Rynek pracy [definicja]: ogół form i procesów zatrudnienia

Rynek pracy [definicja]: ogół form i procesów zatrudnienia pracowników przez pracodawców, a
także ogół instytucji, uwarunkowań oraz czynników negocjacji warunków zatrudnienia, pracy i płac;
ekonomiczny, społeczny i polityczny obszar, na którym rozgrywają się wszelkie procesy z zakresu
szeroko rozumianego zatrudnienia i bezrobocia.
Doskonały rynek pracy: zwany inaczej konkurencyjnym rynkiem pracy, to taki rynek, na którym ani
indywidualny pracodawca ani indywidualny pracownik nie mają możliwości oddziaływania na stawki
płacowe.
- pracodawca i pracobiorca są wolni w swoich wyborach,
- pracodawca posiada swobodę wyboru kandydata na stanowisko pracy, a pracobiorcy nie rezygnują
z zajmowanego miejsca pracy,
- przejrzysty rynek pracy [żeby było wiadomo gdzie jest praca, a gdzie jej brak]
- rynek powinien być mobilny
Rynek doskonały- reaguje na zmiany warunków i czynników wpływających na układ stosunków
rynkowych. Charakteryzuje się: dużą liczbą kupujących i sprzedających, jednorodność towarów pod
względem konsystencji fizycznej i ekonomicznej, przejrzystość rynku co do cen i zamiarów
poszczególnych uczestników, brak dyskryminacji- kupujący i sprzedający nie są skrępowani przy
zakupie żadnymi ograniczeniami.
Niedoskonałe rynki pracy:
- zbiorowość pracodawców nie jest jednolita,
- zbiorowość zasobów ludzkich też nie jest jednolita pod względem kwalifikacji, umiejętności i
kompetencji,
- na rynku pracy przeciwwagą dla siły pracodawców stają się organizacje związkowe (pracowników),
które mogą ograniczać swobodę przedsiębiorców w zakresie stanowienia płac, redukcji zatrudnienia i
kształtowania warunków pracy,
- rynek pracy poddawany jest regulacji przez państwo,
- żaden podmiot na rynku pracy nie dysponuje pełną informacją,
- siła robocza charakteryzuje się niedoskonałą mobilnością, ograniczoną i zróżnicowaną
elastycznością cenową podaży.
Rynek niedoskonały- istnieje ograniczona liczba kupujących bądź sprzedających, gdy między nimi
istnieje zmowa, np. co do ceny sprzedanej wyrobów. Cechy: duża liczba producentów, zmiana cenyprzez zmianę wielkości podaży, duża elastyczność popytu, konkurencyjność, ograniczona podzielność,
niepełna przejrzystość cen i zamiarów uczestników.
Rynek ziemi: mówiąc o ziemi mamy na myśli nie tylko ziemię w ścisłym tego słowa znaczeniu, np.
grunty nadające się pod uprawę czy zabudowę, lecz także wody, lasy, zawarte w ziemi minerały i inne
bogactwa naturalne. Posiadanie ziemi umożliwia dostęp do złóż cennych minerałów i kopalin, daje
korzyści z tytułu posiadania miejsca na budowę, bądź składowania. Ziemia wykorzystywana rolniczo
jest źródłem renty pierwotnej w gospodarstwach i przedsiębiorstwach rolnych
Renta gruntowa: opłata za korzystanie z ziemi, inaczej: dochód właściciela ziemi. Jej wysokość przy
stałej podaży ziemi zależy przede wszystkim od popytu na ziemię. Obniżenie dochodu właściciela
ziemi przez opodatkowanie renty gruntowej nie wpływa na efektywność wykorzystania ziemi (przy
stałej podaży ziemi).
Rynek kapitałowy: segment rynku finansowego, na którym dokonywane są emisje średnio- i
długoterminowych instrumentów finansowych takich jak akcje i obligacje, przeznaczone na
finansowanie inwestycji. Cezurą czasową oddzielającą rynek pieniężny od kapitałowego jest termin
zapadalności instrumentu finansowego wynoszący jeden rok.
Podstawową formą rynku kapitałowego jest rynek papierów wartościowych.
Konkurencja monopolistyczna:
- produkty na rynku są zróżnicowane i posiadają bliskie substytuty,
- swoboda wchodzenia na rynek i opuszczania rynku,
- wielu sprzedających i kupujących,
- założenie doskonałej informacji o rynku.
W konkurencji monopolistycznej głównym sposobem walki jest różnicowanie produktu (a nie
konkurencja cenowa). Specyfika oferty pozwala na pobieranie cen różniących się nieco od cen
konkurentów, bez ryzyka utraty wszystkich klientów.
Oligopol:
- produkty jednorodne lub zróżnicowane,
- niewielka liczba sprzedawców i wielu kupujących (np. duopol – dwa przedsiębiorstwa na rynku),
- ograniczony dostęp do rynku,
- pełna informacja o rynku.
Oligopol z porozumieniem:
- istotą oligopolu jest to, że każdy jego uczestnik musi uwzględniać wpływ własnych działań na
poczynania konkurentów,
- zmowa – jawne lub tajne porozumienie między przedsiębiorstwami, które ma na celu uniknięcie
wzajemnej konkurencji i maksymalizację zysku,
- w przypadku zawarcia efektywnego porozumienia i utworzenia kartelu, oligopol zachowuje się
podobnie jak wielozakładowy monopol — w pierwszej kolejności stara się zmaksymalizować łączny
zysk całej grupy,
- dopiero po wyznaczeniu optymalnej skali produkcji i optymalnego poziomu ceny dla całego kartelu,
jego uczestnicy mogą szukać dla siebie najkorzystniejszych rozwiązań, ale w ramach ograniczeń
narzuconych przez wspólną politykę produkcyjną i cenową.
Oligopol z porozumieniem (Kartel) i jego skutki:
- członkowie oligopolu mogą się porozumieć aby ich gałąź zachowywała się jak monopol - ograniczyć
produkcję, aby cena powędrowała w górę. Porozumienia takie są legalne i jawne (kartele) lub
nielegalne i tajne (zmowy),
- sytuacja taka nie jest jednak stabilna. Przedsiębiorstwom opłaca się zatem zwiększać sprzedaż
ponad uzgodniony poziom, choćby wymagało to pewnej obniżki ceny. Dzięki temu ich zyski w krótkim
okresie wzrastają,
- w długim okresie oszukani partnerzy, którym zabrano klientów też zwiększają produkcję,
- podaż gałęzi się zwiększa, cena spada, zyski nadzwyczajne kurczą się lub zupełnie znikają, co stwarza
przesłanki zawarcia nowego porozumienia.
Oligopol bez porozumienia: każde z przedsiębiorstw działa na własną rękę, dążąc do maksymalnego
zysku dla siebie. Między przedsiębiorstwami działającymi w danej gałęzi toczy się bezwzględna walka
konkurencyjna. Niekiedy przyjmuje ona postać wyniszczającej wojny cenowej.