Regionalny program operacyjny polityki leśnej

Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych
w Lublinie
Regionalny Program Operacyjny
Polityki Leśnej Państwa
- Streszczenie -
Lublin, 2003 r.
1
1. Opis administracyjno-przyrodniczy obszaru objętego programem
Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Lublinie zarządza gruntami Skarbu
Państwa o łącznej powierzchni 420 459 ha połoŜonych na obszarze trzech województw:
lubelskiego, części podkarpackiego i mazowieckiego. Powierzchnia leśna wynosi 401092 ha.
w tym w woj. lubelskim 320 tys. ha.
Ponadto w zasięgu działania RDLP w Lublinie znajduje się 233.5 tys. ha lasów nie
stanowiących własności Skarbu Państwa w tym woj. lubelskim 214 tys. ha tj. 90%
Lesistość w regionie wynosi 23%. Lasy niepaństwowe stanowią ponad 1/3 gruntów leśnych.
Lasy RDLP w Lublinie charakteryzują się duŜym zróŜnicowaniem pod względem
rozmieszczenia i wielkości kompleksów. Największe kompleksy leśne to: Lasy Puszczy
Solskiej w tym Lasy Janowskie, Lasy Roztocza, Lasy Strzeleckie, Lasy SobiborskoWłodawskie, Lasy Kozłowieckie i Lasy Puszczy Sandomierskiej. Przeciętna wielkość
kompleksów leśnych wynosi około 16 ha a liczba przypadająca na jedno nadleśnictwo od 91
do 4045 (przeciętnie 1021), przy czym w duŜej mierze są to kompleksy o powierzchni poniŜej
1ha.( z reguły są to działki w szachownicy własnościowej), praktycznie niemoŜliwe do
racjonalnego zagospodarowania w warunkach Lasów Państwowych.
Klimat obszaru RDLP w Lublinie jest zróŜnicowany i zaliczony w części północnej
(Polesie Lubelskie, Podlasie, Małe Mazowsze) do strefy umiarkowanej - przejściowej, na
południu (Kotlina Sandomierska, Roztocze) do strefy podgórskich nizin i kotlin, wykazuje
zróŜnicowanie w zaleŜności od połoŜenia danego obszaru nad poziom morza. Roczna ilość
opadów waha się od 500-600 mm w rejonach północnych, do 700-800 mm na południu
(Roztocze).
RównieŜ geomorfologicznie teren RDLP wykazuje znaczne zróŜnicowanie: od
szerokich równin na północy po wzniesienia WyŜyny Lubelskiej i Roztocza na południu, o
wysokościach powyŜej 300 m n.p.m.
Siedliska borowe zajmują 46,8% powierzchni, lasowe 44,3%, bagienne zajmują 5,9 %
powierzchni i wyŜynne 3,0% powierzchni leśnej.
Dominującym gatunkiem jest sosna, która zajmuje 69.9% powierzchni drzewostanów.
Pozostałe gatunki lasotwórcze to: dąb, brzoza, olsza, buk, jodła, jawor, jesion, topola i osika.
Strukturę powierzchniowo masową zasobów leśnych w RDLP w Lublinie wg klas
wieku przedstawia poniŜszy wykres. W RDLP w Lublinie przewaŜają drzewostany IV klasy
wieku. Znaczny udział niewiele odbiegający od przeciętnej w LP ( 25%) wykazują
drzewostany V i starszych klas wieku – 22,9%. Dla przykładu w RDLP w Krosno –
39,7%,Wrocław – 28% i w Warszawie 18,4%.
Przeciętny wiek drzewostanu wynosi 59 lat, średni roczny przyrost kształtuje się na poziomie
3,68 m3/ha, a zasobność wynosi 219 m3/ha.
Lasy znajdują się pod stałym działaniem czynników pochodzenia abiotycznego, biotycznego,
antropogenicznego, powodujących zakłócenia w ekosystemach leśnych.
ZagroŜenia natury abiotycznej.
Do tej grupy czynników naleŜy zaliczyć: wiatr, śnieg, mróz, nadmierną insolację słoneczną,
grad, lód, przybierające postać klęsk Ŝywiołowych takich jak: huragany, okiść, susze,
powodzie, silne mrozy, przymrozki wczesne lub późne, gradobicia, gołoledź. Szczególnym
zagroŜeniem dla drzewostanów RDLP w Lublinie stały się w ostatnich latach opady śniegu,
huraganowe wiatry i zakłócenia stosunków wodnych, powodujące, co pewien czas szkody o
znacznych rozmiarach, których skutki odczuwane są potem przez wiele lat.
ZagroŜenia natury biotycznej. – spowodowane są nadmierną ilością organizmów Ŝywych,
spośród których największe znaczenie mają owady, patogeny grzybowe i zwierzyna płowa. W
lasach RDLP w Lublinie największe szkody wyrządzają owady z grupy foliofagów, których
2
poszczególne stadia rozwojowe (larwa, imago) Ŝerują na aparacie asymilacyjnym drzew i
krzewów. Najgroźniejsze szkodniki z tej grupy to: brudnica mniszka, barczatka sosnówka,
strzygonia choinówka, poproch cetyniak, osnuja gwiaździsta – w drzewostanach iglastych
oraz zwójka zieloneczka, kuprówka rudnica, owady z rodziny miernikowców – w
drzewostanach liściastych. Kolejną grupą szkodników są tzw. szkodniki wtórne, które
zasiedlają drzewa wcześniej juŜ osłabione lub uszkodzone. Największe znaczenie
gospodarcze mają takie gatunki jak: cetyniec większy, cetyniec mniejszy, kornik
sześciozębny, przypłaszczek granatek, kornik drukarz, smolik jodłowiec– w drzewostanach
iglastych oraz ogłodki, opiętki, kornik bukowiec, wgryzoń bukowiec – w drzewostanach
liściastych. Miernikiem liczności występowania tej grupy szkodników jest ilość drewna
zamarłego w wyniku zaatakowania przez te owady. W 2002 roku na terenie województwa
lubelskiego w ramach sanitarnego porządkowania drzewostanów – usunięto około220 tys.m3
drewna z posuszu, złomów i wywrotów. Osobną specyficzną grupę szkodników owadzich
stanowią pędraki – larwy chrząszczy przede wszystkim chrabąszczy. Najdotkliwsze szkody
powodują w szkółkach i uprawach leśnych na łącznej powierzchni – 134,3 ha. w 2002r.). W
ostatnich latach duŜe szkody powoduje równieŜ postać doskonała chrabąszcza. Występuje on
jako szkodnik liścioŜerny, głównie dębu – na obrzeŜach lasu, powodując gołoŜery.
WaŜną, grupę organizmów szkodliwych są w gospodarce leśnej patogeniczne grzyby.
Wykazują one aktywną działalność w kaŜdej z faz rozwojowych drzewostanu. Największe
znaczenie mają: grzybowa zgorzel siewek, grzyby powodujące osutki drzew leśnych,
mączniak dębu, huba korzeni, opieńkowa zgnilizna korzeni, huba sosny.
Na terenie RDLP w Lublinie powaŜny problem stanowią szkody wyrządzane przez
zwierzynę łowną a lokalnie takŜe przez gryzonie. Gatunkami wyrządzającymi największe
szkody są jeleń, sarna, łoś, zając, w mniejszym stopniu dzik i daniel. Udział części drzew i
krzewów w pokarmie tych gatunków waha się w granicach od 10 do 50 %. Powodują one
szkody głównie w uprawach i młodnikach. W roku 2002 stwierdzono uszkodzenia
drzewostanów na powierzchni 7949 ha, w tym w uprawach 5630 ha i młodnikach 2258 ha.
ZagroŜenia natury antropogenicznej, – czyli uszkodzenia wywołane działalnością
człowieka mają miejsce zarówno w lesie jak i poza lasem.
Najistotniejsze z nich to:
- oddziaływanie przemysłu,
- straty spowodowane przez szkodnictwo leśne.
- zaśmiecenie lasu.
Przedstawione powyŜej zagroŜenia ze strony czynników abiotycznych, biotycznych i
antropogenicznych mają bezpośredni wpływ na stan zdrowotny i sanitarny lasu.
2. Specyfika regionalna
Zdecydowana większość lasów w zasięgu działania RDLP w Lublinie połoŜonych jest w
woj. lubelskim ( ok. 80% Lasów Państwowych i 90% Lasów niepaństwowych).
Z 25 nadleśnictw RDLP w Lublinie - na terenie regionu lubelskiego znajduje się 21, a 3 na
terenie woj. podkarpackiego. oraz 1 na terenie woj. mazowieckiego.
Problemy w RDLP w Lublinie w duŜej mierze dotyczą wojew. lubelskiego. Pod względem
udziału lasów w ogólnej powierzchni – województwo lubelskie zajmuje w skali kraju 14
miejsce – a wskaźnik lesistości wynosi ok. 22%.
W skład województwa lubelskiego wchodzą 24 powiaty ( w tym 4 grodzkie) oraz 213 gmin.
Jego powierzchnia wynosi 25155 km2 ( ok. 8% pow. Polski), a liczba mieszkańców ok. 2242
tys. ( ok. 6% ogólnej liczby mieszkańców kraju). Województwo lubelskie naleŜy do najsłabiej
zaludnionych i zurbanizowanych obszarów w kraju. Średnia gęstość zaludnienia wynosi 89
osób na 1 km2. Przewaga ludności wiejskiej ( ok. 53% populacji) świadczy o rolniczym
charakterze województwa.
3
Na terenie regionu lubelskiego znajdują się złoŜa węgla kamiennego ( Kopalnia Bogdanka),
gazu ziemnego oraz kopalin pospolitych, wydobywanych zwykle na potrzeby lokalne.
