Społeczno-kulturowe determinanty powstawania baniek cenowych

Makroekonomia II
Analiza strony podażowej gospodarki
DR ADAM CZERNIAK
SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA W WARSZAWIE
KATEDRA EKONOMII II
2
GOSPODARKA W STANIE
RÓWNOWAGI
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Stan równowagi w ujęciu teoretycznym (1)
3
 Równowaga – dwie równoważne definicje:
 Sytuacja, w której popyt jest równy podaży (rynek się oczyszcza).
 Sytuacja, w której żaden z uczestników rynku nie ma motywacji
ekonomicznej do jej zmiany (decyzje firm i konsumentów są
optymalne).
 Zdaniem ekonomistów klasycznych i neoklasycznych
w długim okresie gospodarka znajdzie się ceteris
paribus w stanie równowagi, tzw. równowagi ogólnej.
 Równowaga ogólna (równowaga walrasowska)
oznacza, że wszystkie rynki w danej gospodarce są w
stanie równowagi (tj. dóbr, pracy i pieniądza).
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Stan równowagi w ujęciu teoretycznym (2)
4
 W krótkookresowym stanie równowagi podmioty
gospodarcze nie mają żadnej motywacji do tego, by
zmienić w danym okresie swoje decyzje.
 W długookresowym stanie równowagi podmioty
gospodarcze nie mają żadnej motywacji do tego, by
zmieniać swoje decyzje także z okresu na okres.
 W długookresowym stanie równowagi produkcja jest
równa produkcji potencjalnej.
 Długookresowy stan równowagi nigdy nie występuje w
rzeczywistości – ma charakter idealno-typowy i może być
przybliżony wyłącznie za pomocą modeli ekonomicznych.
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Stan równowagi w modelowaniu ekonomicznym
5
 Stan równowagi długookresowej jest modelowany jako
stan ustalony:

W stanie ustalonym wszystkie zmienne modelu są stałe z okresu na
okres.

W stanie ustalonym wszystkie podmioty gospodarcze (firmy i
konsumenci) skutecznie maksymalizują swoje funkcje celu.
 Stan ustalony może być:

stabilny (gospodarka po szoku samoczynnie wraca do równowagi),

niestabilny (nawet minimalny szok potrafi na stałe wytrącić
gospodarkę z równowagi).
 Może istnieć kilka stanów ustalonych w jednej gospodarce.
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
6
KLASYCZNE ŹRÓDŁA WZROSTU
GOSPODARCZEGO
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Kapitał
7
 Na kapitał w gospodarce składa się wartość:

maszyn i urządzeń,

budowli i budynków (wraz z ziemią) należących do firm,

pojazdów transportowych,

dóbr niematerialnych należących do firm.
 Kapitał powstaje w wyniku inwestycji (nakładów
brutto na środki trwałe) i nawarstwia się w sposób
stopniowy (perpetual investment).
 Kapitału ubywa w wyniku deprecjacji wartości
majątku i zużycia środków trwałych (amortyzacja).
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Praca
8
 Podaż pracy (zasób siły roboczej) zależy od:
 liczby osób w wieku produkcyjnym,
 wskaźnika aktywności zawodowej,
 stopy bezrobocia naturalnego (równowagi).
 Praca nie podlega akumulacji ani amortyzacji.
 Może być dzielone na zasób wykwalifikowanej i
niewykwalifikowanej siły roboczej.
 Często podaje się wielkość produkcji, czy zasób
kapitału w przeliczeniu na jednostkę pracy:

zmienne w przeliczeniu na jednostkę pracy oznacza się małymi
literami.
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Produktywność czynników wytwórczych
9
 Najbardziej nieostra kategoria w rachunku produkcji.
 Produktywność czynników wytwórczych zależy od:

wysokości kapitału ludzkiego w gospodarce,

know-how produkcyjnego (tj. liczby patentów, stosowanych
technologii wytwórczych, zdolności zarządczych),

jakości instytucji i polityki gospodarczej kraju, wpływających na
łatwość prowadzenia biznesu i koszty transakcyjne,

