WINOROŚLOWATE (Vitaceae) WOSKOWNICOWATE (Myricaceae)

WINOROŚLOWATE (Vitaceae)
WYSTĘPOWANIE: gł. obszary tropikalne i subtropikalne, ze stosunkowo nielicznymi przedstawicielami w krajach o klimacie umiarkowanym.
Rodzina liczy ponad 10 rodzajów i 700 gatunków.
MORFOLOGIA: rośliny o pędach zdrewniałych,
często pnącza, rzadziej krzewy lub drzewa. Liście
ułożone skrętolegle, proste (i wówczas blaszki często dłoniasto klapowane) lub złożone pierzasto albo
dłoniasto. Wykształcone wąsy czepne pochodzenia
pędowego, zwykle rozgałęzione, ułatwiają wspinanie się po podporach. Osobliwą właściwością
wąsów jest ich wrażliwość na dotyk chropowatych
powierzchni powodujących ich wygięcie w kierunku
podpór (gaptotropizm); niektóre wąsy tworzą przylgi.
KWIATY: promieniste, drobne, niepozorne i zwykle wtórnie rozdzielnopłciowe. Kielich drobny, zredukowany. Korona składa się najczęściej z 4-5
płatków zrośniętych niekiedy szczytami (wówczas
tworzą „kapturek”, który wcześnie odpada – Vitis).
pączek
kwiatowy
kwiat zrzucający
„kapturek”
przekrój
owocu
Nadległe płatkom pręciki przymocowane są do
zewnętrznego brzegu krążka miodnikowego, który
zrasta się z zalążnią słupka. Słupek górny, o zalążni
2-komorowej. Dziko rosnące gatunki są owadopylne, natomiast hodowane gatunki Vitis są wiatroi samopylne.
OWOCE: jagoda.
UŻYTKOWANIE: ozdobne: winobluszcz (Parthenocissus) ma fantastycznie przebarwiające się
liście jesienią. Spożywcze: winorośl (Vitis), uprawiana od tysięcy lat dla owoców służących gł. do
produkcji wina; z suszonych owoców otrzymujemy
rodzynki.
JK
WOSKOWNICOWATE (Myricaceae)
WYSTĘPOWANIE: głównie kraje tropikalne,
rosną również na obszarach o klimacie umiarkowanym. Rodzina liczy ponad 50 gatunków.
W Polsce występuje 1 gat. – woskownica europejska (Myrica gale). U nas przebiega pd.-wsch. granica jej zasięgu wzdłuż wybrzeży Bałtyku, od
Uznamu po Mierzeję Wiślaną. Rośnie na torfowiskach i w wilgotnych nadmorskich lasach sosnowych.
MORFOLOGIA: krzewy lub niewielkie drzewa
o liściach pokrytych charakterystycznymi włoskami
wydzielającymi silnie pachnące olejki. Wiąże azot
dzięki symbiozie z promieniowcami.
KWIATY: drobne, niepozorne, pozbawione
okwiatu. Rozdzielnopłciowe, zestawione w kotkowate kwiatostany (żeńskie 2 razy krótsze od męskich). Kwiaty męskie mają przeważnie 4 pręciki,
żeńskie zaś 1 słupek o 2 długich szyjkach.
OWOCE: drobne pestkowce, pokryte woskiem
owoc
i gruzełkami żywicy w szyszeczkowatych owocostanach.
UŻYTKOWANIE: wosk wygotowywany z owoców północnoamerykańskich woskownic był
używany przez europejskich kolonizatorów do
wyrobu świec. Liści używano do aromatyzowania
piwa („gale beer”). Ozdobne, bardzo dekoracyjne
w jesieni.
CHRONIONE W POLSCE: woskownica
europejska (Myrica gale).
– 72 –
JK