Ogromne walory przyrodnicze i krajobrazowe w woj. lubelskim nierzadko unikalne w skali
Europy sprawiają, Ŝe region naleŜy do jednych z najbardziej interesujących w Polsce. Na
terenie województwa lubelskiego występują zarówno obszary poddane w przeszłości bardzo
duŜej presji człowieka (Puławy, Chełm), które spowodowało powaŜne, czasami wręcz
nieodwracalne zmiany w funkcjonowaniu ekosystemów, ale równieŜ obszary, na których
przyroda i krajobraz zachowały prawie naturalny charakter.
Powierzchnia gruntów leśnych w województwie lubelskim wynosi 565,5 tys. ha, z czego w
zarządzie: Lasów Państwowych jest 320,0 tys. ha, Parków Narodowych - 12 tys. ha, a lasy
prywatne zajmują 214,2 tys. ha.
Region Lubelski posiada obszary o szczególnych walorach przyrodniczych – prawnie
chronionych o łącznej pow. 570 tys. ha ( tj. ok. 23% pow. wojew.). Parki Krajobrazowe
powierzchniowo obejmują ok. 231 tys. ha, rezerwaty 11.3 tys. ha oraz parki narodowe ok. 18
tys. ha. gruntów. Większość obszarów chronionych nie posiada aktualnych planów ochrony –
wymaganych z mocy ustawy.
Bardzo waŜnym elementem krajobrazu województwa są bagna i torfowiska, – które są
głównym przedmiotem ochrony w Poleskim Parku Narodowym.
Obszar województwa stanowi ostoję największych krajowych lub nawet światowych
populacji niektórych gatunków zwierząt np. Ŝółw błotny, wodniczka, suseł perełkowany,
głuszec.
Na terenie województwa występują znaczne obszary tzw. „ nieuŜytków” (ok. 100 tys. ha), na
których zaprzestano gospodarowania w związku z ogólną recesją w rolnictwie – stanowią one
7,3% gruntów ornych.
Obszar województwa lubelskiego charakteryzuje się znacznym zróŜnicowaniem gleb pod
względem ich jakości. Klasyfikacje bonitacyjne przedstawiają się następująco:
- 39,6% gleby najŜyźniejsze ( I – III kl. bonitacyjna)
- 36,0% gleby średniej jakości ( IVa – IVb kl. bonitacyjna )
- 24,4% gleby najsłabsze ( V-VI kl. bonitacyjna)
Gleby najŜyźniejsze występują w powiatach: hrubieszowskim, świdnickim, lubelskim,
tomaszowskim i zamojskim. Gleby najuboŜsze występują w niŜowej części województwa w
powiatach: włodawskim, bialskim. WaŜnym problemem województwa jest uregulowanie
stosunków wodnych.
3. Główne kierunki działań w programie
Realizacja wielofunkcyjnej gospodarki leśnej w zakresie funkcji ekologicznych
Lasy RDLP w Lublinie połoŜone są na terenie dwu krain przyrodniczo – leśnych tj.
mazowiecko – podlaskiej ok. 203 tys. ha oraz krainie małopolskiej ok. 217 tys. ha
Flora roślin naczyniowych Polski liczy 2468 gatunków, z czego 605 / stanowią rośliny
rosnące w lasach w tym 304 to gatunki typowo leśne, a 301 to rośliny występujące stale
przynajmniej, w niektórych zbiorowiskach leśnych. Najbogatsza w gatunki jest klasa QuercoFagatea ok. 400 gat. Zniszczenie kaŜdego organizmu oznacza utratę zasobów genowych.
Najwłaściwszą metodą ochrony zasobów genowych jest ochrona in situ, czyli w naturalnym
miejscu występowania danego osobnika, czy populacji.
W Lasach Państwowych osobną ochroną objęte są tzw. drzewa doborowe, czyli osobniki o
szczególnie korzystnych cechach. RównieŜ na terenie Roztoczańskiego PN występuje 26 szt
drzew doborowych w tym 19 szt So i 7 szt Św.
Ochroną populacyjną objęte są wyselekcjonowane drzewostany nasienne oraz tzw
drzewostany zachowawcze, które ze względu na swój wiek (ok. 150 lat) gwarantują
rodzimość pochodzenia.
4
W celu zabezpieczenia kwalifikowanej bazy nasiennej nadleśnictwa realizują zatwierdzony
„Program zachowania leśnych zasobów genowych i hodowli selekcyjnej drzew leśnych na
lata 1991-2010”.
Z przedstawionej analizy wynika, Ŝe w/w program jest realizowany bez opóźnień za
wyjątkiem upraw pochodnych, których wskaźnik wykonania do upływu czasu jest zbyt niski.
Z ochroną bioróŜnorodności wiąŜe się ściśle koncepcja obszarów objętych ochroną prawną.
Ekosystemy leśne stanowią najcenniejszy i najliczniej reprezentowany element wszystkich
form ochrony przyrody i krajobrazu.
System ochrony przyrody w Lasach Państwowych realizowany jest przez:
1. Formy ochrony przyrody wynikające z ustawy z 16 października 1991 roku o ochronie
przyrody tj. rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu,
pomniki przyrody, uŜytki ekologiczne, ochronę gatunkową roślin i zwierząt, stanowiska
dokumentacyjne, zespoły przyrodniczo krajobrazowe, otuliny form ochrony przyrody.
2. Obszary objęte ochroną wynikającą z ustawy z 28 września 1991 roku o lasach tj. Leśny
Kompleks Promocyjny „Lasy Janowskie” i lasy ochronne.
Od 1998 r w Lasach Państwowych sporządzane są „PROGRAMY OCHRONY
PRZYRODY w NADLEŚNICTWIE”. Celem programów jest w szczególności:
•
poprawa warunków ochrony i wzbogacenie zasobów przyrodniczych ekosystemów
leśnych,
•
zainwentaryzowanie i zobrazowanie walorów przyrodniczych oraz zagroŜeń lasów,
•
doskonalenia gospodarki leśnej i sposobów sprawowania ochrony przyrody.
Programy są częścią składową planów urządzenia lasu i sporządzane na 10 letni okres
obowiązywania. Dotyczą lasów będących własnością Skarbu Państwa.
Na 25 nadleśnictw połoŜonych na terenie RDLP Lublin programy zostały juŜ sporządzone dla
16 nadleśnictw, w 4 nadleśnictwach są aktualnie w trakcie opracowywania, dla pozostałych 5
nadleśnictw zostaną sporządzone w najbliŜszych latach.
System ochrony przyrody w Lasach Państwowych RDLP w Lublinie
Liczba
Forma ochrony
Powierzchnia
obiektów(szt)
Rezerwaty przyrody
70
9 859 ha
w tym ścisłe
4
143 ha
ogólna: 238 727 ha
Parki Krajobrazowe
17
w tym LP: 103 487 ha
ogólna: 303 662 ha
Obszary Chronionego Krajobrazu
16
w tym LP: 53 607 ha
Pomniki przyrody
337
UŜytki ekologiczne
1164
3 444 ha
Zespoły Przyrodniczo-Krajobrazowe
1
24 ha
stref ochr. częściowej 12 584 ha
Strefy ochronne zwierząt
267
stref ochr. ścisłej 4 041 ha
Leśny Kompleks Promocyjny "Lasy
1
31 000 ha
Janowskie"
174 000 ha
Lasy ochronne
tj. 44% pow. lasów RDLP
5
Miejsce RDLP w Lublinie w programach ekologicznych o charakterze międzynarodowym.
Rezerwat Biosfery „Polesie Zachodnie”
Status Rezerwatu Biosfery nadawany jest obszarom o wybitnych wyróŜniających się w skali
światowej walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Status Rezerwatu Biosfery „Polesie
Zachodnie” nadany został przez UNESCO (United Nations Educational Scientific and
Cultural Organization ) Międzynarodową Radę Koordynacyjną Człowiek i Biosfera 30
kwietnia 2002 roku, terenom obejmującym cały subregion fizjograficzny Pojezierza
Łęczyńsko-Włodawskiego oraz niewielkim fragmentom Równiny Parczewskiej, Garbu
Włodawskiego i Pagórów Chełmskich. Prawie 60% powierzchni tego Rezerwatu zajmują lasy
państwowe i niepaństwowe połoŜone w trzech jednostkach z terenu RDLP Lublin,
nadleśnictw: Sobibór Parczew i Włodawa oraz Poleskiego Parku Narodowego.
Europejska Sieć Ekologiczna – NATURA 2000.
W stadium tworzenia znajduje się system NATURA 2000 europejska sieć ekologiczna,
mająca na celu zapewnienie trwałej egzystencji ekosystemom. Podstawami metodycznymi i
prawnymi są tzw. Dyrektywa Ptasia i Dyrektywa Siedliskowa. Są to główne akty prawne
regulujące ochronę flory i fauny w Unii Europejskiej. W ramach tej sieci na terenie RDLP w
Lublinie zidentyfikowano 27 ostoi siedliskowych i 24 ostoje ptasie zlokalizowane głównie na
gruntach Lasów Państwowych. Liczba ta moŜe ulec zmianie, w toku dalszych prac
dokumentacyjno przyrodniczych.
Rezerwat Biosfery „Roztocze”
W przyjętym w roku 2002 planie zagospodarowania przestrzennego Województwa
Lubelskiego uznawano za obszar podwyŜszonej ochrony „Roztocze” leŜącego na europejskim
dziale wodnym między zlewiskami Bałtyku i Morza Czarnego, jako proponowany
Międzynarodowy Rezerwat Biosfery obejmujący swym zasięgiem RPN, Nadleśnictwo
Zwierzyniec, Józefów.
