Rozwój rynku kapitałowego w Polsce

Rozwój rynku kapitałowego
w Polsce
22.02.2011 Rzeszów
Rynek kapitałowy –
- wyjaśnienie pojęcia
Rynek kapitałowy
to miejsce, gdzie kapitał w różnych
wielkościach i postaciach jest wzajemnie
sobie przekazywany na określonych
warunkach, przez uczestników tego rynku,
najczęściej na okres powyżej roku.
Uczestnicy( inwestorzy) którzy posiadają
nadmiar pieniędzy(kapitał) czerpią określone
zyski przekazując nadwyżki tym, którzy
odczuwają ich brak. Przepływ kapitału często
następuje przy udziale i czynnej pomocy
p o ś r e d n i k ó w.
Historia rynku kapitałowego w Polsce
*12 maja 1817 roku w Warszawie otwarta została pierwsza giełda papierów
wartościowych w Polsce .
Początkowo przedmiotem handlu na giełdzie warszawskiej były:
weksle , obligacje a w drugiej połowie XIX wieku akcje
* W okresie między I a II wojną światową giełdy w Polsce działały giełdy papierów
wartościowych w Katowicach, Krakowie, Lwowie, Łodzi, Poznaniu, Warszawie i Wilnie.
Najważniejsza giełda warszawska skupiała 90% obrotów
W 1938 r. na warszawskiej giełdzie notowanych było 130 papierów:
obligacje (państwowe, bankowe, municypalne), listy zastawne oraz akcje.
Z chwilą wybuchu II wojny światowej giełda w Warszawie została
zamknięta!
Rynek Kapitałowy w Polsce - przełomu XX/ XXI wieku
- W dniu 22 marca 1991 r. Sejm uchwalił ustawę;
Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach
powierniczych.
Powstają główne instytucje rynku kapitałowego:
-Komisja Papierów Wartościowych obecnie Komisja Nadzoru Finansowego
-Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie
-Domy Maklerskie
-fundusze powiernicze obecnie Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych
-Otwarte Fundusze Emerytalne
Rynek Kapitałowy w Polsce - przełomu XX/ XXI wieku
*16 kwietnia 1991 r. pierwsza sesja giełdowa, na której notowano
akcje 5 spółek; Tonsilu, Próchnika, Krosna, Kabli, i Exbudu.
Wpłynęło wówczas 112 zleceń kupna i sprzedaży, a łączny obrót
giełdy wyniósł 1.990 zł (2 tys. US$).
Sesje odbywały się raz w tygodniu.
Schemat Rynku Finansowego
Rynek Finansowy
Rynek Pieniężny
Rynek Kapitałowy
Rynek Niezorganizowany
Rynek Zorganizowany
Rynek Regulowany
Giełdowy
Rynek Towarowy
Rynek Nieregulowany
Pozagiełdowy
Segmenty rynku kapitałowego (1)
Rynek pierwotny, w regulacjach prawnych stosowana jest nazwa „obrót
pierwotny” - jest to ten segment rynku kapitałowego, na którym wyemitowane
instrumenty finansowe są sprzedawane pierwszemu posiadaczowi. Na rynku
papierów wartościowych może również mieć miejsce tzw. pierwsza oferta
publiczna. Jest to oferta danych papierów wartościowych, dokonywana przez
ich emitenta lub właściciela, która po raz pierwszy ma charakter oferty
publicznej.
Rynek wtórny, (w regulacjach prawnych stosowana jest nazwa „obrót
wtórny”) - jest uzupełnieniem rynku pierwotnego. Jest to ten segment rynku
kapitałowego, na którym dokonuje się obrotu wyemitowanymi i sprzedanymi
pierwszemu posiadaczowi instrumentami finansowymi. Obrót odbywa się
pomiędzy Inwestorami, nie dokonuje się zasilenie emitenta w kapitał. To
właśnie na rynku wtórnym kształtuje się wartość (cena) instrumentów.
W przypadku instrumentów pochodnych obrót dokonuje się od razu na rynku
wtórnym, ponieważ rolę emitenta niejako przejmują bezpośrednio inwestorzy,
dokonując „od razu” transakcji między sobą.
Segmenty rynku kapitałowego (2)
W zależności od sposobu zawierania transakcji na rynku, czyli sposobu oferowania
instrumentów finansowych przez ich emitentów i dokonywania obrotu nimi przez
inwestorów, rynek kapitałowy można podzielić na:
Rynek niepubliczny - nie ma sformalizowanego charakteru; obejmuje transakcje, w
przypadku których wzajemne relacje stron transakcji oparte są na indywidualnych
kontaktach a informowanie o możliwości nabycia instrumentów finansowych nie jest
prowadzone z wykorzystaniem środków masowego przekazu.
