Wrzesień 2014 - Strefa Zdrowia dla Każdego

Transkrypt

kwiecień 2014
04
124
w w w. e s t r e f a z d r o w i a . p l
wrzesień 2014
09
128
ZATRUCIA
GRZYBAMI
Jak się ich ustrzec?
www.estrefazdrowia.pl
www.estrefazdrowia.pl
DEPRESJA POPORODOWA
Kiedy macierzyństwo rodzi smutek
SD_09-2014_book.indb 1
WZW TYPU „B” I „C”
Podstępne wirusy wątroby
8/21/14 9:53 AM
PIERWSZA LINIA OBRONY GARDŁA.
DLA CAŁEJ RODZINY.
LARYNG UP z formułą NAP
specjalnie opracowana tabletka do ssania z laktoferyną,
naśladująca naturalne mechanizmy obronne organizmu.
LARYNG UP suplement diety działa na gardło inaczej, bo bezpośrednio na przyczynę.
Z nowoczesną formułą NAP i trzema współdziałającymi składnikami, stanowi pierwszą
linię obrony gardła, nie dopuszczając do rozwinięcia czegoś poważniejszego.
Jedna tabletka zawiera laktoferynę 30 mg; witaminę C 15 mg; mentol 2 mg.
Zalecana porcja do spożycia w ciągu dnia niezbędna do uzyskania korzystnego działania produktu: ssać po 1 tabletce 4 razy dziennie.
Ostrzeżenia do stosowania: Nadwrażliwość na białka mleka krowiego lub którykolwiek ze składników preparatu. Podczas ciąży i w okresie karmienia piersią stosować
po konsultacji z lekarzem.
Zawartość opakowania: 24 tabletek do ssania.
Nie przekraczać zalecanej porcji do spożycia w ciągu dnia.
Suplement diety nie może być stosowany jako substytut zróżnicowanej diety. Zrównoważony sposób odżywiania i zdrowy tryb życia są istotne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Dystrybutor: Recordati Polska Sp. z o.o., ul. Królewska 16, 00-103 Warszawa, tel. (022) 206 84 50
2
8/21/14 9:53 AM
Drodzy Czytelnicy!
28
6
ZATRUCIA
GRZYBAMI
OBROŃ SIĘ
PRZED GRYPĄ!
STREFA WIEDZY
4 Herbata dobra na wszystko • Jeśli przyjmujesz leki...
Cud gorzkiej czekolady • Moc przytulania
Wzruszaj ramionami • Joga lepsza niż siłownia
TEMAT NUMERU
6 Zatrucia grzybami
STREFA ZDROWIA 30+
10 Śniadanie, czyli dobry dzień
12 Wirusowe zapalenie wątroby typu B i C
14 Ortoreksja
STREFA ZDROWIA MAMY I DZIECKA
16 Dramatyczna śmierć
18 Kiedy macierzyństwo rodzi smutek
20 Koszmar kolki
STREFA ZDROWIA SENIORA
22 Dyskopatia
24 Jaskra
STREFA ZDROWIA DLA KAŻDEGO
26 Przebarwienia
28 Obroń się przed grypą!
STREFA RELAKSU
30 Krzyżówka
Wrzesień to miesiąc, który kojarzy nam się z powrotem z wakacyjnych wojaży do codziennej
rutyny, jest także początkiem jesieni. Okres ten nieodłącznie związany
jest z jedną ze specjalności polskiej
kuchni – grzybami. Warto dołożyć
wszelkiej staranności, aby przygoda
z tymi darami lasu nie skończyła się
źle dla naszego zdrowia – dlatego
temat numeru poświęcamy zatruciom spowodowanym właśnie przez grzyby.
We wrześniu myślimy jeszcze o minionym urlopie, a niechcianym wspomnieniem lata mogą stać się przebarwienia pozostałe na naszej skórze po opalaniu. Spowodowane są one
miejscowym wytwarzaniem melaniny w najbardziej wyeksponowanych na słońce miejscach naszego ciała – twarzy, rękach
i dekolcie. Jesień to najlepszy okres na pozbycie się przebarwień – w jaki sposób to zrobić, dowiedzą się Państwo z tekstu
w „Strefie Zdrowia dla Każdego”.
W dziale „Strefa Zdrowia 30+” przypominamy dlaczego zdrowe śniadanie jest najważniejszym posiłkiem w ciągu całego
dnia. Warto jednak pamiętać, że przykładanie nadmiernej wagi
do tego, co jemy, też może mieć negatywne konsekwencje
– kiedy planowanie zdrowych posiłków przybiera rozmiary
obsesji, możemy łatwo wpaść w sidła ortoreksji. Jakie są jej
symptomy i jak sobie z nią radzić, można dowiedzieć z tekstu
poświęconego temu zaburzeniu.
Śmierć łóżeczkowa to jedna z nierozwikłanych tajemnic współczesnej medycyny. Powodem jej najczęściej jest pojawiający
się bez żadnej przyczyny bezdech. Piszemy, jak można zminimalizować ryzyko wystąpienia śmierci łóżeczkowej. W dziale
„Strefa Zdrowia dla Mamy i Dziecka” poruszamy także temat
depresji poporodowej, z którą – jak szacują eksperci – zmaga się obecnie co dziesiąta matka. Obciążeniu psychicznemu
związanemu z odnalezieniem się w nowej sytuacji na pewno
nie sprzyjają problemy zdrowotne noworodków, szczególnie
często pojawiające się kolki – o przyczynach tej przypadłości
i sposobach radzenia sobie również w tym wydaniu.
Podobnie jak depresję poporodową, za chorobę cywilizacyjną uważa się dyskopatię – schorzenie kręgosłupa, przed
którym może nas uchronić przede wszystkim utrzymywanie
prawidłowej sylwetki podczas wykonywania tradycyjnych
czynności. W tym samym dziale piszemy również o jaskrze
– jednej z najbardziej niebezpiecznych chorób oczu, która – co
gorsze – może rozwĳać się zupełnie bezobjawowo. Można
zminimalizować ryzyko jej wystąpienia dzięki częstym badaniom oraz odpowiedniej diecie.
W zbliżające się jesienne wieczory życzymy przyjemnej lektury
naszego magazynu!
Redakcja „Strefy Zdrowia dla Każdego”
WYDAWCA: Centrala Farmaceutyczna CEFARM SA, ul. Jana Kazimierza 16, 01-248 Warszawa
Redaktor naczelna: Joanna Januszewska Konsultacja programowa: Dział Marketingu CF CEFARM SA, tel. 22 634 01 61,
[email protected]
Biuro reklamy: [email protected], tel. 22 617 93 23 Druk: Business Point Sp. z o.o.
REALIZACJA: Direct Publishing Group SA, ul. Rzymska 22, 03-976 Warszawa, tel.: 22 617 93 23, www.dp-group.com.pl;
Project manager: Katarzyna Łada
Zdjęcia: www.shutterstock.com, Wikimedia Commons
Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za treść opublikowanych reklam, ma prawo do odmowy przyjęcia materiałów reklamowych
bez podania przyczyny. Przed użyciem każdego preparatu zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane
dotyczące działań niepożądanych i dawkowania oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się
z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.
ZNAJDŹ NAS
NA FACEBOOKU
www.facebook.com/
strefazdrowiadlakazdego
3
02-03_SD_09-2014 _kor.indd 3
8/21/14 1:49 PM
ST R EFA W I EDZ Y
JEŚLI PRZYJMUJESZ LEKI...
HERBATA
DOBRA NA WSZYSTKO
Naukowcy znajdują wciąż nowe powody, dla których powinniśmy pić herbatę.
Jak donoszą autorzy artykułu opublikowanego w „American Journal of Clinical Nutrition”,
herbata pomaga zachować prawidłową wagę,
zapobiega rozwojowi niektórych odmian raka
i chroni przed nadciśnieniem. Sprawdza się
również w profilaktyce chorób układu krążenia. Dzięki dużej zawartości fluoru wzmacnia
zęby, a także zapobiega chorobom układu
kostnego. Najlepszy wpływ na organizm ma
picie herbaty zielonej i białej, ale korzystne jest
także picie codziennie filiżanki herbaty czarnej
lub czerwonej.
Uważaj na to, co jesz. Żywność i leki
zawierają składniki mogące nawzajem
się wykluczać. Generalna zasada to popijanie
lekarstw wodą. Mineralna nie jest zalecana,
bo może być wzbogacona mikroelementami
tworzącymi niekorzystne połączenia z zażywanymi medykamentami. Podczas przyjmowania
leków najlepiej w ogóle zrezygnować z soku
grejpfrutowego, który poprzez hamowanie
metabolizmu niektórych leków może doprowadzić nawet do 10-krotnego wzrostu ich
stężenia we krwi. Osoby zażywające żelazo nie
powinny pić kawy i herbaty przed, w trakcie
ani po jego zażyciu. Żelazo wiąże się bowiem
z niektórymi garbnikami, np. z taniną występującą w herbacie. Mleko i żywność zawierające
jony wapnia, magnezu i żelaza są niezalecane
podczas przyjmowania antybiotyków tetracyklinowych. Obniżają bowiem ich aktywność
poprzez tworzenie związków chelatowych,
które powodują zatrzymanie procesu leczenia
zakażenia bakteryjnego i mogą prowadzić do
powikłań. Pacjenci zażywający leki przeciwko astmie oskrzelowej, np. preparaty teofiliny,
powinni unikać potraw z grilla. Związki powstające w trakcie grillowania i smażenia mięsa przyspieszają metabolizm leku i obniżają
jego poziom we krwi, co może prowadzić do
wystąpienia duszności. Jeśli bierzemy środki
antydepresyjne, powinniśmy unikać serów,
grzybów czy dojrzałych bananów. Po ich spożyciu może dojść do gwałtownego wzrostu
ciśnienia krwi. Jedzenie w dużych ilościach zielonych warzyw zawierających witaminę K – jak
brokuły, sałata czy szpinak – łącznie z lekami
przeciwzakrzepowymi może przyczynić się do
osłabienia lub zniesienia efektu leczniczego.
Do niebezpiecznych reakcji może też dochodzić w przypadku spożywania pokarmów
zawierających dużo błonnika z lekami stosowanymi w leczeniu niewydolności krążeniowej, zaburzeniu rytmu serca oraz stanów
depresyjnych.
CUD GORZKIEJ CZEKOLADY
Cierpki smak zawdzięcza dużej zawartości kakao. W zależności od gatunku
może go zawierać aż do 99 proc. Czekolada,
która składa się prawie z samego kakao, jest
tak czarna i gorzka, że trzeba czasu, aby się
w niej rozsmakować. Koneserzy są jednak
zdania, że nie ma lepszej. Lista jej zalet jest
długa. Czekolada pomaga w myśleniu – zawiera wiele związków pobudzających mózg,
np. pirazynę, dlatego może rozjaśnić nam
umysł, poprawić koncentrację, pamięć, czas
reakcji i ułatwić rozwiązywanie problemów.
Istnieje zrozumiała przyczyna, dla której
ludzie pragną czekolady, kiedy są w złym
nastroju. Zawarty w niej tryptofan podnosi
poziom serotoniny, odpowiedzialnej za poprawę samopoczucia. Czekolada wspomaga też produkcję dopaminy w organizmie,
neuroprzekaźnika, który ma wpływ na dobry
nastrój. Jedzenie gorzkiej czekolady wpływa
na wydzielanie fenyloetyloaminy – hormonu
dającego uczucie szczęścia, który wyzwala
się również, gdy jesteśmy zakochani. Gorzka
czekolada dodaje energii – ma najwięcej spośród pozostałych czekolad węglowodanów,
magnezu, potasu, żelaza, ale zawiera niewiele
cukru! Specjaliści uważają ją za najlepiej przyswajalne, skoncentrowane źródło energii. Zapobiega także miażdżycy i zakrzepom. Ziarna
kakaowe mają mnóstwo flawonoidów, które
hamują procesy utleniania złego cholesterolu,
chroniąc nas przed miażdżycą i nowotworami.
Pomagają również zwalczać infekcje, regulują
właściwe napięcie mięśni i naczyń krwionośnych oraz zapobiegają tworzeniu się zakrzepów i udarowi mózgu. Czekolada wzmacnia
serce – zawarte w ziarnie kakaowym polifenole obniżają ciśnienie krwi i zapobiegają zawałowi serca. Pomaga też filtrować nerki, bo
dzięki dużej zawartości alkaloidu teobrominy
pobudza pracę tych organów i jako łagodny
środek moczopędny znakomicie je oczyszcza.
4
8/21/14 9:54 AM
JOGA LEPSZA NIŻ SIŁOWNIA
Dwadzieścia minut treningu jogi skuteczniej pobudza mózg do pracy niż intensywne ćwiczenia wykonywane w tym samym
czasie – twierdzą badacze, których wnioski
opublikował „Journal of Physical Activity and
Health”.
Badania przeprowadzone wśród 30 studentek
z Uniwersytetu Illinois (USA) wykazały, że już
jedna krótka sesja popularnej hatha jogi wspomaga zapamiętywanie, szybkość myślenia
i koncentrację znacznie skuteczniej niż trening
na bieżni. Po każdej sesji jogi lub ćwiczeń
przeprowadzano serię testów sprawdzających czas reakcji, koncentrację i pamięć roboczą uczestniczek. Okazało się, że po sesji jogi
studentki szybciej przyswajały i przetwarzały
nowe informacje, a także były bardziej skoncentrowane. Wcześniej dowiedziono również,
że joga redukuje stres i lęk, a także
podwyższa poziom kwasu gamma-aminomasłowego (GABA), co pomaga zapobiegać
depresji.
