docpraca trenerska
download 
Reklamacja Transkrypt
praca trenerska
Wyższa Szkoła Kultury Fizycznej i Turystyki im. Haliny Konopackiej w Pruszkowie Wydział Wychowania Fizycznego i Turystyki Studia Podyplomowe Specjalność Trener II klasy rugby KRZYSZTOF KRAUSE ROZWIĄZANIA TAKTYCZNE W RUGBY SIEDMIOOSOBOWYM Praca napisana pod kierunkiem mgr Macieja Powały – Niedźwieckiego PRUSZKÓW 2009 1 2 Oświadczenie autora Oświadczam, że praca dyplomowa została napisana przeze mnie samodzielnie i nie znajdują się w niej treści, które zostały uzyskane z naruszeniem obowiązującego prawa. Potwierdzam także identyczność przedstawionego wydruku pracy z zapisem elektronicznym załączonym do złożonych egzemplarzy pracy. Jednocześnie stwierdzam, że praca ta nie była podstawą uzyskania tytułu zawodowego w innej szkole. Równocześnie wyrażam zgodę na udostępnienie mojej pracy w czytelni Biblioteki WSKFiT a także na jej wypożyczanie, bez prawa kopiowania pracy lub jej fragmentów, bez mojego upoważnienia. Pruszków, dn. ............. Podpis autora pracy Oświadczenie promotora Oświadczam, że praca została opracowana pod moim kierunkiem i według mojej wiedzy spełnia warunki stawiane pracom dyplomowym koniecznym do przedstawienia w procedurze nadania tytułu zawodowego trenera II-giej klasy. Pruszków, dn. .......................... Podpis promotora 3 STRESZCZENIE Praca ma na celu scharakteryzowanie rugby siedmioosobowego, ukazanie rozwiązań taktycznych, które mogą być wykorzystane przez trenerów i instruktorów w pracy szkoleniowej. Praca zawiera krótki rys historyczny dotyczący rozwoju rugby siedmioosobowego w Polsce i na świecie oraz krótką analizę gry, która przedstawia podstawowe fragmenty występujące w rugby siedmioosobowym. Analizy gry dokonano na podstawie obserwacji meczów rozegranych na różnych poziomach zaawansowania sportowego. Na podstawie uzyskanych wyników został określony procentowy czas gry w meczu „rugby siedem” oraz liczba podstawowych elementów gry takich jak: przegrupowania, szarża, kopy piłki, rzuty karne i wolne, auty oraz młyny. W celu określenia taktyki gry rugby siedmioosobowego wykorzystane zostały dostępne materiały krajowe i zagraniczne, które rozszerzone zostały o doświadczenia szkoleniowe autora pracy. 4 SPIS TREŚCI Streszczenie 4 6 Wstęp I. Historia rugby siedmioosobowego II. Cel pracy III. Materiał badań IV. Metody Badań V. Wyniki Badań 5.1.1. Charakterystyka rugby siedmioosobowego 5.1.2. Charakterystyka zawodników 5.2. Taktyka gry w rugby 7 8 14 15 16 17 17 21 24 5.2.1. Rozpoczęcia gry ze środka boiska 24 5.2.2. Przyjęcia piłki kopniętej ze środka boiska 26 5.3. Stałe fragmenty gry 5.3.1. Młyny 5.3.2. Auty 5.3.3. Rozegranie karnego 5.4. Rucki i maule 5.5. Taktyka gry w ataku i obronie 5.5.1. Strategie obronne i formacje obronne 5.5.2. Gra w posiadaniu piłki 5.6. Kopy piłki 27 27 29 31 34 35 35 40 42 5.6.1. Kopanie piłki w czasie gry 42 5.6.2. Kopanie piłki z 22 metrów 43 VI. Posumowanie VII. Wnioski VIII. Literatura 44 46 48 5 WSTĘP Gry zespołowe należą do dyscyplin sportowych cieszących się dużą popularnością. Obok igrzysk olimpijskich i mistrzostw świata w piłce nożnej, na trzecim miejscu pod względem oglądalności znajduje się puchar świata w rugby. Od kilku lat możemy również zaobserwować rosnące zainteresowanie w świecie, a także w Polsce, odmianą rugby siedmioosobową, która bardzo dynamicznie się rozwija przyciągając ogromną publiczność. Ostatni turniej Word Cup Sevens 2009 w Dubaju, pobił wszelkie dotychczasowe rekordy. W trzydniowym turnieju wystartowało 40 drużyn z 31 krajów, rozegrano 98 meczy, tj. najwięcej w historii turniejów organizowanych przez IRB. Turniej z trybun śledziło 80 tyś. ludzi. Ocenia się, że zawody obejrzało 760 milionów ludzi w 141 krajach, do których transmisje zapewniało 29 stacji w 19 językach. Komentarz szefa IRB Bernarda Lapasset do tych danych był jednoznaczny: "Jest to kolejny ważny krok, podkreślający zachwyt i światowy entuzjazm dla rugby 7, który zbliża tą grę do Igrzysk Olimpijskich i poszerzenia rodziny olimpijskiej" 1. Rosnące zainteresowanie na świecie Rugby Sevens to impuls do podjęcia prób wprowadzenia tej odmiany na olimpiadę w 2016 roku. „Siódemki” są to widowiska sportowe, na których można zobaczyć zawodników najwyższej światowej klasy, którzy według olimpijskiego motto Citius, Altius, Fortius (szybciej, wyżej, dalej) spełniają wszystkie warunki olimpijskiego motto, aby występować na arenach olimpijskich. Poza tym niewielkie "potrzeby" tej odmiany gry: turniej 2-3 dni, brak wymyślnych urządzeń infrastrukturalnych i możliwość rozgrywania turnieju z udziałem 12, 16 lub 20 drużyn męskich i żeńskich. Gra jest bardzo szybka, w porównaniu z rugby piętnastoosobowym, przez co wymaga podejmowania szybszych decyzji oraz świetnego posługiwania się piłką. Wszystko to wpływa na atrakcyjność tej dyscypliny zarówno dla kibiców jak i zawodników. Czy wszystkie te argumenty przekonają włodarzy ruchu olimpijskiego okaże się w Kopenhadze, gdzie w październiku 2009 roku zapadną ostateczne decyzje co do programu igrzysk w roku 20162. Pomimo długich tradycji sięgających początku XX wieku, polskie rugby nigdy nie uzyskało tak masowej popularności jak w innych krajach europejskich. Sytuacja ta się jednak zmienia. Dzięki wykorzystaniu atutów rugby, jakimi są m.in. niskie wymagania sprzętowe, widowiskowość, propagowanie zasad fair play, rośnie liczba klubów. W odmianie rugby 7 ilość klubów jest wyższa niż u naszych sąsiadów razem wziętych. Według ocen specjalistów 1 2 http:/www.pzrugby.pl http:/www.irb.com/irbsevens 6 w najbliższych latach rugby jako pierwsza dyscyplina zostanie wychwycona przez marketerów, a to między innymi dzięki zaangażowaniu się telewizji w popularyzację tej dyscypliny. W Polsce od 1996 roku organizowane są turnieje o Mistrzostwo Polski, a od 2003 roku istnieje Polska Liga Rugby 7, w której startuje z roku na rok coraz więcej zespołów. Z uwagi na rosnącą liczbę drużyn oraz poziom gry czołowych drużyn od sezonu 2007/2008 roku istnieje Extra Liga Rugby 7, w której startuje 8 zespołów specjalizujących się w odmianie siedmioosobowej. Dynamiczny rozwój rugby siedmioosobowego powoduje wzrost poziomu sportowego poszczególnych drużyn, co zmusza trenerów i instruktorów do poszukiwania nowych metod treningowych. W Polsce można zaobserwować braki dotyczące materiałów szkoleniowych dla trenerów i instruktorów rugby siedmioosobowego. Trenerzy którzy zaczynają szkolenie zawodników specjalizujących się w odmianie rugby siedem bardzo często bazują na materiałach szkoleniowych rugby 15, jednak specyfika gry w siódemki wymaga innego przygotowania zawodnika do gry pod względem motorycznym jak i taktycznym. Dlatego niniejsza praca ma na celu scharakteryzowanie rugby siedmioosobowego, przedstawianie podstawowych zagadnień dotyczących taktyki gry w rugby 7. Praca jest uzupełnieniem materiałów szkoleniowych przeznaczonych dla trenerów i instruktorów rugby siedmioosobowego. 7 I. HISTORIA RUGBY SIEDMIOOSOBOWEGO Rugby siedmioosobowe narodziło się w małej miejscowości Melrose położonej w południowo – wschodnim regionie Szkocji, w regionie Scottish Borders. Melrose ma głębokie tradycje w rugby piętnastoosobowym. W 1883 roku istniejąca w tym czasie drużyna rugby borykała się z problemami finansowymi. W związku tym, powstawało wiele pomysłów mających na celu pomoc finansową dla klubu. Jednym z nich była propozycja stworzenia turnieju rugby w ramach dni sportu, a pomysłodawcą był legendarny Ned Haig. Ned Haig urodził się w Jedburgh 7 grudnia 1858 roku. Do Melrose przybył jako młodzieniec i pracował w sklepie masarskim. Początkowo nieszczególnie przyciągały go mecze rugby, jednak po udziale w corocznym Fastern's E'en Ba jego zainteresowanie tym sportem wzrosło. W 1880 roku rozpoczął grę w Melrose Rugby Football Club, który jest jednym z najsłynniejszych i najstarszych klubów rugby na świecie. Już rok później stał się podstawowym zawodnikiem pierwszego zespołu. Zebrana dokumentacja nie mówi jednoznacznie, że Ned Haig jako pierwszy wprowadził odmianę rugby siedmioosobowego. W artykule „An old Melrose Player's Recollections”, który napisany został najprawdopodobniej w 1907-1908 roku Haig napisał: „Potrzeba zarobienia pieniędzy doprowadzała do bólu głowy, jeżeli chodzi o to, co zrobić aby uchronić klub przed klęską, wówczas pomysł uderzył mi do głowy, że turniej futbolu mógłby okazać się atrakcyjny, ale jak przeprowadzić kilka gier w jedno popołudnie z piętnastoma graczami po każdej stronie, zespoły zostały zredukowane do siedmiu graczy”3. Według tego stwierdzenia Haig sam był pomysłodawcą turnieju, chociaż sformułowanie sugeruje, że redukcja do siedmiu graczy była rezultatem dyskusji między członkami całego klubu, aby turniej przeprowadzić w tej formie. Pewne jest, że data 28 kwietnia 1883 roku określona została jako pierwszy w historii dzień, w którym rozegrany został turniej siedmioosobowy w Melrose. Po zakończeniu kariery sportowej Haig aktywnie uczestniczył w życiu klubu przez kilka sezonów. Jednak najlepiej został zapamiętany jako twórca „Siódemek” pomimo, iż związany był z innymi sportami takimi jak krykiet, curling i golf. Ned Haigh miał długie życie, zmarł 28 marca 1939 roku w wieku 81 lat. Turniej rozegrany został w sobotę 28.04.1883 roku o godzinie 12.30 do 19.30. Pogoda nie była