BIBLIOTEKA JAKIEJ NIE ZNAMY - Elektroniczna Biblioteka

1
BIBLIOTEKA JAKIEJ NIE ZNAMY: WIZYTA W WYPOŻYCZALNI I CZYTELNI BIBLIOTEKI
PEDAGOGICZNEJ. Scenariusz lekcji w klasie I gimnazjum
Bożena Czyż-Bortowska, Biblioteka Pedagogiczna w Toruniu
Czas trwania lekcji: 90 minut
Cel ogólny: poznanie zbiorów i zasad korzystania z biblioteki pozaszkolnej.
Cele operacyjne:
•
•
Na poziomie wiadomości uczeń po lekcji powinien:
o
znać zasady zachowania się w bibliotece,
o
wymienić typy bibliotek i określić ich zadania,
o
rozróżnić wypożyczalnię od czytelni,
o
wymienić rodzaje katalogów,
o
wyjaśnić różnicę między katalogami.
Na poziomie umiejętności uczeń powinien:
w sytuacjach typowych:
o
zachować się w bibliotece zgodnie z regulaminem,
o
korzystać z napisów informacyjnych w trakcie poruszania się po bibliotece,
o
odczytać podstawową informację o książce na podstawie karty katalogowej,
o
za pomocą katalogu alfabetycznego ustalić, czy i jakie książki danego autora
znajdują się w bibliotece,
o
wyszukać w katalogu rzeczowym pozycje na zadany temat,
o
wypełnić zamówienie na książkę,
o
wykonać konkretne zadania, wykorzystując zbiory czytelni.
w sytuacjach problemowych:
o
wyrazić sąd na temat przydatności różnych typów bibliotek,
o
ocenić potrzebę stosowania katalogów i korzystania z nich.
Nawyki:
•
kształtowanie potrzeby korzystania z bibliotek,
•
kształtowanie postawy samokształceniowej.
Metody:
•
podająca,
•
ćwiczeń,
•
praktycznego działania.
Formy pracy:
•
indywidualna,
•
zbiorowa.
Środki dydaktyczne dydaktyczne:
2
regulamin biblioteki, regulamin czytelni, informacja wizualna, druki biblioteczne (karta biblioteczna,
deklaracja, kieszonka czytelnika), tablica informacyjna do katalogu rzeczowego, plansza ze schematem UKD,
wzory kart katalogowych, rejestr osób korzystających z czytelni, katalogi, słowniki, leksykony, encyklopedie,
książki.
Przebieg lekcji:
Zaproszenie uczniów do wypożyczalni. Stworzenie atmosfery sprzyjającej wzajemnej akceptacji i pracy.
Oswojenie z nieznanym wnętrzem.
1. Część wstępna (uczniowie odpowiadają na pytania)
•
Znaczenie słowa biblioteka - zbiór książek, gmach, instytucja, seria wydawnicza, mebel,
•
Czym zajmuje się biblioteka ?
•
o
gromadzi i uzupełnia zbiory zgodnie z funkcją biblioteki,
o
magazynuje zbiory, rozmieszcza i konserwuje,
o
opracowuje zbiory,
o
udziela porad informacyjno-bibliograficznych.
Rodzaje bibliotek (uczniowie informują z jakich bibliotek korzystali do tej pory, nauczyciel
porządkuje ich wypowiedzi i wymienia typy bibliotek oraz przykłady takich bibliotek w miejscu
zamieszkania).
o
biblioteki powszechne (publiczne) dla dorosłych i dzieci,
o
biblioteki szkolne i pedagogiczne,
o
biblioteki naukowe (uczelniane, towarzystw naukowych),
o
fachowe i kościelne.
2. Część główna
Na lekcji uczniowie dowiedzą się, jakie zbiory gromadzi biblioteka pedagogiczna, kto może z niej korzystać,
na jakich zasadach i w jaki sposób wypożyczyć książkę.
REGULAMIN
Uczniowie: zapoznają się z regulaminem i po jego przeczytaniu odpowiadają na następujące pytania:
•
kto może zapisać się do biblioteki ? - (nauczyciele, pracownicy naukowi, studenci, uczniowie klas
maturalnych),
•
co jest warunkiem zapisu ? - (okazanie dowodu osobistego lub legitymacji, wypełnienie deklaracji
[okazanie druku deklaracji i omówienie sposobu wypełnienia]),
•
ile książek można wypożyczyć i na jak długi okres ?
