PROGRAM ZAJĘĆ Z PRAWA KONSTYTUCYJNEGO SKARGA

Dr Grzegorz KUCA, adwokat
Specjalista w zakresie prawa konstytucyjnego
PROGRAM ZAJĘĆ Z PRAWA KONSTYTUCYJNEGO
SKARGA KONSTYTUCYJNA
LITRERATURA:

M. Florczak-Wątor, Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego i ich skutki prawne,
Poznań 2006.

M. Grzybowski, P. Tuleja, Skarga konstytucyjna jako środek ochrony praw
jednostki w polskim systemie prawa [w:] Sądy i Trybunały w konstytucji i w
praktyce pod red. W. Skrzydły, Warszawa 2005.

M. Hauser, Odesłania w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym, Warszawa 2008.

W. Kręcisz, W. Zakrzewski, Skarga konstytucyjna a kontrola konstytucyjności prawa
miejscowego, „Przegląd Sejmowy” 1998, nr 5.

E. Łętowska, Skarga konstytucyjna Romualda K. SK 18/00 – o specyfice indywidualnej
kontroli konstytucyjności, [w: ] Księga pamiątkowa ku czci Profesora Adama Szpunara,
Zakamycze 2004.

B. Naleziński, Przedmiot skargi konstytucyjnej – wybrane problemy na tle orzecznictwa
Trybunału
Konstytucyjnego,
Konstytucja
i
sądowe
gwarancje
jej
ochrony.
Księga
Jubileuszowa Profesora Pawła Sarneckiego, Zakamycze 2004.

P. Radziewicz, Wzruszenie „domniemania konstytucyjności” aktu normatywnego przez
Trybunał Konstytucyjny, „Przegląd Sejmowy” 2008, nr 5.

B. Szmulik, Skarga Konstytucyjna. Polski model na tle porównawczym, Warszawa 2006.

J. Trzciński (red.), Skarga konstytucyjna, Wrocław 2000.

A. Wiśniewski, Polska skarga konstytucyjna a Europejska Konwencja Praw Człowieka,
Gdańskie Studia Prawnicze 2004 t. XII

K. Wojtyczek, Ciężar dowodu i argumentacji w procedurze kontroli norm przez
Trybunał Konstytucyjny, „Przegląd Sejmowy” 2004, nr 1.

J. Zakolska, Zasada proporcjonalności w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego,
Warszawa 2008.

T. Zalasiński, Zasada prawidłowej legislacji w poglądach Trybunału Konstytucyjnego,
Warszawa 2008.

E. Zwierzchowski, Geneza i proces kształtowania skargi konstytucyjnej w Polsce
[w:]
Prawo.
Administracja.
Obywatel.
Profesorowi
Eugeniuszowi
Smoktunowiczowi. Księga Pamiątkowa. Białystok 1997.
ORZECZNICTWO:

orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego m.in. w sprawach: Ts 105/00, SK 10/01,
Ts
152/04, Ts 36/99, Ts 47/00, Ts 1/99, SK 18/98, SK 28/99, Ts 39/01, Ts 201/03, Ts
2
SKARGA KONSTYTUCYJNA
143/04, Ts 203/03, SK 8/00, Ts 38/00, SK 10/99, Ts 42/02, SK 8/03, SK 15/01, Ts 21/01,
Ts 30/00, SK 1/01, SK 1/04, SK26/02, SK 7/06
Wszystkie teksty powyższych orzeczeń dostępne są w internetowej bazie
orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego: www.trybunal.gov.pl/OTK/otk_dpr.htm

decyzja Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu z 9 października 2003 r. w
sprawie Dorota Szott-Medyńska i inni przeciwko Polsce (47414/99) [Polska skarga
konstytucyjna jako „środek odwoławczy” w rozumieniu art. 35 ust. 1 Konwencji –
rozstrzygnięcie precedensowe]
ZAGADNIENIA:
1. Podstawowe zagadnienia prawa konstytucyjnego