życzliwa, ponieważ było zimno i deszczowo. Jednak na turniej przybyło wielu kibiców i lokalnych włodarzy, którzy poprzez zakup biletów pomogli klubowi uporać się z 3 http://www.melrose7s.com/history 8 problemami finansowymi. W turnieju wystartowało 7 drużyn, a w finale Melrose pokonało w doliczonym czasie lokalnych rywali Gala. Zwycięskiej drużynie Panie z Melrose podarowały srebrny puchar (znany dzisiaj jako „The Ladies Cup”), a klub RFC Melrose podarował zwycięskiej siódemce (J. Simpson, D. Sanderson, N. Haig, J. Riddell, T. Riddell, G. Mercer, and J. Tacket) wygrawerowane srebrne medale. Medal Johna Tacketa można aktualnie zobaczyć w Muzeum Rugby Twickenham4. Rugby siedem spotkało się z bardzo dużym zainteresowaniem i zebrało bardzo wiele pozytywnych opinii, okazało się sportem bardzo widowiskowym i atrakcyjnym zarówno dla kibiców jak i zawodników. Dlatego na cześć tego wielkiego wydarzenia w każdą drugą sobotę kwietnia, każdego roku rozgrywany jest najpopularniejszy w Szkocji turniej „rugby siedem” przyciągający corocznie tłum powyżej 10 000 widzów. Turniej jest częścią rozgrywek „Kings of the Sevens”, który przyciąga między innymi zespoły z Japonii, Urugwaju czy Republiki południowej Afryki. Po sukcesie turnieju w Melrose, inne drużyny z regionu Borders zaczęły tworzyć własne drużyny specjalizujące się w tej odmianie rugby, a rozgrywki znalazły swoje miejsce w kalendarzach. Dzisiaj obwód Scotisch Borders należy do najstarszych na świecie regionów, gdzie rozgrywane są najbardziej prestiżowe turnieje tworzące ligę ”King of the Sevens”. Corocznie rozgrywany jest cykl 10 turniejów: w sierpniu - Selkirk Sevens i Kelso Sevens, w kwietniu Gala Sevens, Melrose Sevens, Hawick Sevens, Berwick Sevens i Peebles Sevens w maju Langholm Sevens, Earlston Sevens i Jed-Las Sevens. Obecnym mistrzem turnieju jest Uniwersytet Johannesburgu (RPA)5. Pierwszy międzynarodowy turniej siódemek rugby został rozegrany w Murrayfield w 1973 roku, aby świętować stulecie szkockiego Związku Rugby. Dzięki jego sukcesowi, trzy lata później został zorganizowany turniej w Hong Kongu. Chociaż do dnia dzisiejszego rozgrywany jest turniej w Melrose, większą popularnością na świcie cieszy się „Rugby World Cup Sevens”, którego zwycięzca otrzymuje trofeum „Melrose Cup”, a nazwa którego pochodzi oczywiście od miasta gdzie po raz pierwszy rozegrano turniej siódemkowy. Mistrzostwa Świata w rugby siedmioosobowym po raz pierwszy rozegrane zostały w kwietniu 1993 roku w Murrayfield w Szkocji a zwyciężyła drużyna Anglii. Hongkong był gospodarzem Mistrzostw Świata w 1997 roku a pierwsze miejsce zajęła reprezentacja Fidżi. W 2001 roku turniej finałowy rozgrywany był w Argentynie, gdzie tryumfowała 4 5 http://www.edinburgh7s.com http://en.wikipedia.org/wiki/Rugby_sevens 9 reprezentacja Nowej Zelandii, a w 2005 roku mistrzostwa wróciły ponownie do Hongkongu, a puchar odebrała po raz drugi w historii reprezentacja Fidżi. W 2009 roku na mistrzostwach w Dubaju, obok mężczyzn, po raz pierwszy rywalizowały kobiety. W klasyfikacji mężczyzn zwyciężyła drużyna Wali, a Australijki pierwszy raz w historii, sięgnęły po tytuł w inauguracyjnym turnieju żeńskim, pokonując w finale zawodniczki Nowej Zelandii. (tabela nr 1) Tabela nr 1 MĘŻCZYŹNI ROK MIEJSCE KRAJ 1 2 3 4 1993 SZKOCJA ANGLIA AUSTRALIA FIDŻI IRLANDIA 1997 HONGKONG FIDŻI RPA NOWA ZELANDIA SAMOA 2001 ARGENTYNA NOWA ZELANDIA AUSTRALIA FIDŻI ARGENTYNA 2005 HONGKONG FIDŻI NOWA ZELANDIA ANGLIA AUSTRALIA 2009 DUBAJ WALIA ARGENTYNA KENIA SAMOA DUBAJ AUSTRALIA NOWA ZELANDIA KOBIETY 2009 Od sezonu 1999-2000 organizowany jest międzynarodowy cykl turniejów IRB Word Sevens Series. Seria umożliwia najlepszym zespołom rywalizację na najwyższym poziomie, mając na celu rozwój i popularyzację „rugby siedem”. Sevens Word Series jest jednocześnie produktem komercyjnym prowadzonym przez IRB, obejmującym osiem turniejów w siedmiu krajach, na pięciu z sześciu zaludnionych kontynentach. Zespoły rywalizujące w rozgrywkach Word Sevens Series, w zależności od zajętego miejsca na każdym turnieju, otrzymują punkty, które są sumowane. Wygrywa drużyna, która zdobędzie największą liczbę punktów (tabela nr 2)6. Tabela nr 2 IRB WORLD SEVEN SERIES 6 SEZON TURNIEJE ZWYCIĘZCA NAJWIĘCEJ PUNKTÓW 1999-2000 10 NOWA ZELANDIA (186 PKT) 2000-2001 9 NOWA ZELANDIA (162 PKT) 2001-2002 11 NOWA ZELANDIA (198 PKT) 2002-2003 7 NOWA ZELANDIA (112 PKT) 2003-2004 8 NOWA ZELANDIA (128 PKT) Simon Amor - ANGLIA 2004-2005 7 NOWA ZELANDIA (116 PKT) Orene Aii - NZ 2005-2006 8 FIDŹI (144 PKT) Ben Gollings (343) - ANGLIA Timoteo Iosua - SAMOA Uale Mai - SAMOA 2006-2007 8 NOWA ZELANDIA (130 PKT) William Ryder (416) - FIDŹI Mikaele Pesamino SAMOA Afeleke Pelenise - NZ NAJLEPSZY ZAWODNIK ZAWODNIK ROKU http:/en.wikipedia.org/wiki/Rugby_sevens 10 2007-2008 8 NOWA ZELANDIA (154 PKT) Tomasi Cama Jr. (319) - NZ Fabian Juries - RPA DJ Forbes - NZ 2008-2009 8 RPA (132 PKT) Ben Gollings (260) - ANGLIA Collins Injera - KENIA Ollie Phillips - ANGLIA Mistrzostwa Europy organizowane są od 2002 roku. Do turnieju finałowego awansuje 10 drużyn. W 8-letnim okresie naszej reprezentacji udało się awansować do finału pięciokrotnie. Najlepszy wynik, jak do tej pory, to siódme miejsce, wywalczone w 2002 roku w Heidelbergu. (Tabela nr 3)7 Tabela nr 3 MISTRZOSTWA EUROPY MIEJSCA ROK KRAJ 1 2 3 4 MIEJSCE POLSKI 2002 HEIDELBERG PORTUGALIA GRUZJA NIEMCY FRANCJA 7 2003 HEIDELBERG PORTUGALIA FRANCJA GRUZJA NIEMCY 9 2004 MAJORKA PORTUGALIA WŁOCHY IRLANDIA SZKOCJA 14 2005 MOSKWA PORTUGALIA ROSJA WŁOCHY FRANCJA - 2006 MOSKWA PORTUGALIA ROSJA WŁOCHY FRANCJA - 2007 MOSKWA ROSJA FRANCJA MOŁDAWIA HISZPANIA 8 2008 HANOVER PORTUGALIA WALIA GRUZJA IRLANDIA 11 2009 HANOVER ROSJA FRANCJA WŁOCHY HISZPANIA 10 W Polsce początki rugby siedmioosobowego sięgają 1995 roku. Wówczas po raz pierwszy w Sopocie rozegrano nieoficjalne Mistrzostwa Polski Rugby 7, w których zwyciężyła drużyna Ogniwa Sopot przed Lechią Gdańsk i Budowlanymi Łódź. Od 1996 roku systematycznie rozgrywane są turnieje o mistrzostwo kraju, a dominuje drużyna FOLC AZS AWF Warszawa, która tytuł mistrzowski wywalczyła siedmiokrotnie. W tabeli nr 4 znajduje się wykaz medalistów mistrzostw Polski seniorów w rugby siedem. 8 Tabela nr 4 MISTRZOSTWA POLSKI RUGBY 7 7 8 LICZBA DRUŻYN MIEJSCE ROK MIASTO 1996 SOCHACZEW - OGNIWO SOPOT AZS AWF WARSZAWA LECHIA GDAŃSK - 1997 WARSZAWA - OGNIWO SOPOT AZS AWF WARSZAWA LECHIA GDAŃSK - 1998 SOCHACZEW, SOPOT SIEDLCE - AZS AWF WARSZAWA OGNIWO SOPOT ORKAN SOCHACZEW - 1999 SIEDLCE - AZS AWF WARSZAWA ORKAN SOCHACZEW SKRA WARSZAWA - 2000 SOCHACZEW - AZS AWF WARSZAWA ORKAN SOCHACZEW BUDOWLANI ŁODŹ - 2001 SOCHACZEW - ORKAN SOCHACZEW FOLC WARSZAWA POGOŃ SIEDLCE - 2002 SOCHACZEW - ORKAN SOCHACZEW JUVENIA KRAKÓW BUDOWLANI ŁODŹ - 1 2 3 4 http:/www.rugby7.com Biuletyn nr 6, Polski Związek Rugby, Warszawa 2008 11 2003 SOCHACZEW 14 ORKAN SOCHACZEW BUDOWLANI ŁÓDŹ OGNIWO SOPOT POGOŃ SIEDLCE 2004 SOCHACZEW 12 ORKAN SOCHACZEW FOLC AZS AWF W-WA SKRA WARSZAWA ARKA GDYNIA 2005 SOCHACZEW 6 FOLC AZS AWF W-WA ORKAN SOCHACZEW OGNIWO SOPOT 2006 SOCHACZEW 12 FOLC AZS AWF W-WA BUDOWLANI ŁÓDŹ ORKAN SOCHACZEW 2007 SOCHACZEW 9 FOLC AZS AWF W-WA ORKAN SOCHACZEW BUDOWLANI ŁÓDŹ 2008 SOCHACZEW 10 FOLC AZS AWF W-WA ORKAN SOCHACZEW AZS AWF KATOWICE 2009 SOCHACZEW 12 FOLC AZS AWF W-WA LECHIA GDAŃSK ORKAN SOCHACZEW BUDOWLANI ŁÓDŹ SKRA WARSZAWA POGOŃ SIEDLCE BUDOWLANI ŁÓDŹ POSNANIA POZNAŃ Popularność odmiany siedmioosobowej systematycznie rośnie, nie tylko w Polsce, ale również na świecie. W 2003 roku w Krakowie rozegrano po raz pierwszy mecze w ramach Polskiej Ligi Rugby7. Wówczas wystartowały 4 drużyny, i chyba nikt nie przewidział, że w ciągu kilku następnych lat powstanie tak wiele nowych klubów. W 2007 roku w Polsce grały w siódemki 44 drużyny, wówczas zmieniono system rozgrywek na system jesień-wiosna z turniejem finałowym, w którym startują najlepsze drużyny. W 2009 roku zarejestrowano 56 drużyn, które zaznaczyły swoją obecność w lidze, a w turnieju finałowym zagrało 12 najlepszych drużyn z ligi. Wyniki w poszczególnych latach przedstawione zostały w tabeli nr 5. Tabela nr 5 POLSKA LIGA RUGBY 7 L. DRUŻ. ROK/SEZON MIASTO liga - finał MIEJSCE 1 2 3 4 2003 KRAKÓW 4-4 SKRA WARSZAWA R.K. KRAKÓW JUVENIA KRAKÓW CZARNI BYTOM 2004 KRAKÓW 11-11 JUVENIA KRAKÓW R.K. KOSZALIN FOLC AZS AWF W-WA SKRA WARSZAWA 2005 KOSZALIN 33 - 8 FOLC AZS AWF W-WA ARKA GDYNIA SKRA WARSZAWA ALFA/UNISLAVIA 2006 KRAKÓW 49 - 16 BALTREX SIAULIAI FROGS WARSZAWA FOLC AZS AWF W-WA JUVENIA KRAKÓW 44 - 8 BALTREX SIAULIAI KOSMARZ KOSZALIN ORKAN SOCHACZEW LUSIS JURBARKAS 2007 KOSZALIN 2007/2008 UNISŁAW 51 - 8 ORKAN SOCHACZEW FROGS WARSZAWA ALFA BYDGOSZCZ UNISLAVIA UNISŁAW 2008/2009 SOPOT 56 - 12 ORKAN SOCHACZEW ARKA RUMIA AZS AWF GDAŃSK UNISLAVIA UNISŁAW Od sezonu 2006/2007 powołana została Ekstra Liga Rugby 7, która skupiała 8 najlepszych drużyn wyłonionych z klubów grających w PLR7. Celem ligi było popularyzowanie rugby oraz podnoszenie poziomu sportowego zespołów siódemkowych. Liga cały czas przechodzi przeobrażenia w celu udoskonalenia systemu rozgrywek. Wyniki w poszczególnych sezonach umieszczone są w tabeli nr 6. 