MOC PRZYTULANIA
Aby przeżyć, potrzeba nam czterech
uścisków dziennie, by zachować zdrowie – ośmiu, żeby się rozwĳać – dwunastu,
twierdzą niektórzy psychologowie. Przytulanie, także do przyjaciół czy ukochanych zwierząt, daje nam poczucie bliskości, komfortu
i bezpieczeństwa. Podczas tej prozaicznej
czynności wydziela się również oksytocyna,
zwana hormonem przywiązania. Ale lista
zalet przytulania jest bardzo długa. Podczas
bliskiego kontaktu nasze serce zwalnia tempo i spada ciśnienie krwi. Organizm osoby,
która doświadcza bliskości, zyskuje odporność, lepiej radzi sobie z wirusami, a nawet
komórkami nowotworowymi. Przytulanie
działa jak tabletka przeciwbólowa i może
być skutecznym środkiem ułatwiającym zasypianie oraz głęboki sen. Podczas przytulania
obniża się też poziom kortyzolu – hormonu
towarzyszącego odczuwaniu stresu. W ten
sposób dzięki czułościom możemy uwolnić
się od zgromadzonych w ciągu dnia napięć.
WZRUSZAJ
RAMIONAMI
Jeśli po nadmiernym wysiłku bolą cię
ramiona, szyja lub plecy, najlepsze są
ćwiczenia rozluźniające. Jednym z nich jest
najprostsze wzruszanie ramionami. Aż trudno
uwierzyć, ale ten prosty ruch niweluje ból i rozluźnia. Kilka minut wzruszania ramionami daje
taki sam efekt jak 10-minutowy masaż, a ćwiczenie to możemy wykonać w każdej chwili
samemu. Wzruszanie doskonale działa także
na zakwasy po intensywnym treningu.
REKL A M A
5
04-05_SD_09-2014 _kor.indd 5
8/21/14 1:50 PM
T EM AT N U M ERU
6
8/21/14 9:55 AM
ZATRUCIA
GRZYBAMI
Z PUNKTU WIDZENIA ŻYWIENIA GRZYBY
SĄ PRODUKTEM BEZWARTOŚCIOWYM,
a ich głównym walorem jest
charakterystyczny smak i zapach.
Najpopularniejszym grzybem jadalnym jest
pieczarka hodowlana, natomiast najbardziej
znana i ceniona dzięki doskonałemu smakowi
jest trufla. Pozostałe gatunki ze względów
kulturowych są zbierane i spożywane niemal
wyłącznie w Polsce.
Z
Tekst: dr n. med. Łukasz Kępczyński
Klinika Chorób Wewnętrznych i Nefrodiabetologii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Z awar toś ć sk ładników o dż y wc z ych
i mine ralnych w gr z y bach je s t bardzo mała. Przykładowo: 100 g pieczarek zawiera ok. 3 g węglowodanów,
3 g białka, oraz 5 mg sodu. Ze względu na niską kaloryczność (ok. 20 kcal na
100 g produktu) oraz pewną zawartość
mikroelementów i witamin, grzyby stały się
produktem rekomendowanym w niektórych
zaleceniach dietetycznych. Zalecenia takie
są niewłaściwe i wprowadzają w błąd, ponieważ substancje mineralne oraz witaminy
zawarte w 100 g grzybów pokrywają jedynie
w paru procentach dzienne zapotrzebowanie człowieka na te związki. Grzyby nie są
ani bogatym źródłem potasu, ani witamin.
Dlatego nie powinny być zalecane jako produkt w pełni wartościowy w żadnych wiarygodnych rekomendacjach żywieniowych.
Co więcej, grzyby są bardzo ciężkostrawne
z powodu zawartej w nich chityny, która nie
ulega trawieniu. U części osób spożywanie
grzybów może nasilać zaburzenia żołądkowo-jelitowe niewynikające z zatrucia.
Grzyby zawierają szereg nie do końca poznanych związków toksycznych, dlatego żadne
dziko rosnące grzyby w ogóle nie powinny
być dawane do spożycia dzieciom.
JAK DOCHODZI DO ZATRUCIA
GRZYBAMI?
Do zatrucia dochodzi wyłącznie z winy człowieka, najczęściej wskutek pomyłki, kiedy
grzyb trujący na podstawie wyglądu uznawany jest przez zbieracza za jadalny.
TEM AT NUMERU
>>
7
8/21/14 9:55 AM
T EM AT N U M ERU
>>
TEM AT NUMERU
GRZYBY JADALNE I PODOBNE GRZYBY TRUJĄCE
Większość grzybów trujących od spodu kapelusza ma charakterystyczne blaszki (tzw.
hymenofor blaszkowaty), jednak obecność
tzw. sitek lub rurek (czyli hymenoforu rurkowatego), niestety, nie wyklucza zatrucia.
Większość ciężkich zatruć grzybami spowodowana jest spożyciem muchomorów,
z których najniebezpieczniejsze są muchomor sromotnikowy oraz muchomor jadowity. Oba są często mylone z czubajką kanią,
gąską i jadalnymi gołąbkami – grzybami,
które również od spodu kapelusza mają
blaszki. Muchomor sromotnikowy zawiera związek hepatotoksyczny (czyli uszkadzający wątrobę) – alfa-amanitynę. Jest
to substancja, która hamuje w sposób
nieodwracalny procesy odnowy i regeneracji komórek wątroby. W konsekwencji
zarówno komórki, jak cały narząd, ulegają rozpadowi. Pewna część grzybów (np.
czernidłaki, które są mylone z pieczarką) jest zaliczana do gatunków trujących
warunkowo, to znaczy substancje w nich
zawarte hamują enzymy (między innymi
BOROWIK SZLACHETNY
PIECZARKA
CZUBAJKA KANIA
BOROWIK SZATAŃSKI
CZERNIDŁAK
MUCHOMOR SROMOTNIKOWY
cytochrom P450) działające w wątrobie, co
w konsekwencji blokuje metabolizm, np.
stosowanych leków lub alkoholu i przez to
nasila ich działanie lub reakcje niepożądane. W przypadku alkoholu może wystąpić
tak zwana reakcja disulfiramowa, jak ma
to miejsce w terapii leczenia uzależnienia
alkoholowego.
CZY GRZYBY NIEBLASZKOWE
SĄ BEZPIECZNE?
Nie. Absolutnie nie można traktować jako
jadalnych wszystkich grzybów zawierających tylko rurki od spodu kapelusza. Tego
rodzaju budową charakteryzują się też m.in.
trujący borowik szatański, borowik ponury,
borowik grubotrzonowy i borowik purpurowy. Grzyby te zawierają alkaloid muskarynę,
który może wywoływać ciężkie zaburzenia
żołądkowo-jelitowe o typie wymiotów lub
biegunki, spadek ciśnienia tętniczego, a nawet niebezpieczne zatrzymanie krążenia.
CZY MOŻNA USUNĄĆ TOKSYCZNE
SUBSTANCJE Z GRZYBÓW?
Nie. Toksyny grzybów to w większości substancje, które nie ulegają rozkładowi pod
wpływem żadnej obróbki termicznej. Toksyna jest aktywna pomimo wielogodzinnego gotowania lub pieczenia, ponadto nie
rozpuszcza się w wodzie (lub rozpuszcza tylko w niewielkim stopniu), dlatego wymiana
wody po gotowaniu grzybów nie uchroni
nas przed zatruciem.
JAK SZYBKO WYSTĘPUJĄ OBJAWY
ZATRUCIA GRZYBAMI?
WAŻNE!
Jak ustrzec się zatrucia grzybami?
Jedyną skuteczną metodą jest unikanie spożywania grzybów oraz ich przetworów pochodzących z nieznanych źródeł. Jeżeli nie jest się pewnym, czy dany grzyb jest jadalny, trzeba go
natychmiast wyrzucić. Dzieci należy chronić przed dostępem do grzybów i ich przetworów.
Część substancji zawartych w grzybach,
np. muskaryna, wywołuje objawy zatrucia
już do 30 min po spożyciu. Natomiast np.
alfa-amanityna zawarta w muchomorze
sromotnikowym pierwsze objawy zatrucia
daje po kilkunastu lub kilkudziesięciu godzinach od zjedzenia. Z kolei po spożyciu
olszówki (krowiaka podwiniętego) objawy
zatrucia mogą różnić się w zależności od
8
8/21/14 9:55 AM
osoby. Nawet jeżeli nie pojawią się przy
pierwszy spożyciu, to mogą w sposób nasilony wystąpić po powtórnym zjedzeniu
grzyba. Toksyczne działanie olszówki polega na hemolizie, czyli rozpadzie krwinek czerwonych. Objawami tego stanu
mogą być omdlenia lub zażółcenie skóry
(żółtaczka). Ze względu na to, że mogą
one pojawiać się w odległym czasie i nie
muszą wystąpić po pierwszym spożyciu,
grzyb ten uważany jest wciąż powszechnie za jadalny. W Polsce w dalszym ciągu
zdarzają się śmiertelne zatrucia olszówką.
CZY TRUJĄCY GRZYB MOŻNA
ROZPOZNAĆ PO SMAKU?
Nie. Część trujących grzybów, jak np. muchomor sromotnikowy, ma łagodny, niegorzki
smak. Z kolei goryczak żółciowy nie jest trujący, natomiast jest niejadalny ze względu na
wybitnie gorzki i nieprzyjemny smak.
JAKIE SĄ OBJAWY ZATRUCIA
I CZY MOŻNA JE LECZYĆ?
Objawy zatrucia grzybami zależą od substancji je wywołujących.
Muskaryna w mniejszych dawkach wywołuje zaburzenia żołądkowo-jelitowe,
w większych dawkach może prowadzić
do spadku ciśnienia tętniczego i zatrzymania krążenia. Odtrutką na działanie
muskaryny jest atropina.
Alfa-amanityna zawarta w muchomorze
sromotnikowym jest jedną z najniebezpieczniejszych trucizn. Nawet niewielka
ilość grzybów może być śmiertelna. Trucizna nie rozpada się podczas gotowania
ani podczas pieczenia i pozostaje również
w grzybach wysuszonych. Dawka śmiertelna alfa-amanityny dla przeciętnego dorosłego człowieka wynosi 7 mg, taka ilość
zawarta jest w 100 g świeżego muchomora. Jako pierwsze występują objawy
Przy każdym zatruciu
grzybami należy szybko
skontaktować się
z najbliższym oddziałem
toksykologii.
ORIENTACYJNA ZAWARTOŚĆ POSZCZEGÓLNYCH SKŁADNIKÓW W GRZYBACH
Składnik
Zawartość
w 100 g grzybów
węglowodany
białka
kwasy tłuszczowe omega-6
ryboflawina (witamina B2)
niacyna
miedź
selen
witaminay C, D, kwas foliowy
magnez, potas
3g
3g
140 mg
0,4 mg
3,5 mg
0,3 mg
9 mikrogramów
ilości śladowe
ilości śladowe
żołądkowo-jelitowe, w kolejnych dniach
dochodzi do ostrej niewydolności wątroby,
ostrego uszkodzenia nerek, niewydolności
wielonarządowej i śmierci. Dla toksyny tej
nie istnieje odtrutka, dlatego jedynym skutecznym leczeniem jest przeszczep wątroby. Umieralność po spożyciu tego grzyba
jest, niestety, bardzo wysoka.
Orellanina – substancja zawarta w zasłonaku rudym (mylonym z jadalnym mleczajem rydzem lub płachetką) wywołuje
ostre uszkodzenie nerek, które może wystąpić od 2 do nawet 20 dni po spożyciu
grzyba. W większości przypadków zmiany
w nerkach są nieodwracalne, co wymaga
dalszego leczenia nerkozastępczego, czyli
dializ.
Gyromitryna – toksyna zawarta w piestrzenicy kasztanowatej. Grzyb ten jest
mylony ze smardzem (który jest pod
ochroną i nie powinien być zbierany). Toksyna zaburza działanie witaminy B6, wy-
Średni % dziennego
zapotrzebowania dorosłego
człowieka
3%
3%
(0,14%)
20%
17%
15%
13%
< 5%
< 10%
wołując szereg objawów neurologicznych
(halucynacje, drgawki, śpiączkę i ostatecznie śmierć). Jest ona bardzo lotna i można się nią zatruć, wdychając parę wodną
powstałą podczas gotowania grzyba.
JAK POSTĘPOWAĆ PRZY ZATRUCIU
GRZYBAMI?
Przy podejrzeniu zatrucia grzybami, jeśli czas
od momentu spożycia jest krótki, należy
szybko, poprzez prowokowanie wymiotów,
opróżnić żołądek. Jeżeli zatrucie przebiega
już z wymiotami i biegunką, trzeba zapewnić odpowiednie nawodnienie organizmu
(woda, saszetki z elektrolitami). Należy zabezpieczyć resztki grzyba lub wymiociny, co
może być pomocne przy identyfikacji przyczyny zatrucia.
Przy każdym zatruciu grzybami należy jak
najszybciej skontaktować się z najbliższym
oddziałem toksykologii. Ze względu na możliwe odległe powikłania zatrucia grzybami,
bardzo ważne jest odpowiednio wczesne
wdrożenie działań medycznych.
9
8/21/14 9:55 AM
ST R EFA Z DROW I A 30+
ŚNIADANIE, CZYLI
DOBRY DZIEŃ
ŚNIADANIE TO ZASTRZYK ENERGII na cały dzień. Smaczny posiłek
po przebudzeniu jest najlepszym sposobem na dobre samopoczucie.
O
Tekst: Anita Zuchora
Od pokoleń mówi się: „Śniadanie jedz
sam, obiadem podziel się z przyjacielem,
a kolację oddaj wrogowi”. Dzięki posiłkowi zjedzonemu niedługo po przebudzeniu w optymalny sposób zaspokajamy potrzeby energetyczne organizmu. Ci, którzy
jadają śniadanie codziennie, zapewniają
sobie lepsze funkcjonowanie układu trawiennego i krwionośnego. Co więcej, mają
lepszą zdolność koncentracji. Badania wykazują, że uczniowie, którzy zjedli śniada-
nie, są znacznie bardziej skupieni na lekcjach i osiągają lepsze wyniki w testach,
podczas gdy dzieci głodne bywają rozkojarzone, apatyczne i nerwowe. To samo
dotyczy dorosłych, więc jeśli chcesz być
przez cały dzień skoncentrowany, nie rezygnuj ze śniadania.
