Delkowska-Piasecka Anna i Tomasik Ilona - WSFiP

WYŻSZA SZKOŁA FINANSÓW I PRAWA
W BIELSKU-BIAŁEJ
STUDIA PODYPLOMOWE: MECHANIZMY FUNKCJONOWANIA
STREFY EURO
Projekt realizowany z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu
edukacji ekonomicznej
PRACA DYPLOMOWA
Analiza Międzynarodowego Rynku Usług w Świetle Handlu Zewnętrznego
Unii Europejskiej
Autor : Anna Delkowska-Piasecka
Promotor:dr inż.Adam Żabka
Ilona Tomasik
Bielsko-Biała, rok 2016
1
Spis treści
Wstęp............................................................................................................................................3
Rozdział 1. Usługi w ujęciu Teoretycznym.....................................................................4
1.1. Definicja usług......................................................................................................................4
1.2. Klasyfikacja usług................................................................................................................6
1.3. Istota rynku …....................................................................................................................10
Rozdział 2. Usługi na rynku unijnym ............................................................................11
2.1. Zasady funkcjonowania rynku wewnętrznego Unii Europejskiej .......................................11
2.2 Wewnętrzny rynek usług Unii Europejskiej..........................................................................12
2.3. Swoboda przepływu usług ...................................................................................................14
Rozdział 3. Wymiana handlowa Unii Europejskiej z krajami …...............................16
3.1 Usługi w wymianie międzynarodowej Unii Europejskiej ...................................................16
3.2. Usługi transportowe .............................................................................................................19
3.3 Usługi turystyczne ................................................................................................................21
3.4. Usługi pozostałe ...................................................................................................................22
3.4.1. Usługi budowlane...............................................................................................................25
3.4.2. Usługi komputerowe i informatyczne................................................................................25
3.4.3. Usługi ubezpieczeniowe ...................................................................................................27
3.4.4. Usługi finansowe............................................. ..................................................................28
Zakończenie ................................................................................................................................30
Biografia ......................................................................................................................................31
Spis tabel i rysunku.....................................................................................................................32
Wstęp
2
Usługi odgrywają znacząca role we współczesnym rozwoju gospodarczym zarówno w tworzeniu
produktu krajowego brutto jak i udział w zatrudnieniu.1
Wzrost znaczenia tego sektora
od pewnego czasu jest postrzegany jako wymógł rozwoju
cywilizacyjnego .
Istotną role w międzynarodowym obrocie usługowym odgrywa Unia Europejska , gdyż jest ona
największym eksporterem , jak również ich importerem na świecie .Duży procent handlu w tym
sektorze odbywa sie między krajami członkowskimi Unii .
Celem pracy było przedstawienie roli tego sektora w obrocie handlowym Unii Europejskiej.
Rozdziała pierwszy skupia się na zagajeniach teoretycznych , przedstawia ogólna tematykę
usług, poprzez przedstawienie definicji i klasyfikacji tegoż zagajenia . Została omówiona istota
rynku usług.
Rozdział drugi poświęcony został głównie analizie funkcjonowania rynku wewnętrznego UE .
W rozdziale tym została również omówiona swoboda przepływu usług .
Rozdział trzeci to analiza struktury zewnętrznego handlu usługowego Unii Europejskiej .
Analiza
objeła
kategorie
usług
wg Klasyfikacji
Światowej Organizacji
Handlu z
uwzględnieniem struktury geograficznej zarówno rynków sprzedaży jak i zakupu na przestrzeni
2010-1014.
Rozdział I Usługi w ujęciu teoretycznym
1.1 Defnicja usług
Pojęcie usługi ze względu na szeroką gamę zastosowań z ekonomicznego punktu widzenia
1
I.Rudawska,Inowacje
w
usługach
[w:]Przedsiębiorstwo
usługach,red.I.Rudawska,M.Sonoń,Difin,Warszawa 2009,s.83
3
I
klient
w
gospodarce
opartej
na
wbrew pozorom nie jest tak proste do zdefiniowania. W konsekwencji doprowadziło to do
pojawienia się wielu nie zawsze uniwersalnych definicji tego zjawiska . Definicja usługi stała
się próbą oddzielenia jej od towaru.
Ponieważ usługi dotyczą wielu zestawów działalności gospodarczej o różnych procesach
produkcyjnych i technologicznych , jak również różnorakim przeznaczeniom czy kanałach
dystrybucji , próby ich ujednolicenia są ryzykowne.2
Encyklopedia PWN definiuje usługę jako działalność gospodarczą mającą charakter
świadczeń osób fizycznych i prawnych na rzecz innych osób.3
Według T.P. Hilla usługę uznał iż świadczenie usługi oznacza wpływanie na konsumenta.
Wykonanie usługi wymaga zgody , współpracy oraz uczestnictwa konsumenta , co wiąże się z
potrzebą przemieszczania się usługodawcy lub usługobiorcy do miejsca świadczenia usługi .
W literaturze polskiej najbardziej popularną jest definicja sformułowana przez O.Langego
który określał usługi jako ,, wszelkie czynności związane bezpośrednio lub pośrednio z
zaspokajaniem potrzeb ludzkich , ale nie służące bezpośrednio do produkowania przedmiotów''.4
Bardziej współczesną definicję tego terminu przedstawia K.Rogoziński skupiając się na
osobowej relacji usługodawcy i usługobiorcy .Uważa on , że usługa to podjęcie się na
zlecenie , wykonania pracy i korzyści mających za zadanie uatrakcyjnić walory osobiste lub skale
wartości użytkowych , jakimi klient dysponuje .5
Wśród przedstawionych definicji można jednak odnaleźć pewne wspólne elementy , które
przedstawiają usługi jako:
-pewien proces,
-produkt niematerialny,
-działanie mające na celu zaspokojenie pewnych potrzeb ludzkich,
-działanie o charakterze niematerialnym,
2
3
4
5
A.Szymoniak,Globalizacja usług outsourcing i sharde services centers,Wydawnictwo Akademickie i Profrsjonalne
,Warszawa 2008, str .35
PWN,
Pod red.I Rudawska , Liberalizacja Handlu Usługami w Unii Europejskiej ,Wydawnictwo Adam Marszałek , Toruń
2012 s.13-14
Ibidem s.24
4
-działanie tworzące wartość użytkową,
-proces produkcji, w którym bierze udział czynnik zewnętrzny .6
Usługi jako przedmiot handlu międzynarodowego mają szczególne cechy odróżniające je
od towarów.
Do najważniejszych z nich należą:
-niematerialność- usługi nie można dotknąć, zobaczyć,
-nietrwałość – usługi nie można produkować na zapas , magazynować i transportować,
wynika z tego, że nie tylko trudniej jest handlować usługami w przestrzeni , lecz także
trudniej jest handlować nimi w czasie ,
-niejednolitość-usługi są często niepowtarzalne , różnorodne i w wysokim stopniu dopasowane
do potrzeb klientów .7
Często wymagają , aby dostawca i odbiorca znajdowali się w tym samym miejscu , dlatego są
zróżnicowane przez lokalizację, oraz przez firmy klienckie. Mogą różnić się jakością ponieważ
są pracochłonne.
Nie oznacza to, że każda usługa musi posiadać wszystkie wyżej wymienione cechy.
Z powodu ich różnorodności wynikającej np . z różnego stopnia niematerialności czy
niejednolitości mogą przyjmować różną kombinację tych cech.
Warto wspomieć o usługach interenetowych .