alokacji kapitału między branże, regiony i typy środków trwałych.
 Często uwzględnia w modelowaniu razem z zasobem siły
roboczej lub razem z wysokością kapitału zgromadzonego
w gospodarce.
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Funkcje produkcji (1)
10
Funkcja produkcji typu Cobba-Douglasa
𝑌 = 𝐹 𝐾, 𝐿 = 𝐴𝐾 𝛼 𝐿𝛽
A – produktywność czynników produkcji
K – kapitał, L – zasób siły roboczej
α – kapitałochłonność produkcji
β – pracochłonność produkcji
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Funkcje produkcji (2)
11
Grupa funkcji produkcji o stałej elastyczności substytucji (CES)
𝑌 = 𝐴 𝛼𝐾 𝑟 +
1
𝛽𝐿𝑟 𝑟
Elastyczność substytucji
Elastyczność substytucji pokazuje o ile procent należy
zmienić nakład jednego czynnika wytwórczego, by
skompensować 1-proc. spadek nakładu drugiego czynnika
przy zachowaniu tego samego poziomu produkcji.
1
𝑠=
1−𝑟
Przy r = 1
Przy r -> 0
Przy r -> ∞
mamy doskonałą substytucję czynników produkcji
otrzymujemy funkcję Cobba-Douglasa
otrzymujemy funkcję produkcji Leontiefa
(doskonała komplementarność czynników produkcji)
𝑌 = 𝐴𝑚𝑖𝑛 𝐾, 𝐿 lub 𝑌 = 𝑚𝑖𝑛 𝐴𝐾, 𝐿
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Warunki Inady
12
 Warunki Inady, to takie właściwości funkcji produkcji,
które sprawiają, że nadaje się ona do modelowania
ekonomicznego.
 Warunki Inady oparte są na faktach stylizowanych.
1.
F(0,L) = F(K,0) = 0
2.
F’(K,L) > 0
3.
F’’ (K,L) < 0
4.
F(∞,L) = F(K,∞) = ∞
5.
FKL(K,L) > 0 oraz FLK(K,L) > 0
 Warunki Inady spełniają wszystkie funkcje typu CES.
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Wzrost potencjalny
13
 Nieobserwowalne tempo wzrostu produktu
potencjalnego.
 Obrazuje długoterminowe tempo wzrostu
gospodarczego w danym kraju.
 Jest przybliżane:

trendem rzeczywistego wzrostu PKB,

z wykorzystaniem modelu wzrostu,

tempem wzrostu nakładów poszczególnych czynników
wytwórczych oraz produktywności tych czynników.
∆𝑌 = ∆𝐴 + 𝛼∆𝐾 + 𝛽∆𝐿 = 𝑔 + 𝑠𝑌 − 𝛿𝐾 + 𝑛
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
14
MODEL SOLOWA
(SOLOWA-SWANA)
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Konstrukcja modelu (1)
15
 W modelu Solowa funkcja produkcji przyjmuje formę
Cobba-Douglasa o stałych korzyściach względem skali:
𝑌 = 𝐹 𝐾, 𝐿 = 𝐴𝐾 𝛼 𝐿𝛽
α+β=1
 Podstawą modelu Solowa jest endogenizacja zmian
kapitału.
s – stopa oszczędności
δ – stopa deprecjacji kapitału
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Konstrukcja modelu (2)
16
 Zmiany pozostałych czynników
wytwórczych są egzogeniczne
 Zwyczajowo model Solowa analizuje się dla wielkości
produkcji na jednostkę efektywnej pracy
(tzw. postać intensywna modelu)
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Ścieżka ruchu kapitału
17
 Wzrost kapitału na jednostkę efektywnej pracy zależy:
dodatnio od nakładów inwestycyjnych (oszczędności),

ujemnie od przyrostu naturalnego, wzrostu TFP i deprecjacji
kapitału (inwestycje restytucyjne (odtworzeniowe)).
inwestycje na jednostkę
efektywnej pracy