DLACZEGO WŁAŚNIE ŚNIADANIE?
Pamiętaj, że organizm potrzebuje energii
także po to, by spalać tłuszcz! Jedzenie
10
8/21/14 9:55 AM
KORZYŚCI Z JEDZENIA
REGULARNYCH ŚNIADAŃ
lepszy nastrój
poprawa koncetracji i pamięci
większa odporność na stres
łatwość utrzymywania odpowiedniej
wagi
efektywniejszy układ
immunologiczny.
śniadania pomaga schudnąć i utrzymać
nienaganną sylwetkę. W przypadku, kiedy rezygnujemy z tego pierwszego posiłku, nasz układ przemiany materii zwalnia,
przez co utrudniamy spalanie nagromadzonego tłuszczu. Podczas śniadania organizm powinien otrzymać wystarczająco
dużo energii, aby móc pokonać trudy życia
codziennego. Węglowodany zaopatrują
nas w odpowiednią ilość energii, która pod
postacią glukozy jest stopniowo wykorzystywana. Rezygnacja ze śniadania zwiększa
też znacznie ochotę na podjadanie między
posiłkami.
Nie potrzeba naukowych dowodów, by
wiedzieć, że dobry posiłek i pełny żołądek
świetnie wpływają na poprawę humoru.
Ci, którzy odmawiają sobie porannej przyjemności śniadania lub łykają coś śpiesznie
w drodze do pracy, narażają się na zły nastrój przez cały dzień. Poranna chwila przy
stole, w czasie której skupiamy się tylko
i wyłącznie na celebracji posiłku, jest jak
głęboki, uspokajający oddech, pomaga odprężyć się i nabrać pozytywnego stosunku
do codziennych obowiązków.
Zdrowe i smaczne śniadanie podnosi poziom cukru we krwi i sprawia, że komórki
nerwowe działają efektywniej. Wiele badań dowodzi ścisły związek odpowiednio
skomponowanego śniadania z poziomem
wykształcenia, sposobem przyswajania
wiedzy, koordynacją ruchową czy przetwarzaniem złożonych informacji. Dowiedziono również, że osoby jedzące regularne
śniadania są rzadziej uwikłane w problemy
związane z pracą niż ci, którzy często rezygnują z tego posiłku. Nasz umysł potrzebuje energii, aby móc wydajnie pracować
i ciągle być w formie.
Z uwagi na wewnętrzny rytm, spożywanie sycącego, lekkostrawnego śniadania
jest bardzo istotne, ponieważ właśnie rano
i w godzinach przedpołudniowych organy
trawienne, takie jak jelito grube, żołądek
i śledziona, potrzebują najwięcej energii.
Pierwszy posiłek najlepiej jeść między godziną 7.00 a 9.00 rano.
CO NA ŚNIADANIE?
O ile jedzenie porannego posiłku jest bardzo ważne, nie mniej istotne jest to, co jemy.
Odgrzewany kawałek pizzy, słodki pączek
czy jajka smażone na tłustym bekonie
– choć potrafią chwilowo poprawić nastrój,
na dłuższą metę nie przysłużą się ani naszemu zdrowiu, ani figurze. Dobre śniadanie musi być pożywne, bogate w błonnik
i białko, powinno zawierać złożone węglowodany, będące dobrym źródłem energii.
Zimą najlepiej zjeść coś ciepłego. Klasyczna
owsianka z różnymi dodatkami to zawsze
dobry wybór, ale dla odmiany warto też od
czasu do czasu przygotować brązowy ryż,
kaszę jaglaną lub kaszę quinoa.
Jeśli nie wyobrażamy sobie śniadania bez
kanapek, niech to będzie ciemne, wieloziarniste pieczywo oraz świeże warzywa,
sery, ryby i ekologiczne, chude wędliny jako
dodatek. Świetnym wyborem są jajka: gotowane na miękko, twardo lub w koszulkach.
Smakosze mogą pozwolić sobie na francuski
omlet z serem lub ziołami, smażony w niewielkiej ilości masła. Płatki śniadaniowe
z mlekiem lub muesli z jogurtem to dobra
propozycja dla tych, którzy nie mają czasu
na długie przygotowania. Jednak gotowe
płatki i mieszanki muesli dostępne w większości sklepów zawierają bardzo dużo cukru, konserwantów i wysoko oczyszczonych
składników. Jeśli więc decydujesz się na tę
opcję, udaj się raczej do punktu ze zdrową,
ekologiczną żywnością, gdzie dostępne są
bardziej naturalne i wartościowe produkty.
Muesli czy granolę (słodsza, prażona wersja
muesli) z łatwością przygotujesz też samodzielnie. Zaletą takiej domowej mieszanki
jest przede wszystkim to, że sami dobieramy ulubione smaki i dodatki, mamy też
najlepszą gwarancję świeżości produktu.
Do śniadania pijemy kawę zbożową, świeże, niepasteryzowane soki owocowe oraz
herbaty ziołowe. A jeśli ktoś naprawdę nie
może zmusić się do porannego jedzenia,
niech spróbuje przygotować sobie koktajl
owocowy lub warzywny na bazie mleka,
mleka sojowego, jogurtu, a nawet kefiru.
Najważniejsze, by nie rozpoczynać dnia
z pustym żołądkiem.
TRZY POMYSŁY
NA ZDROWE
ŚNIADANIE
Śniadanie polskie
10 dag chudego twarogu
3 rzodkiewki
3 małe pomidorki
jogurt naturalny
pieprz, sól
Rozkruszony twaróg wymieszaj z 2 łyżkami
jogurtu i rzodkiewką, dopraw pieprzem i solą.
Ułóż na wierzchu połówki pomidorków. Można posypać szczypiorkiem.
Śniadanie włoskie
2–3 kromki jasnego chleba
kilka plastrów pomidora
oliwa
ocet balsamiczny
sól, pieprz
starty parmezan
Opiecz pomidory i chleb. Następnie ułóż plastry
pomidora na chlebie, skrop oliwą oraz octem
balsamicznym, posyp parmezanem i pieprzem.
Śniadanie
szwajcarskie
1 duże jabłko (lub 2–3 mniejsze)
1 łyżka płatków owsianych moczonych przez 12 godz. w wodzie
łyżka soku z cytryny
łyżka mleka
łyżka startych orzechów lub migdałów
suszona śliwka lub morela
Zmiksuj mleko, sok i płatki, dodaj utarte
jabłko, a następnie posyp danie startymi
orzechami. Jabłka można zastąpić malinami,
jagodami lub borówkami.
11
8/21/14 9:55 AM
WIRUSOWE
ZAPALENIE WĄTROBY
TYPU „B” I „C”
WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY
jest wywoływane przez wirusa
typu B lub typu C – oba popularnie
nazywane są „żółtaczką”. To błąd,
ponieważ żółtaczka nie jest chorobą,
tylko objawem i to nie zawsze
występującym przy wirusowym
zapaleniu wątroby.
C
Tekst: dr n. med. Anita Wnuk
Poradnia Hepatologiczna Samodzielnego Publicznego Szpitala
Zespolonego w Szczecinie
Często pacjenci zadają pytanie: „który wirus
jest gorszy i bardziej złośliwy?”. Odpowiedź nie
jest łatwa i nie da się jej udzielić w jednym zdaniu. To dwa zupełnie różne wirusy, które mogą
jednocześnie zagnieździć się razem w jednej
wątrobie (!). Przyjrzyjmy się im z bliska.
WIRUS HBV
Wywołuje wirusowe zapalenie wątroby typu B
(WZW B). Jest wirusem DNA, bardzo mocno
i od dawna związanym z człowiekiem. Materiał genetyczny wirusa HBV znaleziono w zmumifikowanych zwłokach dziecka w prowincji
Handong w Korei Południowej, pochowanych
500 lat temu. Czy dziecko zmarło na ostre wi-
12
8/21/14 9:55 AM
rusowe zapalenie wątroby typu B, czy na raka
wątroby? Tego nie wiemy.
Wirus HBV jest szeroko rozpowszechniony na
świecie – ponad 2 miliardy ludzi miało z nim
kiedykolwiek kontakt. Co roku odnotowuje się
około 4 milionów nowych zakażeń oraz prawie
milion zgonów z powodu powikłań. Na świecie żyje 350–400 milionów przewlekle zakażonych HBV jako rezerwuar zarazka – ze względu
na pozornie nieinwazyjny przebieg zakażenia
i brak objawów większość tych osób nie wie
o tym, że jest nosicielami wirusa. Co czwarty
z tych ludzi umrze z powodu dekompensacji
przewlekłej choroby wątroby, marskości lub raka
wątroby. Prawie 75 proc. przewlekłych nosicieli
to Azjaci. Wirus HBV jest drugim po tytoniu najważniejszym karcynogenem, czyli czynnikiem
wywołującym nowotwór. Rak pierwotny wątroby ujawnia się u pacjentów z zaawansowaną
chorobą wątroby, czyli z marskością – szacuje się,
że zagrożenie to dotyczy od 1 do 10 proc. osób
zmagających się z tym schorzeniem.
Co więcej, wirus HBV jest 100 razy bardziej zakaźny niż HIV. Przenosi się wszystkimi możliwymi
drogami: przez krew, niewłaściwie wysterylizowane narzędzia medyczne, kontakty seksualne
lub używanie tych samych środków higienicznych (np. wspólne szczoteczki do zębów).
Przed wirusem HBV można i zdecydowanie warto się zaszczepić. W tym celu należy udać się do lekarza w państwowej przychodni, który zleci badanie na antygen HBs.
W przypadku wyniku ujemnego należy przyjąć
szczepienie w trzech dawkach – druga dawka
zostaje podana po miesiącu, a trzecia po sześciu
miesiącach. Szczepienie jest ważne praktycznie
do końca życia. Po 10 latach warto oznaczyć
sobie poziom przeciwciał anty-HBs (badanie
z krwi) i jeśli poziom będzie bardzo niski (tzn.
poniżej 10 j.) – doszczepić się tzw. dawką przypominającą.
A co jeśli oznaczony antygen HBs przed zaplanowanym szczepieniem okaże się dodatni? Należy udać się do poradni hepatologicznej, ale już,
niestety, w charakterze pacjenta. Dla pacjentów zakażonych HBV wyleczenie z zakażenia
tym wirusem jest prawie niemożliwe i graniczy
z cudem. Zawsze podejmuje się próbę leczenia
interferonem (zastrzyki raz w tygodniu przez 48
tygodni), ale tylko u tych osób, które spełniają
określone medyczne kryteria. Prawdopodobieństwo wyleczenia wynosi tylko od 2 do 5 proc.
Jeśli próba się nie uda, pacjent musi przyjmować do końca życia tabletki, które zapobiegają
rozwojowi raka wątroby. Podawanie doustnych
preparatów przeciwwirusowych, czyli hamują-
JAK UCHRONIĆ SIĘ PRZED
ZAKAŻENIEM HBV I HCV?
Przede wszystkim wykonuj badania
profilaktyczne. Daj szansę swojej wątrobie!
jeśli nie miałeś wykonanego
oznaczenia antygenu HBs, poproś o to
lekarza rodzinnego;
jeśli wynik jest ujemny – zaszczep się
profilaktycznie przeciwko wzw B;
jeśli wynik jest dodatni – zgłoś się
do Poradni Hepatologicznej;
oznacz aktywność enzymów
wątrobowych ALT i AST (koniecznie, jeśli
było przetoczenie krwi przed rokiem
1992!);
jeśli wyniki są nieprawidłowe,
wykonaj oznaczenie przeciwciał antyHCV;
jeśli wynik jest ujemny – szukaj
przyczyny nieprawidłowych wyników
wątrobowych;
jeśli wynik jest dodatni – zgłoś się
do Poradni Hepatologicznej;
wykonuj raz w roku badanie USG
jamy brzusznej.
cych namnażanie wirusa HBV, jest traktowane
jako profilaktyka nowotworowa. Do tej pory
medycyna nie zna bardziej skutecznej metody.
WIRUS HCV
Wywołuje wirusowe zapalenie wątroby
typu C (WZW C). Jest wirusem RNA, na
pewno filogenetycznie młodszym od HBV.
Dowiedzieliśmy się o nim dopiero w 1992
roku i od tego czasu umiemy go wykrywać.
Wcześniej nikt nie wiedział o jego istnieniu,
drogach przenoszenia, zakaźności ani tym
bardziej o leczeniu. Jest uderzająco podobny
do wirusa HIV, ale jednak różni się w sposób
istotny zarówno od HIV, jak i HBV – zakażenie HCV jest wyleczalne, co oznacza, że
można go zwalczyć raz na zawsze i w pełni
powrócić do zdrowia.
Wirus HCV zajmuje 10. miejsce w rankingu
chorób zakaźnych dziesiątkujących ludzkość.
Według oficjalnych danych na świecie żyje
ponad 180 milionów pacjentów zakażonych
HCV, ale wydaje się, że ta liczba jest mocno
zaniżona. Dlaczego? Ponieważ częstotliwość
i popularność badań w kierunku zakażenia
HCV nie jest tak częsta jak HBV. Wynika
to przede wszystkim z niskiej świadomości zdrowotnej społeczeństwa oraz lekarzy,
braku wiedzy dotyczącej dróg przenoszenia
zakażenia oraz wysokich kosztów diagnostyki.
Porównajmy koszty diagnostyki zakażenia HBV
i HCV:
badanie przesiewowe w kierunku HBV, czyli
znaczenie antygenu HBs wraz z testem potwierdzenia, to koszt około 14 zł;
badanie przesiewowe w kierunku zakażenia
HCV, czyli oznaczenie przeciwciał anty-HCV
– około 30 zł plus test potwierdzenia zakażenia – około 200 zł. Łącznie: 230 zł.