Usługi internetowe są w okresie powolnej, zakrojonej na wiele lat materializacji
Ten rodzaj usług okazał się skuteczny , pozwalają pokonać fizyczną barierę odległości i
umożliwiają ludziom kontakt. Usługi w Internecie dostarczane są najczęściej za pośrednictwem
Dostawcy Usług Internetowych, czyli tzw. ISP (Internet Service Provider). Wykorzystanie usług
internetowych pozwala komponentom programowym współdziałać ze sobą przez Internet,
niezależnie od swojej lokalizacji 8
6
7
8
Pod red. A.Szymoniak, Globalizacja usług outsourcing i sharde services centers,Wydawnictwo Akademickie I
Profesjonalne,Warszawa 2008, s.35
G.Biesok , Usługi Logistyka UsługWydawnictwo CeDeWu, Warszawa 2013 , s.12
Ściąga.pl/tekst/50107-51-podstawowe_usługi_internetowe, 28.04.2016
5
Wiele osób postrzega Internet jako pewną całość, w rzeczywistości zaś jest to zbiór wielu
elementów, z których każdy spełnia inne funkcje, określamy je jako usługi internetowe.
Każda z usług wymaga specyficznych narzędzi /oprogramowania/
Poczta elektroniczna
E-mail - poczta elektroniczna, umożliwiająca wysyłanie listów do innych użytkowników Internetu
posiadających konto - elektroniczną skrzynkę na listy. Poczta elektroniczna jest najbardziej
podstawową usługą i dla wielu użytkowników jest ona wręcz jedyną usługą z jakiej korzystają.
Interakcyjna praca na odległych komputerach
Usługa znana jako Telnet, to możliwość połączenia z odległym komputerem i interakcyjnej pracy z
oferowanymi przezeń programami. Za pomocą Telnetu możemy połączyć się na przykład z
katalogami bibliotecznymi odległych uczelni w poszukiwaniu różnych informacji, przez cały czas
nasz komputer będzie służył za terminal odległej maszyny, która wykonuje nasze polecenia. 9
1.2 KLASYFIKACJA USŁUG
Ze względu na dużą różnorodność usług , brak jest jednej ogólnej klasyfikacji . Podział usług
zależy bowiem od wybranych kryteriów. Najczęściej w literaturze pojawiają się kryteria
uwzględniające przeznaczenie , rodzaj czynności , obiekt działania , typu odpłatności czy
adresata .10
Jedna z nowoczesnych klasyfikacji skupia się na usługach migrujących pomiędzy krajami.
Została ona stworzona przez T.Clarka,D.Rjjaratnamai T .Smitha i dzieli na usługi na :
-kontaktowe,wykonywane przy międzynarodowych przepływach producentów lub
konsumentów,
-świadczone za pomocą sygnałów elektromagnetycznych , przy użyciu radia , telewizji, satelity czy
kabli,
-świadczone przy międzynarodowych przepływach aktywów, bazujące na tworzeniu
przedsiębiorstw w ramach bezpośrednich inwestycji zagranicznych.
Światowa Organizacja Handlu wprowadziła swoją własną klasyfikacje w ramach Układu
9
10
Ibidem
Pod.red.I.Rudawska,Usługi w Gospodarce Rynkowej ,Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2009,s.16-16
6
ogólnego w sprawie handlu usługami . Przyjeła ona kryterium uwzględniające sposoby
świadczenia usług:
-handel transgraniczny – usługi są tworzone w jednym kraju , a następnie przesyłane przez kanały
transmisji do innego . Odbywa się to bez koniecznosci przemieszczania się usługodawcy i
usługobiorcy, wymiana ta jest porównywalna do wymiany dóbr materialnych np transfery bankowe;
-konsumpcja za granicą- jest to nabycie usługi w kraju macierzystym usługodawcy, co wiąże się z
koniecznością przemieszczenia się klienta za granicą , a także z konsumpcją danej usługi w kraju
usługodawcy np usługi turystyczne;
-obecność handlowa – polega na przemieszczaniu się usługodawcy do kraju usługobiorcy i
utworzenia tam oddziału, przedstawicielstwa czy przedsiębiorstwa np. usługi biznesowe ;
-obecność osób fizycznych- świadczenie usługi przez osoby fizyczne czasowo przebywające na
terenie kraju usługobiorcy np. sprzątanie .11
Według Międzynarodowego Funduszu Walutowego usługi dzieli się na standaryzowane kategorie,
takie jak:
•
transport ( lotniczy,morski pozostały);
Usługi transportowe obejmują usługi transportu morskiego ,powietrznego i lądowego , polegające
na przemieszczaniu ludzi oraz ładunków czy wypożyczaniu /czarterowaniu/ pojazdów wraz z
obsługą ,a także wspomagające usługi pomocnicze ,
•
podróże,obejmują dobra oraz usługi nabywane przez osoby podróżujące dla zdrowia, edukacji
oraz w innych celach ,a także w podróżach służbowych,
•
usługi komunikacyjne ( pocztowe, kurierskie, telekomunikacyjne);
•
usługi budowlane,prace w zakresie projektów budowlanych oraz instalacyjnych wykonane
przez zatrudnionych w przedsiębiorstwach ulokowanych za granicą,
•
usługi ubezpieczeniowe;różnego typu zabezpieczenia ubezpieczeniowe nierezydentów przez
firmy ubezpieczeniowe rezydentów np. ubezpieczenia na życie oraz reasekuracja,
•
usługi finansowe; pośrednictwo finansowe ,usługi pomocnicze realizowane przez banki,
giełdy,firmy factoringowe, instytucje kart kredytowych,
•
usługi informatyczne i informacyjne;
•
pozostałe usługi biznesowe; usługi związane z handlem, leasing operacyjny, doradztwo,badania
11
Ibidem,s. 22-23
7
rynkowe, sondaże opinii publicznej , usługi architektoniczne, inżynieryjne,
•
usługi dla ludności , kulturalne, rekreacyjne;które dzielą się na dwie kategorie;1) usługi
audiowizualne oraz 2) usługi kulturalne i rekreacyjne / do pierwszej kategorii zalicza się usługi i
opłaty związane z wytwarzaniem obrazów ruchomych,programami radiowymi i telewizyjnymi, a
także nagraniami muzycznymi, a do drugiej – muzealnictwo,biblioteki , archiwa ,
•
rządowe.12
Schemat klasyfikacji GATS wyodrębnia 12 kategorii usług w ramach , których jest wydzielone 155
podkategorii . Do 12 głównych kategorii usługowych należą :
•
usługi biznesowe,
•
łączność i komunikacja,
•
budowlano – montażowe ;
•
edukacyjne;
•
dystrybucyjne;
•
finansowe;
•
medyczne i socjalne;
•
z zakresu ochrony środowiska ;
•
turystyczne i podróżnicze;
•
wypoczynkowe, kulturalne i sportowe;
•
transportowe;
•
pozostałe 13
Z punktu widzenia literatury marketingowej równie istotne jest sklasyfikowanie usług w
grupy, które umożliwiły by dokładniejsze poznanie i zbadanie potrzeb oraz preferencji
klienta, a także motywów i wzorców zakupu oraz wrażliwości na instrumenty
marketingowego . Znaczenie w ujęciu marketingowym ma również klasyfikacja podmiotów
zajmujących się działalnością usługową, gdyz ich zróznicowanie ma znaczenie w wyborze
strategii marketingowej . Korzystając z literatury marketingowej mozna wyróżnić kryteria
które przedstawione są na rysunku .14
Rysunek 1. Klasyfikacja usług w ujęciu marketingu .
