This copy is for personal use only

-
tio
np
roh
ibit
ed
.
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
y is
for
pe
rs
on
al
us
eo
nly
-d
istr
ibu
Roman Ingarden napisał przed laty, że: „przyroda istnieje przed wszelką działalnością człowieka (…) [i] ona jest też ostateczną podstawa jego bytu, jak też
istnienia jego dzieł”1. Człowiek jednak – chcąc przekroczyć granice Przyrody –
„tworzy sobie nowy świat, nową rzeczywistość dokoła siebie i w sobie samym.
Tworzy świat kultury i nadaje sobie aspekt człowieczeństwa. Zmienia Przyrodę
ujarzmiając ją (rolnictwo, technika) i nadaje jej zarazem pewien sens, którego
ona sama w sobie nie posiada, tworzy dzieła różniące się w swej istocie całkowicie od tego wszystkiego, co znajduje się w świecie jako twór samej Przyrody2.
(…) Ta nowa rzeczywistość, przynależna do człowieka, tworzy dlań pewnego
rodzaju atmosferę konieczną do nadania jego życiu nowego sensu i nowego
znaczenia”3.
Prawdopodobnie właśnie ta potrzeba – przekraczania naturalnych granic
przyrody – mogła zainspirować Cycerona, aby słowo odnoszące się do pielęgnacji i polepszania tego, co występuje w naturze (łac. cultus – uprawa pielęgnowanie, hodowla), odnieść do sfery symbolicznej, intencjonalnej działalności
człowieka, której istotą nie jest jedynie polepszanie naturalnego stanu przyrody,
ale wyjście poza samą przyrodę i jej rzeczywistość. To tę właśnie działalność
określił on w Disputationes Tusculanae jako cultura animi („uprawa duszy”)4.
Kultura wydaje się zatem umieszczać wszelkie działania i praktyki człowieka
w rzeczywistości społecznie ukształtowanych form symbolicznych5, w które
tak dalece owinęliśmy się, że nie potrafimy już inaczej – niż za ich pośrednictwem – odczytywać i interpretować otaczającego nas świata6. Bo przecież
„nie istnieje nic takiego jak niezależna od kultury natura ludzka”7. Wielość zaś
R. Ingarden, Książeczka o człowieku, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1987, s. 13.
Ibidem, s. 15.
3
Ibidem, s. 24.
4
Por. M.T. Cicero, Rozmowy tuskulańskie, przeł. J. Śmigaj, [w:] Pisma filozoficzne, t. III,
PWN, Warszawa 1961, s. 557.
5
Por. C. Jenks, Kultura, przeł. W.J. Burszta, Zysk i S-ka, Poznań 1999, s. 13.
6
Por. E. Cassirer, Esej o człowieku, przeł. A. Staniewska, Czytelnik, Warszawa 1977, s. 80.
7
C. Geertz, The impact of the concept of culture on the concept of man, [w:] New Views of the
Nature of Man, red. J. Platt, University of Chicago Press, Chicago 1965, s. 112.
1
is c
op
2
Th
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
Słowo od Redakcji
tio
np
roh
ibit
ed
.
dziedzin kultury, na jakie wskazuje Cassirer8, które swoim zasięgiem obejmują
całe spektrum ludzkiej działalności, sugeruje zarazem rozległość tematyki
związanej z tym zagadnieniem.
Dlatego w niniejszym numerze „Miscellanea” zawarte zostały artykuły
odnoszące się do zjawiska kultury z wielu odmiennych perspektyw9, w bardzo
zróżnicowany sposób traktujące zadany temat przewodni. Bo przecież – jak
uważał Herder – „nie ma nic bardziej nieokreślonego niż słowo kultura”10.
Anna M. Kłonkowska
Por. E. Cassirer, Esej…; idem, The Philosophy of Symbolic Forms, Yale University Press, Yale 1955.
W tym również z perspektywy „praktyka” – osoby nie będącej przedstawicielem świata
nauki, lecz działającej w przestrzeni animacji kultury.
„Okiem praktyka” to nowy dział w piśmie „Miscellanea”, który od bieżącego numeru został
włączony do jego struktury.
10
J.G. Herder, Myśli o filozofii dziejów, przeł. J. Gałecki, PWN, Warszawa 1962, s. 4.
ibu
8
eo
nly
-d
istr
9
-
y is
op
is c
Th
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
for
pe
rs
on
al
us
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
Słowo od Redakcji
14