•
co określa regulamin ? - (prawa i obowiązki czytelników). Nauczyciel zwraca uwagę uczniów na fakt,
że każda biblioteka posiada własny regulamin i zawsze należy zapoznać się z nim przy zapisie do
nowej biblioteki.
Nauczyciel zwraca uwagę uczniów na kary regulaminowe. Uczniowie porównują warunki regulaminu
biblioteki pedagogicznej z zasadami wypożyczeń w bibliotece szkolnej i osiedlowej.
WYPOWYCZANIE KSI WEK
Uczniowie odpowiadają na pytanie, w jaki sposób wypożyczają książki w swoich bibliotekach. Odbywa się to
zazwyczaj poprzez poproszenie o książkę bibliotekarza lub poprzez wybór książki na półce. Biblioteka
pedagogiczna posiada liczne zbiory i nie ma wolnego dostępu do półek. Nauczyciel kieruje uwagę uczniów
na zamówienia [rewersy] i katalogi.
ZAMAWIANIE KSI WEK [REWERS]
3
Uczniowie: wskazują wzory wypełniania rewersów, zwracają uwagę na informacje dotyczące dokładnego i
czytelnego wypełniania tych druków oraz wymieniają szczegóły, które muszą się znaleźć na zamówieniu
(numer karty bibliotecznej czytelnika lub jego nazwisko, sygnatura książki, autor, tytuł książki, podpis
czytelnika i data).Odpowiadają na pytanie: Co to jest sygnatura ? - (znak miejsca książki na półce) i - Gdzie
można odnaleźć sygnaturę książki ? - (karta katalogowa).
KATALOGI
Nauczyciel: wskazuje wyposażenie wypożyczalni. Uczniowie, korzystając z napisów informacyjnych,
wymieniają znajdujące się w niej katalogi (alfabetyczny, rzeczowy, czasopism i wydawnictw ciągłych).
Nauczyciel: - Kiedy korzystamy z katalogu alfabetycznego ? - (Jeśli znany jest autor i tytuł książki).
Jako ćwiczenie uczniowie otrzymują zadanie wyszukania w katalogu alfabetycznym następujących nazwisk:
Czajkowska, Ćwiklińska, Dickens, Gombrowicz, Szekspir, Shakespeare. Przykłady te ilustrują trudności, które
mogą się pojawić przy przeszukiwaniu tego katalogu (znajomość kolejności liter w alfabecie polskim,
znajomość prawidłowej pisowni nazwisk polskich i obcych, ilość kart katalogowych z tym samym
nazwiskiem, układ odsyłaczy i kart głównych). Uczniowie oglądają wzory kart głównych z jednym, dwoma i
trzema nazwiskami autorów oraz wzory kart odsyłaczowych.
Nauczyciel: - Kiedy korzystamy z katalogu rzeczowego ? - (Przy poszukiwaniu literatury na określony temat).
Nauczyciel wyjaśnia, jaki katalog został zastosowany zarówno w bibliotece pedagogicznej, jak i w bibliotece
szkolnej. Plansza ze schematem UKD i tablica informacyjna do katalogu ułatwia zrozumienie zasady
podziału dziesiętnego. Następuje omówienie poszczególnych działów katalogu rzeczowego opartego na
Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej.
Uczniowie otrzymują następujące zadania:
•
wyszukać książki omawiające pielgrzymki Papieża (wskazać, ile książek na ten temat zebrano w
bibliotece),
•
wyszukać dział matematyki i zwrócić uwagę na karty rozdzielaczowe (jakie zadanie spełnia karta
rozdzielaczowa?),
•
wyszukać książki na temat malarstwa polskiego (elementy opisu na karcie katalogowej: rok
wydania, ilość stron, ilustracje kolorowe i czarnobiałe),
•
wyszukać książki na temat Powstania Warszawskiego (wybór książki na podstawie elementów karty
katalogowej: rok wydania, adnotacja).