RODZAJ ZASPAKAJANYC POTRZEB
12
13
14
K.A.Kłosiński Światowy rynek usług w poczatkach XXI wieku Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne Warszawa 2011 s
11-12
Ibidem s.24-27
A.Czubała ,A.Jonas,T.Smoleń,J.W.Wikto,Marketing Usług.....op.cit s.21
8
USŁUGI PRODUKCYJNE
-naprawcze
-remontowe
-konserwacyjne
USŁUGI KONSUMPCYJNE
USŁUGI OGÓLNOSPOŁECZNE
-zaspakajające potrzeby fizyczne i psych -zaspakajające potrzeby porządkowo ludzi z zakresu :nauki, oświaty, ochrony organizacyjne tj.administracja publicz,
zdrowia, kultury fizycz. Transp, itp.
obrona narodowa.
RODZAJ NABYWCÓW
NABYWCA INDYWIDUALNY I GOSPODARSTWA
DOMOWE
NABYWCY INSTYTUCJONALNY
;PRZEDSIEBIORSTWA, ADM.PAŃSTWOWA,
ORGANIZACJE SPOŁECZNE
-obejmujące potrzeby konsumpcyjne i usługi osobiste ;żywnośc, -usługi związane pośrednio lub bezposrednio z procesem
edukacja, opieka medyczna,transport,ubezpieczenia
wytwórczym: usługi biznesowe,informatyczne
-usługi rzeczowe: naprawcze,budowlane,ogrodnicze i inne
marketingowe , pośrednictwa pracy
Żródło : Opracowanie włsne na podstawie :A, Czubałą, A.Jonas, T. Smoleń, J.W. Wiktor , Marketing usług , Oficyna
Ekonomiczna , Warszawa 2012, s. 21-28
Na podstawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobami Usług( PKWiU) usługi dzieli się na :
-produkcyjne; biorące udział w produkcji , ale nietworzące bezpośrednio nowych dóbr
,realizowane
przez jeden podmiot gospodarczy na zlecenie innego. Są to czynności remontowe, naprawcze
konserwatorskie , roboty instalacyjne i montażowe. Jak również czynności usługowe związane ze
sferą produkcji takie jak złomowanie statków, dystrybucja energii elektrycznej , czy transport,
-konsumpcyjne; wszystkie działania związane zarówno pośrednio jak i bezpośrednio z
zaspakajaniem potrzeb zarówno fizycznych jak i psychicznych ludności .Dotyczy to usług w
zakresie nauki , oświaty, ochrony zdrowia, wypoczynku, łączności , usługi mieszkaniowe,
medyczne czy kosmetyczne,
-ogólnospołeczne; czynności zaspakajające potrzeby porządkowo-organizacyjne gospodarki
narodowej oraz społeczeństwa .
Do tych usług nleżą administracja publiczna, obrona narodowa ,wymiar sprawiedliwości , pomoc
9
społeczna .15
1.3 ISTOTA RYNKU USŁUG
Rynek jest pojęciem ekonomicznym , powstałym wraz z pojawieniem się wymiany
towarowej. Początkowo pojmowany w kontekście geograficzno- terytorialnym odnoszącym sie do
konkretnego miejsca, w którym dochodziło do spotkań kupujących i sprzedających .
Pojęcie to definiowane jest w różnoraki sposób, w klasycznej ekonomii jest on postrzegany, jako
skuteczny aparat koordynacji działalności gospodarczej. Obecnie ekonomia instytucjonalna
wskazuje na to ,iż rynek nie działa w próżni instytucjonalnej. Natomiast systemy prawne
odpowiedzialne za ład gospodarczy oraz instytucje państwowe i publiczne wskazują zarówno pole
jak i zasady gry rynkowej .Rynek ma formę mechanizmu homeostatycznego oznacza, to ze posiada
zdolność do samoregulacji oraz zapewniania równowagi ekonomicznej. W.Wrzosek definiuje
rynek jako całokształt powiązań zachodzących pomiędzy podmiotami uczestniczącymi w
procesach wymiany.16
Dostosowując powyższą definicje do usług można uznać , że rynek usług to całokształt
transakcji między podmiotami odpłatnie świadczącymi usługę o podmiotami wyrażającym
i zainteresowanie ich zakupem , spełniającymi wymogi dla realizacji wymiany co do proponowanej
ceny, komunikacji samodzielności decyzji .Usługi tak jak dobra stają się towarami , gdy biorą
udział w wymianie rynkowej. Ważną cechą rynku usług jest heterogeniczność , która w znacznym
stopniu oddziałuje na związek pomiędzy popytem a podażą oraz na podatność podmiotów rynku
na wpływ czynników zewnętrznych .Produkty firmy usługowej wielokrotnie nie są sprzedawane w
miejscu i czasie występowania popytu , z powodu cech usług. Na rynku usług w dość
zaawansowanej formie występuje samozaopatrzenie usługowe , zwłaszcza w usługach
konsumpcyjnych.
Główne cechy rynku usług to :
•
brak materialnego charakteru sprzedawanych produktów,
A.Czubała , A.Jonas,TSmoleń,J.W.Wikto,Marketin Usług...,op.cit s.19,22
16 B.J.Dąbrowska ,Rynek turystyczny Unii Europejskiej wybrane zagadnienia,Wydawnictwo Gdańsk , Gdański 2008 s.
175
15
10
•
•
oferta sprzedażowa jest przygotowana do obsługi nabywcy,
lokalny charakter świadczonych usług.17
ROZDZIAŁ2. Usługi na rynku unijnym
2.1 Zasady funkcjonowania rynku wewnętrznego UE
Unia Europejska jest organizacją gospodarczą, wpółkształtująca uwarunkowania światowego
handlu . W znaczącym stopniu wpłyneła ona na powojenne procesy liberalizacyjne w handlu
towarami. Wobec rosnącej roli handlu usługami rodzi się pytanie o pozycję UE jako eksporter
oraz odbiorcy usług, a także o ewolucje jej rynku wewnętrznego w tym zakresie.18Gospodarka UE
rozwija się bowiem bardzo intensywnie w sektorze usług, które odgrywają rolę w kreowaniu
i wartości dodanej oraz tworzeniu nowych miejsc pracy. W krajach rozwiniętych ten sektor
wytwarza aż 70%PKB.19 Idea wewnętrznej liberalizacji sektora usług zarysowała się już w
Traktacie Rzymskim z 1957 r ustanawiającym Europejską Wspólnotę Gospodarczą .
Traktat ten zawierał jedynie podstawowe regulacje obrotu usługowego pomiędzy państwami
17
18
19
K.A. Kłosiński , Światowy rynek usług w początkach XXI wieku,Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2011,
s .18-19
K.Kałążna,Przepływ usług Unii Europejskiej,[w:]Globalizacja usług outsourcing,offshoring I shared...,op.cit.,s.137
Z.W.Puślecki,A.Szymaniak,K.Kałążna,Usługi we wzroście konkurencyjnośći Unii Europejskiej, Dom Wydawnczy Elipsa
, Warszawa 2010, s.26
11
członkowskimi. Zapisano w nim , iż zadaniem EWG jest popieranie harmonijnego rozwoju
działaności gospodarczej ,stabilnego i zrównoważonego wzrostu, zwiększenia stabilności,
,szybszego podwyższania poziomu życia oraz pogłębiania powiązań pomiędzy państwami
i członkowskimi . Te cele miały zostać osiągnięte przez stworzenie wspólnego rynku oraz etapowe
integrowanie polityk gospodarczych swoich członków. Aktywność Wspólnoty w realizacji tego
celu zawiera między innymi zniesienie barier w swobodnym przepływie towarów , usług, osób
i kapitału pomiędzy członkami.20
2.2 Wewnętrzny rynek usług UE
Termin „ wspólny rynek“ w poszczególnych dziedzinach nauk jest różnorako
interpretowany .
