jednocześnie korytarzami ekologicznymi. Oddziaływania
negatywne będą wynikać z realizacji inwestycji kubaturowych i liniowych, a szczególnie drogowych.
Wyznaczone we wcześniejszych dokumentach planistycznych trasy IV i III obwodnicy
komunikacyjnej przecinają obszary parków krajobrazowych lub ich otulin oraz korytarzy
ekologicznych, co może potencjalnie grozić fragmentacją siedlisk przyrodniczych i tworzeniem barier
komunikacyjnych dla wielu gatunków zwierząt. Budowa i rozbudowa dróg zwiększa ryzyko
rozprzestrzeniania się gatunków obcych na tereny sąsiednie, np. pola i lasy, które często stanowią
poważne zagrożenie dla istniejących tam siedlisk i gatunków.25 Inne negatywne oddziaływania
to redukowanie powierzchni biologicznie czynnej, wycinka drzew, emisja zanieczyszczeń i hałasu
powodująca płoszenie zwierząt. Oddziaływania te mają negatywny wpływ o charakterze
bezpośrednim, długoterminowym i ponadlokalnym. Na etapie realizacji inwestycji powstają odpady
25
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Strategii Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych
dla Krakowskiego Obszaru Funkcjonalnego, Atmoterm S.A. 2014
82
wymagające utylizacji, następuje zwiększenie emisji hałasu i pyłów. Są to oddziaływania lokalne
(dotyczące najbliższego otoczenia obiektów oraz miejsca utylizacji odpadów) i ograniczone czasowo.
Podsumowanie oddziaływań na wody powierzchniowe i podziemne
Realizacja działań zaplanowanych w projekcie PGN będzie miała niewielki wpływ na wody
powierzchniowe i podziemne. Oddziaływania korzystne będą wynikać z ogólnej poprawy jakości
powietrza oraz mniejszej depozycji zanieczyszczeń w glebie. Zagrożenia i oddziaływania negatywne
wiążą się z realizacją inwestycji kubaturowych i liniowych: obniżenie poziomu wód gruntowych,
zwiększenie ilości wód opadowych w wyniku ograniczenia powierzchni biologicznie czynnej.
Z eksploatacją dróg wiąże się zagrożenie przedostawania się do wód powierzchniowych
i podziemnych zanieczyszczeń ropopochodnych i związków soli.
Podsumowanie oddziaływań na powietrze i klimat
Realizacja działań zaplanowanych w projekcie PGN będzie miała znaczący pozytywny wpływ
na jakość powietrza. Działania polegające na zmianie systemu ogrzewania na proekologiczne poprzez
zastąpienie urządzeń grzewczych opalanych paliwem stałym przez urządzenie gazowe, elektryczne
lub podłączenie do sieci ciepłowniczej mają pozytywny wpływ na ludzi i jakość powietrza
o charakterze bezpośrednim, długoterminowym i ponadlokalnym. Działania polegające na budowie
dróg i parkingów, linii tramwajowych i ścieżek rowerowych na etapie realizacji inwestycji mogą
oddziaływać negatywnie na najbliższe otoczenie poprzez zwiększenie emisji pyłów. Na etapie
użytkowanie inwestycje te mogą mieć negatywny wpływ o charakterze bezpośrednim,
długoterminowym i lokalnym, a jednocześnie pozytywny wpływ na jakość powietrza o charakterze
pośrednim, długoterminowym i ponadlokalnym. Ograniczenie zużycia energii przyczyni się
do ograniczenia efektu wyspy ciepła i będzie miała pozytywny wpływ na klimat. Będzie
to oddziaływania pośrednie, stałe, o charakterze ponadlokalnym.
Podsumowanie oddziaływań na powierzchnię ziemi i gleby
Realizacja działań zaplanowanych w projekcie PGN będzie miała niewielki wpływ na powierzchnię
ziemi. Oddziaływania korzystne będą wynikać z ogólnej poprawy jakości powietrza oraz mniejszej
depozycji zanieczyszczeń w glebie. Zagrożenia i oddziaływania negatywne wiążą się z realizacją
inwestycji kubaturowych i liniowych: ograniczenia powierzchni biologicznie czynnej, zmiana profilu
glebowego.
