Orońsko 60 -

Oro sko Zamo cie 60
Obszar AZP nr 77-65
Nr st. na obszarze 184
Nr st. w miejscowo ci 60
RATOWNICZE BADANIA ARCHEOLOGICZNE
W OBR BIE INWESTYCJI ,, BUDOWA DROGI KRAJOWEJ S7 NA ODCINKU- KONIEC OBWODNICY
RADOMIA”
2011 r.
Inwestor GDDKiA Oddzia w Warszawie.
OPRACOWANIE WYNIKÓW BADA
Raszyn2012 r.
SPIS TRE CI
I. WST P- Rafa Maciszewski...............................…………………………………………...3
II. GEOMORFOLOGIA- Agnieszka Truskolaska…………………………………..………...7
III. RYS HISTORYCZNY- Rafa Maciszewski……………………………………………...10
IV. ANALIZA RUCHOMYCH ZABYTKÓW CERAMICZNYCH – Igor Maciszewski…..13
V. CHARAKTERYSTYKA WYTWORÓW KRZEMIENNYCH – Mariusz Kowalewski…22
VI. CHARAKTERYSTYKA FORM, ROZMIARÓW, FUNKCJI I CHRONOLOGII
OBIEKTÓW NIERUCHOMYCH- Beata P ko………………………………………..…26
VII. PODSUMOWANIE – Rafa Maciszewski………………………………………………70
MAPY………………………………………………………………………………………...71
Rafa Maciszewski
1. WST P
1.1.. PODZIA PRZESTRZENI BADAWCZEJ
Podzia przestrzeni badawczej zosta oparty na siatce arowej. Ary lokalizowane by y w
ryc. 1
oparciu o przynale no
do poszczególnego hektara, oznaczonego du ymi literami.
Poszczególne ary w obr bie hektara oznaczane by y cyframi arabskimi od 1 – 10 w pasach
pionowych i oznaczeniami literowymi od a – j w pasach poziomych, pocz wszy od lewego
górnego rogu C ryc. 1. W zwi zku z tym poszczególny ar oznaczany zosta symbolem
hektara oraz symbolem literowo cyfrowym np. Bc8.
Wewn trznie ar podzielony zosta na cztery wiartki oznaczane ma ymi literami a,b,c,d
C ryc. 2.
ryc. 2
Poszczególne jednostki sk adowe stanowiska archeologicznego, takie jak obiekty,
warstwy oraz zabytki ruchome lokalizowane by y w oparciu o numer hektara i ara.
Poszczególne obiekty oraz warstwy pozaobiektowe oznaczane by y w zbiorach
rozdzielnych cyframi arabskimi, przy czym humus oznaczony zosta zawsze jako warstwa
nr 1 a calec jako warstwa nr 0. Warstwom obiektowym przyporz dkowany zosta numer
obiektu oraz oznaczenie literowe (np. 1a). W przypadku wyst pienia podobiektów, nadawany
zosta im numer obiektu g ównego oraz oznaczenie cyfrowe (np. 1.1). Wewn trzny podzia
stratygraficzny podobiektów wyró niony zosta
przy pomocy oznacze
literowych
przyporz dkowanych numerowi podobiektu (np. 1.1a) C ryc. 3.
obiekt nr 1
w. 1a
w. 1.1a
obiekt nr 1.1
w. 1b
w. 1.1b
w. 1c
ryc. 3
1.2. PRZYJ TE ZASADY DOKUMENTACJI.
Podstaw dokumentacji stanowi rysunki planów poszczególnych arów wykonywane
w skali 1:50 z nanoszonymi zarysami rzutów poziomych obiektów i warstw
pozaobiektowych, ich numeracj i warto ciami niwelacyjnymi (przeliczonymi) oraz liniami
ci
profilowych. Obok tego wykonywane by y rysunki przekrojów poszczególnych obiektów
w skali 1:20 z podan
ich numeracj
i warto ci
niwelacyjn
stropu (przeliczon ).
Uzupe nienie stanowi plan zbiorczy wykonywany w skali 1:100.
Dokumentacj
fotograficzn
wykonano w technice cyfrowej. Profile obiektów
fotografowane by y bez obrysu. Poszczególne zdj cia grupowane by y w folderach
tematycznych (np. ary, obiekty profile, obiekty plany). Poszczególne pliki opisywane by y
numerami odpowiadaj cymi numerom obiektów lub arów (np. obiekty profile_125).
Dokumentacja opisowa opiera a si
na sformalizowanych formularzach – tzw.
„kartach”. Stosowano: KART OBIEKTU, KART WARSTWY POZAOBIEKTOWEJ, KART
ZABYTKU WYDZIELONEGO. Na KARCIE OBIEKTU umieszczano zminiaturyzowane
zdj cie profilu obiektu oraz cyfrowy jego obrys. Zastosowanie tej podwójnej dokumentacji
rysunkowej umo liwia weryfikacj rysunków polowych i tym samym u atwia pó niejsze
opracowanie.
1.3. PRZYJ TE ZASADY ODHUMUSOWANIA I EKSPLORACJI
Przestrze
badawcza odhumusowana by a przy u yciu sprz tu mechanicznego,
koparkami skarpówkami. Humus zdejmowano warstwami do poziomu stropowego
przestrzeni reliktowej. By on magazynowany poza lub w obr bie stanowiska w ha dach. Pole
bada , po odhumusowaniu by o doczyszczany r cznie przy pomocy grac i opat. Po
zarejestrowaniu stropów obiektów archeologicznych by y one eksplorowane po ówkami lub
wiartkami, warstwami mechanicznymi 5 – 10 cm w obr bie warstw obiektowych.
Wype niska obiektów sk adowano w obr bie wykopów. Wynika o to z zalecenia, aby
wyrobiska zasypywane by y gruntem rodzimym.
1.2. CHARAKTERYSTYKA STANOWISKA
Stanowisko po
one jest na równinie
denudacyjnej o zdegradowanej w wyniku
procesów
peryglacjalnych
pokrywie
utworów czwartorz dowych, pod któr
wyst puj warstwy jurajskie i kredowe. Na
wysoko ci wsi Oro sko i Dobrut licznie
wyst puj
na
powierzchni
konkrecje
krzemienia czekoladowego. Zwi zane jest
to z s siedztwem znanych wychodni tego
krzemienia w Oro sku i Tomaszowie. W
pobli u
stanowiska
powierzchni
du
krzemiennych
i
Sugerowa
zarejestrowano
na
ilo
konkrecji
rumoszu
wapiennego.
to mo e obecno
naturalnych, bardzo p ytko po
b
Plan geodezyjny z naniesionym obszarem badawczym
to
onych wychodni, lub ladów dzia alno ci wydobywczej
surowca krzemiennego. Teren o pod
u gliniastym obfituje w zakl ni cia tworz ce
pierwotnie oczka wodne. Stanowisko zlokalizowano najprawdopodobnie na skraju jednego z
nich.
2.1. DANE METRYKALNE
MIEJSCOWO
: Oro sko - Zamo cie
WOJEWÓDZTWO: mazowieckie
POWIAT: szyd owiecki
PO
ENIE GEOGRAFICZNE:
N
E
51o 18’ 12
21o 59’ 51
Obszar AZP nr
Nr st. na obszarze
Nr st. w miejscowo ci
76-66
184
60
2.2. HISTORIA BADA
Stanowisko
zosta o
odkryte
podczas
bada
powierzchniowych prowadzonych metod AZP w 2010
roku przez B. Gwo dzia. Ponownie zweryfikowano je
pozytywnie
Wykona
w
trakcie
rozpoznania
je A. Bartczak i B. Gwó
sonda owego.
. Badania
wykopaliskowe przeprowadzono na zlecenie Generalnej
Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddzia
w
Olsztynie przez USUI Rafa Maciszewski, w okresie od 19.09. 2011 r. – 26.09.2011 r. pod
kierunkiem mgr Mariusza Kowalewskiego. Badania wykopaliskowe obj y ca
wyznaczonego na podstawie bada powierzchniowych i sonda owych obszaru stanowiska.
cznie przebadano 10 arów powierzchni.
Agnieszka Truskolaska
2. GEOMORFOLOGIA
Pod wzgl dem fizjograficznym teren badan po
Wy yny
Kielecko-Sandomierskiej
na
pograniczu
ony jest w pó nocnej strefie brze nej
z
Mazowieckimi reprezentowanymi przez Równin Radomsk
jednostkami jest kwesti
Wzniesieniami
1
Po udniowo
. Przebieg granicy miedzy tymi
sporn . Wed ug S. Gilewskiej wyznacza ja strefa agodnych
wzniesie , biegn cych od I y w kierunku NW po Wierzbice i Oro sko. Predysponowane s
one, wyst puj cym p ytko pod powierzchni , górnojurajskim pod
em skalnym (odporne na
wietrzenie wapienie i margle z krzemieniami czekoladowymi), przykrytym w znacznej cz ci
glina zwa owa i piaskami wodnolodowcowymi2. Równin Radomsk reprezentuje natomiast
na badanym terenie fragment Wysoczyzny Wolanowa, gdzie mimo wzrastaj cego w kierunku
N zasypania czwartorz dowego grz dy p ytko le cego pod
wapienie) s
a kredowego (piaskowce,
odpowiedzialne za pewne cechy falisto ci wspó czesnej rze by. 3 Stopie
przekszta ce krajobrazu w obr bie terenu bada nie jest wspó cze nie na pierwszy rzut oka
zbyt intensywny. Nie wyst puj tu, bowiem kontrastuj ce z toczeniem sztuczne formy typu
wynios ych ha d i rozleg ych wyrobisk. agodna rze ba ze sporadycznie pojawiaj cymi si
piaskowniami (cz sto zaro ni tymi) sprawia wra enie prawie naturalnej. Jednak wgl d w
przesz
poprzez analiz
materia ów archiwalnych oraz profili geologicznych pozwala
stwierdzi , e rze ba omawianego regionu ma charakter znacznie przekszta conej4.
Powiat szyd owiecki le y w przewa aj cej cz ci na Przedgórzu I eckim,
po udniowo-wschodni cz
powiatu zajmuje Garb Gielniowski. Obie te jednostki wchodz
w sk ad Wy yny Kieleckiej, która jest cz ci Wy yny Ma opolskiej. Niewielkie pó nocne
skrawki w gminie Oro sko pokrywa Równina Radomska, cz
Wzniesie
Po udniowo
Mazowieckich, Nizin rodkowopolskich.
Przechodz ca przez powiat granica regionów powoduje du e zró nicowanie
wysoko ciowe terenu. Garb Gielniowski to pas wzniesie zbudowanych z piaskowców, które
licznie wyst puj w okolicach Szyd owca. Najwy sze wzniesienia przekraczaj 300 m n.p.m.,
1
J. Kon dr a cki , Geografia regionalna Polski, PWN, Warszawa.2000 str.125
S. Gilewska, 1972 – Wy yny lasko-Ma opolskie. W: Geomorfologia Polski, T.1. PWN, Warszawa. s.301306.
3
S.Z. Ró ycki, 1972 – Nizina Mazowiecka. [w:] Geomorfologia Polski, T.2. PWN Warszawa. s.271- 317.
4
S. Krukowski, 1939-48 – Paleolit. W: Kostrowicki K.S., Jakimowicz R.: Prahistoria ziem
polskich. Warszawa-Kraków. s.89-107.
2
m.in. Altana – 408, która jest najwy szym wzniesieniem w województwie mazowieckim,
Cymbra – 378 oraz Sk obska Góra – 347.