W kategoriach prawnych definiowany jest jako wspólnotowe prawo obrotu gospodarczego , z kolei
do wymiany dóbr lub usług pomiędzy podmiotami . Wspólny rynek postrzegany jest również jako
cel integracji oraz jako wspólnotowy środek , służący rozwojowi gospodarczemu państw
członkowskich .21
Pojecie rynku wewnętrznego Unii Europejskiej zakłada działanie rynków dóbr, usług i czynników
produkcji we Wspólnocie , tak jak rynki te funkcjonują w dobrze zintegrowanych wewnętrznie
gospodarkach państw.22Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej definiuje ten rynek, jako
pewien obszar, nieposiadający wewnętrznych granic, który zapewnia swobodny przepływ towarów,
usług lub kapitału , w myśl postanowień zawartych w traktatach .23
Takie ujęcie jednolitego rynku wewnętrznego powoduje , że nie jest on klasyczną formą
współpracy i integracji ekonomicznej . Jest on raczej złożonym, całościowym programem
ekonomicznym i społecznym fundamentów którego leża jasne przesłanki , struktury, zasady i
cele.24 Rynek wewnętrzny wspiera postęp naukowo-techniczny ,zwalcza
wykluczenie społeczne i dyskryminację, a także wzmacnia sprawiedliwość społeczną i ochronę
socjalną , równość kobiet i mężczyzn oraz solidarności między pokoleniami i ochronę praw
dziecka. Wspomaga spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną oraz solidarność między
Państwami Członkowskimi. Jednocześnie szanuje swoja bogatą różnorodność kulturową i
20
21
22
23
24
A.Wróbel, Międzynarodowa wymiana …,op.cit.,s.207-208
D.Wądołowska, Cztery podstawow wolności europejskiej integracji gospodarczej , Wydawnictwo Uniwersytetu
Jagielońskiego ,Kraków 2003,s.43
A.Nowak-Far, Prawo I ekonomia rynku wewnętrznego Unii Europejskiej, Poltex, Warszawa 2013,s.14-15
Traktat o funkcjonowaniunUnii Europejskiej , wersja skonsolidowana , Dz.U.UE C326z 26.10.2012, art.26 ust.2,eurlex.europa.eu
J.W.Wiktor,Rynek Unii Eyropejskiejkoncepcja I zasady funkcjonowania,Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w
Krakowie ,Kraków 2005,s.39
12
językowa oraz czuwa nad ochrona i rozwojem dziedzictwa kulturowego Europy .25
Inegracja Europejska rozwijała się przechodząc od unii celnej do rynku wewnętrznego,
wzbogaconego następnie o Unię Gospodarczą i Walutową. Wraz z pogłębiająca się integracją
europejską, którą zapoczątkowało utworzenie wspólnego rynku, rozwijała się integracja Wspólnoty
Europejskiej. Dzięki czemu powstał jeden wspólny obszar gospodarczy, w obrębie, którego
dokonuje się swobodny przepływ siły roboczej, dóbr , usługi środków produkcji. Według Petera
Koslowskiego funkcjonowanie wewnętrznego rynku unijnego i państw członkowskich przewiduje
istnienie „kultury wewnętrznej, składającej się z języka , porządku prawnego i interpretacji bytu.
Określenie „rynek“ świadczy nie tylko o swobodnej wymianie dóbr, środków finansowych lub
produkcji, ale także o swobodzie przepływu osób, idei i sposobów komunikacji.26
2.3 Swoboda przepływu usług
Jedną z zasadniczych wolności rynku wewnętrznego UE jest prawo międzynarodowego
świadczenia usług .Główną trudność w zakresie tej swobody stanowi zdefiniowanie pojęcia
usługi i sposobu jej świadczenia oraz poznanie i wyeliminowanie nadal istniejących barier na
rynku.27
Powodem dla którego sektor usługowy jest tak ważny jest to, iż generuje on największe
zatrudnienie oraz ma największy udział PKB całej UE. Dlatego też możliwość świadczenia usług
przez każdego uprawnionego operatora zyskuje na coraz większym znaczeniu w jednoczącej się
Europie.28 Dlatego sektor usług jest najmniej zliberalizowanym sektorem rynku wewnętrznego
Wspólnoty i to właśnie w tym sektorze istnieje cały szereg barier przeszkadzających w efektywnym
funkcjonowaniu tej swobody, chociażby w takim samym stopniu jak swobody przepływu kapitału
lub swobody przepływu towaru.29 Swobodę przepływu usług w systemie prawnym Unii
Europejskiej regulują art.56-62 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Zgodnie z art.56
ograniczenia w swobodnym świadczeniu usług na rynku wewnętrznym Unii są zabronione w
odniesieniu do obywateli krajów Wspólnoty, którzy mają swoje przedsiębiorstwo w innym państwie
członkowskim niż państwo usługobiorcy. 30
Usługa w ujęciu prawa unijnego została zdefiniowana, jako świadczenie , które z reguły jest
wykonywane za wynagrodzeniem w takim zakresie, w jakim nie jest objęte postanowieniami o
swobodnym przepływie towarów, kapitału i osób. W związku z tym można powiedzieć, iż usługą
jest wszystko, czego nie da się objąć w pojęciowych ramach innych swobód rynku wewnętrznego.
25
26
27
28
29
30
Traktat o Unii Europejskiej, wetsja skonsolidowana,Dz.U.UE C 326/13 z 26.10.2012 art.3 ust.3, eor-lex.europa.eu
D.Wądołowska, Cztery podstawowe...,op.cit.,s.48-49
J.Zombirt,Mechanizm rynku wewnętrznego Unii Europejskiej,Difin,Warszawa 2011,s.80
Ibidem s.81
Traktat o funkcjonowaniu UniiEuropejskiej...,op.cit.,art.56
Ibidem art.57
13
Artykuł 57 jest zatem swoistą próbą zdefiniowania, z jednej strony czym jest usługa , a z drugiej, co
usługą w myśl prawa unijnego już nie jest. 31 Do usług w myśl tego artykułu powinno się zaliczyć
przede
wszystkim
działalność
o
charakterze
przemysłowym,
handlowym,
działalność
rzemieślniczą oraz wykonywanie wolnych zawodów.
Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości skonkretyzowano ten termin, poprzez utworzenie
Katalogu zawierającego kluczowe elementy, które powinna posiadać usługa.
W skład katalogu zalicza się odpłatność oraz czasowy charakter świadczenia usług.32
Po pierwsze usługa jest wykonywana transgranicznie, usługodawca musi posiadać siedzibę w
innym kraju członkowskim, niż kraj którego obywatelem jest usługobiorca. Tak więc usługi o
charakterze wewnątrzkrajowym nie są objęte przepisami o swobodzie świadczenia usług.
Oznacza to, że zasadniczym kryterium w uznaniu usługami za
transgraniczną jest to,iż
usługodawca i usługobiorca pochodzą z dwóch różnych państw Wspólnoty. Może to mieć miejsce
w czterech przypadkach:
•
w przypadku czynnej swobody świadczenia usług tzn. usługodawca prowadzący stałą
działalność gospodarczą z jednego kraju członkowskiego przemieszcza się czasowo do
innego kraju Wspólnoty , aby wykonać w nim usługę:
•
w przypadku biernej swobody świadczenia usługi tzn. Usługobiorca będący obywatelem
jednego państwa członkowskiego przemieszcza się do drugiego państwa Wspólnoty w celu
skorzystania z usługi wykonywanej przez usługodawcę, mającego swoją siedzibę w tym
państwie;
•
w przypadku , gdy granicę przekracza sama usługa
Po drugie działalność ta zwykle ma charakter odpłatny, świadczenie realizowane jest za
wynagrodzenie, jednakże za usługę nie zawsze musi ponosić koszt bezpośredni konsument.
