(w organizacji). autor - Muzeum Współczesne Wrocław

KONCEPCJA ZARZĄDZANIA I PROGRAM DZIAŁANIA MUZEUM WSPÓŁCZESNEGO WROCŁAW (W
ORGANIZACJI). AUTOR: DOROTA MONKIEWICZ
KONCEPCJA ZARZADZANIA I PROGRAM DZIAŁANIA MUZEUM WSPÓŁCZESNEGO WROCŁAW ( W
ORGANIZACJI)
I.
1
Plan Programowy
1. PRZESŁANKI OGÓLNE
a. Otoczenie Programowe Muzeum Współczesnego Wrocław
We Wrocławiu działa szereg instytucji działających w polu sztuki współczesnej
lub nowoczesnej. Największe znaczenie mają: Pawilon Czterech Kopuł (oddział
Muzeum Narodowego we Wrocławiu), BWA Wrocław – Galerie Sztuki
Współczesnej oraz Centrum Sztuki WRO. Pawilon Czterech Kopuł (tzw. Muzeum
Sztuki Współczesnej) posiada i wystawia wybitną kolekcję polskiej sztuki
powojennej (XX wieku i pojedyncze przykłady XXI wieku) i nastawione jest na
tradycyjne media (malarstwo i rzeźba) oraz odpowiednio – tradycyjny rodzaj
ekspozycji sztuki, opierający się na koncepcji „arcydzieła” oraz „muzeum –
świątyni arcydzieł”. BWA to galeria, która zajmuje się nowymi produkcjami –
„cutting edge” sztuki współczesnej, skutecznie wychwytując i identyfikując nowe
zjawiska i postaci polskiej sztuki, nie zapominając o scenie lokalnej. Centrum
Sztuki WRO, organizator Biennale Mediów, nastawione jest natomiast przede
wszystkim na intensywną wymianę międzynarodową, sprofilowaną
specjalistycznie. Aktywność tej instytucji dotyczy przede wszystkim różnych form
ekranowych sztuki oraz różnych form interaktywności dzieła sztuki.
b. Program Muzeum Współczesnego Wrocław (założenia ogólne, zależne od
metodologii historii sztuki i muzealnictwa)
Muzeum Współczesne Wrocław w istotny sposób uzupełnia ofertę programową
dla Wrocławia i Dolnego Śląska w zakresie sztuki najnowszej. Fundamentem
działalności Muzeum Współczesnego Wrocław jest uznanie przełomu
konceptualnego z końca lat 60. za istotny punkt odniesienia dla późniejszych
zjawisk w sztuce. Ten punkt widzenia, który jest rozpowszechniony w historii
sztuki, ma też szczególne znaczenie dla Wrocławia, gdzie dzięki działalności
Jerzego Ludwińskiego i jego galerii pod Mona Lisą , środowisko wrocławskie stało
się pionierem polskiego konceptualizmu. Z konsekwencjami „przełomu
konceptualnego” związanych jest wiele różnorodnych zjawisk w sztuce
współczesnej: uznanie filmu, fotografii czy instalacji za równorzędne formy
ekspresji artystycznej w stosunku do malarstwa i rzeźby, unieważnienie kategorii
„arcydzieła”, społeczne zaangażowanie sztuki w świat współczesny, czy
obserwowany w ostatnich dekadach tzw „zwrot archiwalny”.
Ponadto wpływ na działalność programową naszego muzeum mają
metodologiczne podstawy nowej muzeologii, rozwijanej od lat 80. i nacisk jaki
kładzie ona na krytyczną analizę narracji muzeum oraz sposób nawiązania
kontaktu z widzem. Nowa muzeologia podkreśla zadania muzeum w zakresie
produkcji społecznej wiedzy a nie tylko stworzenia widzowi możliwości przeżycia
estetycznego. Także i w naszym muzeum wystawy tzw. „kontekstowe”, a więc
zawierające na równych prawach dzieła sztuki i kontekstowe, dopowiadające je
artefakty, przeważają nad wystawami tzw. „estetycznymi”. W tym zakresie
MWW prezentuje alternatywną historię sztuki współczesnej w stosunku do
ekspozycji kolekcji w Pawilonie Czterech Kopuł i istotnie ją aktualizuje. Kładziemy
nacisk na historię wrocławskiego konceptualizmu (wystawy: WroConcret (2011),
Gdzie jest Permafo? (2012), Archiwum Jerzego Ludwińskiego (2013 – wystawa
stała), Stanisław Dróżdż. Pojęciokształty (2014 oraz wystawa stała), Awangarda
nie biła braw. Romuald Kutera i Galeria Sztuki Najnowszej (2014), Dzikie Pola.
Historia awangardowego Wrocławia 2015-2016, wystawa podróżująca do
Narodowej Galerii Sztuki Zachęta w Warszawie, Kunsthalle Koszyce,
Kunstmuseum Bochum, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Zagrzebiu oraz Muzeum
Ludwig w Budapeszcie.) Ponadto muzeum prowadzi intensywną współpracę
regionalną („Miękkie Kody” – wystawa słowacka), („Nowa sztuka dla nowego
społeczeństwa” – wystawa chorwacka). Muzeum bierze też pod uwagę
globalizację współczesnej sceny artystycznej, działa w kontekście
międzynarodowym tak pod względem programu wystaw jak i tworzonej kolekcji
(wystawa Laureana Toledo i Dr Lakra: punxdefektuozoz – o kulturze punk w
Meksyku czy tematy dotyczące postkolonializmu na wystawie indywidulanej
Yinka Shonibare MBE).
c. Charakterystyka budynku Muzeum Współczesnego Wrocław
Muzeum Współczesne Wrocław zlokalizowane jest w budynku schronu
przeciwlotniczego z czasów II wojny światowej, zaprojektowanym przez
architekta miejskiego Richarda Konwiarza w kształcie budynku rzymskiego
Panteonu. Wszystkie w zasadzie ściany wewnętrzne są okrągłe. Budynek został
zbudowany na planie trzech współśrodkowych ringów, z których środkowy
przeznaczony jest na komunikację, a dwa pozostałe o szerokości 4 i 3 metrów
mają charakter użytkowy. Wysokość wszystkich kondygnacji waha się w
granicach 2,40 – 2,50 metrów. Schron nie ma okien. Wewnątrz dla celów
komunikacji dysponujemy windą towarowo-osobową do przewozu osób i
transportów dzieł sztuki o analogicznych parametrach oraz wąską kręconą klatką
schodową. Przestrzenie wystawowe muzeum zlokalizowane są na parterze
(zazwyczaj miejsce prezentacji indywidualnych), na 3 i 4 piętrze – główna galeria,
oraz na piętrze 5 (galeria studyjna). Na początku 2016 roku w celu eksponowania
międzynarodowej kolekcji sztuki współczesnej MWW przebiliśmy dodatkowe
dwa otwory między piętrami 3 i 4, uzyskując w ten sposób punktowo 3
przestrzenie o wysokości 5 metrów, aby móc eksponować dzieła sztuki, których
wysokość przekracza 2,5 m. Adaptacja pomieszczeń schronu miała charakter
niskokosztowy (generalny remont i adaptacja powierzchni 3500 m2 kosztował
około 4mln 200 tys. złotych), zaś założenia estetyczne architektów projektujących
adaptację schronu akcentują brutalistyczny wyraz architektury militarnej.
d. Program Muzeum Współczesnego Wrocław (założenia ogólne, zależne od
charakteru przestrzeni wystawowych)
2
Warunki przestrzenne i estetyczne budynku Muzeum, chociaż z zewnątrz
wygląda jak świątynia wszystkich bogów Imperium Rzymskiego, nie sprzyjają
koncepcji ani „muzeum arcydzieł” ani „muzeum- świątyni”. Już sam kształt i
wyraz budynku wymusza na programowaniu muzeum jego „awangardowość”,
czy „alternatywność”. Mimo „prostowania” niektórych ścian za pomocą
„gipsościanek” z wielkim trudem możliwe są w tej przestrzeni wystawy
malarstwa, a ich efekt jest niezadawalający, gdyż przestrzeń wystawowa jest
niesłychanie agresywna i mocno artykułowana, co zabija działanie znacznie
subtelniejszych z natury obrazów. W muzeum nie działają metody
komponowania wystaw, znane z przestrzeni typu „white cube” – a więc z
odpowiednimi odstępami między pracami i daniem każdej z nich własnej
przestrzeni oddziaływania. Okrągły rzut sal powoduje, że wystaw nie można
objąć jednym scalającym spojrzeniem, jak w white cubie, lecz eksponaty
wynurzają się stopniowo zza zakrętu w trakcie przechodzenia przez galerię. W
konsekwencji pojemność sal wystawowych muzeum jest większa niż
standardowa, bo dzieła sztuki można wieszać bardzo gęsto, skoro widoczne są
one po kolei, a nie naraz. W sensie optycznym w Muzeum sprawdzają się bardzo
dobrze wystawy rzeźby i instalacji przestrzennych, wystawy papierowe, graficzne
i fotograficzne , oraz wystawy problemowe wielomedialne, włącznie z użyciem
projekcji. Te spostrzeżenia mają ważny wpływ na programowanie rodzaju
wystaw w muzeum.