Strefy ochronne zwierząt
Ochrona strefowa zwierząt ma na celu zabezpieczenie miejsc rozrodu silnie zagroŜonych
gatunków zwierząt. W LP RDLP Lublin istnieje 267 stref ochronnych. Strefy zostały
utworzone dla ochrony miejsc rozrodu następujących gatunków zwierząt: orlik krzykliwy,
bocian czarny, puchacz, bielik, Ŝółw błotny, głuszec. Strefy ochrony ścisłej i częściowej
zajmują łącznie powierzchnię16,4 tys. ha.
Ochrona strefowa zwierząt prowadzona jest równieŜ na terenie RPN, gdzie zlokalizowano 29
stref wokół gniazd: bociana czarnego, orlika krzykliwego, trzmielojada, jastrzębia, krogulca i
myszołowa. W Poleskim PN istnieje 12 stref ochronnych wokół gniazd: bociana czarnego,
orlika krzykliwego, bielika oraz Ŝółwia błotnego.
Zalesienia kształtowanie granicy polno – leśnej
Od czasów powstania Dyrekcji Lasów Państwowych w Lublinie w sierpniu 1944r. na terenie
jej działania prowadzone były intensywne prace zalesieniowe. Największe nasilenie prac
zalesieniowych przypadło na lata 1947 –1952, kiedy to zalesiano i odnawiano rocznie od 8 –
12 tys. ha gruntów. Ogółem w latach 1944 – 1995 zalesiono i odnowiono ok., 220 tys. ha.
Zalesienia są kontynuowane w ramach realizacji Krajowego Programu Zwiększenia
Lesistości (KPZL). W I etapie obejmującym lata 1995 – 2000 na terenie lasów państwowych
RDLP w Lublinie zostało zalesionych ok. 2,5 tys. ha gruntów. Obecnie tempo zalesień w
Lasach Państwowych zaleŜy głównie od ilości gruntów przekazywanych nadleśnictwom
przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa i od środków finansowych z budŜetu
państwa ( art. 54 ustawy o lasach).
Akumulacja węgla atmosferycznego w ekosystemach leśnych.
Zminimalizowanie efektu cieplarnianego moŜna osiągnąć poprzez:
- obniŜenie emisji gazów cieplarnianych ( głównie, CO2),
- zwiększenie pochłaniania węgla z atmosfery (m. innymi przez ekosystemy leśne),
- deponowanie węgla w drewnie uŜytkowym.
6
Spalanie paliw kopalnych jest główną przyczyną skaŜenia atmosfery gazami cieplarnianymi.
Zmniejszenie emisji tych gazów jest moŜliwe przez zastąpienie paliw kopalnych paliwami
odnawialnymi, z jednoczesnym wykorzystaniem innych form energii (woda, wiatr, słońce).
Polska podpisała konwencję międzynarodową, która zakłada osiągnięcie udziału
odnawialnych źródeł energii w ogólnym bilansie na poziomie 12% w roku 2010 – obecnie
ok. 4%.
Drewno jest surowcem energetycznym, a zarazem zasobem odnawialnym. Przy jego uŜyciu
na cele energetyczne stosunkowo niewiele zanieczyszczeń przedostaje się do atmosfery.
Obecnie energetyka wykorzystuje główne surowce kopalne – nieodnawialne – które
zanieczyszczają atmosferę przez wprowadzanie duŜych ilości CO2 dlatego w ciągu
najbliŜszych kilkudziesięciu lat sytuacja nie zmieni się radykalnie koniecznością jest zatem
wzmaganie akumulacji węgla atmosferycznego w ekosystemach leśnych.
DuŜe znaczenie ma magazynowanie węgla w budownictwie (konstrukcje, wyposaŜenie,
podłogi itp.).Powoduje to trwałe wycofanie węgla z atmosfery i jest bardzo dobrym sposobem
na zmniejszenie efektu cieplarnianego. W tym celu istotne znaczenie ma propagowanie
budownictwa drewnianego ( domy o konstrukcji szkieletowej tzw. kanadyjskie), oraz szersze
zastosowanie drewna w wytwarzaniu róŜnych wyrobów.
Realizacja wielofunkcyjnej gospodarki leśnej w zakresie funkcji socjalnych.
Współdziałanie leśnictwa ze społeczeństwem
Obowiązujące w lasach państwowych zasady prowadzenia gospodarki leśnej opierają się
między innymi na wyodrębnieniu lasów ochronnych, których głównym zadaniem jest
pełnienie funkcji glebochronnych, wodochronnych, klimatycznych, rekreacyjno-zdrowotnych,
krajobrazowych, estetycznych, itp.
W ustaleniu zasięgu powierzchni lasów ochronnych, które obejmują ok. 45% terenów leśnych
– aktywnie uczestniczy lokalna społeczność, gdyŜ wnioski o zatwierdzenie przez Ministra
Środowiska kategorii ochronności tych lasów są opiniowane przez zarządy gmin.
Realizowana idea wielofunkcyjnej gospodarki leśnej wymaga dalszego uspołecznienia
zarządzania lasami. Dla doskonalenia procesu włączenia społeczeństwa w zagadnienie
gospodarki leśnej – prowadzona jest w coraz szerszym zakresie edukacja leśna oraz rozwija
się współpraca z organizacjami pozarządowymi zwłaszcza ekologicznymi. WaŜną rolę do
spełnienia w kreowaniu wielofunkcyjnej gospodarki leśnej na szczeblu centralnym
i regionalnym mają społeczno-zawodowe organizacje leśników tj. PTL i SITLiD.
Edukacja leśna społeczeństwa.
Na szczeblu RDLP edukacja leśna społeczeństwa polegała między innymi na włącznie się
w akcje środowiskowe i konkursy poruszające sprawy z zakresu ochrony środowiska w tym
lasów
Prowadzona jest permanentna działalność informacyjna i edukacyjna poprzez media na
róŜnych szczeblach zarządzania.
Nadleśnictwa prowadzą aktywną działalność w zakresie edukacji leśnej społeczeństwa.
Dotyczy to na ogół lokalnych społeczności w terytorialnym zasięgu działania nadleśnictwa.
Przybierają one róŜne formy. Najbardziej efektywna jest edukacja dzieci i młodzieŜy. Kontakt
z przedszkolami i szkołami polega na dostarczaniu materiałów edukacyjnych (kalendarze,
plakaty, broszury, ksiąŜki) propagujących leśnictwo i ochronę przyrody, prowadzeniu
pogadanek i zajęć o tematyce ekologicznej. Inne formy aktywności na polu edukacji
społeczeństwa to:
- współudział w akcjach Sprzątanie Świata i Dni Ziemi,
- patronat RDLP i współudział z Ligą Ochrony Przyrody i SITLiD oraz szkołami w
organizacji konkursu plastycznego Mój Las; fundowanie nagród,
7
- inicjowanie i współorganizowanie lokalnych imprez ekologicznych, oprowadzanie
wycieczek, rajdy po terenie nadleśnictw,
- pokazy filmów przyrodniczych,
- wystawy fotogramów o tematyce przyrodniczej,
- wywiady dla dziennikarzy lokalnych gazet, kontakty z telewizją,
- tworzenie ścieŜek przyrodniczo - dydaktycznych,
- prenumerata dla szkół czasopism leśnych,
- współpraca ze szkolnymi kołami ekologicznymi,
- współpraca ze szkołami wyŜszymi zwłaszcza z wydziałami leśnymi uczelni w zakresie
realizacji prac magisterskich i doktoranckich,
- pomoc w organizacji ćwiczeń terenowych dla szkół leśnych,
- współpraca ze środowiskami naukowymi (głównie IBL) w zakresie realizacji tematyki
badawczej.
- patronat i współudział w sympozjach naukowych.
Na szczeblu regionalnej dyrekcji utworzono stanowisko ds. kontaktu z mediami – w celu
przekazywania bieŜących informacji o podejmowanych działaniach przez RDLP w Lublinie.
RównieŜ w internecie dostępne są podstawowe dane o aktualnych zagadnieniach dotyczących
nadleśnictw tutejszej dyrekcji.
Działania informacyjne i edukacyjne są skierowane takŜe w kierunku doprowadzenia do
właściwego korzystania społeczeństwa z lasu. Zapewnienie poŜądanej ilości i jakości
pozaprodukcyjnych dóbr i świadczeń (edukacja, rekreacja, realizacja doznań hobbistycznych i
artystycznych) zmusza Nadleśnictwa do ponoszenia dodatkowych nakładów finansowych.
Niejednokrotnie efektem korzystania z tych funkcji przez społeczeństwo są znaczne straty
oraz konieczność ponoszenia dodatkowych nakładów na likwidację ich skutków. Jednym z
moŜliwych sposobów rozwiązania zagadnienia finansowania publicznych funkcji lasu jest
choćby częściowe ich urynkowienie. Praktycznym zastosowaniem moŜe być metoda
finansowania dóbr publicznych przez określone grupy uŜytkowników np. związki sportowe,
organizacje ochrony przyrody (LOP, LTO, PKE, KOO i nne), towarzystwa turystyczne, czy
społeczności lokalne. NaleŜałoby rozwaŜyć projekt wprowadzenia przez jednostki samorządu
terytorialnego preferencji, nagród dla tych uŜytkowników pozaprodukcyjnych funkcji lasu,
mieszkających w sąsiedztwie kompleksów leśnych, którzy dbają o czystość, nie wywoŜą
śmieci do lasu. Znane jest masowe zaśmiecanie lasu, liczne podpalenia w okresie zagroŜenia
poŜarowego, kradzieŜe drewna, kłusownictwo, niszczenie drzew, gleby i runa leśnego.
DuŜa część aktywności propagandowo – informacyjnej zarówno nadleśnictw jak i RDLP
poświęcona jest przeciwdziałaniu tym negatywnym zjawiskom.
W celu promocji trwale zrównowaŜonej gospodarki leśnej oraz ochrony zasobów przyrody
RDLP Lublin, został utworzony w 1994 roku Leśny Kompleks Promocyjny „Lasy
Janowskie” o powierzchni 31 tys. ha. Wprowadza się tu rozwiązania mające na celu
uzyskanie równowagi między gospodarczym wykorzystaniem lasów, a zachowaniem
i przywróceniem walorów przyrodniczych.
WaŜną funkcją LKP jest działalność szkoleniowo-edukacyjna, prowadzona w oparciu
o Ośrodek Edukacji Ekologicznej przy Nadleśnictwie Janów Lubelski. Oprócz Izby
Przyrodniczej są na terenie Leśnego Kompleksu Promocyjnego 3 ścieŜki przyrodniczoedukacyjne. Corocznie Leśny Kompleks Promocyjny „Lasy Janowskie” odwiedza i korzysta z
infrastruktury edukacyjno-turystycznej blisko 5 tys. osób. Jesienią 2002 roku przeszkolono w
ramach „Zielonych szkół” około 500 uczniów szkół średnich z Łodzi i przedsięwzięcie to
będzie realizowane w roku 2003. Na terenie wszystkich nadleśnictw podejmowane są
działania związane z edukacją przyrodniczo-leśną i uspołecznianiem zarządzania lasami.
Dotychczas utworzono 26 ścieŜek przyrodniczo-edukacyjnych i projektuje się 5 dalszych.
Leśnicy uczestniczą często jako organizatorzy w akcjach społecznych o charakterze
edukacyjnym np. w 2002 roku w ramach akcji „Sprzątania Świata” na terenach leśnych
8
opracowało 8000 osób, głównie młodzieŜy. Akcją objęto tereny leśne o powierzchni ok.3900
ha i pobocza dróg o długości 193 km. Zebrano ponad 6243 worków śmieci, uprzątnięto 49
dzikie wysypiska śmieci.
Współpraca z organizacjami pozarządowymi zwłaszcza ekologicznymi.
Na szczeblu RDLP i nadleśnictw współpraca taka istnieje między innymi z Ligą Ochrony
Przyrody (udział w komisjach techniczno - gospodarczych, współorganizowanie kolejnych
edycji konkursu Mój Las), Lubelskim Towarzystwem Ornitologicznym, Komitetem Ochrony
Orłów (cykl szkoleń z zakresu ochrony strefowej ptaków, ustalenia dotyczące zakresu prac w
strefach ochronnych, konsultacje w określaniu granic ich zasięgu i likwidacji stref), Polskim
Klubem Ekologicznym. Nadal będzie kontynuowana dotychczasowa współpraca z
Roztoczańskim PN w zakresie wykorzystania bazy nasiennej, szkoleń, edukacji przyrodniczej
i ochrony przeciwpoŜarowej.
Aktualnie realizowany jest przez RDLP projekt aktywnej ochrony głuszca na terenie N-ctw
Biłgoraj, Janów Lubelski, Józefów i Zwierzyniec w ramach VII edycji konkursu
EkoFunduszu.
Starania Nadleśnictwa Biała Podlaska i RDLP Lublin o zachowanie lasów ochronnych
w okolicach Białej Podlaskiej w nienaruszonym stanie w związku z planowaną inwestycją
rozbudowy lotniska wraz z infrastrukturą, wsparły liczne organizacje ekologiczne i społeczne.
między innymi: Liga Ochrony Przyrody, Polski Klub Ekologiczny, Wojewódzka Komisja
Ochrony Przyrody w Lublinie i NiezaleŜny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”.
W październiku 2001 roku RDLP w/m z Nadleśnictwami Sobibór i Włodawa zorganizowała
sesję terenową Forum Leśnego (skupiającego najwaŜniejsze organizacje ekologiczne
o zasięgu krajowym przy Dyrektorze Generalnym LP) poświęconą prezentacji programów
ochrony przyrody.
Ze względu na bogactwo form ochrony przyrody w lasach oraz rosnącą antropopresją –
powstają równieŜ obszary konfliktogenne, które trzeba łagodzić mając na uwadze funkcje
ekologiczne i społeczne jakie ma spełniać gospodarka leśna. Często problemy konfliktowe
związane są z brakiem odpowiednich środków finansowych na:
- wykonanie zadań związanych z realizacją planów ochrony dla rezerwatów przyrody
i ochroną gatunkową roślin i zwierząt (środki budŜetowe – art. 54 ustawy o lasach),
- opracowanie planów ochrony rezerwatów (jest 21 na 70 rezerwatów),
- sporządzenie uproszczonych operatów urządzenia lasu w lasach prywatnych.
Zdarzają się przypadki forsowania ochrony prawnej obiektów przyrodniczych w lasach na
podstawie fragmentarycznych badań i bez liczenia się z kosztami
Liczne strefy ochronne zwierząt skumulowane w kilku nadleśnictwach utrudniają gospodarkę
leśną i ograniczają korzystanie z dróg leśnych.
Występujące nieporozumienia i nieprawidłowości są wyjaśniane, a kwestie sporne są
rozstrzygane w drodze kompromisu.
Rekreacyjne uŜytkowanie lasu i turystyczne zagospodarowanie lasu.
Zagospodarowanie lasów udostępnionych dla rekreacji polega na wyposaŜeniu ich w
róŜnego rodzaju obiekty i urządzenia wypoczynkowe. Intensywność tego zagospodarowania
zaleŜy od funkcji lasu i atrakcyjności jego połoŜenia a takŜe od moŜliwości finansowych,
którymi dysponują nadleśnictwa. Techniczne zagospodarowanie lasów dla potrzeb rekreacji i
turystyki nie w pełni nadąŜa za oczekiwaniami społecznymi.
Zbyt mało jest jeszcze urządzonych w lasach tras spacerowych, rowerowych, do jazdy konnej,
ścieŜek zdrowia, urządzeń widokowych, parkingów leśnych. Stan istniejących obiektów
wymaga ciągłych remontów z uwagi na częste przypadki ich dewastowania.
Rejestr obiektów związanych z wypoczynkiem w lasach uzupełniają ścieŜki przyrodniczoleśne (jest ich obecnie 26) oraz liczne szlaki turystyczne przechodzące przez kompleksy leśne.
Szczególnie intensywnego zagospodarowania turystycznego wymagają lasy znajdujące się
wokół miast. Opracowany dla całego kraju Leśny Przewodnik Turystyczny zawiera takŜe
9
bogatą ofertę Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Lublinie w zakresie wypoczynku i
rekreacji w lasach.
Turystyka i rekreacja w lasach – to jedne z waŜniejszych form wykorzystania
pozaprodukcyjnych funkcji lasów, – dlatego powinny być rozwijana.
Techniczne zagospodarowanie lasów udostępnionych do rekreacji wymaga określonych
nakładów pienięŜnych, w których poza Lasami Państwowymi głównie winny uczestniczyć
organy administracji i samorządu lokalnego. Dla celów rekreacji i turystyki mogą być w
większym stopniu wykorzystywane leśne ośrodki szkoleniowo-wypocznkowe oraz kwatery
myśliwskie. RDLP posiada 3 obiekty, które mogą słuŜyć za ośrodki szkoleniowowypoczynkowe w Nadleśnictwach: Biłgoraj, Janów, i Zwierzyniec. Obecnie Ŝaden z tych
obiektów nie jest wykorzystywany w pełni. Ich stan i połoŜenie są róŜne, ale wszystkie
stwarzają dobre warunki zakwaterowania i moŜliwość skorzystania z całodziennego
wyŜywienia.
W Nadleśnictwie Józefów funkcjonuje ośrodek wypoczynkowy na bazie domków
letniskowych. Domki te pamiętają odległe czasy, nie są skanalizowane i aby mogły spełniać
dalej swoją rolę wymagają duŜych nakładów finansowych.
Aktualnie na terenie RDLP znajduje się 10 kwater myśliwskich połoŜonych na terenie
Ośrodków Hodowli Zwierzyny Lasów Państwowych, które wykorzystywane są nie tylko
przez myśliwych zagranicznych czasowo przebywających na polowaniu, ale równieŜ w coraz
większym stopniu przez turystów krajowych
Współdziałanie leśnictwa z samorządem i administracją państwową róŜnych szczebli w
regionie.
Na szczeblu RDLP w Lublinie współpraca z samorządem i administracją państwową układa
się na ogół poprawnie. Przedstawiciele Lasów Państwowych uczestniczą w gremiach
opiniotwórczych, współpracują i działają w szerokim zakresie szczególnie w sprawach
związanych z ochroną przyrody np. wspólnie realizowany jest program aktywnej ochrony
głuszca i Ŝółwia błotnego.
Ścisła współpraca istnieje ze StraŜą PoŜarną – w zakresie profilaktyki jak i działań
operacyjnych.
W okresie zagroŜenia poŜarowego – Lasy Państwowe przekazują dane o wilgotności ścioły i
powietrza oraz podają stopnie zagroŜenia poŜarowego dla poszczególnych terenów.
Istotną rolę Lasy Państwowe wypełniają w zleconym nadzorze na d gospodarką leśną w
lasach prywatnych oraz w realizacji programu zwiększania lesistości kraju i rekultywacji
gruntów zdegradowanych. Znacznie szerszą współpracę moŜna zaobserwować pomiędzy
nadleśnictwami a samorządem terytorialnym. Oprócz ochrony przeciwpoŜarowej istnieje
współdziałanie i współpraca z Policją w zakresie ograniczania i zwalczania szkodnictwa
leśnego.