•
Po trzecie ma charakter czasowy, co jest wynikiem ograniczonego w czasie przebywania
usługodawcy na terytorium państwa goszczącego. Ocena tego kryterium powinna uwzględniać czas
trwania usługi, a także częstotliwość, regularność i ciągłość usługi.33
31
32
33
K.Witkowska-Chrzanowicz,swoboda świadczenia …,op.cit,s.194
Ibidem s.195
K.Witkowska-Chrzanowicz,Swoboda świadczenia …,op.cit.,s.194-195
14
Rozdział 3. Wymiana Handlowa Unii Europejskiej z krajami
trzecimi
3.1. Usługi w wymianie międzynarodowej Unii Europejskiej.
Na przestrzeni lat gospodarka Unii byłą zdominowana przez wymianę towarową ,
jednakże w ostatnich latach coraz częściej spotykamy się z rozwojem handlu usługami .
Od roku 1980 światowa Organizacja Handlu publikuje w swoich raportach rocznych dane
odnoszące się do handlu usługami.34
Dane te wraz z analizami statystycznymi, dotyczącymi obrotów usługowych, opracowane
przez MFW, stanowią bazę na podstawie której prowadzi się analizę światowego
handlu usługami.
Usługi są największą składową PKB w krajach postidustrialnych , przykładowo w Stanach
Zjednoczonych stanowią one 80 % udziału w kreowaniu PKB , jednocześnie sektor ten
daje zatrudnienie 85% pracowników z pozarolniczych działów.
Również wśród krajów członkowskich UE sektor ten odgrywa kluczową rolę , gdyż stanowi
więcej niż 77% wartości dodatniej brutto .Nie mniej jednak, rola tego sektora w małym stopniu
znajduje odzwierciedlenie w transakcjach handlowych Unii. W roku 2012 stanowiły one
zaledwie 27 % handlu zewnętrznego i 21 % handlu wewnętrznego Wspólnoty , więc występuje
znaczna rozbieżność pomiędzy rolą tego sektora dla gospodarki UE, a jej wpływem na
wymianę handlową. 35 W związku z bardzo dynamicznym rozwojem rynków wschodzących ,
takich jak Chiny , Brazylia czy Indie oraz zalewaniem rynku tanimi produktami chińskimi ,
34
35
R.Orłowska,Międzynarodowy handel usługami [w]Przemiany we współczesnej gospodarce …,op.cit.,s.60
W.Dróżdż,M.Plucińska,Międzynarodowa wymiana usług[w]Współczesna ekonomika...,op.cit.,s.122
15
postawa UE by budować swoją pozycję na rynku międzynarodowym , poprzez tworzenie
gospodarki opartej na wiedzy i usługach wydaje się być bardzo słusznymi kierunkami.
Postęp technologiczny obecnie odgrywa kluczową rolę w tworzeniu konkurencyjnej pozycji
na rynku globalnym. W krajach wysoko rozwiniętych ważnym czynnikiem w budowie
konkurencyjności ma nowocześnie świadczenie usług.36
Unię charakteryzuje duża dynamika wzrostu obrotu usługami .W latach 2003-2008 odnotowano
najwyższą jak dotąd dynamikę. W tych latach eksport UE wzrósł o 109%, co spowodowało
wzrost nadwyżki eksportu nad importem . 37
Widoczne w następnych latach spowolnienie jest związane ze światowym kryzysem
gospodarczym, w roku 2009 światowy eksport zmalał w stosunku do roku poprzedniego
o 12%, z 3780mld na 3350 mld dolarów . Z kolei zewnętrzny eksport UE zmalał
z 757 mld do 700 mld , natomiast import z 648 mld na 581 mld dolarów .Od roku 2010
widoczny jest stopniowy wzrost zarówno w eksporcie jak i imporcie, aczkolwiek wzrost
eksportu jest dużo wyższy .
Już w roku 2010 był on niewiele niższy od eksportu zanotowanego przed kryzysem.
Tendencje zapoczątkowane w roku 2010 okazały się być trwałe , a od roku 2011 r do 2014
to okres stałego i znaczącego wzrostu eksportu zewnętrznego. Również w przypadku importu
zewnętrznego utrzymuje się tendencja wzrostu.
Unia Europejska zajmuje pierwsze miejsce pod względem eksportu i importu na świecie ,według
danych WTO w roku 2012 Unia wyeksportowała na rynek międzynarodowy usługi o łącznej
wartości 830 mld dolarów , czyli 24 % całego eksportu usług. Jednocześnie na rynek unijny trafiły
usługi o wartości 651 mld dolarów co stanowiło 20,1 % światowego importu usług. W roku
następnym wartość eksportu wzrosła do 891 mld dolarów,a udział UE w całym eksporcie osiągnął
25,2%. Natomiast pomimo wzrostu nominalnego w imporcie z 651mld do 668mld udział Unii spadł
z 20,1% na 19,7%
Unia Europejska ma również dodatnie saldo w wymianie usługowej z głównymi partnerami
handlowymi. Najważniejszym partnerem handlowym Unii są Stany Zjednoczone,eksport usług do
tego kraju w roku 2012 wyniósł 209 mld dolarów czyli 24,% całego eksportu Wspólnoty. Również
w przypadku importu usług , Stany Zjednoczone znajdują się czołowej pozycji , w 2012r do UE
trafiły usługi n kwotę 191 mld dolarów . Szwajcaria będąca drugim najważniejszym partnerem
handlowym Unii zanotowała obroty rzędu 104 mld w eksporcie i 77 mld dolarów w imporcie .
Wśród państw członkowskich największymi eksporterami w roku 2014 były Wielka Brytania
, Niemcy, Francja ,Holandia i Hiszpania . Ich całkowity udział w światowym eksporcie wyniósł
23,9 % . Polska znalazła się na 13 miejscu z eksportem rzędu 40 mld USD co daje 0,9%
36
37
M.Rudnicka,Liberalizacja handlu usługami...,op.cit.,s.172
A.Wróbel,Wspólna polityka handlowa Unii Europejskiej, Wydawnictwo rambler,Warszawa 2014,s.23
16
światowego eksportu usług. Największą roczną stopę wzrostu odnotowała Francja aż 10% .
Tabela 1. Najwięksi eksporterzy w Unii Europejskiej w 2014r
Lp Państwo
Wartość
dolaów
w
mld Udział w światowym Roczna
eksporcie
wzrostu %
1
Wielka Brytania
293
6,3
2
2
Niemcy
286
6,2
8
3
Francja
236
5,1
10
4
Holandia
147
3,2
7
5
Hiszpania
145
3,1
9
6
Irlandia
125
2,7
8
7
Włochy
110
2,4
6
8
Belgia
106
2,3
7
9
Luksemburg
77
1,7
8
10
Szwecja
75
1,6
6
stopa
Żródło WTO ,Internatinal Trade Statistics 2014, s.28
W przypadku importu głównymi importerami wśród krajów członkowskich w 2014r były
Niemcy , Francja , Wielka Brytania i Irlandia . Łączny udział tych państw w światowym
imporcie usług wyniósł 21,1% . Tak samo w imporcie Polska również znalazła się na 13
miejscu z importem w wysokości 33 mld dolarów i roczna stopa wzrostu na poziomie 4% .
Tabela 2.Najwięksi importerzy w Unii Europejskiej w 2014 r.
