Ekspertyza ornitologiczna

13.05.2013
Tringa Andrzej Węgrzynowicz
ul. Brygady Pościgowej 6/17
03-984 Warszawa
Ekspertyza ornitologiczna budynku Urzędu Miasta Nowy Dwór Mazowiecki przy ul.
Zakroczymskiej 30, przeznaczonego do termomodernizacji
Ekspertyza została wykonana na zlecenie Miasta Nowy Dwór Mazowiecki, zgodnie z
umową nr 3.WPI.III.2013 z dnia 22 kwietnia 2013 roku. Przedmiotem ekspertyzy było: 1)
wykonanie inwentaryzacji obiektu pod kątem występowania potencjalnych siedlisk i miejsc
niebezpiecznych dl ptaków, a także stwierdzenie miejsc zajętych przez ptaki, określenie
gatunków i ich liczebności, 2) zaproponowanie możliwych rozwiązań pod kątem zachowania
siedlisk, kompensacji oraz terminarza wykonania tych prac w powiązaniu z harmonogramem
i technikami wykonania remontu obiektu.
Ekspertyzę sporządzono na podstawie 2 kontroli (22 kwietnia i 12 maja), podczas
których opisywano potencjalne miejsca gniazdowe dla ptaków, miejsca niebezpieczne dla
nich oraz notowano ptaki występujące na budynku i w jego sąsiedztwie. Kontrolę w kwietniu
przeprowadzono w ciągu dnia, w maju natomiast w godzinach wieczornych, dla zbadania
ewentualnego wykorzystania budynku przez jerzyki.
1. Ptaki w budynkach
Budynki są w miastach bardzo istotnym miejscem gniazdowania ptaków z grupy tzw.
dziuplaków i półdziuplaków. W miastach Europy Środkowej regularnie zakłada tu gniazda
ok. 16 gatunków ptaków. Najważniejszą rolę pełnią budynki dla gołębi miejskich Columba
livia f. domestica, wróbli Passer domesticus, kawek Corvus monedula i jerzyków Apus apus.
Ponadto często zakładają w nich gniazda m.in. szpaki Sturnus vulgaris, sikory – modraszka
Cyanistes caeruleus i bogatka Parus major, pustułka Falco tinnunculus, kopciuszek
Phoenicurus ochruros i mazurek Passer montanus. Ptaki wykorzystują rozmaite struktury w
ścianach budynków, takie jak otwory w stropodachach, szczeliny za rynnami, pod dachami i
balkonami.
2. Podstawy prawne
Przy wykonywaniu prac remontowo-budowlanych należy uwzględnić zapisy:
- ustawy z dn. 16.04.2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880, ze zm.),
- ustawę z dnia 1 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. (Dz.U. 2001 nr 62 poz. 61, ze
zm.),
- rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko
występujących zwierząt objętych ochroną (Dz.U. 2004 nr 220 poz. 2237). ,
- ustawę o ochronie zwierząt z dn. 21 sierpnia 1997 (Dz.U. z 1997 r., nr 111, poz. 724).
Powyższe akty prawne wprowadzają szereg zakazów odnośnie chronionych gatunków
ptaków: zakaz niszczenia ich jaj, postaci młodocianych i form rozwojowych, niszczenia ich
siedlisk, ostoi, gniazd i innych schronień, umyślnego płoszenia i niepokojenia,
przemieszczania z miejsc regularnego przebywania na inne miejsca. Wskazują również
sposoby ochrony gatunków dziko występujących zwierząt, które polegają w szczególności na
zabezpieczaniu ostoi i stanowisk zwierząt przed zagrożeniami zewnętrznymi, wykonywaniu
zabiegów ochronnych utrzymujących właściwy stan siedliska zwierząt i dostosowaniu
terminów i sposobów wykonania prac (w tym prac budowlanych i remontowych) do okresów
rozrodu. Wszystkie wymienione powyżej gatunki ptaków gniazdujące w budynkach
podlegają ochronie gatunkowej. Fakt ten narzuca pewne ograniczenia na inwestora
planującego prace remontowe danego budynku. Niezbędne w tej sytuacji jest stwierdzenie
przed rozpoczęciem działań modernizacyjnych, czy któryś z gatunków objętych ochroną
gatunkową nie wykorzystuje budynku jako miejsca gniazdowego. Jeżeli ma to miejsce, należy
w taki sposób ustalić termin prac, aby nie kolidowały one z okresem jego lęgów.
3. Opis budynku i zakres planowanych prac remontowo-budowlanych
Budynek Urzędu Miasta Nowy Dwór Mazowiecki przy ul. Zakroczymskiej 30
znajduje się w centralnej strefie miasta. Jest to budynek dwusegmentowy, 4-5kondygnacyjny, z cegły. Na ścianie południowej znajdują się 2 rynny spustowe, na zachodniej
i wschodniej – po 3. Budynek ma stropodach niewentylowany. Potencjalne miejsca lęgowe
dla ptaków stanowić mogą:
- na ścianie południowej (fot. 1, 2, 3) w segmencie 4-kondygnacyjnym – otwór w elewacji
(nieznanego pochodzenia) (fot. 4), szczeliny pod dachem (fot. 5), szczeliny w wejściu rury
spustowej pod dach (fot. 6); w segmencie 5-kondygnacyjnym – szczeliny pod parapetami
podokiennymi (fot. 7, 8);
- na ścianie wschodniej (fot. 9, 10, 11) w segmencie 5- kondygnacyjnym – szczeliny pod
dachem (fot. 12, 13), szczeliny w wejściu rur spustowych pod dach (fot. 14, 15);
- na ścianie północnej (fot. 16, 17) w segmencie 4- kondygnacyjnym – szczelina pod
blaszanym dachem (fot. 19);
- na ścianie zachodniej (fot. 22, 23) – otwór w elewacji (nieznanego pochodzenia) (fot. 24),
szczeliny w miejscach wejścia rury spustowej pod dach (fot. 25).