Lasy Skarby Państwa są udostępniane społeczeństwu dla rekreacji i wypoczynku oraz zbioru
płodów runa leśnego. Szeroki dostęp ludności do korzystania z zasobów leśnych stwarza
istotne zagroŜenie dla ekosystemów leśnych np. kradzieŜe drewna, kłusownictwo,
uszkodzenia runa leśnego, niszczenie urządzeń turystycznych i tablic informacyjno –
edukacyjnych.
Szkodnictwo leśne oprócz zakłócania funkcjonowania środowiska przyrodniczego przynosi
wymierne straty finansowe. W 2002r. w wyniku kradzieŜy ok. 3000 m3 drewna Skarb
Państwa poniósł szkodę oszacowaną na 330 tys. zł, a straty spowodowane niszczeniem mienia
na około 95 tys. zł. Dla ograniczenia szkodnictwa leśnego, oprócz operacyjnego działania
SłuŜby Leśnej
(990 osób w tym 90 funkcjonariuszy StraŜy Leśnej) niezbędna jest pomoc całego
społeczeństwa. W roku 2002 w Lasach Państwowych Województwa Lubelskiego wystąpiły
73 poŜary , które objęły 28,87 ha . Straty wyniosły 41 353 zł W Lasach niepaństwowych
10
miało miejsce 30 poŜarów , w ich wyniku spłonęło około 26 ha lasów. Wśród przyczyn
największy udział miały podpalenia - 51 % , przerzuty z gruntów nieleśnych 12%.
System ochrony ppoŜ. zorganizowany w Lasach Państwowych obejmuje:
1. punkty alarmowo – dyspozycyjne w RDLP i nadleśnictwach ,
2. sieć wieŜ obserwacyjnych – 29 szt. w tym 11 z wykorzystaniem kamer TV przemysłowej,
3. punkty prognozowania zagroŜenia poŜarowego na dany dzień – 4
4. sieć łączności radiowej i telefonicznej,
5. leśna baza lotnicza w Radawcu.
Zarządy gmin opiniują wnioski o zatwierdzenie przez Ministra Środowiska lasów ochronnych
oraz uczestniczą przy ustaleniu obiektów przyrodniczych do objęcia ochroną prawną.
Przedstawiciele Lasów Państwowych aktywnie uczestniczą w tworzeniu i opiniowaniu
planów zagospodarowania przestrzennego – ze szczególnym uwzględnieniem wyznaczania
granicy polno – leśnej.
Lasy Państwowe wspomagają finanse samorządowe płacąc podatki. W 2002r. nadleśnictwa
zapłaciły ok. 8 mln. zł w tym z tytułu podatku leśnego ok. 6 mln. zł.
Nadleśnictwa uczestniczą w utrzymywaniu infrastruktury komunikacyjnej. Partycypują w
remontach i budowie dróg i mostów wykorzystywanych do transportu drewna.
Bardzo istotnym przykładem ścisłej współpracy leśników z organizacjami i instytucjami – jest
współpraca w zakresie gospodarki łowieckiej. Wspólne działania podejmowane zarówno na
szczeblu administracji wojewódzkiej jak i samorządowej dotyczą między innymi zagadnień z
zakresu:
-szacowania i likwidacji szkód łowieckich,
- ochrony łowisk,
- dzierŜawy i zagospodarowania obwodów łowieckich,
- zasad funkcjonowania gospodarki łowieckiej,
- wykonywania polowania.
Teren RDLP w Lublinie podzielony jest na 354 obwody łowieckie z czego 68 to obwody
leśne (powyŜej 60% powierzchni leśnej) wydzierŜawiane przez Dyrektora RDLP na okres 10
lat Kołom Łowieckim zrzeszonym w PZŁ. Pozostałe 286 to obwody polne (grunty leśne
poniŜej 40%), które wydzierŜawiają Kołom Łowieckim - Starostowie na okres 10 lat. Koła
Łowieckie zrzeszone w PZŁ, które liczą około 6 tys członków prowadzą gospodarkę łowiecką
na podstawie zatwierdzonych rocznych planów łowieckich i wieloletnich planów łowicko
hodowlanych.
Realizacja wielofunkcyjnej gospodarki leśnej w zakresie funkcji gospodarczych
W ramach uŜytkowania lasu pozyskuje się rocznie masy drewna niŜsze od przyrostu
bieŜącego, dlatego wzrastają zapasy drzewne na pniu. Pozyskanie wynosi ok. 60% przyrostu
rocznego. Powinno się dąŜyć do wykonania przyjętego (optymalnego) etatu. Przeciętny etat
roczny wynosił w 2002r. – 1188 tys. m3, ale z uwagi na zaległości w cięciach nadleśnictwa
winny pozyskiwać rocznie 1390 tys. m3, – aby wykonać etat ustalony w 10 letnich planach
urządzania lasu.
Istotnym elementem zachowania trwałości ekosystemów leśnych jest zgodność składu
gatunkowego drzewostanów z odpowiednimi wymaganiami glebowo siedliskowych. Na
terenie tutejszej dyrekcji kontynuowana jest przebudowa plantacji topolowych, złoŜonych w
latach 1960-1981 na powierzchni 3429 ha oraz przebudowa monokultur sosnowych
rosnących na gruntach porolnych na powierzchni o. 40 tys. ha głównie w Nadleśnictwach:
Sobibór, Włodawa i Parczew.
DuŜe problemy hodowlano – ochronne występują w drzewostanach uszkodzonych przez
emisje przemysłowe (nadleśnictwa: Puławy Buda Stalowska i Rozwadów). W rejonie
puławskim i tarnobrzeskim z uwagi na zagroŜenie przemysłowe przewiduje się przebudowę
częściową lub całkowitą na powierzchni ok. 15 tys. ha
11
Realizacja zadań wynikających z etatu nie jest równomierna. W szeregu nadleśnictwach
występują znaczne opóźnienia a w dwóch wyprzedzenia (spowodowane przez klęski
Ŝywiołowe). Szczególnie wysokie opóźnienia występują w realizacji rozmiaru w uŜytkowaniu
rębnym i stanowią blisko ¼ jego przeciętnej rocznej wielkości.
Na rok 2002 ustalony został plan pozyskania grubizny w wysokości 1172,1 tys. m3 i jest o
8,9 tys. m3 niŜszy od przeciętnego rozmiaru wynikającego z zaawansowania wykonania
planu. Nadleśnictwa zakładają, Ŝe w 2003 r. pozyskają 1183,2 tys. m3 , w 2004 r. 1233,3 m3 ,
a w 2005 r. 1256 tys. m3 . W najbliŜszym okresie wejdą nowe plany urządzenia lasu w 6
nadleśnictwach. Biorąc pod uwagę aktualny układ klas wieku, wzrastającą zasobność naleŜy
zakładać, Ŝe rozmiar dla RDLP wzrośnie do ok. 1,3 mln m3 , w tym w uŜytkowaniu rębnym
do 0,6 mln m3 , a w przedrębnym do 0,7 mln m3 .
Istotny wpływ na doskonalenie gatunkowej i funkcjonalnej struktury lasów na wykonywanie
zabiegów hodowlano – ochronnych.
Realizowane są podstawowe zadania z hodowli lasu wynikające z zapisów w 10-letnich
planach urządzania lasu.
W ostatnich latach średnioroczne nadleśnictwa rdlp wykonywały odnowienia i zalesienia na
pow. 2000 ha oraz pielęgnowanie upraw młodników i drzewostanów na pow. 18 600 ha.
Dla zapewnienia materiału sadzeniowego do zalesień i odnowień produkuje się ok. 80 mln
sadzonek w szkółkach leśnych o pow. 200 ha.
Ustalenie związków leśnictwa z innymi sektorami gospodarczymi w zakresie rozwoju
regionalnego
Produkcja drewna i uŜytków niedrzewnych.
Produkcyjne funkcje lasu wyraŜają się między innymi wytworzeniem siłami przyrody, w
połączeniu z pracą człowieka, surowca drzewnego oraz innych uŜytecznych człowiekowi
produktów. W roku 2002 w lasach RDLP w Lublinie pozyskano 1 236 700 m3 drewna. W
ramach uŜytkowania ubocznego w Lasach Państwowych pozyskano około: 2000 kg jagód,
8000 kg grzybów oraz 34 tys. kg dziczyzny. Na gruntach leśnych wydobyto 7230 ton kopalin.
Lasy Państwowe zabezpieczają lokalne potrzeby na choinki i stroisz. W 2002 r. sprzedano
razem ok. 1259 tys. m3 drewna, w tym ok. 800 tys. m3 drewna iglastego i ok. 420 tys. m3
grubizny liściastej. Ogólnie wartość sprzedaŜy drewna w 2002 r. wyniosła 145 mln. zł.
Wśród największych odbiorców drewna znajduje się 29 kontrahentów, których zakłady
zlokalizowane są na terenie działalności RDLP Lublin (wykres w zał..). Jednak masy, jakie w
sumie zakupują z terenu naszej dyrekcji stanowią tylko 21% całej masy rocznej. Kilka
zakładów to odbiorcy o statusie odbiorcy krajowego, których zakupy sięgają kolejnych 25%
sprzedawanego drewna. Pozostałe 54% masy kupują odbiorcy indywidualni i małe zakłady –
przerabiający nie więcej niŜ 3 tys. m3 drewna rocznie. Przytoczone liczby dodatkowo
pokazują, jak słaby jest przemysł drzewny na terenie województwa lubelskiego. Bardzo
dalekie odległości transportowe dla eksportowanych wyrobów, wzrastająca konkurencyjność
importu drewna zza wschodniej granicy – powoduje, Ŝe trudno jest dzisiejszym odbiorcom
walczyć o utrzymanie się na rynku. W celu promocji drewna wyprodukowanego w lasach
znajdujących się w zasięgu działania RDLP proponuje się rozwaŜenie przez jednostki
samorządu terytorialnego wprowadzenia preferencji w formie ulg inwestycyjnych dla małych
lokalnych zakładów, przerabiających surowiec drzewny. NaleŜy równieŜ wzmóc działalność
słuŜb sanitarnych na granicy, w celu ochrony drzewostanów przed chorobami grzybowymi i
szkodnikami owadzimi.