Lp Państwo
Wartość
dolaów
w
mld Udział w światowym Roczna
eksporcie
wzrostu %
17
stopa
1
Niemcy
317
7,2
8
2
Francja
189
4,3
8
3
Wielka Brytania
174
4
-1
4
Holandia
127
2,9
7
5
Irlandia
118
2,7
5
6
Włochy
107
2,4
3
7
Belgia
98
2,2
7
8
Hiszpania
92
2,1
3
9
Dania
60
1,4
3
10
Szwecja
57
1,3
6
Żródło : Ibidem
Wśród wszystkich państw członkowskich nastąpił wzrost przepływu usług w porównaniu do lat ,
w których
wystąpił
kryzys
gospodarczy . Jednakże nie wszystkim państwom udało się
przekroczyć wartość sprzed kryzysu. Wśród państw , których eksport osiągnął w 2014 poziom
wyższy niż też z roku 2009 znalazły s Czechy, Belgia , Francja , Holandia . Irlandia . Luksemburg,
Niemcy, Polska, Szwecja i Wielka Brytania . Państwami które zanotowały największy wzrost
eksportu w porównaniu do roku2009 były Wielka Brytania, Niemcy , Francja
Unia zajmuje również czołowe pozycje w Rankingach na największego eksportera w
poszczególnych kategoriach usługowych .
Światowa Organizacja Handlu wyróżnia trzy takie kategorie : transport, turystyk a oraz pozostałe
usługi .
3.2. Usługi Transportowe
Transport zalicza się do grupy tzw. usług tradycyjnych , które jako pierwsze stały się obiektem
wymiany handlowej . W skład usług transportowych zalicza się zarówno transport morski , lądowy,
lotniczy jak również transport rurociągowy i przesył energii . W przypadku tego rodzaju usług
istotne znaczenie ma położenie , warunki naturalne oraz koszty i jakość usług w danym kraju .
Wśród głównych eksporterów usług transportowych na pierwszym miejscu znalazła się Unia
Europejska , która w znaczący sposób przewyższa pozostałych eksporterów . Jej
całkowity
eksport usług transportowych , z uwzględnieniem handlu wewnętrznego stanowi 43% całego
18
światowego eksportu tej kategorii usług.
Najważniejszym partnerem handlowym UE są Stany Zjednoczone, do których w roku 2014
wyeksportowała usługi transportowe na kwotę 41,80 mld dolarów . Była to znacząca przewaga
nad druga w kolejności Szwajcaria 18 mld dolarów i trzecimi Chinami 11,3 mld dolarów .
Podobna sytuacja rysowała się w imporcie , tutaj również USA są najważniejszym partnerem
Wspólnoty . Unia w 2014 zakupiła usługi transportowe ze stanów na kwotę 29 mld dolarów .
Łączny import tej kategorii usług , pochodzących od pięciu głównych partnerów handlowych
wyniósł 68,3 mld dolarów.
Tabela 3.Główni eksporterzy i importerzy usług transportowych w latach 2013/2014
lp Eksport
Wartość w mld
Udział w %
2013
2014
2013
2014
UE
373,3
393,5
46,2
43,4
UE eksport zewnętrzny
184,7
187,1
22,8
20,7
2
USA
82,8
86,5
9,2
9,5
3
Singapur
42,5
44,1
3,4
4,9
4
Japonia
40,1
39,6
6,3
4,4
5
Chiny
38,9
37,6
2,7
4,2
1
lp Import
Wartość w mld
Udział w %
2013
2014
2013
2014
UE
337,2
349,4
36,7
30
UE eksport zewnętrzny
153,8
154,8
16,3
13,3
2
USA
89,8
154,8
11,6
8,2
3
Chiny
85,8
94,3
4,2
8,1
4
Indie
58,9
57,1
3
4,9
1
19
5
Japonia
55,3
47
5,9
4
Żródło:WTO International Trade Statistics 2015,s 123i WTO International Trade Statistics 2014,
s.145
3.3.Usługi Turystyczne
Do turystyki zaliczano podróżowanie i odbywanie wycieczek, jednakże pojęcie to uległo licznym
modyfikacjom , głównie ze względu na zmiany dokonujące się w charakterze i formie podróży ,
jak również ze względu na wzrost jej znaczenia w życiu społecznym i gospodarczym .
Światowa Organizacja Turystki opracowała ogólnie używaną definicje turystyki , która jest
zgodna z normami międzynarodowymi i pozwala na statystyczny pomiar ruchu turystycznego.
W myśl tej definicji turystyka obejmuje wszystkie czynności osób, które podróżują i goszczą w
celach wypoczynkowych , służbowych bądź innych, poza miejscem swojego zamieszkania nie
dłużej niż rok bez przerwy .
Rynek ten charakteryzuje się tym , iż istnieje na nim łączny popyt na usługi i towary , konsumpcja i
produkcja występują jednocześnie oraz obejmuje ona zarówno miejsce czasowego pobytu
podróżujących , jak i ich codzienne otoczenie przed i po odbyciu podróży .
Do podmiotów tego rynku zaliczamy przedsiębiorstwa turystyczne , konsumentów oraz organy
państwowe
regulujące
działanie
rynku turystycznego . Usługi turystyczne są to wszelkie
społecznie użyteczne działania mające na
celu zaspokajanie
materialnych i niematerialnych
potrzeb turystycznych . Chodzi o obsługę potrzeb materialnych , jak i poznawczych i uchowych
turysty. Usługa turystyczna dzieli się na usługi podstawowe połączone z podróżą , popytem i
powrotem oraz na usługo komplementarne związane z wykorzystywaniem prze z turystę dóbr i
urządzeń turystycznych .
Europa to najistotniejszy region turystyczny oraz największy rynek turystyczny na świecie.
Pozycję tę Europa utrzymuje już od wielu lat , pomimo spadku jej udziału w rynku zw względu na
szybki rozwój innych regionów świata, takich jak na przykład Azja , która odnotowała największy
wzrost wpływów z podróży .
Wśród
pięciu
najczęściej
odwiedzanych państw
, aż trzy
kraje
członkowskie
Unii
Europejskiej . Na pierwszym miejscu znajduje się Francja odwiedzana przez 83 mln turystów w
roku 2013, pod względem dochodów
miejsce
zagranicznej turystyki przyjazdowej zajeła ona trzecie
z wpływami w wysokości 56,1 mln
dolarów. Hiszpania jest drugim państwem
europejskim pod względem liczby przyjeżdzających turystów oraz państwem o najwyższych
dochodach z turystyki , które w roku 2013 osiągneły60,40 mld dolarów . Włochy z liczba 47,7
milionów odwiedzających uplasowały się na piątej pozycji , dochody zaś wyniosły 43,9 mld
20
USD, co jest trzecia wartością w europie i piata w świecie. Jeśli chodzi o miasta europejskie na
rynku krótkoterminowych podróży w 2013to najpopularniejszym z nich jest Paryż następnie
kolejno Londyn , Rzym , Wiedeń i Amsterdam .
Tabela 4 Najczęściej odwiedzane kraje
Miejsce
Kraj
Liczba przyjazdów w mln
2012
2013
2014
1
Francja
81,6
83
84,2
2
Stany Zjednoczone
62,7
66,7
69,8
3
Hiszpania
56,2
57,2
55,7
4
Chiny
57,6
57,7
55,7
5
Włochy
46,1
46,4
47,7
Żródło: Opracowanie własne na podstawie UNWTO Tourism Highlights ,2014 Edition
3.3 Usługi pozostałe
Kategoria usług pozostałych to zbiór wielu rodzajów usług , mających różnoraki udział w
światowej wymianie handlowej . Usługi kryjące się pod tą kategorią bywają odrębnymi
kategoriami w kalsyfikacjach innych organizacji , takich jak np. Międzynarodowy Fundusz.
Usługi pozostałe są dominującą kategorią w strukturze handlu Unii Europejskiej . Unia w roku
2013 wyeksportowała prawie połowę globalnego eksportu usług pozostałych , sprzedaż tych
usług poza teren Wspólnoty wyniosła 669 mld dolarów czyli 22,3% globalnej sprzedaży.
Analizując można jednoznacznie stwierdzić , iż głównymi odbiorcami usług pochodzących z
UE są Stany Zjednoczone i Szwajcaria. Oba te kraje zajmują dwa pierwsze miejsca we wszystkich
głównych kategoriach usług .