Adam Czerniak, SGH
(n+g+δ)k
sf(k)
k*
k
Strona podażowa
Stan ustalony (1)
18
 Stan ustalony = stabilny poziom kapitału na jednostkę
zmiana kapitału
.
efektywnej pracy ( k(t) = 0 )
Wykres fazowy dla k
k*
Adam Czerniak, SGH
k
Strona podażowa
Stan ustalony (2)
19
 W stanie ustalonym tempo wzrostu gospodarczego i tempo
wzrostu kapitału są takie same i równe sumie przyrostu
naturalnego i postępu technologicznego.
 Poziom kapitału na jednostkę pracy efektywnej w stanie
ustalonym jest:


dodatnio zależny od stopy oszczędności (inwestycji) i
kapitałochłonności gospodarki,
ujemnie zależny od stopy deprecjacji, przyrostu naturalnego i postępu
1
technologicznego.
1−𝛼
𝑠
𝑘 =
𝑛+𝑔+𝛿
∗
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
20
MODEL SOLOWA –
ANALIZA WRAŻLIWOŚCI
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Spadek stopy oszczędności a stan ustalony
21
inwestycje na jednostkę efektywnej pracy
(n+g+δ)k
sf(k)
s’f(k)
Spadek stopy oszczędności
obniża poziom kapitału na
jednostkę efektywnej pracy w
stanie ustalonym
k’*
Adam Czerniak, SGH
k*
k
Strona podażowa
Stopa oszczędności a konsumpcja (1)
22
(n+g+δ)k
f(k)
dochód i inwestycje na jednostkę
efektywnej pracy
Konsumpcja
sf(k)
Oszczędności
k*
Adam Czerniak, SGH
k
Strona podażowa
Stopa oszczędności a konsumpcja (2)
23
(n+g+δ)k
dochód na jednostkę efektywnej pracy
f(k)
Konsumpcja
s'f(k)
Oszczędności
k'*
Adam Czerniak, SGH
Spadek stopy oszczędności
może prowadzić do wzrostu
konsumpcji lub…
k
Strona podażowa
Stopa oszczędności a konsumpcja (3)
24
(n+g+δ)k
dochód na jednostkę efektywnej pracy
f(k)
…lub do spadku poziomu
konsumpcji w stanie
równowagi
Oszczędności
k’’*
Adam Czerniak, SGH
s‘’f(k)
Konsumpcja
k
Strona podażowa
Złota reguła (1)
25
 Najwyższy udział konsumpcji na jednostkę pracy
efektywnej jest określony tzw. złotą regułą:
 Poziom konsumpcji na jednostkę pracy efektywnej w
stanie ustalonym zależy od stopy oszczędności:

jeżeli stopa oszczędności jest powyżej poziomu wynikającego ze złotej
reguły, to jej wzrost przekłada się na spadek konsumpcji;

jeżeli stopa oszczędności jest poniżej poziomu wynikającego ze złotej
reguły, to jej wzrost przekłada się na zwiększenie konsumpcji;
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Złota reguła (2)
26
f’(k)=n+g+δ
dochód na jednostkę efektywnej pracy
f(k)
Konsumpcja maksymalna
sf(k)
Oszczędności
k*
Adam Czerniak, SGH
(n+g+δ)k
k
Strona podażowa
Stopa oszczędności a wzrost gospodarczy
27
 Stopa oszczędności wpływa dodatnio na poziom
kapitału w równowadze.
 Stopa oszczędności nie ma bezpośredniego wpływu na
tempo wzrostu kapitału – ani w równowadze, ani w
trakcie konwergencji.
 Wzrost stopy oszczędności w krótkim terminie
prowadzi do przyspieszenia tempa wzrostu kapitału i
procesu konwergencji:

wzrost kapitału w równowadze oddala gospodarkę od stanu
ustalonego przyspieszając tempo wzrostu gospodarczego.
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
28
KONWERGENCJA GOSPODARCZA
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Konwergencja gospodarcza w modelu Solowa
29
 Konwergencja gospodarcza to:

proces doganiania gospodarek rozwiniętych przez gospodarki
rozwijające się pod względem poziomu PKB per capita,

proces zbiegania gospodarki do stanu ustalonego.
 Im poziom kapitału jest bardziej odległy od stanu
ustalonego tym szybszy jest przyrost gospodarczy.
𝑘 𝑡 ≈ − 1 − 𝛼𝑘 ∗ 𝑛 + 𝑔 + 𝛿 𝑘 𝑡 − 𝑘 ∗
 Zgodnie z modelem Solowa kraje o niskim poziomie
uzbrojenia pracy w kapitał rozwijają się stosunkowo
szybciej niż gospodarki o wyższym zasobie kapitałi.
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Różne rodzaje konwergencji
30
 Konwergencja beta
 Kraje o niższym poziomie dochodu rosną szybciej niż kraje o
wysokim poziomie dochodu.
 Często ma charakter warunkowy:

tylko gospodarki o podobnej strukturze i instytucjach konwergują.
 Konwergencja sigma
 Z biegiem czasu ceteris paribus zmniejsza się zróżnicowanie
dochodu (wariancja) między różnymi krajami.
 Konwergencja klubów
 Kraje o podobnej strukturze i instytucjach upodabniają się do
siebie i rosną w podobnym tempie.
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
31
PODSUMOWANIE MODELU
SOLOWA
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Zalety i wady modelu Solowa
32
 Stosunkowo prosty do prezentacji i rozwiązania.
 Tłumaczy różnice między krajami w poziomie




zamożności i tempie wzrostu gospodarczego.
Uwypukla rolę oszczędności, wzrostu TFP i deprecjacji
w analizie produktu potencjalnego i jego wzrostu.
Przyrost TFP (tzw. reszta Solowa) jest egzogeniczny.
Nie tłumaczy różnic w stopach oszczędności
(inwestycji) między krajami.
W modelu Solowa kapitał na jednostkę efektywnej
pracy w długim okresie nie przyrasta.
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
33
MODEL ROMERA
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Założenia modelu Romera (wersja uproszczona)
34
 Uproszczona funkcja produkcji bez kapitału
𝑌 𝑡 = 𝐴 𝑡 𝐿𝑦 (𝑡)
 Podział siły roboczej na wykwalifikowaną i
niewykwalifikowaną
𝐿 = 𝐿𝑦 𝑡 + 𝐿𝑎 𝑡
𝐿𝑎 𝑡 = 𝜑𝐿
 Endogenizacja zmian produktywności czynników
wytwórczych (TFP)
𝐴 𝑡 = 𝑧𝐴 𝑡 𝐿𝑎 (𝑡)
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Rozwiązanie modelu Romera
35
 Tempo wzrostu gospodarczego jest stałe i takie samo,
jak tempo produktywności prace

zależne od zasobu wykwalifikowanej siły roboczej i jej
umiejętności wytwarzania nowych technologii:
𝑦(𝑡) 𝐴 𝑡
=
= 𝑧𝜑𝐿
𝑦(𝑡) 𝐴(𝑡)

Wzrost liczebności populacji przyspiesza wzrost gospodarczy.

Wzrost odsetka osób wykwalifikowanych przyspiesza wzrost
gospodarczy, ale skokowo obniża wyjściowy poziom produkcji.

Poprawa umiejętności tworzenia nowych technologii przyspiesza
wzrost gospodarczy.
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Połączenie modelu Romera i Solowa
36
 Pełna funkcja produkcji typu Cobba-Douglasa
𝑌 𝑡 = 𝐴 𝑡 𝐾(𝑡)
𝛼
𝐿𝑦 (𝑡)
𝛽
 Podział siły roboczej na wykwalifikowaną i
niewykwalifikowaną
 Endogenizacja zmian produktywności czynników
wytwórczych (TFP) zgodnie z modelem Romera
 Engogenizacja zmian kapitału zgodnie z modelem
Solowa
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Wzrost gospodarczy
w połączonym modelu Romera i Solowa
37
 Tempo wzrostu gospodarczego zależy dodatnio od:

kapitałochłonności technologii produkcji,

efektów skali,

tempa wzrostu ludności,

odsetka wysoko wykwalifikowanych pracowników,

zdolności do wytwarzania nowych technologii,

zasobu siły roboczej.
𝑌(𝑡)
1
𝛽
=
𝑧𝜑𝐿(𝑡) +
𝑛
𝑌(𝑡) 1 − 𝛼
1−𝛼
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Zalety i wady modelu Romera
38
 Uwypukla rolę B+R dla wzrostu gospodarczego.
 Endogenizacja przyrostu TFP.
 Tłumaczy różnice między krajami w tempie rozwoju.
 „Produkcja” nowych technologii jest liniowo zależna od
liczby wykwalifikowanych pracowników.
 Nie tłumaczy skąd się bierze zdolność do wytwarzania
nowych technologii.
 Odsetek wysoko wykwalifikowanych pracowników jest
egzogeniczny.
 Wzrost gospodarczy przyspiesza wraz ze wzrostem
ludności.
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
39
MODELE OPARTE NA
MIKROPODSTAWACH
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Znaczenie decyzji gospodarstw domowych
40
 Endogenizacja stopy oszczędności w modelach wzrostu
jest wprowadzana poprzez uwzględnienie decyzji
gospodarstw domowych.
 Dla uproszczenia przyjmuje się zazwyczaj, że wszystkie
gospodarstwa domowe maksymalizują tę samą funkcję
użyteczności, na przykład:
∞
1−𝜃
𝐿(𝑡)
𝐶(𝑡)
𝑈=
𝑒 −𝜌𝑡 𝑢(𝐶 𝑡 )
𝑑𝑡
𝑢 𝐶 𝑡 =
1−𝜃
𝐻
𝑡=0
 Funkcja ta jest maksymalizowana, dzięki czemu otrzymuje
się zależność konsumpcji od dochodu przy zadanych
parametrach.
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Podstawowe modele oparte na mikropodstawach
41
 Model Ramseya-Cassa-Koopmansa

Rozwiązywany w czasie ciągłym i dla nieskończonego horyzontu
czasowego.

Model Solowa z uwzględnieniem decyzji gospodarstw
domowych.

Egzogeniczny wzrost produktywności czynników wytwórczych.
 Model Diamonda (OLG)

Rozwiązywany w czasie dyskretnym i dla nieskończonego
horyzontu czasowego.

Każde gospodarstwo domowe żyje tylko dwa okresy – dziś, kiedy
pracuje i jutro, kiedy konsumuje oszczędności.
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
42
MODELE OPARTE NA MACIERZY
PRZEPŁYWÓW
MIĘDZYGAŁĘZIOWYCH
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Macierz przepływów między gałęziowych
43
 Macierz przepływów międzygałęziowych pokazuje:

strukturę zużycia pośredniego – tzn. ile dóbr wytworzonych w itej gałęzi jest zużywane przez firmy z j-tej gałęzi gospodarki (xij).
xij
Rolnictwo
Przemysł
Usługi
C
G
I
X
Produkcja
globalna
Rolnictwo
10
25
8
5
7
0
5
60
Przemysł
2
30
5
10
5
18
40
130
Usługi
18
15
7
80
20
10
5
155
Import
5
10
5
Zużycie
pośrednie
35
80
25
Wartość
dodana
25
50
130
Produkcja
globalna
60
130
155
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Model Leontiewa w czasie dyskretnym
44
 Założenie: struktura kosztów jest stała w czasie.
 Produkcja globalna (X) zależy od aktualnego popytu
na dobra finalne (Y) i popytu na dobra pośrednie (x) w
poprzednim okresie:
𝑛
𝑛
𝑋𝑡𝑖
𝑖𝑗
𝑥𝑡−1
=
𝑗 =1
+
𝑌𝑡𝑖
𝑗
𝑋𝑡𝑖 =
𝑎𝑖𝑗 𝑋𝑡−1 + 𝑌𝑡𝑖
𝑗 =1
Postać macierzowa: 𝑿𝑡 = 𝑨𝑿𝑡−1 + 𝒀𝑡
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Model Leontiewa – analiza szoków popytowych
45
 W stanie ustalonym:
(I–A)X=Y