Szczególne doznania, które ma widz wchodząc do budynku muzeum (jak pisała
krytyczka: widz ma wrażenie, ze wchodzi do studni i im wyżej się wspina po
piętrach, tym bardziej ma wrażenie zstępowania w głąb) muzeum wykorzystuje
jako swój oryginalny programowy atut, poświęcając część swojego programu
doznaniom psychofizycznym, związanym z percepcją przestrzeni i sztuki (np.
wystawa Paweł Althamer. W ciemności i warsztaty towarzyszące wystawie;
ostatnia wystawa interaktywna „W ziemi” Patrycji Mastej i Magdaleny
Skowrońskiej z warsztatami dla dzieci z oswajania ciemności).
e. Miejsce Muzeum Współczesnego Wrocław w urbanistycznym układzie miasta
Muzeum Współczesne Wrocław znajduje się w zachodniej części miasta w osi
ulicy Legnickiej. Chociaż są to tylko trzy przystanki tramwajowe od ul. Podwale
wyznaczającej ścisłe centrum, to jednak muzeum znajduje się już poza szlakami
turystycznymi. Pomimo wielu miejskich planów rewitalizacji Zachodniego
Wrocławia oraz realizacji idei policentryczności, życie kulturalne Wrocławia nadal
skupia się w okolicach Rynku, gdzie zlokalizowane są prawie wszystkie ważne
instytucje kulturalne. Ostatnio drugim centrum spędzania czasu wolnego staje się
po przeciwległej stronie Wrocławia Wielka Wyspa z Afrykarium w ZOO, fontanną
multimedialną, odremontowaną Halą Stulecia, gdzie cyklicznie odbywają się
wystawy zdjęć Marilyn Monroe, oraz ostatnio dodanym w Pawilonie Czterech
Kopuł Oddziałem Muzeum Narodowego, poświęconym sztuce XX wieku,
nazwanym Muzeum Sztuki Współczesnej.
Ulica Legnicka jest szeroką arterią, nie zapraszającą do spacerów. Prowadzi do
osiedli bloków, Stadionu Miejskiego oraz Centrum Handlowego Magnolia.
3
Wzdłuż całej ulicy nie ma ani jednego placu miejskiego. Również okolice muzeum
są przestrzenią substandardową – przy rozległym skrzyżowaniu, pod którym do
Muzeum prowadzi ponure i długie przejście podziemne, w pobliżu Lidla i stacji
benzynowej. Plac przed muzeum, który nie jest we władaniu muzeum, ma
wielokrotnie poryty i sztukowany asfalt, nie ma ławek, ani drzew z wyjątkiem
zdziczałej mirabelki. Jest miejscem, w którym nie można się zatrzymać, miejscem
przez które przebiegają pracownicy z przystanku tramwajowego do dzielnicy
biurowej, zaczynającej się na tyłach muzeum. W tych warunkach trzeba być
naprawdę zdeterminowanym miłośnikiem sztuki współczesnej lub architektury
militarnej, aby chcieć odwiedzić nasze muzeum.
f.
