Dorobek fin 31-10-2011

Prof. dr hab. in . Zbigniew Marian Rdzawski
YCIORYS ZAWODOWY
1
1. Informacje ogólne
Prof. dr hab. in . Zbigniew Marian Rdzawski urodził si dnia 1 stycznia 1942 r. w
Ł cku n/Dunajcem. Tam te rozpocz ł swoj nauk w Szkole Podstawowej, a po jej
uko czeniu dalsz nauk kontynuował w Technikum Hutniczym Metali Nie elaznych w
Czechowicach-Dziedzicach. Studia wy sze odbył w latach 1960 – 1965 na Wydziale
Metalurgicznym Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie i uzyskał dyplom magistra
in yniera metalurga.
Stopie doktora (kwalifikacje I stopnia) nauk technicznych nadała mu w 1977 r. Rada
Wydziału Metalurgicznego Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie na podstawie rozprawy
doktorskiej pt.: „Wpływ procesu starzenia na własno ci u ytkowe miedzi chromowej”, a
stopie doktora habilitowanego (kwalifikacje II stopnia) - w roku 2002 Rada Wydziału Metali
Nie elaznych Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie na podstawie rozprawy habilitacyjnej
pt.: „Mikrostruktura i własno ci stopów platyny z rodem do zastosowa w wysokiej
temperaturze”. Tytuł profesora nauk technicznych nadał Mu Prezydent Rzeczypospolitej w
roku 2010. Jest członkiem (od zało enia) Polskiego Towarzystwa Stereologicznego, Komisji
Nauki o Materiałach PAN, Polskiego Towarzystwa Mikroskopii (od 2002), The New York
Academy of Science (1994 – 2004), Wire Association International Inc. (od 1999 do 2004),
European Microscopy Society (od 2003), World Academy of Materials and Manufacturing
Engineering (od 2005). Prac zawodow po uko czeniu studiów rozpocz ł, jako stypendysta
Walcowni Metali „Łab dy” w styczniu 1966 roku na stanowisku Starszego Technologa, od
1969 roku na stanowisku Kierownika Działu Rozwoju, a od 1972 roku do kwietnia 1979 roku,
jako Szef Produkcji Walcowni Metali „Łab dy”.
W trakcie pracy w Walcowni Metali „Łab dy” uko czył Studium Podyplomowe
Ekonomiki Przemysłu 1968/69, Studium Podyplomowe – Metaloznawstwo 1969/1970,
Studium Podyplomowe Ekonomiki i Organizacji Produkcji Hutniczej – 1970, Studium
Doskonalenia Kierowniczej Rezerwy Kadrowej Przemysłu – 1975/76 oraz otrzymał
wiadectwo specjalizacji zawodowej in yniera w zakresie obróbki cieplnej 1979.
W kwietniu 1979 roku przeniesiony słu bowo do Instytutu Metali Nie elaznych w
Gliwicach na stanowisko Z-cy Kierownika Zakładu Technologii Przetwórstwa, a od 1984 do
1991 roku pracuje na stanowisku Kierownika tego Zakładu. Od 1992-nadal, w Zakładzie
Technologii Przetwórstwa Metali i Stopów Instytutu Metali Nie elaznych w Gliwicach (od
2007 ½ etatu). W 1996 roku brał udział w szkoleniu po wi conym metodom wykorzystania
podczerwieni organizowanym przez firm Inframetrics pt. “Fundamentals of Termography Operator Training Course- w Birelica (MA) USA.
W latach od 2003 do 2008 prowadził wykłady i seminaria na Wydziale In ynierii
Materiałowej i Metalurgii Politechniki l skiej w Katowicach z Gospodarki materiałowej oraz
Materiałów In ynierskich.
Od 2005 r. w wyniku procedury konkursowej został mianowany profesorem
nadzwyczajnym w Politechnice l skiej w Gliwicach i zatrudniony na pełny etat w Instytucie
Materiałów In ynierskich i Biomedycznych Wydziału Mechanicznego Technologicznego,
gdzie do chwili obecnej pracuje.
2. Dorobek organizacyjny
Pracuj c w Walcowni Metali „Łab dy” najpierw, jako Starszy Technolog, pó niej
Kierownik Działu Rozwoju i w ko cu przez 7 lat, jako Szef Produkcji przedsi biorstwa dał si
pozna , jako do wiadczony i skuteczny organizator oraz innowator procesu produkcji. Dla
lepszego usprawnienia procesów wytwórczych i zwi zanych z tym efektów ekonomicznych i
społecznych prowadził systematyczne szkolenia dla dozoru wy szego i redniego
przedsi biorstwa. Umiej tnie wprowadzał racjonalizacj
(opracował i zastosował
2
kilkadziesi t projektów racjonalizatorskich), nowe metody badawcze oraz był cz sto
inicjatorem i or downikiem wprowadzania post pu technicznego w procesie produkcyjnym.
Organizował współprac mi dzy kadr przedsi biorstwa a naukowcami z Uczelni (głównie
AGH), Instytutu Metali Nie elaznych w Gliwicach oraz licznych Biur Projektowych. Był
opiekunem praktyk zawodowych dla uczniów szkól rednich, studentów jak te kilkunastu
prac magisterskich.
Pracuj c w Instytucie Metali Nie elaznych był koordynatorem, ale te i wykonawc
oraz współwykonawc wielu opracowa naukowo-badawczych realizowanych w ramach
Programu Rz dowego PR2 oraz CPBR. W ramach tych Programów organizował i
koordynował współprac w ramach powierzonej tematyki mi dzy Uczelniami, Biurami
Projektów, Wykonawcami, IMN oraz przedsi biorstwami przemysłowymi. Współpracował w
organizowaniu cyklicznych konferencji naukowo-technicznych, w tym tak e z udziałem
uczestników zagranicznych. W ramach współpracy mi dzynarodowej opracował program
oraz skrypt niezb dny dla celów szkolenia kadry in ynierów i techników z Iraku w zakresie
produkcji ta m i blach z miedzi i jej stopów. Brał czynny udział w procesie ich szkolenia
teoretycznego i praktycznego w wybranych, krajowych przedsi biorstwach przetwórczych, a
w latach 1985/86 tak e w Iraku, jako Technical Assistance. Cieszył si stałym zaufaniem
załogi IMN, gdy był zawsze wybierany, jako członek Rady Naukowej IMN a przez trzy
kadencj pełnił funkcj z-cy Przewodnicz cego Rady Naukowej IMN. Równie i w tym
okresie był cz sto opiekunem studentów wykonuj cych prace dyplomowe.
