lafia 18 - Misje Franciszkańskie OFM
Transkrypt
lafia 18 - Misje Franciszkańskie OFM
spojrzenia zamyślenia nad Biblią zbawienie i potępienie „Bóg nie posłał swego Syna na świat po to, aby świat potępił, ale po to, by świat został przez Niego zbawiony. Kto wierzy w Niego, nie podlega potępieniu; a kto nie wierzy, już został potępiony, bo nie uwierzył w imię Jednorodzonego Syna Bożego” (J 3, 17-18). Jezus mówi o zbawieniu i potępieniu. W historii chrześcijaństwa zbawienie często rozumiano jako efekt wypracowanych sobie u Boga zasług, dobrych uczynków, dających człowiekowi życie wieczne. Potępienie zaś miało być karą za „niewiarę” i złe postępowanie w życiu. I rzeczywiście można by tak sądzić, gdyby nie jedno słowo Jezusa, które rozbija takie rozumienie. „Już”. Błędem jest wyłącznie „pośmiertne” rozumienie zbawienia. Zbawienie (i potępienie) dokonuje się w życiu człowieka. Zbawienie to szczęście, to bycie z-Bogiem „tu i teraz”. Na tym polega wyjątkowość chrześcijaństwa wśród innych religii, że spotkanie z Bogiem (doświadczenie bliskości Boga) nie dokonuje się po śmierci człowieka w tajemniczych zaświatach, ale człowiek doświadcza relacji z Bogiem w czasie swego życia na ziemi. Jest szczęśliwy, czyli zbawiony. Co nie oznacza jednak, że ci, którzy w środowisko łaski nie wejdą, są przegrani i potępieni na wieki. Jedynie nie są szczęśliwi „tu i teraz”, gdyż sami idą przez życie. Ze swoimi wątpliwościami, lękami, „diabłami”. W tym znaczeniu po prostu tracą szansę na przeżycie „zbawionego” czasu już tu, na ziemi. I w tym znaczeniu (i tylko w tym) można mówić o doświadczeniu „potępienia”. Rabbi Izajasz wyzwolenie Żyjemy w ciekawych czasach. Z jednej strony niespotykane wcześniej w historii świata zaangażowanie wielu ludzi i instytucji w walkę o pokój na świecie, z drugiej jednak ciągle wybuchające wojny i konflikty zbrojne. Nie zmieniają się ich motywy. Tak jak w historii, chodzi o władzę, ziemię i dobra materialne. Z jednej strony bogacące się, mimo kryzysu, społeczeństwa Europy i Ameryki Północnej, które dawno rozwiązały problem zaopatrzenia w żywność i opiekę zdrowotną, z drugiej większość populacji ludzkiej, która w krajach Trzeciego Świata walczy codziennie o przetrwanie. Takie przeciwieństwa można mnożyć w nieskończoność... A Jezus przyniósł wyzwolenie. Nie tylko z jarzma grzechu i śmierci, ale także z pogańskiej logiki przemocy i niesprawiedliwości. Nie wystarczy, aby chrześcijanin wierzył w istnienie Boga. I złe duchy wierzą i drżą. Przyjąć Ewangelię, to nie tylko uwierzyć, że Jezus jest Synem Bożym. Nie tylko budować z Nim relację bliskości. Przyjąć Ewangelię to przyjąć logikę, którą ona proponuje i do której wzywa. To przemiana, metanoia, naszego myślenia o świecie i drugim człowieku. Zakłada ona otwarcie się na istnienie Drugiego, miłuj bliźniego jak siebie samego. Świat bez wojen i głodu nie jest wcale utopią. Jest zadaniem chrześcijan, aby taki zbawiony świat budować. Przede wszystkim w swoim otoczeniu. Wtedy chrześcijanie będą naprawdę solą ziemi. Wojna zaczyna się w sercu człowieka. Pokój także. Chrześcijanin nie może stworzyć sobie wygodnego światka z pozamykanymi oknami i udawać, że żyje w idealnym świecie. Byłby to skrajny egoizm i prawdziwe odrzucenie Ewangelii. Ituriel PAPIESKIE INTENCJE MISYJNE lipiec By Kościół, dzięki świadectwu wszystkich wiernych w każdym kraju świata, był ziarnem i sercem ludzkości pojednanej i na nowo zjednoczonej w jedynej rodzinie Bożej. sierpień By ci chrześcijanie, którzy w wielu krajach są dyskryminowani i prześladowani z powodu imienia Chrystusa, mogli żyć i wyznawać swą wiarę swobodnie, ciesząc się prawami człowieka, równością i wolnością religijną. wrzesień 2 By chrześcijanie w Laosie, Kambodży i Birmie, którzy często napotykają wielkie trudności, ufni mocy Ducha Świętego, nie zniechęcali się w głoszeniu Ewangelii braciom. Być misjonarzami o. Nikodem Gdyk OFM, minister Prowincji M. B. Anielskiej Zakonu Franciszkanów Zakon Braci Mniejszych w 2009 roku przeżywa jubileusz 800-lecia istnienia. Bracia z poszczególnych jednostek Zakonu obecni na wszystkich kontynentach świata i w wielu krajach misyjnych, dziękują Bogu Najwyższemu za dar Serafickiego Ojca naszego Franciszka i za dar ośmiu wieków ofiarnej służby na rzecz ewangelizacji i misji. Mandat misyjny, powierzony Kościołowi przez Jezusa Chrystusa: „Idźcie na cały świat i głoście Ewangelię wszelkiemu stworzeniu” (Mt 16,15) jest ciągle aktualny. Również dzisiaj, jak i na przestrzeni ośmiu wieków, Bracia Mniejsi są wezwani do głoszenia Ewangelii w całym świecie. Misja „ad gentes” jest bowiem istotną częścią naszego franciszkańskiego charyzmatu. Celebrując jubileusz 800 lat, powracamy do „łaski początków”, do odnowy naszej działalności na rzecz ubogich i opuszczonych. Do takich na pewno należy ogromna rzesza ludzi, która jeszcze nie poznała Jezusa Chrystusa. Świadomi misyjnych potrzeb Kościoła, nie możemy pozostawać bezczynnie w swoich strukturach, w swoim kraju i przyjaznym otoczeniu lecz po-winniśmy wyruszyć! Tylko w ten sposób zrealizujemy nasze powołanie bycia Braćmi Mniejszymi, a więc posłanymi i wezwanymi do „przekraczania granic”, gdyż jak podają pierwsze źródła franciszkańskie (Sacrum Commercium): „naszym klasztorem jest świat”. Zrozumiał to św. Franciszek, który pod natchnieniem Ducha Świętego, w 1209 roku, wraz z pierwszymi braćmi, udał się spod asyskiej Porcjunkuli do Rzymu, by prosić ówczesnego papieża Innocentego III o zatwierdzenie