Ocena programu wyborczego Platformy Obywatelskiej ,,Polska

Ocena programu wyborczego Platformy Obywatelskiej ,,Polska Przyszłości”
w zakresie OCHRONY ZDROWIA
Hasło programowe Platformy Obywatelskiej w obszarze opieki zdrowotnej to ,,Dostępna i
nowoczesna ochrona zdrowia”.
Program opiera się na 4 priorytetach, które brzmią:
1) ,,Poprawimy dostępność leczenia i opieki dla dorosłych i dzieci.
Chcemy służyć potrzebującym poprzez likwidację barier medycznych, organizacyjnych i
środowiskowych.
2) Zwiększymy dostępność nowoczesnego leczenia bez względu na miejsce zamieszkania dla
dorosłych i dzieci poprzez uruchomienie nowatorskich możliwości telekonsultacji.
3) Wzmocnimy ochronę praw pacjentów i ułatwimy im dostęp do informacji o leczeniu i korzyściach wynikających z ustawy o prawach pacjenta.
4) Położymy większy nacisk na profilaktykę zdrowotną. Łatwiej, taniej, szybciej i skuteczniej jest
zapobiegać, niż leczyć”.
Powyższe priorytety nie poparte żadnymi konkretnymi rozwiązaniami ani gwarancją środków
finansowych na ich realizację. Nawet jeśli niektóre z nich są słuszne, nie są poparte rzetelną
diagnozą potrzeb, co OPZZ podkreśla w swoich stanowiskach.
Od lat brakuje spójnej strategii reformy ochrony zdrowia, a ostatnie lata demontowania
systemu, zarówno w kontekście organizacyjnym jak i finansowym wskazały, że zdrowie nie
jest traktowane priorytetowo przez władze publiczne.
Szczegółowe postulaty wyborcze PO i ich ocena:
Postulat: WZROST WYDATKÓW NA ZDROWIE poprzez:
możliwość
dodatkowych
ubezpieczeń
w
formie
dobrowolnej,
bez
ograniczenia
dostępności do świadczeń osób już z nich korzystających
wprowadzenie ubezpieczenia pielęgnacyjnego, którego celem będzie wsparcie opieki nad
seniorami w warunkach domowych, ośrodków dziennych i stacjonarnych
wprowadzenie elastycznych wariantów wyboru dodatkowych ubezpieczeń w formie
abonamentów i ubezpieczeń wzajemnych, przy gwarancji pozycji pacjenta pozostającego
wyłącznie w sektorze publicznym.
Komentarz:
Program PO wskazuje, że w 2014 roku wydatki Narodowego Funduszu Zdrowia na
świadczenia zdrowotne były aż o 26 mld złotych większe niż w 2007 roku, a w przypadku
chorób onkologicznych poziom wydatków wzrósł trzykrotnie. Wzrost ten jednak nie
przekłada się w żaden sposób na dostępność pacjentów do świadczeń, a to jest miernikiem
skuteczności leczenia.
1
Dostępność do świadczeń zdrowotnych, mierzona m.in. czasem oczekiwania na ich
udzielenie, znacznie się pogorszyła w porównaniu z dwoma ostatnimi latami. Dysproporcje te
są szczególnie widoczne na poziomie regionalnym i wskazują na społeczne nierówności w
zdrowiu. Realizacja pakietu onkologicznego w wielu elementach okazała się znaczącym
utrudnieniem do tego stopnia, że konieczna była jego nowelizacja już po kilku miesiącach od
wdrożenia, pomimo niekwestionowanej słuszności jego wprowadzenia.
Pomimo ponad 70 mld w NFZ planowanych na 2016 rok oraz ponad 6 mld z budżetu
państwa – nie przekłada się to na jakość i szybkość leczenia. Brakuje konkretów organizacji
czy źródeł finansowania systemu oraz transparentnego przepływu środków finansowych.
Nawet kolejne sprawozdania Najwyższej Izby Kontroli wskazują na nieracjonalność
wydatkowania pieniędzy przeznaczanych na ochronę zdrowia.