Program Muzeum Współczesnego Wrocław (założenia ogólne, zależne od
lokalizacji we Wrocławiu)
Odpowiedzią na te problemy była praca nad zbudowaniem społeczności muzeum
– odbiorców, którzy podzielają nasze założenia programowe i silnie identyfikują
się z podstawami ideowymi naszej działalności. Jest to rodzaj porozumienia
ponad podziałami branżowymi, gdyż do tak konstruowanej wspólnoty należą nie
tylko osoby zaangażowane w różne rodzaje działalności kulturalnej czy
artystycznej, jak architekci, urbaniści, filmoznawcy, literaci, ludzie teatru, ale
także naukowcy różnych dziedzin, społecznicy, i przede wszystkim świadomi
obywatele, którzy interesują się problemami swojego najbliższego otoczenia,
miasta i kraju. Bardzo ważną rolę w budowaniu społeczności muzeum odgrywa
program debat, będący platformą dyskusji nad różnymi kwestiami,
interesującymi nasza publiczność – zarówno artystycznymi, jak i urbanistycznymi,
historycznymi, politycznymi, itd.
Muzeum prowadzi także projekty dla najbliższego otoczenia – mieszkańców
osiedla Szczepin, które jest okolicą silnie defaworyzowaną. Kontynuujemy z
sukcesem już trzeci rok z kolei projekt artystyczny Elżbiety Jabłońskiej „Nieużytki
sztuki”. Na terenie placu, znajdującego się na tyłach muzeum, stworzyliśmy
warunki do prowadzenia społecznych rabatek i warzywnika, którymi opiekują się
wspólnie zainteresowani seniorzy ze Szczepina i młodzi ludzie. Nie chodzi tu o
osiągnięcie spektakularnych wyników ogrodniczych, lecz o pretekst do
niedzielnych spotkań i pikników przy rabatkach. Ogródek muzeum jest także
wykorzystywany podczas warsztatów edukacyjnych prowadzonych przez
muzeum dla uczniów wrocławskich szkół, aby uwrażliwiać ich na kwestie
ekologiczne oraz kwestie zieleni w mieście.
Także w programie wystawowym muzeum największym powodzeniem wśród
naszej publiczności cieszyły się projekty o tematyce społecznej lub dotyczące
lokalnego doświadczenia kulturowego. Najbardziej odwiedzaną wystawą w
pięcioletniej historii muzeum była wystawa „Domy srebrne jak namioty”
poświęcona kulturze romskiej, a dalej według ilości zwiedzających „Vot ken you
mach? Współczesne tożsamości żydowskie w Europie”, „Magazyn Luxus” –
wystawa legendarnej wrocławskiej grupy artystycznej, „Niemcy nie przyszli” –
4
dotycząca powojennych doświadczeń historycznych Wrocławian. Natomiast na
stałej wystawie Muzeum „Archiwum Jerzego Ludwińskiego”, oprócz regularnej
frekwencji, corocznie odbywają się zajęcia studentów historii sztuki Uniwersytetu
Wrocławskiego i mediacji sztuki ASP we Wrocławiu, ale także w ramach
objazdów naukowych innych uczelni (z Warszawy, Krakowa, i Poznania).
Muzeum dba o swoją wiarygodność, unikając projektów czysto komercyjnych.
(star system). Proponując wymagający program, zdobyło zaufanie swojej
publiczności. Jest to strategia trudna, ale obliczona na długie trwanie Muzeum.
Dotychczasowe wyniki frekwencyjne wskazują, że zapotrzebowanie na taki
rodzaj działalności i profil muzeum we Wrocławiu istnieje i ma tendencję
wzrostową. W ostatnich latach roczna liczba odwiedzających muzeum układała
się następująco: w 2013 – 30 000 odwiedzających, w 2014 – 33 000, w 2015 –
ponad 35 000 osób. Także w roku 2016 dotychczasowe wyniki wskazują na
kolejne zwiększenie się liczby widzów. Cel frekwencyjny muzeum w obecnym
budynku określam na około 40 000 widzów rocznie i planuje go osiągnąć w ciągu
najbliższych dwóch lat. Budynek raczej nie jest w stanie przyjąć większej liczby
widzów rocznie ze względu na parametry wymiany powietrza w instalacji
wentylacyjnej, zaprojektowanej na jednoczesną obecność nie więcej niż 50 osób
w muzeum. Skutków tych ograniczeń doświadczamy na co dzień podczas
wernisaży, czy bardziej popularnych debat.
W tym miejscu warto tez wspomnieć, że Muzeum efektywnie wypełnia funkcję
promocji wizerunku Wrocławia w Polsce i za granicą. Trwającą nadal wystawę
„Dzikie pola. Historia Awangardowego Wrocławia” obejrzało już poza
Wrocławiem ponad 40 000 widzów. Inspiruje ona także do powstania wielu
pozytywnych materiałów dziennikarskich na temat samego miasta.
2. PLANY PROGRAMOWE MUZEUM
Mój program dla Muzeum Współczesnego Wrocław zakłada, że wypracowany
profil muzeum będzie kontynuowany oraz wzbogacany o nowe elementy.
a) Kontynuacja – kwerenda naukowa dotycząca sztuki Wrocławia – badania
naukowe, wystawy, publikacje monograficzne.
Pomimo kilkuletniej już działalności Muzeum na tym polu, wciąż wiele
jeszcze pozostaje do zrobienia. Przygotowujemy się do dwóch projektów
porównawczych w 2017 roku:
 Wspólna wystawa dotycząca sceny wrocławskiej i gdańskiej w latach
90. XX wieku. Tematem, który chcemy uchwycić jest porównanie
dwóch wyróżniających się scen artystycznych w dekadzie stanu
wojennego i wpływ, jaki na ich dalsze losy miały zmiany polityczne i
społeczne w Polsce w okresie wczesnej transformacji. Wystawa we
współpracy z Gdańską Galerią Miejską.
 Wystawa dokumentująca historię wrocławskiej galerii Zakład nad
Fosą, która będzie eksponowana równolegle do wystawy
warszawskiej „Dziekanki”. Projekt dotyczy programu dwóch galerii
5
tzw. autorskich, założonych przy uczelniach, które odegrały ważną
rolę środowiskową w okresie stanu wojennego.
 W dalszej perspektywie czasowej przewidujemy wspólną wystawę
Jana Chwałczyka i Wandy Gołkowskiej (muzeum posiada bogate
zbiory sztuki obydwojga artystów), wystawę monograficzną
Marianny Bocian, wystawę indywidualną Marzenny Kosińskiej
(realizacja ciekawych projektów przestrzennych, powstałych w
latach 70. i nigdy nie urzeczywistnionych), prezentacja wrocławskiej
alternatywnej sceny muzycznej z lat 80.
b) Kontynuacja – sztuka konceptualna – fotografia
Na 2017 rok planujemy wystawę pod tytułem „Więcej niż dokument”.
Wystawa będzie pokłosiem doktoratu obronionego przez kuratorkę kolekcji
dr Sylwię Serafinowicz w Instytucie Courtaulda Uniwersytetu Londyńskiego
pod tym samym tytułem, dotyczącego wymiaru estetycznego fotografii
dokumentujących dzieła sztuki autorstwa wybitnych fotografów. Muzeum
pragnie także wydać książkę towarzyszącą wystawie opartą na tej rozprawie
naukowej w języku polskim i w języku angielskim w zewnętrznym
wydawnictwie.
c) Kontynuacja – współpraca z partnerami w regionie
Muzeum ma nawiązane kontakty z partnerami w Czechach (DOXA, Praga,
Fundacja im. Jindrzicha Chalupeckiego, Praga) oraz z węgierskimi (Pecs,
Budapeszt) i planuje wystawy sztuki z tych krajów. Terminy i tematy mogą
być ustalone po rozstrzygnięciu konkursu.
d) Kontynuacja – duże wystawy problemowe
 Muzeum planowało na 2017 rok wystawę „Artige Kunst” (Grzeczna
sztuka) we współpracy z Fundacją Situation Kunst (für Max Imdahl),
/Kunstsammlungen der Ruhr-Universität Bochum i Kunsthalle
Rostock. Narracja wystawy zbierającej dzieła sztuki z wielu kolekcji
muzealnych w Niemczech (Nationalgalerie Berlin, Felix-NussbaumMuseum, Osnabrück, Kunsthalle Recklinghausen, Museum
Wiesbaden, Von der Heydt-Museum, Wuppertal oraz Deutsches
Historisches Museum, Berlin) zbudowana jest na konfrontacji tzw.
sztuki zdegenerowanej – Entartete Kunst (czyli dzieł niemieckiej
awangardy z lat 30. XX wieku) z malarstwem Trzeciej Rzeszy.
Wystawie towarzyszy katalog przygotowany przez czołowych
przedstawicieli niemieckiej historii sztuki , poświęcony refleksji nad
skutkami ingerencji politycznej w wolność sztuki i artystów oraz nad
systemem wartości moralnych i artystycznych przejawiających się w
twórczości każdej ze stron. Wystawa ma charakter pionierski w skali
światowej. Obecnie z powodu konkursu zawiesiłam udział naszego
Muzeum w tym projekcie, ale istnieje szansa podjęcia go na nowo w
lutym 2018.
6

W dalszej perspektywie jesteśmy zainteresowani nawiazaną już
współpracą z wybitnym czeskim historykiem sztuki Jaroslavem
Andelem nad projektem „Disabled by Normality“, dotyczącym
edukacji i procesów uczenia się. Wystawa oraz towarzyszące jej
działania mają zarazem wymiar historyczny (np. wystawa obejmuje
dorobek teoretyczny Czecha Jana Ewangelisty Purkyniego – fizjologa
pracującego na Uniwersytecie Wrocławskim, którego imię nosi jedna
z ulic Wrocławia) jak i performatywny, realizowany przez Dział
edukacji MWW. Będzie także stanowić przyczynek do refleksji i
teoretycznej konceptualizacji praktyk edukacyjnych stosowanych w
naszym muzeum, czy w ogóle w muzealnictwie.
e) Kontynuacja – wystawy indywidualne artystów działających w medium
rzeźby
Po wystawach Pawła Althamera, czy Marleny Kudlickiej na 2017 rok
zaplanowana jest wystawa wybitnego rzeźbiarza brytyjskiego – Tony Cragga,
we współpracy z Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku. Muzeum jest także
współwydawcą katalogu. Planowane jest kontynuowanie współpracy z CRP
także w roku następnym w ramach wspólnej produkcji wystawy
wyróżniającej się artystki młodego pokolenia Alicji Kwade (muzeum już
posiada jej pracę w kolekcji).
f)
Nowe – wystawy studyjne międzynarodowej kolekcji sztuki współczesnej
MWW i DTZSP
Po tegorocznej dużej premierowej prezentacji w muzeum kolekcji pod
tytułem „Stosunki pracy”, która daje pewne wyobrażenie o jakości naszych
zbiorów (wystawa obejmuje kilka wybranych wątków, gdyż nie jesteśmy już
w stanie ze względu na szczupłość miejsca pokazać całej kolekcji MWW)
zamierzamy corocznie prezentować publiczności fragmenty naszej kolekcji,
wybrane pod kątem różnych tematów w niej obecnych. Na 2017 rok
zaplanowaliśmy prezentację wrocławskiej poezji konkretnej z Kolekcji MWW
i Kolekcji Dolnośląskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, którego
depozytem muzeum się opiekuje, w kontekście sztuki artystów
zagranicznych, których dzieła muzeum nabyło (m.in. Hanna Darboven, Jiří
Kovanda, Vlado Martek). Wystawa na 5. piętrze Muzeum będzie stanowić
dopełnienie stałej wystawy Stanisława Dróżdża, która zajmuje jedną z
przestrzeni 5. piętra. Tematy kolejnych prezentacji będę pojawiały się w toku
pracy nad kolekcją.
g) Nowe – wystawy „produkcyjne” wybitnych artystów polskich i
międzynarodowych
Muzeum zamierza dorocznie organizować wystawę indywidulaną artyście z
Polski lub z zagranicy, którego prace pragnie pozyskać do kolekcji. Muzeum
chce produkować taką pracę artyście na wystawę, aby po wystawie taniej
pozyskać ją do zbiorów. Będzie to też okazja dla pracowników muzeum
(kuratora i konserwatora) do wnikliwszego poznania procesu twórczego
7
II.
III.
8
danego artysty i nabrania głębszej wiedzy o dziele sztuki z naszej kolekcji.
Wiedza ta może być wykorzystana nie tylko w działalności naukowej, ale
także w działalności edukacyjnej Muzeum. Pierwszym artystą, którego
zamierzamy zaprosić jest Rirkrit Tiravanija, związany z formacją artystów tzw.
„estetyki relacjonalnej” (kontakt został już nawiązany).
h) Nowe – wystawy wrocławskich artystów za granicą.
