MŁODZIEŻ A TELEFONY KOMÓRKOWE

MŁODZIEŻ A TELEFONY KOMÓRKOWE - informator dla rodziców
Nadmierne używanie telefonu komórkowego jest prawdziwym zagrożeniem dla polskiej
młodzieży
Rola telefonu w życiu nastolatka
„Pokaż mi swój telefon, a powiem Ci kim jesteś" - ten wypowiedziany przez młodego
człowieka slogan wraz z wynikami badania przeprowadzonego przez OBOP dla kampanii
Uwaga! Fonoholizm, dał mi wiele do myślenia. Czy faktycznie na podstawie naszego
telefonu komórkowego, można powiedzieć coś o nas? Czy telefon stał się dla młodzieży
wytyczną ich osobowości i stylu bycia?
Telefon komórkowy dla pokolenia obecnych trzydziestolatków w czasach liceum był
nowością i jedynie nieliczne osoby były jego szczęśliwymi posiadaczami. Dla obecnych
nastolatków jest absolutną normą. Zaryzykowałabym stwierdzenie, że stał się on częścią
składową tożsamości młodego człowieka, na co z resztą wskazują wyniki badań, mówiące, o
tym, że co trzeci nastolatek nie wyobraża sobie nawet dnia bez telefonu, a co czwarty czuje
się nieswojo, gdy zapomni go ze sobą zabrać1.
Patrząc na telefon, możemy dużo wywnioskować na temat młodego człowieka. Analizując,
bierzemy pod uwagę, to, czy posiada on najnowszy zadbany model, czy też stary, poobijany,
ale np.: ze znakomitymi słuchawkami i możliwością słuchania muzyki. Możemy wnioskować,
że dana osoba przywiązuje wagę do swojego wyglądu, uważnie dobiera dodatki, które mają
wyrażać osobowość, czy też jest miłośnikiem muzyki i jakość dźwięku jest dla niej
najważniejsza, a poprzez to jakiej słucha muzyki, może wyrażać siebie.
Komórka służy młodym ludziom przede wszystkim do utrzymywania kontaktów z
rówieśnikami. Należy pamiętać, że okres dorastania charakteryzuje się tym, że grupa
rówieśnicza staje się dla młodzieży niezwykle ważna. Niejednokrotnie, to co jest modne i
wartościowe wśród kolegów, bywa dla młodego człowieka ważniejsze niż wartości
przekazywane przez rodziców. Posiadanie telefonu spełnia tu funkcję zarówno
komunikacyjną, jak i statusową. Dla nastolatka nieodebranie telefonu czy nieodpisanie na sms
przez przyjaciela czy sympatię, nieraz jest równoznaczne z zakończeniem znajomości.
Wiadomości sms przyniosły także rewolucję w sferze językowej. Ich pisanie spowodowało
powstanie specyficznego języka, pełnego skrótów i symboli, których znaczenie nie dla
wszystkich jest zrozumiałe i czytelne. Daje to młodym osobom poczucie wyjątkowości. Mają
oni tylko sobie charakterystyczny, wyjątkowy kod, którym posługują się między sobą. Telefon
może również wyznaczać pozycję w grupie przyjaciół. W zależności od jego modelu możemy
być mniej lub bardziej popularni, co dla nastolatka jest rzeczą bardzo ważną.
W dobie dzisiejszej techniki telefon, poza wyżej wymienionymi funkcjami, jest także
narzędziem służącym do słuchania muzyki, korzystania z Internetu, w tym komunikowana się
poprzez portale społecznościowe oraz używania przeróżnych aplikacji takich jak GPS,
kalendarz, itp. Dla wielu ludzi komórka jest jedynym zegarkiem i budzikiem, jaki posiadają.
To wszystko powoduje, że brak telefonu dla wielu młodych ludzi uniemożliwia codzienne
funkcjonowanie. Telefon stał się przedłużeniem naszego Ja. Przestajemy nawet zauważać, że
używanie go w niektórych miejscach czy sytuacjach jest nietaktem, czy wyrazem złego
wychowania.
O tym, jak ważny jest telefon w życiu młodego człowieka, świadczy fakt, że coraz częściej
jedną z bardziej dotkliwych kar stosowanych przez rodziców, jest zabranie telefonu
komórkowego. Warto pomyśleć, o tym czy faktycznie jest to już problem na poziomie
uzależnienia, o czym może świadczyć niepokój odczuwany przez dziecko, gdy nie ma przy
sobie telefonu. W krajach skandynawskich coraz większą rzeszę zwolenników zdobywa idea,
żeby komórki były dozwolone dla dzieci dopiero od pewnego z góry ustalonego wieku. Bo
czy faktycznie chcemy doprowadzić do takiej sytuacji, że telefon określa osobowość i pozycję
w grupie naszych dzieci, że na jego podstawie będą one oceniane i akceptowane przez
innych...?
1
- Ogólnopolskie badanie „Młodzież a telefon komórkowy " przeprowadzone w marcu 2011 r.
przez TNS OBOP na reprezentatywnej grupie 400 Polaków w wieku 12-19 lat. Badanie
zrealizowano w ramach kampanii Uwaga! Fonoholizm
Objawy nadmiernego używania telefonu komórkowego
Czym jest fonoholizm?
Nadmierne używanie telefonu komórkowego to zjawisko bardzo powszechne, zwłaszcza
wśród młodzieży. Ilość funkcji jakie oferują i producenci telefonów komórkowych
powoduje, że telefon stwarzając możliwość słuchania muzyki, surfowania po internecie, czy
grania w gry już dawno przestał spełniać funkcję wyłącznie komunikacyjną. Różnorodność
modeli i chęć dostosowania ich do oczekiwań odbiorców, ma swoje odzwierciedlenie w
wyglądzie, kształcie i kolorze telefonów. Telefon niewątpliwie stał się elementem stylu
życia, który często odzwierciedla status społeczny właściciela. Z tego powodu stanowi on
wielkie zagrożenie dla młodych ludzi.
Jak rozpoznać zagrożenie?
Jeśli młody człowiek:
1. Przywiązuje wyjątkową rolę do telefonu komórkowego, towarzyszy mu on w każdej
wykonywanej czynności. Musi mieć go cały czas przy sobie, często nosząc ze sobą
np. dodatkową baterię;
2. Odczuwa niepokój, staje się nerwowy, nadpobudliwy, jeśli nie ma ze sobą telefonu
komórkowego;
3. Odczuwa stałą potrzebę kontaktowania się z innymi przez telefon, a unika
kontaktów bezpośrednich;
Porozmawiaj z nim, ale także z innymi rodzicami. Być może warto skonsultować się także ze
szkolnym psychologiem. Może uda Ci się go przekonać do przeprowadzenia lekcji na temat
zagrożeń wynikających z częstego korzystania z telefonu komórkowego.
Zagrożenia wynikające z nadmiernego używania telefonu komórkowego:
1. Osłabienie tradycyjnych więzi społecznych, zarówno w rodzinie jak i kontaktach z
rówieśnikami;
2. Zubożenie języka komunikacji. Młody człowiek, np.: pisząc smsy używa
specyficznego, skrótowego języka. Ten sposób komunikacji przenosi często na
kontakty bezpośrednie, co prowadzi do częstych błędów językowych, widocznych w
mowie i piśmie;
3. Trudności w nawiązywaniu relacji bezpośrednich;
4. Zanik zainteresowań i pasji młodego człowieka;
5. Zaburzenia funkcji biologicznych, tj.: odżywianie, sen co może przełożyć się na
trudności w nauce, a później w pracy;
Zdaniem eksperta:
Anna Niziołek, psycholog: Telefon komórkowy, który posiada coraz więcej funkcji tj.
kalendarz, odtwarzacz muzyki, filmów, aparat fotograficzny ma nam w pierwszej kolejności
ułatwić codzienne funkcjonowanie. Paradoksalnie, jego zbyt częste używanie może być
bardzo niebezpieczne. Młodzi ludzie, którzy często podążają za nowinkami technicznymi są
bardziej narażeni na negatywne konsekwencje posiadania telefonu komórkowego niż np. ich
rodzice. Młodzież w procesie socjalizacji wtórnej uczy się dopiero kontaktów z rówieśnikami i
otoczeniem. Zbyt częste używanie telefonu komórkowego, może znacząco zaburzyć budowanie
tych relacji. Może powodować to negatywne konsekwencje rozwojowe, które w dorosłym życiu
mogą objawić się niskim poczuciem własnej wartości, nieumiejętnością nawiązywania relacji
bezpośrednich.
