Show publication content!

Bogusława Ziółkowska*
Stan i sposoby niwelowania dysproporcji w zakresie
poziomu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych
w Polsce i UE
Streszczenie
Mieszkalnictwo, jako ważny element polityki społecznej, jest w Polsce problemem nierozwiązanym od lat, niezależnie od kontekstu społeczno-ekonomiczno-politycznego. Pomimo
upływu dwudziestu lat od transformacji systemowej i wejścia Polski w system gospodarki
rynkowej oraz pięciu lat uczestnictwa w strukturach UE, wielu osiągnięć gospodarczych, zdobyczy infrastrukturalnych z zakresu rozwiniętej gospodarki rynkowej (bankowości, rynku kapitałowego, sektora ubezpieczeniowego i in.), nadal pod względem drastycznego niedoboru
mieszkań, złego ich stanu i niezmiernie wolnego tempa budowy nowych zajmujemy jedno
z czołowych miejsc w UE. W artykule podkreślono rolę i znaczenie sektora mieszkaniowego,
scharakteryzowano jego stan w Polsce na tle wybranych państw w UE, przedstawiono cele
i instrumenty polityki mieszkaniowej oraz wskazano kierunki działań, jakie należy podejmować, aby ograniczyć, a docelowo zlikwidować występujące w Polsce niedobory mieszkaniowe.
Słowa kluczowe:
mieszkalnictwo, polityka mieszkaniowa, mieszkalnictwo społeczne
Zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych
poprzez mechanizm rynkowy
Mieszkanie, jako dobro konsumpcyjne, zaspokaja jedną z najważniejszych
potrzeb człowieka – potrzebę ochrony przed niesprzyjającymi warunkami
atmosferycznymi, bezpieczeństwa przed zagrożeniami ze strony zwierząt
i innych ludzi oraz poczucia intymności, jednocześnie warunkuje możliwość
i poziom zaspokojenia pozostałych potrzeb podstawowych i wyższego rzędu. „Mieszkaniem jest zespół pomieszczeń mieszkalnych i pomocniczych,
* Dr, Wyższa Szkoła Humanitas w Sosnowcu; Politechnika Częstochowska.
Bogusława Ziółkowska
mających odrębne wejście, wydzielony stałymi przegrodami budowlanymi,
umożliwiający stały pobyt ludzi i prowadzenie samodzielnego gospodarstwa
domowego”1. Prawo budowlane2 zaś precyzyjnie określa warunki techniczne,
jakie powinno spełniać mieszkanie. Zapotrzebowanie na mieszkanie pojawia
się w wieku usamodzielniania się człowieka, czyli wówczas, gdy młodzi ludzie nie dysponują wystarczającą ilością środków pieniężnych pozwalającą
im dokonać zakupu własnego mieszkania na rynku pierwotnym bądź wtórnym. Zatem rzeczywiście występujący popyt potencjalny na mieszkania nie
ma możliwości zostać zgłoszony na rynku mieszkaniowym w formie popytu
efektywnego. Rozwiązanie tego problemu nie jest możliwe bez podjęcia działań wykraczających poza zasięg samego rynku mieszkaniowego.
Rynek mieszkaniowy jest obszarem, na którym spotykają się popyt na
mieszkania z podażą mieszkań, pod ich wpływem kształtowana jest cena
mieszkań oraz powstaje możliwość zawarcia transakcji. Dynamika rynku
mieszkaniowego zależy od stopy zwrotu oferowanej w sektorze mieszkaniowym i napływu kapitału, co dodatnio oddziałuje zwłaszcza na stronę podażową w zakresie oferty nowych mieszkań dostarczanych na rynek przez
deweloperów. Jednocześnie jego aktywność, silniej aniżeli w zakresie funkcjonowania rynków innych dóbr, zależy od decyzji politycznych państwa
i władz samorządowych. Natomiast zakres wpływu sytuacji ekonomiczno-gospodarczej kraju jest zróżnicowany w zależności od dynamiki rozwoju
poszczególnych miast, gdyż rynek mieszkaniowy posiada w istocie charakter
lokalny3. Jest to jednocześnie rynek o dużej dozie niedoskonałości z uwagi na
małą transparentność informacji o zawieranych transakcjach oraz przejawy
braku racjonalności w zachowaniach nabywców, którzy poza ceną i swoimi
preferencjami kierują się w swoich wyborach i decyzjach emocjami i subiektywną, trudną do odgadnięcia oceną nieruchomości wynikającą z mody, tradycji, wychowania i innych indywidualnych doświadczeń4. Jednocześnie należy pamiętać, iż poza popytem konsumpcyjnym na rynku mieszkaniowym
zgłaszany jest popyt inwestycyjny. Inwestorzy nabywają mieszkania w celach
dochodowych i kierują się innymi kryteriami aniżeli konsumenci, ponosząc
ryzyko, którego najważniejszym źródłem są zmiany w popycie na mieszkania. Podaż na rynku mieszkaniowym obejmuje ukształtowany w przeszłości
zasób mieszkaniowy wraz z nowym budownictwem, obiektami remontowanymi i rozbudowywanymi, który ulega zmniejszaniu o ubytki i zmiany przeznaczenia dotychczasowych obiektów mieszkaniowych. Rynek mieszkaniowy
można uznać za zrównoważony wówczas, gdy każde gospodarstwo domowe
może zrealizować swoje prawo do samodzielnego mieszkania o godziwym
standardzie jakościowym.
1 Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim
powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, DzU 2002, nr 75, poz. 690 ze zm.
2 Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, DzU 1994, nr 89, poz. 414. Tekst jedn. DzU 2000, nr 106,
poz. 1126 ze zm.
3 R.G. Witten, Riding the Real Estate Cycle, Real Estate Today, August 1987, s. 43.
4 T.W. Shafer, Real Estate and Economics, Reston Publishing Company, Reston 1985, s. 34.
168
Stan i sposoby niwelowania dysproporcji w zakresie poziomu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych...
Mieszkalnictwo i polityka mieszkaniowa
Każde gospodarstwo domowe powinno mieć możliwość posiadania mieszkania niezależnie od sytuacji finansowej, jednocześnie odpowiednio dostosowaną do indywidualnych możliwości finansowych. W realizację tak szeroko
zakrojonego celu winien aktywnie włączyć się sektor usług finansowych, finansów publicznych i samorządowej administracji publicznej, a szczególnie sfera
prawodawstwa, stwarzając ramy prawne do zainicjowania i kontynuowania
tego procesu.
Ponadto należy zwrócić uwagę na ogromną rolę społeczną mieszkalnictwa
i jego niezwykle ważne znaczenie w życiu indywidualnym, społecznym i państwowym, gdyż sektor ten, jak żaden inny, silnie oddziałuje na poziom życia
obywateli i potencjał rozwoju gospodarczego kraju. Znaczenie mieszkalnictwa
obserwowane jest jednocześnie w czterech wymiarach:
● indywidualnym – poprzez zaspokajanie potrzeb ludzi do posiadania mieszkania umożliwia każdemu człowiekowi osiągnięcie pełni satysfakcji z życia
osobistego i rodzinnego,
● wspólnotowym – stanowi podstawę do nawiązywania i rozwoju podstawowych więzi społecznych,
● materialnym – tworząc najważniejszy zasób majątku rodzinnego, gminnego, państwowego,
● gospodarczym – stanowi koło zamachowe rozwoju gospodarczego poprzez
tworzenie miejsc pracy, infrastruktury technicznej i podstaw dla infrastruktury społecznej.
Większość autorów jest zgodna, iż doniosłość znaczenia mieszkalnictwa
w życiu gospodarczym i społecznym wywołuje potrzebę, a nawet konieczność aktywnego zajmowania się tą problematyką na poziomie lokalnym, krajowym i ponadnarodowym. Problemy mieszkalnictwa pojawiają się w treści
dokumentów prawa międzynarodowego, które wskazują na obowiązek moralny państw względem swoich obywateli w zakresie podejmowania kroków
dla zapewnienia odpowiednich warunków mieszkaniowych (m.in. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z 1948 r., Międzynarodowy Pakt Praw Ekonomicznych, Społecznych i Kulturalnych z 1966 r.5, Międzynarodowy Pakt Praw
Cywilnych i Politycznych z 1966 r., Międzynarodowa Konwencja o Prawach
Dziecka, Europejska Karta Praw Dziecka6, Europejska Karta Społeczna7 i in.8).
Pomimo iż większość z instrumentów prawa międzynarodowego nie posiada
charakteru wiążącego i nie ma mocy prawnej w zakresie mieszkalnictwa, to
jednak wyrażają one zobowiązanie państw do podejmowania działań w zakresie zapewnienia swoim obywatelom realizacji prawa do mieszkania zgodnie z postanowieniami dokumentów międzynarodowych, w tym także za5
6
7
8
DzU z 1977 r., nr 38, poz. 169.
DzU z 1991 r., nr 120, poz. 526.
DzU z 1999 r., nr 8, poz. 67.
Biuletyn Informacyjny UMiRM, nr 14/2003, s. 86.
169
Bogusława Ziółkowska
pewnienia równego dostępu do tanich i odpowiednich mieszkań wszystkim
osobom i ich rodzinom.
Mieszkalnictwo nie zostało objęte szczegółową regulacją prawa europejskiego, poza dyrektywami w zakresie norm i standardów w sektorze mieszkaniowym dotyczących wyrobów, usług budowlanych oraz procedur postępowania podmiotów rynku budowlanego. Rozwiązywanie problemów
mieszkalnictwa następuje poprzez kształtowanie polityki mieszkaniowej
w poszczególnych państwach członkowskich. Skądinąd cele tej polityki, jak
i instrumenty jej realizacji wykazują dużą zbieżność wśród państw członkowskich UE.
Polityka mieszkaniowa, w ujęciu pragmatycznym, oznacza ogólny kierunek i metody działania, stosowane przez państwa lub inne podmioty publiczne, organizacje polityczne i społeczne do osiągania określonych celów
w dziedzinie mieszkalnictwa i zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych. Politykę mieszkaniową można także zdefiniować na gruncie dyscypliny naukowej
formułującej teoretyczne przesłanki do kształtowania praktycznej działalności. W ramach tej polityki bada się stosunki mieszkaniowe i prawidłowości
w nich występujące, a następnie na tej podstawie wskazuje cele i metody oddziaływania na układ stosunków mieszkaniowych9.
Polityka mieszkaniowa jest zaliczana do jednej z polityk społecznych i polega na zapewnieniu sprawnego funkcjonowania mechanizmu rynkowego
w sferze mieszkalnictwa oraz identyfikowaniu jego niesprawności i ich korygowaniu. Zatem przynależą do niej wszystkie działania państwa i samorządu
terytorialnego, które wpływają na funkcjonowanie rynku mieszkaniowego
i są ukierunkowane na sprzężenie celów mieszkalnictwa z ogólną polityką gospodarczą. Również efektywność polityki mieszkaniowej jest zdeterminowana narzędziami polityki gospodarczej, fiskalnej i pieniężnej. Bowiem wśród
środków i instrumentów realizacji społecznych celów polityki mieszkaniowej
za najistotniejsze uważane są:
– subsydiowanie budowy społecznych mieszkań czynszowych dla zapewnienia grupom o niższych dochodach dostępu do tańszych mieszkań;
– regulacje czynszów za wynajem mieszkań;
– indywidualne subsydia w postaci dodatków mieszkaniowych, umożliwiające użytkowanie mieszkań o akceptowanym społecznie standardzie gospodarstwom domowym o niższych dochodach;
– podatkowe ulgi mieszkaniowe zachęcające do podjęcia budowy mieszkania
lub jego zakupu po umiarkowanych kosztach i cenach.
Poza wymienionymi instrumentami finansowymi, które odgrywają kluczową rolę w osiąganiu celów polityki mieszkaniowej, ważną rolę pełnią również
instrumenty prawne, m.in. chroniące lokatorów przed eksmisją bądź nadmiernymi podwyżkami czynszów za wynajem.
9 A. Andrzejewski, Polityka mieszkaniowa, PWE, Warszawa 1987.
170
Stan i sposoby niwelowania dysproporcji w zakresie poziomu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych...
Społeczne mieszkalnictwo a społeczne zasoby mieszkaniowe
w Polsce i UE
Społeczne mieszkalnictwo, w ujęciu syntetycznym, oznacza dobro subsydiowane, udostępniane warstwom społecznym o niskich dochodach oraz dochodach na średnim poziomie. Kategoria społecznego mieszkalnictwa (ang.
social housing), choć szeroko wykorzystywana w literaturze z zakresu polityki mieszkaniowej, nie została jak dotąd precyzyjnie zdefiniowana10. Pojęcie to
jest zazwyczaj wykorzystywane dla określenia mieszkalnictwa publicznego, ale
także może obejmować mieszkalnictwo czynszowe o umiarkowanym czynszu,
czasem odnoszone jest do całości subwencjonowanego mieszkalnictwa i w tym
przypadku obejmuje podsektor mieszkań czynszowych (jeśli polityka interwencyjna na rynku mieszkaniowym powoduje obniżenie czynszów lub ich
utrzymywanie na poziomie znacznie niższym od poziomu rynkowego) oraz
podsektor mieszkań właścicieli-użytkowników.
Społeczne mieszkalnictwo stanowi część sektora mieszkaniowego, która jest
w różnej formie dofinansowywana przez rząd lub samorząd terytorialny, po
to aby docelowo obniżyć koszty mieszkaniowe ponoszone przez gospodarstwa
domowe11. W. Dominiak wskazuje warunki, jakie powinno spełniać społeczne
mieszkalnictwo:
1) Produkcja i/lub koszty finansowania powinny obejmować ograniczony
zysk lub powinny zostać częściowo pokryte publicznymi lub prywatnymi subsydiami;
2) Płacona cena za mieszkanie lub płacony czynsz najmu powinny się
kształtować poniżej poziomu rynkowego, ale niekoniecznie poniżej
kosztu;
3) Efekt subsydiowania powinien stanowić pożytek dla gospodarstw o niskich dochodach12.
Istnieje szereg względów społecznych, etycznych i gospodarczych, które zobowiązują państwo do wspomagania popytu mieszkaniowego i angażowania
się w mieszkalnictwo społeczne, aby zwiększyć dostępność tańszych mieszkań osobom o niższych dochodach. Mieszkalnictwo społeczne zostało uznane
w UE za jeden z ważnych elementów walki z wykluczeniem społecznym13.
Sektor mieszkań czynszowych składa się z dwóch podsektorów: podsektora prywatnych mieszkań czynszowych, które są wynajmowanie w oparciu
o działanie mechanizmu rynkowego, kształtującego poziom czynszu pod
wpływem popytu i podaży oraz podsektora społecznych mieszkań czynszowych, czyli tych, które są we władaniu samorządów terytorialnych państwa
10 Ch. Donner, Housing Policies In the European Union. Theory and Practice, Austrian Federal Ministry of
Economic Affairs and Labor, Vienna 2000.
11 Housing Finance. Key Concepts and Terms. United Nations, New York and Geneva 1998.
12 W. Dominiak, Realizacja społecznych celów mieszkalnictwa w krajach Unii Europejskiej. Implikacje dla Polski, [w:] Przeszłość i przyszłość polskiej polityki mieszkaniowej, Warszawa 2005, s. 20.