Rynek publiczny - to część rynku kapitałowego i terminowego, na której podmiot
składający ofertę sprzedaży albo nabycia instrumentów finansowych, zwraca się do
szerokiego grona inwestorów (nieznanych mu bezpośrednio), zwłaszcza z
wykorzystaniem środków masowego przekazu.
Ma z reguły charakter rynku zinstytucjonalizowanego tzn. jest ujęty w określone formy
organizacyjne. Na rynku tym funkcjonują instytucje, które według określonych reguł
organizują obrót w wyznaczonym miejscu i czasie. Występuje on w formie giełd
papierów wartościowych, a także w postaci innych pozagiełdowych instytucji.
Instytucje/uczestnicy rynku kapitałowego w Polsce (1)
Instytucje/uczestnicy rynku kapitałowego w Polsce (2)
Komisja Nadzoru Finansowego – organ właściwy w sprawach
nadzoru nad rynkiem finansowym do którego zadań między innymi
należy:
• udzielanie licencji i zezwoleń na prowadzenie działalności na
rynku publicznym – domom maklerskim, podmiotom organizującym
rynki, funduszom inwestycyjnym czy też maklerom i doradom
inwestycyjnym,
• dopuszczanie instrumentów do publicznego obrotu - zatwierdzanie
prospektów,
• podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu
rynku finansowego.
Instytucje/uczestnicy rynku kapitałowego w Polsce (3)
Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych (KDPW) - centralna instytucja
odpowiedzialna za prowadzenie i nadzorowanie systemu depozytoworozliczeniowego w zakresie obrotu instrumentami finansowymi w Polsce, do
której podstawowych zadań należy:
• nadzorowanie zgodności wielkości emisji z liczbą papierów wartościowych,
zarejestrowanych w depozycie papierów wartościowych, znajdujących się w
obrocie,
rozliczanie transakcji zawieranych na rynku zorganizowanym w zakresie
zdematerializowanych instrumentów finansowych,
prowadzenie systemu zabezpieczania płynności rozliczeń oraz wykonywanie
czynności w zakresie prowadzenia systemu rejestracji, rozliczeń i rozrachunku
instrumentów finansowych niebędących papierami wartościowymi,
obsługa realizacji zobowiązań emitentów wobec uprawnionych z papierów
wartościowych zarejestrowanych w depozycie papierów wartościowych.
Instytucje/uczestnicy rynku kapitałowego w Polsce (4)
Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW) najbardziej powszechny symbol rynku kapitałowego w Polsce.
GPW organizuje obrót instrumentami finansowymi oraz
odpowiada za jego bezpieczeństwo, rozwój i promocję. GPW
zapewnia:
koncentrację podaży i popytu na instrumenty finansowe,
bezpieczny i sprawny przebieg transakcji,
upowszechnianie informacji o kursach i obrotach instrumentami
finansowymi.
GPW prowadzi rynek regulowany oraz organizuje Alternatywny
System Obrotu
NewConnect
Instytucje/uczestnicy rynku kapitałowego w Polsce (5)
Biura/Domy Maklerskie – instytucje za pośrednictwem których
Inwestorzy mogą dokonywać obrotu na rynku zorganizowanym.
Najważniejsze usługi świadczone przez domy maklerskie to:
otwieranie i prowadzenie rachunków maklerskich
przyjmowanie i realizacja na rynku zleceń kupna i sprzedaży
instrumentów finansowych,
organizowanie oferty publicznej sprzedaży instrumentów
finansowych,
zarządzanie portfelem instrumentów finansowych na zlecenie, czy
usługi doradcze.
Domy maklerskie są w transakcjach giełdowych pośrednikami
inwestorów.
Instytucje/uczestnicy rynku kapitałowego w Polsce (6)
Inwestorzy - (indywidualni, Instytucjonalni w tym fundusze
inwestycyjne i emerytalne) podmioty dokonujące inwestycji na
rynku kapitałowym.
Aby stać się inwestorem trzeba otworzyć rachunek inwestycyjny
Emitenci instrumentów finansowych - podmioty dokonujące
emisji papierów wartościowych (akcji i obligacji) we własnym
imieniu, których celem jest pozyskanie kapitału udziałowego lub
pożyczkowego na rynku kapitałowym.
INSTRUMENTY FINANSOWE RYNKU KAPITAŁOWEGO
-Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami
finansowymi. Dz. U. 2005 nr 183 poz. 1538 , z późn. zm.