Jednocześnie zaprezentowana geografia zakładów pokazuje duŜe dysproporcje w
rozmieszczeniu zakładów przetwórczych drewna. Najwięcej jest ich w zasięgu działania
nadleśnictw leŜących w województwie podkarpackim na południu RDLP w Lublinie. Na
terenie województwa Lubelskiego zakłady przerobu drewna są niezbyt liczne. Wśród tych
12
odbiorców, których działalność rozwija się, są przede wszystkim zakłady produkujące okna i
drzwi z drewna, a w następnej kolejności produkty opakowaniowe (skrzynie, palety, drewno
klejone). Część odbiorców wytwarza półprodukty i materiały budowlane, których stopień
przetworzenia jest bardzo mały. Ostatnio rosnący wydaje się być trend produkcji, tzw.
programu ogrodowego (ławki, krzesła, stoły, altany, płoty, itp.). W celu wsparcia
kontrahentów w ich walce o odbiorcę gotowych wyrobów, RDLP przeprowadziła proces
certyfikacji według systemu FSC (Forest Stewardship Council) otrzymując certyfikat numer
SGS-FM/COC-1260. Oznacza to, Ŝe Lasy Państwowe RDLP Lublin posiadają surowiec
drzewny pochodzący z dobrze zarządzanych lasów, niezaleŜnie certyfikowanych zgodnie z
zasadami FSC. Jest to kolejny krok ze strony Lasów Państwowych w kierunku pomocy
naszym odbiorcom drewna, umoŜliwiający im podjęcie bardziej skutecznej walki na rynku
drzewnym. RDLP Lublin ma jednocześnie duŜe problemy z wyegzekwowaniem naleŜności
od odbiorców drewna. Utrzymujące się naleŜności przeterminowane spowodowane są m.in.
zastojem gospodarczym, równieŜ w branŜy drzewnej.
Zatrudnienie w RDLP Lublin
Jednostki organizacyjne tut. RDLP zatrudniały w 2002 roku przeciętnie 1691 osób z czego
1292 osoby stanowili pracownicy na stanowiskach nierobotniczych, 374 osoby na
stanowiskach robotniczych oraz 25 to staŜyści. W jednostkach RDLP Lublin trwa obecnie
proces restrukturyzacji racjonalizacji zatrudnienia, którego celem jest min poprawa
konkurencyjności naszych jednostek w warunkach funkcjonowania gospodarki rynkowej oraz
bliskiej integracji z UE. Docelowo w roku 2010 przewiduje się zmniejszenie zatrudnienia
pracowników na stanowiskach nierobotniczych do 1130 osób oraz zmniejszenie zatrudnienia
pracowników na stanowiskach robotniczych do 120 osób. Zakłada się równieŜ, Ŝe ilość
staŜystów w 2010 roku wynosić będzie ok. 20. Dochodzenie do optymalnego stanu
zatrudnienia odbywa się w duŜej mierze poprzez odejścia naturalne związane z osiągnięciem
wieku emerytalnego lub nabycie uprawnień do świadczeń przedemerytalnych. Nie
posiadający tych uprawnień odchodząc w okresie 2004-2009 otrzymują odprawy na
przekwalifikowanie się. Niektórzy z tych pracowników utworzą własne firmy świadczące
usługi na rzecz LP. RDLP Lublin popiera wszelkie formy rozwoju rynku usług leśnych,
udzielając istniejącym juŜ i nowo utworzonym zakładom moŜliwie wszelkiej pomocy
(szkolenia, udzielanie poŜyczek na zakup sprzętu itp.).
Opis potrzeb doskonalenia funkcji leśnictwa w rozwoju regionu.
Krajowy program rozwoju perspektywicznego do 2020r. traktuje makroregion lubelski
marginesowo, gdyŜ nie przewiduje na tym terenie Ŝadnych inwestycji centralnych ani
przedsięwzięć mających na celu oŜywienie rozwoju społeczno – gospodarczego.
W powyŜszej sytuacji wiele zaleŜy od inwencji miejscowych organizacji państwowych i
samorządowych oraz mobilizacji lokalnej społeczności. Leśnictwo moŜe być szansą na
intensywny rozwój wsi i terenów wiejskich w nadchodzących dziesięcioleciach. Trudno nie
docenić roli lasów i leśnictwa w ochronie przyrody. Właśnie z lasami związane jest istotna
część bogactwa flory i fauny. Do obszarów leśnych regionu lubelskiego o znaczeniu
europejskim zaliczyć moŜna: - Lasy Parczewskie, Lasy Strzeleckie, Puszcze Solską w tym
wyróŜniającej się jej cześć jaką są Lasy Janowskie oraz Lasy Roztocza. Część tych terenów
zostanie włączona do europejskiej sieci obszarów chronionych – Natura 2000.
Lasy i gospodarka leśna jest waŜnym elementem oferty marketingowej regionu i atrybutem
jakości Ŝycia w nieskaŜonym środowisku naturalnym.
Leśnicy w większym niŜ dotychczas stopniu mogą włączyć się do przeciwdziałania procesowi
nasilonej degradacji przestrzeni przyrodniczej i rolniczej w postaci:
- ekspansji rozproszonej, chaotycznej zabudowy,
- przeciwdziałań erozji wodnej,
- degradacji walorów estetycznych cennych miejsc widokowych i rejonów wypoczynkowych
- rozdrabniania struktury przestrzennej krajobrazu.
13
Zadania określone w Programie Ochrony Środowiska Województwa Lubelskiego na lata
2001 – 2015 są w znacznej części związane z gospodarką leśną. Restrukturyzacja rolnictwa
spowoduje odpływ części mieszkańców wsi ze strefy produkcji rolnej do innych sektorów
gospodarki. Las i gospodarka leśna moŜe przyczynić się do aktywizacji terenów wiejskich.
Edukacja ekologiczna nabiera coraz większego znaczenia w związku z rosnącym
zaangaŜowaniem społeczeństwa w procesy decyzyjne. Lasy Państwowe posiadają
odpowiednią infrastrukturę – do organizowania edukacji ekologicznej w zwiększonym
zakresie. Rozmieszczenie lasów wokół duŜych miast - Lublin, Świdnik, Zamość, Chełm,
Biała Podlaska, Puławy dyktuje potrzebę włączenia leśnictwa do rozwoju podmiejskich
terenów rekreacyjnych i wypoczynkowych. System przyjętego w Polsce ustawowego
rozdziału funkcji zarządzania gospodarką leśną i funkcji administracji państwowej w zakresie
leśnictwa – wymaga koordynacji działań na szczeblu regionu. Społeczeństwo jest i będzie w
jednakowej mierze zainteresowane moŜliwościami korzystania z drewna we wszystkich jego
znanych postaciach jak i z lasu w całej jego róŜnorodności i złoŜoności przyrodniczej, –
dlatego leśnictwo musi być przedmiotem troski zarówno władz państwowych jak i
samorządowych. Szansą nowej strategii rozwoju leśnictwa jest uruchomienie procesu scalania
rozwoju lasów i gospodarki leśnej z całościową polityką społeczno – gospodarczą regionu –
wg zasad trwałego i zrównowaŜonego rozwoju przy zachowaniu społecznej kontroli. Dla
skutecznej realizacji Polityki Leśnej Państwa – jej podstawowe zasady i cele muszą znaleźć
się w regionalnym programie operacyjnym z uwzględnieniem poszczególnych sektorów. Do
zagadnień wynikających z Polityki Leśnej Państwa mających szczególne znaczenie dla
regionu środkowo – wschodniego naleŜy zaliczyć:
- doskonalenie gospodarki w lasach prywatnych – ujednolicenie nadzoru i egzekwowanie
zapisów ustawy o lasach z 1991r.,
- korelację leśnictwa z innymi sektorami gospodarek w zakresie rozwoju regionalnego,
- współpracę leśnictwa ze społeczeństwem w zakresie rekreacyjnego uŜytkowania i
zagospodarowania lasu,
- współdziałanie leśnictwa z samorządami lokalnymi i administracji państwowej.
Dotychczas zagadnienia powyŜsze były realizowane przez róŜne instytucje bez skutecznej
koordynacji np. za mało efektywny naleŜy uznać sposób prowadzenia nadzoru nad
gospodarką w lasach niepaństwowych ( część starostw prowadzi nadzór we własnym
zakresie, a niektóre zlecają nadzór nadleśnictwo). Lasy nadzorowane przez starostów oraz
przez nadleśnictwa przedstawia mapka – zał.
WaŜny dla regionu lubelskiego program zwiększenia lesistości z 22,2% do 30% wymaga
przeznaczenia pod zalesienie ok. 200 tys. ha gruntów.
W poszczególnych podregionach:
- bialskopodlaskim
17,1 tys. ha
- chełmsko – zamojski
78,8 tys. ha
- lubelski
100,3 tys. ha
Ogółem
196,2 tys. ha
Poza regionem bialskopodlaskim, zwiększenie lesistości do 30% nie wydaje się realne –
przynajmniej w załoŜonym horyzoncie czasowym głównie z uwagi nie dobra bonitacyjne gleb
rolniczych, ale teŜ brak granicy polno leśnej w wielu gminach i nie stabilne prawo w zakresie
zalesień gruntów prywatnych.
