Ssaki – charakterystyka wybranych przedstawicieli

Ssaki – charakterystyka wybranych przedstawicieli
notatki do egzaminu z zoologii
Gromada: Ssaki [Mammalia].
- stałocieplne 34 – 40 C.
- owodniowce.
- generalnie żyworodne.
- włosy, puste w środku dzięki czemu są izolatorami.
- włosy: wełniste, ościste, czuciowe (wąsy kota i brzuch wiewiórki.)
- małżowina uszna.
- przepona.
- silny rozwój mięśni.
- sfałdowana kora mózgowa.
- najsilniej rozwinięty węch. Jedynie u ssaków wodnych zredukowany.
- dobrze rozwinięty słuch.
- trzy kostki słuchowe: młoteczek, kowadełko i strzemiączko.
- wzrok u większości słabiej rozwinięty.
- dwie generacje zębów: mleczne i stałe.
- heterodontyzm. Przystosowane do pobierania różnorodnego pokarmu.
- siekacze, kły, przedtrzonowe, trzonowe.
- płuca o budowie pęcherzykowej.
- serce czterodzielne.
- dwa obiegi krwi.
- erytrocyty bez jąder komórkowych.
- duże możliwości uczenia się.
- obecność gruczołów potowych i mlecznych u samic.
- opłucna.
- nogi ustawione pionowo – zmniejszenie wydatków energii na poruszanie się.
- pazury, kopyta, paznokcie (tylko u naczelnych)
- rogi są tworami naskórka, poroże skóry właściwej.
- szkliwo jest najtwardszą substancją w organizmie ssaka.
- ciąża trwa od 21 dni do 22 miesięcy (słoń indyjski).
- dużo gatunków udomowionych (domestykacja).
- wykształciły przystosowania do różnych środowisk życia:
*ssaki terenów otwartych:
- palcochodne. Noga zyskuje długość stopy.
- duża pojemność płuc.
- stadne.
- dobrze rozwinięty wzrok słuch i węch.
* wielbłądy:
- dwukrotnie wyższa wartość osmotyczna moczu niż człowieka.
- przy braku wody przestaje się pocić.
- może wypić 100 l wody na raz.
*żyjące pod ziemią:
- wałkowate, nieduże ciało.
- miękkie, prostopadle stojące włosy.
- oczy, uszy i ogon z tendencją do redukcji.
Podgromada: Łożyskowe [Eutheria].
Rząd: Owadożerne [Insectivora].
* kret [Talpa europae].
- wałeczkowaty kształt ciała.
- czarny, od strony brzusznej nieco jaśniejszy.
- gęste futro, włos pionowo ustawiony.
- małżowiny usznej brak.
- wędruje maksimum w promieniu 2 km.
- je dżdżownice, larwy owadów, czasem drobne ssaki i płazy.
- gody raz w roku.
- pod ochroną.
- żyje 2 – 3 lata.
- zimą nie zasypia ale gromadzi żywe, lecz sparaliżowane dżdżownice.
Rodzina: Ryjówkowate [Sorcidae].
* ryjówka aksamitna [Sorek araneus].
- pospolita.
- chroniona.
- ogromna przemiana materii.
- brązowe (zimą czarne) futro.
- długi prawie nagi ogon.
- uszka i oczy skryte w futerku. Przystosowanie do życia pod ziemią.
- końce zębów czerwone.
- żyje do 1,5 roku.
- 2 – 4 mioty w ciągu roku.
- je owady, dżdżownice, ślimaki.
- długi ryjek.
- bez pokarmu ginie po 10 godzinach.
Rząd: Gryzonie [Rodentila].
Rodzina: Myszowate [Muridae].
* mysz polna [Apodemus agrarius].
- na otwartych przestrzeniach.
- do 12 cm , ogon7 – 9 cm.
- beżowa z czarną pręgą do ogona.
- jaśniejszy brzuch.
- żyje w norkach.
