Halitoza powszechna choroba jamy ustnej

Halitoza – powszechna choroba jamy ustnej
Pochodne chinoliny o aktywnoœci przeciwnowotworowej
Nr 7-8/2007
Dr n. med. Robert Gwinner
Specjalista laryngolog
Pediatryczne Centrum Zabiegowe Bielsko-Bia³a
Nieświeży oddech, czyli tzw. halitoza, to problem,
z którym wielu ludzi spotyka się na co dzień. To dość
powszechna przypadłość i dotyczy wielu osób, nawet
50% populacji. Wydawać by się mogło, że problem
jest błahy. Przyczyny tej dolegliwości są zazwyczaj
niegroźne i tylko w pojedynczych przypadkach nieświeży oddech jest oznaką poważnej choroby. Jednak
ta niezwykle kłopotliwa dolegliwość przeszkadza w
codziennym życiu, deprymuje i nie pozwala nawiązywać normalnych kontaktów. Nieświeży oddech stanowi często większy problem dla otoczenia niż dla
osoby dotkniętej tą przypadłością.
W Stanach Zjednoczonych zaliczono tą dolegliwość do chorób i nadano jej numer statystyczny.
Halitoza (inaczej: fetor ex ore, bad breath lub oral
malodor) rozumiana jest jako wyraźny, uporczywy,
często przez długie lata utrzymujący się nieprzyjemny zapach z ust. Jego źródłem są lotne związki chemiczne powstające najczęściej w obrębie jamy ustnej. Za powstawanie halitozy odpowiedzialne są bytujące tam bakterie.
Głównymi składnik
ami brzydkiego zapachu
składnikami
powierza wydychanego z jamy ustnej są lotne związki
siarki – przede wszystkim siarkowodór, merkaptan
metylu, siarczek dimetylu i dwutlenek siarki. Wymienione związki siarki są produktami beztlenowych bakterii (m.in. Fusobacterium i Actinomyces), które są
niezbędne w procesie trawienia. U ludzi z nieświeżym oddechem bakterie te występują w dużo większych ilościach. Przyczyny tego zjawiska nie są jeszcze dokładnie poznane.
Stwierdzono ponadto inne związki lotne, nie zawierające atomów siarki, które mogą być również
składnikami fetoris ex ore – kwasy tłuszczowe (propionowy, izpropionowy, masłowy, izomasłowy i walerianowy) oraz poliaminy (putrescyna, kadaweryna
i spermina) – wszystkie te związki są produktami bakteryjnej degradacji białek.
Większość przyczyn nieprzyjemnego zapachu
tkwi, jak już wspomniano, w jamie ustnej (około
90%)
90%). Wynika to z niezbyt dokładnej higieny zębów,
dziąseł i języka (bakterie mają pożywkę z resztek je-
!
Farmaceutyczny
Przegl¹d Naukowy
dzenia), albo z chorób uzębienia. Źródłem przykrego
zapachu mogą także być ubytki próchnicowe (niewyleczone dziury w zębach), zgorzel miazgi, psujące się
pozostawione korzenie zębów, zapalenie dziąseł i przyzębia (np. śluzówki), grzybica jamy ustnej, nalot na
tylnej części języka, owrzodzenia, przetoki oraz porowate, czyli zużyte, protezy akrylowe, których niestety
nie można dokładnie wyszorować.
Nieświeży oddech to skutek palenia papierosów,
nadużywania alkoholu, zażywania niektórych leków
(odwadniających i przeciw nadciśnieniu tętniczemu),
które wysuszają gardło i usta oraz hamują wydzielanie śliny.
Niekiedy przykry zapach z ust jest skutkiem gdy
zbyt długiego przebywania w zadymionych czy w klimatyzowanych pomieszczeniach.
W tabeli zawarto najczęstsze przyczyny halitozy –
jama ustna.
Tabela.
Najczęstsze przyczyny halitozy – jama ustna.
Większość przyczyn tkwi w jamie ustnej, są to np.:
• niedokładne mycie zębów, dziąseł i języka;
• choroby uzębienia (ubytki próchnicowe, zgorzel miazgi, psujące się pozostawione korzenie zębów),
• bakteryjne zapalenie dziąseł i przyzębia,
• grzybica jamy ustnej (tego typu zakażenia pojawiają się
po kuracji antybiotykowej albo wtedy, kiedy układ odpornościowy jest osłabiony, np. po chorobie, przy braku witamin, w okresach szczególnego przemęczenia),
• nalot na tylnej części języka,
• owrzodzenia i przetoki w jamie ustnej,
• zużyte, porowate protezy, których oczyszczenie jest
trudne,
• zmniejszony dopływ śliny i wysychanie śluzówek: oddychanie przez usta, przebywanie w klimatyzowanych
pomieszczeniach, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, zażywanie niektórych leków (np. odwadniających, psychotropowych), które wysuszają gardło i usta
oraz hamują wydzielanie śliny,
• czosnek, cebula (poza obecnością w ustach, substancje zapachowe zawarte w czosnku i cebuli są też wchłaniane w jelitach i wydychane przez płuca).
Halitoza – powszechna choroba jamy ustnej
Wśród innych przyczyn halitozy należy wymienić
yngologiczne (nieżyt nosa, zatok, garlaryngologiczne
schorzenia lar
dła lub migdałków), choroby płuc (ropne zapalenie
oskrzeli, rozstrzenie oskrzeli, zapalenie płuc, ropień
płuc), a także choroby gastrologiczne (choroba wrzodowa, ostre nieżyty żołądka, zespół złego wchłaniania).