Z tego powodu w wielu placówkach służby
zdrowia zrezygnowano z badań przesiewowych
lub ograniczono je tylko do oznaczania przeciwciał anty-HCV, co jest dopiero początkiem,
a nie końcem diagnostyki zakażenia HCV. Wielu pacjentów z dodatnim wynikiem anty-HCV
błąka się po różnych placówkach medycznych,
nie wiedząc, co zrobić z tym wynikiem i co on
faktycznie oznacza.
Diagnostyka nie jest trudna – wystarczy oznaczyć aktywność enzymów wątrobowych ALT
i AST. Jeśli są nieprawidłowe, należy wykonać
test przesiewowy anty-HCV i z wynikiem dodatnim zgłosić się do poradni hepatologicznej.
Wirus HCV jest nieheterogenny, bardzo zróżnicowany biologicznie i występuje w co najmniej
sześciu postaciach, tzw. genotypach. Genotypy
różnią się między sobą znacznie, co komplikuje
proces leczenia. Można być zakażonym więcej
niż jednym genotypem. Na dodatek wyleczenie z jednego genotypu nie daje gwarancji, że
nie dojdzie do zakażenia innym. Wirus HCV jest
również karcynogenem, czyli wywołuje raka wątroby, oczywiście najczęściej w marskim narządzie. Typowym objawem zakażenia HCV jest…
brak objawów albo objawy bardzo niecharakterystyczne, np. chroniczne przemęczenie lub
drażliwość. Niestety, nie ma szczepionki profilaktycznej przeciwko HCV.
Wirusowe zapalenie wątroby typu C określano
kiedyś jako „potransfuzyjne zapalenie wątroby”, z tego względu, że większość zakażonych
była wcześniej poddana transfuzji krwi. Były to
zabiegi dokonywane w latach 80. i na początku 90., kiedy nie wykonywano badań na obecność wirusa w przetaczanej krwi i preparatach
krwiopochodnych. To określenie uśpiło czujność
lekarzy na wiele lat i pokutuje do dzisiaj. Większość z nich, a także ich pacjentów nie wie, że
zakażenie przenosi się drogą kontaktów seksualnych i ta droga zakażenia HCV jest obecnie najczęstsza. Współcześnie krew i preparaty
krwiopochodne są dokładnie badane, a procedury sterylizacji w placówkach służby zdrowia
bezpieczne i chroniące przed zakażeniem HCV.
13
8/21/14 9:55 AM
W SZPONACH ZDROWEGO JEDZENIA
ORTOREKSJA
ZACZYNA SIĘ NIEWINNIE. Pewnego
dnia postanawiasz, że nie tkniesz niczego
niezdrowego. Zaczynasz od diety oczyszczającej
lub odchudzającej. Potem coraz więcej czasu
poświęcasz temu, czy to, co jesz, jest właściwe.
I krok po kroku wpadasz w ortoreksję – obsesję
na punkcie zdrowego jedzenia.
T
To, że warto odżywiać się zdrowo, jest bezdyskusyjne. Jedzenie produktów naturalnych
to inwestycja nie tylko w dobre samopoczucie, ale także w prawidłową pracę organizmu.
Jednak kiedy naturalne i zdrowe odżywianie zaczyna mieć znamiona obsesji, życie
obraca się tylko wokół właściwego jedzenia, a wszystko inne traci na znaczeniu, to
oznacza, że wpadliśmy w pułapkę zastawioną przez sidła ortoreksji.
Twórca definicji ortoreksji, Steven Bratman, odkrył ją u siebie. W dzieciństwie chorował na
alergię – nie mógł jeść pszennego pieczywa
i produktów mlecznych. Z upływem lat zaczął
eliminować ze swojej diety kolejne produkty.
Wkrótce obawa przed jedzeniem, które mogłoby mu zaszkodzić, przybrała rozmiary obsesji.
Bratman przez kilka godzin dziennie skrupulatnie przygotowywał posiłki, zaczytywał się
w opisach najnowszych diet, stał się ekspertem
od trendów żywieniowych. Jadł wyłącznie żywność ekologiczną i tylko o niej chciał rozmawiać.
Zaczął unikać przyjaciół, którzy go nie rozumieli.
Dopiero gdy ukończył medycynę, zorientował
się, że to z nim dzieje się coś złego. W jego gabinecie lekarskim pojawiali się pacjenci, którzy
cierpieli z powodu obsesji żywieniowej. Jedzenie wypełniało praktycznie wszystkie ich myśli.
Obserwując ich, Bratman widział siebie. Wtedy
zrozumiał, że ich zachowanie to nie uwielbienie
dla tego, co zdrowe, tylko choroba, która wymaga leczenia. Aby przestrzec innych, napisał
książkę „W szponach zdrowej żywności”. Nowo
zdiagnozowaną jednostkę chorobową określił
mianem orthorexia nervosa.
W ten sposób do kręgu chorób żywieniowych
o podłożu psychologicznym, czyli anoreksji
(jadłowstręt psychiczny) i bulimii (żarłoczność
psychiczna), dołączyła ortoreksja. Termin orthorexia nervosa pochodzi z języka greckiego
(od słów orto – prawidłowy, dobry i oreksis
– pożądanie, apetyt).
KONSEKWENCJE ZDROWOTNE
Najważniejsza zasada ortorektyka to być zdrowym. Dlatego eliminuje z posiłków rozmaite
produkty spożywcze, które zgodnie z najnowszymi doniesieniami są uznawane za szkodliwe. Zazwyczaj najpierw rezygnuje ze słodyczy
i tłuszczów. Potem odpowiednia wydaje się już
tylko żywność ekologiczna. Kupuje wszystkie
książki o tym, co jeść, a czego unikać. Jego rozkład dnia podporządkowany jest ściśle określonym zasadom. Po pewnym czasie ortorektyk je
już tylko pięć, sześć produktów, które uznał za
bezpieczne dla swojego organizmu.
Mimo że z założenia dieta ortorektyka ma być
zdrowa, to jednak taki monotematyczny sposób odżywiania ma negatywne skutki. Niedobór minerałów i witamin powoduje bunt
organizmu. Pojawiają się bóle brzucha, nudności, osłabienie, problemy z ciśnieniem, anemia. Często zanika miesiączka – restrykcyjna
dieta zaburza produkcję estrogenów odpowiedzialnych za regularność cykli. Brak białka
14
8/21/14 9:55 AM
i wapnia prowadzi do osteoporozy. Niedobór
żelaza i cynku (jego źródłem jest mięso) grozi
niedokrwistością i spadkiem odporności. Dieta
uboga w warzywa, owoce i błonnik może przyspieszać rozwój nowotworu jelita grubego. Niedobory energetyczne rzutują też na gospodarkę
hormonalną organizmu. A to może prowadzić
nawet do depresji oraz zaburzeń psychicznych.
KONSEKWENCJE SPOŁECZNE
W ortoreksję często wpadają osoby, które były
mocno kontrolowane w dzieciństwie. Jako dorośli skupiają się na diecie, bo w tej dziedzinie
nikt nie może nimi sterować. Osoby z tego typu
zaburzeniem zazwyczaj spożywają posiłki w samotności. W ten sposób nie tylko unikają konieczności tłumaczenia swojego postępowania,
ale także pozwala im to na właściwe skupienie
podczas jedzenia, co uznają za bardzo ważne.
Zresztą dla ortorektyka posiłek nie kończy się
wraz z jego skonsumowaniem. Często ważna
jest dla niego analiza pod kątem przydatności
zdrowotnej tego, co zjadł.
Ortorektycy raczej nie jedzą na mieście.
Po pierwsze, nie są w stanie kontrolować produktów, z jakich składa się posiłek. A po drugie, z zasady są przekonani o szkodliwości
żywienia grupowego. To wszystko powoduje,
że prędzej czy później oddalają się od znajomych i przyjaciół.
Ortoreksja, podobnie jak bulimia i anoreksja,
wymaga leczenia. Najlepiej zacząć od konsultacji z psychoterapeutą specjalizującym
się w zaburzeniach odżywiania. Leczenie zazwyczaj polega na zastosowaniu terapii poznawczo-behawioralnej, pomagającej zmienić sposób myślenia o jedzeniu. Terapia ma
prowadzić do rozluźnienia sztywnych zasad
i przekonań oraz przywrócenia właściwego
miejsca jedzeniu. Wielu osobom pomocna
będzie także konsultacja z dietetykiem, który
potrafi ich przekonać, że możliwa jest zdrowa
i jednocześnie zrównoważona dieta. W czasie
leczenia niezbędna może być suplementacja,
uzupełniająca niedobór witamin i mikroelementów.
CZY TO JUŻ
ORTOREKSJA?
Odpowiedzi na poniższe pytania podpowiedzą
Ci, czy masz objawy ortoreksji.
Czy przedkładasz jakość produktów nad
samą przyjemność jedzenia?
Czy rezygnujesz z wyjścia do restauracji ze
znajomymi, bo wolisz nie jadać na mieście
z uwagi na swoje przyzwyczajenia żywieniowe?
Czy często czytasz publikacje o odżywianiu
i regularnie tworzysz tabele kaloryczne?
Czy masz poczucie winy, kiedy zjesz coś
– w swoim mniemaniu – niezdrowego?
Czy zdarza Ci się ze sporym wyprzedzeniem
planować, co zjesz i czy będzie to wystarczająco zdrowe i ekologiczne?
Czy regularnie odwiedzasz sklepy ze zdrową żywnością?
REKL A M A
15
8/21/14 9:55 AM
ST R EFA Z DROW I A M A M Y I DZ I ECK A
DRAMATYCZNA
ŚMIERĆ
KIEDY WŁAŚCIWIE ROZWIJAJĄCE SIĘ DZIECKO, które nie ma wad
wrodzonych ani problemów zdrowotnych, nagle umiera w czasie snu,
mamy do czynienia ze śmiercią łóżeczkową, czyli syndromem nagłego
zgonu niemowlęcia.
S
Syndrom nagłego zgonu niemowlęcia (SIDS,
ang. Sudden Infant Death Syndrome) występuje m.in. wskutek bezdechu, który najczęściej pojawia się bez żadnej przyczyny. Choć
naukowcy wciąż nie mogą ustalić etymologii
tej dramatycznej śmierci, pojawiają się coraz
to nowe teorie dotyczące czynników ryzyka
i działań profilaktycznych mających zwiększyć
bezpieczeństwo dzieci.
ZABURZENIA ODDYCHANIA
I BEZDECH
Bezdech – jedna z przyczyn nagłej śmierci
łóżeczkowej – to stan zatrzymania oddechu
u dziecka na ponad 20 sekund lub krócej
(jeżeli w tym samym czasie rytm serca uległ
spowolnieniu, a skóra dziecka zmieniła odcień). Wywołany jest brakiem reakcji mięśni
oddechowych na impulsy płynące z ośrodka
oddechowego, ale może być też konsekwencją niedostatecznego jeszcze u niemowląt
(szczególnie wcześniaków i maluchów z niską masą urodzeniową) rozwinięcia układu
oddechowego.
Występuje często u dzieci urodzonych przed
terminem, a dość sporadycznie u noworodków urodzonych o czasie i pojawia się zwykle podczas snu, co utrudnia szybką reakcję
i udzielenie pomocy. Nie należy go jednak mylić z zaburzeniami oddechu, które pojawiają
się u dzieci podczas przeziębień, infekcji dróg
oddechowych, alergii czy innych dolegliwości, których przyczyna jest łatwa do ustalenia.
CZY WIESZ, ŻE...
w przypadku noworodków urodzonych
przed czasem bardzo ważny jest stałe kontrolowanie oddechu za pomocą monitorów
oddechu. Dzięki temu ryzyko wystąpienia SIDS zmniejszy się, a bezdech zostanie
natychmiast zasygnalizowany rodzicom,
będącym w stanie sprawnie udzielić dziecku pomocy. Ponieważ u dzieci urodzonych
w terminie bezdech występuje rzadko, nie
ma potrzeby monitorowania oddechu. Jednak gdy występują czasowe nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu oddechowego,
można skierować noworodka na specjalistyczne badania, które określą stopień ryzyka
pojawienia się syndromu.
16
8/21/14 9:56 AM
Jedną z przyczyn
SIDS jest bezdech
– zatrzymanie oddechu
u dziecka na 20 sekund.
Występuje on częściej
u wcześniaków
i niemowląt z niską masą
urodzeniową.
PRZYCZYNY SIDS
Wszystkie ustalone do tej pory przez naukowców przyczyny występowania nagłej
śmierci łóżeczkowej u niemowląt są jedynie
teoriami. Podejrzewa się jednak, że wpływ
na SIDS, oprócz bezdechu, mogą mieć: dysfunkcje w budowie układu oddechowego,
prowadzące do niedotlenienia organizmu;
zaburzenia w pracy mózgu, szczególnie
jego pnia, którego ośrodki są centrum reakcji na sygnały układów organizmu; nadprodukcja tzw. substancji przekaźnikowych
(np. endorfin), których nadmierna ilość ma
działanie podobne do narkotyku – w konsekwencji dochodzi więc do zatrucia; niedobór neuroprzekaźników (np. serotoniny),
które odpowiadają za przepływ impulsów
w mózgu; zakłócenie mechanizmów regulacji ciśnienia krwi, którego znaczne obniżenie jest zagrożeniem życia, lub zaciśnięcie
się tętnicy szyjnej podczas unoszenia przez
dziecko głowy.
CZYNNIKI RYZYKA
Z obserwacji lekarzy wynika m.in., że syndrom nagłego zgonu występuje najczęściej
między 2. a 4. miesiącem życia, w niemal
95 proc. przypadków podczas snu, częściej
u chłopców niż u dziewczynek, przeważnie podczas chłodniejszej pory roku, gdy
łatwiej o infekcje. Co najważniejsze, dużo
częściej pojawia się w rodzinach ryzyka – ta-
kich, u których już odnotowano analogiczny przypadek. Czynniki ryzyka rozkładają się
zarówno po stronie rodziców, szczególnie
matki, jak i dziecka. Najistotniejszymi zagrożeniami ze strony matki mogą być patologie
występujące już w czasie trwania ciąży (np.
gestoza czy niedotlenienie), nałogi (palenie
papierosów, picie alkoholu czy branie narkotyków) oraz wcześniejsze powikłania na tle
ciążowym, szczególnie poronienia. Ryzyko
wzrasta także m.in. wtedy, gdy noworodek
urodzi się zbyt wcześnie lub po terminie, jego
masa urodzeniowa jest niska, przyjmowany
był drogą porodu zabiegowego, a w okresie
niemowlęcym dokuczają mu infekcje dróg
oddechowych. Ryzyko SIDS mogą zwiększać także zupełnie rutynowe zachowania – takie jak sposób układania
dziecka do snu (lepiej na plecach,
o regularnych porach, w wywietrzonym pomieszczeniu) i karmienia (najlepiej piersią).
Ważny jest także wybór odpowiedniego
materaca (niezbyt miękkiego) oraz łóżeczka
o odpowiednich (nie większych niż 8 cm)
odstępach między szczebelkami, zrezygnowanie z poduszki dla niemowlaka, unikanie wszelkich ściągaczy i tasiemek, o które
dziecko mogłoby zaczepić lub obwiązać się,
a także zapewnienie maluchowi swobody
ruchów oraz właściwego stopnia nawilżenia
powietrza (niemowlę nie ma jeszcze wykształconego w pełni mechanizmu termoregulacji, łatwo może się więc przegrzać).
JAK OBNIŻYĆ RYZYKO
SIDS?
Najbardziej powszechnym
sposobem na zmniejszenie ryzyka wystąpienia nagłej śmierci
łóżeczkowej dziecka jest unikanie
układania malucha na brzuchu podczas snu. To zalecenie potwierdzone jest
wprawdzie badaniami naukowców z całego świata, ale nie określają one związku
przyczynowo-skutkowego. Dziecko śpiące
na brzuchu nie zawsze kwalifikuje się do
grupy ryzyka (u zdrowych, urodzonych
w terminie maluchów SIDS występuje
niezwykle rzadko). Zaobserwowano
jednak, że ponad połowa zmarłych
na ten syndrom niemowląt podczas
snu układała się właśnie na brzuchu, a wprowadzona w wielu krajach profilaktyka (mająca na celu
przypilnowanie, by dziecko spało
na plecach) przyniosła oczekiwane
rezultaty – współczynnik zgonów
spowodowanych SIDS zdecydowanie wówczas spadł.
Warto karmić
O ile to możliwe, dobrze jest, gdy matka karmi dziecko piersią. Laktacja nie
tylko uspokaja malucha, ale też sprzyja prawidłowemu rozwojowi ośrodków adaptacyjnych, co redukuje zagrożenie wystąpienia nagłego zgonu
niemowlęcia.
17
8/21/14 9:56 AM
KIEDY
MACIERZYŃSTWO
RODZI SMUTEK
C
Ciąża i poród to trudny czas dla organizmu
i psychiki. Po porodzie kolejny raz w ciągu kilku miesięcy organizm kobiety musi dostosować
się do nowej sytuacji. Nie jest to proces łatwy
bez względu na to, czy to pierwsze, czy kolejne
dziecko. A opieka nad noworodkiem to niełatwa sytuacja wymagająca odpowiedzialności,
organizacji i nieustannego zaangażowania.
SMUTEK CZY DEPRESJA?
WYDAWAŁOBY SIĘ,
że po urodzeniu
dziecka wszystko
będzie proste
i cudowne. Ale nie
zawsze tak jest.
Szacuje się, że nawet
co dziesiąta młoda
matka cierpi na
depresję poporodową.
Zdarza się, że młode matki czują się tą nową
sytuacją przytłoczone. Nie pomaga im również naturalne w tej sytuacji zmęczenie i osłabienie. Poród to jedno z największych wydarzeń w życiu, zarówno w sensie fizycznym, jak
i emocjonalnym. Ciało, które usiłuje powrócić
do stanu sprzed ciąży, podlega ogromnym
zmianom hormonalnym. Zły nastrój po porodzie jest zjawiskiem zupełnie normalnym.
Poporodowa chandra nazywana syndromem
„baby blues” zdarza się właściwie każdej mamie trzy, cztery dni po porodzie. Objawia się
on pogorszeniem nastroju połączonym z dużą
labilnością emocjonalną, drażliwością i skłonnością do płaczu. Ale to mija najpóźniej po
dziesięciu dniach. Gorzej, kiedy objawy zniechęcenia, przygnębienia, braku emocjonalnego związku z dzieckiem lub strachu przed
opieką nad nim zaczynają się przedłużać, bo
to oznacza poważne zaburzenie psychiczne
– depresję poporodową, na którą choruje około 10 proc. kobiet.
SKĄD SIĘ BIERZE?
Większość kobiet popadających w depresję poporodową zaczyna odczuwać pierwsze jej objawy w ciągu pierwszego miesiąca po rozwiązaniu, ale niekiedy mogą się one pojawić nawet
pół roku później. Kobieta dotknięta depresją
czuje, że nie chce jej się żyć. Na nic nie ma siły,
nic jej nie cieszy. I to właśnie teraz, gdy – jak
się jej wydaje – powinna być szczęśliwa. Często nie może zapomnieć o trudnym porodzie,
wciąż jest zdenerwowana, ciężko przychodzi
jej nawiązywanie kontaktu z nowo narodzonym dzieckiem, a także z partnerem. To znak,
również dla najbliższych, że dzieje się coś złego.
OBJAWY DEPRESJI
POPORODOWEJ
ciągle czujesz się zmęczona, nie możesz w nocy spać, wstajesz w złej
formie, nie odzyskujesz sił nawet
po dłuższym wypoczynku;
jesteś apatyczna i rozbita;
nie masz apetytu lub przeciwnie
– objadasz się i czujesz się z tego
powodu źle;
nic nie sprawia ci radości;
czujesz się niedobrą matką i obsesyjnie martwisz się o zdrowie dziecka;
boisz się zostać sama z dzieckiem,
bo myślisz, że sobie nie poradzisz;
nie czujesz więzi z dzieckiem albo
jesteś wciąż na nie zła;
masz lęki, wpadasz w panikę, jesteś
rozdrażniona, nie potrafisz opanować wybuchów złości;
ogarnia cię uczucie nierealności życia
toczącego się wokół;
wydaje ci się, że czas płynie inaczej
i nawet proste czynności zajmują ci
znacznie więcej czasu niż dawniej.
Prz
i da
18
8/21/14 9:56 AM
Kto jest na nią najbardziej narażony? Zbyt mało
wiadomo o przyczynach depresji poporodowej,
aby to jednoznacznie stwierdzić. Tym bardziej
że taka forma depresji jest raczej wynikiem nakładania się różnych stresowych sytuacji, a nie
samego urodzenia dziecka. Wiadomo jednak,
że trudna sytuacja materialna, brak wsparcia,
niedojrzałość młodej matki czy jej wcześniejsza skłonność do depresji to jedne z czynników, które zwiększają ryzyko depresji poporodowej. Często reakcja depresyjna występuje
też u kobiet, które zaszły w ciążę po leczeniu
niepłodności. Ich oczekiwania w stosunku do
wymarzonego macierzyństwa są nieraz zbyt
idealistyczne, co powoduje frustrację w zetknięciu z codziennym życiem.
wyobrażenia o matce i jej zachowaniach nie
zakładają odstępstw od normy. Kobiety, które mają problemy ze spełnieniem oczekiwań
otoczenia i swoich własnych, są uważane za
gorsze i same o sobie źle myślą. Niektóre z nich
obawiają się, że gdyby rozpoznano u nich depresję, mogłyby zostać uznane za niezdolne do
opiekowania się dzieckiem. Nigdy się tego nie
robi! Leczenie polega na rozmowach, psychoterapii, a czasami na podawaniu leków przeciwdepresyjnych. Zazwyczaj trzeba je przyjmować do pół roku po ustąpieniu objawów, by
zapobiec nawrotom depresji. Podejmowane są
też próby leczenia hormonalnego, gdyż jedną
z możliwych przyczyn stanów depresyjnych
mogą być zaburzenia poziomu hormonów.
Skuteczność tego leczenia nie jest jeszcze do
JAK JĄ LECZYĆ?
końca udowodniona, jednak badania wykazują,
Niestety, zdarza się, że obawa przed piętnem że pomaga ono niektórym kobietom. Ważne
choroby psychicznej powstrzymuje kobiety jest także wsparcie ze strony partnera i rodziny
od szukania fachowej pomocy, która w ta- – pomoc w opiece nad dzieckiem, zrozumienie
kiej sytuacji jest niezbędna. Nie bez znaczenia
i dbałość o poczucie bezpieczeństwa matki.
jest fakt, że w trakcie ciąży i już po porodzie Trzeba pamiętać, że leczenie depresji popokobiety doświadczają dużej presji. Tradycyjne rodowej, podobnie jak wielu innych zaburzeń
psychicznych, trwa długo, ale w większości
przypadków kończy się sukcesem. Należy
być cierpliwym i nie tracić nadziei, nawet jeśli
poprawa nie pojawi się od razu.
JAK SIĘ USTRZEC DEPRESJI
POPORODOWEJ?
Przed porodem:
 Odpoczywaj jak najwięcej. Jeśli nadal pracujesz, zrezygnuj choć z części dotychczasowych obowiązków.
 Zapisz się do szkoły rodzenia – poznasz
nowe osoby, które są w podobnej sytuacji. Po porodzie będziesz miała znajome,
które cię zrozumieją i z którymi podzielisz
się swoimi kłopotami.
Po porodzie:
 Staraj się wykorzystać każdą chwilę na sen.
Jeśli karmisz piersią, możesz od czasu do
czasu ściągnąć pokarm i poprosić kogoś
o nakarmienie dziecka, a ty odpocznij.
 Nie odchudzaj się gwałtownie – spadek
poziomu cukru we krwi przyczynia się do
pogorszenia nastroju.
REKL A M A
Tradycyjny produkt leczniczy roślinny z określonymi wskazaniami
wynikającymi wyłącznie z długotrwałego stosowania.
Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych
19 leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą,
i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu
gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.
8/21/14 9:56 AM
KOSZMAR KOLKI
KOLKA U KAŻDEGO DZIECKA MA INDYWIDUALNY PRZEBIEG.
Choć bolesna dla niego i męcząca dla rodziców – nie jest chorobą,
a przypadłością, z którą się trzeba pogodzić. I co najważniejsze
– mija ona około czwartego miesiąca życia niemowlaka.
K
Kolkę dość łatwo rozpoznać – zazwyczaj
następuje o tej samej porze. Dziecko zaczyna wtedy głośno płakać i wierzgać nóżkami
(z dużą siłą najpierw podkurcza je, po czym
prostuje). Ma wzdęty brzuszek. Najczęściej
wymachuje również rączkami i zwija dłonie
w piąstki. Kolka może trwać nawet kilka
godzin, w czasie których maluszek milknie
zaledwie na kilka chwil. Nie uspokaja go
karmienie czy podawanie picia. Sytuacja
taka występuje kilka razy w tygodniu, a czasem codziennie.
Mimo wszystko nie powinniśmy wpadać
w panikę. Kolka to bolesny skurcz jelit, dlatego dziecko płacze tak rozpaczliwie. Ale
nie ma wpływu wpływu na prawidłowy
wzrost i rozwój niemowlęcia – uspokajają
lekarze pediatrzy. Kolki pojawiają się zwykle
w 3.-4. tygodniu życia dziecka, a ustępują
w 3.-4. miesiącu (choć niektóre dzieci miewają je nawet do 6. miesiąca życia). Dotykają one zarówno dzieci karmione butelką,
jak i piersią. Nie ma reguły – u niektórych
niemowląt mogą się w ogóle nie pojawić.
20
8/21/14 9:56 AM
CZY WIESZ, ŻE...
Atakom kolki można przeciwdziałać ulepszając
technikę karmienia – ważne jest zapobieganie czkawce, dbałość o prawidłowe ułożenie
maluszka podczas karmienia, stosowanie odpowiednio dobranego smoczka czy butelki,
a także zapewnienie dziecku spokoju w trakcie
karmienia.
SKĄD BIERZE SIĘ KOLKA?
Opinie na temat tego, jakie są przyczyny kolek u niemowląt, nie są jednoznaczne. Jedna z nich zakłada, że dziecko wprawdzie
po urodzeniu ma już wykształcony układ
trawienny, ale kiedy ma 3–4 tygodnie, do
jego śluzówki wnikają bakterie czy alergeny
(coraz więcej bodźców, które mogą ją podrażniać). A trzeba pamiętać, że śluzówka
dziecka, kiedy znajdowało się ono w brzuchu mamy, była nieużywana. Dostosowawcze zmiany śluzówki przewodu pokarmowego mogą być przyczyną powstawania kolki.
Ale istnieją też opinie, że powoduje ją powstawanie zbyt dużej ilości gazów w jelitach, spowodowane z kolei nieprawidłową
techniką karmienia niemowlaka – szybkością wypływu pokarmu, pozycją przy karmieniu, brakiem lub niewystarczającym
odbijaniem i procesami fermentacyjnymi.
Dolegliwości mogą być też spowodowane
zbyt łapczywym jedzeniem. Dlatego u dzieci
karmionych sztucznie możemy temu przeciwdziałać, używając przy karmieniu smoczków o małym otworze.