Dotychczasowe tempo zalesień nie gwarantuje osiągnięć, załoŜonych wskaźników, – dlatego
zachodzi konieczność koordynowania – wspólnych działań w tym zakresie. Zalesienie tak
duŜych terenów będzie wymagało wprowadzenia sprawnego systemu organizacji nadzoru
gospodarki leśnej, gdyŜ drzewostany na gruntach porolnych wymagają specyficznych
zabiegów ochronno – hodowlanych. WaŜnym zagadnieniem dla zaktywizowania terenów
wiejskich jest odbudowanie sektora leśno – drzewnego – z uwzględnieniem lokalnej bazy
surowca drzewnego i uŜytków niedrzewnych. Istotną sprawą jest uporządkowanie spraw
14
własnościowych w stanie posiadania Lasów Państwowych jest ok. 5 tys. ha terenów będących
we współwłasności oraz duŜe ilości działek występujących w „szachownicy”.
W zasięgu działania RDLP w Lublinie funkcjonują 2 parki narodowe (Roztoczański Park
Narodowy, Poleski Park Narodowy) oraz 17 Parków Krajobrazowych, – dlatego waŜną
sprawą jest rozwijanie współpracy i wymiana doświadczeń w zakresie gospodarki leśnej i
ochrony przyrody.
Szansą nowej strategii rozwoju leśnictwa jest uruchomienie procesu scalania rozwoju lasów i
gospodarki leśnej z całościową polityką społeczno – gospodarczą regionu – wg zasad
trwałego i zrównowaŜonego rozwoju przy zachowaniu społecznej kontroli.
·
·
·
·
Program działalności w trzech przedziałach czasowych w zakresie wyróŜnionych
obszarów problemowych Polityki Leśnej Państwa
Podstawowymi dokumentami, które uwzględniono przy opracowaniu Regionalnego
Programu Operacyjnego Polityki Leśnej są: Polityka Leśna Państwa przyjęta przez RM w
1997r., znowelizowana Ustawa o lasach z 28 czerwca 1991r. ( nowel z 24 kwietnia 1997r.), a
takŜe Zarządzenie nr 11 i 11a Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z 14 lutego 1995r.
i 11 maja 199r. w sprawie doskonalenia gospodarki leśnej na podstawach ekologicznych.
Uwzględniono równieŜ ustalenia i wytyczne zawarte w Programie Ochrony Środowiska
Województwa Lubelskiego na lata 2001-2015- zatwierdzonego przez Urząd Marszałkowski.
Obszary problemowe.
Największe kolizje i problemy występujące na obszarze RDLP w Lublinie dotyczą terenów
objętych prawną ochroną ze względu na wysokie walory przyrodnicze, kulturowe i
krajobrazowe. Występuje tutaj konflikt pomiędzy ochrona przyrody a formami i
intensywnością uŜytkowania zasobów leśnych. Za obszary problemowe uznano tereny o
wysokim stopniu antropopresji, nasilonej degradacji środowiska, wzajemnej kolizyjności
występujących na określonym obszaru kilku funkcji. W zasięgu działania dyrekcji za takie
obszary uznano tereny LP połoŜone w:
wokół duŜych ośrodków miejskich. Są to obszary związane z silną presją rekreacyjną
(wypoczynek codzienny i świąteczny),
•
okolicach Chełma - rejon eksploatacji kredy, cementownia Chełm i Rejowiec,
przejście graniczne Dorohusku,
•
wokół Puław – eksploatacja piasków, zakłady azotowe, trudności w rekultywacji
terenów zniszczonych przez Zakłady Azotowe oraz przebudowa drzewostanów
Nadleśnictwa Puławy
•
kompleksie leśnym Małaszewice stacja przeładunkowa oraz rejon przejścia
granicznego w Terespolu połoŜonego w obszarze PK „Podlaski Przełom Bugu” Nadleśnictwo Chotyłów,
•
okolicach Miasta Biała Podlaska – projektowana Strefa Gospodarcza Lotnisko Biała
Podlaska.
Rozwój planowanej, wielofunkcyjnej gospodarki leśnej do 2012 r.
Kierunki rozwoju funkcji ekologicznej
Podejmowane działania w leśnictwie będą uwzględniały w szerokim zakresie potrzebę
zachowania bioróŜnorodności – poprzez:
nadzór nad realizacją przez nadleśnictwa wycinkowych planów wynikających z programu
zachowania leśnych zasobów genowych i hodowli selekcyjnej drzew leśnych w Polsce w
latach 1991-2010,
dostosowanie nasiennictwa i produkcji sadzonek leśnych do wymogów Ustawy z dnia 7
czerwca 2001 roku o leśnym materiale rozmnoŜeniowym,
udział w ustaleniu i wykonywaniu programu Natura 2000,
15
·
·
·
·
realizacja przy współudziale Wojewody – aktywnej ochrony głuszca w Nadleśnictwach:
Biłgoraj, Janów Lub. Józefów i Zwierzyniec( w latach 2003-2005) i ochrony Ŝółwia w
Nadleśnictwie Sobibór,
doskonalenie metod ekologicznej gospodarki leśnej w Leśnym Kompleksie Promocyjnym
„Lasy Janowskie” – na podstawie przyjętego kompleksowego programu gospodarczo –
ochronnego i przekazywanie doświadczeń pozostałym nadleśnictwom w ramach
dokształcania zawodowego,
utworzenie kolejnych rezerwatów przyrody oraz wielu pomników przyrody zgodnie z
zapisami zawartymi w Programach Ochrony Przyrody dla Nadleśnictw,
na terenie RDLP istnieje 17 PK i 16 OCHK. Liczba ta jest największa w Polsce i nie
przewiduje się tworzenia kolejnych.
WaŜnym elementem funkcji ekologicznych związanych z ochroną gleb, krajobrazu,
stabilizację składu atmosfery jest zwiększenie powierzchni lasów poprzez zalesienia gruntów
marginalnych dla rolnictwa.
Zgodnie z Krajowym Programem Zwiększenia Lesistości Władze Województwa zakładają
zwiększenie lesistości z 22% do 30% w 2020r. Jakkolwiek załoŜenie to jest mało realne to
Lasy Państwowe włączą się do realizacji tego programu poprzez uczestniczenie przy ustaleniu
granicy polno – leśnej w planach zagospodarowania przestrzennego ( brak lub są nieaktualne
w ok. 100 gminach ) oraz zabezpieczenie sadzonek i fachowej pomocy. Zalesienia mogą
przyczynić się do zmniejszenia ilości odłogujących i ugorujących gruntów ornych ( ok. 100
tys. ha) oraz do rekultywacji terenów zdegradowanych.
Projektuje się zagospodarowanie łąk śródleśnych, aby przeciwdziałać sukcesji naturalnej w
kierunku leśnym.
Kierunki rozwoju funkcji socjalnych
Wzrasta znaczenie udziału społeczeństwa w procesach decyzyjnych. Ochrona środowiska jest
obowiązkiem kaŜdego, zatem konieczna jest edukacja wszystkich w tym zakresie.
Jednym z warunków realizacji strategii wielofunkcyjnej gospodarki leśnej jest udział całego
społeczeństwa w kształtowaniu polityki leśnej. WiąŜe się to z potrzebą zmiany podejścia do
spraw rozwoju gospodarczego, przewartościowania hierarchii potrzeb i zrozumienia, czym
jest dla człowieka świat przyrody i środowisko, w którym przebywa. Dlatego konieczna jest
moŜliwie wszechstronna edukacja.
Edukację nieformalną prowadzą nadleśnictwa w zasięgu swego działania na bazie
tworzonych ścieŜek przyrodniczych w lasach. Ten kierunek będzie rozwijany i doskonalony.
W szerszym zakresie prowadzona jest edukacja leśna zintegrowana (realizowana wspólnie z
udziałem szkół) na bazie Ośrodka Edukacji Ekologicznej przy Leśnym Kompleksie
Promocyjnym „ Lasy Janowskie” w Janowie Lubelskim.
W najbliŜszych latach Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Lublinie ma moŜliwości
rozszerzenia terenowych form edukacji ekologicznej w oparciu o własną infrastrukturę.
Ponadto Leśne Ośrodki Szkoleniowe w Janowie Lubelskim, Zwierzyńcu i Biłgoraju są w
stanie organizacyjnie zapewnić funkcjonowanie idei „ zielonych szkół „ oraz umoŜliwić
prowadzenie w szerokim zakresie szkoleń z gospodarki leśnej dla właścicieli lasów
prywatnych itp.
W procesie sporządzenia i opracowywania wieloletnich planów gospodarki leśnej dla
poszczególnych nadleśnictw obligatoryjnie uczestniczą przedstawiciele organizacji
pozarządowych.
W wyniku licznych kontaktów i uzgodnień w ostatnich latach znacznie zwiększył się zakres
uspołecznienia zarządzenia gospodarką leśną.
- Kierunek ten będzie kontynuowany.
RównieŜ udział leśników w organizowanych lokalnych przedsięwzięciach edukacyjnych jest
coraz większy.
16
Wzrasta zainteresowanie społeczności miejskiej wypoczynkiem w lesie. Lasy Państwowe
dysponują duŜą ofertą turystyczno – rekreacyjną w ośrodkach szkoleniowo wypoczynkowych oraz w kwaterach myśliwskich. Włączenie posiadanej przez Regionalną
Dyrekcję LP w Lublinie bazy turystycznej do programu regionalnego – przyczyni się
znacznie do promocji atrakcyjnych terenów województwa i wpłynie pozytywnie na
aktywizację terenów wiejskich.
