Artykuł

U aysohofunhcionujqcychpacjentel przehonanieo alasnej omnipotencji,aysnute na podstaaie
aczefnieiszychdoizoiadczefi,suhcesriaszholnyclti pozaszfrolnyc/t,niepozaala na utoisamieniesig
z plzegranq a haestii hontroloaania picia
Anno Prokop
W mojej pracy coraz czgsciej spotykam
sig pacjentami, kt6rych okresla sig mianem wysokofunkcjonuj4cych. MySIg,
2e kobiety z tej grupy sq szczeg6lnie
zagro1one wchodzeniem w :uzaleZnienie zuwagi na specyfikg ich funkcjonowania w 2yciu, w pracy, ale te2 sposobu dojScia do tego wszystkiego co
osi4gngly.
Przeciei sq doskonale, tak dobrze sobie poradzily, przeszly qtle pr6b, ryle egzamin6w, ryle batalii i rywalizacji, Leby
znaleA(, sig ,,w centrum dowodzenia",
na samym szczycie, na stanowiskach
kierowniczych, decyzyjnych, welitarnym towarzystwie. To nie pozwala, ani
nie ulatwia im przyznania sig do slaboSci, niemocy, bezsilno5ci. Problem z alkoholem nie wchodzi w grg, przekonanie o wlasnej omnipotencji, na podstawie wcze5niejszych doSwiadczerl, sukcesdw szkolnych i pozaszkolnych, nie
pozwala na uto2samienie sig z pora2kq,
z przegranq w kwestii kontrolowania
picia. MySl4: ,,To nie ja, to niemo2liwe.
czyly
w r62nego rodzaju treningach
asertywno5ci, chodzq na warcztat\I
umiejgtno$ci spolecznych, podnoszq
sw6j poziom kompetencji relacyjnych.
jqcy ionp i dzieci, pijqcy tanie wina. Sqdz4,2e picie drogiego i ekskluzlwnego
alkoholu to nie alkoholizm. Nie wierz4,
2e ten problem moLe dotyczyi kogoS,
Te kobiety maj4 grafik sporkaf, wyjSd,
majq przyjaci6l. Chodz4 na jogg, fitness, uczgszczajq na terapig ind)'widualn4. S4 zadbane, dobrze wykszralcone,
znaj4 jqzyki. UzaleLniaja, sig jakby nie-
kto prowadzi dosrarnie Zycie.
Innym czynnikiem, kr6ry moZe byd
istotny w problemie kobiet z tej grupy,
jest wszechobecny nacisk kulturowy,
chcqcy, tak przy okazji.
To nie kobiety, u kt6rych, tak iak
u innych
uzaleLnionych,
charakterysryczny jest brak wiary we wlasne
sily, kompetencje, brak poczucia skutecznoSci. To paradoks, ale te kobiery
najczgSciej sypi4 jak z rgkawa sukcesami, osiqgnigciami w pracy, tytulami
naukowymi.
Nie po to pracowalam na sukces; nie po
to jestem u, gdzie jestem, |eby przy-
Nastgpn4 cechq tej grupy os6b uzaleZnionych jest trudno5i w dostrzeLeniu konsekwencji naduZl.wania alkoholu. Tam, gdzie inni osi4gajq swoje
dno, ram HFA (z ang. High Functioning Alcoholic) ma czgsro nieograniczone Srodki do tuszowania swoich
alkoholowych wystgpk6w. Ich status
spoleczny i finansowy jest dosyi wy-
znawa( sig do slabo5ci".
Przyznanie sig do bezsilnodci, tak
potrzebne w podjgciu decyzji o rozpoczgciu leczenia, jest dla nich niedo-
soki, wigc dlugo nie doSwiadczaj4strat
z powodu swojego picia.
Ich sukces, status spoleczny staje
sig przeklerlstwem w walce z chorobq.
puszczalne, niemoZliwe,
Dotychczasowa droga Lyciowa, ScieLka kariery
opiera sig o stwierdzenie ,,nie ma rzeczy niemo2liwych, nie ma barier". Od
przedszkola uczq sig przekracza( swoje
Stai ich na to, Zeby minimalizowai
koszty picia, ro wydfuin i poglgbia
cierpienie, oddala coraz glgbsze dno,
chod tak ukryte dla og6lu. Tam, gdzie
stereotypowy pijqcy dozna dyskomfortu, kt6ry moZe przy5pieszyCdecyzjg
o leczeniu, tam HFA znajdzie,,plasrer"
luksusu, mole zaplaciC kaucjg. kupi
milczenie, dojdzie do siebie w klini-
ograniczenia, wlasn4 niemoc, od najmlodszych lat slyszq, 2e Swiat nale?y
do nich. Przeciel tak doszly do swojego wysokiego statusu, tak zbudowaly
swoje poczucie toZsamoSci.BezsilnoSi
jest czymS obcobrzmi4cym, niemile widzianym w tym Swiecie, w ich pojgciu
na niej nie da sig zbudowad sukcesu,
r6wnieiz sukcesu w terapii.