O dodatkowych ubezpieczeniach zdrowotnych PO wspomina od lat, ale wciąż brakuje
konkretów. OPZZ jest za ich wprowadzeniem, ale pod wieloma warunkami w tym
najważniejszego - bez ograniczenia dostępności do świadczeń osób już z nich korzystających.
Trudno jest na tym etapie pozytywnie ocenić ten postulat, gdyż praktyce może okazać się, że
publiczny płatnik będzie finansował najcięższe i najdroższe procedury, a ubezpieczyciele
prywatni – oferować najbardziej opłacalne. Zresztą już teraz istnieje system dodatkowych
ubezpieczeń zdrowotnych. Brakuje więc konkretów czy nastąpi ,,podział” zdrowotnej składki
obowiązkowej i przekazana jej część na ubezpieczenie dodatkowe czy też będzie to
dodatkowa składka fakultatywna. Podobnie uwaga dotyczy postulatu wprowadzenia
ubezpieczenia pielęgnacyjnego, który uważamy za słuszny, ale nie poparty żadnymi
konkretami ani wyliczeniami finansowymi.
Brakuje także wprost wskazania, do jakiego poziomu finansowania jako kraj dążymy.
Postulat: SKUTECZNA PROFILAKTYKA
skuteczne programy profilaktyczne dla każdej grupy wiekowej
opieka stomatologiczna w przedszkolu i szkole
poszerzenie listy szczepień u dzieci finansowanych z pieniędzy publicznych
Komentarz:
Programy polityki zdrowotnej i profilaktyka to bardzo ważne elementy medycyny
prewencyjnej. Niestety, niejednokrotnie priorytet ten nie znajduje uzasadnienia w
planowanym finansowaniu programów polityki zdrowotnej np. w roku bieżącym w projekcie
ustawy budżetowej jest spadek finansowania na poziomie około 30%. Z jednej strony
wskazuje się, że są to ważne narzędzia profilaktyki państwa, wynikające z rozpoznanych
potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia obywateli, z drugiej nie zapewnia się priorytetowego ich
finansowania ani monitorowania realizacji programów profilaktycznych. Dobrze, byłoby
wskazać jakie programy, w jakich zakresach wiekowych i na jakim poziomie będą finansowane
(czy już te realizowane, czy nowe?).
2
Opieka stomatologiczna w szkołach to postulat podnoszony przez OPZZ od lat – częściowo
już wdrażany w niektórych regionach poprzez kontraktowanie przez NFZ tych świadczeń.
Niestety, brakuje rozwiązania systemowego i właściwej wyceny stomatologii dziecięcej, a
program nic o tym nie wspomina.
Poszerzenie listy szczepień u dzieci finansowanych z pieniędzy publicznych jest od dawna
oczekiwany przez rodziców – dziś większość szczepionek (np. przeciw pneumokokom,
rotawirusom itp.) jest niemałym kosztem ponoszonym przez rodziców z własnej kieszeni.
Wskazane jest doprecyzowanie listy szczepień o te najbardziej wskazane dla rozwoju dziecka.
Postulat: SPRAWNY SYSTEM OPIEKI NAD PACJENTEM oraz ROZWÓJ INNOWACYJNEJ
TECHNOLOGII w MEDYCYNIE I FARMACJI
wprowadzenie systemu obiektywnego wsparcia w obszarze nowych, niestandardowych
terapii
rozwój systemów informatyzacji i cyfryzacji oraz telekonsultacje to narzędzie do wzrostu
dostępności pacjentów do specjalistycznych konsultacji i leczenia
Komentarz:
Propozycje innowacyjności i ,,sprawności” systemu opieki zdrowotnej nie są poparte żadnymi
konkretami, a wskazywanie, że telekonsultacje są efektywnym narzędziem dostępności
pacjentów do specjalistycznych konsultacji i leczenia to dowód totalnej ignorancji potrzeb
pacjenta w systemie. Ponadto postulat opiera się na założeniu, że istnieje sprawny system
informatyczny usprawniający wymianę danych pomiędzy świadczeniodawcami a Funduszem.