Podsumowanie oddziaływań na krajobraz, zabytki i dobra materialne
Realizacja działań zaplanowanych w projekcie PGN będzie miała niewielki wpływ na krajobraz,
zabytki i dobra materialne. Oddziaływania korzystne będą wynikać z ogólnej poprawy estetyki miasta
(termomodernizacja budynków) i ładu przestrzennego oraz poprawy jakości powietrza i mniejszej
depozycji zanieczyszczeń. Zagrożenia i oddziaływania negatywne wiążą się z realizacją inwestycji
kubaturowych i liniowych, ingerujących w krajobraz. WW trakcie realizacji inwestycji należy liczyć
się ze zwiększeniem emisji hałasu i pyłów, ograniczonym dostępem do obiektów.
Podsumowanie oddziaływań na zasoby naturalne
Realizacja działań zaplanowanych w projekcie PGN a służących zmniejszeniu zużycia energii
przyczyni się do ograniczenia zużycia zasobów paliw kopalnych. Będzie to oddziaływania pośrednie,
stałe, o charakterze ponadlokalnym.
83
Rozwiązania zapobiegające, ograniczające lub kompensujące negatywne oddziaływania
na środowiska
W celu eliminacji niekorzystnych oddziaływań na środowisko stosuje się dwa rodzaje działań:
działania łagodzące zmierzające do zmniejszenia lub eliminacji negatywnego oddziaływania)
na element środowiska społecznego lub przyrodniczego oraz działania kompensujące w sytuacji, gdy
ochrona elementów przyrodniczych nie jest możliwa. Planowane inwestycje będą realizowane
na obszarach znacznie przekształconych przez działalność człowieka. Nie przewiduje się ingerencji
w nowe, cenne przyrodniczo tereny. Negatywny wpływ na środowisko działań przewidzianych
do realizacji w ramach PGN w przypadku większości zadań będzie ograniczał się do etapu realizacji
poszczególnych przedsięwzięć (etapu budowy lub modernizacji). W celu zmniejszenia lub eliminacji
negatywnego oddziaływania na środowisko przyrodnicze lub społeczne proponuje się podjęcie działań
łagodzących opisanych w prognozie.
Rozwiązania alternatywne do zawartych w PGN
Ze względu na nieznaczny stopień szczegółowości Planu Gospodarki Niskoemisyjnej prognoza
nie może zaproponować rozwiązań alternatywnych. Rozwiązania alternatywne dla działań mogących
negatywnie oddziaływać na środowisko mogą dotyczyć:




innej lokalizacji (warianty lokalizacji),
innego sposobu prowadzenia inwestycji (warianty konstrukcyjne i technologiczne),
innego sposobu zarządzania (warianty organizacyjne),
wariantu niezrealizowania inwestycji, tzw. „opcja zerowa”.
Monitorowanie skutków realizacji ustaleń PGN
Ocena realizacji Planu gospodarki niskoemisyjnej będzie polegać na monitorowaniu i ocenie
wykonania wskazanych działań (kontrola zadaniowa) oraz na monitorowaniu i ocenie osiągniętych
efektów. Regularne monitorowanie realizacji PGN pozwala na jego adaptację do zmieniających
się uwarunkowań i potrzeb. System monitorowania realizacji PGN powinien obejmować: zbieranie
danych, ich analizę i ocenę, określenie stopnia wykonania zapisów PGN, analizę przyczyn odchyleń
oraz określenie działań korygujących, a w razie konieczności aktualizację PGN.
