Zarząd Gminy w Dębnie, 32-852 Dębno

Transkrypt

Wójt Gminy Dębno, 32-852 Dębno
PROGRAM OCHRONY
ŚRODOWISKA
DLA GMINY DĘBNO
na lata 2004 - 2011
Dębno – Lipiec 2004 r.
Spis treści
I. Wstęp....................................................................................................................................... 3
II. Podstawa opracowania........................................................................................................... 4
III. Charakterystyka gminy Dębno.............................................................................................. 5
III.1. Położenie geograficzne.................................................................................... 5
III.2. Krajobraz, klimat i formy użytkowania terenu................................................... 5
III.3. Charakterystyka geologiczna terenu................................................................ 7
III.4. Zasoby przyrodnicze........................................................................................ 8
III.4.1. Sytuacja hydrologiczna.............................................................................. 8
III.4.1.1. Wody powierzchniowe.......................................................................... 8
III.4.1.2. Wody podziemne.................................................................................. 9
III.4.2. Zasoby leśne............................................................................................. 9
III.4.3. Zasoby surowców mineralnych.................................................................. 9
III.4.4. Obszary chronione..................................................................................... 9
III.4.5. Dobra kultury........................................................................................... 12
III.5. Sytuacja gospodarcza gminy......................................................................... 13
III.5.1. Infrastruktura techniczna......................................................................... 13
III.5.2. Sytuacja demograficzna.......................................................................... 15
III.5.3. Rolnictwo................................................................................................. 16
III.5.3.1. Gleby.................................................................................................. 17
III.5.4. Przemysł.................................................................................................. 17
IV. Stan środowiska naturalnego na terenie gminy Dębno....................................................... 18
IV.1. Zanieczyszczenia wód powierzchniowych .................................................... 19
IV.2. Stan wód podziemnych ................................................................................. 24
IV.3. Zanieczyszczenia powietrza.......................................................................... 25
IV.4. Zanieczyszczenia powierzchni ziemi ............................................................ 31
IV.5. Klimat akustyczny.......................................................................................... 33
IV.6. Pola elektromagnetyczne............................................................................... 38
IV.7. Inne zagrożenia ............................................................................................ 38
V. Zamierzenia i cele w zakresie ochrony środowiska............................................................. 38
VI. Harmonogram realizacji przedsięwzięć.............................................................................. 40
VII. Monitoring i zarządzanie Programem Ochrony Środowiska.............................................48
VII.1. Mierniki oceny realizacji Programu .............................................................. 48
VII.2. Ocena stopnia realizacji Programu............................................................... 49
VIII. Możliwości finansowania zadań.......................................................................................50
VIII.1. Środki krajowe............................................................................................. 50
VIII.2. Fundusze strukturalne................................................................................. 52
IX.Streszczenie w języku niespecjalistycznym.........................................................................57
X.Literatura i bibliografia......................................................................................................... 61
XI.Spis rysunków...................................................................................................................... 62
XII.Spis tabel.............................................................................................................................63
2
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY DĘBNO na lata 2004 - 2011
I. Wstęp
Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie aktualnego stanu środowiska na
terenie gminy Dębno oraz propozycja rozwiązań, które pomogą poprawić atrakcyjność
regionu w aspekcie środowiskowym. Program ochrony środowiska określa cele ekologiczne
gminy na okres 4 najbliższych lat, oraz perspektywicznie – przewidywanie działania w
okresie kolejnych 4 lat.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, przyjęta w roku 1997 stwierdza, że
Rzeczpospolita Polska – kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju – zapewnia ochronę
środowiska naturalnego; nakłada ona także na władze publiczne obowiązek zapewnienia
bezpieczeństwa ekologicznego współczesnemu i przyszłym pokoleniom.
W 2000 roku został sporządzony dokument programowy „II Polityka Ekologiczna
państwa”, który w 2001 roku został zaakceptowany przez Parlament. Ustala on cele
ekologiczne do 2010 i 2025 roku. „II Polityka Ekologiczna państwa” zakłada, że
niepodważalnym kryterium obowiązującym na każdym – także lokalnym i regionalnym –
szczeblu jej realizacji jest człowiek, jego zdrowie oraz komfort środowiska, w którym żyje i
pracuje.
Zarząd Gminy w Dębnie
3
II. Podstawa opracowania
Podstawę opracowania Programu Ochrony Środowiska dla gminy Dębno stanowi
art.17 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2001 r. Nr 62,
poz. 627 z p. z.), zgodnie z którym zarząd gminy, w celu realizacji polityki ekologicznej
państwa, obowiązany jest do sporządzenia gminnego programu ochrony środowiska,
uwzględniającego wymogi określone w art.14 w/w ustawy.
Zgodnie z art. 14 ust.1. ustawy Prawo ochrony środowiska, polityka ekologiczna
państwa, na podstawie aktualnego stanu środowiska określa w szczególności:
1. cele ekologiczne,
2. priorytety ekologiczne,
3. rodzaj i harmonogram działań proekologicznych,
4. środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i
środki finansowe.
2. Politykę ekologiczną państwa przyjmuje się na 4 lata, z tym że przewidziane w niej
działania w perspektywie obejmują kolejne 4 lata.
Przy realizacji niniejszego Programu Ochrony Środowiska oparto się także na
założeniach określonych w następujących opracowaniach:
 „Polityka Ekologiczna państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektyw
na 2007-2010” Rada Ministrów, Warszawa, grudzień, 2002,
 „Wojewódzki Program Ochrony Środowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami na
lata 2003-2014 dla województwa małopolskiego”, który został uchwalony uchwałą
Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 29 września 2003 roku nr XIII/133/03;
 „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Brzeskiego, na lata 2004 – 2015”, marzec
2004 r.
4
III. Charakterystyka gminy Dębno
III.1. Położenie geograficzne
Gmina ta usytuowana jest w środkowej części województwa małopolskiego, we
wschodniej części powiatu brzeskiego. Gmina Dębno graniczy z następującymi jednostkami
administracyjnymi, wchodzącymi w skład powiatu brzeskiego:
 od strony zachodniej – z gminą Brzesko,
 od strony północnej – z gmina Borzęcin,
 od strony południowo-zachodniej – z gminami Gnojnik i Czchów,
oraz powiatu tarnowskiego:
 od strony południowej i wschodniej – z gminami Wojnicz i Zakliczyn.
III.2. Krajobraz, klimat i formy użytkowania terenu
Ze względu na położenie terenu gminy na granicy dwóch krain geograficznych
(północna część gminy położona jest w obrębie Północnego Podkarpacia, południowa – w
obrębie Zewnętrznych Karpat Zachodnich), ukształtowanie terenu jest bardzo urozmaicone.
Średnia wysokość położenia gminy wynosi 235 m n.p.m. (przy przedziale od 210 m n.p.m. w
części północnej, do 409 m n.p.m. w części południowej).
Przez środkową część gminy przebiega granica podprowincji Północnego Podkarpacia
i Zewnętrznych Karpat Zachodnich. W skład pierwszej z nich wchodzą mezoregiony: Niziny
Nadwiślańskiej i Podgórza Bocheńskiego (będące częścią makroregionu Kotliny
Sandomierskiej), natomiast do drugiej zalicza się mezoregiony: Pogórza Wiśnickiego
(makroregion Pogórze Zachodniobeskidzkie) i Pogórza Rożnowskiego (makroregion Pogórze
Środkowobeskidzkie). Część północna terenu gminy ma charakter równinny, z pięknymi
lasami i szlakami turystycznymi. Część południowa gminy posiada urozmaicony,
pagórkowaty a im dalej na południe coraz bardziej górzysty krajobraz i obejmuje swym
zasięgiem Pogórze Podkarpackie. Kilka wzniesień sięga 400 m n.p.m.
Gmina Dębno leży w strefie klimatu umiarkowanego, przejściowego. Można stwierdzić
tu istnienie dwóch regionów klimatycznych, uwarunkowanych wzniesieniem nad poziomem
morza:
 region Kotliny Sandomierskiej – zaliczany do jednego z najcieplejszych terenów w
Polsce, umiarkowanie wilgotny, ze średnią temperaturą roku powyżej 8°C i długim
okresem wegetacyjnym. Średnie roczne sumy opadów kształtują się na poziomie 600-
5
700 mm, a prędkości wiatrów z reguły zachodnich i północno-zachodnich wahają się
w granicach od 2,5 do 3,4 m/s;
 region Pogórza – cechuje się niższą średnią roczną temperaturą między 6 a 8°C,
większą wilgotnością oraz sumą opadów atmosferycznych rosnących proporcjonalnie
do wzrostu wysokości nad poziomem morza (700 - 850 mm rocznie).
Region, w którym położona jest gmina Dębno ma charakter typowo rolniczy, o dużych
predyspozycjach rekreacyjnych (agroturystyka). Potwierdzeniem stopnia atrakcyjności
obszaru gminy jest włączenie przeważającej jej części do Obszaru Chronionego Krajobrazu
Pogórza Wiśnickiego. Pod względem struktury funkcjonalnej i przestrzennej elementem
dzielącym gminę na dwa różne charakterem rejony: północny – o większych dyspozycjach dla
rozwoju funkcji rolniczo-osadczej i południowy – o charakterze rolniczo-rekreacyjnym, jest
droga krajowa nr 4, przebiegająca prze sołectwa: Sufczyn, Dębno i Jastew.
O charakterze rolniczym gminy Dębno świadczy powierzchnia użytków rolnych, które
stanowią 74,2% powierzchni gminy. Teren gminy Dębno jest słabo zalesiony. Lasy zajmują
jedynie około 17% ogólnej powierzchni terenu gminy.
Pod
względem
ukształtowania
przestrzeni
zainwestowanych
najbardziej
skoncentrowane układy zabudowy występują w centralnej części gminy (miejscowości: Wola
Dębińska, Dębno, Sufczyn), równolegle do drogi krajowej nr 4, a także w tradycyjnym
układzie, we wsiach: Maszkienice (na północy gminy) oraz w paśmie: Porąbka Uszewska –
Doły – Łoniowa – Niedźwiedza (na południu gminy). Zabudowa tworzy układy liniowe,
wzdłuż dróg przebiegających w znacznej mierze dolinami oraz wierzchołkami garbów
terenowych. Większe rozproszenie zabudowy występuje w południowej części gminy, którą
cechują bardziej ostre formy pofałdowań i wyniesień terenu oraz większe wysokości n.p.m..
Przeważająca większość zabudowy ma charakter indywidualny, zagrodowy. Jedynie
niewielka część mieszkańców zamieszkuje w obiektach mieszkalnych, wielorodzinnych
(głównie miejscowości Dębno i Wola Dębińska). Funkcję ośrodka gminnego pełni
miejscowość Wola Dębińska. Ośrodkami pomocniczymi są: Dębno, Biadoliny Szlacheckie,
Maszkienice, Porąbka Uszewska, Sufczyn i Łysa Góra. Pozostałe miejscowości funkcjonują
jako jednostki podstawowe.
Generalnie na obszarze gminy Dębno przeważają układy w kierunku N-S, natomiast w
części centralnej zaznaczają się ciągi zabudowy o kierunku E-W. Zespoły zadrzewień i
większe kompleksy lasów koncentrują się na północy gminy, we wsiach: Maszkienice, Perła,
Biadoliny Szlacheckie, oraz na południowym – zachodzie, u zbiegu granic gmin: Debno,
Gnojnik, Brzesko – w zachodniej części wsi: Porąbka Uszewska, Doły i Łoniowa.
6
użytki rolne (6048ha)
lasy (1369 ha)
zadrzewnienia (137 ha)
pozstałe grunty (tereny
zabudowy, drogi,
infrastruktura itd. - 600 ha)
Rys. 1. Struktura zagospodarowania
terenu gminy Dębno
III.3. Charakterystyka geologiczna terenu
Obszar terenu gminy Dębno znajduje się w zasięgu Karpat Zewnętrznych, w obrębie
płaszczowiny skolskiej. Cechuje się on bardzo skomplikowaną budową geologiczną.
Płaszczowinę skolską budują długie wały antyklinalne, których północne skrzydła są
przewrócone i silnie zredukowane, natomiast rozdzielające je strefy łękowe są bardzo wąskie,
co powoduje, że płaszczowina skolska nazywana jest jednostką lub regionem skibowym.
Kierunek przebiegu omawianych struktur na obszarze gminy Dębno jest zmienny, przeważa
jednak przebieg NW – SE. Upad warstw waha się w granicach 56 - 84 SW. W budowie
geologicznej terenu udział biorą:
- utwory kredowe,
- utwory trzeciorzędowe,
- utwory czwartorzędowe.
Utwory kredowe reprezentowane są przez: warstwy grodziskie, zaliczane do kredy dolnej
(hoteryw i apt), warstwy Igockie, zaliczane do kredy dolnej i górnej (alb i cenoman), warstwy
inoceramowe jednostki skolskiej oraz warstwy istebniańskie dolne, zaliczane do kredy górnej
(senon). Najstarszymi utworami kredowymi występującymi na obszarze gminy Dębno są
łupki cieszyńskie górne, zaliczane do piętra walażyn, hoteryw.
Utwory trzeciorzędu reprezentują osady paleogenu i neogenu. Do paleogenu zaliczane są:
warstwy istebniańskie (paleocen), warstwy hieroglifowe (eocen), warstwy menilitowe
(oligocen) i warstwy krośnieńskie (oligocen). Do neogenu zaliczamy: warstwy skawińskie
7
(miocen), warstwy wielickie (miocen), warstwy chodenickie (miocen) i warstwy grabowieckie
( miocen).
Utwory czwartorzędowe reprezentują osady wodnolodowcowe okresu zlodowacenia
południowo-polskiego, zaliczane do mezoplejstocenu oraz osady rzeczne zlodowacenia
środkowo i północnopolskiego, zaliczane do neoplejstocenu.
III.4. Zasoby przyrodnicze
III.4.1. Sytuacja hydrologiczna
III.4.1.1. Wody powierzchniowe
Gmina Dębno znajduje się w zlewni rzeki Uszwicy, która przepływa przez północnozachodnią części terenu gminy, przez sołectwo Maszkienice. Przez centralną część gminy
przepływa potok Niedźwiedź, prawobrzeżny dopływ rzeki Uszwicy. Wzdłuż granicy
wschodniej terenu gminy Dębno (przez tereny sołectwa: Biadoliny Szlacheckie, Perła i
Sufczyn) przepływa rzeka Kisielina, prawobrzeżny dopływ rzeki Wisły. Na terenie sołectwa
Jaworsko bierze początek potok Grabnianka, lewobrzeżny dopływ rzeki Dunajec. Ze względu
na ukształtowanie terenu, wszystkie cieki wodne przepływają przez teren gminy Dębno w
kierunku S-N. Charakterystyka głównych cieków powierzchniowych przepływających przez
teren gminy Dębno przedstawia się następująco:
Rzeka Uszwica – prawobrzeżny dopływ Wisły II rzędu, bierze swój początek w północnych
stokach Beskidu Wyspowego, na wysokości 500 m n.p.m. Poniżej Brzeska – Okocimia
wpływa na Pogórze Bocheńskie, pokryte piaskami zwałowymi. Do Wisły uchodzi w 150,7 km
jej biegu. Powierzchnia zlewni Uszwicy przy ujściu do Wisły wynosi 323 km2. Poniżej
Borzęcina zlewnia jej jest zmeliorowana. Główne dopływy Uszwicy to: potok Leksandrówka
(dopływ lewobrzeżny o powierzchni zlewni 60 km2, wypływający z Pogórza Wiśnickiego),
oraz potok Niedźwiedź (dopływ prawobrzeżny o powierzchni zlewni 44 km2).
Rzeka Kisielina – prawobrzeżny dopływ Wisły II rzędu, o całkowitej długości 35,0 km. Do
Wisły uchodzi w 158,9 km jej biegu, na wysokości 170 m n.p.m.. Bierze początek na Pogórzu
Wiśnickim, na wysokości 320 m n.p.m., na podłożu zbudowanym z utworów fliszowych,
przykrytych czwartorzędowymi glinami zwietrzelinowymi. W dalszym biegu rzeka wpływa
na Pogórze Bocheńskie, pokryte piaskami zwałowymi, a następnie do doliny Dunajca.
Zlewnia Kisieliny jest zmeliorowana, odwadniając w dolnym biegu tereny typowo rolnicze.
Przy ujściu do Wisły powierzchnia zlewni rzeki Kisieliny wynosi 166,2 km2.
8
Na terenie gminy nie występują wody stojące. Na omawianym terenie brak jest jezior i
większych stawów.
III.4.1.2. Wody podziemne
Teren gminy Dębno jest ubogi w zasoby wód podziemnych. Na terenie gminy nie
występują główne zbiorniki wód podziemnych. W niewielkiej odległości od południowej
granicy gminy (na terenie gminy Czchów) zlokalizowany jest Główny Zbiornik Wód
Podziemnych (GZWP) 435. Jest to zbiornik czwartorzędowy, związany z doliną rzeki
Dunajec, zlokalizowany w holoceńskich porowatych utworach piaszczystych i piaszczystożwirowych, lokalnie zaglinionych. Zasoby zbiornika szacowane są na około 12 tys. [m3/d],a
średnia głębokość ujęć wody wynosi 10 m.
Zasoby wód podziemnych gminy Dębno ograniczają się wyłącznie do wód
podskórnych i wód gruntowych, występujących lokalnie w postaci skoncentrowanych
wypływów.
III.4.2. Zasoby leśne
Obszary leśne zajmują na terenie gminy Dębno powierzchnię 1 369 ha, tj. około 17 %
jej całkowitej powierzchni. Większe obszary leśne występują na północy gminy, w rejonie
wsi: Maszkienice, Perła i Biadoliny Szlacheckie, oraz na południowym – zachodzie, w
rejonie wsi Łoniowa, Doły i Porąbka Uszewska. Mniejsze tereny pokryte drzewostanem
znajdują się w okolicy Jaworska, Łysej Góry oraz we wschodniej części sołectwa Łoniowa.
Dominującym gatunkiem w drzewostanie jest sosna i modrzew. Mniejszy udział ma
jodła, jedlina i buk. Pozostałe gatunki drzew stanowią jedynie uzupełnienie drzewostanu.
III.4.3. Zasoby surowców mineralnych
Na terenie gminy Dębno nie występują udokumentowane zasoby surowców
mineralnych. Lokalnie stwierdzono występowanie niewielkich ilości surowców skalnych,
które nie są pozyskiwane na większą skalę przemysłową. Występujące zasoby piasków i