zarys zagadnień dotyczących nauki o konstytucji,

zasada nadrzędności i bezpośredniego stosowania konstytucji,

zasada podziału władzy,

pozycja ustrojowa władzy sądowniczej ze szczególnym uwzględnieniem miejsca Trybunału
Konstytucyjnego w systemie organów państwowych
2. Geneza skargi konstytucyjnej w europejskiej kulturze prawnej
3. Geneza skargi konstytucyjnej w Polsce
4. Zakres podmiotowy skargi konstytucyjnej

osoby fizyczne

osoby prawne

osoby prawne prawa publicznego

skarga konstytucyjna osoby zmarłej
5. Zakres przedmiotowy skargi konstytucyjnej

akt normatywny jako przedmiot skargi

rodzaje aktów normatywnych

akty normatywne stanowiące element innego systemu prawa

relacja zaskarżonego aktu normatywnego do wydanego na jego podstawie
orzeczenia

dopuszczalność skargi na zaniechanie prawodawcze i pominiecie prawodawcze

akty prawne nie mieszczące się w pojęciu aktu normatywnego
3

SKARGA KONSTYTUCYJNA
wzorce konstytucyjne będące podstawą zarzutu; spór o art. 2, art. 32 i art. 81
Konstytucji

konstrukcja publicznego prawa podmiotowego w orzecznictwie TK
6. Dopuszczalność skargi konstytucyjnej

wskazanie prawa konstytucyjnego i sposobu jego naruszenia

pojęcie ostatecznego orzeczenia w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji

wyczerpanie drogi prawnej w poszczególnych rodzajach postępowań

pojęcie ostatecznego rozstrzygnięcia w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy o TK

charakter terminu do złożenia skargi konstytucyjnej

zakres przymusu adwokacko-radcowskiego

postępowanie wstępne – zagadnienia proceduralne
7. Przesłanki wydania postanowienia tymczasowego z art. 50 ust. 1 ustawy o TK
8. Merytoryczne rozpoznanie skargi konstytucyjnej

rozkład ciężaru dowodu a ciężar argumentacji

postępowanie dowodowe

Rzecznik Praw Obywatelskich w postępowaniu skargowym
9. Orzekanie

rodzaje orzeczeń kończących postępowanie w sprawie skargi konstytucyjnej

rodzaje wyroków TK (wyroki negatoryjne, wyroki afirmatywne, wyroki „o braku
niezgodności”, wyroki interpretacyjne, wyroki zakresowe, wyroki aplikacyjne,
wyroki z klauzula odraczającą, wyroki prewencyjne, wyroki o pominięciu
prawodawczym)