W ramach prowadzonych wykładów i seminariów na Wydziale In ynierii Materiałowej
i Metalurgii Politechniki l skiej w Katowicach organizował (Huta Metali Nie elaznych w
Szopienicach) „warsztaty naukowo-techniczne” z udziałem studentów i kadry kierowniczej
przedsi biorstwa. Ta działalno „konfrontuj ca” teori i praktyk cieszyła si szczególnym
zainteresowaniem i wysok ocen zarówno w ród studentów jak te kierownictwa
przedsi biorstwa. Działalno
ta oraz organizowane wycieczki techniczno-naukowe do
innych przedsi biorstw, tak e (od 2005r.) dla studentów Wydziału Mechanicznego
Technologicznego Politechniki
l skiej w Gliwicach przynosiły korzy ci nie tylko
organizacyjne, ale równie dydaktyczne.
3. Dorobek w zakresie współpracy mi dzynarodowej i aktywno ci zagranicznej
Prof. dr hab. in . Zbigniew M. Rdzawski wniósł i wnosi swój wkład do współpracy
zagranicznej oraz działania promuj ce polskie
rodowisko naukowe na arenie
mi dzynarodowej przez czynny udział w organizowanych i uznanych przez rodowisko
naukowe Konferencjach Mi dzynarodowych. Jako pracownik W. M. „Łab dy” rozpocz ł
współprac w 1973 r. w zakresie zada eksportowych z przedsi biorstwami Microtube,
Castolin-Eutectic oraz Metaux Precieux w Szwajcarii. Wyniki swoich bada otrzymanych w
ramach przygotowanej rozprawy doktorskiej prezentował na Mi dzynarodowej Konferencji
„Copper’77”. Po przeniesieniu słu bowym do Instytutu Metali Nie elaznych w Gliwicach brał
czynny udział w Mi dzynarodowej Konferencji Walcowniczej w Sofii (Bułgaria 1980). W 1982
r brał udział w oficjalnej delegacji do Chin, gdzie w Pekinie oraz Shenyang Non-Ferous
Metals Factories i Laoyang Non-Ferrous Metals Plants prezentował osi gni cia krajowe w
zakresie metali nie elaznych i szlachetnych, które zaowocowały dalsz współprac z IMN
Gliwice oraz innymi o rodkami krajowymi. W latach 1985/1986 wspierał swoj wiedz i
do wiadczeniem zawodowym (jako Technical Assistance) kadr in yniersk w Iraku. W 1987
roku wzi ł czynny udział w Mi dzynarodowej Konferencji "Copper Forum II" ,"Business and
Technology Symposium", Bombay, Indie. Jego aktywny udział został wysoko oceniony przez
Konsulat Polski w Bombaju w pi mie skierowanym do Dyrektora IMN Gliwice. Udział w tej
konferencji zaowocował współprac od 1989 r z Dundee Institute of Technology oraz firm
Rautomead w Szkocji jak tez z przedstawicielami innych o rodków zagranicznych. Na
Mi dzynarodowej Konferencji "Copper '90" w Vasteras, w Szwecji zaprezentował wyniki
3
własnych prac nad nowymi, o szczególnych własno ciach, stopami miedzi stanowi cymi
pewn alternatyw do wysoce toksycznego stopu miedzi z berylem. Wyniki tych prac
spotkały si z du ym zainteresowanie, czego wyrazem, mi dzy innymi, była wymiana
do wiadcze (1991r) z pracownikami naukowymi znanej w wiecie firmy Le bronze
Industriele w Supisse we Francji. W lata 1993 – 1994 to okres współpracy organizacyjnej
zwi zanej z tematyka przyszłych konferencji z przedstawicielami The Institute of Materials w
Londynie. Wielokrotnie brał czynny udział w Konferencjach organizowanych przez IPMI
otrzymuj c Certificate of Appreciation The International Precious Metals Institute. USA. June
1996. oraz Mi dzynarodowej Konferencji WAI (Wire Association Intrnational Inc. - USA),
gdzie otrzymał przyznane przez The Wire Association International Inc. Honorable Mention
Award in Non-Ferrous Division for the year 2000 in USA. Na zaproszenie Swedish Institute
for Metals Research (SIMR) brał czynny udział w Seminarium “Brass – Material, Challenges
and Future Needs” w 2002 r. W 2003 r uczestniczył aktywnie w International Conference on
Advances in Materials and Processing Technologies, Dublin, Ireland. Brał tak e czynny
udział w organizowanych cyklicznie Mi dzynarodowych Konferencjach AMPT. Od 2005 roku
uczestniczy aktywnie w cyklicznie organizowanych Mi dzynarodowych Konferencjach AMME
„Achievements in Mechanical and Materials Engineering”, CAMS – CAM3S „Contemporary
Achievements in Mechanical, Manufacturing and Materials Science” oraz „Congress on
Materials and Manufacturing Engineering and Technologies” COMMENT’2005, 2007 i 2009.
Nale y podkre li tak e udział prof. dr hab. in . Zbigniewa M. Rdzawskiego w licznych
Komitetach Organizacyjnych Konferencji naukowo-technicznych o zasi gu krajowym oraz
udział w Komitecie Naukowym i Organizacyjnym Konferencji „Metale Szlachetne”.
Współprzewodniczenie i przewodniczenie wybranym sesjom w ramach konferencji
mi dzynarodowych i krajowych a w szczególno ci w Komitecie Organizacyjnym International
Materials Symposium (IMSP’2008), (IMSP’2010) organizowanym przez Pamukkale
University – Denizli – Turkey.
4. Dorobek i zainteresowania naukowe
Zainteresowania naukowe prof. dr hab. in . Zbigniewa M. Rdzawskiego obejmuj
nauk o materiałach i in ynieri materiałow , metalurgi i przetwórstwo metali nie elaznych i
szlachetnych, organizacj i zarz dzanie procesami produkcji. W okresie 45 lat aktywno ci
zawodowej prof. Zbigniew Rdzawski zgromadził bardzo warto ciowy dorobek publikacyjny.