Reguły życia braterskiego i we wspólnocie misyjnej. Obrany wówczas przez Braci „sposób życia” opierał się na radykalnym naśladowaniu Jezusa Chrystusa, który został „posłany”, by głosić ludziom Dobrą Nowinę. Natomiast praktykowanie rad ewangelicznych, na wzór rozesłanych przez Jezusa uczniów i Apostołów, zainspirowało Franciszka do misyjnej działalności, by odpowiedzieć w ten sposób na Chrystusowe wezwanie: „Idź Franciszku i napraw mój Kościół”. Osiem wieków historii naszego Zakonu, to wspaniała „księga”, w której rzesze braci zapisały się jako misjonarze „ad gentes”, poświęcając swoje najlepsze lata, a czasem i całe życie, dla Ewangelii. Dzisiaj my jesteśmy spadkobiercami tych chwalebnych działań misyjnych na wszystkich szerokościach i długościach geograficznych globu ziemskiego. Dzisiaj my mamy obowiązek kontynuować to wielkie dzieło misyjne. Zakon nadal potrzebuje od- ważnych i gotowych misjonarzy, aby wspierać młody Kościół i rozpoczęte już projekty misyjne w Afryce, w Ameryce Łacińskiej, w Azji i Oceanii. Również w kontekście naszych początków i podróży Franciszka na Bliski Wschód, widzi się naglącą potrzebę pomocy personalnej w Ziemi Świętej i Maroku. Wiele wyzwań i zadań staje przed nami w świecie globalizacji i szybkich przemian, w obliczu jednoczącej się Europy, ale i laicyzacji, dlatego podczas Kapituły generalnej Zakonu w Asyżu w 2009 roku, Minister generalny Fr. José Rodríguez Carballo OFM zachęcał: „Jest więc konieczne formowanie uczniów i misjonarzy, ludzi nowych, pochwyconych przez Ewangelię, których radością i misją będzie przekazywanie tego, co widzieli, słyszeli i czego dotykały ich ręce (por. 1 J 1,1), uczniów i misjonarzy, ludzi nowych, przekonanych, że poznanie Jezusa to najlepszy prezent, który może otrzymać każdy człowiek; ludzi przekonanych, że najlepsze, co się może w życiu wydarzyć, to spotkać Go, a ukazywać Go innym, słowem i czynem, to największa radość”. W jaki sposób możemy odnowić i rozwijać w nas zapał misyjny? Przede wszystkim poprzez wierność Regule zakonnej oraz pielęgnowanie głębokiej i autentycznej wiary. Bardzo ważna jest też współpraca z rodziną franciszkańską i osobami świeckimi, ponieważ każdy z racji przyjętego chrztu świętego jest wezwany, by dzielić się „poznanym Chrystusem”. Zawsze i wszędzie, Brat Mniejszy jest misjonarzem! Dlatego, wymiar misyjny powinien znaleźć swój konkretny wyraz w każdej wspólnocie i w każdym miejscu. I nie chodzi tu tylko o życie misyjne w duchu franciszkańskim, ani o animację misyjną w parafiach, ani nawet o żadną inną działalność apostolską i ewangelizacyjną. Jest bowiem bardzo ważne posiadać ducha misyjnego, czuć wewnętrzne pragnienie świadczenia i głoszenia Ewangelii. Ważne jest od początku okresu formacji zakonnej rozwijać w sobie postawę apostolską, inaczej mówiąc ważne jest „żyć misjami” zanim się stanie misjonarzem… Dlatego dokument-przewodnik „Naśladowcy Chrystusa dla braterskiego świata”, wyraźnie stwierdza: „Głosić i wcielać w życie Dobrą Nowinę o Królestwie Bożym jest powołaniem Braci Mniejszych, jest ich misją. Zakon Braci Mniejszych istnieje dla misji, jest Wspólnotą-wmisji. Dla nas, Braci Mniejszych, misja jest przyczyną, dla której istniejemy, a dopiero potem czymś, co robimy” (Rzym, s. 33). 3 Zanieście wszystkim pokój i miłość Chrystusa! Papież Benedykt XVI do Rodziny Franciszkańskiej Drodzy Bracia i Siostry z Rodziny Franciszkańskiej! 4 Z wielką radością witam Was wszystkich, cioła, chciałbym Mu podziękować za ten cenny dar, zgromadzonych z tej szczęśliwej i historycznej okajakim Wy sami jesteście dla całego ludu chrześcizji: rocznicy zatwierdzenia przez papieża Innocenjańskiego. Z małego strumyka, wytryskującego u tego III „Protoreguły” św. Franciszka. stóp góry Subasio, powstała wielka rzeka, która Od tamtego wydarzenia minęło osiemset lat odegrała ogromną rolę w rozpowszechnianiu i owa gromadka braci stała się wielką rodziną, która Ewangelii na całym świecie. A wszystko zaczęło się rozrosła się na cały świat, a Wy ją tutaj dzisiaj godod nawrócenia Franciszka, który, za przykładem Jenie reprezentujecie. zusa, „ogołocił samego siebie” (por. Flp 2,7) i poOstatnie dni spędziliście w Asyżu na spotślubiając Panią Biedę, stał się świadkiem i zwiastukaniu, które nazwaliście, odwołując się do swoich nem Ojca, który jest w niebie. początków, Kapitułą Namiotów. A po zakończeniu Do Biedaczyny można bezpośrednio odtego niezwykłego wydarzenia przybyliście wszyscy nieść niektóre fragmenty, które apostoł Paweł stodo Signora Papy, jak powiedziałby Wasz seraficki suje do siebie, i do których chętnie wracam w Roku Założyciel. Świętego Pawła: „Ja dla Prawa umarłem przez PraWitam Was bardzo gorąco: Braci Mniejwo, aby żyć dla Boga: razem z Chrystusem zostaszych trzech obediencji, którymi kierują ich minisłem przybity do krzyża. Teraz zaś już nie ja żyję, trowie generalni (jednemu z nich, ojcu José Rolecz żyje we mnie Chrystus. Choć nadal prowadzę driguez Carballo, dziękuję za miłe słowa), członżycie w ciele, jednak obecne życie moje jest życiem ków Trzeciego Zakonu z ich ministrem generalnym, wiary w Syna Bożego, który umiłował mnie i samesiostry franciszkanki oraz członków świeckich insgo siebie wydał za mnie” (Ga 2,19-20) oraz „Odtąd tytutów franciszkańskich, a także, wiedząc, że są niech już nikt nie sprawia mi przykrości: przecież ja one tutaj obecne w sposób duchowy, pozdrawiam na ciele swoim noszę blizny, znamię przynależności siostry klaryski, tworzące „II