Rozwój infrastruktury transportu kolejowego w Polsce w ramach II

Transkrypt

Zeszyty Naukowe UNIWERSYTETU PRZYRODNICZO-HUMANISTYCZNEGO w SIEDLCACH
Nr 97
Seria: Administracja i Zarz dzanie
2013
dr Adam Marcysiak
prof. dr hab. Krystyna Pieniak-Lendzion
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
Ma gorzata Lendzion
Tomasz Drygiel
Rozwój infrastruktury transportu kolejowego
w Polsce w ramach II Paneuropejskiego
Korytarza Transportowego
Development of railway infrastrukcture in Poland
under Pan-European Transport Corridor II
Streszczenie: Transport jest jednym z podstawowych ogniw gospodarek narodowych. Jest on
niezb dny do zapewnienia w!a"ciwego dzia!ania systemu ekonomicznego danego pa#stwa.
Wp!yw transportu kolejowego na gospodark zmniejsza! si sukcesywnie w ostatnich latach ze
wzgl du na konkurencj ze strony innych "rodków transportu. Przyczyn$ tego stanu rzeczy
sta!o si tak%e nieefektywne zarz$dzanie poszczególnymi spó!kami kolejowymi. Restrukturyzacja przedsi biorstw oraz modernizacja taboru pozwala na wykorzystanie tego "rodka przewozowego w wi kszym stopniu w przysz!o"ci. Stan infrastruktury transportu kolejowego poprawia
si sukcesywnie w ramach modernizacji oraz rewitalizacji poszczególnych jej elementów. Ze
wzgl dów ekonomicznych oraz finansowych proces ten jest realizowany zazwyczaj w przypadku linii kolejowych o znaczeniu magistralnym b$d& le%$cych w ramach PKT. Linia kolejowa E20
jest jedn$ z najnowocze"niejszych linii kolejowych w Rzeczpospolitej Polskiej. Jest to zwi$zane
z jej po!o%eniem w strategicznym z punktu widzenia Polski oraz Unii Europejskiej korytarzu
transportowym. Wchodzi ona w sk!ad II Paneuropejskiego Korytarza Transportowego.
S owa kluczowe: struktura przewozów towarowych w Polsce, stan, modernizacja, ród!a finansowania infrastruktury kolejowej
Abstract: Transport is one of the fundamental cell of national economies. It is necessary for the
proper functioning of the economic system of the country. In recent years, the impact of rail
transport on the economy has declined steadily due to competition from other modes of transport. The reason of declining has also become ineffective management of rail companies. Corporate restructuring and modernization of the fleet allows to use this measure transport to
a greater extent in the future. State of rail infrastructure is improving steadily. Due to economic
and financial process is usually carried out in the case of railway or bus coupler importance lying in the PTS. The railway line E20 is one of the most modern railways in the Polish Republic.
It is related to its strategic location in terms of Polish and European Union corridor. It is part of
the second Pan-European Transport Corridor.
Key words: structure of freight transport in Poland, state, modernization,
infrastructure
funding railway
90
A. Marcysiak, K. Pieniak-Lendzion, M. Lendzion, T. Drygiel
Wst!p
Transport jest jednym z g!ównych czynników wp!ywaj"cych na warunki #ycia w dzisiejszych czasach. Konieczno$% przemieszczania si&, zwi"zana z szeregiem zmiennych, takich jak dynamiczne formy zatrudnienia, warunkuje wymagania stawiane przez potencjalnych pasa#erów. Presja czasu
oraz d"#enie do ograniczania kosztów ca!kowitych wymaga zastosowania
nowoczesnych $rodków przewozowych w ró#nych ga!&ziach transportu.
Uwarunkowania spo!eczne wymuszaj" stosowanie specjalistycznych
rozwi"za' pozwalaj"cych na wzrost komfortu oraz skrócenie czasu przemieszczania przy ograniczeniu niebezpiecze'stw zwi"zanych z poszczególnymi $rodkami transportu. Konieczno$% ochrony $rodowiska naturalnego
wp!ywa na stosowanie alternatywnych w stosunku do transportu samochodowego form przemieszczania. Tworzenie spójnej sieci logistycznej w ramach UE warunkuje rozwój infrastruktury poszczególnych ga!&zi transportowych. Przyczynia si& do rozwoju gospodarczego oraz spo!ecznego ca!ej
Wspólnoty.
Funkcjonowanie infrastruktury transportu kolejowego
Infrastruktura transportowa dzielona jest zasadniczo na dwie podstawowe grupy, punktow" oraz liniow". Podzia! ten jest uwarunkowany przez
naturalne w!a$ciwo$ci jakimi charakteryzuj" si& poszczególne elementy
wchodz"ce w jej sk!ad. Zró#nicowanie to jest charakterystyczne dla ka#dej
z ga!&zi transportu, z zastrze#eniem odmiennych urz"dze' i obiektów jakie
wchodz" w sk!ad poszczególnych rodzajów.
W przewozach kolejowych infrastruktura liniowa obejmuje zasadnicze
elementy szlaku kolejowego. Nale#" do nich elementy torowisk wraz z przyleg!ymi do nich obiektami oraz urz"dzeniami zarz"dzania i sterowania ruchem kolejowym, a tak#e $rodki !"czno$ci pomi&dzy taborem a stacjami rozrz"dowymi. Torowiska s" podstawowym elementem, niezb&dnym do
funkcjonowania przewozów kolejowych oraz innych szynowych, w formie,
w jakiej przyj&!o si& je powszechnie budowa% i eksploatowa%1.
Infrastruktura liniowa jest znacznie zró#nicowana w poszczególnych
krajach Unii Europejskiej. Ró#ne szeroko$ci szlaków stanowi" powa#ny problem, który w po!"czeniu z pozosta!ymi przeciwno$ciami jakie mo#na spotka% podczas prowadzenia dzia!alno$ci przewozowej taborem kolejowym
przyczynia si& do niskiego wykorzystania tego $rodka transportu. Sukcesywnie wprowadzane zostaj" jednak systemy, które powoduj" ograniczenie
wp!ywu lub te# ca!kowite wyeliminowanie tych niedogodno$ci, co stwarza
przysz!ym i obecnym przewo nikom kolejowym nowe mo#liwo$ci konfiguracji dostaw dzi&ki zastosowaniu tych#e technologicznych innowacji2.
1
2
S. Koziarski, 2005: Transport w Europie, Instytut (l"ski w Opolu, Opole.
L. Nowosielski, 1999: Organizacja …, op. cit., s. 13.
Seria: Administracja i Zarz dzanie (24)2013
ZN nr 97
Rozwój infrastruktury transportu kolejowego w Polsce…
91
Rola i znaczenie transportu kolejowego w gospodarce
W wyniku zmiany systemu gospodarczego po roku 1989 i niedoinwestowania, transport kolejowy straci! znaczn" cz&$% ze swojej pierwotnej pozycji rynkowej. Przyczyni!y si& do tego tak#e transformacje w spó!ce PKP
Polskie Koleje Pa'stwowe jakie zosta!y wymuszone w drodze akcesji Polski
do Unii Europejskiej oraz nieodpowiedzialne metody zarz"dzania stosowane
przez ówczesnych decydentów3.
W krajach Unii Europejskiej, na przestrzeni najbli#szej dekady, prognozuje si& dalszy wzrost przewozów, zarówno pasa#erskich, jak i towarowych. Przyczynia si& do tego niew"tpliwie nasilenie inwestycji w infrastruktur& kolejow", a tak#e wymagania prawne Wspólnoty Europejskiej nakazuj"ce
rozwój przewozów kolejowych w opozycji do rozbudowanej sieci po!"cze'
drogowych.
W Polsce obserwuje si& stagnacj& w przewozach, zarówno pod
wzgl&dem !adunków jak i pasa#erów. Graficzny obraz struktury przewozów
towarowych w Polsce w latach 2000-2011 przedstawia rysunek 1.
Rysunek 1. Udzia! poszczególnych ga!&zi transportu w transporcie towarów w latach 2000-2011
(tony przewiezionego !adunku)
)ród!o: opracowanie w!asne, GUS, Warszawa.
Analizuj"c dane tabeli 1, wykazano #e najcz&$ciej wykorzystywan"
ga!&zi" transportu jest transport samochodowy, którego udzia! w latach
2000-2010 waha! si& od 79% do 83%, a transport kolejowy waha! si& od
15%-13% wielko$ci tony przewiezionego !adunku.
Utrata rynku przewozowego przez kolej jest niekorzystna dla gospodarki narodowej, poniewa# powoduje wzrost wydatków bud#etowych na infrastruktur& drogow". Przyczyn" utraty przez kolej by!o i nadal pozostaje nie3
M. Mindur, 2004: Wzajemne zwi$zki i zale%no"ci mi dzy rozwojem gospodarki a transportem,
Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploatacji, Warszawa. s. 176, 211.
ZN nr 97
92
równomierne obci"#enie kosztami infrastruktury poszczególnych ga!&zi
transportu. 30-40% wydatków przedsi&biorstw kolejowych stanowi" koszty
infrastruktury, natomiast w przedsi&biorstwach transportu samochodowego
jedynie 8-10% to wydatki na infrastruktur&4.
Przewozy realizowane za pomoc" kolei #elaznych ograniczaj" si&
zasadniczo do przewozów masowych. Wynika to z charakterystycznych
cech kolejnictwa, przyczyniaj"cych si& do ekonomicznej racjonalno$ci transportu towarów przy pomocy tego rodzaju $rodka przewozowego. W 2010 r.
produkty tego typu wynosi!y 74,6% ca!o$ci przewozów realizowanych przez
podmioty kolejowe w Polsce5. Inaczej przedstawia si& sytuacja na rynku
przewozów pasa#erskich realizowanych na przestrzeni lat 2000-2011 (rysunek 2).
Rysunek 2. Struktura przewozu pasa#erów w Polsce w latach 2000-2011.
)ród!o: opracowanie w!asne, GUS, Warszawa.
Analiza danych zawartych na rysunku 2 wskazuje, na zahamowanie
tempa spadku ilo$ci pasa#erskich przewozów kolejowych. Istotnym czynnikiem przyczyniaj"cym si& do tej sytuacji jest zwi&kszony ruch w aglomeracjach miejskich wymuszaj"cy korzystanie z alternatywnych róde! transportu. Nie bez znaczenia jest tak#e lawinowy wzrost rynkowych cen paliw
nakazuj"cy korzystanie ze $rodków transportu publicznego ze wzgl&dów
ekonomicznych. Modernizacje taboru oraz wymiana jego elementów na nowocze$niejsze równie# przyczyniaj" si& do obserwowanego w roku 2011
w stosunku do roku 2000 wzrostu przewozów pasa#erskich kolej". S!abn"ce
zainteresowanie transportem drogowym realizowanym przez podmioty publiczne wynika mi&dzy innymi z upad!o$ci wielu tego typu przedsi&biorstw na
przestrzeni ostatniej dekady.
4
J. Barcik, P. Czech, 2010: Sytuacja transportu kolejowego w Polsce na prze!omie ostatnich lat
– cz&$%2. Zesz. Nauk. Politechniki (l"skiej, s. Transport, z. 68, s.15.
5
Transport – Wyniki dzia!alno"ci…, op. cit.
ZN nr 97
93
Transport kolejowy odgrywa szczególn" role w zahamowaniu wzrostu
negatywnego oddzia!ywania ca!ego transportu na jako$% $rodowiska i zdrowia ludzi. Kolej jest znacznie mniej uci"#liwa dla $rodowiska ni# transport
samochodowy, dlatego te# obserwuje si& ponowny powrót do tego $rodka
przewozowego.
Stan infrastruktury kolejowej w Polsce w ramach II PKT
Korytarze transportowe przebiegaj"ce przez teren Polski odznaczaj"
si& zasadniczo po!o#eniem po!udnikowym lub równole#nikowym. Druga grupa korytarzy obejmuje swym zasi&giem III Korytarz Transportowy Berlin –
Kijów oraz II Korytarz Transportowy !"cz"cy Berlin z Moskw". W ramach infrastruktury transportowej le#"cej w tych#e osiach wyró#nia si& najcz&$ciej
drogi ekspresowe b"d autostrady wraz z magistralnymi liniami kolejowymi.
Sytuacja ta ma miejsce tak#e w II Korytarzu Transportowym, w ramach którego s" modernizowane i dostosowywane do standardów europejskich nast&puj"ce szlaki:
autostrada A2 !"cz"ca w chwili obecnej granic& zachodni" z centrum kraju, a tak#e jej planowane przed!u#enie do granicy wschodniej przez Pozna' i Warszaw&,
droga krajowa nr. 2 spinaj"ca obie granice, b&d"ca wa#nym szlakiem transportowym dla towarów przemieszczaj"cych si& transportem drogowym z terenów Europy Wschodniej i Azji na zachód,
linia kolejowa E20 !"cz"ca Kunowice z Terespolem przez Warszaw& i Pozna' a tak#e po!udniowa obwodnica Warszawy w ramach
szlaku CE20.
Spinaj"cy ze sob" granic& wschodni" i zachodni" szlak kolejowy o d!ugo$%
869 km, czyni go jednym z najd!u#szych w Polsce. S!u#y on g!ównie tranzytowym przewozom materia!ów sypkich i paliw, jak równie# obs!uguje mi&dzynarodowe po!"czenia kolejowe w kierunku wschód - zachód6.
Plan modernizacyjny infrastruktury kolejowej jest sukcesywnie realizowany od 2006 roku. Perspektywy modernizacyjne za!o#one przez PKP
PLK S.A. poczynione w stosunku do przewozów pasa#erskich i towarowych
obejmuj" okres do 2030 r.7. Wed!ug nich w przypadku zrealizowania zaplanowanych na wy#ej wymienione lata inwestycji nast"pi przyrost przewozów
w transporcie kolejowym, zarówno pod wzgl&dem towarów jak i pasa#erów
(rysunek 3).
6
7
A. Wiel"dek, 2008: Korytarze Transportowe…, op. cit., s. 668-669.
Masterplan dla transportu kolejowego w Polsce, Ministerstwo Infrastruktury, Warszawa, 2008.
ZN nr 97
94
120
100
80
Pasa!erski
e
60
40
20
0
2010
2020
2030
Rysunek 3. Prognoza przewozów towarowych i pasa#erskich do 2030 roku.
)ród!o: opracowanie w!asne na podst. Masterplan dla transportu kolejowego w Polsce,
Warszawa, 2010.
Wed!ug danych ze stycznia 2012 roku 35% linii kolejowych podlegaj"cych ocenie jako$ci uzyska!o dobry rezultat. Pozosta!e 65% zosta!o sklasyfikowane jako posiadaj"ce niezadowalaj"cy lub dostateczny stan. Wynika to
z g!&bokiego niedoinwestowania kolejnictwa w latach poprzednich8.
Odcinki E20 i CE20 zawieraj" si& w grupie szlaków, których stan
okre$la si& jako dobry. W granicach polskich ten fragment II Paneuropejskiego Korytarza Transportowego zawiera si& w nast&puj"cych liniach kolejowych:
linia kolejowa nr 2 – Warszawa – Terespol
linia kolejowa nr 3 – Warszawa – Kunowice
linia kolejowa nr 12 – Skierniewice *uków
Wymienione fragmenty sieci kolejowej Rzeczpospolitej Polskiej odznaczaj"
si& wysokimi parametrami eksploatacyjnymi. Zastosowano na nich nowoczesne technologie pozwalaj"ce na prowadzenie ruchu poci"gów z jednymi
z najwi&kszych pr&dko$ci handlowych9.
Wed!ug instrukcji ID-12, datowanej na rok 2011, na liniach kolejowych
E20 i CE20 istniej" ju# w znacz"cej mierze dostosowania do wysokich pr&dko$ci szlakowych pozwalaj"c tym samym na osi"gni&cie korzystnych dla
8
PKP PLK. S.A. http://www.plk-sa.pl/linie-kolejowe/siec-linii-kolejowych-w-polsce/infrastrukturakolejowa/ (26.03.2012)
9
Szybciej, bezpieczniej, wygodniej, Ministerstwo Infrastruktury, Warszawa 2010, s. 70-71.
ZN nr 97
95
podró#nych czasów transportu pomi&dzy oddalonymi od siebie miejscami.
S" to w ca!o$ci linie magistralne o znaczeniu pa'stwowym, posiadaj"ce dwa
lub jeden tory szlakowe. Maksymalne pr&dko$ci szlakowe na wymienionych
liniach wynosz" 160 km/h.
Linie 2 i 3 maj" znaczenie zasadnicze w przypadku przewozów pasa#erskich realizowanych na trasie Moskwa–Berlin oraz innych krajowych relacjach na odcinku Kunowice–Terespol. Minimalna pr&dko$% z jak" poruszaj"
si& poci"gi wynosi 60 km/h w obr&bie aglomeracji warszawskiej oraz na odcinkach przygranicznych znajduj"cych si& w pobli#u granicy z Niemcami.
Linia kolejowa nr 12 przynale#na mi&dzynarodowej drodze kolejowej
CE20 ma znaczenie wybitnie towarowe. Obs!uga poci"gów pasa#erskich
realizowana jest na niewielkich odcinkach. W przewa#aj"cej cz&$ci jest to linia dwutorowa, zelektryfikowana, o maksymalnej pr&dko$ci szlakowej
100 km/h obowi"zuj"cej na ca!ym odcinku na obu torach. Ca!o$% szlaku kolejowego E20, CE20 obj&ta jest mi&dzynarodowymi umowami AGTC oraz
ATC, wyznaczaj"cymi odpowiednie korytarze transportowe10.
W toku modernizacji linii kolejowych E20 i CE20 zastosowano rozwi"zania umo#liwiaj"ce prowadzenie ruchu poci"gów przy pomocy urz"dze'
elektronicznych, pozwalaj"c tym samym na zwi&kszenie bezpiecze'stwa
szlaku. Wraz z modernizacjami infrastruktury liniowej przebudowano i unowocze$niono infrastruktur& punktow" dodaj"c elementy odpowiadaj"ce za
bezpiecze'stwo i informacj& dla pasa#erów.
Infrastruktura na liniach kolejowych w Polsce przedstawia si& odmiennie w zale#no$ci od omawianego regionu. Jednym z odcinków o infrastrukturze przystosowanej do standardów europejskich jest szlak E20, CE20 b&d"cy cz&$ci" II Paneuropejskiego Korytarza Transportowego. Przynale#no$%
do tej#e jednostki organizacyjnej niesie za sob" wymierne korzy$ci w postaci
rozwoju infrastruktury punktowej i liniowej dzi&ki znacz"cym dotacjom ze
$rodków Unii Europejskiej.
"ród a finansowania rozwoju infrastruktury kolejowej w Polsce
Infrastruktura transportu kolejowego jest jednym z podstawowych
czynników warunkuj"cych sprawne oraz bezpieczne przewozy tym $rodkiem
transportu. Ze wzgl&du na obecno$% Polski w Unii Europejskiej istnieje mo#liwo$% pozyskania dodatkowych $rodków z bud#etu Wspólnoty na modernizacj& infrastruktury kolejowej.
W ramach Strategii Rozwoju Transportu na lata 2007-2013 zaplanowano szereg inwestycji. Dotycz" one wszystkich ga!&zi transportu obecnych
na terenie Rzeczpospolitej Polskiej. W przypadku transportu kolejowego
obejmuj" one g!ównie:
prace modernizacyjne dotycz"ce infrastruktury;
poprawy efektywno$ci kolejowych przedsi&biorstw transportowych;
rozwoju nowoczesnych technologii transportowych;
10
Instrukcja ID-12 (D-29) Wykaz Linii, PKP PLK S.A., Warszawa 2011, s. 93-96.
ZN nr 97
96
tworzenia sieci transportu miejskiego;
tworzenia podstaw pod rozwój transportu intermodalnego.
Przedstawione cele s" jednym z podstawowych uwarunkowa' funkcjonowania nowoczesnego transportu kolejowego na terenie Polski. Wraz z innymi
za!o#eniami zapisanymi w Narodowym Programie Rozwoju, do których nale#" mi&dzy innymi wspieranie gospodarki opartej na wiedzy, oddzia!uj" one
na wzrost konkurencyjno$ci w transporcie. W rezultacie ma to wp!yw na
rozwój gospodarczy ca!ego pa'stwa11.
W ramach Narodowego Planu Rozwoju zaplanowano znaczne $rodki finansowe przeznaczone na rozwój infrastruktury kolejowej. Pochodz" one
z ró#nych róde!. Znajduj" si& w$ród nich zarówno $rodki z bud#etu krajowego jak równie# z zagranicznego. Rozk!ad $rodków w ramach tego programu przedstawiono na rysunku 4.
23; 17%
30,8; 23%
"rodki Krajowe
"rodki
Mi#dzynarodowe
"rodki Prywatne
80,6; 60%
Rysunek 4. Podzia! wydatków w Narodowym Planie Rozwoju na lata 2007-2013 w mld
)ród!o: Projekt Narodowego Planu Rozwoju na Lata 2007-2013.
Analizuj"c dane przedstawione na rysunku 4 mo#na stwierdzi%, i#
znaczna cz&$% $rodków jakie przeznaczono na wykonanie Narodowego
Planu Rozwoju pochodzi ze $rodków mi&dzynarodowych. S" to g!ównie zasoby kapita!owe zgromadzone na ró#nego rodzaju funduszach strukturalnych jakie posiada Unia Europejska. Udzia! $rodków prywatnych wynosz"cy
17%, wynika z zaplanowanego na okres 2007-2013 planu tworzenia nowych
szlaków transportowych przy pomocy programu Partnerstwa Publiczno-Prywatnego. Niewielki nak!ad krajowy, w porównaniu z kapita!em ze $rodków mi&dzynarodowych, odzwierciedla korzy$ci jakie przynios!o wst"pienie
Rzeczpospolitej Polskiej w szeregi Wspólnoty Europejskiej. Wynika on po11
S. Krzemi'ski, 'ród!a finansowania rozwoju transportu, [w:] B. Liberadzki, op. cit., s. 97.
ZN nr 97
97
$rednio tak#e z konieczno$ci wykorzystania $rodków dost&pnych w ramach
perspektywy bud#etowej Unii do roku 2013. Kapita! przeznaczony bezpo$rednio na finansowanie rozwoju infrastruktury wynosi w tym okresie
30,8 mld. Euro z czego 6,4 mld. pochodzi ze $rodków krajowych. Finansowanie mi&dzynarodowe w przypadku tych prac wynosi 16,1 mld. Euro. Sektor prywatny, wed!ug za!o#e' przedstawionych w Narodowym Planie Rozwoju wyda na ten obszar 8,3 mld. Euro12.
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego jest jednym z przejawów
polityki strukturalnej prowadzonej przez Uni& Europejsk". Zak!ada ona
zwi&kszenie spójno$ci poprzez modernizacj& gospodarek krajów cz!onkowskich. W ramach prowadzonych dzia!a' tworzy si& nowe obiekty infrastrukturalne oraz modernizuje si& te, które ju# istniej". Pozwala to na dostosowanie
rozwoju poszczególnych krajów Wspólnoty do jednolitego poziomu.
W ramach prowadzenia wy#ej wymienionej polityki stosuje si& cztery
instrumenty, jakimi s" nast&puj"ce fundusze infrastrukturalne:
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego,
Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej,
Europejski Fundusz Spo!eczny,
Finansowy Instrument Orientacji Rybo!ówstwa13.
Wykorzystanie tego ród!a finansowania w modernizacji infrastruktury transportu kolejowego na terenie Rzeczpospolitej Polskiej opiera si& zasadniczo
na realizowaniu dzia!a' zapisanych w Narodowym Planie Rozwoju. Inwestycje prowadzone w ramach tego funduszu maj" charakter gwarantuj"cy
zmniejszenie dysproporcji regionalnych pomi&dzy poszczególnymi regionami i ich rozwój gospodarczy.
Specyficznym funduszem europejskim, nie zaliczanym do grupy funduszy strukturalnych jest Fundusz Spójno$ci. Jego g!ównym przeznaczeniem jest wspieranie dzia!a' z zakresu infrastruktury transportowej, które
maj" na celu stworzenie jednolitej sieci infrastrukturalnej na terenie Unii Europejskiej. Prowadzone dzi&ki niemu modernizacje przyczyniaj" si& tak#e
do zabezpieczenia $rodowiska naturalnego przed negatywnym oddzia!ywaniem transportu.
)ród!o to w Rzeczpospolitej Polskiej wspomaga rozwój sieci drogowej
oraz kolejowej. Projekty które odnosz" si& do transportu szynowego przygotowywane oraz realizowane s" przez przedsi&biorstwo PKP Polskie Linie
Kolejowe S.A.14.
*"cznie na realizacj& wy#ej wymienionego programu w latach 2007 2013 przeznaczono 37,7 mld. Euro $rodków pochodz"cych z Funduszu
Spójno$ci i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. W ramach te12
Rada Ministrów, 2005: Projekt Narodowego Planu Rozwoju na Lata 2007-2013, Rada Ministrów, Warszawa. s. 78.
13
G. Kaczor, S. Krzemi'ski, 2004. Rozwój regionalny poprzez inwestycje infrastrukturalne przy
wykorzystaniu funduszy unijnych. Transport jako czynnik integracji regionów – Translog 200,
Fundacja na rzecz Uniwersytetu Szczeci'skiego, Szczecin. s. 172.
14
Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Spo!ecznej, 2004: Zarz$dzanie i kontrola Funduszu
Spójno"ci – Ogólny Podr cznik, Warszawa.
ZN nr 97
98
go oko!o 19,6 mld. Euro przekazano na rozwój i modernizacj& infrastruktury
transportowej na terenie Polski. Obszar dzia!ania programu zobrazowany
zosta! w formie 15 priorytetów, które okre$laj" poszczególne komórki dzia!ania. W celu poprawy sytuacji transportu szynowego wdro#ono nast&puj"ce
programy:
transport przyjazny $rodowisku – 11 589,5 mln Euro (w tym
7 676,0 mln Euro z FS);
bezpiecze'stwo transportu i krajowe sieci transportowe
– 3 596,1 mln Euro (w tym 3 056,7 mln Euro z EFRR);
infrastruktura energetyczna przyjazna $rodowisku i efektywno$%
energetyczna – 1 403,0 mln Euro (w tym 748,0 mln Euro z FS).
Prowadzone w ramach tego projektu modernizacje oraz tworzenie
nowych elementów infrastruktury skutkuj" popraw" jako$ci transportu szynowego na terenie Rzeczpospolitej Polskiej, zgodnie z za!o#eniami funduszy, które przeznaczono do jego finansowania15.
Perspektywa finansowa Unii Europejskiej na lata 2007-2013 przewiduje tak#e kontynuacj& ju# prowadzonych programów. Mo#na do nich zaliczy% mi&dzy innymi program modernizacji i rozwoju sieci transportowej
i energetycznej w ramach sieci TEN-T. W ramach tego rodzaju dzia!ania nie
jest mo#liwa znaczna partycypacja w kosztach przez Wspólnot& Europejsk".
Rozwój infrastruktury i obiektów jej podporz"dkowanych w ramach tego programu wymusza konieczno$% zastosowania finansowania ze róde! prywatnych. Jednym z podstawowych elementów jakie mieszcz" si& w tym gronie
jest Partnerstwo Publiczno-Prywatne16.
Finansowanie programów modernizacyjnych ze $rodków Wspólnoty
Europejskiej nie jest jedynym ród!em pozyskania kapita!u na inwestycje infrastrukturalne. Jednym ze znacz"cych obszarów jakie pozwalaj" na dotowanie tego rodzaju dzia!a' s" tak#e $rodki mi&dzynarodowych instytucji finansowych dzia!aj"cych na terenie Europy i (wiata.
Finansowanie ze róde! mi&dzynarodowych odbywa si& tak#e z wykorzystaniem Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju. Instytucja ta, stworzona w celu wsparcia przemian spo!ecznych i gospodarczy w Europie
(rodkowowschodniej pozwala na wykorzystanie $rodków w trzech sektorach. W obszarze infrastruktury i $rodowiska znaczna cz&$% $rodków jakie
dost&pne s" dla Rzeczpospolitej Polskiej umiejscowiona jest w obszarze kolejnictwa. W ramach tej instytucji finansuje si& modernizacje i restrukturyzacje przebiegaj"ce w tym $rodku przewozowym. Docelowym stanem jaki
zak!ada projekt realizowany przez t" organizacj& jest komercjalizacja i prywatyzacja kolei w Polsce. Szczególny nacisk k!adzie si& w nim na inicjatywy
lokalne, czego przyk!adem jest finansowanie projektu prywatyzacji spó!ek
SKM oraz WKD w Warszawie.17
W przypadku finansowania inwestycji zwi"zanych bezpo$rednio
z transportem szynowym niebagatelne znaczenie w odniesieniu do róde!
15
http://pois.nfosigw.gov.pl/o-programie-po-iis/ (24.04.2012 )
S. Krzemi'ski, )ród!a finansowania rozwoju transportu, [ w: ] B. Liberadzki, op. cit., s. 106.
17
Strategia dla Polski, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, Bruksela 2004, s. 6.
16
ZN nr 97
99
kapita!u krajowego maj" por&czenia i gwarancje Skarbu Pa'stwa18. Odnosz" si& one do projektów maj"cych szczególne znaczenie dla rozwoju gospodarczego Polski. (rodek ten pozwala na zaci"gni&cie kredytów, dzi&ki
którym mo#liwe jest przeprowadzenie kosztownych i niebezpiecznych pod
wzgl&dem po#yczkodawców przedsi&wzi&% takich jak modernizacja i restrukturyzacja grupy PKP.
Podsumowanie
W krajach Unii Europejskiej, prognozuje si& daslszy wzrost przewozów, zarówno pasa#erskich, jak i towarowych. Nasilenie inwestycji w zakresie modrnizacji infrastruktury kolejowej b&dzie wymuszane konieczno$ci"
spe!nienia wymaga' prawnych Wspólnoty Europejskiej, nakazuj"cych rozwój przewozów kolejowych w opozycji do rozbudowanej sieci po!"cze' drogowych.
Mi&dzynarodowy transport kolejowy napotyka na swojej drodze
znaczne utrudnienia wynikaj"ce z przyczyn g!ównie technicznych. Utrudnieniami tymi s" mi&dzy innymi odmienne systemy zasilania linii kolejowych,
wyst&puj"ce na szlakach pa'stw europejskich. Ró#nice jakie pojawiaj" si&
w tym aspekcie wymagaj" zastosowania skomplikowanych i kosztownych
$rodków technicznych w celu realizacji przewozów transgranicznych.
Stan Infrastruktury transportowej na liniach kolejowych w Polsce
przedstawia si& odmiennie w zale#no$ci od omawianego regionu. W ocenie
jako$ciowej 35% linii kolejowych odznacza si& stanem dobrym. Pozosta!e
65% klasyfikowane jest o stanie niezadowalaj"cym lub dostatecznym.
Jednym z odcinków o infrastrukturze przystosowanej do standardów
europejskich jest szlak E20, CE20 b&d"cy cz&$ci" II Paneuropejskiego Korytarza Transportowego. Przynale#no$% do tej jednostki organizacyjnej niesie za sob" wymierne korzy$ci w postaci rozwoju infrastruktury punktowej
i liniowej dzi&ki znacz"cym dotacjom ze $rodków Unii Europejskiej.
W toku modernizacji linii kolejowych E20 i CE20 zastosowano rozwi"zania umo#liwiaj"ce prowadzenie ruchu poci"gów przy pomocy urz"dze'
elektronicznych, pozwalaj"c tym samym na zwi&kszenie bezpiecze'stwa
szlaku. Wraz z modernizacjami infrastruktury liniowej, przebudowano i unowocze$niono infrastruktur& punktow" dodaj"c elementy odpowiadaj"ce za
bezpiecze'stwo i informacj& dla pasa#erów.
Finansowanie modernizacji infrastruktury transportu kolejowego na terenie Polski odbywa si& g!ównie przy pomocy $rodków pochodz"cych ze
róde! mi&dzynarodowych. Do $rodków finansowych maj"cych swoje ród!o
w strukturach Unii Europejskiej mo#na zaliczy% Europejski Fundusz Rozwoju
Regionalnego, Fundusz Spójno$ci, Finansowanie Sieci TEN, Program Marco Polo II. (rodki finansowe pochodz" tak#e z takich instytucji jak: Bank
(wiatowy, Europejski Bank Inwestycyjny, Europejski Bank Odbudowy
i Rozwoju. Wypada mie% nadziej&, #e tak#e w nowej perspektywie bud#eto18
Ustawa z dnia 8 maja 1997 r. o por czeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Pa#stwa oraz niektóre osoby prawne, Dz.U. 1997 Nr 79, poz. 484.
ZN nr 97
100
wej UE na lata 2014-2020 rozwój infrastruktury kolejowej w Polsce znajdzie
si& w$ród dzia!a' priorytetowych.
Bibliografia
Barcik J., Czech P., 2010; Sytuacja transportu kolejowego w Polsce na prze!omie ostatnich lat – cz&$% 2. Zesz. Nauk. Politechniki (l"skiej,
s. Transport z. 68, s. 13-18.
Instrukcja ID-12 (D-29) Wykaz Linii, PKP PLK S.A., Warszawa, 2011, s. 93-96.
Kaczor G., Krzemi'ski S., 2004. Rozwój regionalny poprzez inwestycje infrastrukturalne przy wykorzystaniu funduszy unijnych. Transport jako
czynnik integracji regionów – Translog 200, Fundacja na rzecz Uniwersytetu Szczeci'skiego, Szczecin
Koziarski S., 2005: Transport w Europie, Instytut (l"ski w Opolu, Opole
Krzemi'ski S., 2007: )ród!a finansowania rozwoju transportu, [w:] B. Liberadzki, L. Mindur (red.), Uwarunkowania rozwoju systemu transportowego Polski. Wydawnictwo Instytutu Technologii i Eksploatacji, Warszawa-Radom
Masterplan dla transportu kolejowego w Polsce, Ministerstwo Infrastruktury,
Warszawa, 2008.
Mindur M., 2004: Wzajemne zwi$zki i zale%no"ci mi dzy rozwojem gospodarki a transportem, Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploatacji,
Warszawa. s. 176, 211.
Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Spo!ecznej, 2004: Zarz$dzanie
i kontrola Funduszu Spójno"ci – Ogólny Podr cznik, Warszawa.
http://pois.nfosigw.gov.pl/o-programie-po-iis/
Nowosielski L., 1999: Organizacja przewozów kolejowych . Kolejowa Oficyna Wydawnicza. Warszawa
PKP PLK. S.A. http://www.plk-sa.pl/linie-kolejowe/siec-linii-kolejowych-wpolsce/infrastruktura-kolejowa/
Szybciej, bezpieczniej, wygodniej, Ministerstwo Infrastruktury, Warszawa,
2010. s. 70-71.
Rada Ministrów, 2005: Projekt Narodowego Planu Rozwoju na Lata 2007-2013, Rada Ministrów, Warszawa.
Strategia dla Polski, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, Bruksela, 2004.
Ustawa z dnia 8 maja 1997 r. o por&czeniach i gwarancjach udzielanych
przez Skarb Pa'stwa oraz niektóre osoby prawne, Dz.U. 1997 Nr 79
poz. 484.
Wiel"dek A., 2008: Korytarze Transportowe, [w:] L. Mindur, Technologie
Transportowe. Instytut Technologii I Eksploatacji, Warszawa-Radom.
ZN nr 97

Rozwój infrastruktury transportu kolejowego w Polsce w ramach II

Transkrypt

Podobne dokumenty

Zarz±dzanie sob± w czasie Odp:Zarz±dzanie sob± w czasie Odp

UNIWERSYTET JAGIELLONSKI DO-O 131114/2007 Decyzja nr 14

Pobierz jako plik PDF

WPT, BSO OUT, dyzur zaproszenie, 03.04.2014.cdr

Mened¿er ds kontaktów z Klientami

Projektant Oprogramowania

Generuj PDF z tej stronie - Urząd Transportu Kolejowego