13 Biuletyn Informacyjny IMiRM, nr 14/2003.
171
Bogusława Ziółkowska
lub agencji rządowych bądź innych organizacji mieszkaniowych o charakterze non profit, aktywnie wspieranych ze środków publicznych. Cechą charakterystyczną państw, które uporały się z niedoborem mieszkań, jest duży
udział mieszkań czynszowych w zasobach mieszkaniowych ogółem (Niemcy, Holandia, Dania, Austria, Francja, Finlandia), sięgający w granicach
33-52%. Jednocześnie zwraca uwagę wysoki w wielu krajach udział społecznych mieszkań czynszowych w zasobach mieszkaniowych ogółem. W tym
rankingu krajów UE w czołówce znajdują się takie kraje, jak: Holandia (35%),
Niemcy (25%), Wielka Brytania (21%), Dania i Austria (po 20%). Mieszkania o charakterze społecznym w sektorze mieszkań czynszowych dominują
w takich krajach, jak: Holandia (75%, Wielka Brytania (68%), Finlandia oraz
Irlandia (po 50%)14. Konkludując, należy stwierdzić, iż w większości wysoko
rozwiniętych krajów podsektor społecznych mieszkań czynszowych jest wciąż
duży. Pomimo wysokiego poziomu zaspokojenia popytu mieszkaniowego,
mieszkania subsydiowane nadal pełnią w tych krajach ważną rolę. W Polsce
udział mieszkań czynszowych, w tym spółdzielczych mieszkań lokatorskich,
wynosi niespełna 25% ogółu liczby mieszkań15.
Charakterystyka sytuacji mieszkaniowej w Polsce
i różnych krajach UE
Ocena porównawcza sytuacji mieszkaniowej w poszczególnych państwach
UE jest utrudniona z uwagi na różnice w klasyfikacji zasobów mieszkaniowych i sposobach określania powierzchni mieszkań. Pomimo to warto poddać analizie wybrane wskaźniki, które, choć nieprecyzyjnie, jednak w pewnym stopniu umożliwiają zobrazowanie dysproporcji występujących w zakresie warunków mieszkaniowych w UE. W świetle danych statystycznych
ogólna liczba mieszkań państw UE (27) wynosi ponad 220 mln, co daje powierzchnię prawie 19 mld m2 ogółem, 445 mieszkań na 1000 osób. Średnia
powierzchnia jednego mieszkania wynosi 84,7 m2, z czego średnio na jedną
osobę przypada 37,8 m2. Natomiast w odniesieniu do poszczególnych państw
członkowskich sytuacja w zakresie mieszkalnictwa jest zróżnicowana. I tak
największą ilością mieszkań dysponują Niemcy – 39 363 mln i największą
ogólną ich powierzchnią 3 510,9 mld m2, a na tysiąc mieszkańców przypada
478, średnia powierzchnia mieszkania wynosi 89,2 m2, zaś na osobę przypada
42,6 m2. Jednak najwyższą pozycję w rankingu liczby mieszkań/1000 osób
zajmuje Portugalia (502), następnie Finlandia (500) i Grecja (489). Średnia powierzchnia jednego mieszkania największa jest na Malcie (129,9 m2),
w dalszej kolejności w Luksemburgu (122,2 m2), w Danii (113,5 m2) i w Irlandii (104 m2). Pod względem powierzchni mieszkania przypadającej na
jedną osobę na pierwszym miejscu znajduje się Dania (51,4 m2) i kolejno:
14 W. Dominiak, Realizacja społecznych…, op. cit., s. 28-31.
15 Ibidem, s. 31.
172
Stan i sposoby niwelowania dysproporcji w zakresie poziomu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych...
Luksemburg (46,5 m2), Niemcy (42,6 m2) i Hiszpania (42,5 m2). Polska wśród
krajów UE/27 posiada najniższy wskaźnik stosunku liczby mieszkań do liczby mieszkańców (337/1000) oraz najniższy wskaźnik średniej powierzchni
przypadającej na jednego mieszkańca (22,5 m2)16.
Prezentowana niekorzystna sytuacja Polski wynika z braku skutecznej
polityki mieszkaniowej, scedowania problemów związanych z mieszkalnictwem na mechanizm rynkowy oraz z wieloletnich zaniedbań w zakresie
mieszkalnictwa społecznego. Tak skrajny liberalizm w zakresie trudnego problemu, jakim jest niewątpliwie mieszkalnictwo, został odrzucony przez kraje
zachodnioeuropejskie już w połowie XX wieku. W chwili obecnej państwa
te, pomimo iż obecnie potrzeby mieszkaniowe ich mieszkańców są niemal
w pełni zaspokojone, nadal prowadzą aktywna politykę mieszkaniową, wykorzystując instrumenty subsydiowania kapitałowego oraz subsydiowania
kosztów eksploatacji. Mieszkalnictwo w tych krajach jest kształtowane poprzez stosowanie zasady, że właściwe zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych
w zakresie nowego budownictwa mieszkaniowego i gospodarowania istniejącymi zasobami musi być wsparte na dwóch filarach. Pierwszy z nich to dostępność długoterminowych i nisko oprocentowanych kredytów, drugi zaś to
pomoc państwa osobom mniej zamożnym w zakresie zaspokajania swoich
potrzeb mieszkaniowych. Systematyczne stosowanie tej zasady umożliwiło
państwom nie tylko w pełni zaspokojenie potrzeb swoich obywateli, ale także
wygospodarowanie ich nadwyżki dla zaspokajania potrzeb mieszkaniowych
imigrantów. Zła sytuacja mieszkaniowa Polski na tle UE jest również efektem
niedofinansowania sektora mieszkaniowego, gdyż na ten cel przeznacza się
niespełna 1% wydatków budżetu państwa, co w odniesieniu do PKB stanowi
nie więcej niż 0,2%17, a według najnowszych danych nawet jedynie 0,08%,
podczas gdy odsetek ten przeciętnie w Europie wynosi 2%18.
Wnioski
Polska zajmuje jedno z ostatnich miejsc w zakresie zaspokojenia potrzeb
mieszkaniowych wśród państw członkowskich UE. Poza niskim wskaźnikiem
nasycenia w mieszkania (337/1000 mieszkańców) dodatkowym czynnikiem
świadczącym o trudnej sytuacji polskiego mieszkalnictwa jest niski standard
części mieszkań oraz postępujący w szybkim tempie proces dekapitalizacji
zasobów mieszkaniowych, zwłaszcza czynszowych. Dystans, jaki dzieli Polskę od starych krajów unijnych w zakresie zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych, jest szacowany na 30-40 lat. Niedostrzeganie tego problemu stawia
Polskę w trudnej sytuacji i zagraża pojawieniem się negatywnych skutków
wykraczających daleko poza mieszkalnictwo. Bardzo niski poziom budow16 L. Nykiel, Rynek mieszkaniowy w Polsce, Fundacja na Rzecz Kredytu Hipotecznego, Warszawa 2008, s. 82.
17 Ibidem, s. 83.
18 A. Gołębiowska, Sprawozdanie z VI Kongresu Finansowania Nieruchomości Mieszkaniowych w Krajach Europy Środkowowschodniej, „Finansowanie Nieruchomości”, grudzień 04/2009/21.
173
Bogusława Ziółkowska
nictwa nowych mieszkań, trudna dostępność mieszkań czynszowych, w tym
marginalna wręcz ilość społecznych mieszkań czynszowych szacowana na
poziomie 5-10%, bardzo niski poziom wspomagania sektora mieszkaniowego ze środków publicznych, a także stosowane rozwiązania fiskalno-finansowe i prawno-instytucjonalne upoważniają do stwierdzenia, iż polska polityka
mieszkaniowa prowadzona jest w sposób nieodpowiedni. Państwa UE o wysoko rozwiniętej gospodarce rynkowej już dawno odstąpiły od poglądu, jakoby rynek mieszkaniowy miał równoważyć się samoczynnie. Mieszkalnictwo
jest zbyt ważnym i wrażliwym problemem, aby można je pozostawić losowi. Dlatego politykę mieszkaniową tych państw, choć zróżnicowaną w swym
szczegółowym kształcie w poszczególnych krajach, cechuje stabilność celów
i zasad fiskalno-finansowych, silne preferencje dla podsektora społecznych
mieszkań czynszowych oraz selektywność i przejrzystość subwencjonowania
ze środków publicznych. Pomimo iż porównywane państwa członkowskie UE
osiągnęły już wysoki poziom zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych swoich
obywateli, nadal realizują ambitne programy w zakresie budownictwa mieszkaniowego, w tym również społecznych mieszkań czynszowych.
Podstawowym kierunkiem rozwoju mieszkalnictwa, a tym samym zmniejszania dysproporcji w sytuacji mieszkaniowej w Polsce w odniesieniu do
państw UE, powinno być znaczne zwiększenie budownictwa mieszkaniowego
do poziomu, który spowoduje zahamowanie narastania niedoboru mieszkań
w stosunku do gospodarstw domowych, a w dalszej kolejności spowoduje
ograniczanie deficytu mieszkań i wreszcie jego likwidację. Kolejne zadanie
wiąże się z pilną potrzebą dokonania poprawy jakości starego zasobu mieszkaniowego, zamieszkiwanego z reguły przez osoby o najniższym poziomie
dochodów. Należy także zwrócić uwagę na fakt, że polityka mieszkaniowa
w kształcie, jaką ją spotykamy w państwach UE o rozwiniętej gospodarce
rynkowej, powstała w sposób ewolucyjny i była wypracowywana przez całe
dziesięciolecia. Dlatego zainicjowanie nawet już dziś procesów pozytywnych
zmian w polskim mieszkalnictwie, zarówno na gruncie ekonomicznym, jak
i legislacyjnym może przynieść radykalną poprawę stanu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych, zbliżającą Polskę pod tym względem do poziomu innych państw UE dopiero po upływie wielu lat.
174
Stan i sposoby niwelowania dysproporcji w zakresie poziomu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych...
Summary
Housing, as an important element of social policies, has been an unsolved problem for
many years in Poland in a socio-economic and political context. Despite the fact that 20 years
have passed since the transformation of the market system and the integration of Poland
into a market economy system, as well as five years of membership of the EU structures, many
economic achievements, infrastructural achievements in the sphere of the developed market
economy (banking, capital market, insurance sector etc.), we, in fact, hold one of the leading
positions in the EU in terms of the lack of housing, the bad condition of housing and the slow
pace of construction of new housing. In this paper, the role and significance of the housing
sector is emphasized and its condition is also characterized against the background of EU
member states, while the aims and instruments of the housing policy are also presented, as
well as the course of action required to restrict and ultimately eliminate the issue of the lack
of housing in Poland
Key words:
Housing, housing policy, social housing
Literatura
Andrzejewski A., Polityka mieszkaniowa, PWE, Warszawa 1987.
Biuletyn Informacyjny IMiRM 2003, nr 14.
Dominiak W., Realizacja społecznych celów mieszkalnictwa w krajach Unii
Europejskiej. Implikacje dla Polski, [w:] Przeszłość i przyszłość polskiej polityki
mieszkaniowej, Warszawa 2005.
Donner Ch., Housing Policies In the European Union. Theory and Practice, Austrian Federal Ministry of Economic Affairs and Labor, Vienna 2000.
DzU z 1977 r., nr 38, poz. 169.
DzU z 1991 r., nr 120, poz. 526.
DzU z 1999 r., nr 8, poz. 67.
Gołębiowska A., Sprawozdanie z VI Kongresu Finansowania Nieruchomości
Mieszkaniowych w Krajach Europy Środkowowschodniej, „Finansowanie Nieruchomości”, grudzień 04/2009/21.
Housing Finance. Key Concepts and Terms. United Nations, New York and Geneva 1998.
Nykiel L., Rynek mieszkaniowy w Polsce, Fundacja na Rzecz Kredytu Hipotecznego, Warszawa 2008.
175
Bogusława Ziółkowska
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie,
DzU 2002, nr 75, poz. 690, ze zm.
Shafer T.W., Real Estate and Economics, Reston Publishing Company, Reston
1985,
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, DzU 1994, nr 89, poz. 414.
Tekst jedn. DzU 2000, nr 106, poz. 1126 ze zm.
Witten R.G., Riding the Real Estate Cycle, Real Estate Today, August 1987.
176