Nie kontrolowano dachu obiektu, dlatego nieznana jest liczba ewentualnych miejsc
gniazdowych dla gołębi miejskich i kawek, np. w szczelinach kominów.
Na ścianach budynku znajdowały się następujące miejsca mogące stanowić zagrożenie
dla ptaków:
- na ścianie południowej w segmencie 4-kondygnacyjnym – szczeliny w wejściach rur
spustowych pod dach (fot. 6), szczeliny pod dachem (fot. 5);
- na ścianie wschodniej w segmencie 5- kondygnacyjnym – szczeliny w wejściach rur
spustowych pod dach (fot. 14, 15);
- na ścianie zachodniej (segment 5- kondygnacyjny) – szczelina w wejściu rury spustowej pod
dach (25).
W budynku planowane jest ocieplenie ścian zewnętrznych i stropodachu styropianem
oraz wymiana luksferów na okna. Planowane jest usunięcie starych i sporządzenie nowych
blaszanych parapetów, wymiana rynien i rur spustowych oraz obróbki kominów i innych
elementów występujących na dachu.
4. Wyniki obserwacji
Podczas kontroli 22 kwietnia stwierdzono zasiedlenie 2 miejsc gniazdowych przez
wróble. Były to szczeliny pod parapetami podokiennymi na południowej ścianie w segmencie
5-piętrowym – pierwsze i drugie okno od zachodu na drugim piętrze (3. kondygnacja) (fot. 7,
8). Na ścianie zachodniej obserwowano śpiewającego samca wróbla siedzącego na urządzeniu
wentylującym przytwierdzonym do muru powyżej drugiego piętra. Również od strony
zachodniej odnotowano podczas kontroli kwietniowej 2 kawki siedząc na krawędzi dachu.
Obserwacje te wskazują na możliwe zasiedlenie budynku przez oba te gatunki, chociaż
kontrola majowa nie potwierdziła obecności tych ptaków. Na pozostałych ścianach nie
obserwowano żadnych ptaków. W szczelinach okiennych na ścianie północnej (segment 4kondygnacyjny) stwierdzono ślady po kilku gniazdach oknówek (fot. 20, 21). W maju, kiedy
ptaki te powinny być już przy gniazdach, nie stwierdzono jednak ich obecności.
W trakcie drugiej, wieczornej kontroli odnotowano w sąsiedztwie budynku obecność
jerzyków. Ze względu na porę roku niemożliwe było określenie wykorzystania szczelin w
budynku przez te ptaki. Budynek nie stwarza warunków dla większej kolonii lęgowej tych
ptaków, nie można jednak wykluczyć gniazdowania pojedynczych par.
5. Wnioski i zalecenia
Podsumowując, w budynku Urzędu Miasta Nowy Dwór Mazowiecki stwierdzono
gniazdowanie 2 par ptaków chronionych (wróbli) na południowej ścianie. W przypadku 2
kolejnych par ptaków (wróbel i kawka) stwierdzono możliwe zasiedlenie budynku (ściana
zachodnia/dach). Ponadto, we wcześniejszych latach na ścianie północnej gniazdowało kilka
par oknówek, których gniazda zostały zrzucone lub odpadły od ściany samoistnie.
Obowiązujące prawo (p. punkt 2) zabrania niszczenia gniazd i siedlisk ptaków
chronionych. W związku z tym:
- nie należy prowadzić prac termomodernizacyjnych na ścianie południowej w
segmencie 5-kondygnacyjnym w okresie do 30 września tj. do czasu zakończenia lęgów
gniazdujących tu wróbli;
- podczas prac należy zabezpieczyć miejsca mogące stanowić zagrożenie dla ptaków
opisane w punkcie 3;
- w ramach kompensacji przyrodniczej zaleca się powieszenie skrzynek lęgowych – 4 dla
wróbla, 2 dla jerzyka. Opis skrzynek i sposobu ich wieszania dostępny jest w Internecie
(http://www.czystabydgoszcz.pl/upload/file/625.pdf
http://www.salamandra.org.pl/publikacje-ochrona-ptakow/item/6.html );
- w przypadku stwierdzenia przez wykonawcę prac remontowych lęgów jakichkolwiek
ptaków w obrębie budynku, powinien on przerwać prace i zwrócić się do autora
niniejszej opinii o opinię uzupełniającą;
- ze względu na odległy termin rozpoczęcia prac dociepleniowych, konieczne jest
przeprowadzenie w późniejszym czasie dodatkowej kontroli mającej na celu sprawdzenie czy
w budynku nie pojawiły się nowe gniazda ptaków oraz, ewentualnie, czy w/w gniazda wróbli
są wciąż zajęte. W związku z tym w momencie, gdy dokładny termin rozpoczęcia prac
dociepleniowych będzie znany, należy zwrócić się do autora niniejszej opinii o
sporządzenie opinii uzupełniającej;
- wykonawca prac remontowych może zwrócić się do Regionalnej Dyrekcji Ochrony
Środowiska z wnioskiem o odstąpienie od zakazów odnośnie chronionych gatunków ptaków.
mgr Andrzej Węgrzynowicz
tel. 507 700 703
[email protected]