Na dorobek ten składa si ponad 200 opublikowanych prac naukowych. W ród tych prac 133
stanowi artykuły w czasopismach krajowych i zagranicznych, w tym w tak renomowanych
periodykach jak „Journal of Materials Processing Technology”, „Materials Science and
Technology”, „Metal”, „Metals Technology”, „Scripta Materialia”, „Scripta Metallurgica”, „Wire
Journal International”, „Zeitschrift fur Metallkunde”, ”Journal of Achievements in Materials
and Manufacturing Engineering”, “Archives of Metallurgy and Materials” oraz „Archives of
Materials Science and Engineering”, najcz ciej referowanych na tzw. „li cie filadelfijskiej”
lub przez Directory of Open Access Journals. 67 prac autorstwa lub współautorstwa zostało
opublikowanych w materiałach konferencyjnych o zasi gu wiatowym, mi dzynarodowym i
krajowym. Jego prace osi gn ły liczb 216 cytowa wg Harzing’s Publish Or Perish oraz
Indeks H = 8 . Dla przykładu według bazy SCI-Expanded Jego publikacje były cytowane w
m.in. w nast puj cych czasopismach naukowych: „Journal of Nuclear Materials”, „Journal of
Vacuum Science & Technology”, „Metallurgical and Material Transaction A-Physical
Metallurgy and Material Science”, „Thin Solids Films”, „Scripta Metallurgica”, ”Scripta
Metallurgica and Materialia”,” Journal Mat. Eng. Perform”., “Archives of Metallurgy”, “J. Univ.
Sci. Technol.”, “ASM Proceedings: Heat Treating”, “Journal of Phase Equilibrium”, “Journal of
4
Materials Science”, “Acta Materialia”, “Materials Letters”., “Journal of Materials Processing
Technology”, “Materials Science and Technology”, “Transaction of Materials and Heat
Treatment”, “Journal of Functional Materials”,” Applied Catalysis”, “Journal of Optoelectronics
and Advanced Materials”, “Wire Journal International. T. Nonferrous. Metal. Soc”., “Chinese
Journal of Nonferrous Metals”, “Electrochemical. Acta Mater. Trans”.
Niemal 15-letnie do wiadczenie przemysłowe oraz ponad 30 lat pracy w Instytucie
przemysłowym, zaowocowało imponuj cym niepublikowanym dorobkiem wdro eniowoprzemysłowym, obejmuj cym imponuj c liczb ponad 230 niepublikowanych prac
naukowo-badawczych, w tym 39 prac naukowo-badawczych zastosowanych w praktyce.
Czyni to niezwykle pełn w zakresie twórczego dorobku zarówno naukowego, jak i
in ynierskiego, sylwetk zatrudnionego w Uczelni technicznej, gdzie studenci mog w pełni
korzysta z ogromnego i wieloaspektowego dorobku i do wiadczenia naukowego i
przemysłowego swego nauczyciela akademickiego. To pi kne i niestety rzadko spotykane,
komplementarne ukształtowanie sylwetki naukowca, badacza, technologa, menad era i
praktyka przemysłowego oraz nauczyciela akademickiego.
Analiza zawarto ci publikacji i innych prac naukowych prof. Zbigniewa Rdzawskiego
pozwala stwierdzi , e Jego zainteresowania głównie s skoncentrowane na nast puj cych
głównych kierunkach wykonywanych bada :
Problematyce struktury i własno ci miedzi stopowej oraz technologii wytwarzania,
obróbki cieplnej, plastycznej i cieplno-plastycznej stopów miedzi oraz przemian fazowych
towarzysz cych tym procesom technologicznym, którego to zakresu dotyczyła rozprawa
doktorska pt. „Wpływ procesu starzenia na własno ci u ytkowe miedzi chromowej”, a
zwie czonej wydaniem monografii „profesorskiej” pt. „Mied stopowa”,
Problematyce struktury i własno ci metali szlachetnych, w tym złota, stopów platyny i
srebra oraz technologii ich wytwarzania, obróbki cieplnej i plastycznej wraz z przemianami
fazowymi towarzysz cymi tym procesom technologicznym, z której to problematyki
wykonana została m.in. rozprawa habilitacyjna pt.: „Mikrostruktura i własno ci stopów platyny
z rodem do zastosowa w wysokiej temperaturze”.
Na zagadnienia dotycz ce technologii i własno ci innych materiałów in ynierskich, w
tym m.in. ustalenia zwi zków pomi dzy składem chemicznym stopów FeNi20Mn6 i FeNi36,
a ich rozszerzalno ci ciepln , któr to prac wykonał, jeszcze, jako pracownik Walcowni
Metali „Łab dy”.
Pierwsze prace Prof. Zbigniewa Rdzawskiego w ramach bada dotycz cych miedzi i
jej stopów, zrealizowane w Walcowni Metali „Łab dy” dotyczyły wdro enia technologii
produkcji ta m i blach z trudno odkształcalnych plastycznie stopów miedzi. Zasadnicza
problematyka naukowa, rozpocz ta prac doktorsk dotyczyła teorii i technologii umocnienia
wydzieleniowego stopów miedzi. Badania w tym obszarze rozpocz ł od stopów Cu-Cr. W
stopach tych w zale no ci od warunków obróbki cieplno-plastycznej otrzymał wysokie
własno ci wytrzymało ciowe, przy nieznacznie obni onej przewodno ci elektrycznej, w
porównaniu do czystej miedzi. Badanie zale no ci struktury stopów miedzi utwardzanych
wydzieleniowo od warunków ich obróbki cieplnej, rozszerzone o badania rentgenowskie
struktury, ł cznie z pracami nad struktur koherentnych cz stek chromu w starzonych
stopach miedzi, przez dłu szy czas były celem Jego zainteresowa . Wyniki tych prac były
publikowane w licznych artykułach i referowane na kilku konferencjach.
Oprócz bada nad stopami miedzi, głównie chromowej, na uwag zasługuj tak e
wieloletnie prace dotycz ce opracowania nowych stopów na monety, które zostały
opatentowane. Prof. Zbigniew Rdzawski jest tak e autorem opracowania nowej technologii
blach przy wykorzystaniu prototypowej walcarki kwarto, oraz wyników bada zjawisk
zachodz cych na powierzchni matryc z miedzi polerowanej, słu cych do wytwarzania
podkładek katodowych oraz opracowania technologii szeroko formatowych, polerowanych
blach miedzianych. Wyniki tych bada były podstaw patentów oraz publikacji w
5
czasopismach „Metal”, „Scripta Metallurgica”, „Z. Metallkunde” oraz „Materials Science and
Egineering”. Wyniki bada nad własno ciami i mikrostruktur szybko schładzanych stopów
miedzi z chromem opublikowano w „Scripta Materialia”.
W bie cym 10-leciu, prof. Zbigniew Rdzawski, pracuj c na Politechnice l skiej i w
Instytucie Metali Nie elaznych, kontynuował cykl bada obj tych projektem celowym pt
„Modernizacja technologii wytwarzania ta m ze stopów miedzi w tym trudno odkształcalnych
plastycznie w Walcowni Metali ”Dziedzice”, który zako czył si efektywnym wdro eniem w
2005 roku. Podobnie efektywnie zako czył si , zło ony z 21 etapów, projekt celowy
realizowany pod Jego kierownictwem pt. „Opracowanie i wdro enie technologii wytwarzania
typoszeregu ta m z miedzi fosforowej i wybranych gatunków mosi dzów z przeznaczeniem
dla elektroniki i elektrotechniki”, który został wdro ony w 2007 roku. Kontynuował ponadto
rozpocz te badania nad stopami miedzi o szczególnych własno ciach.
Wyniki tych bada stanowiły genez rozprawy doktorskiej zrealizowanej pod opiek
promotorsk Zbigniewa Rdzawskiego po wi conej ta mom ze stopu CuFe2, która została
obroniona w 2008 roku.
Zwie czeniem zainteresowa naukowych prof. Zbigniewa Rdzawskiego w tym
zakresie jest monografia „profesorska” pt. „Mied stopowa”, wydana w roku 2009 przez
Wydawnictwo Politechniki l skiej. Stanowi ona bardzo warto ciowe uzupełnienie luki na
rynku wydawniczym, znakomicie wypełnionej przez Autora, dzi ki ogromnemu
do wiadczeniu naukowemu i przemysłowemu. Monografia ta stanowi kompleksowe
opracowanie, ujmuj ce szeroki obszar wiedzy z ostatniego 20-lecia. Dotyczy to tak e
charakterystyk współzale no ci pomi dzy struktur miedzi stopowej, warunkami procesów
jej wytwarzania i przetwórstwa oraz osi ganymi własno ciami u ytkowymi. Dla uzasadnienia
takiego doboru tematyki i skupieniu si na wybranych gatunkach miedzi stopowej
przeprowadzono analiz
wiatowego rynku miedzi, skali jej produkcji, cenie miedzi oraz
głównych obszarów jej zastosowania. W analizie uwzgl dniono krajowe technologie
wytwarzania miedzi pierwotnej (katody) oraz podstawowe technologie przetwórstwa miedzi i
jej stopów. Wprowadzono klasyfikatory miedzi i jej stopów. Uwzgl dniono kryteria
zastosowa i własno ci u ytkowych w charakterystyce wybranych gatunków miedzi
stopowej. Główne wymagania miedzi stopowej dotycz konduktywno ci elektrycznej i
cieplnej oraz wytrzymało ci na rozci ganie, st d wskazano na podstawowe mechanizmy i
procesy determinuj ce te własno ci, zarówno w odniesieniu do miedzi stopowej, jak i do
stopów miedzi. Omówiono procesy umacniania wydzieleniowego w stopach miedzi z
berylem, tytanem, elazem i chromem. Przedstawiono charakterystyczne przemiany fazowe
zachodz ce podczas przesycania i starzenia oraz ich wpływ na konduktywno elektryczn i
wytrzymało
na rozci ganie. Rol niejednorodno ci wydzielania oraz niejednorodno ci
odkształcenia plastycznego na struktur i własno ci omówiono na przykładzie stopów miedzi
z chromem. Podano tak e ich wpływ na metody uzyskiwania stabilnych własno ci
wytrzymało ciowych, szczególnie w podwy szonej temperaturze pracy. Okre lono kierunki
dalszego udoskonalania własno ci u ytkowych miedzi stopowej. Maj c na uwadze rosn ce
zapotrzebowanie na produkty z miedzi stopowej, uznano za u yteczne zebranie
najwa niejszych danych o tych materiałach, których wiele stanowi wyniki własnych prac
naukowo-badawczych autorstwa prof. Zbigniewa Rdzawskiego, w tym m.in. uzyskanych w
ramach kierowanego przez Niego projektu badawczego MNiSW nr N507 013032/0542.
Doło ono stara , aby opracowanie znalazło zainteresowanie zarówno w ród studentów, jak
te in ynierów praktyków – technologów i konstruktorów. Bardzo wysoki poziom naukowy
opracowania
wymienionej
monografii,
uzyskany
dzi ki
kilkudziesi cioletnim
zainteresowaniom t problematyk , zarówno przez badacza i naukowca, jak i wytwórc i
u ytkownika tych materiałów, dowodzi bardzo du ej dojrzało ci naukowej. Prace naukowobadawcze wykonane przez prof. Zbigniewa Rdzawskiego w zakresie miedzi i jej stopów,
stawiaj Go w rz dzie najwybitniejszych specjalistów w tym zakresie w Kraju i licz cych si
6
w skali mi dzynarodowej, dokumentuj c znacz cy wkład w tym zakresie do uprawianej
przez Niego dyscypliny naukowej „In ynieria Materiałowa”.
Drugi główny kierunek badawczy, dotycz cy metali szlachetnych i ich stopów, bardzo
unikatowy w Kraju, ale równie i w skali mi dzynarodowej, rozpocz ł si od prac nad złotem,
które mógł podj dzi ki zdobytym do wiadczeniom i wiedzy. Prace te pocz tkowo dotyczyły
mikro drutów ze złota przeznaczonego do produkcji obwodów scalonych. Kolejne prace
dotyczyły natomiast stopów platyny i rodu przeznaczonych do procesu katalitycznego
utleniania amoniaku oraz do zastosowa w przemy le szklarskim, głównie na narz dzia do
rozwłókniania ciekłego szkła. Badania te przyczyniły si do bli szego poznania czynników
wpływaj cych na trwało
eksploatacyjn siatek katalitycznych, jak te przyczyn ich
nadmiernej krucho ci. W badaniach tych starano si powi za warunki pracy katalizatorów
platynowo-rodowych ze zmianami ich struktury a tak e z technologi wytwarzania i
przetwarzania tych stopów. Główny zakres bada dotycz cych stopów platyny, zwi zany był
z opracowaniem dwóch nowych stopów platyny z rodem, w tym stopu PtRh10 z dodatkiem
ok. 0,3% itru, przeznaczonego do zastosowa w przemy le szklarskim oraz stopu PtRh10 z
mikrododatkiem ok. 5ppm boru, przeznaczonego do zastosowa w przemy le azotowym, w
zamian za powszechnie stosowany w Kraju stop PtRh10. Na podstawie wykonanych bada
stwierdzono, e nowo opracowane stopy charakteryzuj si mniejsz skłonno ci do
rozrostu ziaren oraz porównywalnymi własno ciami katalitycznymi z klasycznym stopem
PtRh10. Zastosowanie stopu PtRh10 z mikro dodatkiem boru do wytwarzania drutów i siatek
stosowanych do procesów katalitycznego utleniania amoniaku w przemy le azotowym,
pozwala na podniesienie temperatury procesu katalitycznego utleniania amoniaku, a przez to
na zwi kszenie wydajno ci tego procesu oraz na wyra ne zmniejszenie emisji do atmosfery
szkodliwego N2O, przy zachowaniu oczekiwanej trwało ci eksploatacyjnej. Zastosowanie
stopu PtRh10 z dodatkiem 0,3% itru na denka łódek topielno-wyciekowych do rozwłókniania
ciekłego szkła, doprowadziło natomiast do znacz cego przedłu enia ich trwało ci
eksploatacyjnej, przy czym stop PtRh10 z dodatkiem itru jest znacznie ta szy od
importowanego materiału PtRh10-ODS-Plativer 110Y. Wykonano tak e odpowiednie
badania porównawcze zmian własno ci mechanicznych nowych stopów w porównaniu do
stopu klasycznego PtRh10 i stwierdzono, e stabilno wielko ci ziarna stopów platyny z
rodem w obydwu wymienionych zastosowaniach wywiera zasadniczy wpływ na trwało
eksploatacyjn tych stopów. Mikrododatek boru oraz oddzielnie dodatek itru do stopu
PtRh10 hamuje rozrost ziaren, na skutek segregacji tych pierwiastków w s siedztwie granic
ziaren. Trwało
eksploatacyjna stopów platyny z rodem, stosowanych w wysokiej
temperaturze jest ci le powi zana ze stabilno ci własno ci mechanicznych i struktury tych
stopów. Wprowadzenie dodatku itru i mikrododatku boru nie pogarsza własno ci
katalitycznych nowo opracowanych stopów PtRh10. Nie wykluczone te jest u ycie w
przyszło ci mikrododatku itru, wzgl dnie mikrododatku obu pierwiastków. Nowe stopy s
konkurencyjne do klasycznego stopu PtRh10, dzi ki czemu ich zastosowanie w praktyce
przyniosło korzy ci ekonomiczne tak producentowi, jak te u ytkownikom tych materiałów.
Wyniki wymienionych prac były przedmiotem licznych referatów na konferencjach
mi dzynarodowych i krajowych oraz przedmiotem publikacji w „Zeszytach Naukowych
Politechniki Wrocławskiej”, a tak e w „Precious Metals”, „Journal of Materials Processing
Technology” oraz „Wire Journal International”. Publikacje zawarte w „Precious Metals 96”
oraz w „Wire Journal International” nagrodzone zostały honorowymi dyplomami przez
International Precious Metal Institute (USA) oraz Wire Association International jako
najlepsze artykuły z dziedziny metali nie elaznych, odpowiednio w latach 1996 i 2000.
Zagadnienie to stało si równie tre ci rozprawy habilitacyjnej w roku 2002.
Po uzyskaniu stopnia naukowego doktora habilitowanego, aktywno naukowa prof.
Zbigniewa Rdzawskiego ogniskowała si nadal m.in. wokół realizacji zada dotycz cych
stopów platyny, obj tych projektami zamawianymi, jak te projektem własnym pt.:
„Stabilno mikrostruktury i własno ci mechanicznych zmodyfikowanych stopów platyny z
7
rodem w wysokiej temperaturze”, zako czonym w 2005 roku. Wyniki tych bada były na tyle
innowacyjne, e na ich podstawie przyznano 2 patenty w roku 2003.
Problematyka naukowa stopów metali szlachetnych została ponadto rozszerzona
przez prof. Zbigniewa Rdzawskiego na zagadnienia stopów srebra, w ramach kierowanego
przeze Niego Zadania Projektu Badawczego Zamawianego pt.: „Nowe stopy srebra
utwardzane wydzieleniowo i dyspersyjnie o podwy szonych własno ciach mechanicznych i
wysokiej przewodno ci elektrycznej”, którego realizacj zako czono w 2006 roku. Wynikiem
tych prac były liczne publikacje oraz rozprawa doktorska, wykonana pod Jego opiek
promotorsk , która została obroniona w 2009 roku.
Wykonane prace naukowo-badawcze w zakresie stopów metali szlachetnych,
pozwoliły Mu ugruntowa , zarówno w Kraju, jak i w skali mi dzynarodowej, pozycj
Autorytetu i Lidera, o ogromnym i wyj tkowo warto ciowym dorobku naukowym i
wdro eniowym, a Jego wkład do uprawianej przez Niego dyscypliny naukowej „In ynieria
Materiałowa” w tym zakresie, jest nie do przecenienia. Jest to dorobek wybitny, całkowicie
oryginalny i zupełnie unikatowy. Prof. Zbigniew Rdzawski wnosi znacz cy wkład do nauki
materiałoznawczej, wykazuj c dojrzało
prezentowanych pogl dów naukowych. Jego
dorobek naukowy i publikacyjny jest na wysokim poziomie staranno ci metodycznej oraz
dbało ci o form edytorsk pozycji publikacyjnych przedstawionych przez Niego. Nale y
podkre li , e wi kszo Jego publikacji została przygotowana w j zyku angielskim, dzi ki
czemu spotkały si z szerokim odbiorem w mi dzynarodowym rodowisku naukowym. W
okresie 45 lat pracy naukowej obserwuje si wyra n koncentracj zainteresowa i
osi gni naukowych, jak równie konsekwentn ich ewolucj . W okresie ostatnich 8 lat, po
uzyskaniu stopnia naukowego doktora habilitowanego, dorobek naukowy prof. Zbigniewa
Rdzawskiego został znacz co powi kszony i co bardzo wa ne realizowany jest wraz z
zespołem współpracowników, młodych doktorantów, których skupił wokół siebie ju po
zło eniu kolokwium habilitacyjnego. Cieszy si On sporym szacunkiem rodowisk
naukowych i technicznych zarówno w Kraju jak i zagranic . Liczne z wykonanych przez
Niego prac uzyskały wysokie nagrody, dowodz c zarówno poziomu naukowego, jak i
praktycznej przydatno ci gospodarczej tych prac. Ten dorobek naukowy jest jasno
sprofilowany i poparty osi gni ciami wdro eniowymi oraz technologicznymi, jak równie
wielokrotnie wyró niany i wiadczy o wysokich kompetencjach merytorycznych prof.
Zbigniewa Rdzawskiego w uprawianych przez Niego obszarach tematycznych dyscypliny
naukowej „In ynieria materiałowa”.
W okresie pracy zawodowej zdobył liczne do wiadczenia, zwi zane z
krótkoterminowymi i wielomiesi cznymi pobytami naukowymi za granic , w tym: w 1973 roku
w Szwajcarii (Microtube, Castolin-Eutectic, Metaux Precieux), w 1980 roku na
Mi dzynarodowej Konferencja Walcownictwa w Sofii w Bułgarii, w 1982 roku w Pekinie w
Chinach (Shenyang Non-Ferous Metals Factories, Laoyang Non-Ferrous Metals Plants),
przez pół roku na przełomie lat 1985 i 1986 w Iraku (Technical Assistance), w 1986 roku na
Mi dzynarodowej Konferencji Quality Control in Non-Ferrous Industry "Metals
Engineering'
86" w Birmingham w Wielkiej Brytanii, w 1987 roku w Niemczech (HindrichsAuffermann, Kabelmetalwerke-Osnabruk), w 1987 roku na "Copper Forum II"," Business and
Technology Symposium" w Bombaju w Indiach, w 1989 roku w Szkocji (Dundee Institute of
Technology, Rautomead), w 1990 roku w Konferencji "Copper '
90" w Vasteras w Szwecji, w
1991 roku we Francji (Pary , Supisse; Le bronze Industriele), w 1993 i 1994 roku w Anglii
(Londyn, The Institute of Materials), w 1993 roku w International Precious Metals Conference
w Newport. Rhode Island w USA, w 1994 roku w International Precious Metals Conference w
Vancouver w Kanadzie, w 1996 roku w International Precious Metals Conference w Newport
Beach, Califirnia w USA, w 1996 roku w ramach szkolenia "Fundamentals of Termography"
w N. Billerica, Massachusetts w USA, w 1996 roku w Anglii i Szkocji, jako konsultant Fabryki
Przewodów Energetycznych w B dzinie (ci głe sposoby topienia i odlewania wsadu do
produkcji przewodów), w 2000 roku w Wire Expo 2000 and Wire Associations International
8
Annual Convention w Nashville, TN w USA, w 2001 roku w Wire Expo 2001 and Wire
Associations International Annual Convention w Atlancie w USA, w 2002 roku w Sztokholmie
w Szwecji w Swedish Institute for Metals Research (SIMR) w Seminarium „Brass – Material,
Challenges and Future Needs”, w 2003 roku w International Conference on Advances in
Materials and Processing Technologies w Dublinie w Irlandii, w 2004 roku w Karlsruhe w
Niemczech na Konferencji i targach NANOFAIR, w 2007 roku na International Conference on
Advances in Materials and Processing Technologies w Las Vegas w USA, w 2008 i 2010
roku w International Materials Symposium – IMSP’2008 oraz IMSP’2010 w Denizli w Turcji.
Prof. Zbigniew Rdzawski jest członkiem licznych organizacji zawodowych i
naukowych, w tym Stowarzyszenia In ynierów i Techników Przemysłu Hutniczego, gdzie był
Przewodnicz cym Koła SITPH przy IMN (od 1987 do 1995 roku) oraz Zarz du OMN SITPH
(od 1991 do 1995 roku), Stowarzyszenia In ynierów i Techników Metali Nie elaznych,
Polskiego Towarzystwa Stereologicznego, The New York Academy of Sciences (od 1994 do
2004 roku), Wire Association International Association (od 1999 do 2003 roku), Polskiego
Towarzystwa Mikroskopii (od 2002 roku), European Microscopy Society (od 2003 roku),
Komisji Nauki o Materiałach PAN (od 2005 roku), Sekcji Metaloznawstwa, Komitetu
Metalurgii PAN oraz członkiem World Academy of Materials and Manufacturing Engineering
(od 2005 r). Jak ju cz ciowo wspomniano brał udział w organizacji licznych konferencji
naukowych, w trzech Worldwide Congresses on Materials and Manufacturing Engineering
and Technology COMMENT (2005-2009), kilku International Scientific Conferences on
Contemporary Achievements in Mechanics, Manufacturing and Materials Science CAMS
(2005-2010) i Achievements in Mechanical and Material Engineering AMME (2005-2010)
oraz 12th i 13th International Materials Symposium w Denizli w Turcji (2008 i 2010). Jest
równie członkiem Editorial Board of Archives of Computational Materials Science and
Surface Engineering, Open Acces Library oraz Mi dzynarodowego Komitetu Monitorujacego
2 projektów realizowanych w macierzystym Instytucie na Politechnice l skiej ze wsparciem
Unii Europejskiej tj.: „INFONANO” i „FORSURF”. Jest równie stałym recenzentem kilku
czasopism naukowych, w tym: “Journal of Materials Processing Technology”, “Journal of
Achievements in Materials and Manufacturing Engineering”, “Archives of Metallurgy and
Materials”, “Archives of Materials Science and Engineering”, “Journal of Microscopy”
“Platinum Metals Revive” , “Archives of Metallurgy” oraz ” Rudy i Metale”.