Zakon”. Jestem szczędo Jezusa” (Ga 6,17). śliwy, że mogę przywitać franciszkańskich biskuFranciszek w doskonały sposób podążył pów, a szczególnie gorąco pozdrawiam księdza bisśladami Pawła i rzeczywiście mógł razem z nim pokupa Domenico Sorrentino, biskupa Asyżu. Reprewiedzieć: „Dla mnie bowiem żyć to Chrystus” (Flp zentuje on Kościół asyski, ojczyznę Franciszka 1,21). Doświadczył mocy łaski Bożej i w pewnym i Klary, a w sensie duchowym wszystkich franciszsensie umarł i zmartwychwstał. Cały jego majątek z kanów. Wiemy, jak ważna była dla Franciszka więź przeszłości, wszelkie powody do dumy, wszelkie z ówczesnym biskupem Asyżu, biskupem Guido, zabezpieczenia wszystko stało się „stratą” w chwili który rozeznał charyzmat Franciszka i był dla Święspotkania z ukrzyżowanym i zmartwychwstałym tego oparciem. To właśnie biskup Guido zaznajomił Jezusem (por. Flp 3,7-11). Nieomal trzeba było, by Franciszka z kardynałem Janem z Opactwa św. wtedy wszystko porzucił - bo inaczej nie mógłby Pawła, który potem przedstawił go papieżowi, przydoświadczyć obfitości otrzymanego daru. Ten dar czyniając się do zatwierjest tak wielki, że wymaga dzenia Reguły. Charyzmat całkowitego ogołocenia, i Instytucja budują Kościół ale i ono nie wystarcza: ten zawsze razem, wzajemnie dar jest wart tego, by się uzupełniając. człowiek nim obdarowany Cóż mam Wam poprzeżywał całe swoje żywiedzieć, drodzy Przyjacie „według Ewangelii ciele? Przede wszystkim Świętej”. chciałbym razem z Wami I oto dochodzimy podziękować Bogu za całą do wątku, który z pewnośtę drogę, którą Was poprocią stanowi serce naszego wadził, obsypując Was dzisiejszego spotkania. swoimi dobrodziejstwami. Wyraziłbym go tak: „EwaA jako Pasterz całego Kośngelia regułą życia”. „Refoto: www.provinciapatavina.org kiej i pięknej „rodziny”, wsłuchujcie się w to, co Duch Święty dzisiaj mówi tej „rodzinie” i każdej z jej gałęzi, aby nadal, wzorem serafickiego Ojca, z pasją głosić Królestwo Boże. Niech każdy brat i każda siostra zachowują duszę kontemplacyjną, prostą i radosną. Niech zawsze Chrystus będzie początkiem Waszej drogi, tak jak początkiem drogi Franciszka było spojrzenie na Ukrzyżowanego u św. Damiana i spotkanie z trędowatym, abyście w cierpiących braciach dostrzegali oblicze Chrystusa i nieśli wszystkim Jego pokój. Bądźcie świadkami „piękna” Boga, które Franciszek potrafił wyśpiewywać, kontemplując cuda stworzenia, i które popchnęło go do wykrzyczenia w stronę Najwyższego słów: „Jesteś pięknością!” (Uwielbienie Boga Najwyższego, 4, 6). Moi drodzy, ostatnim słowem, które chciałbym Wam zostawić, jest to samo słowo, które zmartwychwstały Jezus przekazał swoim uczniom: „Idźcie!” (por. Mt 28,19; Mk 16,15). Idźcie i kontynuujcie „remont domu” Jezusa Chrystusa, „remont” Jego Kościoła. W minionych dniach trzęsienie ziemi, którego doświadczyła Abruzja, zniszczyło wiele kościołów - asyżanie dobrze wiedzą, co to znaczy. Ale są też inne „gruzy”, znacznie bardziej niebezpieczne gruzy osoby i wspólnoty! Tak jak Franciszek zawsze zaczynajcie od siebie. To przede wszystkim my sami jesteśmy domem, który Bóg chce odbudować. Jeżeli zachowacie stałą gotowość do wewnętrznej odnowy w duchu Ewangelii, to nadal będziecie dla Pasterzy Kościoła pomocą w dziele nieustannego upiększania oblicza Kościoła, oblicza Oblubienicy Chrystusa. Tego właśnie Papież od Was oczekuje, tak było u Waszych początków i tak jest teraz. Dziękuję Wam za przybycie! A teraz idźcie i zanieście wszystkim pokój i miłość Chrystusa Zbawiciela. Niech zawsze Wam towarzyszy Niepokalana Maryja, „Dziewica, uczyniona Kościołem” (por. Pozdrowienie błogosławionej Maryi Dziewicy, 1). I niech Was podtrzymuje Apostolskie Błogosławieństwo, którego z serca udzielam Wam wszystkim tutaj obecnym i całej Rodzinie Franciszkańskiej. Po polsku papież powiedział: Serdeczne pozdrowienie kieruję do polskiej rodziny franciszkańskiej. Obejmuję nim ojców i braci, siostry franciszkanki i klaryski oraz z innych zgromadzeń, odwołujących się do duchowości św. Franciszka, jak też tercjarzy i tercjarki. W osiemsetlecie zatwierdzenia pierwszej reguły, razem z Wami dziękuję Bogu za wszelkie dobro, jakie Zakon wniósł w życie i rozwój Kościoła. Dziękuję wam szczególnie za zaangażowanie w dzieło misyjne na różnych kontynentach. Na wzór waszego Założyciela trwajcie w miłości Chrystusa ubogiego i nieście ewangeliczną radość wszystkim ludziom. Niech was wspiera Boże błogosławieństwo”. Przemówienie Ojca Świętego Benedykta XVI do Rodziny Franciszkańskiej z okazji 800lecia zatwierdzenia „Protoreguły” św. Franciszka, Castel Gandolfo, 18 kwietnia 2009 r. Tłumaczenie: Dorota Kuchta. Przedruk z „Listu nie tylko do Parafian”, miesięcznika parafialnego wydawanego przez franciszkanów z Wrocławia (ul. Krucza 58). guła i życie Braci Mniejszych polega na zachowaniu Świętej Ewangelii Pana naszego Jezusa Chrystusa”. Te oto słowa umieścił św. Franciszek na początku Reguły Zatwierdzonej. Widział on siebie całkowicie w świetle Ewangelii. Na tym polega jego charyzmat i jego nieprzemijająca aktualność. Tomasz z Celano wspomina, że Biedaczyna „Jezusa nosił w sercu, Jezusa na ustach, Jezusa w uszach, Jezusa w oczach, Jezusa na rękach, Jezusa w całym ciele. (...) Po wielokroć, gdy szedł drogą, rozmyślając i śpiewając o Jezusie, zapominał o podróży i wszystkie żywioły zapraszał do pochwały Jezusa” (1 Cel.,II,9, 5 i 7,115: Źródła, 115). W ten sposób Biedaczyna stał się żywym aniołem, potrafiącym przyciągać do Chrystusa