Ugoda zawarta przed mediatorem jako tytuł wykonawczy

Ugoda zawarta przed mediatorem jako tytuł wykonawczy
Omawiając zagadnienia związane z tematyką postępowania mediacyjnego jednym z
ważniejszych punktów, będącym zarazem czynnikiem, który w dużej mierze może zachęcić
zainteresowanych do skorzystania z instytucji mediacji, jest sposób zakończenia
postępowania mediacyjnego, a ściślej rzecz biorąc „owoc” wspólnie wypracowanego przez
strony porozumienia, czyli ugoda zawarta przed mediatorem.
Co warto podkreślić, celem postępowania mediacyjnego nie jest ustalenie, która ze
stron istniejącego już sporu ma rację, lecz wypracowanie przez same strony wzajemnie
akceptowalnego porozumienia, w którego osiągnięciu pomaga stronom mediator. Jego rola w
głównej mierze sprowadza się do pomocy w zdefiniowaniu sytuacji konfliktowej, znalezieniu
wraz ze stronami sposobów jej rozwiązania, a więc ogólnie mówiąc, stworzenia takich
warunków, w których strony osiągną satysfakcjonujące je porozumienie ujęte następnie w
formę prawną ugody zawartej przed mediatorem.
Czy ugoda zawarta przez strony przed mediatorem ma jakieś zalety ? Czy warto wobec
tego rezygnować z postępowania sądowego na rzecz postępowania mediacyjnego ? Z
pewnością dla osób, które cenią sobie czas i pieniądze odpowiedź na każde z powyższych
pytań może być tylko twierdząca.
Ustawodawca regulując przepisy dotyczące postępowania mediacyjnego zdecydował
się na wprowadzenie kluczowego przepisu art. 183[15] § 1 Kodeksu Postępowania
Cywilnego, według którego: „ugoda zawarta przed mediatorem, po jej zatwierdzeniu przez
sąd, ma moc prawną ugody zawartej przed sądem. Ugoda zawarta przed mediatorem, którą
zatwierdzono przez nadanie jej klauzuli wykonalności jest tytułem wykonawczym”.
Najogólniej rzecz biorąc oznacza to, iż zatwierdzenie przez sąd ugody zawartej przed
mediatorem wywołuje takie same skutki, jak w przypadku gdyby strony zdecydowały się
zawrzeć ugodę bezpośrednio przed sądem w toku postępowania.
W tym miejscu wiele osób może zadawać sobie pytania, po co w ogóle zatwierdzać
ugodę przed sądem ? Czy sama ugoda nie jest wystarczająca ?
Rzeczywiście sięgając do istoty postępowania mediacyjnego, jak już zaznaczyłem na
wstępie, jego celem jest zawarcie wzajemnie akceptowalnego porozumienia. Strony osiągając
porozumienie ujęte w formie ugody w większości przypadków starają się realizować
postanowienia takiej ugody w sposób dobrowolny. Są one wówczas bardziej odpowiedzialne
w zakresie dotrzymywania realizacji jej postanowień, albowiem ich treść jest owocem ich
własnej pracy, własnych ustępstw, często przy wygospodarowaniu czasu poświęconego na
kolejne posiedzenia mediacyjne. W takich przypadkach strony nie widzą potrzeby
występowania do sądu z wnioskiem o zatwierdzanie ugody.
Sytuacja może jednak ulec komplikacji wówczas, gdy jedna ze stron ugody przestaje
wywiązywać się z realizacji jej postanowień. W takim przypadku brak wniosku o
zatwierdzenie przez sąd ugody zawartej przed mediatorem powoduje, iż zawarta ugoda ma
wyłącznie charakter umowy cywilnoprawnej, co jednocześnie uniemożliwia jej realizację na
drodze postępowania egzekucyjnego.
Często zdarza się, iż postanowienia zawarte w ugodzie są tego rodzaju, iż sama ugoda
zyskuje status ugody nadającej się do wykonania w drodze egzekucji komorniczej. Aby
jednak zrealizować postanowienia ugody w tym trybie, elementem niezbędnym staje się
wówczas konieczność jej zatwierdzenia przez sąd, co w przypadku tego typu ugody,
podlegającej wykonaniu w drodze egzekucji, następuje poprzez nadanie jej klauzuli
wykonalności. W ten sposób, ugoda podlegająca wykonaniu w drodze postępowania
egzekucyjnego, zaopatrzona w klauzulę jej wykonalności staje się tytułem wykonawczym.