21
Tablica 5 Liderzy eksportu i importu usług pozostałych
Lp
1
Eksport
UE
UE
zewnętrzny
Wartość w mln
Udział w %
2013
2014
2013
2014
1088,7
1200,8
46,4
47,1
568,6
22,2
22,3
eksport 520,9
2
USA
375,6
403
16
15,8
3
Indie
103,8
115,5
4,4
4,5
4
Japonia
87,8
90,7
4,3
4,5
Lp
Import
Wartość w mln
Udział w %
2013
2014
2013
2014
847,6
908,1
43,1
43,5
import 351,5
370,3
17,9
17,8
1
UE
UE
zewnętrzny
2
USA
229,5
239,9
11,7
11,5
3
Chiny
92,3
106,5
4,7
5,1
4,7
4,5
4
Japonia
91,7
93,4
Żródło:WTO International Trade Statisstics 2015,s.127
3.4.Usługi komunikacyjne
Ten rodzaj usług to przede wszystkim usługi telekomunikacyjne oraz usługi związane z
doręczaniem przesyłek . Usługi komunikacyjne są domeną wielu spośród państw członkowskich
. W 2014 wspólnota zanotowała 15% wzrost ogólnego eksportu usług komercyjnych, jej eksport
22
do państw trzecich wyniósł 31,0 mld dolarów USD. Eksport wchodzący w skład usług
komunikacyjnych był najwyższy spośród dziesięciu największych eksporterów tego typu usług i
wyniósł w 2013r 42,60 mld, z czego przeszło 190mld dolarów trafiło do państw spoza UW.
Głównymi odbiorcami usług telekomunikacyjnych pochodzących z Unii były Stany Zjednoczone
oraz Szwajcaria .Łącznie te kraje zakupiły usługi o wartości 6,40 mld dolarów , czyli 335
wszystkich usług telekomunikacyjnych sprzedanych poza Wspólnotą
Tabela 6 Liderzy eksportu I importu usług komunikacyjnych
Lp Eksport
Wartość w mln
Roczna
stopa
wzrostu W %
2013
2014
2014
58595
67235
15
UE
eksport 27224
zewnętrzny
31899
17
2
USA
14398
14813
3
3
Kuwejt
3448
3360
-3
4
Kanada
2991
2660
-11
5
Chiny
1793
1672
-7
1
UE
Lp Import
Wartość w mln
Roczna stopa w
%
2013
2014
52083
56551
9
UE
import 22913
zewnętrzny
25555
12
2
USA
8449
2466
2
3
Kanada
2547
2466
-3
4
Rosja
2538
2819
11
1
UE
23
Żródło : WTO International Trade Statistics 2014, s.129
3.5 Usługi Budowlane
Również pod względem zarówno eksportu jak i importu usług budowlanych Unia uplasowała
się na pierwszej pozycji . W tek kategorii można zauważyć , iż duży udział eksportu trafił do
państw spoz UE . Znaczącym eksporterem poza UE w tej kategorii jest Republika Korei, która
w 2013 sprzedała usługi budowlane za19mld USD . Największa stopę wzrostu zanotowała Rosja
w eksporcie było to 21% , a w imporcie aż 24%.
Tabela 7. Główni eksporterzy I importerzy usługi budowlanych.
Lp Eksport
Wartość w mln
2013
2014
Roczna stopa wzrostu w %
2014
1
38127
38635
1
UE
eksport 21300
zewnętrzny
21730
2
2
Republika Korei
19709
19052
-3
3
Chiny
12246
10626
-13
4
Japonia
11585
9666
-17
5
Rosja
4729
5743
21
Lp
Import
Wartośc i mln
Roczna stopa wzrostu w %
1
UE
26916
8
2
UE
zewnetrzny
Japonia
3
UE(28)
import 10103
-5
7755
-3
Rosja
7594
24
4
Angola
6230
-
5
Chiny
3619
8
Żródło:WTO International Trade Statistics 2015,s.131
3.5.Usługi komputerowe i informatyczne
24
Ta kategoria
usług obejmuje
komputerowego , jak
usługi związane
i tworzeniem
z naprawą i unowocześnieniem
baz danych , portali
internetowych czy
sprzętu
przemysłu
informacyjnego. W tej kategorii , podobnie jak w większości pozostałych , Unia zajmuje pozycje
lider oraz posiada najwyższą stopę wzrostu w eksporcie . Największymi rynkami zakupu usług
komputerowych i informatycznych są Unia Europejska i Stany Zjednoczone, mają one znaczącą
przewagę nad pozostała trójką .
Tabelka 8 . Liderzy eksportu i importu usług komputerowych I informatycznych na świecie
lp
2013
2014
Roczna stopa wzrostu w
%
2014
UE(28)
139532
157780
13
UE eksport zewnętrzny
55899
62346
12
2
Indie
47178
49518
5
3
USA
17340
18198
5
4
Chiny
14454
15426
7
5
Kanada
7785
6923
-11
lp
IMPORT
1
UE
68817
75922
10
UE import zewnętrzny
22854
25916
13
2
USA
25657
26279
2
3
Japonia
4496
4993
11
4
Brazylia
4447
4912
10
5
Chiny
3843
5939
55
1
EKSPORT
Wartość w mln
Żródło:WTO International Trade Statistics 2015,s.134
3.4.2. Usługi ubepieczeniowe
25
Usługi ubezpieczeniowe są kwalifikowane do usług pośrednictwa finansowego.
Usługa ubezpieczeniowa jest składową infrastruktury pojmowanej jako urządzenia , organizacje
i ludzie , kierującej zespół warunków mających znaczący wpływ na przebieg działalności
gospodarczej . Jej zasadniczym celem jest rekompensowanie szkód losowych. Pod względem
sprzedaży usług ubezpieczeniowych , zarówno na rynku własnym jak i zewnętrznym Unia jest
największym eksporterem . Jeśli chodzi o zakup tego rodzaju usług to liderem są Stany
Zjednoczone, również pod względem zakupu usług ubezpieczeniowych pochodzących z UE.
Tabela 9.Najważniejsi eksporterzy I importerzy usług ubezpieczeniowych.
EKSPORT
WARTOSC W MIN
ROCZNA STOPA WZROSTU W %
2013
2014
2014
UE
58283
53130
-9
UE eksport zewnętrzny
30718
25285
-18
USA
16067
15639
-3
Szwajcaria
5875
6689
14
Chiny
3329
4038
21
Singapur
3252
4021
24
USA
52564
49849
-5
UE
35451
33464
-6
UE import zewnętrzny
14049
11081
-21
Chiny
20600
22095
7
Japonia
7383
6745
-9
Indie
6415
5935
-7
IMPORT
Żródło:WTO International Trade Statistics 2015,s.132
3.4.3. Usługi finansowe
Usługi finansowe tradycyjnie dzielą się na bankowe, inwestycyjne i ubezpieczeniowe, usługi
26
finansowe. Usługi finansowe oferowane są przez banki i inne wyspecjalizowane instytucje
finansowe. Jest to specyficzna kategoria usług ściśle powiązana z przepływami kapitału i
płatnościami. Celem usług finansowych jest zdobycie funduszu pożyczkowego oraz składanie ofert
pieniężnych różnych sektorom rynku na różne okresy czasu .
Zgodnie z prawem unijnym, usługi finansowe to określone prawnie rodzaje różnych działań
podejmowanych przez instytucje finansowe działające jako usługodawcy na rynku usług
finansowych. Zarówno pod względem eksportu , jak mi importu tych usług Unia jest
niekwestionowanym liderem . W eksporcie tej kategorii usług poza rynek wewnętrzny zanotowała
14%roczna stopę wzrostu , najwyższa spośród czołowych państw .