12 Tabela nr 6 EKSTRA LIGA RUGBY 7 SEZON 9 MIASTO 9 LICZBA DRUŻYN W FINALE MIEJSCE 1 2 3 4 2006/2007 NOWY SĄCZ 4 AZS AWF KATOWICE ALFA BYDGOSZCZ BIAŁO-CZARNI N.SĄCZ ARKA RUMIA 2007/2008 GDYNIA 4 AZS AWF KATOWICE ALFA BYDGOSZCZ FLOTA GDYNIA AZS WROCŁAW 2008/2009 SOPOT 4 FLOTA GDYNIA AZS AWF GDAŃSK ARKA RUMIA TUR CHOJNICE 2009/2010 GDYNIA 4 RK UNISŁAW ARKA RUMIA FLOTA GDYNIA AZS AWF GDAŃSK 2010/2011 GDYNIA 4 AZS AWF GDAŃSK RK UNISŁAW ARKA RUMIA WŁÓKNIARZ ZGIERZ http:/www.pzrugby.pl 13 II. CEL PRACY Praca ma na celu pokazanie rozwiązań taktycznych w rugby siedmioosobowym, które mogą być wykorzystane przez trenerów i instruktorów w pracy szkoleniowej. Dokonano obserwacji meczów rozegranych na różnych poziomach zaawansowania sportowego, na podstawie czego, dokonano charakterystyki gry. Uzyskane wyniki posłużyły do analizy gry w rugby siedmioosobowym. Precyzyjna analiza wyników wymagała postawienia następujących pytań badawczych: 1. Czy poziom sportowy zespołów uzależniony jest od poziomu zaawansowania sportowego? 2. Czy taktyka gry uzależniona jest od poziomu zaawansowania sportowego? 3. Jakie są najczęściej występujące fragmenty gry w rugby siedmioosobowym? 4. Jak kształtuje się czas gry w rugby siedmioosobowym? 14 III.MATERIAŁ BADAŃ W celu scharakteryzowania rugby siedmioosobowego dokonano analizy gry zespołów na różnym poziomie zaawansowania sportowego. Analizie poddano mecze podczas turniejów: 1. IRB Sevens World Series NZ z 2008 roku Nowa Zelandia – Australia Nowa Zelandia – Walia Nowa zelandia – Anglia Nowa Zelandia – Kenia Nowa Zelandia – Kenia 2. Eliminacje do Mistrzostw Europy z 2008 roku – Sopot Polska – Gruzja Polska – Irlandia Polska – Holandia Polska – Łotwa Polska – Szwecja 3. Mistrzostwa Polski z 2008 roku – Sochaczew Unislavia Unisław – Czarni Pruszcz Gdański Unislavia Unisław – Kosmarz Koszalin Unislavia Unisław - AZS AWF Katowice Unislavia Unisław – Skra Warszawa Unislavia Unisław – Folc AZS AWF Warszawa W celu scharakteryzowania taktyki gry w rugby siedmioosobowym wykorzystano dostępne materiały szkoleniowe krajowe i zagraniczne, które rozszerzono o własne doświadczenia i spostrzeżenia zdobyte podczas kilkuletniej pracy szkoleniowej. 15 IV.METODY BADAŃ Zebrany materiał został poddany analizie i opisowi, co stanowiło podstawę do rozwiązania problemu badawczego. W pracy starano się odpowiedzieć na postawione w celu pracy pytania badawcze, a w analizie zastosowano wiarygodne dokumenty. W pracy wykorzystano następujące metody badań: 1. Arkusze obserwacyjne meczu rugby. W celu scharakteryzowania meczu rugby siedmioosobowego wykorzystane zostały arkusze obserwacyjne meczu rugby (Poradnik dla instruktorów i trenerów rugby), które dostosowane zostały do potrzeb rugby siedmioosobowego. W celu scharakteryzowania czasu gry stworzony został arkusz obserwacyjny uwzględniający czas rozegrania stałych fragmentów gry oraz czas gry właściwej. 2. Analiza danych w arkuszu kalkulacyjnym. Wszystkie uzyskane wyniki poddane zostały obróbce statystycznej, a uzyskane wyniki przedstawione zostały na wykresach. 3. Analiza rozwiązań taktycznych. W celu określenia taktyki gry wykorzystane zostały dostępne materiały krajowe i zagraniczne, które rozszerzone zostały o doświadczenia szkoleniowe autora pracy. 16 V. WYNIKI BADAŃ 5.1.1 Rugby Charakterystyka rugby 7 siedmioosobowe jest grą zespołową rozgrywaną pomiędzy dwiema siedmioosobowymi drużynami, na boisku o wymiarach max 100 x 70 m, owalną skórzaną piłką o wymiarach: długość długiej osi: 280 - 300 mm, obwód wzdłuż: 740 - 770 mm, obwód wszerz: 580 - 620 mm. Gra odbywa się na powierzchni ok. 7000 m2. Na przeciwległych stronach boiska znajdują się pola punktowe, gdzie na liniach umieszczone są bramki w kształcie litery H o wymiarach: szerokość 560 cm, wysokość min. 360 cm, poprzeczka umieszczona na wysokości 300 cm. Gra ma charakter walki bezpośredniej, z możliwością fizycznego kontaktu z przeciwnikiem. Gra jest bardzo szybka, przez co wymaga podejmowania szybkich decyzji oraz świetnego posługiwania się piłką. W trakcie meczu zawodnicy średnio 42% czasu gry poświęcają na grę ręką, 14% czasu przeznaczone jest na rozegranie rzutów karnych, 11% czasu na rozegranie młynów, 8% na auty. Średnio 25% czasu gry są to przerwy wynikające ze zdobycia punktów (kopy podwyższeń), zmiany zawodników oraz wykopnięcia piłki10 (wykres nr 1). Czas gry w rugby siedmioosobowym w % 25% 42% 14% 8% Gra piłką Młyny 11% Auty Karne Przerwy w grze wykres nr 1 10 Badania własne 17 Grę cechuje zmienne tempo akcji rozgrywanych w ataku i obronie przy czasie trwania gry 2x7 min (lub 2x10 min) z przerwą na zmianę stron boiska. Mecz przerywany jest krótkotrwałymi przerwami wynikającymi z rozegrania stałych fragmentów gry, których liczba bardzo często uzależniona jest od poziomu rozgrywek. W celu ukazania różnic, na poszczególnych szczeblach rozgrywek dokonano analizy gry zespołów, podczas turniejów: IRB Sevens World Series NZ z 2008 roku, eliminacji do Mistrzostw Europy z 2008 roku oraz turnieju Mistrzostw Polski z 2008 roku. Uzyskane średnie wyniki podstawowych fragmentów gry występujących w meczu rugby siedem, na różnych poziomach, ukazane zostały na wykresie nr 2.11 ŚREDNIE WARTOŚCI PODSTAWOWYCH FRAGMENTÓW GRY WYSTĘPUJĄCYCH W MECZU RUGBY7 18 18 16 16 14 12 10 11 8 6 8 6 4 2 2 0 Przegrupowania 2 Szarża 3 1 Gra nogą 4 2 1 Rzuty karne 0 1 0 Rzuty wolne 2 3 Młyny 2 1 2 1 Auty IRB SEVENS WORLD SERIES NZ 2008 ELIMINACJE DO MISTRZOSTW EUROPY 2008 MISTRZOSTWA POLSKI RUGBY7 2008 wykres nr 2 Rozgrywki w „rugby siedem” prowadzone są systemem turniejowym, przy czym każda drużyna rozgrywa średnio 5 meczów w trakcie turnieju. Przerwy między meczami uzależnione są od liczby drużyn startujących w turnieju, średnio około 20 min. Długi czas oczekiwania miedzy meczami wymaga od zawodników odpowiedniego odpoczynku, regeneracji sił i odpowiedniego wprowadzenia do podjęcia wysiłku w następnym spotkaniu poprzez długi stretching, rozbieganie po skończonym meczu, rozgrzewkę progresywną przed kolejnym meczem, zastosowanie odpowiedniej diety (napoje) a przede wszystkim utrzymanie entuzjazmu i ochoty do gry. Podczas walki na boisku stosuje się wiele różnorodnych działań techniczno– taktycznych, na które składają się jednostkowe czynności techniczno-taktyczne: podania, chwyty, szarże, zwody, kopy itp. Wielkość i różnorodność sytuacji w obronie i ataku oraz 11 Badania własne 18 udział w bezpośrednich starciach wymaga wysokiej aktywności, koncentracji i doskonałego przygotowania sprawnościowego zawodników. Wiodące cechy przygotowania motorycznego to wytrzymałość szybkościowa, moc i oczywiście siła. Niezbędny jest również wysoki poziom szybkości, zwinności i skoczności. Przebieg gry wymaga od zawodnika umiejętności biegania w różnym tempie, dynamiki oraz szybkiej regeneracji sił. Gra wymaga dużej agresywności (zwłaszcza w obronie – szarża, odzyskiwanie piłki, gra w kontakcie), zdecydowania w działaniu, podzielności uwagi oraz antycypacji ruchów zawodnika. Zachowanie się zawodników w czasie gry uzależnione jest od posiadanych przez nich środków walki: poziomu sprawności fizycznej, psychicznej, technicznej i taktycznej, poziomu cech morfologicznych, a także od umiejętności zastosowania posiadanych informacji w określonej sytuacji. Aktywność zawodników na boisku może być analizowana ze względu na ich zachowanie się w sytuacji walki w działaniach indywidualnych, grupowych i zespołowych. Bardzo często można zauważyć, że zawodnicy posiadający większe umiejętności techniczne podejmują działania o charakterze indywidualnym. W rugby siedmioosobowym występuje duża zależność pomiędzy osiągnięciem celu lub wykonaniem określonej czynności, a integracją. Sytuacje, z którymi spotyka się zawodnik lub cały zespół, nigdy nie są identyczne, mogą być tylko podobne i zawsze noszą w sobie cechy zachowań typowych. Celem gry jest stworzenie określonych sytuacji dla zdobycia przewagi w ataku, która doprowadza do końcowego efektu. Charakteryzuje je wiele działań kończących się zdobyciem przyłożenia, piłki, pola gry itd. Każde z nich, mimo różnic w skutkach, jest bardzo ważne dla końcowego efektu i angażuje możliwości psychofizyczne zawodników. Analizując mecze rugby siedmioosobowego zauważamy potrzebę doskonalenia procesu treningowego, w którym motoryczność i technika stanowią o sukcesie gry. Najbardziej charakterystyczne elementy współczesnej gry to12: opanowanie gry w kontakcie oraz umiejętność przemieszczania się na boisku, zróżnicowanie podań (długie, krótkie, z dojściem i odejściem od podającego partnera, w kontakcie), agresywne przyspieszenie, umiejętność noszenia i opanowania piłki, 12 Peter Winder – Taktyka gry w rugby 7 19 zdecydowana szarża na piłkę w grze w środku pola oraz na przeciwnika przy własnym polu punktowym, opanowanie techniki odzyskiwania piłki w kontakcie z przeciwnikiem, w powietrzu a szczególnie na ziemi, coraz bardziej znaczącą rolę odgrywa „gra bez piłki". Gra w ataku przejawia się następującymi zadaniami: długim czasem posiadania piłki, przekraczanie linii obrony poprzez jej dezorientację ciągłymi podaniami, natychmiastowe przyspieszenie akcji po przekroczeniu linii obrony, dążenie do zdobywania punktu jako pierwsi, odpowiednie kierowanie – wykorzystanie czasu gry w zależności od wyniku. Grę w obronie charakteryzuje: dążenie do pozyskania piłki, organizowanie zadań w celu przejęcia piłki natychmiast po jej utracie, już w sektorze przeciwnika, zorganizowane przemieszczanie się całej drużyny w jednej linii do przodu i boku, organizacja obrony w ustawieniu 7-0, 6-1, obrona w szykach ofensywnych przeciwnika, szarża na piłkę – uniemożliwienie podania, indywidualna organizacja w celu odzyskania piłki, zajęcie szerokości boiska z podziałem za strefy obrony dla poszczególnych zawodników, wzbogacania umiejętności w działaniach 1x1, trafności wyboru rozwiązań w złożonych sytuacjach w grze, opanowania działań w grze przy bardzo aktywnej postawie przeciwnika, Ważnym elementem współczesnej walki sportowej jest odporność psychiczna na niepowodzenia w grze, faule, decyzje sędziowskie. 