Niektórzy lekarze uważają, że kolka jest
zaburzeniem zachowania wynikającym
z relacji emocjonalnej między rodzicami
a dzieckiem. Kolka jelitowa u niemowląt obserwowana jest w relacjach nacechowanych
lękiem: w rodzinach pozbawionych wsparcia, gdzie występują sytuacje stresowe, ale
także w rodzinach o wyższym statusie, nieco starszych i odznaczających się wyższym
poziomem odpowiedzialności matek. Relacje w rodzinie mogą być główną przyczyną
kolki lub jedną z wielu.
Ale choć nie do końca znana jest przyczyna
jej powstawania, lekarze uspokajają: kolka na
pewno nie stwarza zagrożenia zdrowia i życia
niemowlaka. Pomimo że nie jest ona chorobą,
niepokoi rodziców. Niektóre mamy odstawiają wtedy dzieci od piersi zaniepokojone, że
to ich pokarm powoduje kolki. Lekarze jednak sugerują, żeby tego nie robić. Wystarczy
nie jeść potraw rozdymających, jak: fasola,
bób, kalafior czy brokuły; nie pić kawy, unikać ostrych przypraw i smażonych posiłków.
Lepiej także odstawić przetwory mleczne
i jogurt, bo też mogą szkodzić dziecku z tendencją do kolki. Po odstawieniu wszystkich
mogących podrażniać układ trawienny dziecka produktów, można niektóre z nich wprowadzać pojedyńczo. I przez kilka dni obserwować reakcję malucha.
ULGA DLA DZIECKA
Kiedy tylko nasza latorośl zaczyna płakać,
warto od razu zacząć działać. Ale nie nerwowo, bo niemowlę doskonale wyczuwa
emocje rodziców. Najlepiej przygotować
ciepłą kąpiel – ma właściwości rozluźniające.
Dziecku przyniesie też ulgę, gdy położymy
je sobie na brzuchu z nóżkami podkurczo-
PRZEDE WSZYSTKIM SPOKÓJ
Można pomóc dziecku, zapewniając mu
spokój. Ale nie należy mylić go z idealną
ciszą. Spokój dla dziecka to opanowanie domowników, ograniczenie hałasów
z zewnątrz, łagodna muzyka w tle, zwykła codzienna krzątanina pozbawiona
kłótni i wzajemnych pretensji oraz wyciszanie przed snem.
nymi pod brzuszkiem. Bobasa leżącego na
ciepłym ciele jednego z rodziców trzeba delikatnie masować po pleckach i łagodnie kołysać. Są także medykamenty pomagające
maluchowi i jego rodzicom przetrwać te
trudne miesiące. Lekarze pediatrzy polecają espumisan lub esputicon albo czopki
viburcol (lek homeopatyczny). Można podać dziecku wodę koperkową Gripe Water,
herbatkę dla niemowląt Hipp lub Kopruś
albo specjalnie skomponowane mieszanki
ziołowe (np. herbatka Plantex). Działają one
wiatropędnie oraz rozkurczowo. Dobry jest
też masaż brzuszka (ale nie od razu po jedzeniu!). Malucha należy masować zgodnie
z ruchem wskazówek zegara, przyciskając
nóżki do brzuszka i przytrzymując je w tej
pozycji kilka sekund. Jednak, jak podkreślają
lekarze, spokój rodziców, przytulenie dziecka i masowanie go jest tak samo ważne jak
podanie odpowiedniego leku.
Jak masować?
Na niemowlęcą kolkę znakomicie działa masaż – nie tylko plecków, ale też brzuszka. W tym celu
należy nałożyć na powierzchnię skóry odrobinę olejku do masażu i wykonywać delikatne koliste
ruchy, szczególnie w okolicy pępka noworodka. Powinniśmy pamiętać o tym, aby masaż zawsze
wykonywać w kierunku serca dziecka. Na koniec możemy chwycić jego nóżki i wykonać
ćwiczenie zwane „rowerkiem”.
21
8/21/14 9:57 AM
ST R EFA Z DROW I A SEN IOR A
DYSKOPATIA
TO OBECNIE JEDNA Z NAJCZĘSTSZYCH PRZYCZYN BÓLU
KRĘGOSŁUPA. Dyskopatia jest chorobą cywilizacyjną, wynikającą
z nieprawidłowej postawy podczas chodzenia lub siedzenia oraz
mikrourazów kręgosłupa nabytych w przeszłości.
K
K
Tekst: dr n. med. Krzysztof Wróblewski, specjalista chorób wewnętrznych, nefrolog
Klinika Chorób Wewnętrznych i Nefrodiabetologii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Dyskopatia to choroba krążka międzykręgowego. Wraz z wiekiem struktura pierścienia
włóknistego ulega osłabieniu, a substancja
żelowa odwodnieniu. Zmiany te powodują,
iż w czasie ruchów kręgosłupa amortyzacja
nacisku pomiędzy poszczególnymi kręgami
jest zmniejszona. W bardzo dużym uproszczeniu gorsza amortyzacja sprzyja częstszym
bólom przy ruchach kręgosłupa, a całkowite zniszczenie krążka ten ruch uniemożliwia. Bezpośredni ucisk kręgów względem
siebie wywołuje ból lub może prowadzić
do uszkodzenia kręgów. Ból spowodowany jest często przemieszczeniem się krążka
międzykręgowego w stronę rdzenia kręgowego lub nerwów i uciskiem na nie, jak również pęknięciem krążka i powstaniem tzw.
przepukliny jądra miażdżystego. Dyskopatia
może objawiać się bólem przewlekłym lub
nagłym i ostrym, jeżeli doszło do gwałtownego uszkodzenia krążka międzykręgowego
lub jego przemieszczenia.
CZY KAŻDY BÓL KRĘGOSŁUPA
OZNACZA DYSKOPATIĘ?
Nie każdy ból kręgosłupa oznacza dyskopatię. Z wiekiem na brzegach kręgów tworzą
się struktury podobne do haczyków kostnych
(tzw. osteofity), które naciskając na nerwy odchodzące od kręgosłupa lub na tkanki i mięśnie znajdujące się obok kręgosłupa, mogą
powodować dolegliwości bólowe. Ponadto
ból wywoływany jest przez przykurcz mięśni przykręgosłupowych biegnących wzdłuż
kręgosłupa. Ból może wywoływać również
zapalenie stawów kręgosłupa oraz osteoporoza. Dosyć często ból kręgosłupa wynika z jego
znacznego skrzywienia (jako np. skutek wieloletnich wad postawy).
22
8/21/14 9:57 AM
rek.farm. MFK 07/2014
Krążek międzykręgowy to owalna struktura
w formie pierścienia włóknistego zbudowana z tkanki łącznej, w środku której znajduje
się galaretowata substancja zwana jądrem
miażdżystym. Krążki międzykręgowe znajdują się pomiędzy poszczególnymi kręgami
kręgosłupa i ich rolą jest amortyzacja ruchów
kręgosłupa (działanie zbliżone do poduszki)
oraz umożliwienie ruchów samych kręgów.
CO TO JEST DYSKOPATIA?
rekla
JAK LECZY SIĘ DYSKOPATIĘ?
Leczenie uzależnione jest od czasu,
w którym wystąpiły objawy, oraz od stopnia ich nasilenia. Do leczenia zalicza się:
odpoczynek,
leki przeciwbólowe i przeciwzapalne,
trwałą zmianę postawy i ułożenia
ciała podczas wykonywania codziennych czynności (np. podczas pracy),
leki rozluźniające mięśnie przykręgosłupowe,
rehabilitację medyczną,
zabiegi neurochirurgiczne.
JAK DOCHODZI DO DYSKOPATII?
W większości przypadków dyskopatia występuje wraz z wiekiem z powodu licznych
mikrourazów oraz przeciążeń (np. wskutek
niewłaściwej postawy podczas siedzenia
i chodzenia, podnoszenia ciężkich przedmiotów). Ponadto z wiekiem struktury
krążka ulegają osłabieniu, a w galaretowatym jądrze miażdżystym zmniejsza się
ilość wody.
wy, drętwienie kończyn górnych, drętwienie
kończyn dolnych, zaniki mięśniowe i osłabienia siły mięśniowej.
JAKIE SĄ OBJAWY DYSKOPATII?
JAK SIĘ ROZPOZNAJE DYSKOPATIĘ?
Dyskopatia najczęściej dotyczy odcinka szyjnego i odcinka lędźwiowego kręgosłupa.
W przypadku ostrego przemieszczenia się
lub uszkodzenia krążka międzykręgowego
objawem jest nagły, ostry ból uniemożliwiający ruch w odcinku kręgosłupa, w którym
wystąpiła dyskopatia. Krążek lub przepuklina uciska na korzenie nerwowe wychodzące
z rdzenia, co może dawać objawy porażenia
tych nerwów (zaburzenia czucia, drętwienie lub zaburzenia ruchu). Ostra dyskopatia
w obrębie kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego z uciskiem na nerw kulszowy nosi nazwę
rwy kulszowej.
W przypadku procesu przewlekłego objawy
mogą narastać stopniowo i powoli. W zależności od odcinka kręgosłupa, w którym
doszło do dyskopatii, objawami mogą być
m.in. nawracające bóle głowy, zawroty gło-
Dyskopatię rozpoznaje się na podstawie badania neurologicznego w połączeniu z badaniami obrazowymi, do których należy RTG
kręgosłupa, tomografia komputerowa oraz
charakteryzujące się najwyższą czułością obrazowanie kręgosłupa metodą rezonansu magnetycznego.
W JAKI SPOSÓB CHRONIĆ SIĘ
PRZED DYSKOPATIĄ?
Najskuteczniejszą ochroną przed rozwojem
dyskopatii jest utrzymywanie prawidłowej
postawy podczas wykonywania codziennych
czynności życiowych, np.: podczas siedzenia
przy biurku, w samochodzie czy w czasie pracy przy komputerze, nawet jeśli komputer trzymany jest na udach. Szczególnie ważna jest
właściwa postawa przy podnoszeniu ciężkich
przedmiotów (zawsze przy zgiętych kolanach).
REKL A M A
suplement diety
Kompleks
p
7 olejków
j
na gardło
rek.farm. MFK 07/2014
MIRAMILE®tonsil to spray do jamy ustnej
i gardła o naturalnym składzie. Zawiera
mieszankę aż 7 specjalnie dobranych olejków roślinnych, w taki sposób aby skutecznie i szybko łagodzić dolegliwości gardła
takie jak: suchość, chrypka i drapanie w gardle. MIRAMILE®tonsil skutecznie pomaga
łagodzić objawy zapalenia. Posiada działanie nawilżające i zmiękczające, co pozwala
szybko ukoić podrażnioną błonę śluzową
gardła. MIRAMILE®tonsil tworzy na śluzówce warstwę ochronną, dzięki czemu zapobiega podrażnieniom.
SD_09-2014_book.indb
23
reklama dla 3 produktów.indd
1
W trosce
t osce o zdrowe
d o e kości
oś
KALCIKINON
INON to nowoczesne połą
połączenie
powszechnie
h i stosowanego wapnia,
i witaminy D3 z opatentowaną cząsteczką KINON
zawierającą naturalną witaminę K2. Zawarte
w preparacie KALCIKINON wapń i witamina K są potrzebne do utrzymania zdrowych
kości, natomiast witamina D przyczynia się
do prawidłowego wchłaniania/wykorzystywania wapnia i fosforu. KALCIKINON wskazany jest do postępowania w osteomalacji,
osteoporozie, przy złamaniach kości oraz
w okresie szybkiego wzrostu.
Valentis AG, CH-6982 Agno - Lugano, Szwajcaria.
Dystrybutor: Valentis Polska Sp. z o.o., ul. Krakowiaków 50, 02-255 Warszawa, Polska
23
Unikalna formuła na stawy
FLEXUS BOOSTER to ultranowoczesny preparat, zawierający jako jedyny na rynku połączenie kompleksu
BioCell Collagen i innowacyjnego składnika - Osteol™, którego skuteczność
potwierdzono badaniami klinicznymi.
Działanie OSTEOLU™ z zawartymi we
FLEXUS BOOSTER: kolagenem typu II,
kwasem hialuronowym i chondroityną ma zdecydowany wpływ na poprawę
komfortu ruchu i zmniejszenie dolegliwości stawowych. Nowa mocniejsza formuła
FLEXUS BOOSTER uzyskana przez dodanie
do kompleksu BioCell Collagen – substancji
OSTEOL™ to niezawodna, kompleksowa
pomoc dla stawów.
8/21/14 09:18:55
9:57 AM
2014-08-07
ST R EFA Z DROW I A SEN IOR A
JASKRA
JEDNA Z NAJBARDZIEJ NIEBEZPIECZNYCH CHORÓB OCZU,
ściśle powiązana jest z ogólnym stanem zdrowia człowieka.
Może rozwijać się zupełnie bezobjawowo, ale wykryć ją można
podczas każdego rutynowego badania wzroku.
C
Tekst: Magdalena Gumińska, specjalista chorób oczu
Klinika Okulistyki, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
CO TO JEST JASKRA?
Jaskra to zespół zaburzeń powstających w obrębie gałki ocznej, które powodują postępujące uszkodzenie nerwu wzrokowego. Prowadzi
to do charakterystycznych ubytków w polu
widzenia i potencjalnie zagraża ślepotą.
Podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe
stanowi najważniejszy czynnik uszkodzenia
nerwu wzrokowego. Przyczyną zbyt wysokiego ciśnienia wewnątrz gałki ocznej, w dużym
uproszczeniu, jest utrudniony odpływ płynu
wewnątrzgałkowego (tzw. cieczy wodnistej),
co bezpośrednio uszkadza nerw wzrokowy
i włókna nerwowe siatkówki. W efekcie prowadzi do ich trwałego uszkodzenia, charakterystycznych zmian w polu widzenia i nieodwracalnej utraty wzroku (jaskra dokonana).
JAK ROZWIJA SIĘ JASKRA?
W warunkach prawidłowych ciecz wodnista, która produkowana jest przez ciało rzęskowe wewnątrz gałki ocznej, jest odprowadzana przez kąt przesączania znajdujący
się pomiędzy rogówką a tęczówką oka (droga konwencjonalna). Kiedy system przesączania staje się niesprawny, zwiększająca
się ilość cieczy wodnistej powoduje wzrost
ciśnienia wewnątrz gałki ocznej. Teoria bezpośredniego uszkodzenia mechanicznego zakłada, że podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe bezpośrednio uszkadza włókna
nerwowe nerwu wzrokowego i siatkówki.
W uproszczeniu jaskrę dzieli się na pierwotną,
tzn. taką, która wystąpiła samoistnie, oraz
wtórną, spowodowaną inną patologią w obrębie oka lub poza nim.
24
8/21/14 9:57 AM
trilac
Jaskrę pierwotną dzielimy na jaskrę z otwartym lub zamkniętym kątem przesączania.
Objawy dla obu typów choroby są różne,
ponadto każdy z nich wymaga innego rodzaju leczenia.
Jaskra pierwotna z otwartym kątem przesączania jest najczęściej spotykaną formą
jaskry i może przebiegać bezobjawowo.
Charakteryzuje się następującymi cechami:
początek choroby w dojrzałym wieku;
ciśnienie wewnątrzgałkowe powyżej
21 mm Hg;
otwarty kąt przesączania o prawidłowym wyglądzie;
jaskrowe uszkodzenie tarczy nerwu
wzrokowego;
ubytki w polu widzenia prowadzące
w końcowym stadium do widzenia lunetowego;
leczenie: farmakologiczne (leki przeciwjaskrowe), laserowe, zabieg operacyjny (np. trabekulektomia).
Jaskra z zamkniętym kątem przesączania
oznacza, że system przesączania cieczy
wodnistej uległ całkowitemu zablokowaniu
(zamknięcie kąta przesączania). Zazwyczaj
JAK USTRZEC SIĘ PRZED JASKRĄ?
JAKIE SĄ CZYNNIKI RYZYKA
ROZWOJU JASKRY?
Zapobieganie jaskrze polega na:
Na zachorowanie na jaskrę pier wotną otwartego kąta narażone są przede
wszystkim osoby powyżej 60. roku życia,
które zmagają się z cukrzycą, chorobami
serca lub problemem nadciśnienia tętniczego. Ten rodzaj jaskry może wystąpić
także u osób mających już inne schorzenia oczu (np. krótkowzroczność) i stosujących przewlekle krople do oczu zawierające sterydy.
Jeśli chodzi natomiast o jaskrę pierwotną
zamkniętego kąta, to zachorowania występują najczęściej u osób, których członkowie rodziny zmagają się już z tą chorobą.
Narażone są na nią bardziej kobiety niż
mężczyźni i – podobnie jak w przypadku
jaskry pierwotnej otwartego kąta – powyżej 60. roku życia.
Innymi rzadszymi typami tej choroby są
jaskra barwnikowa, jaskra w przebiegu zespołu rzekomego złuszczania (PEX) oraz jaskry wtórne na skutek zapalenia przedniego
odcinka oka lub urazu gałki ocznej. Należy
także wspomnieć o jaskrze pierwotnej wrodzonej, która ujawnia się do 3. roku życia
i wymaga pilnego zabiegu operacyjnego.
regularnych kontrolach okulistycznych
pozwalających wykryć chorobę we
wczesnym etapie;
skutecznym leczeniu już rozpoznanej choroby (leki na jaskrę są lekami
wyłącznie na receptę i w większości
w pełni refundowanymi w Polsce);
prowadzeniu odpowiedniego stylu
życia (spożywaniu zwiększonej ilości
płynów, ograniczeniu spożywania kofeiny i używek, wdrożeniu regularnych
ćwiczeń fizycznych).
ten typ jaskry pojawia się nagle, dając tzw.
ostry atak jaskry, i wymaga pilnej wizyty
u okulisty. Głównymi objawami są:
bardzo wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe – gałka oczna jest bardzo twarda
ból oka, któremu czasami towarzyszą
nudności i wymioty;
spadek ostrości wzroku;
rozmazany obraz;
widzenie tęczowych kół lub obwódek
wokół źródła światła;
silne przekrwienie gałki ocznej.
REKL A M A
SD_09-2014_book.indb
25
trilac trilac
plus_205x147,5.indd
plus_205x147,5.indd
1
1
8/21/14
9:57 AM
2013-11-19
2013-11-19
15:00:51
15:00:51
trilac plus_
ST R EFA Z DROW I A DL A K A Ż DEG O
PRZEBARWIENIA
PRZEBARWIENIA NA SKÓRZE to jedno z najczęstszych negatywnych
skutków letniego nasłonecznienia. Pojawiają się na najbardziej
widocznych i odkrytych częściach ciała – twarzy, rękach i dekolcie.
Przebarwienia to nic innego jak plamy pigmentacyjne, które powstają
w wyniku miejscowego wytwarzania melaniny. Jak się ich pozbyć?
chirurgicznego. Wystarczy zastosować jeden
z kilku dostępnych sposobów, aby się ich pozbyć. Do wyboru mamy kosmetyki wybielające, zawierające zarówno środki chemiczne,
jak i naturalne (dostępne w drogeriach i aptekach) oraz zabiegi wybielające, które można
przeprowadzić w większości salonów kosmetycznych. A jesień, kiedy nie mamy już letniej
opalenizny i kiedy skóra nie jest narażona na
intensywne promieniowanie słoneczne, to
najlepszy moment na usunięcie przebarwień
na skórze.
KOSMETYKI WYBIELAJĄCE
N
WYBIELANIE NATURALNE
W kosmetykach wybielających oprócz wspomnianych składników chemicznych, znajdują
się również komponenty pochodzenia naturalnego, które pomimo słabszego działania,
stanowią doskonałe uzupełnienie. Są to ekstrakty z rumianku, krwawnika, zielonej herbaty,
lukrecji, brzozy czy tamaryndowca. Można je
także stosować samodzielnie w formie okładów czy częstego smarowania (ekstrakty czy
same zioła do zaparzenia można kupić w ap-
WITAMINY
Składniki, bez których nie mogłyby się obejść
kosmetyki wybielające, to witaminy: A, C i E.
Witamina A, zwana także retinolem, występuje
najczęściej w połączeniu z witaminą E – silnym
antyutleniaczem zapobiegającym starzeniu
się skóry. Witamina C, czyli kwas askorbinowy, spowalnia syntezę melaniny, tym samym
zapewniając skórze efekt rozjaśniający. Wybór
kosmetyków wybielających z witaminami jest
duży, m.in. linia wybielająca Lirene (20–30 zł),
krem Floslek Pharma White & Beauty (22 zł),
krem Bioderma White Objective (ok. 150 zł),
seria kosmetyków wybielających Eucerin Even
Brighter (60–90 zł), Iwostin Lucidin (ok. 50 zł).
ZŁUSZCZANIE NASKÓRKA KWASEM
GLIKOLOWYM
To jeden z najpopularniejszych zabiegów złuszczających zewnętrzne warstwy skóry, dzięki
któremu możemy pozbyć się przebarwień.
W zależności od stężenia kwasu glikolowego
zabieg wykonywany jest w gabinetach kosmetycznych (15 – 40 proc.) lub w gabinetach
dermatologicznych (powyżej 40 proc.). Efektem zabiegu jest rozjaśnienie skóry, dokładne oczyszczenie z zaskórników, wygładzenie
zmarszczek oraz pobudzenie komórek odpowiedzialnych za syntezę kolagenu i elastyny. Eksfoliacje kwasem glikolowym najlepiej
wykonywać właśnie w okresie jesienno-zimowym, kiedy nie ma zbyt dużo słońca (dla bez-
26
8/21/14 9:57 AM
k
k
Najczęściej spotykanym typem przebarwień
posłonecznych są piegi, ale do plam pigmentacyjnych zaliczamy również m.in. plamy starcze czy przebarwienia pozapalne. Te plamy
barwnikowe, wynikające z nierównomiernego
wytwarzania barwnika (melaniny), zazwyczaj
nie wymagają leczenia farmakologicznego ani
Jednym z najskuteczniejszych środków wybielających jest popularny hydrochinon. To substancja, która powoduje blokowanie tyrozynazy
(enzymu katalizującego powstawanie melaniny).
Hydrochinon jest najczęściej stosowanym środkiem w kosmetykach o działaniu wybielającym.
Zazwyczaj jego stężenie jest niewielkie (zaledwie 2 proc.). Oprócz hydrochinonu istnieją jeszcze inne substancje o działaniu odbarwiającym
używane w kosmetykach: arbutyna, beta-glikozyd, kwas azelainowy i często wykorzystywany
w profesjonalnych zabiegach wybielających
– kwas kojowy, który oprócz właściwości wybielających ma silne działanie przeciwzmarszczkowe i nawilżające.
tekach lub sklepach zielarskich). Z medycyny
ludowej pochodzą naturalne metody wybielania: nacieranie skórką z cytryny oraz okłady
z rumianku czy z papki ze startego korzenia
pietruszki. W tym wypadku trzeba się uzbroić
w cierpliwość – okłady z ziół, cytryny czy startej
pietruszki trzeba stosować przez kilka miesięcy,
żeby dały efekt.
pieczeństwa skóry po zabiegu). Aby uzyskać
optymalne rezultaty, należy poddać się całej
serii zabiegów: od 4 do 10.
PEELING KAWITACYJNY
Zabieg wykonywany za pomocą ultradźwięków, którego efektem jest rozbicie martwych
komórek, likwidacja niewielkich przebarwień,
ujędrnienie skóry i spłycenie zmarszczek. Optymalne efekty uzyskuje się po serii zabiegów lub
regularnym wykonywaniu peelingu (np. raz
w miesiącu).
MIKRODERMABRAZJA
Zabieg polegający na mechanicznym ścieraniu naskórka warstwa po warstwie. Mikrodermabrazja jest całkowicie bezbolesna i bardzo
skuteczna nie tylko w likwidacji przebarwień,
ale również w oczyszczaniu skóry, leczeniu łojotoku, likwidacji niewielkich blizn i rozstępów,
a nawet likwidacji cellulitu. Optymalna kuracja
to 5–10 zabiegów przeprowadzanych w odstępie 1–4 tygodni.
RÓŻNE CZYNNIKI
Czynniki sprzyjające tworzeniu się
przebarwień:
stosowanie doustnej antykoncepcji
hormonalnej,
zaburzenia prawidłowego funkcjonowania gospodarki hormonalnej,
okres menopauzy,
ciąża,
przyjmowanie leków
fotouczulających,
choroby wątroby,
stosowanie podczas opalania kosmetyków na bazie alkoholu.
posłoneczne, blizny potrądzikowe, zmarszczki,
łojotok i wiotkość skóry. Przed poddaniem się
zabiegowi konieczne jest właściwe przygotowanie – stosowanie preparatów rozjaśniających
na bazie kwasu glikolowego.
IPL
Laserowe usuwanie przebarwień jest metodą coraz popularniejszą, ale również drogą
(150–800 zł / jeden zabieg). Polega na oddziaływaniu na skórę światłem laserowym. Źródło
światła lasera IPL emituje fale różnej długości
we wszystkich kierunkach, stąd wykorzystywany jest on do różnych zabiegów (fotoodmładzanie, usuwanie zmian pigmentowych, leczenie trądziku, usuwanie włosów, usuwanie
popękanych naczynek).
YELLOW PEEL
MEZOTERAPIA
Peeling dermatologiczny wykonywany wyłącznie przez lekarzy. Za sprawą mieszanki składników (m.in. kwas kojowy, fitowy, azelainowy
i retionolowy, witamina C) ma bardzo silne
działanie złuszczające – likwiduje przebarwienia
Można także wypróbować mezoterapię – metodę, która wykorzystuje rozjaśniającą moc
peptydów biomimetycznych. Specjalną mieszankę kwasu hialuronowego i peptydów podaje się w głąb skóry za pomocą cienkiej igły.
REKL A M A
WyRóB medycZNy
bóle głowy
bóle mięśni i stawów
poprawia mikrokrążenie
ŻEL PRZECIWBÓLOWY ETHERICUM jest stosowany w łagodzeniu bólów
głowy oraz bólów występujących w zmianach zwyrodnieniowych stawów,
kręgosłupa, po przetrenowaniu mięśni i po urazach bez złamań.
uteczna
sk
Mentol
+
kaMfora
j
a
k
om
Wykazuje dwustopniowe działanie chłodząco-rozgrzewające, które
przynosi ulgę w występujących bólach. Zawarty w nim mentol podrażnia
zakończenia czuciowe receptorów zimna, wywołując na skórze uczucie
chłodu. Natomiast olejki eteryczne i kamfora działają rozgrzewająco
i stymulująco na zakończenia czuciowo-powierzchniowe skóry,
powodując miejscowe przekrwienie skóry.
p o z yc
27
Producent: F.P.P.A.H „PROLAB” Sp. J
Paterek, Przemysłowa 3, 89-100 Nakło nad Notecią
8/21/14 9:57 AM
ST R EFA Z DROW I A DL A
OBROŃ SIĘ
PRZED GRYPĄ!
KAŻDEGO ROKU W POLSCE rejestruje się od kilkuset tysięcy
do kilku milionów zachorowań na grypę. Zbagatelizowana, może nieść
za sobą niebezpieczne konsekwencje, a nawet przyczynić się do śmierci.
Najskuteczniejszą metodą zapobiegania zachorowaniom na grypę
są szczepienia ochronne. Warto pomyśleć o nich już teraz.
W
Tekst: Justyna Sobolak
Według danych Państwowego Zakładu Higieny,
który wraz z Wojewódzkimi Stacjami Sanitarno-Epidemiologicznymi monitoruje liczbę zachorowań na grypę, szczyt zapadalności na tę
chorobę przypada w Polsce na okres zimowo-wiosenny, od stycznia do marca. Zbiera ona
wtedy ogromne żniwo. Z meldunków Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – PZH wynika, że w sezonie 2013/2014 zanotowano ponad 2 mln zachorowań i podejrzeń zachorowań
na grypę. Od września 2013 roku do końca
marca 2014 roku prawie 7 tys. osób z powodu
grypy było hospitalizowanych, a 15 zmarło. Te
dane i tak są o wiele lepsze od ubiegłorocznych.
W poprzednim sezonie z powodu powikłań po
grypie zmarło ponad 100 osób, chorych było
2,9 mln. Eksperci są zgodni, że takich przerażających statystyk można byłoby uniknąć, gdyby
więcej osób w Polsce szczepiło się przeciwko
grypie. Z danych NIZP-PZH wynika, że w sezonie 2013/2014 szczepionkę przyjęło zaledwie
3,8 proc. Polaków.
GRYPA LUBI LUDZI
Grypa zacznie się uaktywniać już za kilka miesięcy. Jeśli teraz nie pomyślimy o odpowiedniej
ochronie, w najlepszym razie spędzimy tydzień
w łóżku, w najgorszym – trafimy do szpitala.
Grypa to choroba bardzo zaraźliwa. Każdy człowiek zapada na nią w ciągu życia wiele razy.
28
8/21/14 9:57 AM
C
Zarażamy się nią drogą kropelkową od osób
chorych: podczas kichania, kaszlu, rozmowy,
witania się. Rozprzestrzenianiu się wirusa sprzyja przebywanie w dużych skupiskach ludzkich:
pracy, szkole, środkach transportu. Od zakażenia do pojawienia się pierwszych objawów
upływają średnio dwa dni. Zwykle choroba
zaczyna się od wysokiej gorączki, bólu gardła,
głowy, odczucia ogólnego rozbicia, bólu mięśni.
Często towarzyszą temu dreszcze, jadłowstręt,
silne uczucie zmęczenia. Większość objawów
ustępuje samoistnie po 3–7 dniach, ale kaszel
i uczucie rozbicia mogą się utrzymywać nawet
ponad dwa tygodnie. Ten czas najlepiej spędzić
w domu, czekając aż objawy całkowicie znikną.
Skutki choroby można łagodzić lekami: przeciwgorączkowymi czy przeciwbólowymi.
Nie zawsze jednak kończy się na kilku dniach
spędzonych w łóżku. U niektórych osób może
dojść do groźnych dla zdrowia i życia powikłań. Najbardziej narażone na powikłania pogrypowe są małe dzieci, seniorzy, a także osoby cierpiące na przewlekłe choroby układów
oddechowego i sercowo-naczyniowego oraz
cukrzycę. Do objawów alarmowych, które powinny skłonić chorego do wizyty w szpitalu,
zalicza się problemy z oddychaniem, bardzo
wysoką gorączkę (ponad 40°C), krwioplucie,
krwiste lub sine plamki na skórze, znaczne
osłabienie mięśni czy pogorszenie świadomości. Mogą to być objawy groźnych chorób. Do
możliwych powikłań pogrypowych należą: zapalenie płuc, oskrzeli, ucha środkowego, opon
mózgowo-rdzeniowych i zatok. Grypa może
także nasilić objawy astmy, choroby wieńcowej,
niewydolności krążenia.
ne. Zalecane są wszystkich osobom powyżej 6. miesiąca życia. Bezwzględnie przyjąć
szczepionkę powinny ci, u których występuje
zwiększone ryzyko powikłań pogrypowych:
przewlekle chorzy, osoby z chorobami układu
oddechowego, niewydolnością układu krążenia, po 55. roku życia i z osłabioną funkcją układu odpornościowego. Na szczepienie
powinny zgłosić się również pracujący w dużych skupiskach ludzkich: lekarze, pielęgniarki,
nauczyciele, przedszkolanki, opiekunki dzieci,
pracownicy domów opieki, kierowcy autobusów. Szczepieniu należy poddawać także
dzieci. – Szczepionka przeciwko grypie jest
zarejestrowana do podawania u dzieci powyżej 6. miesiąca życia. Zalecenia epidemiologiczne obejmują wszystkie dzieci powyżej
6. miesiąca życia do 18. roku, ze szczególnym
uwzględnieniem dzieci do 5 lat, ponieważ są
one w grupie ryzyka ciężkiego przebiegu grypy i wystąpienia powikłań – mówi lek. med.
Agnieszka Motyl, specjalista medycyny rodzinnej i epidemiolog z Medicover. Statystyki są
nieubłagalne. Wynika z nich, że dzieci poniżej
14. roku życia stanowią 45 proc. chorych na
grypę i połowę pacjentów hospitalizowanych
z tego powodu. – Ze wskazań klinicznych i indywidualnych szczepienia powinny przyjąć
wszystkie dzieci z zaburzeniami odporności,
chorobami immunologiczno-hematologicznymi, przed przeszczepieniem narządu lub po
nim, po leczeniu immunosupresyjnym, leczone przewlekle salicylanami oraz dzieci przewlekle chore na astmę oskrzelową, niewydolność
nerek, nawracający zespół nerczycowy, choroby wątroby, choroby metaboliczne, w tym cukrzycę, choroby neurologiczne i neurorozwojowe – przypomina lek. med. Agnieszka Motyl.
SZCZEPIONKA JEDYNYM RATUNKIEM
POKONAĆ WIRUS
Najskuteczniejszą metodą zapobiegania zachorowaniom na grypę są szczepienia ochron-
Szczepienie wykonuje się zgodnie z oficjalnymi
zaleceniami, tuż przed okresem wzmożonej
zachorowalności, najczęściej od września do listopada. Szczepionkę produkuje się, wykorzystując szczep wirusa grypy, którego oczekuje
się w nadchodzącym sezonie, dlatego też jej
czas ochronny trwa tylko rok. To oznacza, że
aby utrzymywać ochronę przed grypą, musimy szczepić się każdego roku. Dlaczego tak się
dzieje? Wirus grypy jest bardzo zmienny antygenowo, dlatego też firmy farmaceutyczne
każdego roku, w oparciu o zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), przygotowują
nowe szczepionki zawierające szczepy wirusów, które będą atakowały w danym sezonie
zachorowań na grypę. To pozwala skuteczniej
NIEBEZPIECZNE POWIKŁANIA
CZY WIESZ, ŻE...
Szczepienia przeciw grypie wykonuje się jesienią, przed okresem wzmożonych zachorowań,
najczęściej między wrześniem a listopadem.
Dlatego już teraz warto o nich pomyśleć.
W Medicover ruszyły właśnie zapisy na jesienne szczepienia. Osoby, które w ramach opieki
medycznej Medicover mają gwarantowane
szczepienia, wykonują je bez opłat. Firmy farmaceutyczne każdego roku, w oparciu o zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia (WHO),
przygotowują nowe szczepionki zawierające
szczepy wirusów, które będą atakowały w danym sezonie zachorowań na grypę.
SZCZEPIENIA SĄ ZALECANE
SZCZEGÓLNIE
osobom po 55. roku życia;
osobom z przewlekłymi chorobami
układu oddechowego (np. z astmą);
osobom z przewlekłymi chorobami
układu krążenia (chorobą wieńcową,
niewydolnością serca);
osobom z osłabioną funkcją układu
odpornościowego;
przewlekle chorym, np. z upośledzoną czynnością nerek, cukrzycą,
chorobami neurologicznymi;
osobom przebywającym w dużych
skupiskach ludzkich;
dzieciom.
walczyć z chorobą. Ta walka rozpoczyna się
już po kilku dniach od przyjęcia szczepionki.
Organizm zaczyna wtedy wytwarzać przeciwciała. Swoista odporność rozwija się w ciągu
2 do 3 tygodni po podaniu szczepionki i utrzymuje się przez 6 do 12 miesięcy. Skuteczność
szczepionek zależy przede wszystkim od wieku (większa jest u osób dorosłych niż dzieci
i osób po 65. roku życia), stanu zdrowia, liczby
dawek podanych w przeszłości (zwiększa się
z każdym rokiem szczepienia).
BEZPIECZNA OCHRONA
Szczepionki przeciwko grypie sezonowej są
produkowane i stosowane od prawie 60 lat.
Przeszły mnóstwo badań, które dowiodły, że
są bezpieczne zarówno dla dzieci, jak i osób
dorosłych czy przewlekle chorych. Tylko w przypadku niewielkiego odsetka zaszczepionych
zauważono reakcje w postaci niewysokiej gorączki czy złego samopoczucia, które najczęściej ustępowały po kilku godzinach. Trzeba
jednak pamiętać, by stosować się do ogólnych
zasad wykonywania szczepień ochronnych i by
przyjęcie szczepionki było zawsze poprzedzone kwalifikacją lekarską. Szczepienia nie należy
stosować w przypadku nadwrażliwości na którykolwiek składnik preparatu. U osób z ostrym
zakażeniem lub chorobą przebiegającą z gorączką szczepienie należy odroczyć do czasu
ustąpienia ostrych objawów.
Źródło:
MedMagazyn nr 9 wydawany przez
Fundację Medicover
med
dMagazyn
29
8/21/14 9:57 AM
ST R EFA R EL A K SU
Litery z pól od 1 do 28 utworzą rozwiązanie.
Hasło lipcowo-sierpniowej krzyżówki to:
Rozwiązanie krzyżówki należy przesłać pocztą
do 30 września 2014 r. Pierwsze 10 osób, które
we wskazanym terminie nadeślą prawidłowe
rozwiązanie, otrzyma nagrodę.
DOBRZE BYĆ DZIADKIEM
Dziękujemy wszystkim Czytelnikom za udział w konkursie!
Nagrody otrzymują: Agata z Wrocławia, Stanisław z Legnicy, Zofia z Warszawy, Danuta z Wrocławia, Grażyna z Kamienicy Polskiej,
Barbara z Pułtuska, Śnieżyna z Podkowy Leśnej, Anna z Warszawy, Wiesław z Warszawy, Lech z Wrocławia.
Nagrodą w konkursie jest kompaktowa suszarka do włosów firmy Zelmer.
Korespondencję należy kierować na adres:
Centrala Farmaceutyczna CEFARM SA,
ul. Jana Kazimierza 16, 01-248 Warszawa
z dopiskiem:
KRZYŻÓWKA – DZIAŁ MARKETINGU
Hasło krzyżówki: ......................................................................................................................
Imię i nazwisko:
......................................................................................................................
Dokładny adres: ......................................................................................................................
Wyrażam zgodę na jednorazowe przetworzenie moich danych osobowych przez CF CEFARM SA,
ul. Jana Kazimierza 16, 01-248 Warszawa, dla celów przesłania nagrody za rozwiązanie krzyżówki
w magazynie „Strefa Zdrowia dla Każdego”.
Jednocześnie CF CEFARM SA informuje, iż zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.
o ochronie danych osobowych (Dz.U. z 2002 r. nr 101, poz. 926) podanie danych jest dobrowolne,
a osoba, której dane dotyczą, ma prawo dostępu do ich treści oraz ich poprawiania. Zbiór danych
osobowych zebranych dla celów organizacji konkursu zostanie zniszczony niezwłocznie po jego
rozstrzygnięciu. Regulamin konkursu jest dostępny w siedzibie CF CEFARM SA.
nowy magazyn
już od
1
października
30
8/21/14 9:58 AM
31
8/21/14 9:59 AM
Łagodzi i regeneruje
Jedyny oryginalny od Grupy Adamed!
poparzenia i przesuszenie skóry
Pierwszy na rynku
lek z furaginą bez recepty
na zakażenie dolnych dróg
moczowych.
Działa bezpośrednio na przyczynę
infekcji, dlatego leczy,
a nie tylko
wspomaga terapię.
w ciężkich
przypadkach
stosuj
Panthenol
10%
Wybór pacjentów.
Polecany przez
farmaceutów1.
* wg danych sprzedażowych Pharma Expert MAT 02.2014
1. Produkt Roku 2013 i 2014 w kategorii „Preparaty stosowane w schorzeniach układu moczowego”
Nagroda przyznana przez Wydawnictwo „Apteka” Sp. z o.o. w ramach publikacji „Świat farmacji”
na podstawie ankiety przeprowadzonej wśród polskich farmaceutów.
Panthenol Family
Panthenol
D-panthenol łagodzi objawy niekorzystnego oddziaływania
promieni UV, nawilża i uelastycznia skórę
 Vit.E hamuje procesy fotostarzenia się skóry
 Alantoina ułatwia gojenie ran, przyspiesza regenerację
oraz zmiękcza naskórek
Przyśpiesza regenerację skóry
po oparzeniach
 Działa łagodząco
 Przynosi przyjemne uczucie chłodu
i nawilża
Emulsja z Vit.E i alantoiną
Pianka regenerująco-łagodząca
uroFuraginum (Furaginum) Skład: 1 tabletka zawiera 50 mg furaginy (Furaginum), substancja pomocnicza: 13,75 mg sacharozy. Postać farmaceutyczna: Tabletki niepowlekane. Wskazania: Zakażenie
dolnych dróg moczowych. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na pochodne nitrofuranu lub którąkolwiek substancję pomocniczą. W pierwszym trymestrze ciąży, w okresie donoszonej ciąży
(od 38 tygodnia) i porodu, ze względu na ryzyko niedokrwistości hemolitycznej u noworodka. U dzieci w wieku do 3 miesięcy. Niewydolność nerek z klirensem kreatyniny poniżej 60 ml/min lub
podwyższone stężenie kreatyniny w surowicy. Rozpoznana polineuropatia, np. cukrzycowa. Niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej. Opakowanie zawiera 30 tabletek. Podmiot
 Consumer Healthcare S.A., Pieńków 149, 05 - 152 Czosnów.

odpowiedzialny: ADAMED
Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań
niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj
się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.
8/21/14 9:59 AM

Wrzesień 2014 - Strefa Zdrowia dla Każdego

Transkrypt

Podobne dokumenty

Poradnik dla pacjentów z wirusowym zapaleniem wątroby typu B i C