Kultura literacka a kultura audiowizualna

Kultura literacka a kultura audiowizualna 12.1.12
Obraz i wartość
EKONOMICZNA: determinowana przez rynek sztuki, wypadkowa oceny unikalności,
reprezentacyjności i społecznej mitologii.
SPOŁECZNA: udostępnienie informacji, demokratyzacja kontaktu ze sztuką, wzmacnia /
obala reguły współżycia społecznego, konsumpcja.
POLITYCZNA: wspiera lub osłabia władzę
(przykład debaty prezydenckiej: Kennedy młodszy, wyższy niż jego kontrkandydat)
[akt zakupienia zdjęcia D. Miedwiediewa może być także decyzją polityczną, np. jakiś oligarcha je zakupił, by się przypodobać. Za 1,2
mln. euro sprzedano zdjęcie, jakie Miedwiediew wykonał w syberyjskim mieście Tobolsk (przedstawiało ono historyczną warownię)].
Marita Sturken, Lisa Cartwright, Ideologia i obraz
- Kultura wizualna jest inteligentnie powiązana z wartościami kulturowymi
- Obrazy działają, funkcja:
1. upamiętnianie
2. nadzór
3. kategoryzacja, identyfikacja, dowód.
- Obrazy współdziałają w utrzymywaniu / zmianie symbolicznych wartości im
przypisywanych.
Mugshot – zdjęcie więzienne.
„Time” przyciemnił skórę O. J. Simpsona, „Newsweek” zostawił normalną.
Ciemne w kulturze zachodniej jest postrzegany negatywnie. Czarna postać w filmie
zazwyczaj miała zazwyczaj negatywne konotacje.
Magazyn „Time” nie pozwala na reprodukowanie tej okładki.
Badanie obrazów
- ikonologia (Erwin Panofsky) -> historia sztuki / estetyka
new iconology (W.T.J. Mitchell)
Bildwissenschaft (Gottfried Boehm)
- retoryka obrazu (R. Barthes)
- antropologia obrazu (Hans Belting, David Freedberg)
- archeologia dyskursu o obrazach (Georges Didi-Huberman)
- polityka obrazu (Jacques Ranciere)
- visual culture studies
Metody badania obrazu
Gillian Rose, Visual Methodologies
Visual – wizualne – to, co fizjologicznie rzecz ujmując ludzkie oko jest zdolne dostrzec.
Uwaga! Kategoria zmienna historycznie.
Visio = wzrok, zmysł wzroku
Visuality – wizualność, odnosi się do sposobu ujmowania (konstruowania) tego, co wizualne.
Metodologia badań przejawów wizualnych
- strona obiektu
- strona odbioru
- strona wytworzenia
Badania nad obrazem preferują telewizję
Badania kompozycyjne – wysoką sztukę
Psychoanaliza – film
Analiza dyskursu – instytucje wystawiennicze
Analiza zawartości – grupy obrazów (zwł. fot. prasowe)
Compositional Interpretation = interpretacja kompozycyjna
- analizuje wartość ikonograficzną (identyfikację elementów, ich przestrzenną organizację,
pyta o znaczenie wprowadzonych kolorów, oświetla, zwraca uwagę na ekspresywny charakter
przedstawień, w analizie filmu pyta o montaż, inscenizację, dźwięk, strukturę narracji).
Content Analysis = analiza zawartości
- analizuje grupy obrazów, zwłaszcza obszerne zespoły. Metoda wzorowana na badaniach
socjologicznych, ma ambicję ścisłych, obiektywnych i naukowo opracowanych wyników.
Scjentyzm, satysfakcja.
- dekonstruuje obraz w elementy, które potem podlegają obserwacji
- ilość przekłada się na ważność
Semiologia / semiotyka
- koncentruje się na stronie „obrazu”, analizując elementy kompozycyjne w kontekście
społecznym. Wyszukuje na obrazie (zwł. reklama) znak i pyta o ich denotację i konotację.
Kod transformacji i kod dominujący wpływający na preferowane odczytanie obrazu. Zwykle
w formie szczegółowego „studium przypadku” interesuje ją ideologia obrazu dominujące
kody rządzące jego kompozycją / odczytaniem.
Psychoanaliza
- najczęściej do analizy filmu, łączy zainteresowanie stroną kompozycyjną i odbiorcą.
Zastanawia się jak poszczególne ukształtowanie kompozycyjne wpływa na strategię odbioru
(gł. terminy to: fetyszyzm, skopofilia, voyeuryzm, nieświadomość wizualna, przyjemność,
fantazja, pożądanie). Gł. jako case studies.
Analiza dyskursywna – Foucault / władza
- interpretuje materiał wizualny, zazwyczaj w obecności szerokiego zespołu innych
dokumentów, metoda intertekstualna, zajmuje się wskazaniem kwestii społecznej różnicy w
wyniku zawartości kompozycyjnej obrazu i jego oddziaływania. Okazjonalnie zwraca się ku
sferze wytworzenia obrazu. Korzysta z terminów: dyskurs władza / wiedza, intertekstualność.
2
Zajmując się analizą dyskursywną poszukuje dowodów na dyskursywną produkcję
pewnego…
- odmianą analizy dyskursywnej będzie badanie jak instytucje (władzy – np. muzea, TV,
szkoła) kontrolują komunikację obrazu. Interesuje ją zwłaszcza strona wytworzenia
(udostępnienia) i odbioru. Dominują terminy „podporządkowanie”, „technologia”, wiedza /
władza, dyskurs.
Audience studies / studia recepcji
- bada rodzaj zaangażowania widowni, jej wiedzę kulturową, kompetencje, typy postaw
odbiorczych, kontekst relacji władzy w społeczeństwie, głównie stosowana do analizy TV,
terminy: kodowanie, dekodowanie, hegemonia; praca metodą kwestionariusza.
Podejście antropologiczne
1. Traktuje obrazy jako materialne obiekty, zwraca uwagę na materialne właściwości obrazu
i…
2.
3. Znaczenie obrazu nie jest jednak całkowicie sprowadzone do tego, co ludzie umieszczają
w obrazie
4. Badanie prowadzone w kontekście badań etnograficznych
5. Zakłada, że obiekt wizualny i jego kontekst są współzależne, definiują się, ale też wpływają
na siebie, wyjaśniają się lub zaciemniają.
Piotr Sztompka, Socjologia wizualna
- analiza hermeneutyczna
• co autor chciał
- semiologiczna
• denotacja / konotacja
- strukturalna
• nadbudowana nad semiologiczną
• zakłada, że zaobserwowane elementy nie pojawiły się przypadkowo
- dyskursywna
• DYSKURS = język + instytucja + pozycje społeczne uczestników
Roland Barthes, Retoryka obrazu, 1982
1. Przekaz pierwszy: substancja językowa
2. Czysty obraz ze znaków nieciągłych: wartości metaforyczne + konotacje = przekaz
ikoniczny, symboliczny
-> KONIECZNY PRZEKAZ KODOWANY konotowany
3. Przekaz przedmiotowy „antropologiczny” -> IKONICZNY PRZEKAZ NIEKODOWANY
(PRZEKAZ BEZ KODU) denotowany
3