skutki prawne wyroków TK

postanowienia sygnalizacyjne

wznowienie postępowania na podstawie art. 190 ust. 4 Konstytucji
10. Postępowanie skargowe a inne postępowania toczące się przed TK
4
SKARGA KONSTYTUCYJNA
SPORZĄDZ SKARGĘ KONSTYTUCYJNĄ
NA PODSTAWIE PONIŻSZEGO STANU FAKTYCZNEGO I PRAWNEGO
Skarżący w czerwcu 2002 r. wystąpił do Okręgowej Izby Adwokackiej w ……… o
wszczęcie postępowania dyscyplinarnego przeciwko adwokatowi Romanowi G.
Skarżący korzystał z usług pełnomocnika Romana G. (do stycznia 2000 r. radcy
prawnego) w procesie przeciwko POLSERWIS SA. Zgodnie z zawartą umową pełnomocnik
Roman G. sporządził pozew przeciwko wskazanej tu spółce o zwrot należności za zakup
ciągnika rolniczego, ewentualnie dostarczenie rzeczy wolnej od wad. Wystąpił też o
odszkodowanie, powołując się na rachunki, które potwierdzały wydatki poniesione przez
skarżącego w związku z niedotrzymaniem umowy przez POLSERWIS SA. Rachunki te
skarżący przekazał pełnomocnikowi Romanowi G. Wzywany wielokrotnie przez Sąd
Okręgowy w Płocku do złożenia rachunków Roman G. oświadczał, że ich nie posiada,
albowiem dołączył je do pozwu. Równocześnie przekonywał skarżącego, że rachunki te
zaginęły w sądzie.
Wyrokiem z 20 września 2000 r. Sąd Okręgowy oddalił pozew skarżącego.
Również Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z 29 sierpnia 2001 r. oddalił apelację
skarżącego. Po zakończeniu postępowania przed Sądem Apelacyjnym i odmowie złożenia
kasacji na korzyść skarżącego adwokat Roman G. zwrócił skarżącemu otrzymane od
niego rachunki (wraz z innymi dokumentami).
Postanowieniem z 12 czerwca 2002 r. Rzecznik Dyscyplinarny Okręgowej Rady
Adwokackiej
wszczął
postępowanie
przeciwko
adwokatowi
Romanowi
G.,
a
26
października 2001 r. skierował przeciwko wymienionemu adwokatowi akt oskarżenia do
Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej (dalej: Sąd Dyscyplinarny). Oskarżył Romana G.
o naruszenie zasad należytej sumienności i gorliwości przy wykonywaniu w latach 19982001 czynności zawodowych w charakterze pełnomocnika skarżącego, tj. o przewinienie
określone w art. 80 prawa o adwokaturze w związku z § 8 Zbioru zasad etyki
adwokackiej i godności zawodu z 10 października 1998 r.
Orzeczeniem z 21 stycznia 2003 r. Sąd Dyscyplinarny uznał Romana G. za
winnego naruszenia zasady należytej sumienności i gorliwości przy wykonywaniu w
latach 1998-2001 czynności zawodowych w charakterze pełnomocnika skarżącego. Za to
przewinienie skazał go na karę upomnienia.
Odwołanie od powyższego orzeczenia złożył zarówno skarżący, jak i obwiniony.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny Naczelnej Rady Adwokackiej (dalej: Wyższy Sąd
Dyscyplinarny) orzeczeniem z 31 stycznia 2004 r. utrzymał zaskarżone rozstrzygnięcie w
mocy.
Kasację
od
orzeczenia
Wyższego
Sądu
Dyscyplinarnego
wniósł
zarówno
obwiniony, jak i skarżący. Wyrokiem z 18 listopada 2004 r. Sąd Najwyższy uchylił
5
zaskarżone
SKARGA KONSTYTUCYJNA
orzeczenie
i
sprawę
przekazał
do
ponownego
rozpatrzenia
Sądowi
Dyscyplinarnemu dla adwokatów. Sąd Najwyższy ustalił, że Roman G. został adwokatem
dopiero 27 stycznia 2000 r. (wcześniej wykonywał on bowiem zawód radcy prawnego).
Kognicja organów dyscyplinarnych samorządu adwokackiego rozciąga się jedynie na
czyny popełnione od tego momentu.
Na rozprawę przed Sądem Dyscyplinarnym 18 sierpnia 2005 r. stawiła się, w
charakterze publiczności, żona skarżącego. Nie została jednak przez przewodniczącego
składu orzekającego dopuszczona do obserwowania rozprawy. Art. 95a prawa o
adwokaturze, na który powołał się przewodniczący składu, przewidywał jawność
zewnętrzną postępowania dyscyplinarnego tylko dla członków adwokatury oraz dla