Tomasz Płonkowski, medioznawca: Komunikacja za pomocą telefonu komórkowego
umożliwia szybkość i łatwość kontaktu, dostęp do atrakcyjnych aplikacji i funkcji. Mając pod
ręką tak bogate źródło wiedzy i rozrywki, chętnie z niego korzystamy. Komunikacja skrótowa,
szczególnie sms i mms, ułatwia młodym ludziom kontakt i stwarza ryzyko zastąpienia relacji
bezpośrednich. Język komunikacji sms, który właśnie cechuje się znaczną skrótowością i
hiperbolizacją, może wkraczać do języka mówionego uczniów i wpływać niekorzystnie na
rozwój poprawnej polszczyzny, umiejętności szerszego wypowiadania opinii oraz myśl
Bądźmy w kontakcie
Wywiad z Anną Niziołek, psychologiem o przyczynach i konsekwencjach nadmiernego
używania od telefonu komórkowego przez młodzież.
1. W jaki sposób powszechność użycia telefonów komórkowych zmieniła relacje
międzyludzkie?
Telefony komórkowe pozbawiły nas prywatności, naszej osobistej przestrzeni, do której
kiedyś dostęp miały jedynie wybrane osoby. Teraz jesteśmy, teoretycznie, dostępni przez 24
godziny na dobę i jeśli cokolwiek tą dostępność zakłóca, nieraz powoduje to w nas uczucie
złości, niepokoju, wrażenia, że może ominąć nas coś niezwykle ważnego. Ta powszechność
użytkowania telefonów komórkowych z jednej strony spowodowała, że możemy kontaktować
się częściej, a z drugiej strony zmniejszył się nasz szacunek do prywatnej przestrzeni innych
osób.
2. Czy korzystanie z telefonu komórkowego wpłynęło pozytywnie na kształtowanie się
stosunków między ludźmi?
Z całą pewnością możemy kontaktować się łatwiej, szybciej i częściej, co ułatwia nasze
funkcjonowanie zawodowe, ale daje też poczucie bezpieczeństwa i spokoju, gdy mamy
świadomość, że w każdej chwili może porozmawiać z naszym dzieckiem czy
współmałżonkiem.
3. Jakie są negatywne aspekty powszechnego używania telefonów komórkowych?
Brak prywatności, ale także brak kultury związany z użytkowaniem telefonu. Często zdarza
nam się słuchać bardzo osobistych rozmów, zupełnie dla nas obcej osoby na ulicy czy
przystanku autobusowym. Niejednokrotnie dźwięk telefonu zakłóca nam obejrzenie filmu w
kinie czy uczestniczenie w nabożeństwie kościelnym. Telefon przestał być dla nas opcją, a
stał się koniecznością, przedłużeniem naszej tożsamości.
4. W jaki sposób bezpiecznie korzystać z telefonów komórkowych?
Bezpiecznie to przede wszystkim rozsądnie i z wyczuciem. Należy zachować podstawowe
zasady kultury osobistej, nie dzwonić za wcześnie, ani zbyt późno. Jeżeli osoba nie jest nam
bliska, nie dzwonimy w weekendy i święta. Starajmy się używać telefonu wtedy, gdy jest to
konieczne, nie dzwońmy co 10 minut, aby się spytać „Co tam?”. Lepiej zadzwonić i umówić
się na spotkanie. Warto pamiętać, że kiedyś telefonów komórkowych nie było, a ludzie się
kontaktowali, umawiali, spotykali i wszystko funkcjonowało. Używajmy telefonów
rozsądnie, niech będą one wsparciem dla naszego poczucia bezpieczeństwa, ale nie stały się
jego niezbędnym elementem.