20 5.1.2 Charakterystyka zawodników Podstawą dobrej gry każdego zawodnika w rugby siedmioosobowym jest perfekcyjne opanowanie umiejętności chwytu oraz podania piłki, z różną szybkością i na odcinakach o różnej długości. Opanowanie tych umiejętności daje zawodnikowi poczucie pewności siebie w grze. W rugby siedmioosobowym zawodnicy zmuszeni są do ciągłego obserwowania, analizowania gry na boisku i szybkiego podejmowania decyzji. Z uwagi na mniejszą liczbę osób na boisku, w porównaniu z „rugby 15”, podejmowane decyzje muszą być natychmiastowe i pewne, ponieważ złe decyzje natychmiast zostaną wykorzystane przez przeciwnika. Dlatego zawodnicy grający w „rugby siedem” powinni charakteryzować się szybkim czasem reakcji w podejmowanych decyzjach oraz umiejętnościami obserwacji a przede wszystkim współpracy z partnerami z drużyny. Zawodnicy grający w „rugby siedem” powinni wyróżnić się znakomitym przygotowaniem motorycznym przejawiającym się przede wszystkim w wytrzymałości szybkościowej, mocy i sile. Ponieważ mecze „rugby siedem” trwają około 14 minut i odbywają się na pełnowymiarowym boisku, zawodnicy dużo biegają z różną szybkością i przyspieszeniem, bardzo ważne jest aby zawodnicy szybko regenerowali siły po wysiłku. Wobec tego proces treningowy powinien być przemyślany i dobrze zorganizowany, a zajęcia powinny odbywać się w warunkach zbliżonych do warunków gry. Zespoły chcące osiągać sukcesy w grze powinny posiadać zawodników, którzy13: grają zdecydowanie twardą szarżą, posiadają umiejętności zabezpieczenia piłki w czasie szarży i odegrania jej do partnera, mają znakomite przyspieszenie i dobrze biegają z bogatym repertuarem zwodów, dysponują dobrą wytrzymałością, potrafią nadążyć za grą, mają dobry przegląd pola gry i potrafią szybko podejmować decyzje, czują się swobodnie, gdy są w posiadaniu piłki i są w stanie improwizować w grze gdy zajdzie taka konieczność, potrafią być zaangażowani w grze przez cały mecz i mieć pozytywne usposobienie, 13 www.pzrugby.pl\szkolarugby.vel.pl 21 dobrze współpracują ze sobą w drużynie. W drużynie „rugby siedem” istnieją zasadniczo dwie formacje: zawodnicy młyna i zawodnicy ataku. Zawodnicy młyna z numerami od 1 do 3 (1 – lewy filar młyna, 2 – młynarz, 3 – prawy filar młyna). Z numerem 4 występuje łącznik młyna, 5 łącznik ataku, numer 6 to środkowy ataku i 7 skrzydłowy. Wszyscy zawodnicy grający w odmianę „rugby siedem” powinni charakteryzować się podobnymi parametrami, jednak w zależności od pozycji mogą występować pewne różnice wśród zawodników. Zawodnicy młyna muszą być wytrzymali oraz powinni być w miarę szybcy. Powinni posiadać równe umiejętności uzupełniając się wzajemnie. Zadaniem filarów jest: podtrzymywanie młynarza, pchanie oraz pomaganie młynarzowi w grzebaniu, jak również zamykanie korytarza. Decydujące znaczenie w grze młyna ma ustawienie nóg filarów. Filarzy stoją w wykroku, ciężar ciał spoczywa na nodze zakrocznej, a nogą wykroczną zamykają korytarz i pomagają młynarzowi grzebać piłkę. Kręgosłup powinien być wyprostowany, gdyż przy zgiętym kręgosłupie filar nie wytrzyma siły pchania młyna, przez co może zostać wypchnięty w górę. Filar od strony przeciwnej niż wrzut, powinien być najsilniejszy z wszystkich trzech. Młynarz powinien umieć szybko zagrzebać piłkę w młynie. Filar od strony wrzutu stara się wspomagać kolegów i zabezpiecza piłkę podczas stałych fragmentów gry. Zwykle jest specjalistą od autów i przyjmowania piłki kopniętej ze środka14. Łącznicy w „rugby siedem” spełniają w drużynie najważniejszą funkcję łączenia akcji dwóch formacji: młyna i ataku. To oni decydują o najkorzystniejszym sposobie rozwinięcia akcji ofensywnej. Dlatego zawodnicy ci powinni być najbardziej doświadczonymi zawodnikami ataku. Zadaniem łącznika młyna (nr 4) jest jak najszybsze przekazanie piłki otrzymanej od młynarza do łącznika ataku w celu rozwinięcia akcji ofensywnej. Bardzo często łącznik młyna pełni rolę obrońcy i znajduje się w tyle za zawodnikami na wysokości toczącej się akcji, w odpowiedniej od niej odległości. Powinien czuwać, aby gra była zwarta, a w przypadku przerwania szyków obronnych jest ostatnim zawodnikiem, który stanowi ostatnią przeszkodę dla przeciwnika w zdobyciu punktów. Łącznik ataku spełnia jedną z najważniejszych funkcji w drużynie. On decyduje po otrzymaniu piłki od łącznika młyna w jakim kierunku powinno nastąpić rozwinięcie akcji ofensywnej. Zawodnik ten kieruje przebiegiem gry w drużynie, ustawia zawodników ataku. Często wznawia grę ze środka boiska, jak też jest egzekutorem rzutów karnych i podwyższeń. Zawodnik grający na tej pozycji powinien posiadać wysokie morale i duże umiejętności sportowe, powinien być opanowany oraz szybko przewidywać zamiary przeciwnika, odkryć jego słabe punkty i 14 Peter Winder – Taktyka gry w rugby 7 22 pokierować drużyną tak aby je wykorzystać. Zawodnik grający na pozycji środkowego ataku (nr 6) powinien odznaczać się szybkością, zręcznością i siłą. Powinien posiadać cechy dobrego obrońcy oraz doskonałe umiejętności zmiany rytmu biegu i bogaty repertuar zwodów. Zawodnik skrzydłowy (nr 7) powinien odznaczać się szybkością, która jest niezbędna przy zakończeniu akcji ofensywnych i zdobyciu punktów. Ponieważ zawodnik otrzymuje lub podaje piłkę na dużej szybkości, powinien doskonale opanować technikę specjalną, aby nie stracić otrzymanej piłki przez niedokładne zagranie lub szarżę przeciwnika. W akcjach defensywnych, w zależności od rozwiązań taktycznych, może pełnić rolę obrońcy, który cofnięty do tyłu zabezpiecza tyły przed kopnięciem piłki. Zawodnik powinien dysponować doskonałą szarżą i odwagą, gdyż najmniejszy popełniony błąd, zawahanie lub zła ocena sytuacji w obronie często jest nie do naprawiania, w wyniku czego następuje utrata punktów. 23 5.2 Taktyka gry w rugby 7 5.2.1 Rozpoczęcia gry ze środka boiska Grę oraz wznowienia rozpoczyna się z linii środkowej boiska, poprzez kopnięcie piłki z kozła. Tak kopnięta piłka powinna przelecieć odległość 10 m, aby mogła być ponownie zagrana przez zawodnika drużyny rozpoczynającej grę. W każdej drużynie powinien być co najmniej jeden zawodnik specjalizujący się w kopach rozpoczynających grę ze środka boiska. Przeważnie jest nim łącznik ataku. Zagrania rozpoczynające grę ze środka powinny być trenowane na równi z innymi elementami techniki gry, ponieważ odzyskanie piłki po własnym kopie bardzo motywuje drużynę i stwarza okazję do przeprowadzenia ataku. Przy rozpoczęciu gry z linii środkowej boiska najczęściej zawodnicy ustawieni są w jednej linii począwszy od lewej strony. Zadaniem zawodników jest start za piłką i wywalczenie jej. Drużyna rozpoczynająca grę ze środka dysponuje kilkoma możliwościami rozegrania piłki: (rys.1) B A 1 2 C 3 4 6 5 D 7 rys.1 A. Kop należy wykonać bezpośrednio za linię przerywaną 10 m. Powinna to być tak zwana piłka wisząca, czyli wysoko wybita i wolno lecąca, aby zawodnicy zdążyli dobiec i złapać ją. Decyzja o ataku zawodnika łapiącego piłkę musi być podjęta szybko i zawodnik atakujący musi mięć pewność, że będzie w stanie o nią powalczyć. Jeżeli nie istnieje realna szansa na odzyskanie piłki to zawodnik nie powinien się angażować w pogoń za nią, gdyż to osłabi linię obrony. Powinien on raczej pozostać na swojej defensywnej 24 pozycji razem ze swoimi kolegami. W innym przypadku zespół przyjmujący piłkę będzie miał dogodną okazję do ataku na zamkniętą stronę boiska. B. Kop za plecy zawodników młyna. W tym zagraniu należy w taki sposób uderzyć piłkę, aby po odbiciu się od boiska wyszła poza boczną linię boiska. Do tego zagrania startuje cała drużyna. Jeżeli piłka nie wyjdzie na aut, drużyna kopiąca przenosi w ten sposób grę pod pole punktowe przeciwnika a przy szczelnej i agresywnej obronie może wymusić błąd w wyniku czego przejdzie w posiadanie piłki. Długie i głębokie kopy nie stwarzają realnej szansy na odzyskanie kopniętej piłki, chyba że zawodnik łapiący ją popełni błąd przy chwycie lub jej zebraniu. C. Zagranie za linię 10 m. Jest to zagranie stosowane bardzo rzadko i najczęściej tylko raz w meczu. Łącznik ataku, wykonujący kop, musi uderzyć piłkę tak aby przetoczyła się ona za linię 10 m bardzo powoli. Po uderzeniu musi zdążyć ją podnieść. W tym zagraniu wykorzystujemy złe ustawienie zawodników łapiących piłkę, którzy pozostawiają wolną przestrzeń w środkowej części boiska. D. Kop na formację ataku. Wykonujemy przy zbyt głębokim ustawieniu zawodnika skrzydłowego drużyny broniącej. Piłka powinna zostać kopnięta po ziemi za linię przerywaną, na wybiegającego zawodnika ataku. Tego typu zagranie możemy wykonać podczas wznowienia po przyłożeniu piłki, wykorzystując zbyt wolne ustawianie się zawodników drużyny przeciwnej. W każdym przypadku ważne jest, aby drużyna kopiąca próbowała ukryć własne zamierzenia na tyle, ile może, w celu zamiaru odebrania piłki. Drużyna, która przyjmuje piłkę musi być w ciągłej niepewności gdzie i jak piłka będzie kopnięta. Również wymiana określonych sygnałów przez graczy drużyny kopiącej, celowo wskazującej na złe ustawienie przeciwnika może wprowadzić niepewność i zdezorganizowanie w formacji obronnej. Przygotowanie i trening kopnięć ze środka jest kluczem do sukcesu. Zawodnicy będą czuli się dużo pewniej podczas rozpoczęć gry, gdy różne strategiczne rozwiązania były uprzednio ćwiczone. Gracze drużyny kopiącej powinni również ocenić możliwości drużyny przeciwnej i próbować wykorzystać jej zaobserwowane słabości poprzez skoncentrowanie ataków na określonego zawodnika lub na niepokrytą cześć boiska. 