Niestety, nadal jest one w fazie modernizacji, zwłaszcza, że od momentu zaistnienia danego
zdarzenia medycznego do pozyskania przez Fundusz odpowiednich danych i ich
przeanalizowania wciąż upływa wiele czasu. Wielu świadczeniodawców nie ma sprawnego
systemu informatycznego stąd opieranie dostępności na informatyzacji jest co najmniej
nietrafione.
Postulat: GODNOŚĆ CHOREGO i JEGO POCZUCIE BEZPIECZEŃSTWA
wzmocnienie gwarancji respektowania praw pacjentów i regularna ocenę poziomu
zadowolenia chorych z leczenia
zwiększenie dostępności opieki psychologicznej
uzupełnienie programów kształcenia przed- i podyplomowego lekarzy i personelu
medycznego
Komentarz:
Co do zasady w praktyce, niestety większość praw pacjentów nie jest przestrzegana.
Świadczą o tym corocznie przedstawiane przez Rzecznika Praw Pacjenta sprawozdania. Wciąż
jest niski poziom świadomości społecznej na temat praw pacjenta, nawet w zakresie
wnoszenia sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza. Ponadto dla pacjentów jest
niejasny podział kompetencji poszczególnych instytucji odpowiedzialnych za funkcjonowanie
3
systemu ochrony zdrowia. Nie wiadomo więc na czym miałaby polegać gwarancja
respektowania praw pacjentów, o czym mówi program PO. Zauważalne na przestrzeni lat jest
niewdrażanie przez podmioty lecznicze, w których działalności Rzecznik stwierdził naruszenie
praw pacjenta, opinii lub wniosków co do sposobu załatwiania sprawy. Stąd należałoby
wzmocnić funkcję rzeczników praw pacjentów na poziomie każdej jednostki ochrony zdrowia.
Opieka psychologiczna jest istotna, ale brak jej szczegółów odnośnie finansowania.
Godność chorego to także opieka paliatywna czy hospicyjna – wiele niedociągnięć w
tym obszarze wskazują także kolejne raporty NIK. Opieka tego rodzaju znajduje coraz większe
zapotrzebowanie ze względu na model rodziny i demografię, stąd szczególnie ważne jest
zauważenie tego obszaru w strategicznych kierunkach opieki nad pacjentem.
Postulat: DOSTĘP DO SPECJALISTYCZNEGO LECZENIA
rozwijanie systemu ratownictwa medycznego
podniesienie rangi szpitali akademickich i instytutów
dokończenie procesu informatyzacji ochrony zdrowia (m.in. e-skierowanie oraz e-receptę)
Komentarz:
OPZZ od lat podtrzymuje postulat zachowania państwowego charakteru Państwowego
Ratownictwa Medycznego, ze względu na misję i charakter tej służby nie można jej
komercjalizować, co niestety ma miejsce w praktyce. Systematyczny wzrost nakładów,
podnoszenie
standardów
wykonywania
zawodu
ratownika
medycznego
i
innych
pracowników systemu czy też działania na rzecz szybkości funkcjonowania w szczególności
zespołów ratownictwa medycznego – to kolejne kroki na rzecz ,,udoskonalania” tego działu
ochrony zdrowia. Postulat o rozwijaniu systemu jest zbyt ogólny.
O alarmującej kondycji i sytuacji finansowej wielu instytutów naukowo – badawczych
czy szpitali klinicznych, OPZZ przypomina od lat. To szczególne jednostki, o wysokim
poziomie referencyjności, które powinny liczyć na szczególną pomoc państwa, także
finansową. Obecnie wciąż wiele z nich jest bardzo zadłużonych, odbija się to na dostępności,
działalności dydaktycznej i jakości świadczonych usług. Stąd, nie wiadomo na czym miałoby
polegać podniesienie rangi szpitali akademickich i instytutów – to hasło należy odebrać jako
kolejną obietnicę.
Dostępność do specjalistów jest słabym ogniwem systemu ochrony zdrowia - hasło ,,lepszego
dostępu do specjalistycznego leczenia” powinno uwzględnić przynajmniej częściowe
zniesienie limitów na najbardziej deficytowe specjalności.
Postulat: DOBRZE WYKSZTAŁCONA i PRZYJAZNA KADRA MEDYCZNA
więcej przyjęć na studia medyczne
wprowadzenie kilkuletnich stypendiów dla lekarzy i pielęgniarek, uwarunkowane ich
pozostaniem w kraju przez 5 lat po studiach
wprowadzenie zawodu asystenta lekarza
4
kontynuacja rozpoczętej podwyżki płac dla pielęgniarek i położnych, stopniowo rozszerzana
w kolejnych latach o podwyżki dla pielęgniarek podstawowej opieki zdrowotnej, pracowników powiatowych stacji sanitarno - epidemiologicznych, ratowników medycznych,
diagnostów laboratoryjnych i pozostałych pracowników medycznych.
Komentarz:
OPZZ od lat postuluje o systematyczny wzrost wynagrodzeń w ochronie zdrowia dla
wszystkich, a nie wybranych grup zawodowych. Zwracaliśmy także uwagę, że pracownicy
sfery budżetowej w ochronie zdrowia, w szczególności inspekcji sanitarnej od kilku lat mają
zamrożone płace, czego efektem są żenująco niskie wynagrodzenia. Problemem jest także
rozwarstwienie płacowe pomiędzy poszczególnymi grupami zawodowymi w ochronie
zdrowia czego efektem jest ich antagonizowanie. Stąd postulat systematycznego wzrostu
wynagrodzeń dla większości, a nie wybranych, grup zawodowych w ochronie zdrowia jest
jednym z najistotniejszych w całym przedstawionym Programie.
Propozycje zwiększenia limitów przyjęć na studia medyczne i innych zachęt dla
pracowników są od lat przypominanymi przez OPZZ, choć wciąż brakuje kompleksowego
oszacowania potrzeb kadrowych systemu opieki zdrowotnej, zapewniających poziom
zatrudnienia, nie tylko zawodów medycznych ale wszystkich pracujących w ochronie zdrowia.
Należy zagwarantować środki finansowe na ten cel oraz kontynuować finansowanie
rezydentur i staży. Program nie odnosi się do konieczności realizacji ustawowego obowiązku
utworzenia Systemu Monitorowania Kształcenia Pracowników Medycznych.
W
kwestiach
pracowniczych
–brakuje
dostrzeżenia
wzrastającej
plagi
umów
,,śmieciowych” i zmuszania pracowników do zmiany umów o pracę na niekorzystne umowy
cywilnoprawne lub samozatrudnienie, co jest szczególnie naganne w ochronie zdrowia. O tym
zjawisku alarmują corocznie kontrole Państwowej Inspekcji Pracy, a raporty europejskie
pokazują, że pracownicy medyczni są najbardziej przepracowani w Europie. Takie warunki
pracy to przyzwolenie społeczne na zagrożenie bezpieczeństwa zdrowotnego pacjentów.
Należy zauważyć, że zmiany organizacyjno – prawne wielu placówek ochrony zdrowia
na spółki – to najczęściej stosowana formy obniżenia kosztów ich działalności, czego
konsekwencją są patologiczne formy zatrudnienia. W ochronie zdrowia ten obszar spraw
pracowniczych powinien być przedmiotem szczególnej uwagi, w konsekwencji bowiem
stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa zdrowotnego pacjentów.
Program powinien być uzupełniony o cały pakiet spraw pracowniczych.
Postulat: KOMPLEKSOWA OPIEKA NAD OSOBAMI STARSZYMI
zwiększenie liczby specjalistów w dziedzinie geriatrii
wdrożenie telekonsultacji geriatrycznych seniorów
wprowadzenie
do
świadczeń
finansowanych
przez
NFZ
pakietu
nowych
badań
profilaktycznych tzw. ,,bilansu seniora”
rozwój instytucjonalnych nowych form opieki nad seniorami tj. placówki opiekuńczo pielęgnacyjne, dzienne domy opieki medycznej, mobilną opieka zdrowotna.