żwirów mają charakter lokalny i w większości przypadków są one wykorzystywane jako
lokalne surowce budowlane. Na terenie Gminy Dębno brak jest udokumentowanych złóż, na
wydobywanie których wymagana jest koncesja.
III.4.4. Obszary chronione
9
Zgodnie z ustawą z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody (Dz.U. Nr 114,
poz.492 z p.z.) ochrona przyrody, oznacza zachowanie, właściwe wykorzystanie oraz
odnawianie zasobów przyrody i jej składników, a w szczególności:
 dziko występujących roślin lub zwierząt,
 siedlisk przyrodniczych,
 siedlisk gatunków chronionych roślin lub zwierząt,
 zwierząt prowadzących wędrowny tryb życia,
 roślin lub zwierząt, objętych ochroną na podstawie odrębnych przepisów,
 przyrody nieożywionej,
 krajobrazu.
Podstawową formą ochrony przyrody określoną w art.13 w/w ustawy jest:
1) tworzenie parków narodowych,
2) uznawanie określonych obszarów za rezerwaty przyrody,
3) tworzenie parków krajobrazowych,
4) wyznaczanie obszarów chronionego krajobrazu,
5) wprowadzanie ochrony gatunkowej roślin i zwierząt,
6) wprowadzanie ochrony w drodze uznania za:
a) pomniki przyrody,
b) stanowiska dokumentacyjne,
c) użytki ekologiczne,
d) zespoły przyrodniczo-krajobrazowe.
Znaczna część terenu gminy Dębno znajduje się w obrębie trzech obszarów
chronionego krajobrazu (OChK). Niewielka część położonego w północno-zachodniej części
gminy sołectwa Maszkienice, zlokalizowana jest w obrębie Bratucickiego Obszaru
Chronionego Krajobrazu, a przez sołectwo Biadoliny Szlacheckie przebiega granica
Radłowsko - Wierzchosławickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Cała południowa część
terenu gminy Dębno znajduje się na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Pogórza
Wiśnickiego (sołectwa: Jastew, Dębno, Porąbka Uszewska, Łysa Góra, Doły, Łoniowa,
Jaworsko i Niedźwiedza).
W/w obszary chronionego krajobrazu utworzone zostały na mocy rozporządzenia Nr
23/96 Wojewody Tarnowskiego z dnia 28 sierpnia 1996 r. w sprawie wyznaczenia obszarów
chronionego krajobrazu województwa tarnowskiego.
Bratucicki Obszar Chronionego Krajobrazu - obejmuje Wysoczyznę Szczepanowską,
Równinę Buczewską i fragment Niziny Nadwiślańskiej. W krajobrazie obszaru wyróżnia się
szereg kompleksów leśnych, z największym w rejonie Bratucic. Duże znaczenie wśród
zbiorowisk roślinnych mają łąki i pastwiska związane z Niziną Nadwiślańską. Wartości
10
zabytkowe Obszaru związane są z licznymi zabytkowymi kościołami i cmentarzami z okresu
I wojny światowej,
Radłowsko-Wierzchosławicki Obszar Chronionego Krajobrazu – obejmuje Wysoczyznę
Wojnicką, Równinę Radłowską oraz fragment Niziny Nadwiślańskiej. Przeważająca część
Obszaru jest zalesiona. Tereny Niziny Nadwiślańskiej porośnięte są głównie zbiorowiskami
łąkowymi. Charakterystyczną cechę krajobrazu tworzy kompleks stawów wśród Lasów
Radłowskich oraz liczne starorzecza w obrębie dolin Dunajca i Kisieliny. Zabytki kulturowe
Obszaru to przede wszystkim kościoły i zespoły dworsko-pałacowe.
Obszar Chronionego Krajobrazu Pogórza Wiśnickiego – obejmuje część Pogórza
Wiśnickiego oraz Pogórza Wielickiego, na zachód od doliny Dunajca. Charakterystycznym
elementem krajobrazu są pojedyncze garby wzniesień i szerokie, płaskie dna dolin, a w części
południowej Obszaru wyraźne pasma wzgórz, w dużym stopniu zalesione. Szatę roślinną
cechuje znaczne zróżnicowanie zbiorowisk leśnych – od żyznych i kwaśnych buczyn oraz
jedlin poprzez grądy, sosnowo-dębowe bory mieszane, po bory świeże i acidofilne mszyste
jedliny oraz różnego rodzaju zbiorowiska łęgowe. Flora chroniona Obszaru liczy 35
gatunków, w tym 25 podlegających ochronie całkowitej i 10 – częściowej. Obszar wyróżnia
się również nagromadzeniem zabytków kultury materialnej (zamki, kościoły, itd.)
Na terenie gminy Dębno nie występują tereny chronione, określane jako rezerwaty
przyrody ożywionej i nieożywionej.
Rys. 2. Mapa obszarów chronionych na terenie byłego Województwa Tarnowskiego
11
III.4.5. Dobra kultury
Gmina przyjęła nazwę od centralnie usytuowanej w niej wsi Dębno. Jako najmniejsze
jednostki administracyjne gminy zostały powołane do życia w roku 1867 w wyniku dążeń
posłów galicyjskich do autonomii tej części Polski znajdującej się od czasów I rozbioru, czyli
od roku 1772, pod panowaniem austriackim.
Trzynaście wsi wchodzących w skład gminy położone jest w południowej części
Ziemi Krakowskiej należącej pierwotnie do panujących władców, bądź do biskupstwa
krakowskiego. Obszar gminy przecina międzynarodowa trasa E 4 (dawny trakt cesarski).
Dobrem kultury w rozumieniu ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury
(Dz.U. z 1999 r. Nr 98, poz. 1150) jest każdy przedmiot ruchomy lub nieruchomy, dawny lub
współczesny, mający znaczenie dla dziedzictwa i rozwoju kulturalnego ze względu na jego
wartość historyczną, naukową lub artystyczną.
W myśl art. 4 w/w ustawy ochronie prawnej, przewidzianej w przepisach ustawy,
podlegają następujące dobra kultury, zwane w ustawie "zabytkami":
1) wpisane do rejestru zabytków,
2) wpisane w muzeach do inwentarza i wchodzące w skład bibliotek, z wyjątkiem
materiałów wchodzących w skład narodowego zasobu archiwalnego, którego
ochronę regulują odrębne przepisy,
3) inne, jeżeli ich charakter zabytkowy jest oczywisty, o ile nie podlegają ochronie na
podstawie odrębnych przepisów.
Dziedzictwo kulturowe gminy Dębno reprezentuje znaczna ilość elementów i
zespołów zabytkowych. Do najważniejszych z nich należą :
Zamek w Dębnie. Według podania został on zbudowany nad potokiem Niedźwiedź jako
wotum za ocalenie od Tatarów księżnej Kingi przez Dębian (mógł zatem powstać już pod
koniec XIII w.). Najwcześniej potrzeby duchowe osadników zaspakajała zapewne grodowa
kaplica (wg B.Kumora istniejąca już przy drewnianym gródku w pierwszej połowie XIII w.).
Za czasów najwybitniejszego z Odrowążów, Jakuba, kanclerza wielkiego koronnego i
kasztelana krakowskiego, Dębno wzbogaciło się o nowy zamek z cegły i kamienia
wymurowany przez warsztat budowlany Marcina Proszko i Jana z Krakowa w latach 1470-80.
Fundacji tego Odrowąża był również kamienny kościół pod wezwaniem św. Trójcy
wzniesiony na wysokim wzgórzu na południe od zamku a ukończony za jego następcy Jakuba
Szczekockiego herbu Odrowąż (konsekrowany w r.1504). Ten kolejny pan Dębna ufundował
do świątyni tryptyk św. Trójcy w 1520 r. (środkowy obraz ołtarza przechowuje obecnie
Muzeum Szołayskich w Krakowie). Po zburzeniu starego drewnianego kościoła jego
wezwanie – św. Małgorzaty – przejął nowy murowany około 1618 r. Istniejący do dzisiaj,
reprezentuje typ skromnej jednonawowej gotyckiej świątyni z portalami tzw.
„długoszowymi”, z wieżą o nadwieszonej, XVIII-wiecznej, izbicy. Zamek w Dębnie, będący
12
najciekawszym zachowanym zabytkiem architektury późnego średniowiecza nie tylko na tym
terenie ale również w Polsce, jest jedynym przykładem obiektu łączącego elementy stylu
gotyku i renesansu, prekursorskim dla fundacji możnowładczych epoki Odrodzenia. Wokół
wzgórza założony został krajobrazowy park oraz stawy rybne. Tuż przed wybuchem II wojny
światowej ostatni z Jastrzębskich, Stanisław, zdążył wyjechać z kraju. W 1945 r. zamek
upaństwowiono a majątek ziemski uległ parcelacji. Od chwili zakończenia długiego remontu
w 1978 r. budowla stała się siedzibą Oddziału Muzeum Okręgowego w Tarnowie. Mieści się
tu urokliwe muzeum wnętrz – mieszkalnych, reprezentacyjnych a także gospodarczych
(unikatowych w skali kraju),
Zabytek architektury folwarcznej w miejscowości Sufczyn, w postaci wydłużonego budynku
stajni z XIX wieku, stojącej po północnej stronie drogi krajowej E-4,
Najstarsza chałupa w gminie pochodząca z 1867 r., zlokalizowana we wsi Perła,
Sanktuarium Maryjne z 1906 r. wzorowane na grocie z Lourdes, zlokalizowane w
miejscowości Porąbka Uszewska,
Zabytkowa kapliczka w miejscowości Łysa Góra z roku 1830, z figurą św. Jana Nepomucena,
nad którą ustawiono drugą, św. Szymona z XVIII w.,
Na terenie gminy Dębno napotyka się także liczne figury przydrożne. Najcenniejsze z
nich pochodzą z XVIII wieku (Chrystusa Frasobliwego przy cmentarzu św. Kingi nad
potokiem Niedźwiedź, św. Floriana przy szosie E-4 i św. Jana Nepomucena w parku
zamkowym w Dębnie). Warta uwagi jest neogotycka kaplica Jastrzębskich z 1906 r. zdobiona
secesyjnymi witrażami na miejscowym cmentarzu w Dębnie, na którym znajduje się ponadto
kwatera żołnierska z czasów I wojny światowej.
III.5. Sytuacja gospodarcza gminy
Gmina Dębno jest gminą o charakterze typowo rolniczym. Działalność rolnicza jest
dominującym zajęciem ludności gminy. Z zamieszkałych na terenie gminy na koniec czerwca
2004 r. 13 855 osób, ponad 80% związanych jest z rolniczym gospodarstwem domowym.
III.5.1. Infrastruktura techniczna
Stan infrastruktury technicznej gminy Dębno przedstawia się następująco:
13
1. Źródłem zaopatrzenia ludności w wodę są:
- sieć wodociągowa, której długość na terenie gminy aktualnie wynosi około 87 km.
Liczba przyłączy wodnych do budynków wynosi 2295 szt.. Sieć wodociągowa zasilana
jest z magistrali wodnej  400 mm. Woda pobierana jest z ujęcia wody na rzece Dunajec
w m.Łukanowice (powiat tarnowski). Wymagane ciśnienie wody w sieci uzyskiwane jest
przy pomocy pomp. Przez teren gminy przebiega magistrala wodociągowa tranzytowa,
która doprowadza wodę z ujęcia w m. Łukanowice do m. Granice Sufczyńskie. Na
magistrali znajduje się zbiornik czerpny i główna stacja pomp o wydajności 10 tys.
[m3/d]. Stacja pomp przetłacza wodę rurociągami tranzytowymi do gminy Dębno oraz
miasta i gminy Brzesko,
- studnie przydomowe, których liczba wynosi około 2100 sztuk. Ze względu na wysoki
stopień zwodociągowania gminy (około 97 %) oraz niewielkie zasoby wód
podziemnych, jedynie część ujęć jest czynna, a woda z nich wykorzystywana jest do
celów gospodarczych. Pozostała część studni jest nieczynna lub spełnia rolę zbiorników
na ścieki.
1. Stopień skanalizowania gminy Dębno jest niski (jedynie 12% ludności gminy korzysta z
sieci kanalizacyjnej). Na terenie gminy Dębno istnieje aktualnie
35 km sieci
kanalizacyjnej. Liczbę przyłączy kanalizacyjnych określa się na 521. Na terenie gminy
eksploatowane są 4 oczyszczalnie ścieków typu KOS i PROTEC OY. Zlokalizowane są
one w miejscowościach: Maszkienice, Wola Dębińska, Łysa Góra i Dębno.
2. Na terenie gminy, w m.Maszkienice znajduje się składowisko odpadów komunalnych. Na
składowisku tym deponowane są odpady komunalne wytwarzane w gospodarstwach
domowych, obiektach obsługi ludności i w jednostkach prowadzących działalność
gospodarczą na terenie gminy Dębno. Jest to obiekt o charakterze podpoziomowonadpoziomowym, przeznaczony do obsługi 3324 gospodarstw domowych,
zlokalizowanych na terenie 13 sołectw gminy Dębno. Powierzchnia składowania
odpadów wynosi około 5200 m2. Niecka składowiska uszczelniona jest materiałem
nieprzepuszczalnym w postaci mieszanki glin, glinołupków i pyłów dymnicowych.
Miąższość warstwy uszczelniającej wynosi około 0,3 m. Eksploatacja składowiska
przewidziana jest do 2015 roku.
3. Na terenie gminy Dębno znajduje się średnioprężna sieć gazowa główna i rozdzielcza.
Obecnie z sieci gazowej korzysta około 84%mieszkańców gminy, natomiast około 0,6%
ludności korzysta z butli gazowych. Na terenie gminy istnieją stacje redukcyjnopomiarowe, w miejscowościach: Porąbka Uszewska (stacja redukcyjno-pomiarowa o
wydajności 1500 [m3/d]), Wola Dębińska i Grabno (dla gazu średnioprężnego) oraz
magistrale gazowe wysokoprężne (pięć magistrali tranzytowych oraz trzy przesyłowe).
14
4. Zasilanie obiektów na terenie gminy w energię elektryczną realizowane jest za
pośrednictwem: energetycznych, napowietrznych linii wysokiego napięcia 400 kV i 110
kV, napowietrznych linii średniego napięcia: 30 kV i 15 kV, stacji transformatorowych
30/0,4 kV i 15/0,4kV, linii napowietrznych i kablowych niskiego napięcia 380/220 V oraz
przyłączy napowietrznych i kablowych. Na terenie gminy znajduje się 84 stacje
transformatorowe (napowietrzne i wnętrzowe: 30/0,4 kV i 15/0,4 kV). Łączna moc
zainstalowanych transformatorów wynosi 8307 kVA. Oświetlenie uliczne występuje na
słupach linii napowietrznych niskiego napięcia lub specjalnie wybudowanych odcinkach
oświetlenia ulicznego. Główny układ sieci rozdzielczych średniego napięcia pracuje w
oparciu o podstawowe źródła zasilania, leżące poza terenem gminy.
5. Obszar gminy Dębno w zakresie telefonii stacjonarnej obsługuje głównie
Telekomunikacja Polska S.A. – rejon Brzesko oraz operator – Telefony Brzeskie. Na
terenie gminy z telefonów stacjonarnych korzysta aktualnie około 2900 abonentów,
zamieszkałych w miejscowościach: Dębno, Sufczyn, Biadoliny Szlacheckie, Maszkienice,
Wola Dębińska, Jastew, Porąbka Uszewska, Doły, Łoniowa, Niedźwiedza, Jaworsko i
Łysa Góra. Teren gminy obsługuje automatyczna centrala telefoniczna, połączona
światłowodem z centralą telefoniczną w Brzesku.
6. Komunikacja drogowa na terenie gminy opiera się o układ dróg krajowych, powiatowych i
gminnych:
- droga krajowa nr 4 (E40) (Kraków-Tarnów-Medyka),
- drogi powiatowe relacji: Bielcza – Wola Dębińska, Maszkienice – Wojkowice, Dębno –
Melsztyn, Biadoliny Szlacheckie, Biadoliny Szlacheckie – Łopot, Sufczyn – Gwoździec,
Łysa Góra – Więckowice, Porąbka Iwkowska – Jadowniki, Łoniowa – Zawada
Uszewska,
- drogi gminne o nawierzchni utwardzonej asfaltem, masą bitumiczną, tłuczniem oraz
drogi o nawierzchni nieutwardzonej (gruntowe).
7. Komunikacja kolejowa na terenie gminy opiera się o linię kolejową relacji Przemyśl –
Kraków, która przebiega przez środkową część gminy, w kierunku wschód – zachód.
Stacja kolejowa zlokalizowana jest w m. Biadoliny Szlacheckie.
III.5.2. Sytuacja demograficzna
Na koniec czerwca 2004 r. na terenie gminy Dębno zamieszkiwało 13 855 osób.
Najwięcej osób zamieszkuje na terenie miejscowości: Dębno, Łysa Góra, Maszkienice,
Porąbka Uszewska, Sufczyn i Wola Dębińska. Najmniejsza liczba mieszkańców zamieszkuje
15
w miejscowościach: Perła, Jastew i Niedźwiedza. Ogółem na terenie gminy Dębno jest 3324
gospodarstw domowych.
Tab. 1. Struktura zaludnienia gminy Dębno (czerwiec 2004 r.)
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
Miejscowość/
Sołectwo
Biadoliny Szlacheckie
Dębno
Doły
Jastew
Jaworsko
Łoniowa
Łysa Góra
Maszkienice
Niedźwiedza
Perła
Porąbka Uszewska
Sufczyn
Wola Dębińska
Ogółem gmina Dębno
Ludność *
Powierzchnia
[osoby]
877
1 572
614
501
701
945
1 512
1 426
610
471
1 257
1 870
1 499
[%]
6,33
11,35
4,43
3,62
5,06
6,82
10,91
10,29
4,40
3,40
9,07
13,50
10,82
[ha]
378
824
612
238
441
827
778
662
448
412
995
961
578
[%]
5,1
10,02
7,47
2,88
5,37
10,09
9,29
8,07
5,28
5,01
12,05
11,64
7,73
13 855
100,0
8 154
100,0
Gęstość
zaludnienia
Liczba
gospodarstw
domowych
2
[osoby/km ]
[szt.]
232
206
191
354
100
169
210
111
159
170
114
219
194
379
215
343
136
141
114
113
126
329
195
434
259
356
169,92
3 324
* liczba osób zameldowanych na terenie gminy Dębno na pobyt stały na koniec czerwca 2004 r.
W okresie 2003 r. na terenie gminy Dębno zanotowano 161 urodzeń i 104 zgony.
Przyrost naturalny w tym okresie czasu był dodatni i wynosił 57 (w wartości bezwzględnej).
Wskaźnik przyrostu naturalnego wynosił odpowiednio 4,16 /1000 ludności. W porównaniu do
lat poprzednich należy stwierdzić znaczne zwiększenie przyrostu naturalnego na terenie
gminy Dębno (2002 r. – 1,47/1000 ludności).
III.5.3. Rolnictwo
Produkcja rolnicza na terenie gminy Dębno rozwija się w wielu kierunkach.
Głównymi są uprawy zbóż i ziemniaków. W produkcji zwierzęcej prowadzony jest głównie
16
chów bydła, trzody chlewnej i drobiu. Produkcja rolnicza na terenie gminy jest
charakterystyczna dla regionu małopolski. Dominującymi gospodarstwami rolnymi są
gospodarstwa o areale od 1 do 5 ha (około 70%). Gospodarstwa o powierzchni powyżej 5 ha
stanowią jedynie około 4% ogółu gospodarstw na terenie gminy Dębno. W 2002 r. na terenie
gminy funkcjonowało 3071 gospodarstw indywidualnych, w tym 2233 gospodarstw
prowadzących wyłącznie działalność rolniczą.
Tab. 2. Struktura gospodarstw rolnych w gminie Dębno w 2002 r.
Wyszczególnienie
Gospodarstwa indywidualne
Działki rolne do 1 ha
Gospodarstwa o powierzchni 1 – 5 ha
Gospodarstwa o powierzchni 5 – 10 ha
Gospodarstwa o powierzchni 10 ha i więcej
Gospodarstwa rolne
Ilość [szt.]
[%]
2251
100,0
629
27,9
1537
68,4
73
3,2
12
0,5
III.5.3.1. Gleby
Na terenie gminy Dębno istnieje duża różnorodność gleb. Najstarszymi utworami
geologicznymi na obszarze gminy są utwory kredowe, występujące w środkowej i
południowej części. Są to wykształcone łupki i piaskowce. Obszar gminy pokrywają również
utwory czwartorzędowe, reprezentowane przez piaski i żwiry wodnolodowcowe, zaliczane do
mezoplejstocenu oraz piaski i żwiry rzeczne, lessy i lessy piaszczyste, mady i mułki. Mułki,
piaski i żwiry rzeczne zalegają w korytach rzek: Uszwicy i Kisieliny oraz potoku Niedźwiedź.
Większość gleb to gleby klas średnich (mady), IVa i IVb, stanowiące tzw. kompleks
zbożowo-pastewny. Zajmują one 56,8 % powierzchni użytków rolnych, natomiast gleby
bardzo dobrej i dobrej jakości, klas: I, II i IIIb kompleksu pszennego, zajmują 31,9 %
powierzchni użytków rolnych (w tym 31,4 % zajmują gleby klasy III). Bonitacja klas użytków
zielonych to gleby klasy IV. Średni wskaźnik klasy dla gruntów ornych wynosi 3,80, dla łąk
3,83, a dla pastwisk 4,01. Wskaźnik jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej dla gminy
Dębno wynosi 75,5.
III.5.4. Przemysł
17
Na terenie gminy Dębno zarejestrowanych jest 326 podmiotów prowadzących poza
rolniczą działalność gospodarczą. Dominującymi formami działalności są: handel, usługi i
budownictwo.
Rys. 3. Struktura poza rolniczej działalności gospodarczej na terenie gminy Dębno
120
liczba podmiotów
100
80
60
40
20
0
handel
usługi
budownictwo
transport
gastronomia
Największe zakłady przemysłowe zlokalizowane są w centralnej części gminy Dębno,
w niewielkiej odległości od głównego szlaku komunikacyjnego przebiegającego przez teren
gminy, tj. drogi krajowej nr 4. Jednostki te prowadzą działalność w branżach: hutniczej
(hutnictwo szkła), odlewniczej (odlewnia metali), spożywczej i budowlanej. Największymi
jednostkami, prowadzącymi działalność produkcyjną na terenie gminy Dębno są:









„MET-CHEM” Zakłady Metalowo-Chemiczne w Pilźnie, ul.3-go Maja 178 – Odlewnia
Metali w Dębnie, 32-852 Dębno,
Huta Szkła Gospodarczego „Damara” Krzysztof Szafrański, 32-852 Dębno,
„Ceramique Polska” Spółka z o.o. w Warszawie, Al.Jerozolimskie 155/76 – Zakład
Produkcyjny w Łysej Górze 247, 32-853 Łysa Góra,
„ABM Solid” S.A. w Tarnowie – Oddział w Dębnie, 32-852 Dębno,
Zakład Produkcji Betonu w Dębnie – „CONTRACTOR” z siedzibą w Krakowie
Przedsiębiorstwo „TEB” Tadeusz Brachucy, 32-854 Porąbka Uszewska 326,
Zakład Przetwórstwa Mięsnego Kazimierz Sowa, Jastew 101, 32-852 Dębno,
„KORA” Sp.J. L.B.Jamer, W.Imioło, 32-828 Biadoliny Szlacheckie 190,
Przedsiębiorstwo Drogowo-Mostowe w Brzesku – Wytwórnia Mas Bitumicznych w Woli
Dębińskiej.
IV. Stan środowiska naturalnego na terenie gminy Dębno
18
Biorąc pod uwagę charakter gminy Dębno należy stwierdzić, że zagrożenie
zanieczyszczania środowiska naturalnego związane jest głównie z bytowaniem człowieka. Ze
względu na to, że około 80% ludności gminy zajmuje się działalności rolniczą, wpływ na
środowisko zanieczyszczeń przemysłowych jest nieznaczny.
IV.1. Zanieczyszczenia wód powierzchniowych
Analizując stan infrastruktury technicznej , która związana jest z gospodarką wodnościekową na terenie gminy, należy stwierdzić, że jest ona nie wystarczająca. Przy 97%
zwodociągowanych gospodarstw domowych na terenie gminy, jedynie 12% gospodarstw
posiada techniczną możliwość wprowadzania wytwarzanych ścieków socjalno-bytowych do
urządzeń kanalizacyjnych. Całkowita długość sieci kanalizacyjnej na terenie gminy wynosi 35
km. Ścieki z pozostałych gospodarstw domowych gromadzone są w zbiornikach wybieralnych
i prawdopodobnie w sposób nielegalny odprowadzane do wód powierzchniowych lub do
ziemi.
Tab. 3. Sieć kanalizacji sanitarnej na terenie gminy Dębno
Miejscowość
Maszkienice
Łysa Góra
Dębno
Wola Dębińska
Razem
Długość sieci kanalizacyjnej
[km]
16,1
7,0
0,3
11,6
35,0
Wprowadzane do istniejącej na terenie gminy sieci kanalizacyjnej ścieki, przed
odprowadzeniem do wód powierzchniowych, oczyszczane są w 4 mechaniczno-biologicznych
oczyszczalniach ścieków, zlokalizowanych w miejscowościach: Maszkienice, Wola
Dębińska, Łysa Góra i Dębno.
Tab. 4. Oczyszczalnie ścieków komunalnych na terenie gminy Dębno
Miejscowość
Odbiornik
Zlewnia Q proj [m3/d]
Qrz[m3/d]
Typ
19
Maszkienice
Rów melioracyjny
Uszwica
258
123
KOS
Wola Dębińska Potok Niedzwiedź
Uszwica
228
100
PROTEC OY
Łysa Góra
Rzeka Kisielina
Wisła
50
50
KOS
Dębno
Potok Niedźwiedź
Uszwica
50
30
KOS
Ścieki powstające na terenie jednostek prowadzących działalność gospodarczą na
terenie gminy Dębno, w większości kierowane są do bezodpływowych zbiorników
wybieralnych i wywożone celem oczyszczenia na oczyszczalnię ścieków w Brzesku.
Największymi zakładami przemysłowymi, które kierują wytwarzane ścieki socjalno-bytowe
do lokalnych urządzeń kanalizacyjnych są:

„MET-CHEM” Zakłady Metalowo-Chemiczne w Pilźnie, ul.3-go Maja 178 – Odlewnia
Metali w Dębnie, 32-852 Dębno,
 „ABM Solid” S.A. w Tarnowie – Oddział w Dębnie, 32-852 Dębno,
W/w jednostki wprowadzają ścieki do sieci kanalizacyjnej w m. Dębno. Ścieki oczyszczane
są w oczyszczalni typu KOS (odbiornik – potok Niedźwiedź),
 „Ceramique Polska” Spółka z o.o. w Warszawie, Al.Jerozolimskie 155/76 – Zakład
Produkcyjny w Łysej Górze 247, 32-853 Łysa Góra.
Zakład wprowadza ścieki do urządzeń kanalizacyjnych w m. Łysa Góra. Ścieki Oczyszczane
są w oczyszczalni typu KOS (odbiornik – rzeka Kisielina).
Jak wykazują okresowe badania jakości ścieków oczyszczonych, odprowadzanych do
wód powierzchniowych z eksploatowanych przez gminę oczyszczalni ścieków komunalnych,
w większości dotrzymują one warunków posiadanych decyzji (pozwoleń wodnoprawnych), na
szczególne korzystanie z wód. Należy w związku z tym przypuszczać, że głównym źródłem
zanieczyszczeń wprowadzanych do cieków wodnych, przepływających przez gminę Dębno są
miejscowości nieskanalizowane, gdzie ścieki z gospodarstw domowych odprowadzane są do
wód bez uprzedniego ich oczyszczenia.
Znaczna ilość zanieczyszczeń związana może być też z niewłaściwym nawożeniem
gruntów rolnych substancjami nawozowymi, które przedostają się w sposób niekontrolowany
do cieków wodnych (bezpośrednio lub z wodami gruntowymi).
Największymi ciekami wodnymi przepływającymi przez teren gminy Dębno są:
 rzeka Uszwica – która bierze swój początek w północnych stokach Beskidu Wyspowego i
uchodzi do rzeki Wisły uchodzi w 150,7 km jej biegu. Przez teren gminy Dębno rzeka ta
20
przepływa w północnej części sołectwa Maszkienice, na niewielkim około 1,6 km
odcinku,
 potok Niedźwiedź – prawobrzeżny dopływ rzeki Uszwicy o powierzchni zlewni 44 km2 i
długości około 14 km. Potok ten w całości przepływa przez teren gminy Dębno, bierze
swój początek na południu gminy, na terenie sołectwa Niedźwiedza i uchodzi do rzeki
Uszwicy na północy, na terenie sołectwa Maszkienice,
 rzeka Kisielina – która bierze swój początek na terenie gminy Dębno, w sołectwie
Sufczyn i uchodzi do rzeki Wisły w km 158,9 km jej biegu. Rzeka ta przepływa przez
wschodnią część terenu gminy Dębno (sołectwa Perła i Biadoliny Szlacheckie), na
niewielkim około 1,8 km odcinku.
Stan czystości wód powierzchniowych rzek przepływających przez teren gminy Dębno
można określić na podstawie badań prowadzonych systematycznie przez Wojewódzki
Inspektorat ochrony Środowiska w Krakowie – Delegaturę w Tarnowie. Nie prowadzi się
badań jakości wód na odcinkach rzek Uszwicy i Kisieliny znajdujących się na terenie gminy
Dębno oraz na całej długości potoku Niedźwiedź. Jednak pośrednio można określić ich jakość
na podstawie badań prowadzonych przez WIOŚ w ramach monitoringu lokalnego,
prowadzonego w punktach usytuowanych: w górnej części biegu rzeki Uszwicy (Poręba
Spytkowska – gmina Brzesko), w środkowej części biegu Uszwicy (m.Borzęcin – gmina
Borzęcin), a także przy ujściach obydwu rzek do Wisły: w m.Wola Przemykowska (gmina
Szczurowa) – ujście Uszwicy do Wisły oraz w m. Wola Rogowska (gmina Wietrzychowice) –
ujście Kisieliny do Wisły.
21
Rys. 4. Stan czystości wód największych cieków powierzchniowych przepływających przez
teren gminy Dębno w 2002 r. (na podstawie badań monitoringowych WIOŚ)
Na podstawie badań monitoringowych przeprowadzonych przez WIOŚ w 2002 r.
stwierdzono, że:
Rzeka Uszwica
1. jakość wód powierzchniowych rzeki Uszwicy pod względem fizyko-chemicznym
przedstawiała się następująco:
 substancje organiczne odpowiadały:
22
-
w punkcie Poręba Spytkowska II klasie czystości ze względu na stężenia
zanieczyszczeń łatwo utlenialnych charakteryzowanych wskaźnikiem BZT5,
- w punkcie Borzęcin – klasie I,
- w punkcie Wola Przemykowska - klasie II ze względu na stężenia zanieczyszczeń
trudno utlenialnych charakteryzowanych wskaźnikiem ChZT(Cr),
 zasolenie na całej badanej długości odpowiadało I klasie czystości,
 stężenia zawiesin do odcinka ujściowego odpowiadały klasie II, a na odcinku
ujściowym klasie III,
 stężenia związków biogennych, do odcinka ujściowego odpowiadały III klasie
czystości, natomiast na odcinku ujściowym nie odpowiadały normom ze względu na
ponadnormatywne stężenia azotynów,
 fosfor ogólny do wylotu ścieków z Brzeska nie przekracza wartości dopuszczalnych
dla klasy II, a od Brzeska do ujścia do Wisły – klasy III,
 fosforany do odcinka ujściowego odpowiadały klasie II, a na odcinku ujściowym –
klasie I; pozostałe wskaźniki tej grupy nie przekraczały wartości dopuszczalnych dla I
klasy czystości,
 zanieczyszczenia specyficzne na całej długości nie przekraczały I klasy czystości.
Ogółem według kryterium fizyko-chemicznego wody Uszwicy do odcinka ujściowego
odpowiadały III klasie czystości, natomiast na odcinku ujściowym nie odpowiadały normom.
O jakości wód Uszwicy w roku 2002 zadecydowały stężenia związków biogennych. Pod
względem hydrobiologicznym rzeka na całej badanej długości znajdowała się w strefie –
mezosaprobowej (II klasa czystości).
2. stan sanitarny Uszwicy :
 odpowiada III klasie czystości do wylotów ścieków z Brzeska,
 nie odpowiada normom od Brzeska do ujścia do Wisły.
Według oceny ogólnej rzeka Uszwica prowadziła wody III klasy czystości do wylotów
ścieków z Brzeska, wody pozaklasowe na całej długości poniżej Brzeska. O końcowej
klasyfikacji wód zadecydowały zanieczyszczenia bakteriologiczne. Przy klasyfikacji nie
uwzględniono zawiesin ze względu na ich mineralny charakter związany z wezbraniami wód.
Wody Uszwicy na badanym odcinku nie wykazują cech eutrofizacji.
Analizują powyższe należy można stwierdzić, że już w górnym biegu rzeka Uszwica
przepływa przez gęsto zaludnione wsie i tereny rolnicze, stając się odbiornikiem ścieków
bytowo-gospodarczych oraz ścieków przemysłowych z małych zakładów przetwórstwa
mięsnego. W środkowym biegu jest odbiornikiem ścieków komunalnych z Brzeska, których
część jest odprowadzana w stanie surowym, a pozostałe są oczyszczane biologicznie razem ze
ściekami przemysłowymi z Okocimskich Zakładów Piwowarskich.
23
Rzeka Kisielina
1. w ocenie fizyko-chemicznej jakość wód rzeki Kisieliny przedstawiała się następująco:
 substancje organiczne odpowiadały II klasie czystości, ze względu na stężenia
związków trudno utlenialnych charakteryzowanych wskaźnikiem ChZT(Cr),
 zasolenie na badanym odcinku rzeki pozostawało na poziomie I klasy czystości,
 zawiesiny odpowiadały III klasie czystości, jednak nie były to zawiesiny mineralne
związane z wezbraniami i nie mogły decydować o końcowej ocenie jakości rzeki,
 związki biogenne odpowiadały I klasie czystości,
 zanieczyszczenia specyficzne odpowiadały I klasie czystości.
2. pod względem fizyko-chemicznym wody Kisieliny odpowiadały II klasie czystości na
badanej długości. Podobnie jak w latach poprzednich, w wodach rzeki notowano
podwyższone do poziomu II klasy stężenia manganu pochodzenia geogenicznego. Pod
względem hydrobiologicznym wody rzeki Kisieliny odpowiadały II klasie czystości –
strefa (-mezosaprobowa),
3. pod względem bakteriologicznym wody rzeki Kisieliny odpowiadały II klasie czystości.
Według oceny ogólnej Kisielina prowadziła wody II klasy czystości, o czym decydowały
zarówno zanieczyszczenia fizyko-chemiczne, jak i bakteriologiczne.
IV.2. Stan wód podziemnych
Teren gminy Dębno jest bardzo ubogi w zasoby wód podziemnych. Nie występują tu
zbiorniki wód podziemnych, a jedynie wody gruntowe. Obserwuje się lokalnie obecność
źródeł – naturalnych, skoncentrowanych wypływów wód podziemnych, zaliczanych do wód
gruntowych.
Ze względu na to, że nie jest prowadzony lokalny montoring jakości wód podziemnych na
terenie gminy, brak jest możliwości oceny ich jakości. Na zanieczyszczenie wód podziemnych
niewątpliwie ma wpływ niski stopień skanalizowania gminy (część ścieków z gospodarstw
domowych, gromadzona jest w nieuszczelnionych zbiornikach wybieralnych lub
odprowadzana bezpośrednio do gruntu) oraz sposoby nawożenia terenów uprawnych (związki
azotu i fosforu).
W 2002 r. w ramach badań przeprowadzonych przez WIOŚ wykonano analizy
fizykochemiczne wód podziemnych tylko w jednym punkcie pomiarowym na terenie gminy
Dębno. Pobrana woda z lokalnego wypływu wód podziemnych z warstwy porowej w
m.Dębno (teren gruntów rolnych), wykazała, że woda znajdowała się w klasie czystości Ib.
24
IV.3. Zanieczyszczenia powietrza
Teren Gminy Dębno nie jest objęty regionalnym ani lokalnym monitoringiem jakości
powietrza. Ocenę stanu aerosanitarnego gminy opierać możemy na wynikach uzyskanych z
monitoringu prowadzonego w punkcie pomiarowym w Brzesku oraz na ocenie stanu jakości
powietrza dla całego Powiatu Brzeskiego. W związku z powyższym poniżej przedstawione
dane jakości powietrza dla całego Powiatu Brzeskiego, które odnoszą się również do Gminy
Dębno. Pomiary stężeń zanieczyszczeń powietrza w powiecie brzeskim prowadzone są w
ramach monitoringu krajowego, regionalnego i lokalnego. Badania prowadzi Wojewódzka
Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna i Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w
Krakowie, Delegatura w Tarnowie. Punkt pomiarowy usytuowany jest w Brzesku, ul.
Głowackiego 51. Wyniki przeprowadzonych pomiarów jakości powietrza atmosferycznego w
latach 2002-2003 zestawiono w poniższej tabeli (stężenia średnioroczne):
Tab. 5. Wielkości stężeń średniorocznych [g/m3] (WIOŚ, 2002-2003; Brzesko, ul.
Głowackiego 51)
Zanieczyszczenie
2001
2002
Dwutlenek siarki
4
9,1
Dwutlenek azotu
47
46,1
Pył zawieszony
16
19,1
Fluor
0,2
45 g/m2/rok
45 g/m2/rok
Kadm (opad pyłu)
4,1 mg/m2/rok
0,7 mg/m2/rok
ołów (opad pyłu)
17 mg/m2/rok
8 mg/m2/rok
Opad pyłu
Szczegółowa analiza wykonana w zakresie emisji monitorowanych substancji
wykazała, że:
a. w zakresie emisji pyłu zawieszonego: stężenie średnioroczne w latach 2001-2002 było
niższe od dopuszczalnego poziomu pyłu w powietrzu (poniżej 50% dopuszczalnego
poziomu Da ze względu na ochronę zdrowia); w porównaniu do roku 2001
zaobserwowano nieznaczny wzrost stężenia średniorocznego pyłu zawieszonego;
stężenie średniodobowe w 2002 roku wyniosło 128,0 g/m3 i przekroczyło o 156%
dopuszczalny poziom Da dla kryterium ochrona zdrowia i o 97% dopuszczalny
25
b.
c.
d.
e.
f.
g.
poziom pyłu zawieszonego o margines tolerancji za rok 2002 (dopuszczalna częstość
przekraczania dopuszczalnego poziomu w roku 35 razy),
w zakresie emisji dwutlenku siarki: stężenie średnioroczne w latach 2001-2002 było
niższe od dopuszczalnego poziomu Da dla kryterium ochrona roślin (10-22%
dopuszczalnego poziomu Da); w porównaniu do 2001 roku zaobserwowano ponad
dwukrotny wzrost stężenia średniorocznego; natomiast stężenie średniodobowe
wyniosło 107,0 g/m3 tj. 71,3% dopuszczalnego poziomu Da dla kryterium ochrona
zdrowia;
w zakresie emisji dwutlenku azotu: stężenie średnioroczne w latach 2001-2002 było
wyższe od dopuszczalnego poziomu Da dla kryterium ochrona roślin (110-115%
dopuszczalnego poziomu Da); w porównaniu do 2001 roku zaobserwowano
nieznaczny spadek stężenia dla kryterium ochrona zdrowia; stężenie średnioroczne
dwutlenku azotu nie przekroczyło dopuszczalnego poziomu powiększonego o
margines tolerancji za rok 2002 tj. 56,0 g/m3;
stężenie średnioroczne fluoru na obszarze miasta Brzeska wyniosło 0,2 g/m3 tj. 10%
poziomu odniesienia, co odpowiada stanowi dobremu. W porównaniu do lat ubiegłych
odnotowano znaczny spadek tego stężenia; w latach 1998-2001 notowano
przekroczenia wartości odniesienia od 10,0% do 225%;
opad pyłu w latach 2001-2002 kształtował się na prawie niezmienionym poziomie 45 g/m2/rok tj. 22,5% Da, co odpowiada stanowi dobremu;
opad ołowiu w latach 2001-2002 kształtował się na poziomie 8-17% Da, co
odpowiada stanowi dobremu; w porównaniu do 2001 roku zanotowano spadek opadu
ołowiu
o ponad 2 razy;
opad kadmu w latach 2001-2002 kształtował się na poziomie 8-40% Da, co
odpowiada stanowi dobremu; w porównaniu do 2001 roku zanotowano spadek opadu
ołowiu o prawie 6 razy;
Reasumując, pod względem stanu zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego powiat
brzeski, w tym również Gmina Dębno kwalifikuje się jako teren nie zanieczyszczony, lecz w
porównaniu do innych regionów województwa małopolskiego wskaźniki te oceniane są jako
średnie. Należy jednak podkreślić, że w ocenie stanu aerosanitarnego Gminy oparto się na
jedynych, dostępnych wynikach pomiarów prowadzonych na terenie miasta Brzesko.
Przypuszczalnie, na pozostałym obszarze powiatu brzeskiego (poza miastem Brzesko) nie
występują przekroczenia dopuszczalnych poziomów substancji.
Aby utrzymać tą tezę,
należałby przeprowadzić całoroczne badania wybranych substancji, w kilku punktach
zlokalizowanych na terenie Powiatu Brzeskiego, w tym przynajmniej w jednym punkcie
zlokalizowanym na terenie Gminy Dębno.
26
Sumaryczna ocena monitoringu powietrza prowadzona pod kątem kwalifikacji
obszarów powiatu do stref zagrożenia wykazała, że obszar powiatu brzeskiego
zakwalifikowany został do następujących stref wymagań stałego monitoringu powietrza:
 w zakresie SO2 – strefy IIIb – brak pomiarów stałych, wystarczające są modelowanie
matematyczne, obiektywne metody szacowania, pomiary wskaźnikowe
 w zakresie NO2 – strefy II – wykonywanie pomiarów mniej intensywnych; pomiary
uzupełniane z innych źródeł takich jak: pomiary wskaźnikowe, modelowanie
matematyczne, obiektywne metody szacowania
 w zakresie pyłu – strefa I – pomiary wysokiej jakości; wyniki pomiarów uzupełniane
z innych źródeł: pomiary wskaźnikowe, modelowanie matematyczne, inne metody
szacowania
 w zakresie ołowiu – strefy IIIb - brak pomiarów stałych, wystarczające są modelowanie
 w zakresie CO – stery IIIb - brak pomiarów stałych, wystarczające są modelowanie
 w zakresie benzenu – strefy I - pomiary wysokiej jakości; wyniki pomiarów
uzupełniane z innych źródeł: pomiary wskaźnikowe, modelowanie matematyczne, inne
metody szacowania
 w zakresie ozonu – strefa I - pomiary wysokiej jakości; wyniki pomiarów uzupełniane
z innych źródeł: pomiary wskaźnikowe, modelowanie matematyczne, inne metody
szacowania
Celem prowadzonego monitoringu powietrza jest uzyskanie informacji o stężeniach
zanieczyszczeń na obszarze poszczególnych stref umożliwiającym:
 dokonanie klasyfikacji stref w oparciu o przyjęte kryteria: dopuszczalny poziom
substancji w powietrzu oraz poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji,
określone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych
poziomów;
 uzyskanie informacji o przestrzennych rozkładach stężeń zanieczyszczeń na obszarze
aglomeracji;
 wskazanie prawdopodobnych przyczyn występowania ponadnormatywnych stężeń
zanieczyszczeń,
 wskazanie potrzeb w zakresie wzmacniania monitoringu i oceny.
W tabeli poniżej podano zasady zaliczania strefy do określonej klasy (A,B,C), które
zależy od stężeń zanieczyszczeń występujących na ich obszarze i wiąże się z określonymi
wymaganiami co do działań w zakresie poprawy jakości powietrza.
27
Tab. 6. Klasy stref i wymagana działania w zależności od poziomów stężeń
zanieczyszczenia, uzyskanych w pierwszej rocznej ocenie jakości powietrza, dla
przypadków gdy jest określony margines tolerancji.
Poziom stężeń
Nie przekraczający wartości
dopuszczalnej*
Powyżej wartości dopuszczalnej*
lecz nie przekraczający wartości
dopuszczalnej powiększonej
o margines tolerancji
Powyżej wartości dopuszczalnej
powiększonej o margines
tolerancji*
Klasa
strefy
A
Wymagane działania
Brak
-
Określenie obszarów przekroczeń
wartości dopuszczalnych
-
wartości dopuszczalnych oraz wartości
dopuszczalnych powiększonych o
margines tolerancji
Opracowanie programu ochrony
powietrza POP
wartości dopuszczalnych oraz
potencjalnych obszarów przekroczeń
wartości dopuszczalnych powiększonych
o margines tolerancji
( uzyskanych w oparciu o dostępne
„niewystarczająco pewne” lecz wstępnie
zaakceptowane dane i metody)
Przeprowadzenie dodatkowych badań w
celu potwierdzenia potrzeby ( lub braku
potrzeby) działań na rzecz poprawy
jakości powietrza
Przeprowadzenie dodatkowych badań w
celu potwierdzenia potrzeby( lub braku
potrzeby) działań na rzecz poprawy
jakości powietrza (opracowanie POP)
B
C
-
Możliwość przekroczenia
wartości dopuszczalnej
powiększonej o margines
tolerancji* na niektórych
obszarach, ocena dla tych
obszarów oparta na podstawach
uznanych za niewystarczające do
zaliczenia strefy do klasy C (do
opracowania POP)
-
B/C
-
-
* z uwzględnieniem dozwolonych częstości przekroczeń określonych w RMŚ w sprawie
dopuszczalnych poziomów
28
Tab. 7. Wynikowe klasy dla poszczególnych zanieczyszczeń oraz ogólna klasa powiatu
brzeskiego uzyskane w wyniku oceny rocznej z uwzględnieniem kryteriów
ustanowionych w celu ochrony zdrowia:
Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych
zanieczyszczeń dla obszaru całej strefy
SO2 NO2 PM10 Pb C6H6
CO O3
A
B
A
A
A
A
A
Klasa
ogólna
strefy
B
Działania wynikające
z klasyfikacji
2 (NO2), 4 (PM10, C6H6)
Zgodnie z przeprowadzoną oceną roczną jakości powietrza ze względu na kryterium
ochrony zdrowia powiat brzeski został zakwalifikowany do klasy B. Działania, jakie należy
podjąć w związku ze stwierdzoną klasą ogólną strefy to określenie obszarów przekroczeń
wartości dopuszczalnych dwutlenku azotu i wzmocnienie systemu oceny ze względu na pył
zawieszony PM10 i benzen
Na jakość życia mieszkańców powiatu brzeskiego coraz bardziej znacząco zaczyna
oddziaływać emisja komunikacyjna. Ponieważ emisja zanieczyszczeń komunikacyjnych jest
największa w pobliżu głównych ciągów komunikacyjnych, a taki ciąg komunikacyjny
występuje na terenie Gminy Dębno (droga krajowa Nr 4), należy przypuszczać, że wpływ
zanieczyszczeń komunikacyjnych na jakość powietrza jest najbardziej znaczący w pasie tej
drogi oraz w jego pobliżu.
Na terenach wiejskich, do jakich zaliczyć należy Gminę Dębno, może w okresie
zimowym być odczuwalne zjawisko wzrostu stężeń zanieczyszczeń typowo energetycznych
(dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, tlenek węgla), spowodowane emisją niską. Może to być
odczuwalne zwłaszcza w stanach pogody radiacyjnej w terenach o słabym przewietrzaniu.
Podsumowując, o jakości powietrza w Gminie Dębno decyduje nie tylko emisja ze źródeł
punktowych, ale przede wszystkim emisja niezorganizowana m.in. ze spalania paliw w
silnikach spalinowych oraz w okresie zimowym – pochodzącą z palenisk domowych (niska
emisja) oraz napływ zanieczyszczeń z sąsiednich gmin.
Integralną częścią monitoringu powietrza jest badanie zanieczyszczeń powietrza wnoszonych