Art. 2 ustawy podaje definicję instrumentu finansowego
Zgodnie z prawem polskim instrumentami finansowymi
(wg ustawy o instrumentach finansowych) są:
- papiery wartościowe;
- niebędące papierami wartościowymi:
tytuły uczestnictwa w instytucjach zbiorowego inwestowania (certfikaty inwestycyjne,
jednostki uczestnictwa),
instrumenty rynku pieniężnego,
finansowe kontrakty terminowe oraz inne równoważne instrumenty finansowe
rozliczane pieniężnie, umowy forward dotyczące stóp procentowych, swapy akcyjne,
swapy na stopy procentowe, swapy walutowe,
opcje kupna lub sprzedaży instrumentów finansowych, opcje na stopy procentowe,
opcje walutowe, opcje na takie opcje, oraz inne równoważne instrumenty finansowe
rozliczane pieniężnie,
prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od wartości
oznaczonych co do gatunku rzeczy, określonych rodzajów energii, mierników i limitów
wielkości produkcji lub emisji zanieczyszczeń (pochodne instrumenty towarowe),
inne instrumenty, jeżeli zostały dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym na
terytorium państwa członkowskiego lub są przedmiotem ubiegania się o takie
dopuszczenie.
PAPIERY WARTOŚCIOWE
-AKCJA
-OBLIGACJA
-PRAWO POBORU
-PRAWO DO AKCJI
Obrót instrumentami finansowymi
NIE DOPUSZCZONYMI DO OBROTU GIEŁDOWEGO
UMOWA SPRZEDAŻY
DAROWIZNA
SPADEK
ZMIANA WŁASNOŚĆ NASTĘPUJE W MOMENCIE
DOKONANIA STOSOWNYCH ZMIAN W ODPOWIEDNIM
REJESTRZE
OBRÓT GIEŁDOWY
-SESJA GIEŁDOWA
-NOTOWANIA CIĄGŁE
-NOTOWANIA JEDNOLITE
ROLICZANIE OBROTU GIEŁDOWEGO
Wszystkie transakcje giełdowe rozliczane są przez specjalnie do tego celu
powołaną instytucję, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych SA.
System rozliczeń oparty jest na następujących zasadach:
- rozliczanie na podstawie zapisów ewidencyjnych,
- równoczesne przekazywanie papierów i pieniędzy
(zasada DVP - wydanie przy płatności),
- całkowite rozliczenie transakcji w ciągu 3 dni od sesji giełdowej dla akcji, 2 dni
dla obligacji i 1 dzień dla kontraktów terminowych.
Przedmiot handlu na GPW
- akcje,
- obligacje,
- prawa poboru,
- prawa do akcji,
- certyfikaty inwestycyjne
instrumenty pochodne:
- kontrakty terminowe,
- opcje,
Harmonogram sesji giełdowej na GPW
8:00 - 9:00
9:00
9:00 - 17:20
17:20 - 17:30
17:30
17:30 - 17:35
Notowania w systemie notowań ciągłych na GPW oraz
NewConnect
Faza przed otwarciem
Otwarcie (Faza otwarcia)
Faza notowań ciagłych
Faza przed zamknięciem
Zamknięcie (Faza zamknięcia)
Dogrywka
Notowania instrumentów pochodnych w systemie notowań
ciągłych na GPW:
8:00 - 8:30
8:30
8:30 - 17:20
17:20 - 17:30
17:30
17:30 - 17:35
Faza przed otwarciem
Otwarcie
Faza notowań ciagłych
Faza przed zamknięciem
Zamknięcie
Dogrywka
Notowania w systemie kursu jednolitego z
dwukrotnym określeniem kursu na GPW:
8:00 - 11:00
11:00
11:00 - 11:30
11:30 - 15:00
15:00
15:00 - 15:30
15:30 - 17:35
Faza przed otwarciem
Otwarcie
Dogrywka
Faza przed otwarciem
Otwarcie
Dogrywka
Faza przed otwarciem
Funkcje rynku kapitałowego (1)
-Źródło kapitału. Rynek kapitałowy pozwala przedsiębiorstwu pozyskać
kapitał niezbędny dla realizacji przedsięwzięć długoterminowych. Osoby
dostarczające kapitału otrzymują wynagrodzenie stanowiące udział w zyskach
przedsiębiorstwa lub z odsetek. Mogą również zarabiać na wzroście wartości
rynkowej instrumentów finansowych emitowanych przez to przedsiębiorstwo.
