Cement romański – czyli z czego Kraków zbudowano Łukasz Bratasz

Cement romański – czyli z czego Kraków zbudowano
Łukasz Bratasz
Kraków powszechnie kojarzy się z zabytkami
okresu średniowiecza, renesansu czy baroku.
Tymczasem na architekturze miasta w największym stopniu odcisnęły się czasy tzw. autonomii
galicyjskiej czyli lata 1860 –1918. Był to okres
szybkiego rozwoju Krakowa i prowadzonego na
szeroką skalę ruchu budowlanego. Powstają
monumentalne gmachy użyteczności publicznej
i okazała zabudowa mieszkaniowa, których elewacje ozdabiano formami architektonicznymi
i rzeźbiarskimi, naśladującymi wielkie style minionych epok. O ile styl dekoracji nawiązywał do
przeszłości, technologia wytwarzania elementów dekoracyjnych była na wskroś nowoczesna.
Jej podstawa było nowe spoiwo cementowe
– cement romański, wynalazek rewolucji przemysłowej XIX wieku. Wprowadzony na masową
skalę materiał określa do dziś wygląd pojedynczych budynków, ulic oraz przestrzeni miejskiej.
Po I Wojnie Światowej zanika produkcja i stosowanie cementów romańskich, wypieranych
przez nowsze ce¬menty portlandzkie. Cement
romański przez kilka dziesięcioleci pozostaje
bardziej nietypowych.
nieznany zarówno konserwatorom jak i materiałoznawcom.
Dopiero w ostatnim dziesięcioleciu podjęto
wysiłki nad przywróceniem wytwarzania cementu romańskiego i jego zastosowaniem do
konserwacji zabytków architektury. W trakcie
wykładu przedstawimy historię i rolę cementu romańskiego dla Krakowa jak i architektury
innych miast europejskich. Zademonstrujemy
praktycznie niezwykłe cechy tego materiału
odróżniające go od innych rodzajów spoiw tj.
piękny, ciepły kolor, krótki czas wiązania i wysoką wytrzymałość przy znacznej porowatości.
Wyjaśnimy, jak przebiegające podczas jego
uwodnienia reakcje chemiczne prowadzą do
niezwykłych cech zapraw. Wykażemy, dlaczego cement romański jest materiałem znacznie
bardziej ekologicznym niż cement portlandzki.
A już na koniec, pokażemy jak nauka poprzez
realizowane w Instytucie projekty badawcze
doprowadziła do odtworzenia technologii jego
wytwarzania i wprowadziła ten materiał do
praktycznej konserwacji krakowskich zabytków.
[WYKŁAD]
barwna wersja ulotki dostępna na www.ik-pan.krakow.pl