L∆X=∆Y
-1
∆X=L ∆Y
gdzie I-A to tzw. macierz Leontiewa i oznaczana jest przez L.
 Etapy wpływu szoku na gospodarkę:
∆𝑿𝑡 = 𝑿𝑡+1 − 𝑿𝑡 = 𝑨 𝑿𝑡 − 𝑿𝑡−1 + 𝒀𝑡+1 − 𝒀𝑡 = 𝑨 ∆𝑿𝑡−1 + ∆𝒀𝑡

zmiana produkcji globalnej zależy od zmian popytu finalnego w
danym okresie i zmian produkcji globalnej w okresie poprzednim.
𝑘
𝑨𝑖−1 ∆𝑿𝑡
𝑿𝑡+𝑘 − 𝑿𝑡 =
𝑖=1
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Model CGE
46
 Model ten łączy ze sobą właściwości modeli opartych
na mikropodstawach z modelem Leontiewa.
 Przy wykorzystaniu funkcji użyteczności
endogenizowana jest wysokość wydatków
konsumpcyjnych na poszczególne dobra.
 Modele oparte na macierzy przepływów
międzygałęziowych służą do analizy przebiegu wpływu
szoków popytowych na poszczególne gałęzie
gospodarki.
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
47
CYKL KONIUNKTURALNY
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Definicja graficzna
48
Y
Szczyt
Produkt
rzeczywisty
Luka popytowa
Szczyt
Dno
Szczyt
Adam Czerniak, SGH
Trend
- produkt
potencjalny
Szczyt
Dno
t
t
Strona podażowa
Definicja recesji i spowolnienia
49
 Spowolnienie

Okres pogorszenia koniunktury (dekoniunktury) rozumiany jako
spowolnienie tempa wzrostu PKB
 Recesja

Okres spadku PKB (ujemna dynamika, ujemna luka popytowa)
 Recesja techniczna
Luka popytowa

Dwa kwartały spadku odsezonowanego, realnego PKB z rzędu
Recesja
Szczyt
Spowolnienie
Adam Czerniak, SGH
Szczyt
Dno
t
Strona podażowa
Definicja ożywienia i rozkwitu
50
 Ożywienie

Okres poprawy koniunktury i przyspieszania tempa wzrostu
PKB
 Rozkwit

Okres dodatniej luki popytowej – często towarzyszy mu
przegrzanie gospodarki (boom)
Luka popytowa
Boom
Szczyt
Adam Czerniak, SGH
Szczyt
t
Dno
Ożywienie
Strona podażowa
Fazy cyklu koniunkturalnego
51
 Pełen cykl zawiera wszystkie cztery fazy:

Spowolnienie (slowdown)


Recesję (bust)


spadek dynamiki PKB, ujemna luka popytowa;
Ożywienie (recovery)


spadek dynamiki PKB, dodatnia luka popytowa;
wzrost dynamiki PKB, ujemna luka popytowa;
Rozkwit (boom)

wzrost dynamiki PKB, dodatnia luka popytowa.
 Pełen cykl koniunkturalny trwa zazwyczaj 5-6 lat.
 Granice między fazami cyklu są umowne, a same fazy
noszą różne nazwy.
 Stałe i łatwe do wyznaczenia są punkty zwrotne cyklu.
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Klasyfikacja wskaźników koniunktury (1)
52
 Procykliczne

rosną wraz ze wzrostem dynamiki PKB.

Na przykład: eksport, nowe zamówienia w przemyśle.
 Antycykliczne

spadają wraz ze wzrostem dynamiki PKB.

Na przykład: stopa bezrobocia, opóźnienia w realizacji
zamówień.
 Acykliczne

nie są skorelowane ze zmianami dynamiki PKB.