ludzi każdej epoki, a zwłaszcza młodych, którzy wolą radykalizm od półśrodków. Biskup Asyżu Guido, a potem papież Innocenty III dostrzegli w decyzji Franciszka i jego towarzyszy ewangeliczną autentyczność, i potrafili podtrzymać ich zapał, kierując się również dobrem Kościoła. Przychodzi mi teraz na myśl pewna refleksja: Franciszek nie musiał udawać się do papieża. W tamtej epoce tworzyły się liczne grupy i ruchy religijne, niektóre z nich były w opozycji do Kościoła jako instytucji, lub przynajmniej nie starały się o aprobatę z jego strony. Z pewnością postawa polemiczna wobec hierarchii przysporzyłaby Franciszkowi niejednego zwolennika. Ale on od razu postanowił złożyć drogę swoją i swoich towarzyszy w ręce Biskupa Rzymu, Następcy św. Piotra. Ten fakt pokazuje jego autentycznie eklezjalnego ducha. Franciszek od początku pojmował tamto niewielkie „my”, które narodziło się, kiedy dołączyli do niego pierwsi bracia, w perspektywie wielkiego „my” jednego, powszechnego Kościoła. I papież to dostrzegł i docenił. Również papież w istocie nie musiał zaaprobować propozycji sposobu życia, przedstawionej przez Franciszka. Możemy sobie nawet wyobrazić, że wśród jego współpracowników byli tacy, którzy mu to odradzali, choćby z obawy, że owa gromadka braci upodobni się do istniejących wówczas ruchów heretyckich i antykościelnych ruchów ubogich. Ale Biskup Rzymu, dobrze poinformowany przez biskupa Asyżu i kardynała Jana z opactwa św. Pawła, potrafił dostrzec w tym wszystkim inicjatywę Ducha Świętego. Przyjął, pobłogosławił i wsparł rodzącą się wspólnotę „Braci Mniejszych”. Drodzy Bracia i Siostry! Minęło osiem wieków i oto dzisiaj chcecie odnowić krok uczyniony przez Waszego Założyciela. Wszyscy jesteście synami i dziedzicami tamtych początków, tamtego „dobrego nasienia”, jakim był Franciszek naśladujący z kolei „ziarno pszenicy”, Pana Jezusa, który umarł i zmartwychwstał, aby przynieść „plon obfity” (J 12,24). Święci stawiają nam za wzór płodność Chrystusa. Tak jak Franciszek i Klara, tak i Wy starajcie się zawsze żyć według tej samej zasady: tracić swoje życie ze względu na Jezusa i Ewangelię, aby je odzyskiwać i czynić płodnym, przynosząc obfite owoce. Nieustannie chwalcie i dziękujcie Panu, który Was powołał do przyłączenia się do tak wiel- 5 Obecność Franciszkanów we współczesnym świecie opr. o. Mariusz Uniżycki OFM 6 Od ośmiuset lat Bracia Mniejsi, Franciszkanie, starają się odpowiedzieć na misyjny nakaz Jezusa Chrystusa “Idźcie i nauczajcie wszystkie narody”. Od samego początku istnienia wspólnoty franciszkańskiej była ona wspólnotą misyjną. Przez historyków franciszkanie są uznawani jako pierwszy zakon misyjny w historii Kościoła. W dwudziestym pierwszym wieku trudno byłoby znaleźć kraj, w którym bracia św. Franciszka z Asyżu nie prowadzą działalności ewangelizacyjnej. Są obecni na wszystkich kontynentach, wśród rozmaitych kultur i narodów. Spróbujmy przypatrzeć się, bardzo pobieżnie i wybiórczo, obecności Franciszkanów w różnych częściach świata. Perłą misji od początków Zakonu była Ziemia Święta. Franciszkanie obecni są tam do dziś, pełniąc przede wszystkim rolę stróżów miejsc świętych i świadków pokoju. W obliczu nieustannego konfliktu między Żydami i Palestyńczykami, franciszkanie czują się jakby w roli pośredników, aby oferować spotkania, otfot. o. Bonifacy Kotrys OFM wierać dialog, przedstawiać porozumienie, pracować na rzecz trudnego, ale zawsze możliwego pojednania. Oprócz tego dostrzega się konieczność dialogu między religiami, aby utrzymać pokojowe współżycie w poszanowaniu różności, a przede wszystkim, by zażegnać niebezpieczeństwo nowych wojen religijnych w imię jednego i tego samego Boga. Działalność duszpasterska franciszkanów jest prowadzona w 29 parafiach i w licznych kościołach, kaplicach i domach filialnych. Na kontynencie azjatyckim franciszkanie obecni są m. in. w Kazachstanie, gdzie prowadzą działalność misyjną i duszpasterską. Są obecni również w Chinach, skąd po utworzeniu Chińskiej Re- publiki Ludowej w 1949 roku stopniowo zostali wydaleni wszyscy misjonarze obcokrajowcy. Dzisiaj jest tam znowu mała obecność franciszkańska, która swoje świadectwo ewangeliczne ukazuje przez służbę w działalności socjalno-medycznej. Zdaje się to być „chińska droga” misji chrześcijańskiej, która chce być odpowiedzią na pierwsze potrzeby człowieka, takie jak życie i zdrowie, poprzez dobrowolną służbę czynioną z bezinteresowną miłością. W Japonii w 1977 roku powstała prowincja zakonna franciszkanów. W 1929 roku bracia z Francji przybyli do Wietnamu, mając za główny cel zaszczepienie Zakonu w tym regionie. Spisali się tak dobrze, iż w 1968 roku powstał tam wikariat, podniesiony następnie do rangi prowincji, która dzisiaj składa się wyłącznie z braci wietnamskich. Prowincja franciszkańska w Holandii rozpoczęła w 1934 roku misję w Pakistanie, która dzisiaj ukazuje obecność służby w niełatwym kontekście odradzającego się integralizmu islamskiego. We wszystkich krajach azjatyckich franciszkanie żyją i działają obok dawnych religii wschodnich; konfucjanizmu, buddyzmu i hinduizmu. Styl obecności franciszkańskiej polega na dawaniu świadectwa życia, przez które ukazuje się swoim przykładem historię życia Jezusa, który działa w osobach i wspólnotach. Franciszkanie praktykują też dialog, zgodnie z wrażliwością azjatycką, będący przede wszystkim konkretnym dialogiem z ubogimi, wyrażającym się przez solidarność z ofiarami ucisku albo klęsk