do podłoża poprzez opady atmosferyczne – depozycja mokra. Badania w tym zakresie nie są
jednak prowadzone na terenie Gminy Dębno, ale na terenie sąsiedniej Gminy Czchów. W
okresie objętym pomiarami najwyższy opad atmosferyczny zanotowano w miesiącu
październiku (87mm), a najniższy w marcu (7 mm). Wartość średnia odczynu pH opadu
atmosferycznego w miesiącach zimowych była poniżej poziomu naturalnego tj. 5,63. Wyższe
wartości poziomu odczynu pH notowano w okresie letnim (lipiec 6,73). Największy udział w
dopływie zanieczyszczeń z opadem atmosferycznym miały: siarczany (47,8%), chlorki
(11,3%) i wapnia (13,9%).
Mokra depozycja zanieczyszczeń
29
W lata 2001-2002 prowadzony był na terenie powiatu brzeskiego monitoring
chemizmu opadów atmosferycznych i depozycji zanieczyszczeń do środowiska. Badania
monitoringowe prowadził Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie –
Delegatura w Tarnowie. Badanie prowadzone było w punkcie monitoringowym należącym
do sieci regionalnej w Czchowie.
W tabeli poniżej zestawiono wartości depozycji zanieczyszczeń w poszczególnych
miesiącach, średnie wartości odczynu pH i wysokość opadu atmosferycznego.
Tab. 8. Stężenia zanieczyszczeń w opadach atmosferycznych w 2002 roku oraz wartość
depozycji mokrej w punkcie pomiarowym w Czchowie .[ WIOŚ Kraków Delegatura w Tarnowie Informacja o stanie środowiska powiatu brzeskiego, 2003]
Zanieczyszczenie
Wartość
średnia mg/l
Wartości ekstremalne mgl/l
Chlorki
1,9
Najniższa
0,4 (VII)
Siarczany
7,1
1,5 (X)
18,5 (I)
Fosforany
0,098
0,35 (XI)
Azot amonowy
Azot azotanowy
Sód
1,189
1,088
0,598
<0,03
(VII,VIII)
0,49 (VII)
0,37 (VII)
0,03 (VIII)
Potas
0,86
0,05 (X)
0,7 (XII)
Wapń
1,745
0,4 (IX)
5,3 (IV)
Magnez
Mangan
0,273
0,018
0,72 (III)
0,04 (III)
Żelazo
0,07
0,29 (III)
35,09
1,62 (I)
5,22 (X)
Chrom ogólny
0,001
0,002 (IX)
0,611
0,007
(III,V)
0,087 (X)
Cynk
2,556
Kadm
0,004
0,09 (VIII,IX)
<0,02 (II, V,
VI, VII, X, XII)
<0,05 (V, VI,
VII, VIII, IX)
<0,001 (I, II,
III, IV, V, VI,
VII, VIII, XI)
<0,03 (V, VI,
VII, VIII, IX,
X)
<0,001 (I,
II,IV, V, VI,
VII, VIII, IX,
X, XI, XII)
407,0 10,8 (I) 50,25 (IX)
363,4 13,0 (XII) 48 (IV)
143,8 2,1 (VIII) 34,2 (IV)
6
119,3 2,79 (I)
30,1 (V)
7
630,7
12,54
159 (IV)
(XI)
88,67 2,66 (XI) 10,79 (VI)
11,31 0,26 (XII) 1,74 (X)
Najwyższa
7,1 (I)
Depozycja mg/m2 (okres)
3,2 (III)
2,5 (III)
2,74 (I)
28,1 (I)
0,002 (III)
Suma Najniższa Najwyższa
513,4 15,2 (XI)
75 (IV)
8
2178, 58,5 (XII) 330 (IV)
0
24,97 1,26 (II)
3,48 (X)
18,99 0,76 (XI)
0,543
0,009 (I)
2,7 (IV)
0,087 (X)
30
Zanieczyszczenie
Wartość
średnia mg/l
Miedź
0,0011
Nikiel
0,001
Ołów
Odczyn pH
Przewodność
elektryczna
S/cm
Jony wodoru
[mm]
Wysokość opadu
[mm]
0,013
5,075
56,8
Wartości ekstremalne mgl/l
Najniższa
0,006 (II)
<0,001 (VII,
VIII, X)
0,002 (X)
4,06 (I)
14 (IX)
Najwyższa
0,014 (XI,
XII)
0,004 (I)
0,039 (VIII)
6,73 (VII)
200 (I)
Depozycja mg/m2 (okres)
Suma Najniższa Najwyższa
3,064 0,084 (II) 0,664 (VI)
0,791 0,014 (II, 0,166 (V()
III)
5,567 0,14 (II) 0,747 (VI)
5,637
2
536
0,0133
(VII)
7 (III)
1,547 (X)
87 (X)
Z analizy wielkości stężeń i obliczonych depozycji poszczególnych zanieczyszczeń w
opadzie atmosferycznym wynika, że:
 znaczący udział w depozycji zanieczyszczeń mają takie zanieczyszczenia jak: siarczany,
chlorki, azot azotanowy, azot amonowy, fosforany, fosforany rozpuszczone, wapń, potas,
sód, żelazo, magnez, mangan,
 udział takich zanieczyszczeń jak: chrom, kadm, miedź, nikiel i ołów jest nieznaczny
a sumaryczny ich udział w depozycji nie przekracza 1 mg/m2.
IV.4. Zanieczyszczenia powierzchni ziemi
Do najpoważniejszych zagrożeń, których skutkiem może być zanieczyszczenie
powierzchni ziemi, powodowane przez przemysł, komunikację i gospodarkę komunalną,
należą:
- emisja do powietrza zanieczyszczeń technologicznych z przemysłu oraz spalania paliw
płynnych i stałych,
31
-
zanieczyszczenie powierzchni ziemi odpadami oraz zajmowanie terenów pod
składowiska,
- zanieczyszczenie wód ściekami oraz odciekami ze składowisk odpadów,
Nie bez znaczenia dla środowiska glebowego jest działalność rolnicza. Analizując
zagrożenia rolnicze, należy mieć na uwadze błędy popełnione w przeszłości, takie jak:
nadmierne wylesienia, osuszanie bagien, eksploatacja torfowisk, błędnie prowadzone
melioracje, ale również stosowane w uprawie środki ochrony roślin i nawozy.
Na terenie gminy Dębno zanieczyszczenie powierzchni ziemi poprzez powietrze
atmosferyczne następuje głównie ze źródeł komunikacyjnych (spalanie paliw w pojazdach
samochodowych poruszających się droga krajową nr 4), energetycznych i przemysłowych
(emisja zanieczyszczeń z zakładów przemysłowych, zlokalizowanych głównie w Tarnowie i
Brzesku). Podstawowymi substancjami zanieczyszczającymi są: metale ciężkie, związki siarki
i wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA).
Skutkiem niewłaściwego nawożenia upraw rolnych jest zanieczyszczenie gleb
substancjami biogennymi (związki azotu i fosforu).
Poważne zagrożenie dla powierzchni ziemi na terenie gminy Dębno związane jest z
niewłaściwym gospodarowaniem odpadami, w tym głównie odpadami komunalnymi. Na
terenie gminy w m.Maszkienice funkcjonuje składowisko odpadów komunalnych
(uszczelnione warstwą materiałów nieprzepuszczalnych, w postaci mieszanki glin,
glinołupków i pyłów dymnicowych, o miąższość około 0,3 m), jednak jak obliczono (na
podstawie wskaźników uwzględniających dane demograficzne) w opracowanym „Gminnym
planie gospodarki odpadami dla gminy Dębno”, z 3097,85 Mg odpadów wytworzonych w
2003 r., jedynie 52,6% została zebrana i unieszkodliwiona na terenie obiektu (1630 Mg).
Pozostała ilość, tj. około 1467,85 Mg odpadów nie trafiła na składowisko.
Analizując generowane na terenie gminy strumienie odpadów, można przypuszczać, że
część wytworzonych odpadów komunalnych została zagospodarowana „u źródła” w sposób
nastepujący:
 odpady o charakterze organicznym, stanowiące około 12 % ogólnej masy odpadów
komunalnych, wykorzystywane są we własnym zakresie do skarmiania zwierząt
hodowlanych i domowych lub produkcji kompostu (teren gminy charakteryzuje się
zabudową wiejską, zagrodową),
 część odpadów wykorzystywana jest w gospodarstwach domowych do celów opałowych
(np. papier i tektura, tekstylia, stanowiące około 14% ogólnej masy odpadów),
 odpady w postaci złomów metali zostały częściowo zbierane przez mieszkańców i
przekazane do punktów skupu surowców wtórnych (około 3 % ogólnej ilości
wytwarzanych odpadów).
32
Niewątpliwym jednak jest, ze część odpadów komunalnych jest składowana na
„dzikich” składowiskach odpadów lub zakopywana w ziemi. Część odpadów może być
również spalana w nieprzystosowanych do tego celu paleniskach gospodarstw domowych lub
bezpośrednio na powierzchni ziemi.
Ze względu na brak odpowiednich danych, stan zanieczyszczenia powierzchni ziemi na
terenie gminy Dębno jest trudny do określenia. Prowadzony przez WIOŚ monitoring jakości
gleb na terenie województwa małopolskiego obejmuje 17 punktów kontrolno-pomiarowych.
Jednak wszystkie punkty monitoringowe zlokalizowane są poza terenem powiatu brzeskiego.
Najbliższe usytuowane są w powiecie tarnowskim, w m.Biała (gmina Tarnów) oraz w
m.Zakliczyn (gmina Zakliczyn).
IV.5. Klimat akustyczny
Do źródeł uciążliwości związanych z hałasem należą przede wszystkim komunikacja i
przemysł. Komunikacja, z uwagi na dynamiczny rozwój przemysłu motoryzacyjnego, a
jednocześnie wzrost mobilności społeczeństwa, w dużej mierze związany popularyzacją
turystyki, jest obecnie dominującym źródłem hałasu. Hałas w ujęciu przestrzennym,
przyjmuje w tym przypadku charakter liniowy i związany jest z przebiegiem tras
komunikacyjnych. Największe uciążliwości związane są z komunikacją samochodową na
terenie dużych ośrodków miejskich o gęstej zabudowie i złożonym układzie drogowym. W
mniejszym zakresie hałas dotyczy obszarów niezurbanizowanych, gdzie zdolności
przepustowe w odniesieniu do ruchu samochodowego są większe.
W Gminie Dębno można rozróżnić następujące grupy źródeł hałasów:
 hałas komunikacyjny, w skład którego wchodzą drogowe arterie komunikacyjne oraz
magistrale kolejowe;
 hałas przemysłowy, który w analizowanym przypadku emitowany jest przez średniej
wielkości zakłady produkcyjne (np. odlewnia „Met-Chem” w Dębnie, ABM Solid w
Dębnie, WMB-Wola Dębińska) lub instalacje (np. stacje paliw ulokowane wzdłuż drogi
krajowej nr 4);
 hałas linii elektroenergetycznych;
Hałas drogowy
Gmina Dębno położona jest przy międzynarodowej trasie Kraków-Medyka tj. przy
drodze krajowej nr 4 między Krakowem a Tarnowem. To dogodne położenie przy trasie z
zachodu oraz z północy na południe stwarza możliwości bezpośredniego kontaktu z krajami
Europy. Usytuowanie takie sprawia, iż tereny położone w pobliżu tak ruchliwej trasy
komunikacyjnej znajdują się w zasięgu ponadnormatywnego oddziaływania nie tylko w
33
stosunku od dopuszczalnych wartości poziomów dźwięku określonych w Rozporządzeniu
Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 13 maja 1998 r.
[Dz. U. Nr 66, poz.436] (rozporządzenie obowiązywało do dnia 30 czerwca 2004 roku, jednak
z braku obowiązujących aktów prawnych podawane jest w opracowaniu w celach
porównawczych), ale jak pokazują to badania Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony
Środowiska, w stosunku do wartości progowych, które precyzuje Rozporządzenie Ministra
Środowiska z dnia 09 stycznia 2002 roku w sprawie wartości progowych poziomów hałasu
[Dz. U. Nr 8, poz. 81]. Taki stan rzeczy obrazują pomiary hałasu prowadzone od jesieni 1996
roku do jesieni roku 2001 i zamieszczone w „Raporcie o stanie ochrony środowiska
w województwie małopolskim w 2001 roku” opracowanym przez Wojewódzki Inspektorat
Ochrony Środowiska w Krakowie.
Badania WIOŚ prowadzone były na terenie m.Brzeska. Charakter hałasu drogowego
pozwala jednak na ocenę jego poziomów wzdłuż całej linii komunikacyjnej na podstawie
pomiarów przeprowadzonych w jednym miarodajnym punkcie, ponieważ natężenie ruchu
pojazdów determinujące poziom końcowy jest podobne w każdym punkcie lezącym wzdłuż
danej trasy.
Na terenie Brzeska WIOŚ przeprowadził badania hałasu pochodzącego od Drogi
Krajowej nr 4 w porze dziennej w dwóch punktach pomiarowych: PSU-1 oraz PSU-2, w
których określono następujące wielkości:
a. równoważny poziom dźwięku – LAeq w [dB],
b. natężenie ruchu pojazdów z selekcją na pojazdy ciężkie.
W tabeli nr 8 oraz na rys. nr 5 przedstawiono wyniki pomiarów równoważnego
poziomu dźwięku LAeq w dB(A) dla punktów pomiarowych PSU-1 oraz PSU-2
zlokalizowanych na terenie Brzeska.
Pomiary wykazują przekroczenia dopuszczalnych poziomów dźwięku w zakresie od
15,8 dB do 19,2 dB dla punktu pomiarowego PSU-1 oraz od 17,9 dB do 20,2 dB dla punktu
pomiarowego PSU-2. We wszystkich punktach pomiarowych stwierdzono przekroczenia
wartości progowej, które mieszczą się w granicach od 1,1 dB do 4,5 dB dla obydwu punktów.
W tabeli nr 9 przedstawiono wyniki pomiarów natężenia ruchu w tych samych punktach
pomiarowych.
Tab. 9. Wyniki pomiarów równoważnego poziomu dźwięku LAeq w dB(A) dla punktów
pomiarowych PSU-1 oraz PSU-2 zlokalizowanych na terenie Brzeska (przy
obwodnicy Brzeska).
Badany punkt
Miejscowość
Wartość progowa w dB
PS U-1
PSU-2
Brzesko
75
34
Jesień 96
79,2
80,2
Wiosna 97
76,9
79,0
Jesień 97
79,5
79,5
Wiosna 98
75,8
78,5
Jesień 98
78,3
77,9
Wiosna 99
77,1
79,4
Jesień 99
76,2
79,7
Wiosna 2000
76,3
78,3
Jesień 2000
76,7
78,8
Wiosna 2001
76,6
79,5
Jesień 2001
76,5
78,4
81
Równoważny poziom dźwięku dB(A)
80
79
78
77
76
75
74
73
Je sie ń 96
Wiosna 97
Je sie ń 96
Wiosna 98
Je sie ń 98 Wiosna 99
Je sie ń 99
Wiosna 2000 Je sień 2000 Wiosna 2001 Je sie ń 2001
Poszczególne okresy pomiarowe
Rys. 5. Interpretacja graficzna otrzymanych wyników pomiarów równoważnego poziomu
dźwięku LAeq w dB(A) dla punktów pomiarowych PSU-1 oraz PSU-2 zlokalizowanych
na terenie Brzeska.
Tab. 10. Natężenie ruchu pojazdów [poj./h] dla punktów pomiarowych PSU-1 oraz PSU-2
zlokalizowanych na terenie Brzeska.
Badany punkt
PS U-1
Miejscowość
PSU-2
PSU-1
PSU-2
wszystkie pojazdy
pojazdy ciężkie
Brzesko
Brzesko
Brzesko
35
Jesień 96
276
276
208
208
Wiosna 97
400
382
208
186
Jesień 97
226
226
214
214
Wiosna 98
290
290
204
204
Jesień 98
474
502
174
168
Wiosna 99
304
304
208
208
Jesień 99
516
516
230
230
Wiosna 2000
322
322
202
202
Jesień 2000
462
524
238
222
Wiosna 2001
350
350
242
242
Jesień 2001
368
368
192
192
Pozostała sieć dróg na terenie Gminy Dębno to drogi o randze dróg powiatowych i
gminnych. W przyszłości planowana jest budowa Autostrady A4 z Krakowa w kierunku
Medyki, która przechodzić będzie przez teren Gminy. Inwestycja ta może spowodować
lokalne zagrożenia klimatu akustycznego.
Hałas kolejowy
Wykonane w roku 2000 badania monitoringowe hałasu pochodzącego od linii
kolejowych, wskazują, iż transport kolejowy jest źródłem emisji hałasu o znacznych
poziomach, a zlokalizowane tereny chronione w pobliżu torowisk narażone są na
ponadnormatywne oddziaływanie zarówno w porze dziennej jak i nocnej. Zagrożeniem jest
duża propagacja fali dźwiękowej w porze nocnej, która może swym zasięgiem objąć tereny
oddalone nawet o kilkaset metrów.
Przez Gminę Dębno przechodzi magistrala kolejowa Kraków – Medyka. Rozwój
kolejnictwa wiąże się przede wszystkim ze wzrostem prędkości poruszania się pociągów, co
bez zastosowania odpowiednich zabezpieczeń oraz cichszych konstrukcji skutkować będzie
coraz większymi oddziaływaniami akustycznymi.
Hałas przemysłowy
Hałas przemysłowy, obok hałasu drogowego (ulicznego) i kolejowego decyduje o
ogólnym poziomie uciążliwości hałasowej w skali kraju. Szczególnie uciążliwe są stacjonarne
źródła hałasu (obiekty przemysłowe i usługowe) położone w pobliżu budynków
mieszkalnych, stanowiąc jedną z głównych przyczyn skarg w tym zakresie.
36
Polskie normy w zakresie dopuszczalnego poziomu hałasu w środowisku są
stosunkowo restrykcyjne. Wiele obiektów nie jest w związku z tym w stanie ograniczyć
emitowanego hałasu nawet stosując dodatkowe urządzenia, bądź instalacje ochronne.
Pośrednio potwierdzają to dane dotyczące skali przekroczeń.
Na terenie Gminy Dębno brak jest dużych zakładów przemysłowych emitujących z
pracujących instalacji hałas o ponadnormatywnym charakterze. Istniejące największe na
terytorium Gminy źródła hałasu znajdujące się na terenie takich zakładów jak:
- ABM SOLID w Dębnie,
- Odlewnia Żeliwa „Met-Chem” w Dębnie,
- Wytwórnia Mas Bitumicznych w m.Wola Dębińska,
- Huta Szkła „Damara” w Dębnie,
- Kamionka „Ceramique” w m.Łysa Góra,
- Zakład Produkcji Betonu w Dębnie – „CONTRACTOR” z siedzibą w Krakowie
znajdują się z dala od terenów ochrony akustycznej (zabudowy mieszkalnej).
Na terenie Gminy Dębno nie ma jednostek, które posiadałyby decyzje o
dopuszczalnym poziomie hałasu.
Hałas linii elektroenergetycznych
System przesyłu energii elektrycznej w kraju oparty jest o linie wysokiego napięcia
(WN), linie niskiego napięcia (NN) oraz stacje elektroenergetyczne (rozdzielacze). Hałas linii
elektroenergetycznych WN spowodowany jest zjawiskiem ulotu i zależny jest
od następujących czynników:
 parametrów technicznych linii (napięcie fazowe, geometria układu przesyłowego
i obciążenie),
 czynniki środowiskowe (warunki atmosferyczne, terenowe i zapylenie),
 stan techniczny linii.
Dla linii elektroenergetycznych normowany jest tzw. długotrwały średni poziom
dźwięku A. Zagadnienia dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku uregulowane
zostały przez Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i
Leśnictwa z dnia 13 maja 1998 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w
środowisku [Dz. U. nr 66, poz. 436].
Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 roku „Prawo ochrony środowiska” [Dz. U. Nr 62,
poz.627], ustawą z dnia 27 lipca 2001 roku o wprowadzeniu ustawy „Prawo ochrony
środowiska” i ustawy o odpadach i zmianie niektórych ustaw [Dz. U. Nr 100, poz.1085],
dokumentem pn. „II Polityka Ekologiczna Polski” oraz Dyrektywą Parlamentu Europejskiego
2002/49/WE oraz Rady Unii Europejskiej z dnia 25 czerwca 2002 roku
w sprawie oceny i kontroli poziomu hałasu w środowiska dla powiatu brzeskiego istnieje
obowiązek wykonania mapy akustycznej do 2015 roku. Mapa akustyczna sporządzana dla
Powiatu obejmować będzie zatem również teren Gminy Dębno.
37
IV.6. Pola elektromagnetyczne
Na terenie Gminy Dębno znajduje się magistrala elektroenergetyczna 400 kV oraz linie 110
kV będące źródłem promieniowania elektromagnetycznego. Na terenie Gminy aktualnie brak
jest pracujących stacji bazowych telefonii komórkowej.
Dotychczas nie wykonywano pomiarów natężenia pola wokół linii elektroenergetycznych.
Pomiary natężenia pola elektromagnetycznego wykonuje się natomiast, zgodnie z
obowiązującymi przepisami prawa, przy oddawaniu do użytkowania stacji bazowych telefonii
komórkowej oraz nowych linii elektroenergetycznych o napięciu 400 kV . W przypadku, gdy
wyniki pomiarów wykazują przekroczenia dopuszczalnych norm użytkowanie takich
obiektów jest wstrzymywane.
IV.7. Inne zagrożenia
Innymi zagrożeniami, mogącymi mieć wpływ na stan środowiska na terenie gminy
Dębno mogą być sytuacje nieprzewidywalne, określane jako poważne awarie.
Zgodnie z art. 3 pkt 23 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U.
z 2001 r. Nr 62, poz.627 z p.z.), pod pojęciem poważnej awarii rozumie się zdarzenie, w
szczególności emisję, pożar lub eksplozję powstałą w trakcie procesu przemysłowego,
magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych
substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi
lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem.
Na terenie gminy Dębno potencjalny problem nadzwyczajnych zagrożeń środowiska
wynikających z awarii przemysłowych nie występuje, ze względu na brak instalacji,
zakwalifikowanych do zakładów o dużym i zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii
przemysłowych.
Sytuacje awaryjne mogą jednak dotyczyć jednostek prowadzących dystrybucję paliw
(stacji paliw), usytuowanych wzdłuż głównego ciągu komunikacyjnego, jakim jest droga
krajowa nr 4. Potencjalnym źródłem zagrożenia na terenie gminy jest również transport
drogowy i kolejowy, którym przewozi się ładunki niebezpieczne (przewóz paliw płynnych,
środków chemicznych, odpadów niebezpiecznych itp.).
V. Zamierzenia i cele w zakresie ochrony środowiska
Zamierzenia ekologiczne określone w niniejszym Programie Ochrony Środowiska
skorelowano z zatwierdzonymi programami ochrony środowiska wyższego rzędu, a w
szczególności z:
38