-Alokacja kapitału. Polega na transferze kapitału z miejsc, gdzie występuje
jego nadwyżka, tam gdzie jest on potrzebny. Dzięki odpowiedniej alokacji
kapitału nadwyżki wolnych środków u osób fizycznych lub podmiotów
gospodarczych pozwalają sfinansować ich niedobory u innych podmiotów
gospodarczych, które potrzebują kapitału. To pozwala na harmonijny rozwój
wszystkich segmentów gospodarki, regionów kraju, czy różnych
przedsiębiorstw. Jednocześnie szansę rozwoju uzyskują nowoczesne dziedziny
gospodarki
Funkcje rynku kapitałowego (2)
-Mobilizacja kapitału. Na rynku kapitałowym działa duża ilość osób.
Nawet niewielkie sumy dostarczone przez wiele osób dają w efekcie duży
strumień pieniędzy, który odpowiednio ukierunkowany pozwala na
sfinansowanie dużych projektów. Taka mobilizacja kapitału jest możliwa
jedynie na rynku kapitałowym, w którym może uczestniczyć bez wyjątku
każdy, w takim stopniu, na jaki pozwala zasobność jego portfela.
-Ocena kapitału. Kapitał jest kierowany do najbardziej efektywnych oraz
obiecujących przedsiębiorstw oraz sektorów. W ten sposób jest wskaźnikiem
pozwalającym ocenić strategię rozwoju i jakość zarządzania podmiotów
oraz dziedzin gospodarki.
Funkcje rynku kapitałowego (3)
-Obiektywna wycena. Każda dyspozycja kupna bądź sprzedaży
instrumentu finansowego emitowanego przez dany podmiot
determinuje jego ostateczną wycenę, a w konsekwencji wycenę całego
przedsiębiorstwa. Ze względu na dużą ilość osób zaangażowanych
w taką wycenę, stosujących różne podejścia, zmniejsza się ryzyko
popełnienia błędu, jaki mógłby popełnić zespół analityków o wysokich
kwalifikacjach.
-Barometr koniunktury. Sytuacja na rynku kapitałowym
odzwierciedla stan gospodarki w kraju. Wskazuje ona jednocześnie na
nastroje panujące na danym rynku. Rynek jest miejscem gdzie
następuje najszybsza, a zarazem widoczna reakcja na zmiany
koniunktury. Stąd jest miejscem, na które są zwrócone oczy analityków
badających sytuację ekonomiczną w kraju i na świecie.
Funkcje rynku kapitałowego - podsumowanie
-Poprzez pozyskanie środków na rynku kapitałowym
przedsiębiorstwa umożliwiają sobie realizację inwestycji,
co w efekcie daje wzrost produkcji, usług i zatrudnienia.
Ma to bezpośrednie przełożenie na wzrost gospodarczy kraju
oraz wzrost dochodów ludności. Takie zjawisko to najbardziej
pożądany stan gospodarki danego kraju.
Rynek kapitałowy pozwala na przepływ kapitału do przedsiębiorstw.
Przepływ kapitału dokonujący się na rynku pozwala na uczestnictwo każdego w
dowolnie długim okresie czasu. Nawet krótkoterminowe lokowanie oszczędności
przez inwestorów pozwala na finansowanie długofalowych przedsięwzięć w
firmach , a inwestorzy zyskują możliwość osiągnięcia zysków na rynku
kapitałowym.
Dzięki płynności rynku kapitałowego każdy z jego uczestników ma możliwość
wyjścia z inwestycji w dowolnym momencie
Bessa i Hossa na Rynku Kapitałowym
Bessa (rynek niedźwiedzia)
długotrwały spadek kursu instrumentów finansowych lub cen towarów
notowanych na giełdzie.
Hossa (rynek byka)
długotrwały wzrost kursu instrumentów finansowych lub cen towarów
notowanych na giełdach.
Rynek Kapitałowy w internecie
-www.knf.gov.pl
-www.gpw.pl
-www.dm.pkobp.pl
-www.bankier.pl
-www.parkiet.com
-www.pb.pl
-www.stooq.pl
Literatura dotycząca rynku kapitałowego
Bień W.
Rynek papierów wartościowych. Warszawa 2004
Socha J.
Rynek papierów wartościowych w Polsce . Warszawa
2003
Tarczyński W.
Rynki Kapitałowe cz.1 i cz. 2 . Warszawa 1997
Zaleśkiewicz T.
PSYCHOLOGIA INWESTORA GIEŁDOWEGO.
Wprowadzenie do behawioralnych finansów .Gdańsk 2002
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
GRZEGORZ MARMOLA