naturalnych, a następnie dialogiem z wielowiekowymi kulturami miejscowymi, a także dialogiem z członkami różnych religii. Bracia towarzyszą ponadto małym wspólnotom katolickim, oddają się na fot. o. Bonifacy Kotrys OFM służbę Kościołów lokalnych, oraz przyjmują i towarzyszą młodzieńcom, którzy proszą, by mogli zostać Braćmi Mniejszymi. Wraz z nowymi odkryciami geograficznymi na początku XVI wieku, otworzyły się nowe drogi ewangelizacji, na które Bracia Mniejsi wyruszyli jako pierwsi ochotni misjonarze. Pierwotne ludy Karaibów i Ameryki Południowej poznały chrześcijaństwo poprzez dzieło franciszkanów. Obecnie wspólnoty franciszkańskie żyją na misjach wśród Indian Guaranti w Pichanal i wśród Witchi w Aguaray i Embarcación (Argentyna). W Brazylii Bracia Mniejsi przebywają ze wspólnotami Indian w Estrado Para i w Estrado Roraima, oraz w Amazonii. Szczególnie ważne są misje wśród Indian w Meksyku, gdzie Bracia Mniejsi żyją wśród Indian Cora, Huichol, Tepehuan z Nayar w zachodniej Sierra Madre; wspólnoty franciszkańskie są też pośród Indian Tarahumara w Sierra de Chihuahua; inne domy Braci Mniejszych znajdują się wśród Indian Oajaca i Guerriero oraz w Chiapas. Pierwsze kofot. o. Bonifacy Kotrys OFM ntakty z kontynentem afrykańskim franciszkanie mieli od 1219 roku w Maroku, gdzie ponieśli śmierć pierwsi męczennicy franciszkańscy, i w Egipcie, gdzie do Damietty dotarł sam św. Franciszek w towarzystwie brata Illuminata. W Maroku obecność franciszkańska była prawie nieprzerwana aż do dzisiaj, poświęcona przede wszystkim chrześcijańskim cudzoziemcom, przebywającym w więzieniach albo zebranym w małe wspólnoty. W 1919 roku bracia z Belgii przybyli do Konga belgijskiego (dawny Zair, obecnie RDK). W 1932 roku bracia portugalscy wylądowali w Gwinei Bissau. W tym samym roku kilku braci z Niemiec przybyło do Afryki Południowej, a w 1935 roku przyjęli misję w Kokstadt. W 1948 roku kilku braci z Anglii i Irlandii weszło do Rodezji (obecne Zimbabwe), a Niemcy w 1961 roku osiedlili się w Zululandzie. W tymże roku bracia z Francji dotarli na Madagaskar, gdzie tercjarze franciszkańscy popularyzowali kult św. Franciszka już od 1890 roku. W drugiej połowie XX wieku inne prowincje europejskie otworzyły misje w Afryce: Włosi dołączyli do Portugalczyków w Gwinei Bissau i na Wybrzeżu Kości Słoniowej, Chorwaci dotarli do Bukavu we wschodniej części Zairu (1970), inni bracia z USA i z Polski dołączyli Zairu i Togo, a Brazylijczycy otworzyli misję w Angoli. Afrykańscy franciszkanie rozwinęli nowe misje franciszkańskie w Afryce. Prowincja Południowej Afryki otworzyła wspólnotę misyjną w Namibii; z Togo i z Wybrzeża Kości Słoniowej Bracia Mniejsi wyjechali otworzyć nową misję w Burkina Faso; bracia z Republiki Demokratycznej Konga (dawnego Zairu) przejęli misję w Republice Środkowoafrykańskiej. Ostatnio została otwarta nowa obecność w Chartumie (Sudan, z udziałem dwóch braci autochtonów. opracowano na podst. V. Brocanelli, Franciszkanie bez granic, Rzym 2009. 7 Historia misji franciszkańskich o. Vincenzo Brocanelli OFM XIII WIEK 1206 Ukrzyżowany w San Damiano mówi do św. Franciszka: „Idź i odbuduj mój dom”. 1208 W Porcjunkuli św. Franciszek odkrywa powołanie ewangeliczne i misyjne. Św. Franciszek zaczyna głosić kazania pokutne. 1217-1219 Pierwsze próby misji za Alpami i za morzem. 1219 Podróż św. Franciszka i Piotra Cattani na Bliski Wschód aż do Damietty i spotkanie z sułtanem Malik-el-Kamilem. Pięciu braci wyrusza do Maroka, a inni do Tunisu. 1220 Męczeństwo pięciu braci w Marrakesz w Maroku. Powrót św. Franciszka z Bliskiego Wschodu. 1221 Napisanie pierwszej reguły misyjnej (Reguła niezatwierdzona). Decyzja o wysłaniu braci do Niemiec. 1223 Napisanie i zatwierdzenie ostatecznej Reguły. 1226 Św. Franciszek umiera obok Porcjunkuli. 1227 Brat Daniel i Towarzysze ponoszą męczeństwo w Ceucie (Maroko). 1245 Brat Jan z Pian del Carpine wyrusza w podróż do Tatarów. 1250-1260 Na Bliskim Wschodzie bracia osiedlają się w Jafie, Saidzie i Tyrze. 1289 Brat Jan z Montecorvino wyrusza do Cesarstwa Mongołów na Dalekim Wschodzie. 1291 Bracia muszą opuścić Palestynę z powodu odejścia krzyżowców. 1294 Brat Jan z Montecorvino dociera do Chambalik (Pekin). XIV WIEK fot. o. Bonifacy Kotrys OFM 1333 Powstanie Kustodii Ziemi Świętej. 1339 Męczeństwo brata Ryszarda z Burgundii, biskupa Almalik, razem z sześcioma współbraćmi. Bracia Mniejsi osiedlają się w Tunisie. 1342 Bracia otrzymują zatwierdzenie prawne papieża Klemensa VI jako opiekunowie Miejsc Świętych w Palestynie. 1351 Początek ewangelizacji Wysp Kanaryjskich i stolicy biskupiej na Majorce. 1370 Misja brata Wilhelma z Parto, arcybiskupa Chambalik. Wygaśnięcie pierwszej misji braci Mniejszych w Chinach. 1307 Jan z Montecorvino zostaje mianowany 8 arcybiskupem Pekinu i Patriarchą całego Wschodu. Papież wysyła siedmiu biskupów franciszkańskich jako pomocniczych do Jana z Montecorvino. XV WIEK 1451-1456 Misja zaalpejska brata Jana Kapistrana. 1453 Zdobycie Konstantynopola przez Turków. 1480 Z Wysp Kanaryjskich kilku braci misjonarzy udaje się do Gwinei i na wybrzeże Afryki. 1490 Kilku misjonarzy franciszkańskich towarzyszy wyprawie portugalskiej do Konga. 1493 Kilku Braci Mniejszych uczestniczy w drugiej podróży za Atlantyk Krzysztofa Kolumba i dociera do Santo Domingo. XVI WIEK 1500 Pierwsi bracia z Portugalii przybywają do Brazylii. Z Jerozolimy Bracia udają się do Egiptu. Inni bracia przybywają do Cochin w Indiach wschodnich. 1502 17 braci przybywa do Santo Domingo a kilku z nich dociera do Kolumbii. 1505 Utworzenie Prowincji Św. Krzyża w Indiach. 1505 Nowa wyprawa braci do Indii wschodnich. 1508 Kilku braci portugalskich przybywa do Goa w Indiach. 1510 Bracia Mniejsi przybywają do Panamy. 1515 Kilku braci przybywa do Cumana na wschodnich wybrzeżu Wenezueli. 1516 Zejście na ląd braci hiszpańskich na Jukatanie. 1520 Nowy komisarz, brat Andrzej z Torguemada, odwiedza Indie. 1521 Bracia przybywają do Meksyku. 1524 Przybycie „Dwunastu Apostołów” franciszkańskich do Meksyku. 1527 Pięciu braci hiszpańskich ląduje na Florydzie. 1528 Początek misji franciszkańskich w Peru. 1530 Przybycie braci do Tuchuman. 1534 Bracia przybywają do Quito w Ekwadorze. 1535 Misjonarze franciszkańscy docierają do Argentyny. 1537 Rozwój misji franciszkańskiej w Brazylii. Franciszkanin Jan z Albunquerque zostaje mianowany pierwszym biskupem rezydującym w Goa (Indie) i przybywają tam inni bracia misjonarze. 1538 Przybycie pierwszych braci do Boliwii i do Paragwaju. 1539 Nowy Meksyk przyjmuje pierwszych braci misjonarzy. 1541 Bracia Mniejsi wkraczają do Chile. 1577 Bracia Mniejsi przybywają na Filipiny, a stąd wyruszają do Chin. 1580 Brat Alojzy Bolańos zakłada „Doktryny” albo „Redukcje” franciszkańskie wśród Indian. 1582-1585 Misja w Brazylii rozciąga się na stany Pernambuco, Sao Paulo, Salvador i Olinda. 1584 Kilku braci dociera do Indochin. 1586 Papież Sykstus V pozwala franciszkanom pracować w Japonii i w całej Azji wschodniej. 1593 Do Japonii przybywają bracia z Manili (Filipiny). Kilku braci wchodzi do Kambodży, lecz zostają zabici. 1596 Po różnych bezskutecznych próbach, pierwsi bracia osiedlają się w Kalifornii. Nowe próby misji w Syjamie i w Indochinach. 1597 Pierwsi męczennicy japońscy, wśród nich sześciu Braci Mniejszych. XVII WIEK 1614-1635 Wielkie prześladowanie chrześcijan w Japonii. 1615 Bracia Mniejsi z Akwizgranu przybywają do Kanady. 1617 Franciszkanie z Brazylii osiedlają się wzdłuż dorzecza Amazonki. 1622 Męczennicy z Nagasaki w Japonii. 9 1624 Pierwsi franciszkanie docierają do Urugwaju z Argentyny. 1633 Otwarcie nowej misji w Chinach. Rozpoczyna się spór dotyczący chińskich obrzędów. 1633-1642 Tragiczna misja Braci Mniejszych w Etiopii. 1667 Nowe misje w Brazylii, w stanach Bahia i w Paraiba. 1678-1679 Grupa francuskich Braci Mniejszych rozpoczyna misję wśród Indian w Niagarze. 1682 Założenie pierwszego kolegium misyjnego „Propaganda Fide” w Meksyku. W Trypolisie w Libii Bracia Mniejsi otwierają kaplicę i przytułek. 1690 W Kustodii Ziemi Świętej bracia ponownie otrzymują od Turków Betlejem i Grób Pański. XVIII WIEK 1700 Kolegium misyjne Chrystusa Ukrzyżo- 10 wanego w Gwatemali. 1707 Kolegium misyjne Matki Bożej w Zacatecas w Meksyku. 1722 Wielkie prześladowania chrześcijan w Chinach. 1734 Kolegium misyjne św. Ferdynanda w Meksyku. 1750-1784 Misja wśród Indian brata Jałowca Serra, bohatera narodowego USA. 1751 Trzech braci ponownie udaje się do Etiopii. 1753 Kolegium misyjne M.B. Łaskawej w Popayan w Kolumbii. 1755 Kolegium M.B. Anielskiej w Taria w Boliwii. 1756 Kolegium misyjne św. Ildefonsa w Chillan w Chile. Kolegium misyjne św. Joachima w Cali w Kolumbii. 1758 Kolegium misyjne św. Róży w Ocopa w Peru. 1769 Pierwsza misja główna w San Diego, w północnej Kalifornii. 1771 Kolegium misyjne św. Franciszka w Pachuca w Meksyku. 1776 Franciszkańska misja San Francisco w Kalifornii. 1784 Kolegium misyjne św. Karola w San Lorenza w Argentynie. 1785 Kolegium misyjne św. Franciszka w Panamie. 1787 Kolegium misyjne Niepokalanego Poczęcia NMP w Piritu w Wenezueli. 1795 Kolegium M.B. Bolesnej w Mopuega w Boliwii. 1796 Kolegium misyjne św. Józefa w Tarata w Boliwii. 1799 Kolegium misyjne św. Józefa w Orizaba w Meksyku. XIX WIEK Początki XIX wieku Nowy rozwój misji franciszkańskich w Chinach. 1812 Kolegium misyjne Matki Bożej w Zopopan w Meksyku. 1835 Kolegium misyjne św. Józefa w La Raz w Boliwii. 1837 Kolegium misyjne św, Anny w Sucre w Boliwii. Kolegium misyjne Jezusa w Castro w Chile. 1839 Nowi franciszkańscy misjonarze wkraczają do Chin. 1852 Kolegium misyjne M.B. Anielskiej w Peru. 1853 Kolegium św. Antoniego w Potosi w Boliwii. 1857 Kolegium misyjne św. Dydaka w Salta w Argentynie. 1857-1858 Wojna pomiędzy Chinami, Anglią i Francj; prześladowania misjonarzy. zapraszamy na stronę www.misjefranciszkanskie.pl 1860 Kolegium misyjne Niepokalanego Poczęcia NMP w Cholula w Meksyku. Kolegium misyjne św. Antoniego w Cuzco w Peru. Męczennicy franciszkańscy w Damaszku. 1863 Kolegium misyjne św. Dydaka w Guito w Ekwadorze. 1868 Kolegium misyjne św. Franciszka Solano w Rio Cuarto w Argentynie. 1869 Kolegium misyjne św. Januarego w Areguipa w Peru. 1870 Kolegium misyjne św. Antoniego w Cajamarca w Peru. W Brazylii rozpoczyna się odnawianie misji franciszkańskich. 1875 Kolegium misyjne Matki Bożej w Cabeza w Chile. 1875-1895 Odrodzenie misji franciszkańskich w Chinach. 1887 Kolegium misyjne Matki Bożej w Corrientes w Argentynie. 1891 Kolegium misyjne św. Józefa w Loja w Ekwadorze. XX WIEK 1900 Powstanie Bokserów w Chinach, prześladowanie i nowi męczennicy franciszkańscy. 1906 Bracia Mniejsi powracają do Japonii. 1929 Rozpoczęcie misji w Wietnamie. Inni bracia z Niemiec i z Kanady udają się do Japonii. 1931 O. Gabriel Allegra rozpoczyna w Chinach misję mającą na celu przetłumaczenie Biblii. 1934 Bracia z Holandii rozpoczynają misje w Pakistanie. 1938 Bracia z Kanady udają się do Korei. 1945 Brat G. Allegra zakłada „Studium Biblicum” w Pekinie. 1946 W Chinach zostaje ustanowiona hierarchia kościelna. Braciom Mniejszym zostaje powierzonych 5 archidiecezji, 13 diecezji i 9 prefektur apostolskich. Zaczyna się misja franciszkańska w Aitape w Papui Nowej Gwinei. 1948 „Studium Biblicum” i „Domus Franciscana” przenoszą się z Pekinu do Hong Kongu. 1949 Wydalenie misjonarzy z Chin z nastaniem reżimu komunistycznego. Wielu wypędzonych misjonarzy udaje się do Tajwanu, Hong Kongu, Makau, Singapuru i Japonii. 1950 Bracia z Indii zaczynają misje na Cejlonie (Sri Lanka). 1968 Ukazuje się Pismo Święte, przetłumaczone na język chiński przez G. Allegra. 1982 Zostaje zaproponowany Zakonowi „projekt afrykański”. 1985 Początek misji Zakonu w Tajlandii. 1991 Otwarcie misji na terenie byłego Związku Radzieckiego, czyli w krajach Wspólnoty Państw Niezależnych. 1997 Utworzenie Fundacji św. Franciszka w Rosji i Kazachstanie. XXI WIEK 2005 Otwarcie nowej fundacji franciszkańskiej w Myanmarze. 2007 Początek fundacji franciszkańskiej w Sudanie. źródło: V. Brocanelli OFM, Franciszkanie bez granic, Rzym 2009. Franciszkanie bez granic o. Vincenzo Brocanellego OFM to polska wersja albumu, przygotowanego z okazji 800 lecia Zakonu Franciszkanów. Przedstawia historię misji franciszkańskich oraz aktualną pracę misyjną Braci Mniejszych. Album można nabyć w Sekretariacie Misyjnym OO. Franciszkanów w Krakowie (ul. Ojcowska 1) lub zamówić telefonicznie bądź drogą pocztową. Cena albumu: 40 zł (koszt wysyłki: 5 zł). 11 Misje franciszkanów polskiej Prowincji M. B. Anielskiej o. Nikodem Gdyk OFM, o. Anzelm Szteinke OFM 12 Prowincja Matki Bożej Anielskiej swymi początkami sięga 1639 r. Zanim mogło po II wojnie światowej dojść do pierwszego wyjazdu na misje z Prowincji w Polsce, działał na rzecz misji jej dawny zakonnik o. Daniel Kromer (+1999), „wypożyczony” do Prowincji Niepokalanego Poczęcia NMP w Brazylii - jak sam się określał w korespondencji. Odznaczył się jako duszpasterz trędowatych, pracując w trzech leprozoriach: św. Teresy we Florianopolis w stanie Santa Catarina (1950-1954), św. Rocha w Kurytybie (1966-68) oraz św. Józefa w Itaborai w pobliżu Rio de Janeiro (19771985). Każda z tych kolonii liczyła od 400-700 trędowatych i ok. 300 osób pochodzących z ich rodzin. Zorganizował dla nich szkoły zawodowe i specjalistyczne przychodnie lekarskie. Jako pierwszy na misje w 1971 r. wyjechał o. Bonifacy Kotrys, udając się do diecezji Dapaong w Togo w Afryce Zachodniej. W jego ślad poszli później ojcowie: Tadeusz Nowakowski, Hubert Brzozowski, Zdzisław Goraj i Maksymilian Wasilewski. W 1991 r. podjęto pracę apostolską na Wybrzeżu Kości Słoniowej oraz w Republice Środkowoafrykańskiej. Zaangażowani byli ojcowie: Filip Mac, Jonasz Madej, Jeremiasz Szewczyński, Pacyfik Iwaszko i br. Bronisław Zając. W 1999 r. o. Piotr Rzucidło i o. Rajmund Wilk wyjechali na misje do Papui Nowej Gwinei. Spośród tego grona dwóch misjonarzy afrykańskich zmarło, inni powrócili do Polski. W 1973 r. o. Bolesław Smok zainicjował duszpasterstwo polonijne w Perth w Australii Zachodniej, gdzie obecnie pracuje trzech kapłanów. O. Romuald Kaliński w latach 1979-1982 prowadził duszpasterstwo wśród polskich robotników i sióstr zakonnych zatrudnionych w libijskich szpitalach. W Kustodii Ziemi Świętej w latach 1981 -1997 pracował owocnie o. Augustyn Szymański. Aktualnie pracuje tam 8 kapłanów, w tym trzech profesorów Międzynarodowego Franciszkańskiego Seminarium Duchownego: Daniel Chrupcała, Jerzy Kraj i Seweryn Lubecki. W Krakowie bardzo prężnie działa Komisariat Ziemi Świętej, a to dzięki współpracy o. Paschalisa Kwo- czały i o. Celestyna Paczkowskiego z Prowincji św. Jadwigi oraz o. Gerwazego Podworskiego z Prowincji Niepokalanego Poczęcia NMP, a także dzięki pomocy innych duchownych - przewodników po krajach biblijnych. Komisariat organizuje pielgrzymki, pozyskuje środki materialne na rozwój działalności apostolskiej; od 1995 za pomocą kwartalnika „Ziemia Święta” szerzy znajomość, zainteresowanie i kult miejsc świętych. Prowincja świadczy także pomoc personalną braciom mniejszym w kilku krajach Europy. Od 1984 r. podjęła współpracę z bawarską Prowincją św. Antoniego w Niemczech, a od 2007 r. obsługuje sanktuarium maryjne w Ambergu oraz klasztory we Włoszech (od 1995 r. w Somma Vesuviana, a od 1996 r. w San Remo). Od 1993 r. pracuje w Norwegii o. Franciszek Szajer, do którego ostatnio dołączyło trzech następnych ojców: Jeremiasz Szewczyński, Ksawery Skrobiś i Zygmunt Majcher. Po upadku ustroju komunistycznego otwarło się szerokie pole pracy apostolskiej w byłym Związku Radzieckim. Z tej możliwości skorzystali także bracia z naszej Prowincji, podejmując pracę na Ukrainie, w Kowlu, Lubomlu, Kamieniu Kaszyrskim, Łukowie, Rawie Ruskiej, Połonnym i Serednem: o. Roger Mularczyk, o. Zygmunt Majcher, br. Adrian Brzózka, o. Mariusz Uniżycki, o. Tadeusz Pawłowicz, o. Wacław Bujak. Ponadto o. Gracjan Piotrowski pracuje w Nowosybirsku (Rosja). W gmachu Wyższego Seminarium Duchownego Prowincji w Krakowie - Bronowicach Wielkich zorganizowano Muzeum Misyjne z wieloma cennymi eksponatami, zdjęciami i „afrykańską wioską”. www.800lat.pl 13 Początki były niełatwe... o. Piotr Rzucidło OFM 14 Papua dziwi i zaskakuje swoją innością! Przede wszystkim jest jedną z największych zielonych wysp na Pacyfiku. Kiedy leciałem małym samolotem z Port Moresby, stolicy kraju, do Aitape (Sandaun Province) w północno-zachodniej części