„Wojewódzkim Programem Ochrony Środowiska wraz z Planem Gospodarki
Odpadami na lata 2003-2014 dla województwa małopolskiego”,

„Programem Ochrony Środowiska dla Powiatu Brzeskiego, na lata 2004 – 2015”,
oraz Planem Rozwoju Lokalnego gminy Dębno.
Gminny program ochrony środowiska został uszczegółowiony, w sposób umożliwiający
jego realizację przez jednostkę samorządową, którą jest gmina Dębno. Założenia programu
obejmują okres najbliższych 4 lat, z tym że przewidziane w nim działania w perspektywie
obejmują kolejne 4 lata. Przy formułowaniu celów krótkookresowych (4 lata) wraz z
działaniami perspektywicznymi (na okres kolejnych 4 lat) oparto się na założeniach
określonych w Powiatowym Programie Ochrony Środowiska. Odniesiono się do tych
problemów, które dotyczą społeczności lokalnej, ale są również istotne dla realizacji polityki
ekologicznej powiatu brzeskiego.
Założenia wyjściowe do opracowania programu ochrony środowiska opierają się
na celach strategicznych określonych w „Polityce Ekologicznej państwa na lata 2003-2006 z
uwzględnieniem perspektyw na lata 2007-2010”.
Naczelną zasadą realizacji polityki ekologicznej państwa jest zasada zrównoważonego
rozwoju. Realizacja tej zasady konkretyzuje się poprzez ustalenia określone w Wojewódzkim
Programie ochrony Środowiska dla województwa małopolskiego:
 zasada “likwidacji aktualnych problemów”,
 zasada “zanieczyszczający płaci”,
 zasada prewencji (zapobiegania przyszłym problemom) i oszczędnego korzystania
zasobów naturalnych,
 zasada integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi,
 zasada odpowiedzialności grup zadaniowych i zasada uspołecznienia,
 zasada regionalizmu,
 zasada skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej.
W niniejszym Programie Ochrony Środowiska wymieniono priorytety realizacji
określonych celów pod względem ważności dla realizacji Programu, według następującej
kolejności:
1. W zakresie ochrony i poprawy jakości środowiska:
a. ochrona wód i kształtowanie stosunków wodnych,
39
b. gospodarka odpadami - ograniczenie ilości wytwarzanych odpadów oraz
wdrożenie nowoczesnego systemu ich wykorzystywania i unieszkodliwiania,
c. ograniczanie zanieczyszczeń powietrza i przeciwdziałanie zmianom
klimatycznym,
d. przeciwdziałanie wprowadzaniu do środowiska źródeł
promieniowania
elektromagnetycznego.
e. ochrona przed hałasem - zmniejszenie uciążliwości hałasowej w środowisku,
f. ochrona przed klęskami żywiołowymi i minimalizowanie ich skutków;
g. ochrona przyrody, krajobrazu i różnorodności biologicznej,
2. W zakresie racjonalnego użytkowania zasobów środowiska:
a. ochrona gleb i rekultywacja terenów zdegradowanych - zapewnienie ochrony
najlepszej jakości gleb, racjonalne wykorzystanie ziemi (w tym rozwój
rolnictwa ekologicznego),
b. wykorzystanie energii odnawialnej – propagowanie korzystania z
odnawialnych źródeł energii, wspieranie działań na rzecz wykorzystania źródeł
energii odnawialnej,
c. dotrzymanie dopuszczalnych standardów substancji zanieczyszczających
powietrze atmosferyczne.
3. W zakresie edukacji ekologicznej, dostępu do informacji o środowisku:
a. propagowanie idei ochrony środowiska oraz trwałego i zrównoważonego
rozwoju (ekonomicznego, ekologicznego i społecznego) w społeczeństwie.
VI. Harmonogram realizacji przedsięwzięć
Harmonogram realizacji przedsięwzięć ekologicznych na terenie gminy Dębno
obejmuje zadania o charakterze inwestycyjnym jak również organizacyjno-prawnym. Zadania
te zostały sformułowane po analizie istniejącego stanu środowiska w gminie oraz w oparciu o
40
zapisy zawarte w „Planie Rozwoju Lokalnego Gminy Dębno na lata 2004 – 2015”. Niniejszy
rozdział zawiera uszczegółowienie zadań.
Wraz z harmonogramem realizacji działań gminy określone zostały także szacunkowe
koszty realizacji niektórych zadań o charakterze inwestycyjnym. Część z tych zadań
realizowana powinna być z udziałem środków własnych gminy, część natomiast
współfinansowania przez instytucje lub podmioty gospodarcze albo osoby fizyczne.
Gmina Dębno powinna przystępować do realizacji wszystkich zadań w terminie
możliwie szybkim, w miarę posiadanych możliwości organizacyjnych i finansowych.
Zadania własne gminy
Zadania samorządów gminnych obejmują przedsięwzięcia finansowane w całości lub
częściowo ze środków pozostających w dyspozycji gmin.
Zadania koordynowane
Zadania te realizowane będą przez organy administracji samorządowej oraz przez
podmioty gospodarcze i inne instytucje. W wykazach tych zadań wskazano jednostki
odpowiedzialne oraz podmioty uczestniczące w realizacji.
Zadania o charakterze organizacyjno-prawnym
Realizacja Programów Ochrony Środowiska odbywać się będzie zgodnie z zasadą
zrównoważonego rozwoju, w oparciu o kompetencje podmiotów zarządzających
środowiskiem. Zarządzanie środowiskiem realizowane jest na kilku szczeblach. Na poziomie
wojewódzkim zarządzanie środowiskiem prowadzi administracja rządowa, samorządowa
województwa oraz instytucje im podporządkowane. Działania podejmowane są także
na szczeblu powiatu i gminy.
Zadania inwestycyjne
Zadania inwestycyjne dotyczą wspierania finansowego przedsięwzięć podejmowanych
dla poprawy jakości środowiska. Wsparcia finansowego udzielają fundacje, banki, organizacje
rządowe. Szczegółowe omówienie finansowania programu zawarto w rozdziale VIII
niniejszego Programu.
41
Tab. 11. Harmonogram realizacji przedsięwzięć ekologicznych na terenie gminy Dębno w latach 2004 – 2011.
Lp.
1.
Opis przedsięwzięcia
Oczekiwane rezultaty
Okres realizacji
Ochrona wód i kształtowanie stosunków wodnych
Bieżąca kontrola sprawności systemu
Ograniczenie zanieczyszczenia wód
2004 – 2011
odprowadzania ścieków oraz stanu
powierzchniowych i podziemnych
technicznego zbiorników wybieralnych oraz powierzchni ziemi.
na ścieki sanitarne
Źródła
finansowania
Planowane
nakłady finansowe
[tys. zł]
Środki budżetowe
gminy
bd
2.
Budowa nowych odcinków sieci
kanalizacji sanitarnej w
miejscowościach: Wola Dębińska,
Dębno, Jastew, Porąbka Uszewska,
oraz powierzchni ziemi.
2004 – 2006
Środki budżetowe
gminy
WFOŚiGW
18219,0
3.
Budowa nowych odcinków sieci
kanalizacji sanitarnej z przyłączami w
miejscowościach: Łysa Góra, Sufczyn,
Perła i Biadoliny Szlacheckie
2007 - 2011
Środki budżetowe
gminy
Fundusze
strukturalne
WFOŚiGW
bd
4.
Wprowadzanie zapisów w planie
zagospodarowania przestrzennego
chroniących obszary szczególnie
wrażliwe przed ingerencją mogącą
spowodować pogorszenie jakości wód
powierzchniowych i podziemnych.
2004 – 2011
Środki budżetowe
gminy
bd
Gospodarka odpadami
42
Lp.
5.
Wprowadzenie planowanego sposobu
zbierania odpadów komunalnych na
terenie gminy (zakup dodatkowych
kontenerów i worków na odpady)
6. Wprowadzenie ręcznej segregacji
odpadów na terenie składowiska
odpadów w m.Maszkienice
7. Wykonanie systemu monitoringu na
terenie składowiska odpadów w m.
Maszkienice
8. Likwidacja dzikich składowisk odpadów
na terenie gminy
9. Ustalenie lokalizacji i zakup terenu pod
inwestycję związaną z budową linii
odzysku i sortowania odpadów
komunalnych
10. Budowa i uruchomienie linii odzysku i
sortowania odpadów komunalnych
Ochrona powierzchni ziemi –
ograniczenie ilości odpadów
kierowanych do składowania
11. Organizacja gminnych punktów zbiórki
odpadów niebezpiecznych
Ograniczenie zanieczyszczania wód
podziemnych
Ochrona powierzchni ziemi
Okres realizacji
2004 - 2006
Źródła
finansowania
Planowane
nakłady finansowe
[tys. zł]
Środki budżetowe
bd
gminy
2004 r.
Środki budżetowe
gminy
bd
2004 r.
Środki budżetowe
gminy
WFOŚiGW
Środki budżetowe
gminy
Środki budżetowe
gminy
bd
Środki budżetowe
gminy
NFOŚiGW
Środki pomocowe
UE
Środki budżetowe
gminy
bd
2004 – 2005
2004 r.
2005 – 2007
ograniczenie strumienia odpadów
niebezpiecznych kierowanych do
składowania
2005 – 2007
bd
bd
bd
43
Lp.
12. Weryfikacja uchwały o utrzymaniu
porządku i czystości na terenie gminy
Dębno, w zakresie gospodarowania
odpadami
13. Udział w realizacji założeń PPGO
(tworzenie Zakładu Zagospodarowania
Odpadów dla gmin powiatu brzeskiego)
Okres realizacji
wprowadzenie racjonalnej gospodarki
odpadami na terenie gminy
2005 r.
wprowadzenie racjonalnej gospodarki
odpadami na terenie gminy
2005 – 2007
Źródła
finansowania
Planowane
nakłady finansowe
[tys. zł]
Środki budżetowe
bd
gminy
Środki budżetowe
gminy
Środki pomocowe
UE
WFOŚiGW
Ograniczanie zanieczyszczeń powietrza i przeciwdziałanie zmianom klimatycznym
14. Remont i termomodernizacja obiektów Ograniczenie zużycia nośników
2004 - 2006
Środki budżetowe
użyteczności publicznej (obiekty szkół
energii i emisji zanieczyszczeń
gminy
podstawowych w: Biadolinach
energetycznych do powietrza
WFOŚiGW
Szlacheckich, Porąbce Uszewskiej,
Dębnie, obiekt Urzędu Gminy w
Dębnie).
15. Remont i termomodernizacja obiektów Ograniczenie zużycia nośników
2007 – 2011
Środki budżetowe
użyteczności publicznej (obiekt Urzędu energii i emisji zanieczyszczeń
gminy
Gminy w Dębnie).
energetycznych do powietrza
WFOŚiGW
Przeciwdziałanie wprowadzaniu do środowiska źródeł promieniowanie elektromagnetycznego
16. Wprowadzanie zapisów do planów
Ograniczenie emisji do środowiska
2004 – 2011
Środki budżetowe
zagospodarowania przestrzennego w
promieniowania elektromagnetygminy
zakresie możliwości lokalizacji urządzeń cznego
emitujących promieniowanie
elektromagnetyczne
Ochrona przed hałasem - zmniejszenie uciążliwości hałasowej w środowisku
bd
1091
bd
bd
44
Lp.
17. Remonty, w tym utwardzanie lub
wymiana nawierzchni dróg gminnych
(Dębno – Doły, Doły – Krzyż,
Maszkienice – Jadowniki, Sufczyn –
Rajsko – Rudka, Łoniowa – Pańskie
Pola. Jastew – Rogal, Dębno „przez
wieś”, Sufczyn – Rajsko)
18. Remonty, w tym utwardzanie lub
wymiana nawierzchni dróg gminnych
(Maszkienice – Wola Dębińska,
Łoniowa – Jaworsko, Niedźwiedza –
Łysa Góra, Łysa Góra – Jaworsko.
Jastew „przez wieś”, Perła – Biadoliny
Szlacheckie, remonty dróg rolniczych)
19. Budowa ścieżek rowerowych
Okres realizacji
Ograniczenie emisji hałasu
komunikacyjnego
2004 – 2006
komunikacyjnego
2007 – 2011
komunikacyjnego
2007 – 2011
Źródła
finansowania
Planowane
nakłady finansowe
[tys. zł]
Środki budżetowe
2792,5
gminy
Środki pomocowe
UE
Środki budżetowe
gminy
Środki pomocowe
UE
bd
Środki budżetowe
gminy
Środki pomocowe
UE
Ochrona przed klęskami żywiołowymi i minimalizowanie ich skutków
20. Bieżąca konserwacja cieków wodnych
Ochrona przed powodzią
2004 – 2011
Środki budżetowe
gminy
WFOŚiGW
bd
bd
45
Lp.
Okres realizacji
21. Remonty i umacnianie miejsc
Ochrona przed powodzią
2004 – 2006
szczególnie narażonych na zagrożenie
wodne (usuwanie osuwisk i umacnianie
terenu w m.Porąbka Uszewska,
Niedźwiedza, Łysa Góra i Jaworsko oraz
dróg relacji: Łoniowa – Pańskie Pola i
Jastew – Lesisko)
Ochrona przyrody, krajobrazu i różnorodności biologicznej
22. Poprawa funkcjonalności zespołu
Rozwój systemów zieleni łączących
2007 – 2011
zabudowy i ochrona dziedzictwa
zadania ochrony i rekonstrukcji
kulturowego
zieleni urządzonej z ochroną i
rekonstrukcją obiektów zabytkowych
Źródła
finansowania
Planowane
nakłady finansowe
[tys. zł]
Środki budżetowe
1838,3
gminy
WFOŚiGW
Środki budżetowe
bd
gminy
Fundusze
strukturalne
Konserwator
zabytków
23. Pielęgnacja zieleni wiejskiej.
Ochrona przyrody. Zwiększenie
2007 – 2011
Środki budżetowe
bd
Wzbogacenie przestrzeni publicznej w
atrakcyjności agroturystycznej gminy.
gminy
tereny zielone, skwery, place
Fundusze
strukturalne
Ochrona gleb i rekultywacja terenów zdegradowanych - zapewnienie ochrony najlepszej jakości gleb, racjonalne wykorzystanie ziemi (w
tym rozwój rolnictwa ekologicznego)
24. Rozwój rolnictwa ekologicznego,
Poprawa struktury zabudowy
2007 – 2011
Środki budżetowe
bd
agroturystyki zgodnie z Krajowym
przestrzennej i wykorzystania
gminy
Programem Aktywizacji Wsi.
gruntów
25. Racjonalizacja nawożenia pól, zmiany
Poprawa struktury zabudowy
2007 – 2011
Środki budżetowe
bd
struktury upraw oraz planu dolesień
przestrzennej i wykorzystania
gminy
gruntów
46
Lp.
Okres realizacji
26. Podjecie działań mających na celu
zwiększenie lesistości obszaru gminy.
Źródła
finansowania
Planowane
nakłady finansowe
[tys. zł]
Środki budżetowe
bd
gminy
Lasy Państwowe
Podniesienie retencji wody, ochrony
2007 – 2011
gleb przed erozją, poprawy warunków
klimatycznych i biologicznych dla
roślin i zwierząt
Propagowanie idei ochrony środowiska oraz trwałego i zrównoważonego rozwoju (ekonomicznego, ekologicznego i społecznego) w
społeczeństwie
27. Promowanie inicjatyw edukacji dzieci i Edukacja ekologiczna
2007 – 2011
Środki budżetowe
bd
młodzieży poprzez włączanie szkół do
gminy
realizacji różnych aspektów polityki
ekologicznej
28. Edukacja w zakresie rolnictwa
Edukacja ekologiczna
2007 – 2011
Środki budżetowe
bd
ekologicznego
gminy
29. Promowanie niekonwencjonalnych
źródeł energii
Edukacja ekologiczna
2007 – 2011
Środki budżetowe
gminy
bd
47
VII. Monitoring i zarządzanie Programem Ochrony Środowiska
Ustawa Prawo ochrony środowiska nakłada na zarząd gminy obowiązek sporządzenia
co 2 lata raportu z wykonania programu ochrony środowiska i przedłożenia go radzie gminy.
VII.1. Mierniki oceny realizacji Programu
Do szczególnie ważnych wskaźników stopnia realizacji „Programu Ochrony
Środowiska dla Gminy Dębno na lata 2004 - 2011” należy zaliczyć:
 ocena dotrzymania norm jakości poszczególnych komponentów środowiska, określonych
wymogami prawnymi,
 stopień zmniejszenia ilości wytwarzanych odpadów i emitowanych zanieczyszczeń,
 stosunek uzyskiwanych efektów ekologicznych do ponoszonych nakładów (dla oceny
programów i projektów inwestycyjnych w ochronie środowiska).
Poza wymienionymi wyżej głównymi wskaźnikami przy ocenie skuteczności realizacji
„Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Dębno na lata 2004 – 2011” będą stosowane
wskaźniki szczegółowe stanu środowiska:
 zmniejszenia ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych,
poprawy jakości wód płynących i wód podziemnych oraz spełnienia przez wszystkie te
rodzaje wód wymagań jakościowych obowiązujących w Unii Europejskiej,
 poprawy jakości powietrza – zmniejszenia emisji zanieczyszczeń powietrza (trwałych
zanieczyszczeń organicznych i nieorganicznych, substancji zakwaszających, pyłów i
lotnych związków organicznych),
 zmniejszenia uciążliwości hałasu wzdłuż tras komunikacyjnych,
 zmniejszenia ilości wytwarzanych i składowanych odpadów, rozszerzenia zakresu
ich gospodarczego wykorzystania oraz ograniczenia zagrożeń dla środowiska
ze strony odpadów niebezpiecznych,
 wzrostu lesistości terenu gminy,
 poprawa warunków wykorzystania i zagospodarowania terenu,
 rozwój rolnictwa ekologicznego,
 zmniejszenia negatywnej ingerencji w krajobrazie oraz kształtowania estetycznego
krajobrazu zharmonizowanego z otaczającą przyrodą,
Wskaźnikami pośrednimi stopnia realizacji Programu będą wskaźniki społeczno –
ekonomiczne:
 zmniejszenia tempa przyrostu obszarów wyłączanych z rolniczego i leśnego użytkowania,
48
 zakresu i efektów działań edukacyjnych oraz stopnia udziału społeczeństwa
w procesach decyzyjnych,
VII.2. Ocena stopnia realizacji Programu
Bezpośrednim wskaźnikiem zaawansowania realizacji zadań będzie wysokość
ponoszonych nakładów finansowych oraz uzyskiwane efekty rzeczowe. Uzyskiwane efekty
rzeczowe, zweryfikowane przez ocenę stanu jakości i dotrzymywania norm komponentów
środowiska, dokonaną w ramach systemu monitoringu, ilustrować będą zaawansowanie
realizacji Programu w skali rocznej i umożliwiać dokonywanie niezbędnych korekt na
bieżąco.
49
VIII. Możliwości finansowania zadań
Finansowanie inwestycji ekologicznych związanych z ochroną środowiska i
gospodarką odpadami można podzielić na dwie grupy, są to środki krajowe pochodzące z
różnych źródeł finansowania oraz środki z Unii Europejskiej (fundusze strukturalne).
VIII.1. Środki krajowe
Największą instytucją realizującą Politykę Ekologiczną Państwa poprzez finansowanie
inwestycji w ochronie środowiska i gospodarce wodnej w obszarach ważnych z punktu
widzenia procesów dostosowawczych do standardów i norm Unii Europejskiej jest Narodowy
Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Główne kierunki jego działalności
określa II Polityka Ekologiczna Państwa, natomiast co roku aktualizowane są cele
szczegółowe, w tym zasady udzielania pomocy finansowej oraz lista przedsięwzięć
priorytetowych. Zasadniczym celem NFOŚiGW jest wspieranie finansowe przedsięwzięć
podejmowanych dla poprawy jakości środowiska w Polsce.
W zakresie ochrony powierzchni ziemi, w tym ochrony środowiska przed odpadami
NFOŚiGW udziela pożyczek, dotacji i dopłat, dofinansowuje zadania inwestycyjne zgodnie z
poniższymi priorytetami. Priorytetami tymi są m.in.: likwidacja uciążliwości starych
składowisk odpadów, unieszkodliwianie odpadów powstających w związku z transportem
samochodowym oraz zbiórka i wykorzystanie olejów, przeciwdziałanie powstawaniu i
unieszkodliwianiu odpadów przemysłowych i odpadów niebezpiecznych, realizacja
międzygminnych i regionalnych programów zagospodarowania odpadów komunalnych. O
dofinansowane z NFOŚiGW mogą ubiegać się:
 jednostki samorządu terytorialnego i ich związki
 stowarzyszenia, fundacje i inne organizacje
 przedsiębiorcy, realizujący przedsięwzięcia ochrony środowiska i gospodarki
wodnej
Analogicznie do NFOŚiGW
w każdym województwie istnieje WFOŚiGW.
Przygotowuje on listę zadań priorytetowych, które mogą być dofinansowywane z ich środków
oraz zasady i kryteria, które będą obowiązywać przy wyborze zadań do realizacji. Rolą
wojewódzkiego funduszu jest wspieranie finansowe przedsięwzięć proekologicznych o
zasięgu regionalnym, a podstawowym źródłem ich przychodów są wpływy z tytułu opłat za
korzystanie ze środowiska i administracyjnych kar pieniężnych.
Zgodnie z ustawą z 27 kwietnia 2001 roku Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2001
r. Nr 62, poz.627 z p.z.), środki z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i
50
Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska przeznaczane są na dofinansowywanie
ochrony środowiska i gospodarki wodnej w celu realizacji zasady zrównoważonego rozwoju.
Środki wojewódzkich funduszy przeznacza się na:
 działania na rzecz ochrony przyrody oraz zadania związane ze zwiększaniem lesistości
kraju,
 działania, polegające na zapobieganiu i likwidacji poważnych awarii i ich skutków,
 badania, upowszechnianie ich wyników, a także na postęp techniczny w zakresie
ochrony środowiska i gospodarki wodnej,
 opracowywanie i wdrażanie nowych technik i technologii, w szczególności
dotyczących ograniczania emisji i zużycia wody, a także efektywnego wykorzystania
paliw,
 zapobieganie lub usuwanie skutków zanieczyszczenia środowiska, w przypadku gdy
nie można ustalić podmiotu za nie odpowiedzialnego,
 system kontroli wnoszenia, przewidzianych ustawą, opłat za korzystanie ze
środowiska, a w szczególności na tworzenie baz danych podmiotów korzystających ze
środowiska obowiązanych do ponoszenia opłat,
 opracowywania planów służących
gospodarowaniu zasobami wodnymi oraz
utworzenia katastru wodnego,
jak również na wspomaganie działalności, finansowanych także z gminnych funduszy
ochrony środowiska, do których należą:
 edukacja ekologiczna oraz propagowanie działań proekologicznych i zasady
zrównoważonego rozwoju,
 wspomaganie realizacji zadań państwowego monitoringu środowiska,
 wspomaganie innych systemów kontrolnych i pomiarowych oraz badań stanu
środowiska, a także systemów pomiarowych zużycia wody i ciepła,
 realizacje zadań modernizacyjnych i inwestycyjnych, służących ochronie środowiska i
gospodarce wodnej, w tym instalacji lub urządzeń ochrony przeciwpowodziowej i
obiektów małej retencji wodnej,
 urządzanie i utrzymanie terenów zieleni, zadrzewień, zakrzewień oraz parków,
 realizacja zadań związanych z gospodarką odpadami,
 wspieranie działań przeciwdziałających zanieczyszczeniom,
 profilaktyka zdrowotną dzieci na obszarach na których występują przekroczenia
standardów jakości środowiska,
 wspieranie wykorzystania lokalnych źródeł energii odnawialnej oraz pomoc dla
wprowadzenia bardziej przyjaznych dla środowiska nośników energii,
 wspieranie ekologicznych form transportu,
 działania z zakresu rolnictwa ekologicznego bezpośrednio oddziałujące na stan gleby,
powietrza i wód, w szczególności
na prowadzenie gospodarstw rolnych
51
produkujących metodami ekologicznymi i położonych na obszarach szczególnie
chronionych na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody,
 realizacja zadań związanych z ochroną ziemi.
Szczegółowe warunki udzielania pomocy finansowej są określone w dokumencie
"Zasady udzielania pomocy finansowej" uchwalonym przez Radę Nadzorcza Funduszu.
Istotne znaczenie w udzielaniu wsparcia finansowego, w formie bezzwrotnych dotacji i
preferencyjnych pożyczek ma „EkoFundusz”. Jest to fundacja niezależna działająca według
prawa polskiego, a w szczególności ustawy o fundacjach oraz Statutu. Obecnie Fundatorem
jest Minister Skarbu Państwa. Priorytetowymi dziedzinami EkoFunduszu są m.in.: ochrona
różnorodności biologicznej, gospodarka odpadami i rekultywacja gleb zanieczyszczonych,
unieszkodliwianie odpadów komunalnych i niebezpiecznych, ograniczenie emisji gazów
powodujących zmiany klimatu Ziemi (ochrona klimatu), ograniczenie transgranicznego
transportu dwutlenku siarki i tlenków azotu oraz eliminacja niskich źródeł ich emisji (ochrona
powietrza).
Dotacje udzielane przez „EkoFundusz” mogą uzyskać jedynie projekty dotyczące
inwestycji związanych bezpośrednio z ochroną środowiska, (w ich fazie implementacyjnej),
a w dziedzinie przyrody, również projekty nie inwestycyjne. „EkoFundusz” nie dofinansowuje
badań naukowych, opracowań oraz tworzenia wszelkiego rodzaju dokumentacji.
Źródłem finansowania inwestycji ekologicznych związanych z ochroną środowiska i
gospodarką odpadami mogą być również kredyty preferencyjne udzielane np. przez Bank
Ochrony Środowiska (BOŚ S.A.) z dopłatami do oprocentowania, kredyty komercyjne,
kredyty konsorcjalne, jak również kredyty międzynarodowych instytucji finansowych Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju- EBOiR i Banku Światowego.
VIII.2. Fundusze strukturalne
Po wejściu do UE Polska może korzystać z Funduszy Strukturalnych na finansowanie
inwestycji w ochronie środowiska. Dotyczy to możliwości finansowania inwestycji z
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (Zintegrowanego Programu Operacyjnego
Rozwoju Regionalnego - inwestycje w skali regionalnej i lokalnej) oraz Funduszu Spójności.
Fundusz Spójności jest komplementarny do Funduszy Strukturalnych, jednak jest
przeznaczony dla krajów w których PKB na mieszkańca nie przekracza 90% średniej Unii
Europejskiej. Przedsięwzięcia wspomagane przez Fundusz Spójności w słabiej rozwiniętych
krajach mają przyczynić się do rozwoju infrastruktury transportu i środowiska.
Zgodnie ze „Strategią wykorzystania Funduszu Spójności na lata 2004-2006”, główne
priorytety Funduszu w zakresie ochrony środowiska to:
 poprawa jakości wód powierzchniowych,
52
 polepszenie jakości i dystrybucji wody przeznaczonej do spożycia, które należy
podejmować poprzez działania: budowę i modernizację kanalizacji sanitarnej i
burzowej oraz oczyszczalni ścieków, rozbudowę i modernizację urządzeń
uzdatniających wodę i sieci wodociągowej,
 zapewnienie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego poprzez budowę zbiorników
retencyjnych, zbiorników "suchych" obwałowań i innych zabezpieczeń, zalesianie,
renaturalizację cieków wodnych,
 racjonalizacja gospodarki odpadami i ochrona powierzchni ziemi poprzez budowę,
rozbudowę lub modernizację składowisk odpadów komunalnych oraz tworzenie
systemów recyklingu i unieszkodliwiania odpadów komunalnych (sortownie,
kompostownie), tworzenie systemów zbiórki odpadów niebezpiecznych w tym
spalarnie, tworzenie systemów zagospodarowania osadów ściekowych (w tym
spalarnie), rekultywacja terenów zdegradowanych przez przemysł,
 poprawa jakości powietrza poprzez modernizację i rozbudowę miejskich systemów
ciepłowniczych połączona z likwidacją "niskiej emisji" w strefach o znacznych
przekroczeniach dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń, systemową konwersję
palenisk domowych na rozwiązania przyjazne zdrowiu i środowisku.
Fundusze strukturalne są instrumentami polityki strukturalnej Unii Europejskiej. Ich
zadaniem jest wspieranie restrukturyzacji i modernizacji gospodarek krajów członkowskich.
W ten sposób wpływa się na zwiększenie spójności ekonomicznej i społecznej. Fundusze są
kierowane do tych sektorów gospodarki i regionów, które bez pomocy finansowej nie są w
stanie dorównać do średniego poziomu ekonomicznego UE.
Europejski Fundusz Socjalny (ESF) działa od 1960 r. Jego celem jest walka z bezrobociem.
Środki finansowe kierowane są do regionów, w których istnieje zagrożenie bezrobociem
długoterminowym, albo bez pracy zostają ludzie młodzi - do 25 roku życia. Fundusz finansuje
m.in.: szkolenia i praktyki zawodowe, kształcenie ekspertów i kadr dydaktycznych,
wspieranie pośrednictwa pracy, walkę z dyskryminacją zawodową kobiet, promowanie
nowych technologii.
Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EAGGF) powstał w 1964 r. na mocy
Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą. Wspiera przekształcenia
strukturalne w rolnictwie oraz rozwój obszarów wiejskich. Fundusz składa się z dwóch
części:
1. Sekcji gwarancji (finansuje m.in. zakupy interwencyjne produktów rolnych, dotacje
dla rolników);
2. Sekcji orientacji (wspiera przekształcenia w rolnictwie w poszczególnych krajach UE
- modernizację terenów wiejskich, wspieranie konkurencyjności produktów rolnych,
53
pomoc w osiedlaniu się rolników, rozwój rzemiosła, agroturystyki i eksploatacji
terenów leśnych).
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (ERDF) powstał w 1975 roku jako reakcja na
coraz głębsze rozbieżności w rozwoju regionów (spowodowane kryzysem gospodarczym i
przystąpieniem do UE Wielkiej Brytanii i Irlandii). Jego głównym zadaniem jest niwelowanie
dysproporcji w poziomie rozwoju regionalnego krajów należących do UE. Pomoc w ramach
tego funduszu obejmuje inicjatywy w takich dziedzinach, jak:
 inwestycje produkcyjne umożliwiające tworzenie lub utrzymanie stałych miejsc
pracy,
 inwestycje w infrastrukturę, z uwzględnieniem tworzenia sieci transeuropejskich
dla regionów objętych celem nr 1 polityki strukturalnej UE,
 inwestycje w edukację i opiekę zdrowotną w regionach objętych Celem nr 1
polityki strukturalnej UE,
 rozwój potencjału lokalnego - małych i średnich przedsiębiorstw,
 działalność badawczo-rozwojowa,
 inwestycje związane z ochroną środowiska.
Jednolity Instrument Finansowania Rybołówstwa (FIFG) powstał w 1993 r. Fundusz wspiera
restrukturyzację rybołówstwa państw członkowskich UE i finansuje rozwój hodowli ryb oraz
infrastruktury portów i floty rybackiej.
Pomoc strukturalna Unii Europejskiej realizowana jest w ramach trzech celów:
Cel 1
Obejmuje on regiony zapóźnione w rozwoju. Podstawowym kryterium jest dochód PKB na
mieszkańca poniżej 75%; dodatkowo tym celem zostały objęte tereny słabo zaludnione
(poniżej 8 mieszkańców na km2) oraz obszary peryferyjne (najbardziej oddalone). Niemal
70% wszystkich środków funduszy strukturalnych jest przeznaczane na działania w ramach
tego celu. Regiony objęte celem 1 nie mogą być objęte żadnym innym celem. Po wejściu
Polski do Unii Europejskiej cały obszar kraju zostanie objęty działaniami w ramach Celu 1.
Cel 2
W jego ramach prowadzone są działania prowadzące do odbudowy terenów silnie
uzależnionych od upadających gałęzi gospodarki. Na realizację tego celu przeznaczonych jest
11% wszystkich środków funduszy strukturalnych.
Cel 3
54
Udzielana pomoc w ramach w jego ramach ma służyć modernizacji rynku pracy poprzez
szkolenia zawodowe, lokalne inicjatywy w zakresie zatrudnienia oraz poprawę dostępu do
miejsc pracy.
Tab. 12. Ogólny podział środków UE na pomoc strukturalną w latach 2000 - 2006
Pomoc Strukturalna
Fundusze strukturalne
Cel 1
Cel 2
Cel 3
Suma
Pomoc Strukturalna
Suma
w mld euro
w mld euro
195,00
Inicjatywy Wspólnoty
10,44
135,90
Rybołówstwo
1,11
22,50
Działania innowacyjne
1,00
Fundusz
Spójności
24,05
18,00
(Kohezji)
Ze środków funduszy strukturalnych finansuje się, oprócz trzech wspomnianych celów
również tzw. Inicjatywy Wspólnoty, czyli cztery programy inicjowane przez Komisję
Europejską i dotyczące całej Unii Europejskiej:
Program Interreg III - promuje nadgraniczną, międzynarodową i międzyregionalną
współpracę, pomyślaną jako partnerstwo ponad granicami, mając na celu zrównoważony i
harmonijny rozwój obszarów położonych przy granicach państw lub regionów. Środki na
realizację programu pochodzą z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (ERDF).
Program Urban II - koncentruje się na wspieraniu nowych strategii na rzecz ekonomicznej i
społecznej odnowy obszarów miejskich zagrożonych lub dotkniętych zjawiskami bezrobocia
strukturalnego i przejawami patologii społecznej. Jest finansowany z Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego (ERDF).
Program Leader+ - ma na celu zbliżenie aktywnych środowisk z terenów wiejskich w celu
wypracowania nowych, lokalnych strategii zrównoważonego rozwoju. Potrzebne środki
pochodzą z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej – Sekcji Orientacji
(EAGGF).
Program Equal - promuje i wspomaga międzynarodową współpracę, prowadzącą do
eliminacji dyskryminacji oraz wszelkich barier utrudniających dostęp do rynku pracy. Jest
finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Socjalnego (ESF).
Fundusz Spójności - nie należy do funduszy strukturalnych. Utworzony w 1993 r. na mocy
Traktatu z Maastricht, by pomóc w zrównoważeniu wzrostu gospodarczego i postępu
socjalnego krajów UE. Pomoc kierowana jest nie do poszczególnych regionów, ale do
poszczególnych krajów. Z funduszu współfinansowane są wydatki o charakterze
infrastrukturalnym w dziedzinie transportu oraz na rzecz ochrony środowiska naturalnego. FS
55
wspiera państwa najsłabiej rozwinięte, w których PKB (produkt krajowy brutto) na jednego
mieszkańca jest niższy niż 90 proc. średniej unijnej.
Zasady udzielania pomocy
W ramach pomocy strukturalnej UE fundusze przyznawane są w oparciu o zasady:
1. koncentracji polegającej na kierunkowaniu środków do regionów w najtrudniejszej
sytuacji ekonomicznej (objętych pomocą w ramach poszczególnych Celów);
2. programowania - zakłada ona formułowanie wieloletnich planów rozwoju regionalnego;
3. współfinansowania - oznacza, że środki funduszy strukturalnych uzupełniają środki na
realizację projektu, asygnowane bezpośrednio przez kraj go realizujący. Generalnie,
wielkość pomocy w ramach Celu 1 w odniesieniu do konkretnego projektu nie powinna
przekraczać 75% jego całkowitego kosztu i ma stanowić zarazem, co najmniej 50%.
wydatków publicznych poniesionych na ten cel. W odniesieniu do projektów
realizowanych w ramach Celów 2 i 3, ze środków z funduszy strukturalnych można
pokryć maksymalnie 50% kosztów całkowitych, a zarazem powinno to być, co najmniej
25% wydatków publicznych. Nieco inne zasady obowiązują w przypadku inwestycji
przynoszących dochód - pułap udziału pomocy z funduszy strukturalnych lub z Funduszu
Spójności w całkowitym koszcie inwestycji jest określany na podstawie oczekiwanej
stopy zysku brutto i mieści się zwykle w przedziale 10-40%;
4. dodatkowości - zakłada ona, że środki funduszy strukturalnych nie zastępują,
asygnowanych przez państwa członkowskie środków publicznych, ale umożliwiają ich
powiększenie. W związku z tym korzystające z pomocy w ramach Celu 1 regiony, muszą
uzgodnić z Komisją Europejską poziom publicznych wydatków strukturalnych na tych
terenach. W odniesieniu do Celów 2 i 3 Komisja Europejska ustala z państwami
członkowskimi poziom wydatków publicznych przeznaczonych na aktywną politykę w
okresie objętym programowaniem;
5. partnerstwa - oznacza ona, że przygotowanie programów, finansowanie, monitorowanie i
ewaluacja pomocy są dokonywane wspólnie, w partnerstwie między Komisją Europejską
a krajami członkowskimi. Zasada ta wymaga od wszystkich uczestników zaangażowanych
w realizacji pomocy strukturalnej przyjęcia pełnej odpowiedzialności za swoje działania;
6. subsydiarności - w myśl, której stosowanie pomocy powinno być w gestii państw
członkowskich. W zależności od charakteru potrzeb na szczeblu jego władz:
ogólnokrajowych, regionalnych i lokalnych oraz ich partnerów gospodarczych i
społecznych, przy współpracy z odpowiednimi organami UE (zachowując wspólne cele i
reguły działania);
kompatybilności - oznacza, iż pomoc udzielana z funduszy strukturalnych i Funduszu
Spójności, a także otrzymywana z Europejskiego Banku Inwestycyjnego, musi być zgodna z
postanowieniami traktatów oraz całościową polityką Unii Europejskiej.
56
Przyznanie środków
Narodowy Plan Rozwoju (NPR) jest dokumentem określającym strategię społecznogospodarczą Polski w pierwszych latach członkostwa w Unii Europejskiej. Określa cele,
priorytetowe działania oraz ramy instytucjonalne i finansowe działań strukturalnych państwa,
a także kierunki rozwoju gospodarczego Polski w pierwszych latach po akcesji. Narodowy
Plan Rozwoju był bazą do negocjacji z Komisją Europejską Podstaw Wsparcia Wspólnoty
(ang. Community Support Framework - CSF) dla Polski. CSF określi wielkość pomocy z