25 5.2.2 Przyjęcie piłki kopniętej ze środka Drużyna w obronie rozstawia się tak, aby pokryć całe boisko, a zwłaszcza miejsca, w które prawdopodobnie przeciwnik zagra. Zawodnicy formacji młyna ustawiają się po stronie młyna drużyny atakującej. Obstawiają oni swoją część boiska w okolicach linii 10 m. Łącznik młyna ustawia się na wysokości linii 22 m za zawodnikami formacji młyna. Łącznik ataku zabezpiecza środek boiska ustawiając się w środkowej części boiska na wysokości 10 m, podobnie jak skrzydłowy, który zabezpiecza stronę otwartą. Środkowy ataku jest ustawiony na wysokości 22 m za zawodnikami ataku (rys. 2): 4 2 6 3 1 5 7 rys nr.2 Każdy zawodnik jest ustawiony na wcześniej ustalonej pozycji i jest odpowiedzialny za krycie określonej powierzchni boiska. Zawodnicy muszą być elastyczni na swoich pozycjach i gdy zamiary drużyny kopiącej są jasne - zawodnicy powinni działać szybko i wspomagać zawodnika chwytającego piłkę. Najistotniejszą rzeczą w czasie przyjmowania piłki kopniętej ze środka boiska jest dobry chwyt i szybkie odegranie jej daleko od miejsca gdzie była złapana pierwsze podanie zmniejsza szanse zespołu kopiącego na odzyskanie piłki. Większość drużyn próbuje odzyskać piłkę, kopniętą ze środka boiska, przez kopniecie piłki dokładnie za linię 10 metrów. Piłka musi być kopnięta wysoko w kierunku linii autowej. Aby temu zapobiec drużyna przyjmująca piłkę powinna ustawić swojego najwyższego zawodnika młyna - zwykle specjalistę od autów - blisko linii autowej. Zawodnik łapiący piłkę 26 musi szybko zdecydować się na chwyt i natychmiast odegrać ją do partnera podaniem lub poprzez jej odbicie. Pozostali młynarze muszą być ustawieni wzdłuż linii 10 metrów. Ustawienie młynarzy blisko siebie podczas kopnięcia ze środka to bardzo dobra taktyka, ponieważ mogą oni grać razem jako formacja, szybko i pewnie zabezpieczając posiadanie piłki. Drużyny bardzo rzadko kopią piłkę ze środka głęboko, ponieważ mają małe szanse na jej odzyskanie. Wyjątkiem są sytuacje, gdy zespół kopiący jest w stanie odizolować zawodnika chwytającego piłkę, ponieważ drużyna jest źle ustawiona w defensywie lub drużyna kopiąca piłkę jest szybsza od drużyny przyjmującej kop. Grając w „rugby siedem” pamiętać należy, że dużo błędów popełnianych jest przez zawodników łapiących kopniętą piłkę, którzy są bezpośrednio pod presja przeciwnika. Ważne jest, aby trener stworzył realne sytuacje na boisku wykorzystując różne warianty kopnięć ze środka, zmuszając zawodników do lepszej koncentracji. Przy głębokim kopnięciu zawodnik, który czeka na piłkę powinien dobrze wykorzystać czas jaki ma na jej zabezpieczenie i podniesienie, poprzez zatrzymanie piłki nogą aby uniknąć błędów i tym samym dać przewagę drużynie kopiącej. Zatrzymanie piłki nogą - oczywiście gdy okoliczności na to pozwolą – daje partnerom zawodnika więcej czasu aby się odpowiednio ustawić. Ostatecznie kiedy piłka jest już w posiadaniu drużyny przyjmującej, wszyscy zawodnicy powinni zająć odpowiednie pozycje i rozpocząć podawanie piłki w celu znalezienia luki w linii obronnej przeciwnego zespołu. Strona zamknięta, chociaż jest zwykle wąska zawsze daje możliwość ataku, zwłaszcza gdy podczas kopu zawodnicy młyna kopiącej drużyny są zaangażowani w walkę o piłkę15. 5.3 Stałe fragmenty gry 5.3.1 Młyny Młyny w odmianie „ rugby siedem” trwają o wiele krócej niż w „rugby 15”, a czas rozegrania młyna od momentu popełnienia przewinienia wynosi średnio 25 sekund, co czyni je bardziej dynamicznymi. Średnio w meczu „rugby siedem” rozgrywane są 2-3 młyny. Zawodnicy młyna w czasie gry przyjmują na siebie ciężar walki o zdobycie piłki. Po wejściu w posiadanie piłki zapoczątkowują akcje ofensywne przez przekazanie piłki formacji ataku. Dlatego bardzo ważna jest współpraca młynarza oraz łącznika młyna, aby zapewnić 15 www.pzrugby.pl\szkolarugby.vel.pl 27 wygranie piłki w młynie. W tym celu muszą ustalić sygnały, które pozwolą zsynchronizować wrzut i „zagrzebnięcie” piłki. Zadaniem młynarza jest obserwowanie piłki, walka o nią i zdobycie jej poprzez grzebnięcie. Przed ustawieniem nóg musi wiedzieć, którą nogą będzie grzebał oraz kto wrzuca piłkę (własny wrzut czy przeciwnik). W zależności od tego przyjmuje odpowiednią pozycję. W „rugby siedem” istnieją dwa sposoby wiązania się zawodników młyna: 1. z góry – wówczas młynarz podnosi ramiona i chwyta filarów pod pachami. Filary obejmują młynarza na wysokości pasa. Jest to wiązanie, które stosujemy najczęściej przy własnym wrzucie piłki. Umożliwia mocniejsze pchnięcie, co daje młynarzowi możliwość dokładniejszego zagrania piłki. 2. z dołu – młynarz chwyta filarów na wysokości ich pach od dołu, a filary nakładają swoje ramiona na ramiona młynarza i chwytają go w okolicy pasa. Filary powinny wiązać młynarza tak, aby nie krępować mu swobody ruchu w walce o piłkę oraz jest to ustawienie obronne, które umożliwia młynarzowi szybkie opuszczenie formacji w celu wsparcia kolegów w działaniach obronnych. Piłka „zagrzebnięta” przez młynarza powinna być skierowana pomiędzy prawą nogą filara od strony wrzutu, a grzebiącą nogą młynarza. Takie grzebnięcie odpowiednio zabezpiecza piłkę oraz ułatwia łącznikowi zagranie piłki. Oboje łącznik i młynarz muszą się zdecydować, jaki sposób (szybkość) rozegrania piłki w młynie najbardziej im odpowiada. Po rzucie i zagrzebaniu piłki młynarze powinni jeszcze pchać przez chwilę, aby nie dać możliwości przeciwnikowi oderwania się od młyna. Zawodnicy młyna po utracie wrzuconej piłki, muszą starać się oderwać od młyna tak szybko, jak to tylko możliwe, w celu wspomagania zawodników ataku. Łącznik młyna powinien również wycofać się zaraz po stracie piłki, aby zatrzymać jakikolwiek atak blisko młyna. Zadania filarów i młynarza w trakcie tworzenia młyna zwartego: 1. szybkie zgrupowanie się w miejscu podyktowania młyna, 2. najkorzystniejsze z punktu widzenia taktycznego związanie się, 3. jednoczesne i w odpowiednim momencie wykonanie pchnięcia, 4. współpraca z łącznikiem młyna, 5. postępowanie zgodnie z przepisami gry dla uniknięcia podyktowania rzutu karnego przeciwko drużynie. 28 5.3.2 Auty Zagrywka autowa w „rugby siedem” występuje bardzo rzadko 1-2 razy w meczu. Jednak coraz częściej spotyka się drużyny, które rozgrywają formację autową po rzucie karnym, co przy precyzyjnym wykonaniu może zakończyć się zdobyciem punktów. Jednak aby tego dokonać trzeba wypracować nowe rozwiązania, które dadzą większą gwarancję wygrania piłki w aucie. Do zagrywki autowej w miejscu opuszczenia przez piłkę pola gry ustawiają się obok siebie w dwóch rzędach zawodnicy formacji młyna obu zespołów. Ze względu na odległość wrzutu piłki auty możemy podzielić na: krótkie, średnie i długie oraz przerzuty. Wrzut piłki najczęściej wykonuje łącznik młyna, który powinien wprowadzić piłkę między dwa rzędy zawodników w pobliże specjalisty od chwytania piłek w aucie. Najczęściej drużyna ma jednego specjalistę od rozgrywania autów, który wynoszony jest w górę przez dwóch filarów. (rys.3) 4 1 2 3 Rys.3 W czasie treningów zawodnicy powinni wypracować różne warianty, aby wykorzystać przewagę, jaką daje własny rzut. Najważniejszym czynnikiem decydującym o różnorodności możliwych rozwiązań taktycznych jest zdolność wrzucającego do precyzyjnego skierowani piłki do autu. Bardzo ważnym elementem rozegrania autu jest wyniesienie zawodnika, w celu chwycenia piłki w jak najwyższym punkcie. W tym celu ważna jest współpraca wszystkich zawodników formacji autowej. Aut musi być rozegrany bardzo dynamicznie i precyzyjnie, aby piłka wrzucona przez łącznika młyna była chwycona w odpowiednim momencie. Zadania formacji autowej w czasie zagrywki autowej: 1. szybkie ustawienie się w miejscu wznowienia gry przy linii autowej, aby uniemożliwić rozegranie szybkiego autu drużynie przeciwnej, 2. wybór najkorzystniejszego wariantu rozegrania piłki z punktu widzenia taktycznego, 3. współpraca z łącznikiem młyna, 29 4. asekuracja „specjalistów” w walce o piłkę, 5. postępowanie zgodnie z przepisami gry dla uniknięcia podyktowania rzutu karnego przeciwko drużynie. Każdy zespół powinien mieć i trenować urozmaicony zestaw rozwiązań wrzutów do autu. Poniżej przedstawiony jest zestaw taktycznych rozwiązań, które mogą być doskonalone i trenowane w czasie treningów: A. Wrzut na pierwszego zawodnika (rys.4) 4 1 2 3 rys. 4 Zawodnicy z nr 1,2,3 wykonują dwa kroki do tyłu symulując wynoszenia zawodnika z nr 2. Następnie zawodnik z nr 1 odwraca się w kierunku zawodnika wrzucającego, który kieruje piłkę nisko między stojące rzędy. Filar z piłką przeprowadza indywidualną akcję, asekurowany przez pozostałych zawodników młyna. B. Przerzut na trzeciego zawodnika (rys.5) 4 1 2 3 rys.5 Zawodnicy formacji symulują wynoszenie zawodnika z numerem 2, który wyskakuje wysoko w górę. Następnie zawodnik z nr 3 wycofuje się do tyłu łapiąc piłę, która została rzucona lobem nad formacją przez łącznika młyna. Filar przeprowadza indywidualną akcję lub odgrywa piłkę do wbiegającego łącznika ataku. C. Wrzut na środkowego zawodnika (rys.6) 4 1 2 3 30 rys.6 Zawodnicy 1 i 3 na umówiony sygnał wynoszą zawodnika skaczącego w górę, który chwyta piłkę, w najwyższym punkcie wrzuconą w środek korytarza przez zawodnika nr 4. Zawodnik nr 4 po wrzucie piłki włącza się do gry chwytając piłkę rzuconą do niego przez zawodnika nr 2. Łącznik młyna po otrzymaniu podania kontynuuje grę ofensywną. D. Wrzut na środkowego zawodnika z cofnięciem Zagranie jak wyżej z tą różnicą, że zawodnicy wykonują dwa kroki do tyłu. Zagranie to wymaga precyzyjnego, długiego wrzutu. E. Zagranie piłki na zamkniętą - CK (rys.7) 4 1 2 3 rys.7 Łącznik młyna zagrywa piłkę do wynoszonego w górę zawodnika nr 2 po czym startuje w kierunku zagranej piłki. Zawodnicy 1 i 3 po wyniesieniu sprowadzają zawodnika skaczącego z piłką za ziemię tworząc formację. W chwili gdy zawodnik nr 4 przebiega obok zawodnika nr 2 ten rozpoczyna bieg z piłką na zamkniętą stronę, asekurowany przez zawodnika nr 1. Drugi filar porusza się na stronę otwartą (rys.7). Zagranie to można wykonać w pobliżu pola punktowego drużyny przeciwnej i powinno zakończyć się zdobyciem punktów. Zagranie to można również wykonać na stronę otwartą. Wówczas młynarz podejmuje akcję indywidualną, asekurowany przez filara, lub odgrywa piłkę do zabiegającego łącznika młyna. 5.3.3 Rozgrywanie karnego W „rugby siedem” rzuty karne mają bardzo duże znaczenie. Przy wyrównanym poziomie gry i agresywnej walce w przegrupowaniach zawodnicy popełniają błędy, które decydują o podyktowaniu rzutu karnego. Jest to najczęściej występujący stały fragment gry, który wykonywany jest średnio 3-4 razy w ciągu meczu. Dlatego ważne jest aby każda drużyna wypracowała i trenowała ten element gry. Zawodnicy powinni posiadać określony zestaw sygnałów, przy pomocy których szybko i łatwo zrozumieją co grają. Często 31 najlepszym rozwiązaniem są nieskomplikowane rozwiązania, które są trudne do obrony. Najlepszym tego przykładem jest szybkie zagranie piłki tak, aby nie dać przeciwnikowi możliwości ustawienia obrony. Gdy sędzia podyktuje karnego zawodnik będący najbliżej piłki powinien natychmiast podnieść piłkę i szybko ją rozegrać wykorzystując słabe ustawienie przeciwnika w obronie. Zwlekanie z rozegraniem piłki zwykle ogranicza skuteczność zagrania, ponieważ przeciwnik zorientuje się, co do zamiaru i odpowiednio się ustawi. Istnieją również inne możliwości rozegrania karnego, jak kopniecie w aut w celu zdobycia terenu lub kopniecie karnego z miejsca lub dropia, gdy ma on miejsce blisko pola przeciwnika. Jednakże zagrania takie wiążą się z możliwością utraty piłki, jeżeli kop został źle wykonany lub próba kopnięcia karnego się nie powiodła. Drużyna, której przyznano karnego ma ogromną przewagę, gdyż ma zagwarantowane posiadanie piłki i przeciwnik musi stać 10 m od miejsca, gdzie karny został podyktowany. Karny może być przyznany w różnych okolicznościach, ale zespół, któremu przyznano karnego powinien wykorzystać maksymalnie taką sytuację poprzez rozegranie piłki. Drużyna powinna mieć urozmaicony repertuar rozgrywania karnego a swoje zamiary i kierunek ataku ukrywać. Takie rozegranie karnego stworzy trudności drużynie broniącej. Czasami zawodnik broniący może z powodzeniem uniemożliwić szybkie rozegranie karnego, co pozwoli jego kolegom zająć pozycje w obronie. Kiedy drużyna, której przyznano karnego nie może rozegrać piłki szybko, aby wykorzystać przewagę liczebną, zawodnicy muszą zwolnić i rozegrać piłkę innym sposobem. Zwykle każdy zawodnik zajmuje tę samą, ustaloną pozycję, przy rozegraniu każdego karnego. Inaczej każde inne ustawienie zawodników wskazałoby drużynie broniącej zamiary ataku. W szczególnych okolicznościach można zmienić ustawienie zawodników w jednym czy dwóch zagraniach, aby celowo skupić uwagę obrony na szczególnym zawodniku lub polu boiska. Każde stworzenie sytuacji, prowadzącej do zmylenia zawodników w obronie jest bardzo korzystne. Przesunięcie zawodnika na nową pozycję może spowodować, że zespół w obronie zmieni również swoje ustawienie. Jeżeli drużyna w obronie tego nie dokona to zespół atakujący powinien to wykorzystać. Łącznik młyna zwykle rozgrywa karnego natychmiast, gdy pozostali gracze ustawiają się na swoich pozycjach, aby zagrać odpowiedni wariant. Poniżej przedstawionych jest kilka wariantów rozegrania karnego. 32 Zagranie nr 1 (rys. 8) Łącznik młyna biegnie w poprzek boiska z piłką i oferuje ją każdemu z zawodników, którzy biegną prostopadle do kierunku poruszania się 4. Łącznik wykonuje krzyż lub tylko markuje podanie z jednym z graczy, który jest w najbardziej dogodnej pozycji. 4 55 3 2 5 55 1 6 56 55 7 55 Rys.8 Zagranie nr 2 (rys. 9) Łącznik podaje piłkę do 5, wykonuje zabiegniecie, otrzymuje piłkę z powrotem i wykonuje krzyż ze środkowym lub skrzydłowym. 6 5 4 3 4 4 2 1 5 55 6 56 55 7 55 Rys.9 Zagranie nr 3 (rys. 10) Łącznik młyna gra do 5, zabiega i otrzymuje piłę od 5, gra piłkę do środkowego, zabiega i odgrywa do skrzydłowego. 4 2 1 4 4 3 5 55 6 56 55 7 55 33 Rys.10 Zagranie nr 4 (rys. 11) 4 podaje do 5, wykonuje pozorowane podanie do zabiegającego 4 i podaje piłkę do jednego z zawodników młyna, który wbiega pomiędzy nich i dołącza się do pozostałych graczy aby dać zawodnikowi z piłką możliwość dotarcia na pole przeciwnika i zdobycie punktów. 4 4 5 55 1 2 6 56 55 3 7 55 Rys.11 kierunek biegu podanie piki bieg z piłką symulowanie podania 5.4 Rucki i maule Gdy piłka została poprawnie zagrana i wygrana ze stałego fragmentu gry, zawodnicy muszą starać się utrzymać piłkę w ich posiadaniu jak najdłużej, aby móc atakować oraz zniechęcić przeciwnika. Zawodnicy w obronie muszą ciężko pracować, aby zatrzymać atakujący zespół, zmusić ich do popełnienia błędu lub zaszarżować gracza z piłką. Jeżeli zawodnik z piłką jest zaszarżowany powinna istnieć możliwość odegrania jej do partnera. Problemy z utrzymaniem się przy piłce mogą zaistnieć w sytuacji, gdy zawodnik zaszarżowany jest z piłką i przewrócony na ziemię lub, gdy obie jego ręce są unieruchomione przez przeciwnika i nie może on odegrać piłki. Podczas szarży zawodnik szarżowany powinien starać się stać na nogach, aby odegrać piłkę lub utworzyć maula, rucka. W meczu rugby możemy zaobserwować coraz większą liczbę szarż (średnio drużyna w meczu wykonuje 20 szarż), które bardzo często kończą się ruckiem. W meczu zespół wykonuje około 10 przegrupowań. Liczba szarż i przegrupowań uzależniona jest od poziomu 34 i wyszkolenia zawodników. Bezpieczniej jest jednak odegrać piłkę do partnera niż ryzykować zaleganie na ziemi i tym samym pozostawienie piłki, która staje się celem ataku zawodników z obu zespołów. Jeżeli zawodnik jest zmuszony do zalegania na ziemi to najbliższy jemu zawodnik powinien szybko podnieść piłkę i odegrać ją do partnera. Formowanie rucka nie rozwiązuje problemu, ponieważ piłka pozostaje na ziemi i może być podniesiona przez zawodnika z drużyny przeciwnej. Zawodnicy muszą być przygotowani do zabezpieczenia piłki w momencie załamania się akcji, ale muszą być ostrożni w angażowaniu się w walkę o utrzymanie piłki i muszą pamiętać o obronie. Gracze powinni być zaangażowani w maulu umożliwiając pozostałym zawodnikom utrzymanie linii defensywnej. Jeżeli zbyt wielu graczy zaangażuje się w grę w przegrupowaniu, to w przypadku przegrania piłki drużyna może znaleźć się w trudnej sytuacji. Wówczas każdy zawodnik musi szybko zająć swoją pozycję i kontynuować grę. W zależności od sytuacji w ataku lub obronie. 5.5 Taktyka gry w ataku i obronie W rugby jak i w innych grach zespołowych, możemy wyodrębnić w czasie rozgrywania spotkań dwa momenty – atak i obronę. Zawodnicy drużyny, która jest w posiadaniu piłki, prowadzą działania ofensywne, to znaczy przez szybkie podania, zmianę miejsc (podania krzyżowe), zmianę kierunku podań starają się uwolnić od krycia i stworzyć przewagę liczebną w celu uzyskania punktów. Drużyna po stracie piłki przechodzi do obrony, tzn. przez szarżowanie i utrzymanie linii obronnej usiłuje wejść ponownie w posiadanie piłki, jak też stara się nie dopuścić do zdobycia punktów przez drużynę przeciwną. Poczynania drużyny podczas atakowania jak i obrony wymagają od zawodników skoordynowanego, celowego i planowego działania. 5.5.1 Strategie obronne i formacje obronne Gra w obronie w „rugby siedem” wymaga od zawodników wywarcia maksymalnej presji na zespół będący w posiadaniu piłki, aby ograniczyć możliwości manewru oraz wielkość pola gry i czasu jakim dysponuje drużyna atakująca. Zawodnicy muszą się sporo nabiegać, aby utrzymać formację obronną w poprzek całego boiska w celu zminimalizowania jakiegokolwiek ataku do przodu i starać się zmusić przeciwnika do popełnienia błędu. 35 Podstawowe systemy obrony16: a) System 6+1 (rys. 12) System obrony 6+1 uważany jest za najpopularniejszy system obrony w nowoczesnym „rugby siedem”. Zespół ustawia jednego zawodnika z tylu linii defensywnej tak, aby spełniał on rolę obrońcy. Zawodnik ten porusza się w poprzek boiska, za plecami kolegów, zgodnie z kierunkiem podawanej piłki przez zespół atakujący. Jego rola to zatrzymanie zawodnika, któremu udało się przedrzeć przez linię obrony lub asekurować zespół od przekopów. źródło: www.guide.rugbyrugby.com rys. 12 Oczywistym niedociągnięciem tak obranego planu jest to, że automatycznie dajemy przewagę zawodnikom ataku. Sześciu zawodników obrony musi pokryć siedmiu zawodników ataku drużyny przeciwnej i nadal utrzymać linię obrony. Aby obrona była skuteczna zawodnicy obrony muszą pozostawić wolnego zawodnika ataku, znajdującego się jak najdalej od piłki, który nie jest potencjalnym zagrożeniem. Przez zostawienie jednego gracza na końcu, mamy sześciu zawodników obrony na sześciu zawodników ataku (rys. 13). 16 http://www.rugbysevensguru.com 36 źródło: www.guide.rugbyrugby.com rys. 13 Zaletami tego systemu jest przede wszystkim to, że jeden zawodnik zabezpiecza otwarte tylne pole gry przed kopnięciami jak również zmniejsza ryzyko straty punktów w przypadku przerwania obrony. Niebezpieczeństwem w tym systemie może być niewłaściwa gra lub brak dyscypliny w obronie. Zawodnicy w obronie muszą być bardzo uważni i skupiać się na zawodniku z piłką. Proces ten jednak na boisku bardzo szybko ulega zmianie, dlatego utrzymanie linii obronnej może być bardzo trudne, zwłaszcza w przypadku braku komunikacji lub gdy zespół niedostatecznie opanował ten rodzaj obrony. Nawet jeśli zawodnicy opanowali ten system, zawsze należy pamiętać, że zawodnik skrzydłowy, który teoretycznie jest pokryty, będzie miał zewnętrzną stronę otwartą. Obrońca, w przypadku szybkiego rozegrania piłki, jest na gorszej pozycji startowej, zwłaszcza gdy atakujący zawodnik jest szybszy. Jednak obrońca powinien zminimalizować skutki ewentualnego przerwania linii obrony. b) System 7 - 0 (rys. 14) Jest to najpopularniejszy system obrony używany przez drużyny o niższych umiejętnościach. Jak sama nazwa wskazuje, z przodu obrony ustawionych jest siedmiu zawodników, którzy poruszają się w jednej linii ustawiając się „człowiek na człowieka”. 37 źródło: www.guide.rugbyrugby.com rys. 14 W tej formacji nie ma zawodnika, który odpowiedzialny byłby za chwyt kopniętej piłki. Poniższy wykres (rys. 15) pokazuje propozycję jak poradzić sobie z obroną w takiej sytuacji. źródło: www.guide.rugbyrugby.com rys. 15 Stosowanie tego systemu niesie za sobą wady i zalety. Korzyścią wynikającą z zastosowania z tego systemu jest prostota i łatwość zrozumienia. Ułatwia to wdrażanie tego systemu, przez co zawodnicy będą bardziej pewni, a ich działania będą oczywiste. Działania obronne zawodników mogą być bardziej agresywne, ponieważ z góry wiemy którego zawodnika mamy atakować. Dodatkową zaletą tego sytemu jest to, że jeżeli drużyna przeciwna nie ma opanowanych kopów, lub po prostu nie stosuje tego typu zagrań, system 7-0 staje się znacznie 38 korzystniejszy. Największym problemem w tym systemie jest podział ról, zwłaszcza gdy przekopy lub przerwanie linii następuje w centralnej części. Za asekurację tyłów w tej sytuacji najczęściej odpowiedzialni są skrzydłowi, jednak pamiętać należy, że mają oni spory teren do pokrycia, co wiąże się z dużym zmęczeniem. Stosowanie tego systemu niesie za sobą wielkie ryzyko, ale jednocześnie może przynosić spore korzyści. Początkowo linię obronną w tym ustawieniu jest bardzo trudno złamać, jednak wraz z narastającym zmęczeniem zawodnicy popełniają więcej błędów w obronie. Dlatego w przypadku rozbicia obrony przez przeciwnika bezpieczniej jest mieć zawodnika broniącego. c) System obrony łukiem (rys. 16) System obrony łukiem może być zastosowany zarówno w powiązaniu z systemem 6+1 jaki również 7-0. Istotą tej obrony jest to, że nie atakujemy zawodnika z piłką, tylko staramy się odizolować go od pozostałych graczy przecinając kanał pomiędzy nimi. W ten sposób doprowadzamy do błędu w podaniu lub zalegania zawodnika niosącego piłkę ( rys. 15) źródło: www.guide.rugbyrugby.com rys. 16 Choć wykres powyżej zakłada obrońcę (system 6+1), te same zasady będą obowiązywać w ustawieniu 7-0. Zawodnicy obrony nadal ustawieni są naprzeciwko swoich zawodników, ale przesuwają się w kierunku wewnętrznej strony ramienia przeciwnika, zmuszając go do podania piłki lub do gry w kontakcie. Obrona łukiem może być wykonana agresywnie, ale pamiętać należy, że wolniejsi, więksi zawodnicy, którzy decydują się na wejście w kanał 39 pomiędzy zawodników ataku muszą być skupieni na ich ruchu i pracy nóg, w przeciwnym razie zwinniejszy przeciwnik po prostu ich obiegnie. 5.5.2 Gra w posiadaniu piłki Utrzymanie się przy piłce i odpowiednio skuteczne jej rozgrywanie są istotnymi czynnikami, które decydują o grze i mogą mieć wpływ na ostateczny rezultat meczu. Z uwagi na wielkość boiska oraz ograniczoną liczbę graczy, zawodnicy mają sporo możliwości, aby zademonstrować swój indywidualny talent przez szybkość. Kluczem do sukcesu jest dostrzeżenie najbardziej dogodnej sytuacji i wykorzystanie jej. Poprzez użycie swoich indywidualnych umiejętności w celu przełamania linii obrony przeciwnika, zawodnik z piłką musi zawsze utrzymywać kontakt ze swoimi kolegami i unikać sytuacji, w których byłby on odizolowany od własnych graczy. Utrzymanie się przy piłce jest bardzo istotne i powinno być najważniejszym elementem przy ocenie i wyborze ryzyka, jakie niesie określone zagranie. Zawodnik z piłką musi szybko ocenić sytuację na boisku i zdecydować, które zagranie będzie najbardziej skuteczne. Indywidualne popisy mogą wygrać mecz, ale w większości sytuacji w „rugby siedem” zawodnicy muszą grać razem i wzajemnie się wspierać. Prawidłowe przewidywanie akcji i ciągłe wspomaganie kolegów w czasie gry, może zmienić pozornie wyglądające niegroźne zagranie w sytuację, z której padną punkty lub pomóc drużynie utrzymać piłkę w sytuacji, gdy zawodnik z piłką jest zaszarżowały. Gra bez piłki również może stworzyć liczne możliwości zagrań dla zawodnika z piłką, zagrania jak krzyże, zabiegania, opuszczenia lub udawane podania. Trenowanie rożnych wariantów zagrań powinno poważnie rozwinąć i wzmocnić repertuar ofensywnych strategii. Gdy tylko zespół atakujący stworzy lukę, zawodnik z piłką musi przyśpieszyć i przebić się do przodu, aby maksymalnie wykorzystać taki atak. Czasami jednak zdarza się, że decyzja zawodnika z piłką może zaskoczyć jego kolegów, jak również okoliczności na boisku mogą przeszkodzić lub utrudnić przyjście mu z pomocą. W takich wypadkach gdzie zawodnik nie ma możliwości zdobycia punktów jest bardziej wskazane dla niego zwolnić, a nawet pobiec z powrotem w kierunku kolegów, aby uniknąć ryzyka odizolowania i szarży, a co za tym idzie, utraty piłki. 40 źródło: www.guide.rugbyrugby.com Rys. 17 Na powyższym wykresie (rys. 17) ukazane jest ustawienie zawodników przy rozegraniu młyna. Należy zwrócić uwagę na zagęszczenie zawodników ataku, których celem jest skupienie zawodników obrony, w celu zostawienia otwartej przestrzeni po stronie otwartej. Wewnętrzni zawodnicy ataku powinni naprowadzić zawodników obrony na siebie, aby zapobiec szerokiemu ślizganiu się obrony. Piłka powinna być skierowana do zawodnika skrzydłowego, który podejmuje próbę gry na stronę otwartą. Jeżeli zagranie się uda, skrzydłowy powinien kierować się pole punktowe. Zawodnik powinien być wspierany przez partnera z drużyny, który podąża za nim, w celu asekuracji przed ewentualną szarżą. Wówczas zawodnik może odegrać do wbiegającego partnera, który może kontynuować akcję lub odegrać piłkę do pozostałych graczy, którzy powinni ustawić linię ataku, aby zaatakować przeciwną stronę pola 17. (rys. 18) 17 http://www.rugbysevensguru.com 41 źródło: www.guide.rugbyrugby.com Rys. 18 5.6 Kopy piłki 5.6.1 Kopanie piłki w czasie gry Zawodnik musi mieć bardzo dobry powód, aby zdecydować się na kopnięcie piłki, gdy zespół jest w jej posiadaniu. Decyzja taka musi być bardzo uzasadniona. Zawodnik ma wiele możliwości, ponieważ wielkość boiska na to pozwala, lecz wybór najbardziej odpowiedniego i skutecznego działania zależy od jego zamierzeń i celu jaki chce on osiągnąć. Precyzyjnie wykonany kop w określone miejsce na boisku, aby zdobyć punkty lub przenieść akcję w trudnej sytuacji, jest bardzo skuteczną taktyką w grze. Drużyna, która zdecyduje się na kopniecie piłki w czasie gry może mieć korzyść pod warunkiem, że zawodnicy będą w stanie szybko odzyskać piłkę i przesunąć grę bardziej do przodu. Kopanie piłki może czasami być dość pożyteczne i powinno być dokładnie uwzględnione jako taktyka w określonych okolicznościach. Kop po przekątnej może być użyty jako próba zabicia czasu i wywarcia presji na linię obrony. Krótki kop, za plecy, używany jest do przeniesienia piłki za plecy szybko zbliżających się i ustawionych w linii zawodników w obronie. 