- je nasiona, drobne owady.
- 3 – 4 mioty po 5 – 8 młodych.
* mysz leśna [Apodemus flavicolis].
- duże, wyłupiaste oczy.
- 12cm.
- żółta plama na podgardlu.
- nagi ogon.
- je nasiona, dżdżownice, owoce.
- autotonia.
- lasy, gęste zarośla, zimuje chętnie w budynkach.
- aktywna wieczorem.
* mysz domowa [Mus musculus].
- mniejsza, do 11 cm.
- 6 – 10 cm nagiego ogona.
- szarobeżowa.
- szpiczasty pysk.
- nocny tryb życia.
- młodymi zajmują się wszystkie osobniki w wspólnym gnieździe.
- hierarchia w społecznościach.
- zwierzę laboratoryjne.
- wektor chorób.
Rodzina: Nornikowate [Microtidae].
* nornik zwyczajny / polnik [Microtus arvalis].
- 12 cm.
- krótki ogon.
- szarobrązowy.
- unika zwartych drzewostanów.
- najpospolitszy.
- kolonie w norach.
- aktywny cały dzień.
- 3 – 6 miotów po 6 – 7 młodych.
- „ciąża osesków” 13 dniowa samica może być w ciąży, mimo że do 20 dnia ssie mleko matki.
- trawy, zioła, nasiona, koniczyna, owoce.
- co 3 – 5 lat masowe pojawy.
Rząd: Drapieżne [Carnivora].
Rodzina: Psowate [Canidae]
* wilk [Canis lupus].
- szarobeżowy z ciemnym siodłem na grzbiecie.
- do 75 kg.
- żyją w samotności lub parach.
- zimą rodziny łączą się w watachy.
- nocny tryb życia.
- basior i wadera.
- chronione.
- największy psowaty.
- w Polsce 100, 200 osobników.
- kanibal.
- robi zapasy, które je aż do zużycia.
- bardzo duża śmiertelność młodych, mimo troskliwej opieki.
* lis rudy [Vulpes vulpes].
- uszy i łapy czarne, brzuch i koniec ogona białe.
- maść od żółtej do płomienno rudej.
- lasy.
- aktywny wieczorem i nocą.
- dobrze dostosowuje się do zmiennego środowiska.
- samotnik.
- świetny słuch i węch.
- dobrze skacze, pływa, choć niechętnie, wdrapuje się na pochyłe pnie.
- je: gryzonie, ryby, zające, padlinę, żaby, raki, ślimaki, owady, mrówki i owoce.
- gniazdo zaopatrują oboje rodzice.
- żyje ok. 12 lat.
Rodzina: Łasicowate [Mustelidae].
*kuna domowa [Martes foina].
- mniejsza od leśnej.
- jaśniej ubarwiona.
- nos różowy.
- biała lub kremowa plama na podgardlu rozwidla się w stronę łap.
- pod ochroną gatunkową.
- je szczury i myszowate.
- żyje przeważnie w pobliżu zabudowań.
*kuna leśna [Martes martes].
- inaczej tumak.
- do 0,5 m i 30 cm ogona.
- wąska głowa, pysk wydłużony, uszy i oczy dość duże.
- nos czarny.
- na podgardlu jaskrawa, żółtopomarańczowa plama. Nierozwidlona.
- zwierzę łowne z czasem ochronnym.
- nadrzewny i nocny tryb życia.
- ma kilka kryjówek.
- robi zapasy z gryzoni i jaj.
- zimą nie zasypia, ale może 3 dni nie opuszczać gniazda.
- żyje 8 – 14 lat.
Ciekawostki:
- nutria ma sutki przesunięte na stronę grzbietową, by ułatwić karmienie w wodzie.
- chomik jest jedynym ssakiem który ma ciemny [czarny] brzuch.
© Anna Boruch
na podstawie „Zoologii” Rajskiego T.2 i notatek z wykładów z prof. Cichocką