funduszy strukturalnych przyznanych Polsce.
Podstawy Wsparcia Wspólnoty dla Polski w latach 2004-2006 będą wdrażane za pomocą:
 Pięciu sektorowych programów operacyjnych (SPO);
 Wzrost konkurencyjności gospodarki (ERDF),
 Rozwój zasobów ludzkich (ESF),
 Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwoju obszarów
wiejskich (EAGGF),
 Rybołówstwo i przetwórstwo ryb (FIFG),
 Infrastruktura transportowa (ERDF).
 Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR)beneficjentami końcowymi pomocy są przede wszystkim samorządy województw,
powiatów i gmin, stowarzyszenia oraz związki gmin i powiatów, instytucje naukowe,
instytucje rynku pracy, agencje rozwoju regionalnego i instytucje wspierania
przedsiębiorczości, a za ich pośrednictwem przedsiębiorstwa, w tym głównie małe i
średnie (ERDF, ESF, EAGGF);
 Programu operacyjnego pomocy technicznej, służącego pomocy we wdrażaniu funduszy
strukturalnych na poziomie Podstaw Wsparcia Wspólnoty oraz programów operacyjnych
(ERDF, ESF, EAGGF, FIFG);
 Strategii wykorzystania Funduszu Spójności, który nie należy do funduszy strukturalnych,
ale realizuje założenia polityki strukturalnej UE.
IX. Streszczenie w języku niespecjalistycznym
57
Gmina Dębno usytuowana jest w środkowej części województwa małopolskiego, we
wschodniej części powiatu brzeskiego. Gmina graniczy z następującymi jednostkami
administracyjnymi, wchodzącymi w skład powiatu brzeskiego:
 od strony zachodniej – z gminą Brzesko,
 od strony północnej – z gmina Borzęcin,
 od strony południowo-zachodniej – z gminami Gnojnik i Czchów,
oraz powiatu tarnowskiego:
 od strony południowej i wschodniej – z gminami Wojnicz i Zakliczyn.
Ze względu na położenie terenu gminy na granicy dwóch krain geograficznych
(północna część gminy położona jest w obrębie Północnego Podkarpacia, południowa – w
obrębie Zewnętrznych Karpat Zachodnich), ukształtowanie terenu jest bardzo urozmaicone.
Część południowa posiada urozmaicony, pagórkowaty a im dalej na południe coraz bardziej
górzysty krajobraz i obejmuje swym zasięgiem Pogórze Podkarpackie. Kilka wzniesień sięga
400 m n.p.m. Gmina Dębno leży w strefie klimatu umiarkowanego, przejściowego.
O charakterze rolniczym gminy Dębno świadczy powierzchnia użytków rolnych, które
stanowią 74,2% powierzchni gminy. Teren gminy Dębno jest słabo zalesiony. Lasy zajmują
jedynie około 17% ogólnej powierzchni terenu gminy. Pod względem ukształtowania
przestrzeni zainwestowanych najbardziej skoncentrowane układy zabudowy występują w
centralnej części gminy, równolegle do drogi krajowej nr 4, a także w tradycyjnym układzie,
we wsiach: Maszkienice (na północy gminy) oraz w paśmie: Porąbka Uszewska – Doły –
Łoniowa – Niedźwiedza (na południu gminy).
Największymi ciekami wodnymi przepływającymi przez teren gminy Dębno są: rzeka
Uszwica – przepływająca przez północno-zachodnią części terenu gminy, przepływający
przez centralną część gminy - potok Niedźwiedź (prawobrzeżny dopływ rzeki Uszwicy) oraz
przepływająca wzdłuż granicy wschodniej terenu gminy rzeka Kisielina (prawobrzeżny
dopływ rzeki Wisły). Na terenie gminy nie występują wody stojące. Na omawianym terenie
brak jest jezior i większych stawów. Teren gminy Dębno jest ubogi w zasoby wód
podziemnych. Na terenie gminy nie występują główne zbiorniki wód podziemnych. Zasoby
wód podziemnych gminy Dębno ograniczają się wyłącznie do wód podskórnych i wód
gruntowych, występujących lokalnie w postaci skoncentrowanych wypływów.
Na terenie gminy Dębno nie występują udokumentowane zasoby surowców
mineralnych. Lokalnie stwierdzono występowanie niewielkich ilości surowców skalnych,
które nie są pozyskiwane na większą skalę przemysłową.
Znaczna część terenu gminy Dębno znajduje się w obrębie trzech obszarów chronionego
krajobrazu (OChK). Niewielka część położonego w północno-zachodniej części gminy
sołectwa Maszkienice, zlokalizowana jest w obrębie Bratucickiego Obszaru Chronionego
Krajobrazu, a przez sołectwo Biadoliny Szlacheckie przebiega granica Radłowsko Wierzchosławickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Cała południowa część terenu gminy
Dębno znajduje się na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Pogórza Wiśnickiego.
58
Poszczególne tereny chronione charakteryzują się określonym typem krajobrazu, szatą
roślinną i nagromadzeniem zabytków kultury materialnej. Na terenie gminy Dębno nie
występują tereny chronione, określane jako rezerwaty przyrody ożywionej i nieożywionej.
Produkcja rolnicza na terenie gminy Dębno rozwija się w wielu kierunkach. Głównymi są
uprawy zbóż i ziemniaków. W produkcji zwierzęcej prowadzony jest głównie chów bydła,
trzody chlewnej i drobiu. Produkcja rolnicza na terenie gminy jest charakterystyczna dla
regionu małopolski. Dominującymi gospodarstwami rolnymi są gospodarstwa małe o areale
od 1 do 5 ha.
Infrastrukturę techniczna terenu gminy tworzą: dobrze rozwinięta sieć wodociągowa
wraz z urządzeniami zaopatrzenia w wodę, gminne składowisko odpadów komunalnych,
sieci i urządzenia zaopatrzenia w media (gaz, energia elektryczna, łączność), infrastruktura
drogowa i kolejowa. Znajdująca się na terenie gminy sieć kanalizacji sanitarnej nie zapewnia
w wystarczającym stopniu odbioru ścieków z poszczególnych sołectw.
Na terenie gminy Dębno zarejestrowanych jest 326 podmiotów prowadzących poza
rolniczą działalność gospodarczą. Dominującymi formami działalności są: handel, usługi i
budownictwo. Największe zakłady przemysłowe zlokalizowane są w centralnej części gminy
Dębno, w niewielkiej odległości od głównego szlaku komunikacyjnego przebiegającego przez
teren gminy, tj. drogi krajowej nr 4. Jednostki te prowadzą działalność w branżach: hutniczej
(hutnictwo szkła), odlewniczej (odlewnia metali), spożywczej i budowlanej.
Biorąc pod uwagę charakter gminy Dębno należy stwierdzić, że zagrożenie
zanieczyszczania środowiska naturalnego związane jest głównie z bytowaniem człowieka. Ze
względu na to, że około 80% ludności gminy zajmuje się działalnością rolniczą, wpływ na
środowisko zanieczyszczeń przemysłowych jest nieznaczny.
Negatywny wpływ na środowisko gruntowo – wodne mają ścieki z gospodarstw
domowych, które w znacznej części bez uprzedniego oczyszczenia wprowadzane są do wód
lub do ziemi. Związane jest ze słabo rozwiniętą siecią kanalizacyjną na terenie gminy. Przy
97% zwodociągowanych gospodarstw domowych na terenie gminy, jedynie 12% gospodarstw
posiada techniczną możliwość wprowadzania wytwarzanych ścieków socjalno-bytowych do
urządzeń kanalizacyjnych. Znaczna ilość zanieczyszczeń związana może być też z
niewłaściwym nawożeniem gruntów rolnych substancjami nawozowymi. Stan czystości wód
powierzchniowych rzek przepływających przez teren gminy Dębno można określić na
podstawie badań prowadzonych przez WIOŚ w ramach monitoringu lokalnego. Ze względu
na to, że nie jest prowadzony lokalny montoring jakości wód podziemnych na terenie gminy,
brak jest możliwości oceny ich jakości.
Teren Gminy Dębno nie jest również objęty regionalnym ani lokalnym monitoringiem
jakości powietrza. Ocenę stanu aerosanitarnego gminy można określić na podstawie wyników
59
uzyskanych z monitoringu prowadzonego w punkcie pomiarowym w Brzesku oraz na ocenie
stanu jakości powietrza dla całego Powiatu Brzeskiego. Pod względem stanu zanieczyszczeń
powietrza atmosferycznego powiat brzeski, w tym również Gmina Dębno kwalifikuje się
jako teren nie zanieczyszczony, lecz w porównaniu do innych regionów województwa
małopolskiego wskaźniki te oceniane są jako średnie. O jakości powietrza w Gminie Dębno
decyduje
nie tylko emisja ze źródeł punktowych, ale przede wszystkim
emisja
niezorganizowana m.in. ze spalania paliw w silnikach spalinowych oraz w okresie zimowym
– pochodząca z palenisk domowych (niska emisja) oraz napływ zanieczyszczeń z sąsiednich
gmin.
Najistotniejszy wpływ na stan powierzchni ziemi na terenie gminy Dębno mają:
zanieczyszczenia z powietrza atmosferycznego, pochodzące ze źródeł energetycznych,
przemysłowych oraz z transportu drogowego, a także działalność rolnicza (zanieczyszczenie
gleb substancjami biogennymi). Poważne zagrożenie dla powierzchni ziemi związane jest
również z niewłaściwym gospodarowaniem odpadami, w tym głównie odpadami
komunalnymi (składowanie odpadów na terenie „dzikich” składowisk, zakopywanie lub
spalanie na powierzchni ziemi). Na terenie gminy eksploatowane jest składowisko odpadów
komunalnych (uszczelnione warstwą materiałów nieprzepuszczalnych o miąższość około 0,3
m), jednak jedynie część odpadów jest zbierana i unieszkodliwiona na terenie tego obiektu.
Pozostałe odpady nie trafiają na składowisko. Brak monitoringu lokalnego uniemożliwia
określenie stanu zanieczyszczenia powierzchni ziemi na terenie gminy.
Źródłem uciążliwości związanych z hałasem jest przede wszystkim komunikacja i
przemysł. Głównymi źródłami hałasu na terenie gminy Dębno są: droga krajowa nr 4, drogi
lokalne oraz linia kolejowa relacji Przemyśl – Kraków (hałas komunikacyjny), hałas związany
z działalności zakładów przemysłowych oraz hałas linii elektroenergetycznych.
Na terenie Gminy Dębno znajduje się magistrala elektroenergetyczna 400 kV oraz linie
110 kV będące źródłem promieniowania elektromagnetycznego. Na terenie Gminy aktualnie
brak jest pracujących stacji bazowych telefonii komórkowej. Dotychczas nie wykonywano
pomiarów natężenia pola wokół linii elektroenergetycznych.
Innymi zagrożeniami, mogącymi mieć wpływ na stan środowiska na terenie gminy
Dębno mogą być sytuacje nieprzewidywalne, określane jako poważne awarie. Sytuacje
awaryjne mogą dotyczyć jednostek prowadzących dystrybucję paliw (stacji paliw) oraz
pojazdów przewożących substancje niebezpieczne (paliwa płynne, środki chemiczne, odpady
niebezpieczne).
Założenia wyjściowe do opracowania programu ochrony środowiska oparto
na celach strategicznych określonych w „Polityce Ekologicznej państwa na lata 2003-2006 z
uwzględnieniem perspektyw na lata 2007-2010”. Zamierzenia ekologiczne na terenie gminy
skorelowano z zatwierdzonymi programami ochrony środowiska wyższego rzędu. Gminny
program ochrony środowiska został uszczegółowiony, w sposób umożliwiający jego
realizację przez jednostkę samorządową, którą jest gmina Dębno. Założenia programu
60
obejmują okres najbliższych 4 lat, z tym że przewidziane w nim działania w perspektywie
obejmują kolejne 4 lata.
W niniejszym Programie Ochrony Środowiska wymieniono priorytety realizacji
określonych celów pod względem ważności dla realizacji Programu. Dotyczą one w
szczególności:
- ochrony wód i kształtowania stosunków wodnych,
- gospodarki odpadami (ograniczenie ilości wytwarzanych odpadów oraz wdrożenie
nowoczesnego systemu ich wykorzystywania i unieszkodliwiania),
- ograniczania zanieczyszczeń powietrza i przeciwdziałania zmianom klimatycznym,
- przeciwdziałania
wprowadzaniu
do
środowiska
źródeł
promieniowania
elektromagnetycznego,
- ochrony przed hałasem (zmniejszenie uciążliwości hałasowej w środowisku),
- ochrony przed klęskami żywiołowymi i minimalizowania ich skutków;
- ochrony przyrody, krajobrazu i różnorodności biologicznej,
- ochrony gleb i rekultywacji terenów zdegradowanych (zapewnienie ochrony najlepszej
jakości gleb, racjonalne wykorzystanie ziemi, w tym rozwój rolnictwa ekologicznego),
- wykorzystania energii odnawialnej (propagowanie korzystania z odnawialnych źródeł
energii, wspieranie działań na rzecz wykorzystania źródeł energii odnawialnej),
- dotrzymania dopuszczalnych standardów substancji zanieczyszczających powietrze
atmosferyczne,
- propagowania idei ochrony środowiska oraz trwałego i zrównoważonego rozwoju
(ekonomicznego, ekologicznego i społecznego) w społeczeństwie.
W Programie Ochrony Środowiska określono szczegółowo sposoby i harmonogram
realizacji poszczególnych zadań w zakresie ochrony środowiska na terenie gminy, z
określeniem możliwości ich finansowania.
X.
Literatura i bibliografia
1. II Polityka Ekologiczna Państwa, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, 2001,
61
2. „Polityka Ekologiczna państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektyw na 20072010” , Warszawa, 2002,
3. „Wojewódzki Program Ochrony Środowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami na lata
2003-2014 dla województwa małopolskiego”, 2003,
4. „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Brzeskiego, na lata 2004 – 2015”, 2004,
5. „Ochrona Środowiska 2002”, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 2002
6. „Poradnik do opracowania gminnego i powiatowego programu zrównoważonego rozwoju
i ochrony środowiska”, M. Kistowski, W. Staszek, Gdańsk, 1999
7. Studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Dębno,
8. „Plan rozwoju lokalnego gminy Dębno”, 2004 r.,
9. „Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2002 roku” , Kraków 2003
10. „Informacja o stanie środowiska powiatu brzeskiego w latach 2000 – 2002”, Tarnów 2003
11. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr z 2001 r. 62,
poz. 627 z p.z.)
12. Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z
1997 r., Nr 132, poz. 622 z p.z.),
13. Informacje
uzyskane
w
Urzędzie
Gminy
w
Dębnie,
ankiety,
dokumentacja
inwentaryzacyjna.
XI. Spis rysunków
Rys. 1. Struktura zagospodarowania terenu gminy Dębno....................................................... 7
Rys. 2. Mapa obszarów chronionych na terenie byłego Województwa Tarnowskiego............ 11
Rys. 3. Struktura poza rolniczej działalności gospodarczej na terenie gminy Dębno.18
62
Rys. 4. Stan czystości wód największych cieków powierzchniowych przepływających przez
teren gminy Dębno w 2002 r. (na podstawie badań monitoringowych WIOŚ) .............. 22
Rys. 5. Interpretacja graficzna otrzymanych wyników pomiarów równoważnego poziomu
dźwięku LAeq w dB(A) dla punktów pomiarowych PSU-1 oraz PSU-2 zlokalizowanych
na terenie Brzeska............................................................................................................ 35
XII. Spis tabel
Tab. 1. Struktura zaludnienia gminy Dębno (czerwiec 2004 r.)............................................... 16
Tab. 2. Struktura gospodarstw rolnych w gminie Dębno w 2002 r...........................................17
Tab. 3. Sieć kanalizacji sanitarnej na terenie gminy Dębno.................................................. 19
Tab. 4. Oczyszczalnie ścieków komunalnych na terenie gminy Dębno................................ 19
Tab. 5. Wielkości stężeń średniorocznych [g/m3] (WIOŚ, 2002-2003; Brzesko, ul.
Głowackiego 51) ............................................................................................................. 25
Tab. 6. Klasy stref i wymagana działania w zależności od poziomów stężeń zanieczyszczenia,
uzyskanych w pierwszej rocznej ocenie jakości powietrza, dla przypadków gdy jest
określony margines tolerancji.......................................................................................... 28
Tab. 7. Wynikowe klasy dla poszczególnych zanieczyszczeń oraz ogólna klasa powiatu
brzeskiego uzyskane w wyniku oceny rocznej z uwzględnieniem kryteriów
ustanowionych w celu ochrony zdrowia:......................................................................... 29
Tab. 8. Stężenia zanieczyszczeń w opadach atmosferycznych w 2002 roku oraz wartość
depozycji mokrej w punkcie pomiarowym w Czchowie .[ WIOŚ Kraków - Delegatura
w Tarnowie Informacja o stanie środowiska powiatu brzeskiego, 2003]........................ 30
Tab. 9. Wyniki pomiarów równoważnego poziomu dźwięku LAeq w dB(A) dla punktów
pomiarowych PSU-1 oraz PSU-2 zlokalizowanych na terenie Brzeska (przy obwodnicy
Brzeska)........................................................................................................................... 34
Tab. 10. Natężenie ruchu pojazdów [poj./h] dla punktów pomiarowych PSU-1 oraz PSU-2
zlokalizowanych na terenie Brzeska................................................................................ 35
Tab. 11. Harmonogram realizacji przedsięwzięć ekologicznych na terenie gminy Dębno w
latach 2004 – 2011. ......................................................................................................... 42
Tab. 12. Ogólny podział środków UE na pomoc strukturalną w latach 2000 - 2006............... 55
63

Zarząd Gminy w Dębnie, 32-852 Dębno

Transkrypt

Podobne dokumenty

imię nazwisko data urodzenia jednostka policji telefon e-mail

Zapraszamy wszystkich ludzi dobrej woli na bieg charytatywny.

Ogłoszenia parafialne 11 niedziela zwykła

Łagoda Nieruchomości

Wprowadzenie do sprawozdania finansowego 2009r.

Labrax Agnieszka Batorska, Debno, Bohaterow Wrzesnia 9 /13