Nr wniosku: 151992, nr raportu: 7716. Kierownik (z rap.): dr Adam

Nr wniosku: 151992, nr raportu: 7716. Kierownik (z rap.): dr Adam Jurgoński
Tłuszcze obok węglowodanów i białek są głównymi składnikami odżywczymi znajdującymi się w naszym pożywieniu.
W powszechnej opinii dieta bogata w tłuszcze nie jest kojarzona ze zdrowym trybem życia, co wynika z wysokiej
kaloryczności tych składników odżywczych, a w przypadku tłuszczów nasyconych, także z ich udokumentowanego
udziału w powstawaniu chorób układu krążenia. Należy jednak podkreślić, iż obok tłuszczów nasyconych występujących
w relatywnie dużych ilościach w produktach spożywczych pochodzenia zwierzęcego, istnieją także tłuszcze nienasycone
majce w przeważającym stopniu korzystny wpływ na zdrowie, których bogatym źródłem są m.in. oleje roślinne. Spośród
wielu tłuszczów nienasyconych najważniejszą rolę w żywieniu odgrywają kwasy linolowy i α-linolenowy, będące
składnikami niezbędnymi dla prawidłowego wzrostu i funkcjonowania każdego z nas. Jednak ich zawartość w olejach
jadalnych, głównie zawartość kwasu α-linolenowego, jest znikoma co może prowadzić do niedoboru tego kwasu w
codziennej diecie. Z drugiej zaś strony brak jest dostatecznej wiedzy w jaki sposób organizm zareaguje na dużą zawartość
niektórych nienasyconych kwasów tłuszczowych w diecie. Przykładem olejów bogatych w niezbędne nienasycone kwasy
tłuszczowe są oleje będące przedmiotem badań przeprowadzonych w ramach niniejszego projektu. Celem
projektowanych badań było określenie odżywczych i prozdrowotnych właściwości olejów z nasion jabłka, porzeczki
czarnej, truskawki i maliny. Kluczowym efektem projektu miało być ustalenie czy oleje te mogą być stosowane w diecie
jako czynniki ograniczające zaburzenia obserwowane w otyłości i chorobach układu krążenia. Ze względu na
niekonwencjonalne źródło pozyskiwania ważnym aspektem projektowanych badań była także ocena bezpieczeństwa
spożywania badanych olejów z określeniem możliwych skutków ubocznych. Olej z nasion jabłka okazał się bogatym
źródłem kwasu linolowego (57% sumy kwasów tłuszczowych), oleje z nasion truskawki i maliny, obok dużej zawartości
kwasu linolowego (47-51% sumy kwasów tłuszczowych), zawierały także znaczną ilość kwasu α-linolenowego (29%
sumy kwasów tłuszczowych), natomiast olej z nasion porzeczki czarnej był bogaty w kwas linolowy (45% sumy kwasów
tłuszczowych), ale zawierał także kwas α- i γ-linolenowy (odpowiednio 13% i 16% sumy kwasów tłuszczowych). Kwas
γ-linolenowy jest niezwykle rzadkim kwasem w produktach spożywczych, występuje natomiast w niewielkich ilościach w
mleku kobiecym, dlatego przyjmuje się że jego obecność ma znaczenie w żywieniu niemowląt. Dzięki przeprowadzonym
badaniom ustalono w doświadczeniu na szczurach laboratoryjnych, że badane oleje mogą być cennym źródłem
wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w codziennej diecie oraz mogą znaleźć zastosowanie w ograniczaniu
niektórych zaburzeń obserwowanych w otyłości i chorobach układu krążenia. Na szczególną uwagę zasługuje aktywność
olejów jagodowych (oleje porzeczkowy, truskawkowy i malinowy) obniżająca znacznie stężenie trójglicerydów we krwi,
którą można porównywać z aktywnością niektórych leków dostępnych na rynku. Badane oleje jagodowe zmniejszały
także otłuszczenie wątroby będące powszechnym zaburzeniem występującym u osób otyłych, a także zmniejszały stan
zapalny w organizmie. Jednorazowe spożycie olejów owocowych nie powodowało żadnych niekorzystnych skutków
ubocznych, natomiast długotrwałe spożywanie nadmiernych dawek, w szczególności przy niezbilansowanej diecie,
powodowało pewne niekorzystne zmiany w organizmie. W przypadku nadmiernej konsumpcji oleju porzeczkowego
zaobserwowano zwiększone ryzyko uszkodzenia wątroby, a w przypadku oleju truskawkowego i malinowego doszło do
zmian w metabolizmie bakterii znajdujących się w jelicie grubym.