Za sw aktywno zawodow , naukow i dydaktyczn prof. dr hab. in . Zbigniew
Rdzawski uzyskał odznaczenia pa stwowe oraz liczne nagrody i wyró nienia Jest
odznaczony Złotym, Srebrnym i Br zowym Krzy ami Zasługi oraz Odznakami: „Zasłu ony
dla W.M.” Łab dy”, „Zasłu ony dla Przemysłu Maszynowego” i „ Zasłu ony dla Instytutu
Metali Nie elaznych”. Uzyskał m.in.: Nagrod Ministra Hutnictwa za wyprodukowanie dla
Huty Nowotko 76 ton blach z miedzi srebrowej do produkcji krystalizatorów do ci głego
odlewania stali (w 1977 roku), Nagrod Ministra Hutnictwa za opanowanie i uruchomienie
produkcji blach z mosi dzu MM59 na cele monetarne (w 1978 roku), Nagrod Ministra
Hutnictwa za realizacj zadania specjalnego polegaj cego na zmodernizowaniu technologii
produkcji kr ków MK75 (w 1980 roku), Nagrod Dyrektora IMN za najlepszy artykuł (w 1980
roku), wyró nienie pracy naukowo-badawczej (w 1981 roku), Nagrod Ministra Hutnictwa i
Przemysłu Maszynowego za uruchomienie produkcji blach ze stopu CuNi25 systemem
ta mowym (w 1982 roku), Wojewódzk Nagrod NOT za opracowanie technologii produkcji
blach z wykorzystaniem prototypowej walcarki (w 1985 roku), Wyró nienie Prezydium
Komitetu do Spraw Nauki i Post pu Technicznego przy Radzie Ministrów za udział w
realizacji tematu: „Opracowanie i wdro enie zoptymalizowanej technologii walcowania blach
na nowo zainstalowanej prototypowej walcarce kwarto w WM "Łab dy" (w 1987 roku), I
nagrod w konkursie IMN na najlepsz prac badawczo-wdro eniow za "Opracowanie
technologii, wdro enie do produkcji i eksploatacji szeroko formatowych, polerowanych blach
miedzianych produkcji krajowej dla potrzeb Wydziałów Elektrorafinacji HM Głogów" (w 1989
roku), Nagrod II stopnia Rady Wojewódzkiej NOT w Katowicach za "Przeprowadzenie
9
bada oraz uruchomienie antyimportowej produkcji wielko formatowych blach miedzianych
polerowanych na podkładki katodowe dla procesu elektrorafinacji miedzi krajowego zagł bia
miedziowego” (w 1989 roku), Nagrod II stopnia Ministra Przemysłu za "Opracowanie
technologii, wdro enie do produkcji i eksploatacji szeroko formatowych polerowanych blach
miedzianych produkcji krajowej dla potrzeb Wydziałów Elektrorafinacji Huty Miedzi w
Głogowie” (w 1989 roku), II nagrod w konkursie IMN na najlepsz prac badawczowdro eniow za "Opracowanie technologii i wdro enie do produkcji nowych stopów miedzi
utwardzanych wydzieleniowo" (w 1990 roku), III nagrod w konkursie IMN na najlepszy
projekt wynalazczy za "Sposób wytwarzania mikro drutów z metali nie elaznych, a
zwłaszcza ze złota" (w 1990 roku), nagrod III stopnia Ministra Przemysłu za "Opracowanie i
wdro enie nowego stopu miedzi utwardzanego wydzieleniowo na elektrody do zgrzewania
elektroiskrowego wysokowytrzymałych ła cuchów górniczych" (w 1990 roku), wyró nienie w
konkursie na najlepsz prac badawczo-rozwojow w IMN "Opracowanie i wdro enie
nowych stopów platyny do rozwłókniania ciekłego szkła" (w 1993 roku), I nagrod w
konkursie IMN na najlepsz prac naukowo-badawcz pt. „Opracowanie technologii
wytwarzania i badania własno ci u ytkowych nowych stopów na siatki katalityczne i
katalityczno wychwytuj ce” (w 1996 roku), Certificate of Appreciation. The International
Precious Metals Institute. USA (w 1996 roku), The Wire Association International Inc.
Honorable Mention Award in Non-Ferrous Division for the year 2000, zespołow nagrod JM
Rektora Politechniki l skiej III stopnia za osi gni cia naukowe (ksi ka) (w 2007 roku) oraz
indywidualn nagrod JM Rektora Politechniki l skiej III stopnia za osi gni cia naukowe
(monografia) w 2010 r.
Pomimo relatywnie krótkiego czasu pracy naukowo-dydaktycznej na Politechnice
l skiej, prof. dr hab. in . Zbigniew Rdzawski jest do wiadczonym i cenionym nauczycielem
akademickim i legitymuje si poka nym dorobkiem w tym zakresie. Ustawicznie si kształci i
doskonali swe umiej tno ci dydaktyczne. Sko czył podyplomowe studium pedagogiczne, a
tak e inne kursy i studia podwy szaj ce Jego kwalifikacje pedagogiczne. Jego kariera, jako
nauczyciela akademickiego odbiega od klasycznych schematów, ze wzgl du na długi 15letni okres pracy w przemy le oraz niemal 30-letni okres pracy w instytucie przemysłowym.