Przedgórze I ecie to liczne grzbiety zbudowane ze ska wapienno-marglistych, w
których rozwijaj si zjawiska krasowe, widoczne niekiedy na powierzchni w postaci lejów i
zapadlisk. Równina Radomska to g ównie obszar rolniczy, s abo poro ni ty lasami. Na
terytorium powiatu przewa aj tereny lekko faliste.5
Ryc.4. Kamienio om "Podkowi ski", historyczne
miejsce wydobycia piaskowca.
Terytorium powiatu szyd owieckiego znajduje si
zasobno
w dorzeczu Wis y.
rednia
wód podziemnych, wykorzystywana jest w rolnictwie i przemy le. Wi kszo
obszaru le y w zlewni rzeki Radomki. G ówn o hydrograficzn powiatu stanowi rzeka
Szabasówka z dop ywami: Korzeniówk , Jab onic i Oronk . Swoje ród a maj na terenie
powiatu: Ole nica, I anka, Kamienna.6 Najwi ksze zbiorniki wodne to zalewy w
Koszorowie, Szyd owcu, Chlewiskach, Jastrz biu i Aleksandrowie. Inne mniejsze to m.in.
stawy w
aziskach, Or owie, Mirowie, Oro sku, Szyd owcu oraz fosa w Parku
Radziwi owskim.
5
6
Danuta S omi ska – Paprocka, Szyd owiec i okolice, Szyd owiec 2003
Gra yna Ok y, Ma a Ojczyzna wi tokrzyskie, Kielce 2002
Ryc.5. Korzeniówka – rzeka przep ywaj ca przez
Szyd owiec.
Powiat szyd owiecki pod wzgl dem geologicznym zbudowany jest g ównie z osadów
mezozoicznych okresu jurajskiego oraz utworów trzeciorz dowych. Wyst puj tu liczne
surowce mineralne takie jak: ruda elaza, wapie , margiel, piaskowiec, gliny ogniotrwa e i
ceramiczne oraz wiry i piaski. Na terenie powiatu szyd owieckiego dominuj gleby redniej i
abej, jako ci, klas V i VI bielicowe na pod
u kamiennym, piaszczystym i gliniastym. W
powiecie wyst puj tak e na niewielkich obszarach gleb brunatnych i r dzin mieszanych. 7
7
Danuta S omi ska – Paprocka, Szyd owiec i okolice, Szyd owiec 2003
Rafa Maciszewski
3. RYS HISTORYCZNY
Gmina Oro sko
wg. GEOPORTAL
s. 1:25000
W najstarszych zapisach historycznych Oro sko pojawia si jako "Ora sko". Nazwa ta
ukszta towana zosta a od staropolskiego wyrazu "orane", który okre la miejsce nadaj ce si
do orania, a tym samym do rolniczej uprawy ziemi. Cho w ród ach jak i w dzisiejszej
oficjalnej postaci nazwa wyst puje z sufiksem - sko, znana jest te forma Oro sk, u ywana
powszechnie przez Józefa Brandta i w cicieli wsi, pocz wszy od Franciszka Ksawerego
Christianiego.
Józef Brandt – Oro sko- zagrody
Mo na przyj , i Oro sko nale o zapewne do najwcze niej zasiedlonych terenów
podradomskich. Z opisów dokonanych przez Jana D ugosza wynika, e w drugiej po owie
XV w. musia o by ono wsi rozleg i zasobn . Od czasów historycznych Oro sko
siadowa o z kilkoma, o podobnie starej, ród owo potwierdzonej proweniencji wsiami Dobrutem, B kowem, Guzowem, Krogulcz , D brówk Zab otni i Rud .
Oro sko cz sto zmienia o swoich w cicieli. Jako pierwsi wymieniani s Andrzej
Staro ci ski, a pó niej Jakub Starosielski herbu Abdank (wg. Liber beneficiorum dioecesis
Cracoviensis J. D ugosza – I, 521; III, 419 za ownik Geograficzny Królestwa Polskiego). W
1569 r. jako w ciciel Oro ska figuruje Jan Kyczkowski. W 1802 r. dobra szyd owieckie, w
sk ad których wchodzi o Oro sko, przesz y na w asno ksi nej Anny Sapie yny. Wkrótce
zad ona ksi na odst pi a klucz szyd owiecki skarbowi Królestwa Polskiego. Oro skie
dobra rz dowe tworzy a wie i folwark Oro sko oraz wie Krogulcza Sucha z
przyleg ciami. W zwi zku z tym, e by to maj tek
niewielki, rz d pu ci go w dzier aw . W 1829 r. wzi go
w wieczyst dzier aw Franciszek Ksawery Christiani1 by
w 1834 r. naby go na w asno .
Zabudowa wsi Oro sko zajmowa a pocz tkowo
tereny nisko po one, w pobli u stawów i cieków
wodnych. Nie si ga a jednak bezpo rednio do rzeki
Oronki, ze wzgl du na trz sawiska i b otniste ki
nadrzeczne. Po roku 1834, kiedy w cicielem Oro ska
zosta Franciszek Ksawery Christiani, wie w ca ci
zosta a przemieszczona na wy ej po one tereny i
zlokalizowana
wokó
nowej
drogi
wiejskiej
poprowadzonej prostopadle do przebiegaj cego przez wie
traktu krakowskiego. Poza tym Christiani uporz dkowa
we wsi inne drogi, wszystkie te obsadzi drzewami. Jego
staraniem pobudowano te nowe i uzdatniono dawne
Franciszek Ksawery Christiani
uj cia wody, tzw. wodoci gi dla Oro ska i Krogulczy
(1772 – 1842)
Suchej. Na cz ciowo zwolnionych przez wie terenach
zaprojektowa i w znacznej cz ci zrealizowa park i ogrody.
Intencj Chrystianiego by o stworzenie nowoczesnego Oro ska, co wi za o si z
powstaj
wielk inwestycj drogow - traktem krakowskim, którego by projektantem.
Budowa traktu krakowskiego by a prawdziw rewolucj . Jako pierwsza na tym terenie bita
droga nie tylko znacznie skraca a odleg
, ale przede wszystkim otwiera a prawdziwie
szeroki wiat. Wie stawa a si wi c punktem przystankowym dla podró nych, z obszernym
zajazdem, a tak e poczt .
Po powstaniu styczniowym wdowa po Christianim sprzeda a Oro sko Wojciechowi
Kalinowskiemu. Wkrótce jednak zmienili si kolejni w ciciele. W 1869 r. dobra te
(Oro sko z Krogulcz i Chronówek) kupi a Helena z Wojciechowskich Pruszakowa. Jej
równie nie uda o si utrzyma maj tku w ca ci. Rozpocz si d ugotrwa y proces
wyprzeda y i parcelacji maj tku.
1
Franciszek Ksawery Christiani herbu w asnego (ur. 4 listopada 1772 w Dukli, zm. 7 czerwca 1842 w Warszawie), polski in ynier,
pionier budowy dróg bitych w Królestwie Polskim, autor pierwszych polskich podr czników z dziedziny budowy dróg, jako dyrektor
Dyrekcji Jeneralnej Dróg i Mostów Królestwa Polskiego prowadzi m.in. budow traktów krakowskiego i brzeskiego.
W czasie ma
stwa Heleny Pruszakowej z
Józefem Brandtem2 praktyka ta usta a. Dzi ki niemu
rezydencja oro ska sta a si o rodkiem ycia kulturalnego,
w którym bywa o i pracowa o wielu malarzy. Brandt
wykazywa równie zainteresowania gospodarskie, co
zaowocowa o dba ci o podniesienie jako ci hodowli i
upraw w maj tku. Uporz dkowano te gospodark wodn ,
wybudowano sie
stawów hodowlanych, a tak e
przeprowadzono rozleg e prace melioracyjne nadrzecznych
gruntów i k. W ci gu prawie 40 lat zwi zku Oro ska z
Brandtem maj tek ten nie tylko nie zosta zad ony, ale
zosta nawet oczyszczony z dawnych d ugów i innych
zobowi za .
Znaczne straty materialne ponios o Oro sko w
czasie I wojny wiatowej, kilkakrotnie zajmowane i
odbijane przez walcz ce strony. Zrabowane zosta y Józef Brandt - Autoportret
zarówno dzie a sztuki jak i cenne przedmioty codziennego
ytku. Po mierci malarza dobra oro skie zosta y ponownie obci one d ugami w
Towarzystwie Kredytowym Ziemskim i w 1934 r. wystawione na licytacj , na której naby je
Andrzej Daszewski, wnuk Józefa Brandta.
W 1942 r. Niemcy wysiedlili z Oro ska rodzin Daszewskich, a maj tek przej li w
swoj administracj . W 1945 r. zosta on przej ty przez skarb pa stwa. W ramach reformy
rolnej wy czono z niego dzia ki dla s by folwarcznej i miejscowych ch opów, a na
pozosta ej cz ci utworzono Pa stwowe Gospodarstwo Rybackie. W 1969 r. wy czono z
PGR 12 hektarów gruntów z parkiem i zabudow podworsk z przeznaczeniem na o rodek
kultury. Od 1981 r., na terenie zabytkowego zespo u, w odtworzonych z pietyzmem
wn trzach XIX - wiecznego pa acu Brandta ma swoj siedzib Centrum Rze by Polskiej.
RÓD A
Wikipedia
oronsko.info – niezalezny serwis mieszka ców gminy Oro sko (www.oronsko.info)
ownik Geograficzny Królestwa Polskiego
2
Józef Brandt (ur. 11 lutego 1841 w Szczebrzeszynie, zm. 12 czerwca 1915 w Radomiu) – polski malarz, batalista. Studiowa w Pary u
(1858-1860) i Monachium. Od 1875 prowadzi prywatn szko malarsk , staj c si przywódc tzw. monachijskiej szko y malarstwa
polskiego, z któr byli zwi zani m. in. Aleksander Gierymski, Alfred Wierusz-Kowalski, Tadeusz Ajdukiewicz, Wojciech Kossak, Leon
Wyczó kowski. Tworzy g ównie obrazy rodzajowo-batalistyczne i historyczne o tematyce zwi zanej z walkami kozackimi, tatarskimi i
wojnami szwedzkimi XVII w. Twórczo Brandta cechuje literackie uj cie tematu, realizm szczegó ów, swobodna kompozycja i
mistrzowskie oddanie ruchu. Brandt wywar silny wp yw na malarstwo polskie, tak e na literatur (Trylogia Henryka Sienkiewicza). W 1877
eni si z Helen z Woyciechowskich Pruszakow , w cicielk wsi Oro sko k. Radomia, gdzie tworzy i prowadzi szko przez wi ksz
cz
ycia. Tutaj sp dza artysta sezony letnie, otoczony rodzin oraz licznie odwiedzaj cymi go przyjació mi.
Igor Maciszewski
4. ANALIZA RUCHOMYCH ZABYTKÓW CERAMICZNYCH
W trakcie prac badawczych, prowadzonych na stanowisku Oro sko Zamo cie 60,
pozyskano sumarycznie 114 zabytków ruchomych,
w tym 94 u amki ceramiki oraz 20
krzemieni (tab. 1). Ca y materia zabytkowy wi za mo na z kultur
yck (K )1.
Tabela 4.1. Wyst powanie materia u zabytkowego w poszczególnych obiektach.
1
Nr obiektu
Lokalizacja
5
Ilo
Ilo
ceramiki
krzemieni
A/a1
2
-
6
A/a1
1
-
8
A/a1
-
1
10
A/a1
2
-
14
A/a2
1
-
15
A/a1
2
-
18
A/b1
1
-
18A
A/b1
1
-
28
A/b1
2
-
30
A/b2
14
-
32
A/b2
5
-
38
A/b1
2
-
39
A/b1
6
-
40
A/b1
2
-
42
A/b1
11
-
47
A/b1
2
-
51
A/c1
1
-
54
A/b2
2
-
59
A/b2
1
-
60
A/c2
11
-
Chronologia
?
Z wyj tkiem obiektu nr 8, którego chronologia, z uwagi na brak wyst powania w jego wype nisku materia u
ceramicznego, jest niepewna.
63
A/c1
1
-
64
A/c1
3
-
65
A/c1
1
-
68
A/c1
1
-
70
A/c1
1
-
75
A/d1
2
-
76
A/d1
2
6
77
A/d1
78
A/d1
3
4
2
6
79
A/d1
2
-
80
A/d2
1
-
84
A/d2
87
A/d2
3
2
96
A/e1
1
-
99
A/e1
1
-
104
A/e1
1
2
4.1 Analiza ceramiki kultury
3
-
yckiej
Przyst puj c do omówienia materia ów ceramicznych z przedmiotowego stanowiska
nale y mie na uwadze dwa czynniki, które znacz co wp yn y na mo liwo ci analityczne,
znacznie je zaw aj c. Z uwagi na fakt stosunkowo niewielkiego zbioru (zaledwie 94
fragmenty) nie zdecydowano si na przeprowadzenie analiz statystyczno porównawczych.
Drugim czynnikiem, który zawa
na ko cowym rezultacie opracowania, by fakt niezwykle
silnego rozdrobnienia i zniszczenia materia ów. Z tego powodu nie uda o si dokona
rekonstrukcji adnego z naczy , co w rezultacie ograniczy o przeprowadzone badania do
analiz technologicznych i mikromorfologicznych, których rezultaty zosta y zaprezentowane
poni ej.
4.1.1 Analiza technologiczna
Przeprowadzaj c analiz technologiczn materia ów
yckich oparto si na systemie
bada technologicznych ceramiki, opracowanym przez M. Ignaczaka (Ignaczak 2002). Bazuje
on na propozycji systemowego uj cia technologii produkcji naczy
w spo ecze stwach
pradziejowych (Ko ko, Czerniak 1980). Definiowane w ramach tego systemu s wszystkie
czynno ci podj te w trakcie wytwarzania naczy , takie jak: a – przygotowanie masy
ceramicznej, b – wylepienie naczynia oraz c – wypalenie gotowej formy. W ramach tych
czynno ci opisujemy: aa – rodzaj domieszki, ab – granulometri domieszki, ac – ilo
domieszki, ba – grubo
naczynia, bb – charakter wyko czenia cianki zewn trznej, ca –
barw wypa u. Wszystkie te cechy przedstawione
cznie dla jednego naczynia opisuj typ
technologiczny I stopnia (tt I st.). Lista cech dystynktywnych przedstawia si nast puj co:
Cecha „aa” – rodzaj domieszki
1 – domieszka organiczna
11 – ro lin
111 - w óknista (identyfikowalna tylko na powierzchni)
112 – w óknista (identyfikowalna w prze omie i na powierzchni)
113 – sieczki ro linnej
12 – t uczonych muszli
13 - ko ci
2 – domieszka mineralna
21 – piasek
22 – t ucze kamienny
221 – o barwie niejednorodnej
222 – o barwie bia ej
223 – o barwie ró owej
224 – o barwie kremowej i tej
23 – mika
24 – wapie
25 – asfalt
26 – krzemie
27 – „krwawik”
3 – domieszka szamotu
30 – „py ceramiczny” (bardzo drobny szamot, trudno identyfikowalny
makroskopowo; cecha typowa np. dla technologii ceramiki sto owej KCWR) (jej wyst pienie w ramach cechy aa warunkuje zawsze
wyst pienie cechy ad 2 w wersji 10)
31 - w formie „c tek” – drobnych kawa ków (jej wyst pienie w ramach cechy aa
warunkuje zawsze wyst powanie cechy ad 2 w wersji 11)
32 – w formie du ych kawa ków (jej wyst pienie w ramach cechy aa warunkuje
zawsze wyst powanie cechy ad 2 w wersji 12)
(brak szamotu w ramach cechy aa warunkuje zawsze wyst powanie cechy ad 2 w wersji 2)
Cecha „ab” – granulometria domieszki
1 – domieszka drobna ( rednica ziaren do 1 mm)
2 – przewaga domieszki drobnej z obecno ci redniej
3 – przewaga domieszki drobnej z obecno ci redniej i grubej
4 – przewaga domieszki redniej z obecno ci drobnej
5 – domieszka rednia ( rednica ziaren od 1 mm do 2 mm)
6 – przewaga domieszki redniej z obecno ci drobnej i grubej
7 – przewaga domieszki redniej z obecno ci grubej
8 – przewaga domieszki grubej z obecno ci drobnej i grubej
9 – przewaga domieszki grubej z obecno ci redniej
10 – domieszka gruba ( rednica ziaren powy ej 2 mm)
Cecha „ac” – ilo
domieszki
1 – ma a
2 – du a
Cecha „ad1” – charakter uwarstwienia prze omu
1 – prze om jednolity
2 – prze om warstewkowany – „blaszkowaty”; „warwowany”
3 – prze om gruze kowaty
Cecha „ad2” – domieszka szamotu
1 – identyfikowalna makroskopowo
10 – „py ceramiczny” - bardzo drobny szamot, trudno identyfikowalny
makroskopowo (jej wyst pienie warunkowane jest wyst pieniem cechy aa w wersji 30)
11 – w formie „c tek” (jej wyst pienie warunkowane jest wyst pieniem cechy aa w
wersji 31)
12 – w formie du ych kawa ków(jej wyst pienie warunkowane jest wyst pieniem
cechy aa w wersji 32)
2 – nieidentyfikowalna makroskopowo
Cecha „ba” – grubo cianki naczynia
1 – ceramika cienko cienna - do 6 mm
2 – ceramika rednio cienna - od 7 mm do 9 mm
3 – ceramika grubo cienna - powy ej 10 mm
Cechy „bb” i „bc” – charakter powierzchni cianek naczynia (bb – zewn trznej, bc – wewn trznej)
Stany wydzielane z pomoc poni szych tabel, z godnie z wyja nionymi poni ej zasadami.
I
01 – obmazywanie ze ladami palców
02 – obmazywanie bez ladów palców
03 – obmazywanie wiechciem
031 – grubym i twardym (przecieranie)
032 – delikatnym i mi kkim (miote kowanie)
04 – obrzucanie glink
041 – obrzucanie glink i przecieranie palcami
042 – obrzucanie glink i przecieranie wiechciem
05 – przecieranie grzebykiem (forma zabiegu technologicznego!)
II
IIa – wyznaczanie pierwszej cyfry
A – wystawanie domieszki mineralnej na powierzchni naczynia
Aa – widoczne na powierzchni
Ab – bez t ucznia na powierzchni
B – lady u ycia twardego g adzika (wyg adzanie)
Ba – s
Bb – nie ma
Pierwszy etap korelacji cech powierzchni cianek naczynia - cz
Aa
Ab
I.
Ba
I
III
C – patynkowanie (angobowanie)
Ca – jest
Cb – nie ma
Pierwszy etap korelacji cech powierzchni cianek naczynia - cz
Ca
Bb
II
IV
II.
Cb
I
II
III
IV
1
3
5
7
2
4
6
8
IIb – wyznaczanie drugiej cyfry
D – pierwsza cecha faktury powierzchni
Da – powierzchnia równa
Db – powierzchnia pofa dowana
E – druga cecha faktury powierzchni
Ea – powierzchnia g adka
Eb – powierzchnia szorstka
Korelacja cechy faktury powierzchni naczynia
Da
Ea
9
Eb
11
Db
10
12
Cecha „ca“ – barwa prze omu cianek naczynia
1 – prze om jednobarwny
11 – szary
12 – czarny
13 – o odcieniach to-czerwono-br zowych
2 – prze om dwubarwny
3 – prze om wielobarwny („pstrokaty”), niemieszcz cy si w definicji jakiegokolwiek stanu poprzedniego.
Tabela 4.2. Definicje typów technologicznych II stopnia (wg. J. Czebreszuk 1996 z uzupe nieniami)
1
Cechy czynno ci technologicznych
aa
ab
ac
221-21
1
2
ad1
1
ad 2
2
ba
1,2
bb
5,6,7,8-9,10
bc
5,6,7,8-9,10
2
221-21
1,2
1,2
2
2
1
5,7-9,10
5,7-9,10
3
4
5
6
7
8
9
10
221-1-31
221-21
221-21
221
221
221
221-21
221-31
221-32
221-31
221-32
221
221-32
221
221-21
221
222-21
222-21
222
222
222-31
222-32
2,4
2,3,4
3,4
2,3,4
5,6
5,6,7
6
5,6,7,8,10
1,2
1,2
1,2
1,2
2
1
2
2
3
1
2
2
1,2
1,2
2
3
11
2
2
2
2
2
2
11,12
1,2
2,3
1
2,3
2,3
1
2,3
1
6,8-9,10
5,6,7,8-9.10
5,6,7,8-9,10
6,8-9,10
6,8-9,10
6,8-9,10
5,6,7,8-9,10
5,6,7,8-9,10
6,8-9,10
5,6,7,8-9,10
5,6,7,8-9,10
6,8-9
6,8-9
6,8-9,10
5,6,7,8-9,10
5,6,7,8-9,10
ca
11,12,13,
2
11,12,13,
2
3
11,13,2,3
11,13,2,3
13,2,3
11,13,2,3
11,12,2,3
11,12,2,3
3
5,6,7,8,9, 10
2
3
11,12
2,3
5,6,7,8-9,10
3
5,6,7,8,9, 10
1
1,2
2, 12
2,3
01,02,5,6,7,89,10
01,02,6,8-9,10
6,8-9,10
11,13,2
8,9,10
7,8,9
7,8,9,10
1,2,3,4
1,2,3,4
5,6,7
5,6,7
5,6,7,8,9,10
1
2
2
2
2
1,2
1,2
2
1,2
2
1
1,2
1,2
2
2
3
2
2
2
2
2
2
2
11,12
1
2,3
2,3
1
2,3
1
2,3
1
6,8-9,10
5,6,7,8-9,10
6,8-9,10
6,8-9,10
6,8-9,10
6,8-9,10
6,8-9,10
5,6,7,8-9,10
6,8-9,10
5,6,7,8-9,10
6,8-9,10
6,8-9,10
6,8-9,10
6,8-9,10
6,8-9,10
5,6,7,8-9,10
12,13,2
2,3
12,2,3
11,13
11,13
13,3
13,3
2,3
Lp.
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lp.
22
23
24
25
26
27
28
Cechy czynno ci technologicznych
aa
ab
ac
222-31
5,6,7,8,9,10
2
222-32
222
8,9,10
2
223
1,2,3,4
2
223
1,2,3,4
2
223
5,6,7
1,2
223
5,6,7
1,2
223-32
5,6,7,8,9,10
2
223-32
6,7,8,9,10
2
29
30
223
21
8,9,10
1,2
2
2
1
1
2
2
1,2
1,2
bb
01,02,5,6,7,89,10
4-9,10
6,8-9,10
6,8-9,10
6,8-9,10
6,8-9,10
5,6,7,8-9,10
01,02,5,6,7,89,10
4-9,10
6,8-9,10
31
21
1,2
1
1
2
3
6,8-9,10
6,8-9,10
32
33
34
1,2,3
1
1,3
2
2
1
1
2,3
1
2
12
11, 12
2,3
3
1,2
031
04,6,8-9,10
031,8-9
031
6,8-9,10
031,8-9
35
21-1
21-1-32
21-31
21-32
221
3,4,5
2
2
2
1,2
36
221
6,7
2
2,3
2
1,2
37
38
39
40
41
221
221
221-32
221
221-31
221-32
221-21
8,9
4
2,4
2
6
1,2
2
2
1
2
3
3
2
3
2,3
2
2
12
2
11,12
1,2
1,2
1
1
2,3
031,032,4,810,11
031,032,4,810,11
8-9
031,032,4,8-9,11
4-10,11
031,032,8-9
4,8-9,10
031,032,4,810,11
031,032,4,810,11
4,8-9,10
031,032
4-10,11
031,032
4,8-9,11
1,2,4
1,2
1,2
2
1,2
031,8-11
031,4,8-9,11
6
1,2,4
2
1,2
1,2
1,2
2
11,12
1,2
1,2
031,032,4,8-11
8-9,11
031,032
8-9,11
45
221-21
221-21-31
221-21-32
222-21
2,3
1
1,2
2
1,2
031,032,8-9,12
46
47
222
222
4,5,6
6,7
2
2
3
1,2
2
2
1,2
1,2
48
222
2,3,4
1,2
1,2
2
1,2
49
50
51
222-31
221-23
221
221-23
221
221-23
221-31
221-23-31
221
221-23
221
221-23
221
221-23
221
221-23
6
6
3,4,5
1
2
1,2
1
2,3
1,2
11
2
2
1,2
3
2,3
4,8-9,10
031,032,49,10,11
031,032,4,89,10,11
031
8-9
041,042
031,032,89,12
4,8-10
031,032,4,89,10,11
031,032,4,89,10,11
031
05
041,042
1,2,3,4
1,2
1,2
11,2
2,3
2,3,4-12
2,3,4-12
11,13
1,2,3,4
1,2
1
2
2,3
6,7,8-11,12
6,7,8-11,12
5,6,7
2
1
2
2,3
01,02,03
01,02,03
11,12,13,
2
11,13,2
5,6,7
2
1
2
2,3
1,2,3,4-11,12
1,2,3,4-11,12 12,13,2
5,6,7
2
1
1
2,3
6,7,8-11,12
6,7,8-11,12
21
42
43
44
52
53
54
55
56
ad1
3
ad 2
11,12
ba
2,3
1
1,2
1,2
2
2
3
3
2
2
2
2
2
12
12
1,2
1
2,3
1
2,3
1
2,3
bc
5,6,7,8-9,10
ca
2,3
4-9,10
6,8-9,10
6,8-9,10
6,8-9,10
6,8-9,10
5,6,7,8-9,10
5,6,7,8-9,10
2,3
11,13
11,13
13,3
13,3
2,3
2,3
4-9,10
6,8-9,10
2,3
11,12,13,
2
11,12,13,
2
11,12,2
2,3
13
11,12,13,
3
12,13,3
13
12,13
13
13
13
11,12,13,
3
11,12
11,12,13,
2
13,3
12,13
12,13,2
11,12,13
13
2
11,12,13
11,12,13
Lp.
57
58
59
60
61
62
Cechy czynno ci technologicznych
aa
ab
ac
222
1,2,3,4
1,2
222
1,2,3,4
1,2
222-31
222-23-31
222-31
222-23-31
223
223-21
223
223-21
223-23
ad1
1,2
1,2
ad 2
2
2
ba
1
2,3
bb
6,7,8-11,12
6,7,8-11,12
bc
6,7,8-11,12
6,7,8-11,12
11
1
6,8-9,11
6,8-9,11
ca
11,12,2
11,12,13,
2,3
11,12,2
1,2,3
1
1
1,2,3
1
1,2,3 11
2,3
4,6,8-9,11,01
4,6,8-9,11,01 11,12,2
1,2,3,4
1
1
2
1
6,8-9,10
6,8-9,10
1,2,3,4
1
1
2
2,3
6,8-9,
11,12,01,02,03
11,12,13,
6,8-9,
11,12,01,02,0 2,3
3
11,12,13
Na podstawie zdefiniowanych typów technologicznych II stopnia (patrz tabela 5.3),
które zawieraj równie typy technologiczne charakterystyczne dla K
okre lona zosta a technologia produkcji naczy
Zestawienie typów technologicznych w
(Ignaczak 2007),
ze stanowiska Oro sko Zamo cie 60.
badanym zbiorze,
oraz
ich kwalifikacj
taksonomiczn zawiera tabela 4.3.
Tabela 4.3. Charakterystyka technologiczna ceramiki kultury
Makrocykl
Cykl
I
Ib
Grupa
technologiczna
A
D
II
E
F
IIa
G
H
J
IIb
K
yckiej.
Typ technologiczny
II stopnia
34
1
42
15
22
29
14
12
13
37
39
41
49
4
5
6
17
24
44
57
58
59
60
61
62
2
16
23
51
52
53
Liczba
ceramiki w
zespo ach
3
20
27
44
IIc
III
IIIa
7
8
9
18
19
25
26
46
54
55
56
35
36
38
40
43
45
47
48
50
L
M
1
W omawianej kolekcji dominowa y fragmenty naczy grubo ciennych, ze ladami
chropowacenia, rzadziej obmazywane. W charakterze domieszki u ywano t ucznia
kamiennego, wyj tkowo (w dwóch wypadkach) zaobserwowano domieszk szamotu.
4.1.2 Analiza mikromorfologiczna
Spo ród 94 fragmentów ceramiki, sk adaj cych si
na przedmiot niniejszego
opracowania wydzielonych zosta o 7 elementów, przy czym by y to wy cznie fragmenty
wylewów (w tym jeden z guzkiem). Nie zaobserwowano u amków ornamentowanych.
Typologicznie dominowa y zwie czenia proste typu „k” (Ko ko, Szmyt 2006), cztery
fragmenty (tabl. I ryc. 1,4,5,7). Obok nich wyst pi y odmiany „a” (tabl. I, ryc. 2), „d”(tabl. I,
ryc. 3) oraz „e” (tabl. I, ryc. 6), po jednym fragmencie.
4.2 Chronologia wzgl dna
Ustalenia chronologiczne w przypadku omawianej kolekcji s , z uwagi na brak
wyst powania form przewodnich i niewielk liczb materia ów, niepewne. Wydaje si , i
ca y materia jest homogeny i plasowa si mo e w pó nych fazach K (prze om epok br zu i
elaza). Wskazywa na to mog z jednej strony specyficzna technologia produkcji naczy
(du y udzia naczy chropowaconych, domieszka t ucznia kamiennego, niski udzia naczy
cienko ciennych), z drugiej pojawienie si
(zwie czenia „a” oraz „d”).
form wylewów typowych dla pó nych faz
Tablica I. Wybrane fragmenty ceramiki kultury
3; ob. 42, ryc. 5,7; ob. 99, ryc. 6; ob. 60, ryc. 4.
yckiej (K ). Ob. 30, ryc. 1,2; ob. 76, ryc.
Mariusz Kowalewski
5. CHARAKTERYSTYKA WYTWORÓW KRZEMIENNYCH
W trakcie bada wykopaliskowych natrafiono na relikty osadnictwa z prze omu epoki
br zu i wczesnej epoki elaza w postaci 61 obiektów archeologicznych (palenisko, jamy i
do ki pos upowe). W wi kszo ci wype nisk jam wyst pi materia ceramiczny, a w sze ciu
obiektach (8, 72, 77, 78, 84, 99) i na przestrzeni pomi dzy nimi odkryto 26 wytworów
krzemiennych, które najpewniej s
Intensywno
le
zwi zane aktywno ci
ludno ci kultury
yckiej.
ladów osadniczych stwierdzonych na przebadanym obszarze wiadczy, e
on w strefie peryferyjno – penetracyjnej osadnictwa
zwi zana z potencjalnie znajduj
yckiego. By mo e strefa ta jest
si w pobli u osad .
Wszystkie wytwory krzemienne zosta y wykonane z dost pnego na miejscu surowca
czekoladowego. Stanowisko po
one jest na równinie denudacyjnej o zdegradowanej w
wyniku procesów peryglacjalnych pokrywie utworów czwartorz dowych, pod któr
wyst puj
warstwy jurajskie i kredowe. Na wysoko ci wsi Oro sko i Dobrut licznie
wyst puj
na powierzchni konkrecje krzemienia czekoladowego. Zwi zane jest to z
siedztwem znanych wychodni tego krzemienia w Oro sku i Tomaszowie. W pobli u
stanowiska zarejestrowano na powierzchni du
ilo
wapiennego. Sugerowa to mo e obecno
to naturalnych, bardzo p ytko po
b
konkrecji krzemiennych i rumoszu
onych
wychodni, lub ladów dzia alno ci wydobywczej surowca krzemiennego. Teren o pod
u
gliniastym obfituje w zakl ni cia tworz ce pierwotnie oczka wodne. Stanowisko
zlokalizowano najprawdopodobnie na skraju jednego z nich.
Opisywany zbiór zabytków reprezentowany jest przez 1 konkrecj
surowca
czekoladowego, 4 rdzenie (Tablica I: 1-4), 2 nietypologiczne formy narz dziowe (Tablica I:
7, II: 1), 2 od upki (Tablica I: 5,6) i 17 okruchów powsta ych w trakcie obróbki sp kanych
wewn trznie konkrecji. Pod wzgl dem technologicznym od ca
ci zbioru odbiega
wyeksploatowany rdze wiórowy (Tablica I: 2), który nale y wi za z okresem mezolitu, ale
jednocze nie w badanym przypadku stanowi on integralny element ca
zwi zanych z kultur
inwentarzach
pe ni mieszcz
ci materia ów
yck . Jest on doskona ym przyk adem obserwowanego cz sto w
yckich zjawiska reutylizacji starszych wytworów. Pozosta e wytwory w
si
w standardach technologicznych typowych dla wytwórczo ci
krzemieniarskiej ludno ci kultury
yckiej. Rdzenie by y eksploatowane bez przygotowania,
metod twardego t uka. Do obróbki wykorzystywane by y konkrecje lub du e okruchy,
których kszta t ju wst pnie predysponowa je do tego celu. U yty surowiec pozyskiwany z
powierzchni by bardzo z ej jako ci, co powodowa o, e zniszczone wewn trznie konkrecje
rozpada y w trakcie obróbki na okruchy. Na badanym stanowisku s one najliczniejsz
kategori wytworów. Cz
z nich by a wykorzystywana jako krzesiwa, o czym wiadcz
obt uczenia i z uczenia boków i kraw dzi (Tablica II: 2-6). Narz dzia s reprezentowane
przez 1 fragment od upka z retuszem kraw dzi i okruchowaty, masywny od upek z retuszem
zwrotnym wierzcho ka. Obydwie formy nie sadowi si w adnej grupie typologicznej.
Ca
opisywanego inwentarza krzemiennego stanowi zwarty technologicznie zbiór
zwi zany z pozosta
ciami aktywno ci ludno ci kultury
yckiej
KATEGORIA LOKALIZACJA W OBIEKTACH
8 72 77 78 84 99 POZA RAZEM
RDZENIE
0 2
0
0
1
0
1
4
OD UPKI
0 1
0
0
1
0
0
2
NARZ DZIA
0 1
0
0
0
0
1
2
OKRUCHY
1 4
2
6
1
2
1
17
KONKRECJE 0 0
1
0
0
0
0
1
RAZEM
3
6
3
2
3
26
1 8
1
2
3
4
5
5
7
Tablica I. Oro sko – Zamo cie, stanowisko 60. Wytwory krzemienne
6
1
2
2
4
6
Tablica II. Oro sko – Zamo cie, stanowisko 60. Wytwory krzemienne
Beata P ko
6. CHARAKTERYSTYKA FORM, ROZMIARÓW, FUNKCJI I CHRONOLOGII
OBIEKTÓW NIERUCHOMYCH
„Obiekty archeologiczne” s to naziemne lub wziemne konstrukcje, z
one b
proste (jednoelementowe) lub te relikty takich konstrukcji manifestuj ce si w postaci
widocznych na poziomie eksploracyjnym odcisków negatywowych. Zazwyczaj klasyfikuje
si je pod wzgl dem funkcjonalnym. Zamiennie stosuje si tak e okre lenie „archeologiczne
zabytki nieruchome”. Lista tego typu obiektów jest bardzo d uga i trudno j uzna
zamkni
za
. W przypadku stanowiska Oro sko Zamo cie 60 obiekty nieruchome wyst pi y w
postaci jam, do ów pos upowych oraz paleniska.
6.1. DO KI POS UPOWE
Tzw. „do ki pos upowe” stanowi najcz ciej spotykany, obok „jam”, typowy rodzaj
obiektu archeologicznego. S
to ró nego kszta tu i rozmiarów pozosta
ci konstrukcji
drewnianych stanowi cych element stanowiska archeologicznego. Z punktu widzenia
interpretacji
funkcjonalnej
nieruchomych
zabytków
archeologicznych
podstaw
zaklasyfikowania do kategorii „do ków pos upowych” s zazwyczaj ich niewielkie rozmiary
zarówno w przekroju poziomym ( rednio do 50 cm) jak i pionowym. W przewa aj cej
wi kszo ci przypadków s pozbawione ruchomego materia u zabytkowego, co uniemo liwia
bezpo rednie datowanie. Na stanowisku Oro sko Zamo cie 60
tylko 1 obiekt (nr 111)
posiada w swoim wype niku materia datuj cy w postaci pojedy czego fragmentu ceramiki
wi
cy obiekt z faz zasiedlenia kultury
yckiej.
Generalnie, s up jako forma konstrukcji wyst puje w dwóch wariantach, jako jeden z
elementów konstrukcyjnych z
onej struktury przestrzennej (budowle s upowe, palisady itd.)
lub jako forma samodzielna (s upy graniczne, totemiczne itp.). Pod wzgl dem form zwi zania
z pod
em mo na wydzieli s upy wkopywane, wbijane oraz stawiane. W pierwszym
wariancie s up lokowany jest w uprzednio wykopanym dole. Zazwyczaj w takim przypadku
jest on t po zako czony w celu zapobie enia osiadania konstrukcji. S upy wbijane tworz
ostro zako czony, zbli ony do trójk ta profil natomiast stawiane manifestuj si w postaci
1
w tek cie podano tzw. „numery robocze obiektów”
ytkich, w przekroju nieckowatych lub prostok tnych zag bie w pod
u o odmiennym od
otoczenia wype nisku.
6.1.1.
UPY WBIJANE.
W grupie obiektów o przekroju trójk tnym stanowi cych najprawdopodobniej
pozosta
ci konstrukcji s upowych z tzw. „ upem bitym” wydzieli
mo na dwie
podstawowe formy: a. - s upy bite bezpo rednio w powierzchni gruntu oraz b. - s upy bite w
dna p ytkich lub g bszych jam.
a. – Do grupy tej zaliczono obiekty nr 4, 27, 27A, 27B, 27C, 34, 36.
Nr roboczy
Nr inw.
4
Oro sko – Zamo cie 60
/
2
funkcja do ek pos upowy
hektar
A
ar
a1
poziom niw. stropu
166,7 m. npm.
ugo
19
cm
szeroko
19
cm
boko
9
cm
2a
ob. 2
plan
okr
y
profil
trójk tny
0
kszta t
zabytki ruchome
ceramika
ko ci
krzemienie
metale
inne
faza zasiedlenia
?
20 cm
chronologia
?
wype nisko
jednorodne
X
ró norodne
opis warstw:
4a – popielatoszary zgliniony piasek z du a domieszk materia u organicznego
Nr roboczy
Nr inw.
27, 27A, 27B, 27C
Oro sko – Zamo cie 60
/
17-19
funkcja do ek pos upowy
hektar
A
ar
a2
poziom niw. stropu
164,9 m. npm
ugo
16, 7, 4, 5
cm
szeroko
15, ?, ?, ?
cm
boko
8, 9, 9, 7
cm
plan
kolisty
profil
trójk tny
27a
27Aa 27Ba 27Ca
ob. 27, 27A, 27B, 27C
kszta t
zabytki ruchome
0
ceramika
ko ci
krzemienie
20 cm
metale
inne
faza zasiedlenia
?
chronologia
?
wype nisko
jednorodne
opis warstw:
27a - szarobrunatna glina z wytr ceniami rudawej gliny
27Aa – rudobr zowa glina z zarysem obiektu barwy szarej
27Ba – rudobr zowa glina z zarysem obiektu barwy szarej
27Ca – rudobr zowa glina z zarysem obiektu barwy szarej
ró norodne
X
Nr roboczy
Nr inw.
34
Oro sko – Zamo cie 60
/
23
funkcja do ek pos upowy
hektar
A
ar
b1
poziom niw. stropu
163,9 m. npm
ugo
16
cm
szeroko
14
cm
boko
7
cm
34a
ob. 34
plan
okr
y
profil
trójkatny
0
kszta t
20 cm
ceramika
ko ci
krzemienie
zabytki ruchome
metale
inne
faza zasiedlenia
?
chronologia
?
wype nisko
jednorodne
X
ró norodne
opis warstw:
34a – szarobrunatny silnie zgliniony piasek
Nr roboczy
Nr inw.
36
Oro sko – Zamo cie 60
/
24
funkcja do ek pos upowy
hektar
A
ar
b1
poziom niw. stropu
163,4 m. npm
ugo
28
cm
szeroko
26
cm
boko
11
cm
36a
ob. 36
plan
okr
y
profil
sto kowaty
kszta t
ceramika
ko ci
0
20 cm
krzemienie
zabytki ruchome
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
wype nisko
jednorodne
X
ró norodne
opis warstw:
36a – szarobrunatny silnie zgliniony piasek
b. – Grup tworzy y obiekty nr 5, 6, 99
Nr roboczy
Nr inw.
5
Oro sko – Zamo cie 60
/
3
funkcja do ek pos upowy
hektar
A
ar
a1
poziom niw. stropu
166,3 m. npm
ugo
26
cm
szeroko
26
cm
boko
9
cm
plan
kolisty
profil
nieckowaty z
trójk tnym
przeg bieniem
kszta t
ceramika
X
ko ci
krzemienie
zabytki ruchome
metale
inne
faza zasiedlenia
k.
chronologia
ycka
w.e. .
wype nisko
jednorodne
ró norodne
X
ró norodne
X
opis warstw:
5a – brunatnoszary zgliniony piasek z du a domieszk materia u organicznego
5b – szary zgliniony piasek
Nr roboczy
Nr inw.
6
Oro sko – Zamo cie 60
/
4
funkcja do ek pos upowy
hektar
A
ar
a1
poziom niw. stropu
166,8 m. npm.
ugo
31
cm
szeroko
30
cm
boko
9
cm
plan
kolisty
profil
nieckowaty z
trójk tnym
przeg bieniem
kszta t
zabytki ruchome
ceramika
ko ci
krzemienie
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
k.
ycka
w. e. .
wype nisko
jednorodne
opis warstw:
6a – brunatnoszary zgliniony piasek z du a domieszk materia u organicznego
6b – szary zgliniony piasek
Nr roboczy
Nr inw.
99
Oro sko – Zamo cie 60
/
48
funkcja jama
hektar
A
ar
e1
poziom niw. stropu
156,1 m. npm
ugo
25
cm
szeroko
24
cm
boko
11
cm
plan
kolisty
profil
nieckowaty z
trójk tnym
przeg bieniem
99a
ob. 99
kszta t
zabytki ruchome
0
ceramika
ko ci
krzemienie
20 cm
X
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
k.
ycka (?)
w.e. .
wype nisko
jednorodne
X
ró norodne
opis warstw:
99a – brunatno szary piasek lekko zgliniony
5.1.2.
UPY WKOPYWANE
Grup t tworzy y obiekty o przekroju workowaty. Zaliczono do niej nr 2, 8, 9, 19, 21,
25, 43, 46, 50, 58.
Nr roboczy
Nr inw.
2
Oro sko – Zamo cie 60
/
1
funkcja do ek pos upowy
hektar
A
ar
a1
poziom niw. stropu
167,5 m npm
2a
ugo
16
cm
szeroko
15
cm
boko
9
cm
ob. 2
plan
okr
profil
workowaty
0
y
20 cm
kszta t
ceramika
ko ci
krzemienie
zabytki ruchome
metale
inne
faza zasiedlenia
?
chronologia
?
wype nisko
jednorodne
X
ró norodne
opis warstw:
2a – ciemnoszary zgliniony piasek z du a domieszk materia u organicznego
Nr roboczy
Nr inw.
8
Oro sko – Zamo cie 60
/
5
funkcja do ek pos upowy
hektar
A
ar
a1
poziom niw. stropu
164,4 m npm
ugo
19
cm
szeroko
18
cm
boko
11
cm
8a
ob. 8
plan
okr
y
profil
workowaty
kszta t
ceramika
ko ci
0
20 cm
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
?
chronologia
?
wype nisko
jednorodne
ró norodne
X
opis warstw:
8a – brunatnoszary zgliniony piasek z du a domieszk materia u organicznego przemieszany z szaro
Nr roboczy
Nr inw.
tym
9
Oro sko – Zamo cie 60
/
6
funkcja do ek pos upowy
hektar
A
ar
a1
poziom niw. stropu
165,1 m npm
ugo
17
cm
szeroko
16
cm
boko
9
cm
9a
ob. 9
plan
okr
profil
workowaty
0
y
20 cm
kszta t
zabytki ruchome
ceramika
ko ci
krzemienie
metale
inne
faza zasiedlenia
?
chronologia
?
wype nisko
jednorodne
X
opis warstw:
9a – szary zgliniony piasek z du a domieszk materia u organicznego
ró norodne
Nr roboczy
Nr inw.
19
Oro sko – Zamo cie 60
/
13
funkcja do ek pos upowy
hektar
A
ar
b1
poziom niw. stropu
165,0 m npm
ugo
19
cm
szeroko
18
cm
boko
18
cm
plan
okr
y
profil
workowaty
kszta t
ceramika
ko ci
krzemienie
zabytki ruchome
metale
inne
faza zasiedlenia
?
chronologia
?
wype nisko
jednorodne
ró norodne
X
opis warstw:
19 a – toszara glina
19 b – ciemnoszary zgliniony piasek z du
Nr roboczy
Nr inw.
domieszk materia u organicznego i w gli drzewnych
21
Oro sko – Zamo cie 60
/
14
funkcja do ek pos upowy
hektar
A
ar
a1
poziom niw. stropu
164,9 m npm
ugo
18
cm
szeroko
16
cm
boko
15
cm
21a
plan
okr
profil
workowaty
ob. 21
y
kszta t
ceramika
ko ci
0
20 cm
krzemienie
zabytki ruchome
metale
inne
faza zasiedlenia
?
chronologia
?
wype nisko
jednorodne
X
ró norodne
opis warstw:
21 a – ciemnoszary silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek z drobinkami w gli drzewnych
Nr roboczy
Nr inw.
25
Oro sko – Zamo cie 60
/
15
funkcja do ek pos upowy
hektar
A
ar
a2
poziom niw. stropu
165,2 m npm
ugo
14
cm
szeroko
12
cm
boko
18
cm
25a
plan
okr
profil
workowaty
ob. 25
y
0
kszta t
zabytki ruchome
20 cm
ceramika
ko ci
krzemienie
metale
inne
faza zasiedlenia
?
chronologia
?
wype nisko
jednorodne
X
opis warstw:
25 a – ciemnoszary silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek z drobinkami w gli drzewnych
ró norodne
Nr roboczy
Nr inw.
43
Oro sko – Zamo cie 60
/
30
funkcja do ek pos upowy
hektar
A
ar
b1
poziom niw. stropu
163,0 m npm
ugo
16
cm
szeroko
16
cm
boko
10
cm
43a
ob. 43
plan
okr
y
profil
workowaty
0
kszta t
20 cm
ceramika
ko ci
krzemienie
zabytki ruchome
metale
inne
faza zasiedlenia
?
chronologia
?
wype nisko
jednorodne
X
ró norodne
opis warstw:
43a – szary silnie zgliniony piasek
Nr roboczy
Nr inw.
46
Oro sko – Zamo cie 60
/
32
funkcja do ek pos upowy
hektar
A
ar
b1
poziom niw. stropu
163,1 m npm
ugo
35
cm
szeroko
32
cm
boko
18
cm
46a
ob. 46
plan
okr
y
0
kszta t
profil
workowaty
ceramika
ko ci
20 cm
krzemienie
zabytki ruchome
metale
inne
faza zasiedlenia
?
chronologia
?
wype nisko
jednorodne
X
ró norodne
opis warstw:
46a – szarobrunatny silnie zgliniony piasek z domieszk materia u organicznego
Nr roboczy
Nr inw.
50
Oro sko – Zamo cie 60
/
34
funkcja do ek pos upowy
hektar
A
ar
c1
poziom niw. stropu
162,1 m npm
ugo
43
cm
szeroko
42
cm
boko
28
cm
plan
okr
50a
ob. 50
y
0
kszta t
profil
zabytki ruchome
20 cm
workowaty
ceramika
ko ci
krzemienie
metale
inne
faza zasiedlenia
?
chronologia
?
wype nisko
jednorodne
X
opis warstw:
50a – szarobrunatny silnie zgliniony piasek z domieszk materia u organicznego
ró norodne
Nr roboczy
Nr inw.
58
Oro sko – Zamo cie 60
/
37
funkcja do ek pos upowy
hektar
A
ar
b2
58a
poziom niw. stropu
163,1 m npm
ugo
14
cm
szeroko
13
cm
boko
9
cm
ob. 58
0
plan
okr
profil
workowaty
20 cm
y
kszta t
zabytki ruchome
ceramika
ko ci
krzemienie
metale
inne
faza zasiedlenia
?
chronologia
?
wype nisko
jednorodne
X
ró norodne
opis warstw:
58a –brunatnoszary silnie zgliniony piasek z niewielk domieszk materia u organicznego
Obok nich wyst pi y do ki pos upowe w sposób wyra ny zwi zane z innymi
konstrukcjami wziemnymi (jamami), stanowi c najprawdopodobniej element konstrukcyjny
w konstrukcjach z
10a
10.1a
onych. Nale
40b
do nich obiekty nr 10.1, 40.1, 59.1.
40a
59a
40.1a
59.1a
ob. 10, 10.1
ob. 40, 40.1
ob. 59, 59.1
0
20 cm
Nr roboczy
Nr inw.
10.1
Oro sko – Zamo cie 60
/
8
funkcja do ek pos upowy
hektar
A
ar
a1
poziom niw. stropu
165,0 m npm
ugo
11
cm
szeroko
?
cm
boko
13
cm
plan
?
profil
workowaty
kszta t
ceramika
ko ci
krzemienie
zabytki ruchome
metale
inne
faza zasiedlenia
k.
ycka (?)
chronologia
w. e. .
wype nisko
jednorodne
X
ró norodne
opis warstw:
10.1a – brunatnoszary zgliniony piasek z du
domieszk materia u organicznego
Uwagi: Obiekt wydzielony z profilu obiektu nr 10
Nr roboczy
Nr inw.
40.1
Oro sko – Zamo cie 60
/
funkcja do ek pos upowy
hektar
A
ar
b1
poziom niw. stropu
163,9 m npm
ugo
6
cm
szeroko
?
cm
boko
11
cm
plan
nieczytelny
profil
workowaty
kszta t
ceramika
28
ko ci
krzemienie
zabytki ruchome
metale
inne
faza zasiedlenia
k.
ycka (?)
chronologia
w. e. .
wype nisko
jednorodne
X
ró norodne
opis warstw:
40.1a – jasnoszarobrunatny silnie zgliniony piasek
Uwagi: obiekt wydzielony z profilu obiektu nr 40
Nr roboczy
Nr inw.
59.1
Oro sko – Zamo cie 60
/
40
funkcja do ek pos upowy
hektar
A
ar
b2
poziom niw. stropu
163,1 m npm
ugo
7
cm
szeroko
?
cm
boko
14
cm
plan
nieczytelny
profil
workowaty
kszta t
zabytki ruchome
ceramika
ko ci
krzemienie
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
k.
ycka (?)
w. e. .
wype nisko
jednorodne
X
ró norodne
opis warstw:
59.1a – jasnobrunatnoszary silnie zgliniony piasek z niewielk domieszk materia u organicznego
Analiza przestrzenna rozmieszczenia do ków pos upowych pozostaj cych w
skupiskach nie pozwala na precyzyjne wydzielenie jakichkolwiek konstrukcji, w których
sk ad mog yby wchodzi . Mo na wysnu wniosek, i opisane obiekty stanowi y zapewne
podstawowy (najtrwalszy) element budowli, których pozosta e cz ci nie pozostawi y
widocznych ladów b
lady te uleg y zniszczeniu. Równie z uwagi na specyfik tego typu
zabytku nieruchomego trudno jest oceni chronologi i przynale no
kulturow obiektów.
Tylko w trzech przypadkach (obiekty nr 5, 6, 99) w wype nisku odnaleziono pojedyncze
fragmenty ceramiki kultury
element konstrukcji z
yckiej. W odniesieniu do do ków pos upowych stanowi cych
onej, z uwagi na materia ceramiczny wyst puj cy w wype niskach
towarzysz cych im jam równie
osadnictwem kultury
mo na wi za
je z faz
u ytkowania
cz
si
z
yckiej we wczesnej epoce elaza.
6.2. JAMY
Jamy stanowi y podstawowy no nik materia u ceramicznego pozwalaj cego na
okre lenie chronologii stanowiska Oro sko Zamo cie 60 i za tym id c faz jego zasiedlenia.
W oparciu o to wydzielono trzydzie ci tego typu obiektów zwi zanych z osadnictwem kultury
yckiej, datowanym na wczesn
epok
elaza oraz siedem jam pozbawionych
jakiegokolwiek materia u datuj cego.
5.2a. WCZESNA
EPOKA
ELAZA
Z osadnictwem okresu wczesnej epoki elaza na stanowisku Oro sko Zamo cie 60
wi za mo na 30 obiektów o charakterze jam (nr 10, 14, 15, 18, 28, 30, 32, 38, 39, 40, 42,
47, 51, 54, 59, 60, 63, 64, 65, 68, 75, 76, 77, 78, 79, 80, 84, 87, 99) . W wype niskach ww.
obiektów odnaleziono fragmenty ceramiki pozwalaj ce czy je z kultur
yck . Stosuj c
kryterium wielko ci i kszta tu przekroju pionowego wydzielono nast puj ce typy jam:
TYP I - jamy o przekroju nieckowatym.
Zaliczono do niego obiekty nr 10, 14, 38, 59, 75, 80, 85, 87. Cechowa o je do
zró nicowanie pod wzgl dem wielko ci. Dla tej grupy reprezentatywny by obiekt nr:
Nr roboczy
Nr inw.
14
Oro sko – Zamo cie 60
/
9
funkcja jama
hektar
A
ar
a2
poziom niw. stropu
165,1 m npm
ugo
21
cm
szeroko
21
cm
boko
4
cm
plan
okr
y
profil
nieckowaty
kszta t
ceramika
ko ci
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
k.
chronologia
ycka
w. e. .
wype nisko
jednorodne
X
ró norodne
opis warstw:
14 a – brunatnoszary zgliniony piasek z du
Nr roboczy
Nr inw.
domieszk materia u organicznego
68
Oro sko – Zamo cie 60
/
funkcja jama
hektar
A
ar
c1
poziom niw. stropu
160,3 m npm
ugo
124
cm
szeroko
120
cm
boko
25
cm
plan
kszta t
okr
y
45
silne
profil
nieckowaty
ceramika
ko ci
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
k.
chronologia
ycka
w. e. .
wype nisko
jednorodne
X
ró norodne
opis warstw:
68a – ciemnoszary silnie zgliniony piasek z niewielk domieszk popielatoszarego piasku
Nr roboczy
Nr inw.
75
Oro sko – Zamo cie 60
/
49
funkcja jama
hektar
A
ar
d1
poziom niw. stropu
159,5 m npm
ugo
59
cm
szeroko
51
cm
boko
15
cm
plan
okr
y
profil
nieckowaty
kszta t
zabytki ruchome
ceramika
ko ci
krzemienie
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
k.
ycka
w. e. .
wype nisko
jednorodne
X
opis warstw:
75a – ciemnoszary silnie zgliniony piasek przemieszany z jasnobe owym silnie zglinionym piaskiem
ró norodne
TYP II - jamy o przekroju czerpakowatym
Do tego typu zaliczono obiekty nr 40, 42, 76, 77, 78. Za reprezentatywny dla niego mo na
uzna obiekt nr:
Nr roboczy
Nr inw.
42
Oro sko – Zamo cie 60
/
29
funkcja jama
hektar
A
ar
b1
poziom niw. stropu
163,0 m npm
ugo
56
cm
szeroko
49
cm
boko
10
cm
plan
okr
y
profil
nieckowaty
kszta t
zabytki ruchome
ceramika
ko ci
krzemienie
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
k.
ycka
w. e. .
wype nisko
jednorodne
X
opis warstw:
42a – br zowoszary silnie zgliniony piasek
ró norodne
TYP III - jamy o nieforemnym dnie
Przyj cie kryterium kszta tu dna obiektu wynika z faktu, i zdecydowana wi kszo
jam nosi cechy intencjonalnego uformowania partii dennych w sposób odpowiadaj cy jej
funkcji. S to zazwyczaj powierzchnie p askie ustawione pod k tem lub w p aszczy nie
poziomej, ewentualnie ukszta towane ukowato. W przypadku omawianego typu pojawia si
wra enie, e kszta t zarówno samych konstrukcji wziemnych jak i ich sp gów jest efektem
wtórnym, uzyskanym w sposób niezamierzony w wyniku pozyskiwania pierwotnego
wype niska. W takim razie mieliby my do czynienia w tym przypadku nie tyle z jamami
sensu stricto, czyli konstrukcjami powstaj cymi poprzez wybieranie warstw gruntu w celu
uzyskania okre lonego kszta tu do u a z do ami powstaj cymi w wyniku pozyskiwania
okre lonych kopalin. W takim razie b
to wybierzyska, które utworzy y si w efekcie
wybierania gliny, tzw. „do y gliniankowe”. Dotyczy to przede wszystkim obiektów nr 39, 64,
104. S
to stosunkowo du e, nieregularne i p ytkie formy przestrzenne z licznymi
przeg bieniami w partii dennej. Ich wype niska natomiast s ró norodne, jednowarstwowe o
strukturze silnie przemieszanej. Mo na za
, e powstawa y w wyniku zasypu, pe ni c w
takim przypadku rol jam mietniskowych, przy czym funkcj t nale y uzna za wtórn .