przedstawicieli Ministra Sprawiedliwości.
Orzeczeniem z 17 listopada 2005 r. Sąd Dyscyplinarny uznał adwokata Romana G.
za winnego, że w okresie od 27 stycznia 2000 r. do 29 sierpnia 2001 r. naruszył zasady
sumienności i gorliwości przy wykonywaniu czynności zawodowych, działając jako
pełnomocnik skarżącego. Naruszenie nastąpiło w ten sposób, że pomimo zobowiązań ze
strony sądu, pełnomocnik nie złożył do akt sądowych dokumentów, które otrzymał od
skarżącego i które mogły być dowodami w sprawie. U skarżącego mogło to wywołać
wrażenie (a nawet przekonanie), że niekorzystne rozstrzygnięcie w sprawie sądowej było
spowodowane nieprzedłożeniem dokumentów przez adwokata. Sąd Dyscyplinarny uznał
adwokata Roman G. za winnego popełnienia przewinienia dyscyplinarnego, określonego
w art. 80 prawa o adwokaturze. Na podstawie art. 81 pkt 1 tej ustawy wymierzył mu
karę dyscyplinarną upomnienia.
Od orzeczenia tego skarżący złożył odwołanie do Wyższego Sądu Dyscyplinarnego.
W dniu 19 kwietnia 2006 r. Helsińska Fundacja Praw Człowieka (dalej: Fundacja) zwróciła
się do Wyższego Sądu Dyscyplinarnego z wnioskiem o dopuszczenie jej do udziału w
postępowaniu odwoławczym przed sądem dyscyplinarnym drugiej instancji w charakterze
przedstawiciela społecznego (w rozumieniu art. 90 § 1 i 2 k.p.k.). Wniosku tego jednak
nie uwzględniono ze względu na zakaz wynikający z art. 95a prawa o adwokaturze.
W dniu 22 kwietnia 2006 r. Wyższy Sąd Dyscyplinarny wydał orzeczenie.
Orzeczeniem tym zmienił wskazane orzeczenie Sądu Dyscyplinarnego w Płocku z 17
listopada 2005 r. w ten sposób, że za przypisany obwinionemu adwokatowi czyn
wymierzył karę dyscyplinarną nagany. Orzeczenie to doręczono skarżącemu 18 maja
2006 r.
Od orzeczenia Wyższego Sądu Dyscyplinarnego zarówno pełnomocnik skarżącego
jak i obwiniony adwokat Romana G. wnieśli kasacje do Sądu Najwyższego.
Równocześnie skarżący – uznając orzeczenie Wyższego Sądu Dyscyplinarnego za
mające charakter ostatecznego rozstrzygnięcia w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji –
4 sierpnia 2006 r. złożył skargę konstytucyjną do Trybunału Konstytucyjnego.
6
SKARGA KONSTYTUCYJNA
Postanowieniem z 23 sierpnia 2006 r. Sąd Najwyższy (Izba Karna) oddalił
zarówno kasację Romana G., jak i kasację pełnomocnika skarżącego, z tym że tę ostatnią
jako oczywiście bezzasadną.
SPORZĄDZ SKARGĘ KONSTYTUCYJNĄ
NA PODSTAWIE PONIŻSZEGO STANU FAKTYCZNEGO I PRAWNEGO
Rada Miejska w XXXXXX 28 lipca 2006 r. podjęła uchwałę w sprawie sprzedaży
nieruchomości zabytkowej. Na mocy tej uchwały nieruchomość zabudowaną pałacem
przeznaczono do sprzedaży w trybie bezprzetargowym osobom uprawnionym do spadku
po byłym właścicielu Gustawie B.
Rozstrzygnięciem nadzorczym z 5 września 2006 r. Wojewoda XXXXXXX stwierdził
nieważność
wskazanej
tu
uchwały.
W
uzasadnieniu
rozstrzygnięcia
nadzorczego
Wojewoda XXXXXXX stwierdził, że zgodnie z art. 37 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 21
sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603, ze
zm.; dalej: u.g.n.) nieruchomość w trybie bezprzetargowym może być zbyta na rzecz
osoby, której przysługuje pierwszeństwo w jej nabyciu. Zgodnie z art. 34 ust. 1 u.g.n.
pierwszeństwo w nabyciu nieruchomości mają osoby fizyczne i
prawne, którym
przysługuje roszczenie o nabycie nieruchomości z mocy tejże ustawy lub z mocy
odrębnych przepisów, jeżeli złożą one wniosek w wymaganym ustawą terminie lub są
najemcami lokali mieszkalnych, a najem został nawiązany na czas nieokreślony lub też są
one
właścicielami
zbywanej
nieruchomości,
pozbawionymi
prawa
własności
tej
nieruchomości przed 5 grudnia 1990 r., albo są jego spadkobiercami i złożą stosowny
wniosek w zakreślonym ustawą terminie. Wojewoda XXXXXXXX stwierdził, że żadnej z
wyżej wskazanych przesłanek osoby wymienione w uzasadnieniu do uchwały, tj.
Włodzimierz i Maria Sz. – zwani w uchwale Rady Miejskiej uprawnionymi do spadku po
Gustawie B. – nie spełniają. W szczególności osoby te nie są spadkobiercami po byłym
właścicielu wskazanej nieruchomości. Do grona spadkobierców art. 926 kodeksu
cywilnego zalicza bowiem osoby powołane do spadku po byłym właścicielu z mocy
testamentu lub ustawy. Państwo Sz. nabyli natomiast prawa do spadku po byłym
właścicielu wskutek umów cywilnoprawnych.
Wojewoda XXXXXX wskazał nadto, że jako podstawę prawną uchwały wskazano
art. 37 ust. 2 pkt 3 u.g.n., stanowiący, iż nieruchomość może być zbywana bez
przetargu, jeżeli jej zbycie następuje na zasadach określonych w art. 68 ust. 1 pkt 2
u.g.n., tj. gdy sprzedaż następuje na rzecz osób fizycznych i prawnych, które prowadzą
działalność
charytatywną,
rozwojową,
wychowawczą
kulturalną,
lub
leczniczą,
oświatową,
sportowo-turystyczną
w
naukową,
celach
badawczo-
niezwiązanych
z
7
SKARGA KONSTYTUCYJNA
działalnością zarobkową. Ani z treści uchwały, ani z uzasadnienia tej uchwały nie wynika
– jak wskazał Wojewoda XXXXXXXXXX – aby nieruchomość była sprzedawana osobom
prowadzącym tego typu działalność. Wynika natomiast, że wskazana w uchwale Rady
Miasta nieruchomość jest nieruchomością zabytkową, przeznaczoną do sprzedaży po
zastosowaniu bonifikaty 50% wartości ustalonej przez rzeczoznawcę.
Wojewódzki Sąd Administracyjny (dalej: WSA) – postanowieniem z 7 lutego 2007
r.–
odrzucił
skargę
Włodzimierza
Sz.
na
rozstrzygnięcie
nadzorcze
Wojewody
XXXXXXXXXXXXXX ze względu na brak legitymacji skargowej autora skargi. W
uzasadnieniu WSA stwierdził, że stosownie do art. 98 ust. 3 ustawy o samorządzie
gminnym do wniesienia skargi na rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody uprawniona jest
gmina
lub
związek
międzygminny,
których
interes
prawny,
uprawnienie
albo
kompetencja zostały naruszone. Podstawę do wniesienia skargi stanowi uchwała lub
zarządzenie organu, który podjął uchwałę lub zarządzenie albo którego rozstrzygnięcie
nadzorcze dotyczy. Stanowisko to zostało potwierdzone w art. 98 ust. 3a ustawy o
samorządzie gminnym, traktującym o stosownym uprawnieniu przysługującym radzie
gminy. W ocenie WSA, obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa nie przewidują
możliwości wniesienia skargi na rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody przez inne podmioty
(osoby trzecie). Na poparcie swojego stanowiska WSA powołał szereg uprzednich
orzeczeń
sądów
administracyjnych.
Podkreślił
też
swoistość
postępowania
administracyjnosądowego jako dotyczącego oceny legalności rozstrzygnięcia nadzorczego
organu nadzorującego.
Naczelny Sąd Administracyjny (dalej: NSA), postanowieniem z 26 czerwca 2007
r., oddalił skargę kasacyjną skarżącego. W uzasadnieniu postanowienia NSA stwierdził,
że legitymację procesową do wniesienia skargi na rozstrzygnięcie organu nadzorczego
dotyczące gminy ma wyłącznie gmina bądź też związek międzygminny.
Zgodnie z art. 98 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym do postępowania w
sprawach dotyczących rozstrzygnięcia nadzorczego stosuje się odpowiednio przepisy o
zaskarżaniu do sądu administracyjnego decyzji w indywidualnych sprawach z zakresu
administracji publicznej, jednakże zawarte w tym przepisie odesłanie ograniczone jest
tylko do zaskarżenia rozstrzygnięcia organu nadzoru w sprawach nieuregulowanych w
ustawie o samorządzie gminnym. W tej sytuacji art. 98 ust. 3 ustawy o samorządzie
gminnym ma charakter regulacji szczególnej w stosunku do przepisów ustawy z dnia 30
sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr
153, poz. 1270, ze zm.; dalej: p.p.s.a.). Mając zaś na uwadze, że przepis ten wyłącza
dopuszczalność
wniesienia
skargi
na
rozstrzygnięcie
nadzorcze
wojewody
przez
jakikolwiek podmiot inny niż gmina bądź związek międzygminny (nawet wówczas, gdy
rozstrzygnięcie to dotyka interesu faktycznego tego podmiotu), skargę kasacyjną
należało oddalić.
8
SKARGA KONSTYTUCYJNA
TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
INFORMACJA O WARUNKACH WNOSZENIA DO TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO
SKARGI KONSTYTUCYJNEJ
1. Prawo do wystąpienia ze skargą konstytucyjną, zgodnie z art. 79 ust. 1
Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r., przysługuje każdemu, czyje konstytucyjne
wolności lub prawa zostały naruszone. Przepis ten określa równocześnie podstawowe
warunki
rozpoznania
takiej
skargi
przez
Trybunał
Konstytucyjny.
Szczegółowe
uregulowania odnoszące się do skargi konstytucyjnej zawiera ustawa z dnia 1 sierpnia
1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz. 552
i Nr 53, poz. 638 oraz z 2001 r. Nr 98, poz. 1070).
2. Skargę konstytucyjną może dla skarżącego sporządzić wyłącznie adwokat lub
radca prawny.
(Skargę konstytucyjną samodzielnie we własnej sprawie może sporządzić sędzia,
prokurator, notariusz, profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych).
3. Jeżeli skarżący, ze względu na sytuację majątkową, nie jest w stanie opłacić kosztów
sporządzenia skargi konstytucyjnej przez adwokata lub radcę prawnego, ma prawo
zwrócić się do sądu o ustanowienie dla niego adwokata lub radcy prawnego z
urzędu. Wniosek w sprawie o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu
należy złożyć do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania
skarżącego. W przypadku uwzględnienia tego wniosku, skarżący nie będzie ponosił
kosztów sporządzenia skargi konstytucyjnej.
4. Skarga konstytucyjna jest wolna od opłaty sądowej.
5. Przedmiotem skargi konstytucyjnej może być wyłącznie akt normatywny (ustawa,
rozporządzenie, zarządzenie itd.). Trybunał Konstytucyjny odmawia nadania biegu
9
SKARGA KONSTYTUCYJNA
skargom konstytucyjnym kierowanym wyłącznie na określone orzeczenie sądu czy
organu administracji. W skardze konstytucyjnej można kwestionować wyłącznie regulację
prawną, która była podstawą takiego orzeczenia.
6. W przypadku, gdy zakwestionowany akt normatywny utracił moc obowiązującą przed
złożeniem
skargi
konstytucyjnej
należy
wykazać,
że
wydanie
przez
Trybunał
Konstytucyjny orzeczenia o tym akcie jest konieczne dla ochrony konstytucyjnych
wolności i praw.
7. Trybunał Konstytucyjny rozpoznaje tylko takie skargi konstytucyjne, które związane
są z naruszeniem praw lub wolności określonych w Konstytucji RP, z wyłączeniem
spraw określonych w art. 56 Konstytucji (uzyskanie przez cudzoziemców prawa azylu lub
statusu uchodźcy).
8. Trybunał Konstytucyjny może rozpoznawać skargę konstytucyjną wyłącznie wówczas,
gdy skarżący wykorzystał już wszystkie, przysługujące mu w ramach postępowania
sądowego lub administracyjnego, środki zaskarżenia lub środki odwoławcze.
9. Skargę konstytucyjną należy złożyć do Trybunału Konstytucyjnego, po wyczerpaniu
drogi prawnej (zob. pkt 8), w ciągu 3 miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu
prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia (nie
wlicza się do tego okresu czasu trwania postępowania o ustanowienie pełnomocnika z
urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej - zob. pkt 3). Trybunał Konstytucyjny
nie rozpoznaje skarg wniesionych po upływie wymienionego wyżej terminu.
10. Do skargi konstytucyjnej należy dołączyć:

skargi
pełnomocnictwo do sporządzenia skargi konstytucyjnej (w przypadku
sporządzonej
przez
pełnomocnika
z
urzędu
należy
dołączyć
kopię
postanowienia sądu rejonowego o ustanowieniu takiego pełnomocnika oraz decyzji
organu samorządu adwokackiego lub radcowskiego wyznaczającą konkretnego
adwokata lub radcę prawnego pełnomocnikiem z urzędu); ponadto - w przypadku
osób prawnych - aktualny wyciąg ze stosownego rejestru;

kopię orzeczenia organu władzy publicznej, z którego wydaniem skarżący
łączy
naruszenie
przysługujących
mu
praw
lub
wolności
o
charakterze
konstytucyjnym;

kopię orzeczeń wydanych w związku z wyczerpaniem przez skarżącego
przysługujących mu środków odwoławczych lub środków zaskarżenia, łącznie z
orzeczeniem wydanym przez organ pierwszej instancji.
11. Skargę konstytucyjną wraz z załącznikami należy składać w 5 egzemplarzach.
10
SKARGA KONSTYTUCYJNA
TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
SKARGA KONSTYTUCYJNA
POWINNA BYĆ SPORZĄDZONA WEDŁUG NASTĘPUJĄCEGO SCHEMATU:

Informacje ogólne:
1) miejsce i data sporządzenia skargi konstytucyjnej;
2) imię i nazwisko skarżącego, a w przypadku skarżącego nie będącego osobą fizyczną
należy podać nazwę, osobę (osoby) upoważnioną do reprezentacji danego podmiotu oraz
określenie podstawy reprezentacji;
3) adres skarżącego;
4) imię i nazwisko pełnomocnika skarżącego;
5) adres kancelarii oraz nr wpisu na listę adwokatów lub radców prawnych.

Określenie przedmiotu skargi konstytucyjnej:
1) dokładne określenie zaskarżonego aktu normatywnego ze wskazaniem konkretnego
przepisu (lub przepisów), nazwy aktu, daty wydania oraz miejsca publikacji;
2) dokładne wskazanie przepisów Konstytucji RP, których naruszenie zarzuca się w
skardze konstytucyjnej.

Określenie podstaw skargi konstytucyjnej:
1) wskazanie orzeczenia organu władzy publicznej, z którym skarżący łączy naruszenie
przysługujących mu praw lub wolności konstytucyjnych (należy podać organ wydający
orzeczenie, datę wydania, sygnaturę sprawy);
2) wskazanie podmiotowych praw lub wolności o charakterze konstytucyjnym, których
naruszenie skarżący łączy z wydaniem orzeczenia określonego w pkt 1 wraz z podaniem
przepisów Konstytucji RP, z których prawa te lub wolności są wywodzone;
3) dokładne określenie tego, w jaki sposób orzeczenie, o którym mowa w pkt 1, prowadzi
do naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności skarżącego;
11
SKARGA KONSTYTUCYJNA
4) przedstawienie argumentów wskazujących na ostateczny charakter orzeczenia, o
którym mowa w pkt 1, a w szczególności, uzasadniających przekonanie, iż skarżący
wyczerpał przysługujące mu środki zaskarżenia lub inne środki odwoławcze;
5) podanie daty doręczenia skarżącemu orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie
będącej podstawą skargi konstytucyjnej;
6) w przypadku sporządzenia skargi przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu:
podanie daty złożenia przez skarżącego wniosku do sądu rejonowego o ustanowienie
pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej;
podanie daty doręczenia skarżącemu pisma informującego o tym, który adwokat lub
radca prawny został wyznaczony do sporządzenia skargi konstytucyjnej;
7) podanie argumentów przemawiających za tym, iż zakwestionowane w skardze
konstytucyjnej regulacje prawne stanowiły podstawę wydania orzeczenia, o którym
mowa w pkt 1.

Uzasadnienie
Uzasadnienie zarzutu niezgodności z Konstytucją, w tym dokładne określenie na
czym, zdaniem skarżącego, polega niezgodność zakwestionowanych regulacji
prawnych z będącymi przedmiotem skargi przepisami konstytucyjnymi.