42 5.6.2 Kopanie piłki z 22 metrów Kop z 22 m nie stwarza tyle problemów dla drużyny kopiącej, co kop ze środka, ponieważ piłka może być kopnięta z każdego miejsca zza linii 22 m. Zwykle najlepszym wariantem jest krótkie zagranie nogą. Zdarzają się sytuacje, kiedy piłka kopnięta jest głęboko za plecy obrońców, aby wykorzystać złe ustawienie przeciwnika, stwarzając sytuacje pogoni za piłką lub wysyłając ją na aut. Próba przeniesienia gry poprzez głęboki kop musi być bardzo ostrożnie przemyślana z uwagi na ryzyko związane z jej utratą. Drop wykonany za plecy przeciwnika może okazać się skuteczny w „rugby siedem” w przypadku, gdy gracze drużyny kopiącej są szybsi od przeciwnika lub w przypadku, gdy piłka jest celowo kopnięta aby odbiła się na aut i dała drużynie szansę przeniesienia gry na połowę przeciwnika. Posiadanie piłki przez drużynę jest najbardziej istotne w „rugby siedem” i nie powinno ono być marnotrawione lub oddane przeciwnikowi bez uzasadnienia (np. kop). Skuteczna obrona przed kopem z 22 m jest trudna, ponieważ zespół, który jest w jej posiadaniu ma dużą przewagę i kontroluje sytuację na boisku. Wszyscy zawodnicy grający w obronie muszą reagować szybko i zająć pozycje, które ograniczałyby przestrzeń do gry drużynie wykonującej kop18. 18 Peter Winder – Taktyka gry w rugby 7 43 VI. PODSUMOWANIE Rugby siedmioosobowe narzuca zawodnikom pewne wymagania, które przejawiają się w swoistej aktywności ruchowej oraz wysiłku psychofizycznym. Dlatego każdy zawodnik musi zaadaptować się do warunków, jakie narzuca rugby siedmioosobowe. Aby osiągnąć zamierzony cel wymagany jest wieloletni trening, skierowany na naukę specyficznych wartości dla tej dyscypliny. Dlatego bardzo ważne jest wyznaczenie celów szkoleniowych, które doprowadzą rugby siedmioosobowe w Polsce do wysokiego poziomu sportowego. Pamiętać jednak należy, że jest to dyscyplina bardzo młoda, a na dzień dzisiejszy w grach zespołowych proces szkolenia obejmuje okres ok. 10 lat. Dlatego program szkolenia powinien być przemyślany i bardzo ważne jest żeby uwzględniał najnowsze zdobycze nauki i technologii treningu oraz był otwarty na poszukiwanie nowych oryginalnych i skutecznych rozwiązań. Niestety materiałów dotyczących szkolenia cały czas w Polsce brakuje. Niniejsza praca ma na celu przybliżenie trenerom i instruktorom taktyki gry w rugby siedmioosobowe. Praca zawiera charakterystykę gry oraz charakterystykę poszczególnych zawodników. Informacje te są niezbędne do wyznaczenia kierunku procesu szkolenia w celu uzyskania największych efektów. Zawarte informacje dotyczące taktyki mogą posłużyć trenerom w ich pracy szkoleniowej, a niektóre rozwiązania rozegrania stałych fragmentów gry mogą być wykorzystane w grze. Opisy oraz analizy gry mogą wskazać trenerom kierunek szkolenia zawodników, który jest charakterystyczny dla tej odmiany rugby. Praca jest przede wszystkim przydatna dla instruktorów, którzy rozpoczynają pracę z zawodnikami w rugby siedmioosobowym. Opisany przebieg całej gry, wskazuje na najważniejsze zadania zawodników podczas meczu. Praca jest tylko wyznacznikiem dla trenerów, którzy muszą sami poszukiwać najskuteczniejszych rozwiązań taktycznych, które dostosowane będą do zawodników danej drużyny. W tym celu bardzo ważne jest, nie tylko poznanie specyfiki gry i zawodników, ale przede wszystkim kształcenie i korzystanie z fachowych wydawnictw o charakterze metodyczno-naukowym (jeżeli takie są dostępne) oraz zabezpieczenie najlepszym trenerom możliwości odbycia staży trenerskich w ośrodkach zagranicznych. Analizując mecze rugby siedmioosobowego możemy zaobserwować, że poziom sportowy drużyn jest uzależniony od poziomu zaawansowana sportowego. Gra drużyn z czołówki światowej jest bardziej dynamiczna, przerwy w grze krótsze, występuje więcej szarż oraz przegrupowań, w porównaniu z drużynami uczestniczącymi w eliminacjach Mistrzostw Europy czy turnieju Mistrzostw Polski. Coraz większe znaczenie w grze odgrywa gra nogą. Ten element gry wykorzystują drużyny bardzo dobrze przygotowane motorycznie, które są 44 zdyscyplinowane i potrafią bardzo dobrze grać w obronie. Kolejnym bardzo ważnym fragmentem podczas gry są rzuty karne, wynikające bardzo często ze zdecydowanej gry. Przemyślane rozegranie tego elementu może niejednokrotnie wpłynąć na wynik meczu, dlatego warto wypracować kilka rozwiązań rozegrania rzutu karnego. Mniejsze znaczenie w grze odgrywają rzuty wolne, auty i młyny. Analizując grę należy zwrócić uwagę na dynamikę rozgrywania akcji oraz przyspieszenie. W tym zakresie widać znaczną różnicę między drużynami startującymi w World Sevens Series a Reprezentacją Polski, a przede wszystkim drużynami Polskiej Ligi. Taktyka gry w rugby siedem bardzo często uzależniona jest od zaawansowania sportowego drużyn. Najczęściej stosowanym rozwiązaniem w obronie jest 6+1 niezleżnie od poziomu zaawansowania drużyn. Widoczne jednak są różnice w technice indywidualnej zawodników oraz brak komunikacji, co znacząco wpływa na grę w ataku i obronie. Analizując czas gry na różnych poziomach zaawansowania sportowego można stwierdzić, że uzyskane średnie wartości są porównywalne. W trakcie meczu zawodnicy średnio 42% czasu gry poświęcają na grę ręką, 14% czasu przeznaczone jest na rozegranie rzutów karnych, 11% czasu na rozegranie młynów, 8% na auty. Średnio 25% czasu gry są to przerwy. 45 VII. WNIOSKI – odpowiedzi na pytania badawcze 1. Analizując mecze rugby siedmioosobowego możemy zaobserwować, że poziom sportowy drużyn uzależniony jest od poziomu zaawansowana sportowego. Gra drużyn z czołówki światowej jest bardziej dynamiczna, przerwy w grze krótsze, występuje więcej szarż oraz przegrupowań, w porównaniu z drużynami uczestniczącymi w eliminacjach Mistrzostw Europy czy turnieju Mistrzostw Polski. W turnieju WSS zawodnicy wykonują w meczu średnio 18 szarż przy 16 w EME i 8 w MP. Podobnie jest w przypadku przegrupowań 11 w WSS, 6 w EME i 2 w MP. Uzyskane wyniki pokazują jakie elementy w grze, zawłaszcza drużyn ligowych rugby 7, należy poprawić aby podnosić poziom sportowy rugby 7. 2. Na wszystkich poziomach zaawansowania sportowego, drużyny najczęściej wykorzystują system obrony 6+1, pozostawiając jednego zawodnika w tyle, pełniącego rolę obrońcy. Oczywiście różnice występują w wykonaniu, gdzie mniej doświadczone drużyny mające problemy z komunikacją i organizacją gry mogą nie nadążyć za szybko rozegraną akcją. Różnice występują podczas gry w posiadaniu piłki. Tutaj poziom sportowy jest bardzo różny w zależności zaawansowania sportowego. W WSS najczęściej piłka rozgrywana jest do zawodnika skrzydłowego, który podejmuje próbę przełamania linii obrony, lub odwraca piłkę w drugą stronę. Zawodnicy są asekurowani przez partnerów, istnieje doskonała komunikacja i organizacja gry. Inaczej wygląda sytuacja w drużynach grających w MP. Bardzo często zawodnicy podejmują grę indywidualną, często bez asekuracji, co kończy się szarżą i stratą piłki lub złym odegraniem do partnerów. Można zauważyć brak przemyślanej taktyki, a sprawność motoryczna i wytrzymałość nie pozwalają realizować założeń przedmeczowych. 3. Najczęściej występującymi stałymi fragmentami podczas gry są rzuty karne oraz młyny. W rozgrywkach World Sevens Series w meczu występują średnio 4 rzuty karne, 2 w meczach eliminacyjnych do Mistrzostw Europy oraz jeden w turnieju Mistrzostw Polski. Przemyślane rozegranie tego elementu może niejednokrotnie wpłynąć na wynik meczu, dlatego warto wypracować kilka rozwiązań rozegrania rzutu karnego. Porównując występowanie młynów, najwięcej podyktowanych 46 młynów zostało w trakcie meczy eliminacyjnych do Mistrzostw Europy (3 młyny), po 2 w WSS i MP. Mniejsze znaczenie mają rzuty wolne i auty. Rzuty wolne wykonywane są sporadycznie, zazwyczaj po nieudanym rozpoczęciu, gdy piłka nie przekroczy linii 10 m (1 w EME). Występowanie autów to 1 aut w WSS i MP oraz 2 w EME. 4. W trakcie meczu zawodnicy średnio 42% czasu gry poświęcają na grę ręką tj. ok 6,5 minuty. Pozostały czas gry to: 14% rzuty karne, rozegranie rzutu karnego zajmuje średnio ok. 29 s. 11% czasu na rozegranie młynów, które trwają średnio 45 s. od momentu popełnienia przewinienia do chwili opuszczenia piłki z młyna. 8% na auty, na wykonanie zagrywki autowej zawodnicy potrzebują średnio ok. 1 min od momentu wyjścia piłki w aut do chwili wprowadzenia piłki do gry. Średnio 25% czasu gry są to przerwy wynikające ze zdobycia punktów (kopy podwyższeń), zmiany zawodników oraz wykopnięcia piłki. Średnio ok. 3,5 min. 47 VIII. LITERATURA 1. pod redakcją Macieja Powały Niedźwiedzkiego, Poradnik dla instruktorów i trenerów rugby, Warszawa 2005 2. pod redakcją Janusza Czerwińskiego i Henryka Sozańskiego – Współczesne koncepcje szkolenia w grach zespołowych, AWFiS Gdańsk 2004 3. pod redakcją Janusza Czerwińskiego - Trening i jego wpływ na efektywność walki sportowej w grach zespołowych, AWFiS Gdańsk 2003 4. pod redakcją Macieja Powały Niedźwiedzkiego – Rugby dla najmłodszych, Warszawa 2005 5. Maciej Powała Niedźwiedzki, Jacek Wierzbicki – Encyklopedia Polskiego Rugby, Lublin 2004 6. Biuletyn nr 6, Polski Związek Rugby, Warszawa 2008 7. Bondarowicz, Marian - Rugby : rys historyczny , podstawy techniki i taktyki oraz przepisy gry, Warszawa : Wydaw. AWF, 1976. 8. Johanson Peter: Rugby Union, technique, tactics, training. The Crowood press. Wiltshire 2001 9. Sozański Henryk – Szkolenie sportowe dzieci i młodzieży – Resortowe Centrum Metodyczno-Szkoleniowe Kultury Fizycznej i Sportu, Warszawa 1987 10. Winder Peter– Taktyka gry w rugby 7, PZR 2008 Strony internetowe 1. http:/www.pzrugby.pl 2. http:/www.irb.com/irbsevens 3. http://www.melrose7s.com/history 4. http://www.edinburgh7s.com 5. http://en.wikipedia.org/wiki/Rugby_sevens 6. http:/www.rugby7.com 7. www.pzrugby.pl\szkolarugby.vel.pl 8. http://www.rugbysevensguru.com 48