Dalsza współpraca z władzami samorządowymi powinna być pogłębiona w zakresie
ograniczenia szkodnictwa leśnego oraz ochrony ppoŜ..
Lasy Państwowe posiadają dobrze zorganizowane systemy ochrony mienia i ochrony ppoŜ.
oraz dysponują wysoko kwalifikowaną kadrą SłuŜby Leśnej, która moŜe być równieŜ
wykorzystywana w nadzorze nad gospodarką w lasach niepaństwowych.
Znacznie większą rolę mogą wypełniać Lasy Państwowe w zakresie uŜytkowania
rekreacyjnego i turystycznego lasu między innymi poprzez tworzenie, tzw. „ Zielonych
pierścieni” wokół miast takich jak Lublin, Świdnik, Puławy, Zamość, Chełm oraz
zagospodarowanie rejonów przygranicznych. RDLP w Lublinie zwiększy ilość publikacji i
folderów informacyjnych o bogactwie przyrodniczym lasów lubelskich i istniejącej bazie
turystycznej.
Zostaną opracowane konspekty lekcji z leśnictwa w celu rozpowszechniania w szkołach z
wskazaniem pobliskich obiektów przyrodniczo leśnych i bazy noclegowej.
Kierunki rozwoju funkcji gospodarczych
Zwiększenie wielofunkcyjnej roli lasów w zagospodarowaniu przestrzennym odbywa się
metodami racjonalnej gospodarki leśnej – na etapie opracowywania i konsultowania planów
urządzania lasu z władzami administracji rządowej i samorządowej oraz z organizacjami
pozarządowymi. Podejmowane konsultacje i ustalenia mają zapewnić doskonalenie
gatunkowej i funkcjonalnej struktury lasów.
Dotychczasowe uŜytkowanie zasobów leśnych od wielu lat jest mniejsze od przyrostu masy
drzewnej na pniu. Powoduje to odkładanie się znacznych zapasów drewna, które moŜe ulegać
deprecjacji pod względem technicznym.
Istnieje, więc moŜliwość zwiększenia pozyskania drewna uŜytkowego i opałowego bez
szkody dla lasu. Bogata baza surowca drzewnego – winna stać się podstawą od odbudowania
lokalnego sektora leśno – drzewnego, który kiedyś dobrze funkcjonował na Lubelszczyźnie –
a obecnie przejawia objawy stagnacji. RDLP posiada certyfikat FSC na gospodarkę leśną, co
ułatwia eksport produktów leśnych.
Działalności gospodarczej zaprzestały zakłady przerabiające płody runa leśnego.
Ambitne plany władz wojewódzkich dotyczące wzrostu o 10-20% liczby miejsc pracy poza
rolnictwem do 2004r. mogą być w części realizowane na bazie zasobów leśnych. Poza
surowcem głównym, jakim jest niewątpliwie drewno są produkty uŜytkowania ubocznego
lasu jak Ŝywica, karpina, choinki, płody runa leśnego np. jagody, grzyby, zioła oraz uŜytki
pochodzenia zwierzęcego uzyskiwane poprzez gospodarkę łowiecką. Zasoby runa leśnego są
odnawialne pod warunkiem, Ŝe ich uŜytkowanie nie będzie rabunkowe. Polityka Ekologiczna
Polski zakłada wzrost udziału odnawialnych źródeł energii – z ok. 4% do 10% w krótkim
czasie do 2010r.– lasy są w stanie zapewnić biomasę na ten cel bez dodatkowych inwestycji,
jedynie poprzez pełniejsze zagospodarowanie moŜliwego, bez szkody dla lasu, pozyskania
drewna.
Pomimo, Ŝe prognozy przewidują wzrost zapotrzebowania na drewno w Unii Europejskiej np.
2020r. – produkcja drewna tartacznego będzie większa o ok. 30%. Lasy Państwowe starają się
o dodatkowe źródła przychodów.
Przewiduje się między innymi zwiększenie produkcji sadzonek, udostępnienie terenów pod
reklamy, montowanie przekaźników telefonii komórkowej na wieŜach p/poŜarowych ,
zwiększenie wydobycia kopalin. prowadzony jest kontroling kosztów i kontynuowana jest
restrukturyzacja zatrudnienia. WaŜnym elementem poprawy efektywności gospodarki leśnej
17
jest podnoszenie kwalifikacji zawodowych załóg leśnych. SłuŜy temu między innymi
prowadzona współpraca międzynarodowa z leśnikami niemieckimi i białoruskimi. Trwająca
od kilku lat wymiana doświadczeń zawodowych przynosi wymierne korzyści dla obu stron.
Oprócz poprawy znajomości języka leśniczy mają moŜliwości bezpośredniego zapoznania się
ze stosownymi metodami pracy oraz rozwiązaniami technicznymi i technologicznymi.
Zainicjonowane i kontynuowane od kilkunastu lat polowania z udziałem myśliwych
zagranicznych – organizowane przez RDLP w Lublinie – wykazują wzrost zainteresowania
regionem lubelskim.
Ta forma wzajemnych stosunków międzynarodowych opartych o turystykę myśliwską,
przekłada się w efekcie na rozszerzenie współpracy na inne dziedziny Ŝycia, przynosząc
jednocześnie określone efekty ekonomiczne.
Program kontynuacji powyŜszych przedsięwzięć do roku 2025.
Oczekiwanie społeczne w zakresie pozaprodukcyjnych funkcji lasu w ostatnim czasie
wyraźnie rosną i jest to tendencja ogólnoeuropejska i ogólnoświatowa. PowyŜsze zagadnienia
z uwagi na swój charakter publiczny przestały być sprawą samych leśników. W pełni
uzasadniona jest ingerencja władz państwowych i samorządowych – w celu włączenia
leśnictwa do regionalnego planowania społeczno – gospodarczego w okresach krótko i
długoterminowych.
Do problemów, które Lasy Państwowe mogą realizować we własnym zakresie naleŜy
zaliczyć:
- program genetyki i selekcji
- produkcję wyselekcjonowanego materiału sadzeniowego na potrzeby Lasów Państwowych i
lasów prywatnych – wg standardów europejskich
- wypracowanie nowych zasad ekologicznej gospodarki leśnej w Leśnym Kompleksie
Promocyjnym „ Lasy Janowskie” i przekazywanie zdobytych doświadczeń w ramach szkoleń
zawodowych,
- prowadzenie leśnej edukacji ekologicznej pozaszkolnej ( nieformalnej),
- uspołecznienie zarządzenia gospodarka leśną – poprzez udział organizacji pozarządowych w
opiniowaniu nowo sporządzanych Planów Urządzania Lasu i Programów Ochrony Przyrody
- współpraca z władzami samorządowymi – w zakresie ograniczenia szkodnictwa leśnego i
ochrony ppoŜ.,
- doskonalenie gatunkowej i funkcjonalnej struktury lasów,
- opracowywanie sukcesywnie Programów Ochrony Przyrody w nadleśnictwach oraz
realizacja zawartych w nich ustaleń.
Do spraw, których realizacja jest uzaleŜniona od zewnętrznych środków pomocowych oraz
współpracy i współdziałań z władzami państwowymi i samorządowymi:
- wykorzystywanie drewna dla celów energetycznych w ramach promowania odnawialnych
źródeł energii,
- aktywna ochrona głuszca i Ŝółwia błotnego oraz uczestniczenie w programach regionalnych
z ochrony przyrody,
- opracowanie planów ochrony rezerwatów,
- wykonywanie zabiegów hodowlano – ochronnych w rezerwatach
- rekreacyjne i turystyczne zagospodarowanie lasu,
- osiągnięcie załoŜonych przez KPZL – wskaźników lesistości w regionie,
- edukacje przyrodniczo – leśne w systemie zintegrowanym ( przy udziale szkół),
- odbudowanie sektora leśno – drzewnego w celu przetwarzania lokalnego surowca
drzewnego i produktów niedrzewnych,
- zwiększenie efektywności
wykorzystania leśnych
Ośrodków Szkoleniowo
i
Biłgoraju,
wypoczynkowych w Janowie Lubelskim, Zwierzyńcu
18
- zlikwidowanie współwłasności w lasach państwowych ( obecne grunty w współwłasności
wynoszą ok. 5320 ha) oraz scalenie działek leśnych będących w „szachownicy” lub ich
sprzedaŜ.
Prognoza kierunków i efektów RPOPL do 2050r.
Model surowcowy lasu i leśnictwa został zastąpiony modelem leśnictwa wielofunkcyjnego,
co zostało potwierdzone w obowiązujących przepisach prawnych, a szczególnie w Ustawie o
lasach z 1991r. (znowelizowanej w 1997r.)
PowyŜsze zasadnicze zmiany koncepcji gospodarki – leśnej muszą doprowadzić równieŜ do
weryfikacji ustawowej zasady samofinansowania leśnictwa.
Takie obszary działalności leśnictwa XXI wieku jak edukacje przyrodniczo – leśne,
róŜnorodność biologiczna, proekologiczne technologie powinny znaleźć swoje miejsce w
systemie finansowym Lasów Państwowych, zakresach obowiązków, sprawozdawczości,
uwiarygodniając działalność pozaprodukcyjną.
Wycena pozasurowcowych funkcji lasu jest sprawą wielkiej wagi i obligatoryjnym
warunkiem skuteczności rozwoju nowego modelu gospodarki leśnej.
Wzrastający wpływ społeczeństwa na zarządzanie lasami - powoduje konieczność szerokiej
edukacji ekologicznej.
Akredytowana certyfikacja FSC oznacza, iŜ las jest dobrze zarządzany zgodnie ze ściśle
określonymi standardami ekologicznymi, społecznymi i ekonomicznymi
19