5. Czy polskiej młodzieży grozi tzw. fonoholizm?
Biorąc pod uwagę wyniki badania „Młodzież a telefony komórkowe” przeprowadzonego w
ramach kampanii „Uwaga! Fonoholizm”, które mówią, że co trzeci nastolatek nie wyobraża
sobie dnia bez telefonu, a co czwarty na pewno wróciłby po niego do domu, gdyby się
okazało, że go zapomniał, bądź czułby dyskomfort z tym związany, to można przypuszczać,
że zagrożenie takie istnieje. Biorąc pod uwagę fakt, jak bardzo dotkliwą karą nałożoną przez
rodzica jest zabranie dziecku telefonu, można stwierdzić, że wśród polskich nastolatków
można zaobserwować syndrom nadmiernego korzystania z telefonu komórkowego.
6. Jakie są przyczyny tego zjawiska?
Główna przyczyna tkwi w tym, że dla dzisiejszej młodzieży telefon jest naturalnym
elementem rzeczywistości. To już jest takie pokolenie, które uczyło się świata poprzez
komputer czy telefon i trudno jest im wyobrazić sobie jak inaczej można się z kimś umówić
czy skontaktować. Dlatego też tak trudna może być walka z tym zjawiskiem.
7. Jakie mogą być objawy?
Wśród głównych objawów należy wspomnieć o dużym niepokoju związanym z brakiem
telefonu, ciągłe myślenie i sprawdzanie, czy ktoś zadzwonił, napisał smsa, częste zerkanie i
bawienie się telefonem, niechęć do wyłączenia, wyciszenia czy też odczuwanie potrzeby
odebrania telefonu niezależnie od miejsca i czasu.
8. Jak możemy chronić młodzież przed tym zjawiskiem?
Warto dbać o to już od najmłodszych lat, tzn. jak najpóźniej wprowadzać telefon w życie
naszych dzieci, a gdy już go w nie włączymy musimy zadbać o to, aby dziecko poznało
zasady właściwego jego użytkowania. Wyłączamy bądź wyciszamy telefon na czas pobytu w
szkole, nie używamy w trakcie trwania lekcji, nie rozmawiamy głośno na ulicy czy w
autobusie, aby nie zakłócać spokoju innym osobom, nigdy nie używamy telefonu w teatrze,
kinie czy kościele. Możemy spokojnie zakładać pewne limity, tzn. kupujemy dziecku kartę z
określonym doładowaniem i umawiamy się, że to ma wystarczyć na miesiąc, jeśli dziecko
zużyje określony limit wcześniej nie dokupujemy nowych kredytów. Pamiętajmy też, że
ważne jest jaki my dajemy przykład naszym dzieciom. Jeśli wciąż „wisimy” na telefonie,
porzucamy wszystko, aby go odebrać, towarzyszy on nam w czasie rodzinnych weekendów i
wyjazdów, nie mamy co liczyć na, że nasze dzieci będą zachowywały się inaczej.
Kiedy zareagować?
Obserwujmy młodzież. Zwracajmy uwagę na to, w jakich sytuacjach młodzi ludzie używają
telefonu komórkowego i z jaką częstotliwością to robią. Jeśli ich zachowanie wzbudzi nasz
niepokój spróbujmy porozmawiać z dzieckiem. Warto poznać przyczynę częstych kontaktów
telefonicznych z otoczeniem.
Dawajmy dobry przykład. Używajmy telefonu komórkowego tylko wtedy kiedy musimy, a
nie w każdej wolnej chwili, np.: jadąc autobusem, czekając w poczekalni u lekarza.
Pokazujmy w jaki sposób telefon może ułatwić nam życie, nie dominując go.
Bądźmy otwarci na problemy młodzieży, zawsze znajdujmy czas na rozmowę z nimi.
Jeśli będą czuli się ważni, ich potrzeba przynależności i miłości zostanie zaspokojona,
wówczas istnieje mniejsze prawdopodobieństwo, że ulegnie nałogom czy uzależnieniom.