Na marginesie należy wspomnieć, iż w sytuacji kiedy ugoda zawarta przed mediatorem
nie nadaje się do wykonania w drodze egzekucji, jej zatwierdzenie następuje w drodze
postanowienia wydanego przez sąd na posiedzeniu niejawnym.
Co to znaczy, że ugoda zawarta przed mediatorem jest tytułem wykonawczym ?
Zgodnie z treścią przepisu art. 776 kodeksu Postępowania Cywilnego: „ podstawą egzekucji
jest tytuł wykonawczy. Tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w
klauzulę wykonalności, chyba że ustawa stanowi inaczej”. Jak zatem widać, co do zasady,
tylko taki dokument stanowi podstawę dopuszczalności egzekucji i realizacji swoich
uprawnień wynikających z treści ugody zawartej przed mediatorem, a zatwierdzonej przez
sąd. Nadanie bowiem klauzuli wykonalności przez sąd określonemu tytułowi egzekucyjnemu
oznacza stwierdzenie, iż dany tytuł egzekucyjny (w tym przypadku ugoda) uprawnia do
egzekucji.
Oceniając skutki jakie pociąga za sobą złożenie wniosku o zatwierdzenie ugody
zawartej przed mediatorem należy podkreślić, iż wystąpienie z wnioskiem o zatwierdzenie
przez sąd takiej ugody leży w gestii stron postępowania mediacyjnego. Każda ze stron może
zrobić to samodzielnie, bądź też strony mogą zdecydować się na złożenie wspólnego
wniosku. Nie jest też zabronione, aby strony zwróciły się w tym przedmiocie o pomoc do
mediatora. Należy jednak pamiętać, iż wyżej wymieniony wniosek, złożony w sądzie, który
wydał uprzednio postanowienie o skierowaniu sprawy do mediacji, jest niezbędnym
elementem w celu uzyskania tytułu wykonawczego, albowiem sąd z urzędu nie przeprowadza
postępowania co do zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem.
Złożenie wniosku o zatwierdzenie ugody zawartej przed mediatorem nie oznacza, iż sąd
zatwierdzi ugodę, a strona uzyska potrzebny jej do egzekucji tytuł wykonawczy. Tylko
bowiem należycie i czytelnie skonstruowana ugoda może stanowić podstawę ku temu, aby
przyjąć założenie, iż zostanie ona zatwierdzona przez sąd. Ustawodawca wyposażył bowiem
sąd w narzędzie, dzięki któremu może on kontrolować proces „tworzenia” tytułów
wykonawczych. Zgodnie z przepisem art. 183[14] § 3 Kodeksu Postępowania Cywilnego:
„sąd odmawia nadania klauzuli wykonalności albo zatwierdzenia ugody zawartej przed
mediatorem, w całości lub części, jeżeli ugoda jest sprzeczna z prawem lub zasadami
współżycia społecznego, albo zmierza do obejścia prawa, a także gdy jest niezrozumiała lub
zawiera sprzeczności”.
Jeżeli zatem w ocenie sądu mamy do czynienia z którąś z wymienionych przesłanek
uniemożliwiających zatwierdzenie ugody zawartej przed mediatorem, a co za tym idzie
doszło do odmowy jej zatwierdzenia w całości lub części, strona może złożyć zażalenie na
postanowienie sądu w przedmiocie zatwierdzenia ugody, w tym przez nadanie klauzuli
wykonalności. Pamiętać należy jednak o tym, iż zażalenie takie składa się do sądu wyższej
instancji, za pośrednictwem sądu, który wydał zaskarżone postanowienie.
Przystępując do konstruowania ugody, szczególną uwagę należy zatem zwrócić na
precyzyjne, jasne i zrozumiałe formułowanie jej postanowień, co z pewnością zminimalizuje
ryzyko odmowy przez sąd zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem.