EUROPEJSKIE FORUM NOWYCH IDEI 2015

EUROPEJSKIE FORUM NOWYCH IDEI 2015
Panel, piątek, 1 października 2015, 17:30–19:00
Partner: MEDEF/BDI/LEWIATAN
Szanse i wyzwania transatlantyckiego partnerstwa

Negocjowanie TTIP: na jakim jesteśmy etapie?

Podpisywać TTIP czy nie podpisywać? Szanse wynikające z porozumienia i zagrożenia
związane z nieprzystąpieniem do partnerstwa

Jak małe i średnie przedsiębiorstwa mogą korzystać z TTIP?
Negocjowanie TTIP: na jakim jesteśmy etapie?
Transatlantyckie Partnerstwo w dziedzinie Handlu i Inwestycji budzi wiele emocji – pozytywnych ze
strony tych, którzy wierzą, że TTIP doprowadzi do wzrostu gospodarczego i zwiększy zatrudnienie,
oraz negatywnych ze strony osób, które postrzegają umowę jako zagrożenie dla standardów,
bezpieczeństwa zatrudnienia, warunków pracy i ochrony danych osobowych, a nawet jako zagrożenie
dla zarządzania gospodarczego. W tym kontekście rozpaczliwie wręcz potrzebujemy odpowiedzialnej i
neutralnej dyskusji na temat gospodarczych skutków zawarcia TTIP. Spójrzmy prawdzie w oczy – nie
wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej skorzystają na podpisaniu porozumienia. Tylko
szersze spojrzenie pozwala jednak na prawidłową analizę wszystkich za i przeciw co do zawarcia TTIP.
Podpisywać TTIP czy nie podpisywać? Szanse wynikające z porozumienia
i zagrożenia związane z nieprzystąpieniem do partnerstwa
Europejska Rada Stosunków Międzynarodowych (ECFR) zwraca uwagę1:
Europejska Rada Stosunków Międzynarodowych, A Fresh Start for TTIP, Policy Brief, luty 2015 roku,
Londyn
1
Najpoważniejsze badania dotyczące TTIP wskazują, że skutki makroekonomiczne podpisania
porozumienia będą w UE stosunkowo niewielkie. Przewidywany wzrost PKB Unii wyniesie między 0,1%
a 0,5% w zależności od zakresu traktatu.
Państwa członkowskie UE tworzą już wspólny rynek, dzięki czemu korzystają z ułatwionego dostępu
do rynków pozostałych krajów Unii. Podpisanie TTIP odebrałoby im część relatywnej przewagi na
rynku unijnym nad konkurentami ze Stanów Zjednoczonych.
Wpływ porozumienia na poszczególne sektory gospodarki będzie różny. Na pewno skorzysta na nim
unijny przemysł samochodowy, chemiczny i farmaceutyczny oraz wytwórcy produktów z drewna i
papieru. Producenci m.in. maszyn elektrycznych, metalu i produktów metalowych oraz przemysł
lotniczy i kosmonautyczny najprawdopodobniej na porozumieniu stracą.
Europejski sektor usług (tj. działalność ubezpieczeniowa, budownictwo, usługi dla biznesu i usługi
finansowe) również powinny zyskać na TTIP dzięki zwiększeniu produkcji i eksportu.
Podpisanie traktatu pociągałoby za sobą zniesienie taryf celnych na produkty rolne, co byłoby z
korzyścią dla europejskiego rolnictwa. Jednocześnie jednak obniżyłby się poziom ochrony. Szacuje się,
że wartość eksportu w ramach Unii zmalałaby o ponad 2%, zaś całkowity spadek wartości dodanej
netto w rolnictwie może wynieść 0,5%. Najsilniej dotknęłoby to produktów takich jak wołowina,
alkohol etylowy, drób i zboża. Z drugiej strony mogą się zwiększyć możliwości eksportu dóbr takich jak
nabiał, produkty przetworzone (w tym wino i alkohole) oraz, pod pewnymi warunkami, cukier i
biopaliwa typu biodiesel.