Przecie2odnioslom sukces!
Wysokofunkcjonuj4ce
kobietyro osoby, kt6re
5/eotd
niejednokrotnie
uczestni-
ce. Konsekwencji zludnie nie widad,
zostajq odroczone w czasie, 2eby ze
zdwojon4 silq objawii sig p6Zniej. Dno
jest zdecydowanie p<iZniejsze.
DuLe znaczenie w tej grupie kobiet
ma trudno5i w idenryffkacji swojej
osoby jako tzaleLnionej. Dla nich alkoholik to caly czas starszy pan z czerwonq rwarzy, nieudacznik, bezrobotny, bi-
spoleczny. Wzorce picia w ostatnim
dwudziestoleciu zmienily sig diametralnie. Koncerny alkoholowe stajq na
glowie, 2eby,,rozciefczy€'
alkohol
i jego moc. Substancja tzale2niajqca
staje sig w migdzykukurowym
przekazie latwo przyswajalnq papkq, oran2adq, eliksirem z dorobionq ideologi4
powiewu dekadencji i polotu, dobrego tonu i smaku. Zmienil sig te2 kierunek oczekiw ai otoczenia wzglgdem
kobiet. Dawniej w dobrym tonie byl
widok damy co najwyZej mocz4cej usra
na okazjonalnych imprezach, obecnie
w dobrym gu5cie jest byd wyzwolonym
i pii do lunchu wino, po praey z przyjaci6lkami piwo z sokiem, a wieczorem
gin z tonikiem. Sporkania biznesowe,
bankiety, imprezy kulturalne, sportowe lqcz4 sig z alkoholem. I mimo, i2
jako terapeuta tzaleLniert mam w zwyczaju konfrontowai pacjenta z jego
stwierdzeniami wynikaj4cymi z mechanizmu il:uzji i zaprzeczenia w stylu
,,wszyscy i wszgdzie pij4", to rzeczywiScie znalezienie imprezy bez alkoholu
graniczy z cudem.
Wysokofunkcjonuj4cej
pacjentce
w przyznaniu siq do tzaleLnienia nie
pomaga niewiara bliskich w powagg
problemu. Bliscy tych pacjentek twierdz4,2e,,to lakie5 fanaberie, to niemoZliwe, 2eby ona, o takim statusie, byla
lrzaleZniona".
Osoba rozpoczynaj4ca
leczenie niejednokrotnie traffa na op6r
Srodowiska. w krrirym Zyje.
Po pierwsze jej leczenie konfrontuje
innych z ich czqsto szkodliwym piciem,
po drugie jest niewygodne. Pacjentki
zglaszajq problemy w zwiqzkach, gdzie
partner nie chce zmienia(, przyzrycza-
25
jerl imprezowania, trzqdzania przyjg(.
Pracodawcom nie jest na rgkg, Zeby
osoba na kierowniczym, stanowisku
przyznawala sig do slaboSci,do potrzeby pomocy, bo to moZe przekladaC sig
na spadek obrot6w w firmie, oslabiai
caly system pracy.
Pacjentki trafi,aiq na terapig zazryczaj p5ino, czgsto kierowane s4 na ni4
po kilku latach nieskutecznego leczenia depresji bqdi sq przekierowywane
od innych terapeut6w w wyniku zdiagnozowania tzaleLnienia.
26
Przyzna(,
sig do slobo5ci
moich dotychczasowych do5wiadczeri wynika, ze w pierwszych krokach pracy z tymi pacjentkami bardzo
waZne jest odwolanie sig do ich jqzyka,
Z
wo ludzkie: smutkiem, bezradnoSciq,
wzruszeniem. Pracujemy tak|e nad
zaakceptowaniem swojego czlowieczedstwa, a co za tym idzie, pewnych
pokazanie, 2e mogq osi4gnqd sukces,
ale tylko wtedy, kiedy w kwestii picia
ogloszq bezsilnoSd. Tlzeba je przekona(, 2e przyznanie sig do slaboSci nie
jest niczym zlym, a wrgcz pomocnym.
Pocz4tek rerapii to uczenie pacjen-
ograniczert. Staram sig , aby kobiety te
widzialy dla siebie moZliwo6ci rozwoju
i samorealizacji.
MySlg, 2e coraz szersza grupa tego
rodzaju pacjenc6w stawia przed nami
nowe wyzwania, porzebg zmodyfikowania naszego podej6cia do tego, jak
proszenia o pomoc, akceptacji
trudno$ci, oswajanie z tym, co typo-
pytai, jak morywowaC, na co zwr6ci(
szczeg6ln4 uwagg w procesie leczenia.
tek
5/aota
Nie jest moim celem usprawiedliwianie
moich pacjentek' ale zwr6cenie szczeg6lze spenej uwagi na problemy wynikaj4ce
poszukiwari
cyfiki tej grupy i rozpoczgcie
w lepszym dotarciu do nich, a tym samym
skutecznej Pomocy'
W tym celu stworzylam bardziej aktupacjentki
alne pytania, kt6re pacjenci i
sig do ziprzybliLy(
mog4 sobie zada6,by
alkoholowego'
dentyfikowania problemu
PvreNte, KT6REwARTo soBIE zADAC*
o Je2eli zdarza cl sig coraz czg5ciej mySlei o piciu pomigdzy jednq imprez4
o lezell coraz czEi;ciejpostanawiasz i zapowiadasz wszem i wobec, ile dzisiaj
wypijesz, aradoSi zsukcesu ipotrzeba ogloszenia tego faktu na swoim
blogu staje sig domenq dnia"'
o leLeh zdatzylo ci sig postanowl( wzi4(
tego
sig w garSi, a gl6wnYm Punktem
sobie
zrobienie
bylo
postanowienia
przerwYw Piciu..'
. jezeli zdarza cl sig udowadnial' jak
nie
dlugo nie Pile6, mimo Ze nikt
pyta."
c leleli czgsto zdarza ci sig tlumaczy6
przychodzisz
,,tak jakoSwyszlo", kiedy
a drug4...
zaP6ino...
c lele\i zdarua ci sig ukladai plan dnia'
i innym' ze
o
odJeLeli obiecujesz sobie
pracy, obowi4zk6w, wYdatkdw'
po czym
kieliszki,
dzisiaj tylko trzy
poczYnku tak. abY wYgosPodarowai
najwigkszego
na przyjgciu szukasz
m i e j s c ed l a a l k o h o l u " '
kufla...
c leLeh twotzysz w glowie i obmy5lasz
O TYNI'ZE
UOZBTO SWIADCZYC
TO
kt6rych
coraz cz96clei mapp miejsc' w
sig wydluZajq...
o Je6li coraz wigcej postanowieri' plakien6w zostaje w glowie' a PrzY
liszku zdarza ci sig kreSli6 ich dalsze
jako
scenariusze' kt6re krqZq p6Zniej
'
barwna anegdota o t\Moim polocie"
lot
o
c Jeirrcli najistotniejszym pycaniem
jest dla ciebie,czybpdzle na pokladzie
alkohol, a nie Pilot" '
To tuoze ro SwIADCZYio'rYNl, ztt
SIq
TWOJEZYCIEKONCENTRUJE
NA ALKOHOLTI
N'IIERZE
W DT1ZEJ
o JeLeli zdatzylo ci sig odpowledzie(
garnkowi"' kiedy
,,przyganial kociol
na temat
uwagg
zwr6cil
znajomY
sposobu.w jaki Pijesz" '
o Jelli zdarzylo ci sig zakoiczy( rozmowg. zanim sig zaczgla' bo PrzewidYwale6,2ebgdzie o twoim Piciu"'
r Je5li coraz czg5ciejslyszysz"martwig
sigo ciebie"..
PICIEI\'I
T]TR{CILES KONTROLE NAD
bEdzieszmial mo2liwo 5( zaopavzenia
c JeLeh dostales wcze5niej nieobecneJ
niewcze6niej
t leie\i zaczynasz tt|ywa(
sie w alkohol...
alergii na takie slowa jak alkoholik'
znanych sobie sl6w tj' ,,migrena"" '
sper JeZeli czynisz przed przyjpciem
problem. teraPia'. '
o leLell zdarza c\ sig czgsciej doSwiadnim
coraz czgscle1
cjalne przygotowania' by mdc na
o
JeiLeli znajduj4 sig
cza( zaut( PokarmowYch' ' '
'
ci filmY
wypii jak najwigksz4 iloSi alkoholu"
,,|yczliwi" ProPonuj4cY
o JeLeli zaczynasz cotaz czg{ciej glosii
ChrYstuo Je2eti zdarzaci sig byC na przyjqciach
jeste6mY
w stylu ,,WszYscY
na
skuteczno6i babcinych przepis6w
2e
wtedY'
i
mY6lei
bezalkoholowYch
sami"...
r62negorodzaju choroby typu: najlepnaco6 tu jest nie tak; stwietdzasz' ze
o Jezeli zdarza sig' ze btdzqc sig rano'
'
szy na to bgdzie sPirYtus"
sig'
dajesz w takich syruacjachna innych
modlisz sig, Zeby to, co wydaje Ci
r
na drugi dzieri po mocno zaKraprzy
JeZeli
po
rozmy1lai4c
luL
potem
wieczoru
a
falach,
Ze robiles poprzedniego
na
pianej imprezie mo2esz spojrzei
napoju'
procentowego
snem"'
tYlko
sig
szklaneczce
alkoholu, okazalo
ci
alkohol, naPid sig go, a nawet robi
mySlisz- ',to byly nudy jak w polskim
t JeLeliszukaszw Internecie dowod6w
sig jakoS tak lePiej" '
filmie"...
ta to, Le lekarz nie mial racji, m6wiqc
przyjemnoSi i uzao
leLeli nagle widzisz
o le\eli cotaz czp(,ciej, bqd4c w miejcl, ze PrzY tYm schorzeniu nie Powis a d n i e n i ew P o r a n n Y mP i c i u " '
doznawYPada
nie
Pii'
gdzie
scach,
n i e n e 5P i i . . .
O TYN'{'ZE
TO SWIADCZYC
TO IT'IOZO
jesz naglej. nieodpartej tgsknoty za
r JeZeli ioraz czqsciei cztpsz wstyd'
ABSTYNENCYJNE
OBJAWY
IVIASZ
domowYm zaciszem, gdzie moZna
upokorzenie i zmqczenie "'
ci sig sprawdza(kilka
r
zdarzylo
Je2eli
odprgLy( sig ze szklaneczk4 ginu"'
uozB SwnoczYd o rYNl' zE
To
raz\. czy abY na Pewno to' co Pijesz'
zF
rYNl'
o
PUESZ'
To ntoZESwIADCZYC
SZKODLIWOSCI
PONI1lVIO
to alkohol z Procentami" '
ALKoI{oLo\\'"Y
GL6D
CHOROBY
oDCZUwAsz
A TO JEDENZ OBJAIVOW
o Jeiteli zdarzyloci sig zdenerwowai po
o leZe\i zdatza ci sig wracad do domu
ALKOHOLOWEJ
takiej samej ilo5ci alkoholu, po kt6z niedozwolon4 prqdko5ci4,aby utulii
o leLeli zapragnqles odpowiedzied na
czule5odprgZenie'lub
wczesniej
rej
partnerkg'
partnera'
ukochane dzieci.
t e p Y t a n i a. . .
przysypiadpo ilo6ci,kt6ra wcze5niej
nie
do ptzyiacl6l
a kiedY ju2 jested na miejscu'
.
Jeieli dzwonisz teraz
Ze stawales sig Johnem..
sprawiala,
wszYscy
2ebY
sig'
molesz doczekai
i m6wisz, 2e ciebie to nie docYczY'
z ,,Gorqczki sobotniej nocy"
Travolt4
zasluZosobie
nalai
poszli spad, aby
maiqc :xZ calq baterig kontrargumenb4dZJenniferLoPez Parkietu" '
n e g od r i n k a . ' .
i dowod6w, kt6re obal4 podejrzet6w
'fo
o rYI\'{'zE
SwIADCZYC
uozB
To
z
Dy'
rczygltriesz
o Je2eli coraz czp(,ciej
nia i udowodni4 twojq niewinnoSC"
NA
CI SIq TOLERANCJA
ZN,IIENILA
tego
zamiast
a
cia z ukochanarrodzin4,
fb z,qsr,qN6wslE. czENIUPos-r\NlLEs
ALKOHOL
wybierasz nudne spotkanie biznesoSIEW ROLIPODEJRZANEGO?
sens dotqd
wYla- c JeLeli nagle odnajdujesz
we, na kt6rYm i tak nic sig nie
* Opracowanie autorki
wy5miewane go przez ciebie sposobu
ale
Sni,bo spotykaciesig od p<ilroku'
jakim jest
czasu,
wolnego
spgdzania
usi4dzieciew kawiarni, gdzie znajomy
lowienie rYb z Piwem w tle"'
'
zawsze"
co
kelner PrzYniesieto,
L Anno ProkoP
c Jezeli coraz mniej czasu po5wigcasz
o Je2eli nagle polubiles spacery do odL jestpsychologiem,
z
a
j
g
c
i
a
"
'
n a s w o j eu l u b i o n e
teroPii .
Zeby
I speciolistq
dalonego sklepu monopolowego'
I uzoleiniehw irokcle
r JeZeli kt6regoS dnia stwierdzasz' 2e
moLesz
2e
kuPii Paczkq gum. mimo
j certyfikocii.
i tak nie bPdziesz mistrzem i Przeje kuPii obok swojegodomu" '
biegai' "'
stajesz CwlczYC,,
zE
To rEzN{ozE SWIADCZYC'
o Te2eli dzieri staje sig kr6tszy, a noce
GL6D ALKOHOLOWY
ODCZI]WASZ
27
5/eole