Uczniowie posługują się tablicą informacyjną przy ustalaniu numeru działu, potem opisem na szufladkach,
by ustalić, którą z nich wybiorą do przeszukiwania. Po wykonaniu zadania wspólnie omawiana jest karta
katalogowa i jakie elementy opisu mogą być wykorzystane przy wyborze książki (nauczyciel demonstruje
wzór karty adnotowanej). Kolejnym etapem działań jest zamówienie wybranych książek (wypełnienie
rewersów i złożenie ich w skrzynce zamówień). Zrealizowanie zamówień przez magazynierki jest
potwierdzeniem zdobycia umiejętności korzystania z wypożyczalni.
Nauczyciel omawia katalog czasopism (czasopisma dostępne są wyłącznie w czytelni).
Uczniowie otrzymują zadanie:
•
wyszukać czasopismo Poznaj Świat, rok1985,
•
wyszukać czasopismo Wiedza i Wycie, rok 1999,
•
zamówić wyszukane czasopisma w magazynie i w czytelni.
CZYTELNIA
Uczniowie przechodzą do czytelni. Zapoznają się z regulaminem, oglądają rejestr czytelników i katalog
podręczny. Nauczyciel informuje ich o możliwościach korzystania z tego działu biblioteki. Po omówieniu
księgozbioru podręcznego uczniowie otrzymują zadania:
4
•
wyszukać informację na temat Powstania Warszawskiego w Encyklopedii Szkolnej: Historia,
•
ustalić oryginalną pisownię nazwiska Szekspir w Małym Słowniku Pisarzy Angielskich i
Amerykańskich,
•
wyszukać postać Zagłoby w Leksykonie Postaci Literackich,
•
ustalić, jakie słowniki polsko-angielskie i angielsko-polskie znajdują się w czytelni.
Nauczyciel wskazuje regał z najnowszymi numerami czasopism. Uczniowie oglądają niektóre tytuły,
np. Poznaj Świat, Poznaj Swój Kraj, Przyroda Polska, Wiedza i Wycie.
3. Podsumowanie
Uczniowie przypominają:
•
jaką rolę pełni regulamin?
•
kiedy korzystamy z katalogu alfabetycznego, a kiedy z rzeczowego?
•
w jakich przypadkach szukamy informacji w księgozbiorze podręcznym, a kiedy konieczne jest
poszukiwanie bogatszej literatury?
Na zakończenie lekcji uczniowie otrzymują zadanie porównania katalogów biblioteki szkolnej i biblioteki
pedagogicznej.
Komentarz
Lekcja może być zrealizowana w pomieszczeniach biblioteki pedagogicznej przez bibliotekarza szkolnego.
Powinna być poprzedzona zajęciami na temat katalogów w bibliotece szkolnej. Lekcja na temat katalogów
przeprowadzona właśnie w bibliotece pedagogicznej daje pełną możliwość utrwalenia wiadomości
zdobytych w szkole, ze względu na stosowanie tego samego typu katalogu rzeczowego opartego na UKD.
Zasoby biblioteki są bogatsze, a tym samym głębszy podział w poszczególnych dziedzinach wiedzy, co lepiej
ilustruje potrzebę jego stosowania. Uczniowie mają kontakt z wyżej zorganizowaną biblioteką, w której
trzeba wykazać się większą samodzielnością. Brak wolnego dostępu do półek uświadamia im potrzebę
posiadania umiejętności przeszukiwania katalogów. Z moich obserwacji wynika, że uczniowie są dumni z
dobrze wykonanych zadań, co z pewnością zachęci ich do sprawdzenia swoich umiejętności w innych
bibliotekach. Celowe byłoby utrwalenie zdobytej wiedzy i umiejętności na dodatkowych zajęciach
(ćwiczenia praktyczne w grupach).
Scenariusz opracowano w oparciu o program nauczania Jadwigi Andrzejewskiej, pt. "Program edukacji
czytelniczej i medialnej - moduł biblioteczny, realizowany przez nauczyciela bibliotekarza na zajęciach
grupowych w bibliotece (pracowni bibliotecznej) w gimnazjum" opublikowany w Bibliotece w Szkole 2000
nr 2 s. 6-7.