Jak małe i średnie przedsiębiorstwa mogą korzystać z TTIP?
Wpływ TTIP na gospodarki narodowe będzie też zależał od roli, jaką odgrywają w nich małe i średnie
przedsiębiorstwa. Tradycyjne umowy handlowe koncentrowały się na ograniczaniu ceł, na czym miały
skorzystać duże firmy.
Małe i średnie przedsiębiorstwa nie zyskają raczej na obniżce ceł ze względu na ograniczone środki i
niewielkie doświadczenie w zakresie np. zagranicznych regulacji czy wymogów rejestracyjnych. To one
jednak najbardziej skorzystałyby na zmniejszeniu barier pozataryfowych, co ułatwiłoby im dostęp do
amerykańskiego rynku.
Wpływ TTIP na poszczególne państwa członkowskie UE będzie zależał od:
o
struktury danej gospodarki oraz stopnia protekcjonizmu wobec konkretnych towarów
eksportowych. Zasadniczo państwa członkowskie, których eksport dotyczy głównie towarów
obłożonych wysokim cłem, skorzystają bardziej niż te, które eksportują głównie produkty
nisko oclone. Stosunkowo często do tej pierwszej grupy zaliczają się państwa „nowej Unii”.
Przykładowo średnie stawki celne w przypadku eksportu pościeli z Portugalii do Stanów
Zjednoczonych wynoszą ponad 4,6% (a mogą wynieść nawet 20%!), zaś ze Słowenii – 0,66%
o
wielkości wywozu: państwa, które eksportują do Stanów Zjednoczonych więcej, w większym
stopniu skorzystają na traktacie. Dosyć często nowe państwa członkowskie eksportują do USA
mniej niż kraje „starej Unii”, np. Irlandia eksportuje do Stanów Zjednoczonych ponad 20%
produktów, podczas gdy dla Łotwy, Bułgarii czy Słowenii odsetek ten wynosi niecałe 2%
o
komplementarności handlu z USA: kraje produkujące towary i usługi importowane przez Stany
Zjednoczone mają większą szansę skorzystać na zawarciu porozumienia
o
substytucyjności handlu: kraje eksportujące produkty i usługi niszowe mają szansę na zysk,
podczas gdy kraje posiadające większą konkurencję w eksporcie w ramach Unii napotkają
większe trudności.
W rezultacie sporą szansę na odniesienie korzyści z zawarcia TTIP mają zarówno niektóre kraje małe,
takie jak Estonia, Dania czy Portugalia, jak i kraje duże, np. Niemcy, Włochy, Hiszpania czy Wielka
Brytania. Szacuje się, że Wielka Brytania mogłaby zwiększyć eksport o 4%, Francja i Niemcy zbliżyłyby
się do unijnej średniej wynoszącej 2%, zaś nowe państwa członkowskie osiągałyby eksport poniżej
średniej.
Sytuacja Polski jest złożona. Podpisanie traktatu niesie ze sobą potencjalne korzyści, ale i
pewne wyzwania. Eksport do Stanów Zjednoczonych stanowi 2,2% całkowitej wartości polskiego
wywozu i około 0,9% polskiego PKB. Średnia ważona taryfa celna na dziesięć głównych towarów
eksportowych wynosi ok. 2,2%, zatem stosunkowo niewiele. Polska nie jest dużym eksporterem do
Stanów Zjednoczonych w porównaniu z innymi państwami członkowskimi Unii ani też nie eksportuje
produktów czy usług niszowych. Struktura polskiego eksportu do innych krajów Unii nie różni się
zbytnio od struktury eksportu do USA. Według cytowanego już dokumentu ECFR, wartość zysków
Polski z zawarcia traktatu TTIP szacowana jest na 5 w skali 1–10. Zdaniem członków Konfederacji
Lewiatan, związane z TTIP priorytety to zniesienie taryf celnych oraz ułatwienie dostępu
do rynku amerykańskiego poprzez ujednolicenie przepisów. Ponadto niektóre sektory
gospodarki dość wyraźnie określiły własne szczególne „priorytety TTIP”.