Aby mieć problemy z nieświeżym oddechem niekoniecznie trzeba chorować, często wystarczą nieprawidłowe przyzwyczajenia. Na przykład przejadanie się
sprawią, że wypełniony żołądek uciska na przeponę,
przez co do przełyku uwalniają się kwaśnie soki trawienne, zatruwające oddech.
Taki objaw dają również niektóre choroby nerek
oraz cukrzyca
cukrzyca. Nieprawidłowy poziom cukru powoduje powstanie tzw. kwasicy, a gazy o specyficznym
zapachu acetonu pojawiają się w powietrzu wydychanym), choroby wątroby
wątroby,, mocznica zaburzając wydalanie z organizmu produktów przemiany białkowej
takich, jak mocznik, czy rozpadające się nowotwor
nowotworyy .
Innym źródłem przykrego zapachu może być intensywna lub nieregularna praca hormonów
hormonów. Może
ona przyspieszać wytwarzanie bakterii w ustach, dlatego przykry zapach pojawia się u niektórych kobiet w okresie menopauzy lub przed miesiączką.
Leczenie halitozy jest sk
uteczne tylk
o wtedy
skuteczne
tylko
wtedy,,
gdy usuwa przyczyny
przyczyny. Należy zatem zalecić zadbanie
przede wszystkim o jamę ustną oraz wizytę u stomatologa. Likwidacja próchnicy, usunięcie korzeni zębów i kamienia nazębnego, wyleczyć zapalenie dziąseł i przyzębia. Pamiętać należy o systematycznej i
dokładnej higienie jamy ustnej. Podstawą jest dokładne oczyszczanie zębów oraz przestrzeni międzyzębowych (nitka dentystyczna). Pamiętać też należy o czyszczeniu języka. Nagromadzone na języku bakterie produkują wspomniane już lotne związki siarkowe. Zbierają się one w niteczkowatych brodawkach w tylnej
części języka, dlatego też dla niektórych szczotkowanie jest trudne do zaakceptowania ze względu na odruch wymiotny.
Jeśli halitoza utrzymuje się nadal, należy wykluczyć ewentualne inne choroby. Lekarz po ustaleniu
przyczyny podejmie leczenie choroby, która powoduje przykry zapach z ust (np. leczenie chorób żołądka,
gardła, migdałków czy też płuc).
Na rynku medycznym jest wiele preparatów (płyny, tabletki), które farmaceuta może polecić pacjentowi z problemem nieświeżego oddechu. Warto zwrócić uwagę na suplement diety na bazie soli cynku
organicznego
organicznego. Cynk organiczny zawiera chelatowy
związek cynku, który ma unikalną zdolność do łączenia się ze związkami zawierającymi siarkę. Własności
!"
Farmaceutyczny
Przegl¹d Naukowy
Nr 7-8/2007
tej nie posiadają nieorganiczne związki cynku.
Sole cynku nie tylko uzupełniają dietę w cynk, ale
także poprzez wejście w reakcję ze związkami siarki
odpowiedzialnymi za przykry zapach pomagającym
likwidować przyczynę powstawania nieświeżego oddechu. Skutecznie obniżają poziom lotnych związków
siarki i hamują ich powstawanie. Warto również wspomnieć, iż cynk organiczny jest nietoksyczny i może
być stosowany długotrwale. Omawiany suplement nie
dość, że powoduje odkładania się kamienia nazębnego, to przeciwdziała mechanizmom adsorpcyjnym
i hamuje aktywność enzymów biorących udział w powstawaniu płytki nazębnej. Nadto cynk nie powoduje przebarwień, ani nalotu na zębach. Nie wpływa
również szkodliwie na śluzówkę.
Zasadność zastosowania cynku organicznego
w halitozie potwierdzono w badaniu
badaniu, w którym porównano użycie cynku organicznego w postaci tabletek do ssania 7 mg (3 razy dziennie przez 21 dni)
w stosunku do płukanki 0,1% chlorheksydyny (2 razy
dziennie przez 14 dni). Dowiedziono szybką poprawę, która była obserwowana nawet do 6 miesięcy od
momentu zaprzestania przyjmowania preparatu. Wykazano również, że halitoza jest dolegliwością przewlekła wymagającą długiego stosowania odpowiednich preparatów.
u, tj. 47% proJedna tabletka zawiera 7 mg cynk
cynku,
cent realizacji dziennego zalecanego spożycia. Zaleca
się 2 – 3 tabletki dziennie ssać po posiłku. Po przyjęciu tabletki najlepiej nie pić płynów i nie jeść przez
30 minut.
Z niefarmakologicznych metod pomocne może
się okazać żucie gumy lub bezcukrowe cukierki (pobudzają wydzielanie śliny). Można zjeść kawałek jabłka lub pomarańczy, by śliny było więcej i dzięki temu
drobnoustroje zostaną wypłukane z ust. Można płukać usta wodą lub specjalnymi płukankami. Przy odczuwaniu suchości w ustach, należy pić więcej wody.
Rzucenie palenia papierosów przyniesie wiele korzyści dla zdrowia, nie tylko poprawę w zakresie zapachu z ust. Unikanie spożywania produktów o przykrym zapachu oraz alkoholu również ma pozytywny
wpływ na walkę z nieświeżym oddechem.
Gdy nieświeży oddech pojawia się nagle i bez konkretnej przyczyny lub nie ustępuje po zmianie nawyków, przyjmowaniu suplementów diety oraz dokładnej higienie jamy ustnej farmaceuta winien zalecić
arza
pacjentowi wizytę u lek
lekarza
arza, który zdiagnozuje przyczynę oraz zastosuje odpowiednie leczenie.
Piœmiennictwo u autora