Zaj cia dydaktyczne na Politechnice l skiej prowadzi od ok. 8 lat, kiedy to w roku 2003
powierzono Mu prowadzenia wykładów i seminarium z zakresu gospodarki materiałowej oraz
materiałów in ynierskich na Wydziale In ynierii Materiałowej i Metalurgii Politechniki l skiej
w Katowicach. Zaj cia te do dzi ciesz si du ym zainteresowaniem i bardzo dobr opini
studentów. Od roku 2005 prowadzi ponadto wykłady i seminaria z zakresu metali
nie elaznych i szlachetnych, kształtowania własno ci materiałów in ynierskich, technologii
procesów materiałowych, chemii procesów metalurgicznych, zu ycia i dekohezji materiałów,
metalurgii i odlewnictwa, procesów przetwórstwa materiałowego na macierzystym Wydziale
Mechanicznym Technologicznym. Zaowocowały one m.in. opracowaniem przez 6 studentów
artykułów zwi zanych z prowadzonymi zaj ciami, które zostały opublikowane w „Rudach i
Metalach”. W realizacji programu wymienionych zaj
wykorzystuje atrakcyjne formy
uzupełniaj ce przekazywanie tre ci dydaktycznych dla pełniejszego przekazywania wiedzy,
do wiadczenia, metod badawczych, korzystaj c z długoletnich kontaktów biznesowych i
organizuj c studentom wizyty techniczne w zakładach przemysłowych oraz zapoznaj c ich z
wyposa eniem i metodami badawczymi stosowanymi w Instytucie Metali Nie elaznych. Te
starania prof. dr hab. in . Zbigniewa Rdzawskiego s wysoko oceniane przez studentów, a
Jego zaj cia s uznawane za atrakcyjne. Był równie opiekunem i promotorem ponad 60
prac dyplomowych magisterskich i in ynierskich. Dorobek dydaktyczny uzupełniaj ró ne
formy szkolenia uczniów szkół rednich, studentów oraz aktywnych zawodowo in ynierów w
okresach pracy w zakładzie przemysłowym, podczas sta y zagranicznych oraz w okresie
pracy w Instytucie przemysłowym.
Prof. dr hab. in . Zbigniew Rdzawski jest stałym członkiem Komisji Rady Wydziału
Mechanicznego Technologicznego Politechniki l skiej ds. Stopnia Naukowego Doktora i
10
Doktora Habilitowanego oraz był członkiem wielu Komisji Egzaminacyjnych dla Doktorantów.
Jest równie stałym członkiem jak te wielokrotnym Przewodnicz cym Komisji Egzaminów
Dyplomowych na studiach I i II stopnia.
Prof. dr hab. in . Zbigniew Rdzawski buduje zr by własnej szkoły naukowej. Był
promotorem 2 zako czonych i obronionych prac doktorskich. Pod opiek promotorsk Prof.
Zbigniewa Rdzawskiego jest aktualnie wykonana kolejna rozprawa doktorska na Wydziale
Mechanicznym Technologicznym Politechniki l skiej przez mgr in . Andrzeja Stanisława
Klimpla pod roboczym tytułem „Struktura i własno ci płyt ciernych z eliwa chromowego
napawanych łukowo drutem proszkowym samoosłonowym”.
Prof. dr hab. in . Zbigniew Rdzawski jest ponadto recenzentem 10 zako czonych
prac doktorskich: mgr in . Artura Kaweckiego pt. „Dobór cech materiałowych przewodów
jezdnych przeznaczonych do szybkich pojazdów szynowych” na Wydziale Metali
Nie elaznych Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie w roku 2006, mgr in . Zbigniewa
Brytana pt. „Struktura i własno ci odpornych na korozj stali ferrytyczno-austenitycznych
spiekanych z chłodzeniem konwekcyjnym” na Wydziale Mechanicznym Technologicznym
Politechniki l skiej w roku 2006, mgr in . Pawła Kozaka pt. „Mechanizmy konsolidacji
plastycznej rozdrobnionych stopów AlSiNi” na Wydziale Metali Nie elaznych Akademii
Górniczo-Hutniczej w Krakowie w roku 2007, mgr in . Roberta Hanarza pt. „Zmiana drogi
odkształcenia w procesie kształtowania matrycowego” na Wydziale Metali Nie elaznych.
Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie w roku 2007, mgr in . Marka Kremzera pt.
„Struktura i własno ci materiałów kompozytowych o osnowie EN AC – AlSi12 wytwarzanych
przez infiltracj ci nieniow ” na Wydziale Mechanicznym Technologicznym Politechniki
l skiej w roku 2008, mgr in . Pawła Filipka pt. „Opracowanie metody i kryterium
identyfikacji jako ci drutów wolframowych przeznaczonych na elementy do wyładowczych
ródeł wiatła” na Wydziale Metali Nie elaznych Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie w
roku 2009, mgr in . Justyny Domagała pt. „Struktura i własno ci laserowo przetapianych i
wtapianych warstw na stopach odlewniczych Mg-Al-Zn” na Wydziale Mechanicznym
Technologicznym Politechniki l skiej w roku 2010, mgr in . Barbary Doł a skiej pt.
„Struktura i własno ci spiekanych gradientowych materiałów narz dziowych o osnowie
kobaltowej” na Wydziale Mechanicznym Technologicznym Politechniki l skiej w roku 2011
oraz mgr in . Jakuba Sobota pt. „Stopy srebra umacniane wydzieleniowo” na Wydziale
Metali Nie elaznych Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie w roku 2001 r.
Prof. dr hab. in . opiniował ponadto wiele artykułów naukowych oraz wykonał liczne
poufne recenzje projektów badawczych KBN oraz Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa
Wy szego oraz inne recenzje opracowa naukowych.
5. Stan rodzinny
Prof. dr hab. in . Zbigniew M. Rdzawski jest onaty od 44 lat. ona Alicja jest
ekonomistk . Maj dwoje dzieci. Córka El bieta Rdzawska-Augustin jest doktorem
architektury, posiada przygotowan w zawansowanym stopniu rozpraw habilitacyjn , a Syn
Adam jest pilotem. Maj równie trzech wnuków: Alana, Aleksandra i Artura.
6. Zał czniki
Zał cznikami do niniejszego yciorysu zawodowego Prof. dra hab. in . Zbigniewa
Rdzawskiego s :
1.
Zestawienie wykonanych prac naukowo-badawczych
2.
Wykaz prac naukowo-badawczych zastosowanych w praktyce przemysłowej
3.
Wykaz opublikowanych prac
4.
Wykaz wygłoszonych referatów
5.
Wykaz udzielonych patentów i zgłosze patentowych
6.
Wykonane w okresie ostatnich 10 lat i aktualnie realizowane projekty badawcze
11
7.
8.
Promotorstwo prac dyplomowych i doktorskich oraz wykaz recenzji prac doktorskich
Wykaz nagród
12