Sektor
Kosmetyki
Korzyści
 Usunięcie barier
pozataryfowych
Wyzwania
 Brak wspólnej definicji produktu
kosmetycznego: 75–80%
najprawdopodobniej
produktów kosmetycznych
zwiększy udział europejskich
powstałych w UE – nie tylko w
kosmetyków w
Polsce! – nie można
amerykańskim rynku
wyeksportować do USA jako
kosmetyków
 Produkty zawierające filtry UV są
wprawdzie traktowane w Unii jako
produkty kosmetyczne, ale w
Stanach Zjednoczonych już jako
leki dostępne bez recepty
 Wzajemne uznanie związków
chemicznych, harmonizacja badań i
testów naukowych oraz
uproszczenie wymagań odnośnie
do oznakowania
Środki
farmaceutyczne
 Możliwość intensyfikacji
handlu i inwestycji
 Wartość dodana
 Odmienne wymogi regulacyjne
 Wymóg podwójnego badania i prób
klinicznych w przypadku nowych
potencjalnego wspólnego
leków (koszty i czas przed
programu rozwoju
uzyskaniem dostępu do rynku)
biopodobnych produktów
leczniczych i leków
generycznych
 Ogromne oszczędności
związane z wzajemnym
uznaniem testów, prób
klinicznych i standardów
Sektor
energetyczny
 Potencjalna dywersyfikacja
dostaw energii
 Potencjalna obniżka cen
energii elektrycznej
Małe i średnie
przedsiębiorstwa
 Możliwość wejścia na nowy
rynek
 Bardziej przejrzyste prawo i
 Usunięcie istniejących barier i
ograniczeń wywozu do USA
 Uproszczenie systemu uzyskiwania
koncesji
 Harmonizacja procedur celnych
 Usunięcie barier pozataryfowych
 Wysokie i zróżnicowane taryfy
ułatwiony dostęp do
celne na towary trafiające na rynek
informacji
amerykański zmniejszają
atrakcyjność produktów z UE
 Skomplikowane procedury taryfowe
i podwójne kontrole (dodatkowe
koszty, bariery administracyjne)
 Wymóg dodatkowego
ubezpieczenia
 Odmienne zasady definiowania
kraju pochodzenia (tj. wymóg
podwójnych zezwoleń, odmienne
definicje produktów, różne
obowiązki dystrybutora)
Sektor
chemiczny
 Dostęp do nowych, dużych
rynków
 Kosztowniejsze wymogi w UE:
system REACH albo ETS + wyższe
ceny energii – nie należy
automatycznie znosić taryf celnych
 W przypadku zniesienia taryf polski
sektor chemiczny potrzebuje
dziesięcioletniego okresu
przejściowego w odniesieniu do
nawozów sztucznych oraz
niektórych produktów
chemicznych, a także możliwości
ponownego wprowadzenia taryf na
wypadek zwiększenia importu (tzw.
dwustronne środki ochronne) i
zapewnienia możliwości
importowania amerykańskiego
gazu
 Rozbieżne opinie spółek, które
inwestowały już w USA, i tych,
których inwestycje koncentrowały
się w UE
 W przypadku podpisania TTIP bez
dodatkowych warunków istnieje
duże prawdopodobieństwo utraty
unijnych rynków przez polskich
producentów chemikaliów – towary
amerykańskie będą tańsze
Podsumowanie
TTIP to bardzo ważna i szeroko zakrojona umowa handlowo-inwestycyjna, która będzie nie
tylko kształtować stosunki handlowe między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi, ale też
określać pozycję Unii na globalnym rynku. Oczywistym jest, że należy starannie przeanalizować
wszystkie wady i zalety zawarcia porozumienia. Przy tym należy zbadać nie tylko sytuację konkretnych
sektorów czy krajów, ale też wpływ umów na poszczególne gospodarki krajów członkowskich oraz
gospodarkę Unii jako całości.
AUTOR: ANNA KWIATKIEWICZ, DIRECTOR OF LEWIATAN BUREAU IN BRUSSELS