Muzeum nie chce konkurować z Galeriami BWA w zakresie współpracy z
młodymi wrocławskimi artystami oraz w zakresie organizacji ich wystaw w
siedzibie muzeum. Natomiast pragniemy wykorzystać nasza rozbudowaną
sieć kontaktów międzynarodowych, która wynika m.in. z pracy nad
pozyskiwaniem prac do kolekcji, do promocji wrocławskich talentów i
lokowania ich wystaw w prestiżowych miejscach za granicą. Ten program
rozpoczniemy już w tym roku dwiema wystawami: w Budapeszcie (Galeria
Platan) i w Düsseldorfie.
KOLEKCJA
Muzeum Współczesne Wrocław było od 2012 roku uczestnikiem programu MKiDN pod
nazwą Narodowe Kolekcje Sztuki Współczesnej (obecnie: Narodowe Zbiory Sztuki
Współczesnej). Obecnie Międzynarodowa Kolekcja Sztuki Współczesnej MWW liczy 214
dzieł 79 artystów oraz około 1300 jednostek archiwalnych (inwentaryzacja jednostek
archiwalnych nie jest zakończona). Ponadto muzeum przechowuje i dysponuje
depozytem DTZSP obejmującym 502 dzieła sztuki 142 artystów oraz 994 jednostki
archiwalne. Muzeum wdrożyło system inwentarza elektronicznego, który prowadzi
zarówno dla kolekcji MWW, jak i DTZSP wraz z eksportem danych na stronę wirtualnego
muzeum. Muzeum pozyskało do kolekcji wraz z prawami autorskimi i tym samym
uratowało cenne archiwalia dotyczące sztuki Wrocławia po 1965 roku, a także dzieła
sztuki wybitnych artystów polskich i zagranicznych różnych pokoleń, jak VALIE EXPORT,
Tatiana Trouve, czy Annette Messager. Muzeum kontynuuje program kolekcji. Na rok
2016 złożyliśmy aplikację na zakup kolejnych prac, które w istotny sposób wzbogacą
nasze zbiory. Warto zaznaczyć, ze Muzeum jest we Wrocławiu jedyną instytucją
gromadzącą sztukę międzynarodową.
Finanse
Muzeum dotychczas udawało się wyjątkowo skutecznie pozyskiwać środki zewnętrzne
poza dotacją Organizatora. Przykładowo w 2015 roku wpływy finansowe muzeum
wyniosły w zaokrągleniu 5 400 000, w tym dotacja organizatora wyniosła 2 370 000
złotych, czyli 43% wszystkich wpływów. Pomimo bardzo skromnej dotacji Organizatora
muzeum osiągało w latach ubiegłych sukcesy dzięki intensywnemu pozyskiwaniu
środków zewnętrznych. W ciągu 5 lat pod moją dyrekcją muzeum nigdy nie było
zadłużone, realizowało część inwestycji z wypracowanych środków własnych, opłacało w
terminie wszystkie składki, podatki i zobowiązania finansowe. Zwiększenie dotacji
organizatora byłoby jednak bardzo potrzebne, gdyż zwiększyłoby bezpieczeństwo
realizacji planów programowych muzeum. W muzealnictwie przyjmuje się za bardzo
dobry wynik, jeśli instytucja jest w stanie pozyskać 1/3 swojego z budżetu ze środków
zewnętrznych. Wyższy udział środków zewnętrznych oznacza strukturalne
niedofinansowanie. Biorąc za punkt wyjścia dane z 2015 roku przyjęcie reguły 1/3
oznaczałoby zwiększenie dotacji organizatora o 1 230 000 do kwoty 3 600 000. Nie jest to
kwota zawyżona, zważywszy na to, ze porównywalne programowo do naszego muzeum
instytucje otrzymują dotację organizatora na poziomie 6 000 000 złotych (zarówno MSN
w Warszawie, jak i MOCAK w Krakowie). Warto zwrócić uwagę, że większy budżet,
którym może dysponować muzeum, przekłada się proporcjonalnie na zwiększenie
atrakcyjności wystaw, lepszą ich promocję, a w rezultacie wzrost liczby widzów
odwiedzających muzeum.