Na przykład: produkcja w rolnictwie.
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Klasyfikacja wskaźników koniunktury (2)
53
 Wyprzedzające


zmieniają się wcześniej niż zmienia się dynamika PKB.
Na przykład: indeksy giełdowe, nastroje konsumentów i przedsiębiorców.
 Współwystępujące


zmieniają się równocześnie z dynamiką PKB.
Na przykład: produkcja przemysłowa, wnioski o zasiłek dla bezrobotnych.
 Opóźnione


zmieniają się później niż zmienia się dynamika PKB.
Na przykład: jednostkowe koszty pracy, stopa bezrobocia.
 Mieszane


o asymetrycznych wahaniach w ramach cyklu.
Na przykład: zmiany zapasów firm.
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Metody wyznaczania faz cyklu
54
 Metoda ekonometryczna
1.
wyznaczenie trendu PKB za pomocą metod ekonometrycznych
(np. filtr Hodricka-Prescotta),
2.
oczyszczenie realnych danych o PKB z trendu.
 Metoda wskaźnikowa
1.
Wyznaczenie procyklicznych zmiennych makroekonomicznych,
2.
Stworzenie wskaźnika kompozytowego z wykorzystaniem
metody głównych składowych (lub podobnej).
Istnieją dwa podejścia do wyznaczania cyklu:



analiza poziomu realnego PKB,
analiza tempa wzrostu realnego PKB (bardziej popularna).
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Cykl koniunkturalny na świecie
55
 Globalizacja powoduje coraz większą synchronizację
cykli koniunkturalnych między krajami. To efekt

wzrostu zależności handlowej między krajami (otwartość
gospodarek);

wzrostu zależności sytuacji na rynkach finansowych.
 Efekt zarażania gospodarek kryzysem

korelacja między koniunkturą w poszczególnych gospodarkach
wzrasta w okresach kryzysowych – zwłaszcza w przypadku
kryzysów globalnych.
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
56
MODELE CYKLU
KONIUNKTURALNEGO
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Model mnożnika-akceleratora
57
 Model cyklu koniunkturalnego oparty na mechanizmie
mnożnika wydatków autonomicznych
 Inwestycje reagują na prognozowane zmiany popytu
(oczekiwania adaptacyjne)
Okres
∆Y
I
Y=m*(G+I)
t=0
0
10
100
t=1
0
10
120
t=2
20
20
140
t=3
20
20
140
t=4
0
10
120
t=5
-20
0
100
t=6
-20
0
100
t=7
0
10
120
t=8
20
20
140
Adam Czerniak, SGH
Trwały
wzrost
wydatków
rządowych
z 40 do 50
przy m=2
Strona podażowa
Model realnego cyklu koniunkturalnego (RBC)
58
 Wahania cykliczne wynikają z wahań produkcji
potencjalnej (mają charakter podażowy)
 Wszystkie rynki są efektywne i doskonale elastyczne
 Źródłem wahań są losowe zmiany w produktywności
czynników wytwórczych (TFP)

wynalezienie nowych technologii,

wzrost obciążeń biurokratycznych.
 Wahania TFP wpływają na kapitał w stanie ustalonym
 Akumulacja kapitału wymaga czasu (time-to-built)
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa
Model DSGE
59
 Dynamiczny
 gospodarstwa domowe i firmy optymalizują swoje wydatki od dziś do
nieskończoności.
 Stochastyczny
 w gospodarce występują losowe szoki – podażowe i popytowe.
 GE – równowagi ogólnej
 wszystkie rynki (pracy, dóbr, kapitału) dążą do stanu ustalonego.
 Może uwzględniać:
 sztywności realne i nominalne,
 heterogeniczność podmiotów gospodarczych i rynków.
 Wymaga kalibracji parametrów funkcji produkcji, użyteczności
oraz ścieżek ruchu czynników wytwórczych.
 Pozwalają wyznaczać funkcje reakcji na impuls (IRF).
Adam Czerniak, SGH
Strona podażowa