Postanowiłam przeprowadzid wywiad z Markiem Lankoszem

Postanowiłam przeprowadzid wywiad z Markiem
Lankoszem-absolwentem Akademii Górniczo-
Hutniczej w Krakowie o specjalności Techniczna Fizyka Jądrowa. Od września 2007 jest Kierownikiem
Katedry Zastosowao Fizyki Jądrowej na WFiIS AGH. Głównym tematem zainteresowao naukowych
Prof. Lankosza jest badanie materiałów z wykorzystaniem metod fizycznych opartych na
promieniowaniu X. Wyniki prac naukowo-badawczych Prof. Lankosza zostały przedstawione w
kilkudziesięciu artykułach opublikowanych w czasopismach naukowych o zasięgu międzynarodowym.
Profesor zgodził się odpowiedzied na kilka moich pytao.
Alicja Wachowicz: AGH jest uczelnią techniczną i jej absolwenci nie zajmują się naukami
przyrodniczymi. Moi rodzice również ukooczyli te uczelnie, dlatego ciekawi mnie, skąd u Pana
zainteresowanie fizyką w połączeniu z medycyną?
Marek Lankosz: Odpowiedź na to pytanie jest niezwykle skomplikowana. Każda uczelnia podlega
dynamicznym ewolucjom i dostosowuje profil swoich zadao badawczych i dydaktycznych do potrzeb
społecznych i gospodarczych. Takim przeobrażeniom ulegał Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej,
który ma swoje korzenie w Instytucie Techniki Jądrowej. Ja jestem absolwentem Wydziału
Elektrotechniki Górniczej i Hutniczej, AGH, specjalnośd Techniczna Fizyka Jądrowa. Przez dłuższy czas
swojej działalności naukowej zajmowałem się zastosowaniem metod fizyki jądrowej tzw. metod
radiometrycznych dla potrzeb analizy składu chemicznego materiałów. W roku 1998
zainteresowałem się zastosowaniami metod fizyki jądrowej w badaniach procesów neurodegeneracji
i diagnostyki nowotworów. Prace te realizowałem początkowo w ramach Zakładu Zastosowao Fizyki
Jądrowej a później w ramach Katedry Fizyki Medycznej i Biofizyki. Tego rodzaju zainteresowania były
związane z powstaniem kierunku nauczania Fizyka Medyczna na WFiIS. Proces nauczania musi byd
ściśle związany z badaniami naukowymi stąd rozszerzenie mojego profilu naukowego na zagadnienia
zastosowao metod fizyki w diagnostyce medycznej i terapii.
A.W.: Przeczytałam, że był Pan stypendystą w Stanach Zjednoczonych. Jak Pan ocenia osiągnięcia
polskich naukowców na tle nauki światowej?
M.L.: Moja działalnośd naukowa jest realizowana nie tylko w ramach współpracy z ośrodkami
w Stanach Zjednoczonych (NIST), ale obejmuje również centra naukowe we Francji (synchrotronuESRF w Grenoble, SOLEIL w Saclay), Republice Federalnej Niemiec (synchrotrony-HASYLAB
w Hamburgu, ANKA w Karlsruhe, BESY w Berlinie). Polscy naukowcy realizują badania naukowe
na poziomie światowym. Świadczą o tym liczne artykuły, jakie ukazują się w prestiżowych
czasopismach naukowych o zasięgu światowym. Polscy naukowcy zapraszani są do wspólnych badao,
finansowanych przez różnego rodzaju instytucje zagraniczne. Miernikiem poziomu badao naukowych
są Nagrody Nobla, przyznawane za wybitne osiągnięcia naukowe. Niestety, żaden naukowiec
pracujący w Polsce nie został laureatem tej nagrody. Wynika to z faktu, że nauka w Polsce była
finansowana na bardzo niskim poziomie, wielokrotnie niższym niż w krajach Europy Zachodniej,
Stanach Zjednoczonych, Japonii a nawet Brazylii. Ostatnie osiągniecia w zakresie technologii
produkcji grafenu, jak również laserów światła niebieskiego, świadczą jednak o wysokim światowym
poziomie badao naukowych realizowanych w Polsce.
A.W.: Czy fizyka jest dla pana tylko pracą, czy też spełnioną pasją?
M.L.: Oczywiście fizyka, a konkretnie fizyka medyczna jest dla mnie spełnioną pasją. Wynika to z
faktu, że mam owocną współprace z lekarzami zajmującymi się diagnostyką chorób,
neurodegenaracyjnych (Choroba Parkinsona, Stwardnienie Zanikowe Boczne) i nowotworowych
(nowotwory endokrynne, glejowe nowotwory mózgu). Mam nadzieję, że praca mojego zespołu
będzie małym krokiem w wyjaśnieniu zarówno patogenezy tych chorób jak również umożliwi ich
wcześniejszą diagnozę poprzez znalezieni specyficznych biomarkerów związanych z tymi chorobami.
A.W.: Posiada Pan najwyższy stopieo naukowy na uczelni, jest Pan laureatem wielu nagród
i wyróżnieo. Czy jest Pan dumny ze swoich osiągnięd?
M.L.: Rzeczywiście moja działalnośd naukowo-dydaktyczna została uhonorowana przyznaniem tytułu
naukowego profesora nauk fizycznych. Przyznam się, ze nigdy nie wiązałem moich osiągnięd
naukowych z ich reklamą. Naukowiec nigdy nie powinien popadad w stan euforii związany ze swoimi
osiągnieciami naukowymi. Może to się zakooczyd bolesnym upadkiem z „dużej wysokości”, po
którym trudno się jest pozbierad. Uważam, że trzeba byd skromnym i z pokorą znosid klęski.
A.W.: Fizyka otacza nas w codziennym życiu. Który z działów fizyki uważa Pan za najistotniejszy?
M.L.: Uważam, że aktualnie wiodącą rolę odgrywają badania w zakresie fizyki wysokich energii i
poszukiwanie bozonu Higgsa niezbędnego do wyjaśnienia zagadnieo związanych ze stworzeniem
Wszechświata. Stąd takie zainteresowanie akceleratorem LHC w Genewie.
A.W.: Fizyka jest uważana za trudną dziedzinę wiedzy, czy rzeczywiście potwierdza Pan te tezę?
M.L.: Tak, jest to trudna dziedzina wiedzy, szczególnie fizyka doświadczalna. Praca w tym zakresie
wymaga nie tylko bardzo dobrej znajomości wielu zagadnieo, ale również poświęcenia związanego z
realizacją długotrwałych i żmudnych badao.
A.W.: Do badao, które Pan przeprowadzał potrzebna jest ogólna wiedza, czyli nie tylko fizyka, ale
również elementy biologii i chemia. Jak poradził Pan sobie z tym wyzwaniem?
M.L.: Moje badania maja charakter interdyscyplinarny. Badania te prowadzone są na styku takich
dyscyplin naukowych jak fizyka, medycyna, biologia, chemia. W tym obszarze badao wiele zagadnieo
nie zostało jeszcze w pełni poznanych. Umożliwia to znalezienie ciekawego, jeszcze nie poznanego
problemu, które można badad i wyjaśniad. Tego rodzaju badania wymagają zaangażowania zespołu
interdyscyplinarnego. Kierowanie takim zespołem jest niezwykle trudne i wymaga stałego
uzupełniania wiedzy z mojej strony. Stad koniecznośd studiowania literatury fachowej, czytanie
licznych publikacji naukowych udział w konferencjach i sympozjach naukowych. Ja oprócz udziału w
konferencjach naukowych o profilu fizycznym biorę udział w spotkaniach organizowanych przez
krajowe i międzynarodowe towarzystwa neuropatologów, neurologów, patomorfologów. Tutaj
muszę się pochwalid, że moje badania znalazły uznanie wśród takich zespołów o czym świadczą liczne
zaproszenia do wygłoszenia referatów zaproszonych na forum medycznym.
A.W.: Jakie było największe wyzwanie w Pana karierze zawodowej?
M.L.: Dla mnie najważniejszym wyzwaniem są aktualnie prowadzone badania w zakresie wyjaśnienia
roli wybranych metali w procesie patogenezy nowotworów mózgu i choroby Parkinsona.
A.W.: Pasjonuje się Pan również egzotycznymi roślinami i fotografią. Jak zaczęła się ta pasja?
M.L.: Jak wspomniałem mam owocna współpracę z licznymi ośrodkami zagranicznymi, stąd częste
wyjazdy do innych krajów. Byłem w Azji, Australii, Ameryce Północnej, Afryce i licznych krajach
Europy. Z moich wyjazdów przywoziłem nasiona egzotycznych roślin, które starałem się z większym
lub mniejszym powodzeniem hodowad. Robiłem to w czasach, kiedy nie można było roślin
egzotycznych kupowad w Polsce. Teraz to wszystko zmieniło się i można cos atrakcyjnego sprowadzid
do Polski bez trudu. Odnośnie fotografii moje wyjazdy uwieczniałem na zdjęciach. Mam tego niezłą
kolekcje, poczynając od roku 1979. I tak zrodziło się moje hobby.
A.W.: Jestem uczennicą klasy pierwszej LO i nie mam jeszcze sprecyzowanych planów co do wyboru
kierunku studiów, chociaż chodzę do klasy o profilu politechniczno-informatycznym. Jaki e sugestie
mogłabym uzyskad od tak wykształconego fizyka jak Pan, co do wyboru przyszłego zawodu?
M.L.: Uważam, że kierunek studiów i wybór zawodu powinien byd związany z realizacją osobistych
zamiłowao. Zdaję sobie sprawę, że w wieku 16 lat trudno się na coś konkretnego zdecydowad. Znam
przykłady związane z moimi studentami którzy zwierzali mi się, że wybór kierunku studiów był dla
nich ogromną pomyłką, a samo studiowanie udręką. Stąd np. studiowanie na drugim fakultecie, które
jest związane z realizację marzeo z czasów szkoły średniej lub nawet dzieciostwa. Osobiście uważam,
że w chwili obecnej, najbardziej perspektywiczne są studia na biotechnologii, biofizyce i biochemii.