Duży wzrost w stosunku do roku poprzedniego odnotował również Singapur, pogłębiając w ten
sposób swoja przewagę nad Szwajcaria która w rankingu jest na czwartym miejscu. W imporcie
widoczna jest znaczna przewaga Unii oraz Stanów Zjednoczonych nad pozostałymi liderami ,
pomimo 14% wzrostu w Indiach Jedynym krajem wśród importerów który odnotowała spadek
w stosunku do roku poprzedniego była Kanad . Usługi Finansowe eksportowane poza terytorium
UE w ponad 55% trafiły do pięciu największych odbiorców z czego aż 30% do samych Stanów
Zjednoczonych .
Tablica 10 Liderzy eksportu i importu usług finansowych na świecie
lp
EKSPORT
Wartość w mln
1
UE
2012
149177
2013
159694
Roczna stopa wzrostu w
%
2013
7
UE eksport zewnętrzny
68565
78511
14
2
USA
76418
83862
10
3
Singapur
16493
18433
12
4
Szwajcaria
16081
16701
4
5
Hongkong
11829
12640
7
lp
IMPORT
1
UE
69624
75498
8
UE import zewnętrzny
27808
30241
9
USA
16952
18657
10
2
27
3
Indie
4841
5532
14
4
Kanada
4384
4167
-5
5
Hong Kong
3501
3812
9
Żródło:WTO International Trade Statistics 2015,s.133
Zakończenie
28
Celem pracy było pokazanie procesu liberalizacji handlu usługami w Unii Europejskiej ,
analiza pozycji Unii w światowym handlu usług . Wspólny rynek to jeden z fundamentów. Unia
stoi na takich wartościach jak swobodny przepływ osób, kapitału , towarów i usług. Szczególnie
ten ostatni jest najistotniejszym z
punktu widzenia
innowacyjnej gospodarki. Świadczenie
innowacyjnych usług ma być sposobem na kryzys i konkurencję z dynamicznie rosnącymi
takimi krajami jak Brazylia , Indie czy Chiny.
W tym celu konieczne było zidentyfikowanie barier utrudniających wymianę , zarówno i rynku
wewnętrznego , jak i zewnętrznego .
Handel usługami UE z krajami nienależącymi do wspólnoty jest przedmiotem negocjacji w
ramach Układu Ogólnego . Głównym celem Unii Europejskiej jest stworzenie konstruktywnego
rozwiązania
w ramach łatwiejszego dostępu do rynków
państw trzecich dla eksportów
wspólnotowych .Osiągniecie tego UE widzi w eliminacji barier, w ulepszeniu istniejących już
zobowiązań, a także w większej przejrzystości regulacji prawnych z zakresu handlu usługami.
Zasady GATS usuwają bezposr5ednie bariery w wymianie usługowej, jak również zabraniają
wprowadzania utrudnień w prowadzeniu działalności przez podmioty zagraniczne i ustanawioania
ograniczeń w swobodny, nabywaniu usług.
Niepełna jeszcze integracja rynku wewnętrznego Unii nie pozwala na pełną politykę
zewnętrzną wobec usługodawców i usługobiorców z krajów trzecich. Integracja jest nadal
niedoskonałą , a wspólne regulacje niedopracowane co powoduje , iż UE nadal jest podzielona
w stosunku do usługodawców z państw trzecich . Na wymianę wewnętrzną i relacje Wspólnoty z
krajami trzecimi ma duży wpływ pełna swoboda usług wewnątrz UE Ożywienie handlu usługami
wewnątrz Unii oraz usuwanie barier na wspólnotowym rynku , powoduje wzrost tendencji
liberalizacyjnych wobec państw trzecich . Dla Unii Europejskiej i innych państw , pogłębienie się
procesów liberalizacyjnych w handlu pozwlona ekspansje nowych rynków zbytu, co przekłada się
na wzrost dochodów . Proces ten będzie miał korzystne skutki dla konsumentów przez
obniżenie cen i zwiększenie różnorodności wykonywanych usług. Rozdział trzeci pokazuje iż
Unia oraz Stany Zjednoczone są liderami w światowej wymianie handlowej usług. W rankingach
największych eksporterów i importerów usług Wspólnota zajeła pierwsze miejsce we wszystkich
kategoriach oraz we wszystkich podkategoriach . Głównymi odbiorcami większości kategorii
usług pochodzących z Wspólnoty są Stany Zjednoczone oraz Szwajcaria . Największymi zaś
eksporterami spośród państw Wspólnoty są Wielka Brytania, Niemcy , Francja a liderem w
imporcie są Niemcy, następnie Francja i Wielka Brytania .
Podsumowując , największymi importerami i eksporterami usług są państwa wysoko rozwinięte
, bogate , dysponujące najnowocześniejszymi rozwiązaniami
technologicznymi w zakresie
logistyki , transportu , telekomunikacji i branży finansowo- bankowej .
29
Bibliografia
Pozycje zawarte :
1.G.Biesok , Usługi Logistyka UsługWydawnictwo CeDeWu, Warszawa 2013 ,
30
2.B.J.Dąbrowska ,Rynek turystyczny Unii Europejskiej wybrane zagadnienia,Wydawnictwo
Gdańsk , Gdański 2008
3.A.Nowak-Far, Prawo I ekonomia rynku wewnętrznego Unii Europejskiej, Poltex, Warszawa 2013
4.A.Wróbel,Wspólna polityka handlowa Unii Europejskiej, Wydawnictwo Rambler,Warszawa
2014,
4. I.Rudawska,Inowacje w usługach [w:]Przedsiębiorstwo I klient w gospodarce opartej na
usługach,red.I.Rudawska,M.Sonoń,Difin,Warszawa 2009
5.K.A. Kłosiński , Światowy rynek usług w początkach XXI wieku,Polskie Wydawnictwo
Ekonomiczne, Warszawa 2011
6.D.Wądołowska, Cztery podstawow wolności europejskiej integracji gospodarczej , Wydawnictwo
Uniwersytetu Jagielońskiego ,Kraków 2003
7.J.W.Wiktor,Rynek Unii Eyropejskiejkoncepcja I zasady funkcjonowania,Wydawnictwo Akademii
Ekonomicznej w Krakowie ,Kraków 2005
8.K.Witkowska-Chrzanowicz,Swoboda świadczenia
Strony internetowe :
http://www.mg.gov.pl
http://www.wttc.org
www.dziennikustaw.gov.pl
Raporty i akty prawne:
1.Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, wersja skonsolidowana,Dz.U.UE C326/47Z
26.10.2013
2.Traktat u Unii Europejskiej ,wersja skonsolidowana ,Dz.U.UEC326/13 Z 26.10.2012
Spis tabel
Tabela 1. Najwięksi eksporterzy w Unii Europejskiej w 2014r …................................................17
Tabela 2.Najwięksi importerzy w Unii Europejskiej w 2014 r.......................................................18
Tabela 3.Główni eksporterzy i importerzy usług transportowych w latach 2013/2014....................20
31
Tabela 4 Najczęściej odwiedzane kraje …....................................................................................22
Tablica 5 Liderzy eksportu i importu usług pozostałych …..........................................................23
Tabela 6 Liderzy eksportu i importu usług komunikacyjnych........................................................24
Tabela 7. Główni eksporterzy i importerzy usługi budowlanych................................................25
Tabelka 8 . Liderzy eksportu i importu usług komputerowych I informatycznych na świecie......26
Tabela 9.Najważniejsi eksporterzy i importerzy usług ubezpieczeniowych....................................27
Tablica 10 Liderzy eksportu i importu usług finansowych na świecie ….......................................28
32