84
SPIS TABEL
Tabela 1. Logika interwencji - cele strategiczne i szczegółowe ............................................................................12
Tabela 2. Sektory i podsektory społeczno-gospodarcze objęte Planem gospodarki niskoemisyjnej ....................13
Tabela 3. Ocena zgodności Planu Gospodarki Niskoemisyjnej z lokalnymi dokumentami strategicznymi .........21
Tabela 4. Zużycie paliw i nośników energii w roku bazowym (1995) i w roku kontrolnym (2013) ....................23
Tabela 5. Zużycie paliw i nośników energii w roku bazowym (1995) i w roku kontrolnym (2013), w podziale
na sektory ..............................................................................................................................................................24
Tabela 6. Wielkość emisji gazów cieplarnianych w roku bazowym (1995) i w roku kontrolnym (2013),
w podziale na paliwa i nośniki energii ..................................................................................................................25
Tabela 7. Wielkość emisji gazów cieplarnianych w roku bazowym (1995) i w roku kontrolnym (2013)
w podziale na sektory ............................................................................................................................................26
Tabela 8. Emisja zanieczyszczeń powierzchniowych i liniowych w roku bazowym (1995) i w roku
kontrolnym (2013) ................................................................................................................................................26
Tabela 9. Ocena dotychczasowej strategii Gminy Miejskiej Kraków w zakresie gospodarki niskoemisyjnej, w
odniesieniu do poszczególnych sektorów i podsektorów ......................................................................................27
Tabela 10. Poziomy dopuszczalne substancji zanieczyszczających w powietrzu, określone ze względu
na ochronę zdrowia ludzi i roślin ..........................................................................................................................41
Tabela 11. Poziomy docelowe substancji zanieczyszczających w powietrzu, określone ze względu na ochronę
zdrowia ludzi i roślin.............................................................................................................................................41
Tabela 12. Poziomy informowania i poziomy alarmowe dla pyłów .....................................................................42
Tabela 13. Średnioroczne stężenia zanieczyszczeń w 2014 r. ..............................................................................42
Tabela 14. Problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia PGN ..........................................................45
Tabela 15. Scenariusz kontynuacji obecnych trendów - Prognoza zużycia energii [MWh/rok] ...........................47
Tabela 16. Scenariusz kontynuacji obecnych trendów - Prognoza emisji CO2 [Mg/rok] .....................................47
Tabela 17. Cel szczegółowy 1.1 Podniesienie efektywności energetycznej - działania zaplanowane w PGN .....50
Tabela 18. Cel szczegółowy 1.1 Podniesienie efektywności energetycznej - oddziaływanie na elementy
środowiska ............................................................................................................................................................52
Tabela 19. Cel szczegółowy 1.2 Zwiększenie wykorzystania energii wytwarzanej w wysokosprawnej
kogeneracji oraz energii ze źródeł odnawianych - działania zaplanowane w PGN ..............................................53
Tabela 20. Cel szczegółowy 1.2 Zwiększenie wykorzystania energii wytwarzanej w wysokosprawnej
kogeneracji oraz energii ze źródeł odnawianych - oddziaływanie na elementy środowiska .................................54
Tabela 21. Cel szczegółowy 2.1 Ograniczenie emisji powierzchniowej i punktowej - działania zaplanowane
w PGN ..................................................................................................................................................................55
Tabela 22. Cel szczegółowy 2.1 Ograniczenie emisji powierzchniowej i punktowej - oddziaływanie
na elementy środowiska ........................................................................................................................................56
Tabela 23. Cel szczegółowy 2.2 Ograniczenie emisji z transportu - działania zaplanowane w PGN ..................58
Tabela 24. Cel szczegółowy 2.2 Ograniczenie emisji z transportu - oddziaływanie na elementy środowiska .....60
Tabela 25. Cel szczegółowy 2.3 Niskoemisyjne zarządzanie miastem - działania zaplanowane w PGN .............61
Tabela 26. Cel szczegółowy 2.3 Niskoemisyjne zarządzanie miastem - oddziaływanie na elementy
środowiska ............................................................................................................................................................63
Tabela 27. Planowane inwestycje drogowe mogące potencjalnie ingerować w obszary chronione lub cenne
przyrodniczo .........................................................................................................................................................66
Tabela 28. Wykaz zastosowanych kryteriów oceny oddziaływań na środowisko i ich skrótów ..........................67
Tabela 29. Matryca oddziaływań na środowisko działań ujętych w PGN dla Gminy Miejskiej Kraków .............68
Tabela 30. Proponowane środki i zalecenia łagodzące niekorzystne oddziaływania na środowisko wynikające
z realizacji PGN ....................................................................................................................................................76
85
Tabela 31. Główne wskaźniki monitorowania realizacji PGN..............................................................................80
SPIS RYSUNKÓW
Rysunek 1. Struktura zużycia paliw i nośników energii w roku bazowym (1995 - BEI) i w roku kontrolnym
(2013 - MEI) .........................................................................................................................................................24
86