Matematyka od dawna sprawiala problemy uczniom

I co z tą matematyką ?
Matematyka od dawna sprawiała problemy uczniom. Jak wszyscy wiemy jest to jeden z
najtrudniejszych przedmiotów, gdyż wymaga sprawnego logicznego myślenia, dobrze
wyćwiczonych umiejętności matematycznych i samodzielności w pracy umysłowej.
Podział trudności w uczeniu się matematyki wg prof. Bogdanowicz to:
1 specyficzne
2 niespecyficzne
Specyficzne trudności w uczeniu dotyczą uczniów, u których stwierdzono prawidłowy rozwój
umysłowy. Trudności te diagnozuje się, jeśli niepowodzenia szkolne dotyczą tylko niektórych
zakresów uczenia się. Przyczyną specyficznych trudności w uczeniu się jest nieharmonijny
rozwój psychoruchowy, który przejawia się opóźnieniem rozwoju określonych funkcji:
wzrokowo – przestrzennych, słuchowo – językowych, motorycznych.
Specyficzne trudności dotyczą dzieci, które pomimo włożonego wysiłku nie mogą samodzielnie
poradzić sobie nawet z łatwym zadaniem. Dzieci te często nie rozumieją sensu matematycznego i
zależności między liczbami. Brak im odporności emocjonalnej, nie potrafią wytrzymywać
napięcia, które towarzyszy podczas rozwiązywania zadań matematycznych. Przy obniżonej
sprawności manualnej dzieci te często mają trudności z narysowaniem grafu czy zapisaniem
działania matematycznego.
Zaburzenia umiejętności matematycznych wywodzą się z nieprawidłowości przebiegu procesów
poznawczych, nie są zaś wywołane obniżonymi możliwościami intelektualnymi.
Trudności o charakterze niespecyficznym dotyczą dzieci z inteligencją niższą niż przeciętna,
występują z uwagi na niepełnosprawność intelektualną, dysfunkcję narządów zmysłu ( na
przykład niepodlegająca korekcji wada wzroku czy słuchu), mogą być skutkiem schorzeń
neurologicznych (epilepsja, mózgowe porażenie dziecięce). Niespecyficzne trudności mogą
również wynikać z zaniedbań środowiskowych czy pedagogicznych.
Specyficzne trudności powstają z powodu mniejszej niż się oczekuje dojrzałości do nauki
matematyki. Z badań Gruszczyk – Kolczyńskiej wynika, iż specyficzne trudności występują u
dzieci, które rozwijają się wolniej i nieharmonijnie. Bardzo ważne jest aby dziecko posiadało
emocjonalną odporność na sytuacje trudne intelektualnie, co jest jednym z ważniejszych
wskaźników gotowości do uczenia się matematyki Dziecko rozpoczynające naukę szkolną
powinno być zdolne do wytrzymania napięcia, które występuje podczas uczenia się matematyki.
Dojrzałość do uczenia się matematyki w warunkach szkolnych obejmuje:
1. Dziecięce liczenie.
2. Operacyjne rozumowanie na poziomie konkretnym.
3. Zdolność do oderwania się od konkretów i posługiwania się reprezentacjami
symbolicznymi.
4. Zdolność do syntezowania oraz zintegrowania funkcji percepcyjno – motorycznych, która
wyraża się w sprawnym odwzorowaniu złożonych kształtów, rysowaniu i konstruowaniu.
5. Dojrzałość emocjonalną wyrażającą się w:
pozytywnym nastawieniu do samodzielnego rozwiązywania zadań,
odporności emocjonalnej na sytuacje trudne intelektualnie – zdolność do kierowania
swym zachowaniem w sposób racjonalny mimo przeżywanych napięć.
Definicja dyskalkulii.
Dyskalkulia rozwojowa jest strukturalnym zaburzeniem zdolności matematycznych
występującym bez jednoczesnego zaburzenia ogólnych funkcji umysłowych.
Należy tu zwrócić uwagę na trzy istotne elementy:
1 założenie, że trudności spowodowane są przez dysfunkcje pewnych obszarów mózgu,
które odpowiedzialne są za zdolności matematyczne,
2 stwierdzenie zaburzenia zdolności (trudności) matematycznych,
3 specyficzny charakter tych trudności (czyli wycinkowy charakter tych trudności, który
występuje przy co najmniej przeciętnej inteligencji).
Dyskalkulia to zaburzenie zdolności matematycznych, a zdolność matematyczna to „dyspozycje,
które stanowią warunek pomyślnego uczenia się i uzyskania osiągnięć w matematyce”.
Trudności w uczeniu się matematyki znajdują swoje miejsce w międzynarodowych
klasyfikacjach zaburzeń i chorób: amerykańskiej DSM – IV, oraz europejskiej ICD – 10.
Dysleksja a dyskalkulia
Większość dzieci z dysleksją ma trudności w nauce matematyki. Trudności te mogą być
„efektem ubocznym” dysleksji.
Dysleksja jest zaburzeniem polegającym na obniżeniu zdolności przetwarzania językowego, a
dyskalkulia dotyczy osłabionych możliwości nabywania umiejętności matematycznych.
Dzieci z dysleksją mają trudności w nabywaniu umiejętności językowych, co może mieć wpływ
także na zdobywanie wiadomości i umiejętności matematycznych. Około 60% dzieci z dysleksją
ma także trudności w nauce matematyki. Ich problemy z nabywaniem wiedzy i umiejętności
matematycznych wynikają głównie z problemów natury językowej, są także wynikiem deficytów
wzrokowo – przestrzennych czy deficytów pamięci. Uczniowie ci mają trudności z
posługiwaniem się słownictwem matematycznym, ustalaniem kolejności zdarzeń, orientacją na
płaszczyźnie i w przestrzeni, pamięciowym opanowaniem wiedzy (trudności w zapamiętaniu
tabliczki mnożenia, wzorów matematycznych) pamięcią krótkotrwałą, kodowaniem,
dekodowaniem języka matematycznego, sekwencją (Oszwa 2005).
Wielu badaczy zwraca uwagę na fakt, że czysta dyskalkulia manifestująca się trudnościami
wyłącznie w zakresie matematyki, przy prawidłowym rozwoju poznawczym i zdolnościach
językowych występuje rzadko. U dzieci częściej spotykane są uporczywe problemy w liczeniu
towarzyszące trudnościom językowym w dysleksji (Oszwa 2005), które nie określamy mianem
dyskalkulii.
Opracowanie: psycholog - Mariola Zuch,
pedagog - Jolanta Łachut