5
Komentarz:
OPZZ od lat wskazuje na potrzeby w zakresie opieki medycznej i pomocy społecznej dla
seniorów. Dlatego za słuszne, choć niewystarczające są postulaty zwiększenia liczby
geriatrów, brakuje rzetelnej diagnozy co do skali i potrzeb w tym zakresie. Choć geriatria jest
priorytetową dziedziną medycyny, specjalność ta nie doczekała się dotąd zdefiniowanego
miejsca w systemie opieki zdrowotnej.
Warto przypomnieć, że wielokrotnie Najwyższa Izba Kontroli apelowała do Ministra
Zdrowia o niewystarczające działania w zakresie opieki medycznej nad osobami w podeszłym
wieku - podstawowym i wyjściowym dokumentem z którego należy czerpać powinien być
program Długofalowej Polityki Senioralnej w Polsce na lata 2014–2020.
Zupełnie chybionym pomysłem jest wdrożenie telekonsultacji geriatrycznych seniorów,
z uwagi na specyfikę tej grupy pacjentów (trudności informatyczne) jak i wielochorobowość
występująca z racji wieku. Brakuje wskazania, z jakich środków będzie finansowy rozwój
instytucjonalnych nowych form opieki nad seniorami, to powinno być także poparte rzetelną
analizą potrzeb, która leży w gestii zarówno organizatora systemu, jak i płatnika świadczeń.
Wprowadzenie
do
świadczeń
finansowanych
przez
NFZ
pakietu
nowych
badań
profilaktycznych tzw. ,,bilansu seniora” jest dobrym ale prawdopodobnie trudnym w realizacji
pomysłem z uwagi na występującą u osób starszych wielochorobowość, jak też
nieprzygotowanie płatnika do rozliczania tego rodzaju świadczeń.
Postulat: ZAPEWNIENIE ZDROWEGO ROZWOJU DZIECI i MŁODZIEŻY
wzmocnienie opieki pediatrycznej w przedszkolu i szkole
zwiększenie wydatków na profilaktykę i opiekę medyczną dla najmłodszych
Komentarz:
Powyższe postulaty są słuszne ale niewystarczające i nie poparte żadnymi konkretami.
Dane GUS jak i raporty o stanie zdrowia dzieci (np. UNICEF) wskazują na wzrastający
procent dzieci, u których występują długotrwałe problemy zdrowotne. Stąd wzmocnienie
profilaktyki jest niewystarczającym działaniem, potrzeba działań systemowych. Istotnym
wyznacznikiem jakości i dostępności opieki zdrowotnej dzieci jest liczba lekarzy pediatrów, a
ta sukcesywnie maleje. Stąd jednym z działań powinno być wzmocnienie kształcenia lekarzy w
tej specjalności. W praktyce występuje wiele naruszeń dotyczących udzielania świadczeń,
poprzez niezapewnienie w oddziałach dziecięcych wymaganej kadry lekarskiej (pediatrów).
Wiele postulatów co do wzmocnienia opieki medycznej nad dziećmi kierował do
Ministra Zdrowia Rzecznik Praw Dziecka – w tym względzie dobrze byłoby je realizować.
Najważniejsze z nich to: stworzenie zintegrowanego systemu monitorowania losów małego
dziecka w systemie ochrony zdrowia, zmiana wyceny świadczeń ogólnostomatologicznych i
psychiatrycznych dla dzieci i młodzieży oraz wyodrębnienie z koszyka świadczeń
gwarantowanych świadczeń skierowanych do dzieci oraz zwiększenie dostępności dzieci i
młodzieży do lekarza psychiatry. Program nie wspomina o tych kierunkach, a są to działania
systemowe i możliwe do wdrożenia.
oprac. Renata Górna OPZZ, 16 września 2015r.
6