Nr roboczy
Nr inw.
39
Oro sko – Zamo cie 60
/
funkcja jama
hektar
A
ar
b1
poziom niw. stropu
163,5 m npm
ugo
74
cm
szeroko
65
cm
26
boko
15
cm
plan
nieregularny
profil
nieregularny
kszta t
ceramika
ko ci
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
k.
chronologia
ycka
w. e. .
wype nisko
jednorodne
ró norodne
X
opis warstw:
39a – szarobrunatny silnie zgliniony piasek przemieszany z popielatoszary silnie zglinionym drobnoziarnistym piaskiem i
soczewkami gliny
Nr roboczy
Nr inw.
64
Oro sko – Zamo cie 60
/
43
funkcja jama
hektar
A
ar
c1
poziom niw. stropu
159,1 m npm
ugo
75
cm
szeroko
74
cm
boko
13
cm
plan
okr
y
profil
nieregularny
kszta t
zabytki ruchome
ceramika
ko ci
krzemienie
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
k.
ycka
w. e. .
wype nisko
jednorodne
ró norodne
opis warstw:
64a – brunatnoszary silnie zgliniony piasek z niewielk domieszk popielatoszarego piasku przemieszany z
zglinionym drobnoziarnistym piaskiem
tym silnie
X
Nr roboczy
Nr inw.
104
Oro sko – Zamo cie 60
/
48
funkcja jama
hektar
A
ar
e1
poziom niw. stropu
157,9 m npm
ugo
91
cm
szeroko
119
cm
boko
14
cm
plan
owalny
profil
nieckowaty
kszta t
zabytki ruchome
ceramika
ko ci
krzemienie
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
k.
ycka
w. e. .
wype nisko
jednorodne
ró norodne
opis warstw:
104a – brunatnoszary drobnoziarnisty silnie zgliniony piasek przemieszany z ciemnoszarym drobnoziarnistym silnie
zglinionym piaskiem
TYP IV – jamy o przekroju trójk tnym
Typ ten reprezentuj obiekty nr 15, 30 oraz 54.
X
Nr roboczy
Nr inw.
15
Oro sko – Zamo cie 60
/
10
funkcja jama
hektar
A
ar
a1
poziom niw. stropu
165,7 m npm
ugo
55
cm
szeroko
47
cm
boko
29
cm
plan
okr
y
profil
trójk tny
kszta t
ceramika
ko ci
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
k.
chronologia
ycka
w. e. .
wype nisko
jednorodne
ró norodne
opis warstw:
15 a – brunatnoszary zgliniony piasek z du
Nr roboczy
Nr inw.
domieszk materia u organicznego przemieszany z
30
Oro sko – Zamo cie 60
/
21
funkcja jama
hektar
A
ar
a2/b2
poziom niw. stropu
164,7 m npm
ugo
65
cm
szeroko
48
cm
boko
23
cm
plan
owalny
profil
trójk tny
kszta t
ceramika
ko ci
X
toszar glin
X
krzemienie
zabytki ruchome
metale
inne
faza zasiedlenia
k.
chronologia
ycka
w. e. .
wype nisko
jednorodne
ró norodne
opis warstw:
30a – szarobrunatny silnie zgliniony piasek przemieszany z brunatnym silnie zglinionym piaskiem
30b – popielata glina
Nr roboczy
Nr inw.
54
Oro sko – Zamo cie 60
/
36
funkcja jama
hektar
A
ar
b2
poziom niw. stropu
162,0 m npm
ugo
26
cm
szeroko
26
cm
boko
9
cm
plan
okr
y
profil
trójk tny
kszta t
zabytki ruchome
ceramika
ko ci
krzemienie
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
k.
ycka
w. e. .
wype nisko
jednorodne
X
opis warstw:
54a –brunatnoszary silnie zgliniony piasek z niewielk domieszk materia u organicznego
ró norodne
X
TYP V – jamy o przekroju workowatym
Do tego typu zaliczono obiekty nr 32, 60, 63, 84.
Nr roboczy
Nr inw.
32
Oro sko – Zamo cie 60
/
22
funkcja jama
hektar
A
ar
b2
poziom niw. stropu
164,8 m npm
ugo
21
cm
szeroko
21
cm
boko
16
cm
plan
owalny
profil
workowaty
kszta t
zabytki ruchome
ceramika
ko ci
krzemienie
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
k.
ycka
w. e. .
wype nisko
jednorodne
opis warstw:
32a – szarobrunatny silnie zgliniony piasek przemieszany z brunatnym silnie zglinionym piaskiem
ró norodne
X
Nr roboczy
Nr inw.
60
Oro sko – Zamo cie 60
/
41
funkcja jama
hektar
A
ar
c2
poziom niw. stropu
161,4 m npm
ugo
39
cm
szeroko
38
cm
boko
40
cm
plan
okr
y
profil
workowaty
kszta t
ceramika
ko ci
krzemienie
zabytki ruchome
metale
inne
faza zasiedlenia
k.
chronologia
ycka
w. e. .
wype nisko
jednorodne
ró norodne
opis warstw:
60a – brunatnoszary silnie zgliniony piasek z niewielk domieszk materia u organicznego i fragmentami w gli drzewnych
Nr roboczy
Nr inw.
63
Oro sko – Zamo cie 60
/
42
funkcja jama
hektar
A
ar
c1
poziom niw. stropu
160,2 m npm
ugo
27
cm
szeroko
26
cm
boko
20
cm
plan
okr
y
profil
workowaty
kszta t
ceramika
ko ci
X
X
krzemienie
zabytki ruchome
metale
inne
faza zasiedlenia
k.
chronologia
ycka
w. e. .
wype nisko
jednorodne
ró norodne
X
opis warstw:
63a – brunatnoszary silnie zgliniony piasek z niewielk domieszk popielatoszarego piasku i materia u organicznego
Nr roboczy
Nr inw.
84
Oro sko – Zamo cie 60
/
48
funkcja jama
hektar
A
ar
d2
poziom niw. stropu
159,1 m npm
ugo
53
cm
szeroko
54
cm
boko
9
cm
plan
okr
y
profil
workowaty
kszta t
zabytki ruchome
ceramika
ko ci
krzemienie
X
X
metale
inne
faza zasiedlenia
k.
chronologia
ycka
w. e. .
wype nisko
jednorodne
opis warstw:
84a – ciemnoszary drobnoziarnisty silnie zgliniony piasek
84b – jasnoszary drobnoziarnisty silnie zgliniony piasek
84c – szary drobnoziarnisty silnie zgliniony piasek
ró norodne
X
TYP VI – jamy o przekroju dwudzielnym
Typ ten reprezentowany by przez obiekt nr 18.
Nr roboczy
Nr inw.
18
Oro sko – Zamo cie 60
/
11
funkcja jama
hektar
A
ar
b1
poziom niw. stropu
ugo
35
cm
szeroko
23
cm
boko
8
cm
plan
nieregularny
profil
dwudzielny
kszta t
zabytki ruchome
ceramika
ko ci
krzemienie
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
k.
ycka
w. e. .
wype nisko
jednorodne
X
opis warstw:
18a – brunatnoszary zgliniony piasek z du domieszk materia u organicznego i drobinkami w gli drzewnych
18b – szary zgliniony piasek z drobinkami w gli drzewnych
18c – ciemnoszary zgliniony piasek z du domieszk materia u organicznego i drobinkami w gli drzewnych
ró norodne
5.2b. JAMY O NIEUSTALONEJ CHRONOLOGII
TYP I - jamy o przekroju nieckowatym.
Nr roboczy
Nr inw.
44
Oro sko – Zamo cie 60
/
31
funkcja jama
hektar
A
ar
b1
poziom niw. stropu
162,1 m npm
ugo
24
cm
szeroko
23
cm
boko
5
cm
plan
okr
y
profil
nieckowaty
kszta t
zabytki ruchome
ceramika
ko ci
krzemienie
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
wype nisko
jednorodne
X
opis warstw:
44a – szarobrunatny silnie zgliniony piasek
ró norodne
Nr roboczy
Nr inw.
85
Oro sko – Zamo cie 60
/
62
funkcja jama
hektar
A
ar
d2
poziom niw. stropu
159,1 m npm
ugo
55
cm
szeroko
49
cm
boko
18
cm
plan
okr
y
profil
nieckowaty
kszta t
ceramika
ko ci
krzemienie
zabytki ruchome
metale
inne
faza zasiedlenia
?
chronologia
?
wype nisko
jednorodne
ró norodne
opis warstw:
85a – ciemnobrunatny silnie zgliniony piasek z domieszk materia u organicznego
TYP III - jamy o nieforemnym dnie
Nr roboczy
Nr inw.
72
Oro sko – Zamo cie 60
funkcja jama
hektar
A
ar
c1
/
48
X
poziom niw. stropu
159,3 m npm
ugo
108
cm
szeroko
101
cm
boko
19
cm
plan
okr
y
profil
nieckowaty
kszta t
ceramika
ko ci
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
wype nisko
jednorodne
ró norodne
opis warstw:
72a – ciemnoszary silnie zgliniony piasek przemieszany z jasnobe owym silnie zglinionym piaskiem
Nr roboczy
Nr inw.
97
Oro sko – Zamo cie 60
/
48
funkcja jama
hektar
A
ar
d1
poziom niw. stropu
156,1 m npm
ugo
83
cm
szeroko
80
cm
boko
17
cm
plan
okr
y
profil
nieregularny
kszta t
zabytki ruchome
ceramika
ko ci
krzemienie
metale
inne
faza zasiedlenia
?
chronologia
?
X
wype nisko
jednorodne
ró norodne
X
ró norodne
X
opis warstw:
97a – ciemnoszary piasek z domieszk materia u organicznego i wytr ceniami be owo szarego piasku
97b – brunatno szary, silnie zgliniony piasek piasek
97c – czarno brunatny piasek z domieszk spalenizny
TYP V – jamy o przekroju workowatym
Nr roboczy
Nr inw.
96
Oro sko – Zamo cie 60
/
48
funkcja jama
hektar
A
ar
e1
poziom niw. stropu
158,2 m npm
ugo
23
cm
szeroko
?
cm
boko
17
cm
plan
okr
y
profil
workowaty
kszta t
zabytki ruchome
ceramika
ko ci
krzemienie
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
wype nisko
jednorodne
opis warstw:
96a – br zowo szary piasek lekko zgliniony
TYP VI – jamy o przekroju dwudzielnym
Nr roboczy
Nr inw.