Bez względu jednak na to, czy muzeum otrzyma podwyżkę dotacji, czy nie i w jakiej
wysokości, będę starała się jak dotychczas pozyskiwać dodatkowe środki na program
przez:
 Aplikacje grantowe do MKiDN,
 Aplikacje grantowe do fundacji polskich i zagranicznych,
 Współprodukcję wydarzeń z partnerami zewnętrznymi,
 Pozyskiwanie darczyńców biznesowych,
 Wynajem dachu muzeum na kawiarnię, sprzedaż biletów, wydawnictw i
pamiątek w sklepiku muzeum,
 Sprzedaż praw do reprodukcji wizerunków dzieł z kolekcji MWW,
 Płatne wypożyczenia dzieł z kolekcji muzeum (dzięki moim kontaktom
otrzymaliśmy właśnie pierwszą taką ofertę wystawy naszej kolekcji w roku 2017
w muzeum Bourse w Rydze).
9
IV.
Struktura organizacyjna
Po 5 latach działalności, rozważnie zwiększając zatrudnienie w miarę rozwoju instytucji i
przybywających potrzeb, muzeum wypracowało optymalną strukturę organizacyjną
obejmującą 19 etatów oraz outsourcing w zakresie opiekunów wystaw, ochrony
muzeum, prac wydawniczych i konserwatorskich, obsługi prawnej oraz podtrzymania
informatycznego. Regulamin organizacyjny i schemat organizacyjny w załączeniu.
V.
Inwestycje
1. Bieżące inwestycje
Muzeum prowadzi działalność w budynku, którego adaptacja została wykonana z
najtańszych materiałów i wyposażonym w najtańsze i zawodne instalacje. Stopniowo,
w miarę posiadanych środków, prowadzimy remonty i wymianę tych instalacji (np.
obecnie instalacji wodnej).
W maju złożyliśmy także aplikację o środki na projekt Rozwój działalności
artystycznej i edukacyjnej Muzeum Współczesnego Wrocław w ramach
Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Dolnośląskiego na lata 2014–
2020 (Działanie 4.3. Dziedzictwo kulturowe). Nasza aplikacja obejmuje aranżację
przestrzeni edukacyjnej w muzeum, wyposażenie magazynu dzieł sztuki w
profesjonalne meble magazynowe, założenie klimatyzacji w całym budynku muzeum
oraz rewitalizację przestrzeni i organizację ogrodu na tyłach muzeum. Uzyskaliśmy
już pozwolenie na budowę. Oczekujemy pozytywnego wyniku naszej aplikacji.
Harmonogram prac przewiduje, że rozpoczną się one jesienią bieżącego roku i będą
trwać do końca roku 2017.
2. Strategiczne plany inwestycyjne
Obecna siedziba muzeum miała być siedzibą tymczasową na okres 5 lat. Jednak
realizacja gotowego projektu wykonawczego na budynek nowego muzeum została
zawieszona. W moim przekonaniu budżet tej inwestycji w kwocie 220 000 000
złotych wydaje się mało realistyczny w najbliższych latach w stosunku do budżetu
Gminy Wrocław. Tymczasem Muzeum zebrało w międzyczasie poważną kolekcję
dzieł sztuki, zwiększyło zatrudnienie, przyjmuje wystawy muzealne najwyższej rangi.
Muzeum w najbliższych latach będzie potrzebowało zwiększenia powierzchni
magazynowej; już jest potrzebna większa powierzchnia biurowa (15 pracowników
biura pracuje w dwóch niewielkich pomieszczeniach typu open-space biurko w
biurko).
Moim zdaniem można by rozważyć skromniejszą rozbudowę muzeum na miejscu
przy pl. Strzegomskim. Za tym rozwiązaniem przemawia planowana przez miasto na
przyszły rok rewitalizacja ul. Legnickiej wraz z placem przed muzeum, a także
zachowanie w kompleksie muzeum trudnego, ale bardzo interesującego budynku
schronu przeciwlotniczego, którego modernizację planujemy przeprowadzić do
końca 2017 roku. Wydaje mi się, że doprojektowanie w pełni wyposażonej hali
wystawowej na ok. 1000 m kwadratowych do pokazywania kolekcji lub
przyjmowania prestiżowych wystaw, wraz z towarzyszącymi jej pomieszczeniami
biurowymi i pracowniami, może przynieść bardzo ciekawe efekty architektoniczne i
urbanistyczne i zarazem może być rozsądne ekonomicznie. Okolice muzeum są nadal
niezabudowane, co daje szanse stworzenia zachodniego centrum Wrocławia
zorganizowanego wokół naszego muzeum.
10