52
Oro sko – Zamo cie 60
/
36
funkcja jama
hektar
A
ar
c1
poziom niw. stropu
162,1 m npm
ugo
38
cm
szeroko
36
cm
boko
11
cm
plan
okr
y
profil
dwudzielny
kszta t
zabytki ruchome
ceramika
ko ci
krzemienie
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
k.
ycka
w. e. .
wype nisko
jednorodne
X
opis warstw:
52a – szarobrunatny silnie zgliniony piasek
ró norodne
Nr roboczy
Nr inw.
106
Oro sko – Zamo cie 60
/
48
funkcja jama
hektar
A
ar
f1
poziom niw. stropu
159,4 m npm
ugo
53
cm
szeroko
49
cm
boko
17
cm
plan
owalny
profil
nieckowaty
kszta t
ceramika
ko ci
krzemienie
zabytki ruchome
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
wype nisko
jednorodne
ró norodne
X
opis warstw:
106a – ciemnoszary piasek z wyra nie widocznymi ciemniejszymi przemyciami
6.3. PALENISKA
Na stanowisku Oro sko Zamo cie 60 paleniska reprezentowane by y tylko przez
obiekt nr 70. Nale o ono do typu kotlinkowego, lokowane bezpo rednio w jamie.
Znaleziony w jego wype nisku materia ceramiczny pozwala czy go z wczesn epok
elaza i kultur
yck .
Nr roboczy
Nr inw.
70
Oro sko – Zamo cie 60
/
funkcja palenisko
hektar
A
ar
c1
poziom niw. stropu
ugo
159,8 m npm
41
cm
46
szeroko
40
cm
boko
16
cm
plan
okr
y
profil
nieregularny
kszta t
zabytki ruchome
ceramika
ko ci
krzemienie
70a
X
70.1a
70b
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
k.
ycka
0
20 cm
w. e. .
wype nisko
jednorodne
opis warstw:
70a – szarobe owy silnie zgliniony piasek z niewielk domieszk w gli drzewnych i popio u
70b - spalenizna
ró norodne
X
TABELARYCZNE ZESTAWIENIE OBIEKTÓW
Nr
roboczy
Nr in.
Funkcja
Lokalizacja
(hektar/ar)
Poziom
eksploracyjny
Poziom
niwelacyjny
stropu
(m.n.p.m.)
ugo x
szeroko x
boko
(w cm)
Kszta t
plan
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
1
2
2
4
3
5
4
6
do ek
pos upowy
do ek
pos upowy
do ek
pos upowy
do ek
pos upowy
A/a1
I
A/a1
I
A/a1
I
A/a1
I
5
8
do ek
pos upowy
A/a1
I
6
9
do ek
pos upowy
A/a1
I
7
10
jama
A/a1
I
8
10.1
do ek
pos upowy
A/a1
I
9
14
jama
A/a2
I
10
11
15
18
13
19
14
21
15
25
16
27
Oro sko –
Zamo cie 60
17
Oro sko –
18
jama
jama
do ek
pos upowy
do ek
pos upowy
do ek
pos upowy
do ek
pos upowy
A/a1
A/b1
I
I
A/b1
I
A/a1
I
A/a2
I
A/a2
I
27A
do ek
pos upowy
A/a2
I
27B
do ek
A/a2
I
profil
Chronolog
ia
Zabytki ruchome
ceramika
ko ci
metal
167,5
16x15x9
okr
y
workowaty
?
166,7
19x19x9
okr
y
trójk tny
?
166,3
26x26x9
okr
y
workowaty
2
w. e. .
166,8
31x30x9
okr
y
workowaty
1
w. e. .
164,4
19x18x11
okr
y
workowaty
165,1
17x16x9
okr
y
workowaty
165,0
20x12x8
okr
y
nieckowaty
?
1 okruch
krzemienn
y
k.
ycka
k.
ycka
k.
ycka
?
?
2
workowaty
w. e. .
165,0
11x?x13
165,1
21x21x4
okr
y
nieckowaty
1
w. e. .
55x47x29
okr
y
trójk tny
2
w. e. .
164,9
35x23x8
okr
y
dwudzielny
1
w. e. .
165,0
19x19x18
okr
y
workowaty
?
164,9
18x16x15
okr
y
tworkowaty
?
165,2
14x12x18
okr
y
workowaty
?
164,9
16x15x8
kolisty
trójk tny
?
164,9
7x?x9
?
trójk tny
?
164,9
4x?x9
?
trójk tny
?
165,7
Uwagi
inne
?
obiekt
wydzielony z
profilu obiektu
nr 10
k.
ycka
k.
ycka
k.
ycka
obiekt
wydzielony z
profilu obiektu
nr 27
obiekt
Zamo cie 60
pos upowy
Oro sko –
Zamo cie 60
A/a2
I
A/b1
I
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
19
27C
do ek
pos upowy
20
28
jama
21
22
30
32
23
34
24
36
25
38
26
27
39
40
jama
jama
do ek
pos upowy
do ek
pos upowy
jama
jama
jama
A/b2
A/b2
I
I
A/b1
I
A/b1
I
A/b1
I
A/b1
A/b1
I
I
28
40.1
do ek
pos upowy
A/b1
I
29
42
jama
A/b1
I
30
43
do ek
pos upowy
A/b1
I
31
44
jama
A/b1
I
32
46
do ek
pos upowy
A/b1
I
33
47
jama
A/b1
I
34
50
do ek
pos upowy
A/c1
I
35
51
jama
A/c1
I
36
52
jama
A/c1
I
37
54
jama
A/b2
I
38
58
39
59
do ek
pos upowy
jama
A/b2
I
A/b2
I
?
trójk tny
164,9
5x?x7
164,6
24x23x14
okr
164,7
65x48x23
owalny
21x21x16
okr
163,9
nieregularny
2
w. e. .
trójk tny
14
w. e. .
y
workowaty
5
w. e. .
16x14x7
okr
y
trójk tny
?
163,4
28x26x11
okr
y
trójk tny
?
163,7
34x34x5
okr
y
trójk tny
2
w. e. .
74x65x15
nieregular
ny
nieregularny
6
w. e. .
163,9
40x38x14
owalny
nieckowaty
2
w. e. .
163,9
6x?x11
?
workowaty
163,0
56x49x10
owalny
nieckowaty
163,0
16x16x10
okr
y
workowaty
?
162,1
24x23x5
okr
y
nieckowaty
?
163,1
35x32x18
okr
y
workowaty
?
162,1
24x23x9
okr
y
nieckowaty
161,1
43x42x28
okr
y
workowaty
162,4
48x48x8
okr
y
nieregularny
162,1
38x36x11
okr
y
dwudzielny
162,0
26x26x9
okr
y
trójk tny
163,1
14x13x9
okr
y
workowaty
162,1
52x51x11
okr
y
nieckowaty
164,8
163,5
y
?
w. e. .
11
2
w. e. .
w. e. .
wydzielony z
profilu obiektu
nr 27
obiekt
wydzielony z
profilu obiektu
nr 27
k.
ycka
k.
ycka
k.
ycka
k.
ycka
k.
ycka
k.
ycka
obiekt
wydzielony z
profilu obiektu
nr 40
k.
ycka
k.
ycka
k.
ycka
k.
ycka
k.
ycka
?
1
w. e. .
?
2
w. e. .
?
1
w. e. .
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
40
59.1
do ek
pos upowy
41
60
jama
42
43
44
45
46
47
63
64
65
68
70
70.1
jama
jama
jama
jama
palenisko
do ek
pos upowy
A/b2
I
A/c2
I
A/c1
A/c1
A/c1
A/c1
A/c1
A/c1
I
I
I
I
I
72
jama
A/c2
I
49
75
jama
A/d1
I
50
76
jama
A/d1
I
51
77
jama
A/d1
I
52
78
A/d1
I
53
54
79
80
jama
jama
A/d1
A/d2
workowaty
7x?x14
161,4
39x38x40
okr
y
workowaty
11
w. e. .
160,2
27x26x20
okr
y
workowaty
1
w. e. .
159,1
75x74x13
okr
y
nieregularny
3
w. e. .
160,1
50x49x15
okr
y
nieregularny
1
w. e. .
124x120x25
okr
y
nieckowaty
1
w. e. .
159,8
41x40x16
okr
y
nieregularny
1
w. e. .
159,8
9x?x17
159,3
108x101x19
okr
y
nieregularny
159,5
51x48x17
okr
y
nieckowaty
2
pod
ny
nieckowaty
2
6
krzemieni
3
2
krzemieni
e
6
krzemieni
160,3
?
w. e. .
trójk tny
w. e. .
I
48
jama
?
162,1
I
I
159,3
920x73x19
159,5
139x79x19
159,4
59x56x15
owalny
okr
nieckowaty
2
fragmenty
od upków
krzemienn
ych
4
nieregularny
, nieckowaty
2
w. e. .
nieckowaty
1
w. e. .
56x51x9
158,9
57x51x13
owalny
84
jama
A/d2
I
62
85
jama
A/d2
I
56
87
jama
A/d2
I
159,1
53x54x9
158,7
55x49x18
158,7
249x59x11
okr
y
okr
y
pod
ny
3
nieckowaty,
trójwarstwo
wy
nieckowaty
ycka
k.
ycka
k.
ycka
k.
ycka
k.
ycka
k.
ycka
obiekt
wydzielony z
profilu obiektu
nr 70
k.
ycka
k.
ycka
k.
ycka
k.
ycka
k.
ycka
k.
ycka
k.
ycka
w. e. .
workowaty
55
w. e. .
nieckowaty
159,2
k.
?
y
owalny
obiekt
wydzielony z
profilu obiektu
nr 59
2
3
krzemieni
e
w. e. .
w. e. .
w. e. .
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
Oro sko –
Zamo cie 60
57
96
jama
A/e1
I
58
97
jama
A/d1
I
59
99
jama
A/e1
I
60
104
jama
A/e1
I
61
106
jama
A/f1
I
158,2
23x?x17
okr
y
workowaty
156,1
83x80x17
okr
y
nieregularny
156,1
25x24x11
okr
y
nieckowato
trójk tny
1
1
157,9
91x119x14
owalny
nieregularny
159,4
53x49x17
owalny
dwudzielny
2
krzemieni
e
w. e. .
w. e. .
w. e. .
k.
ycka
k.
ycka
k.
ycka
Tab. I
Tab. II
Tab. III
Tab. IV
Rafa Maciszewski
6. PODSUMOWANIE
W toku prac badawczych natrafiono na relikty osadnictwa z wczesnej epoki elaza w
postaci 61 obiektów archeologicznych (palenisko, jamy i do ki pos upowe. W wi kszo ci
wype nisk jam wyst pi materia ceramiczny i sporadycznie krzemienny zwi zany z kultur
yck . Intensywno
wiadczy, e le
ladów osadniczych stwierdzonych na przebadanym obszarze
on w strefie peryferyjno – penetracyjnej osadnictwa
strefa ta jest zwi zana z potencjalnie znajduj
yckiego. By mo e
si w pobli u osad . Wy ej postawion tez
usprawiedliwia analiza przestrzenna stanowiska. zgodnie z ni
dyslokacja obiektów nie
pozwala na stwierdzenie istnienia w tym miejscu trwalszych uk adów osadniczych w postaci
obiektów mieszkalnych, pracowni wytwórczych itp. Prawie ca kowity brak znalezisk
wiadcz cych o d
szych okresach eksploatacji omawianego terenu (min. ogniska,
paleniska) potwierdza równie powy sze wnioski.