kraju, wydawało mi się, że znalazłem się na planie filmowym Jurassic Park, bo pode mną z mgieł wyłaniały się wzgórza, góry porośnięte intensywną roślinnością, przedzielone licznymi rzekami. Był to rzeczywiście przedziwny, piękny widok, który podziwiałem z okien małego samolotu. Po jakimś czasie znalazłem się w Nuku, niewielkiej miejscowości misyjnej prowadzonej przez Franciszkanów od 1958 roku, choć stacja misyjna została wybudowana dopiero w latach siedemdziesiątych. Początki były niełatwe, przede wszystkim szokowała inność kulturowa, przerażały niewygody, ale z czasem zaakceptowałem to. Oczywiście, modlitwa jest tutaj bardzo ważna, a szczególnie modlitwa innych, bo to ona wspiera i daje światło, aby trwać tam gdzie się jest posłanym. Pan Bóg dodawał entuzjazmu, a ja z każdym dniem coraz bardziej zanurzałem się w papuaskiej rzeczywistości. W czasie tego pobytu spotkałem się z wieloma błogosławieństwami widocznymi dla oka; po pierwsze został wybudowany kościół w buszu Yimut z budynkiem mieszkalno-katechetycznym. Był to rzeczywiście cud, który mógł się dokonać dzięki wsparciu modlitewno-materialnemu, które otrzymywałem przez ostatnie 4 lata z franciszkańskich parafii z Polski. Dlatego w zeszłym roku w lipcu, gościłem Ojca Prowincjała Nikodema Gdyka, który przybył do mnie wraz z polskim małżeństwem z Perth, aby uczestniczyć w lokalnych uroczystościach; podziękować dobremu Panu za wybudowanie Kościoła, budynku dla kobiet, za maszyny do szycia, za sponsorowanie edukacji i oczywiście za dobrodziejów z Polski. Była to wspaniała i wzruszająca wizyta. Wszyscy znosili niewygody z łatwością np. z Nuku do Yimut musieliśmy iść pieszo ponad dziesięć godzin, przemierzając tropikalny busz, przechodząc przez dwie rzeki, śpiąc w spartańskich warunkach. Widzieliśmy na twarzach Papuasów wielką radość i wdzięczność za to, że ktoś z Europy i Australii przyjechał w odwiedziny, to dodawało nam otuchy i sił. Dla nich był to wielki zaszczyt, że człowiek, bądź co bądź, z kultury zachodniej, bogatszej cywilizacyjnie jest wśród nich. Ale oni nie pozostawali nam dłużni. W Yimut, Wati, Nuku tam gdzie przebywaliśmy, zostaliśmy obdarowani wielką gościnnością malinezyjską. Oczywiście nie mogło zabraknąć tradycyjnej, papuaskiej „świnki”. Mieliśmy przez ten cały czas mięso wieprzowe, które w tradycji papuaskiej należy do uszanowania ważnego dnia i gości, a takimi byli przybysze z Polski. Chciałbym na koniec zacytować słowa Encykliki „Redemptoris Missio” papieża Jana Pawła II: „Dziś od wszystkich chrześcijan, od wszystkich Kościołów partykularnych, od Kościoła powszechnego, wymaga się tej samej odwagi, jaka pobudzała misjonarzy w przeszłości, tej samej gotowości do słuchania Ducha Świętego”. Dlatego warto czasami wyruszyć z własnych wspólnot, aby zamieszkać w odległych miejscach, zapoznać się i zbliżyć do zupełnie innych problemów. Jest to ważne dla pojedynczego człowieka i społeczności z której się wyszło, bo zbliżanie się, poznawanie i próba zrozumienia innych kultur ubogaca. List biskupa Briana Barnesa OFM z Papui Nowej Gwinei święceniach. Rozpocząłem pracę w diecezji Aitape; w buszu jako proboszcz, później jako kapelan policji, potem zostałem mianowany biskupem Aitape, a następnie arcybiskupem Port Moresby stolicy Papui Nowej Gwinei, gdzie obecnie od marca 2008 roku przebywam na emeryturze. W 1993 roku przez tydzień gościłem w Polsce wraz z braćmi z Papui Nowej Gwinei oraz z bratem Tymoteuszem, który zmarł w zeszłym miesiącu. Odwiedziliśmy Kraków. Przybyliśmy do Was, aby szukać nowych misjonarzy dla Papui Nowej Gwinei. Zachęcam Was Młodzi Bracia, którzy czujecie się na siłach, aby odpowiedzialnie podjąć wyzwanie, jakie stawia przed Wami Pan do bycia misjonarzami, do pracy pastoralnej z braćmi z Papui Nowej Gwinei i opiekowaniem się ludźmi tego młodego Kościoła. Misyjne powołanie jest szczególnym wezwaniem Pana do naśladowania długiej tradycji naszego zakonu od czasu Świętego Franciszka. 17 sierpnia 2009 Franciszkańska Prowincja Matki Bożej Anielskiej Kraków Polska Pisząc ten list również przesyłam Wam swoje błogosławieństwo: Niech Pan wam błogosławi i niech was strzeże. Niech wam ukaże oblicze swoje i zmiłuje się nad wami. Niech zwróci oblicze swoje ku wam i niech was obdarzy pokojem. Pan niech was błogosławi. + Brian Barnes OFM emerytowany arcybiskup Port Moresby Drodzy Bracia! Piszę do Was, aby przesłać Wam życzenia od braci z Kustodii Świętego Franciszka w Papui Nowej Gwinei i na Wyspach Salomona, szczególnie młodym braciom Prowincji Matki Bożej Anielskiej w Krakowie, którzy zastanawiają się nad podjęciem pracy misyjnej gdzieś na naszych terenach. Obecnie jestem na wakacjach w Sydney w Australii, gdzie Wasz Ojciec Prowincjał Nikodem i mój przyjaciel, misjonarz Ojciec Piotr z Waszej Prowincji spędzają kilka dni we wspólnocie Franciszkanów Waverly (Sydney) przed powrotem do Polski. Rozmawialiśmy o potrzebie przybycia kolejnych misjonarzy do Papui Nowej Gwinei. Franciszkanie przybyli do Papui Nowej Gwinei w roku 1946. Zaraz po zakończeniu drugiej wojny światowej franciszkanie z prowincji australijskiej, bolońskiej oraz pojedynczy bracia z innych krajów rozpoczęli pracę w diecezji Aitape w północnozachodniej części kraju. Obecnym kustoszem jest Ojciec Edward z Filipin, gdzie również przebywali niektórzy polscy misjonarze włącznie z Ojcem Piotrem, który mieszkał tam przez 10 lat. Aktualnie pracujemy z grupą rdzennych franciszkanów z Papui Nowej Gwinei. Sam przybyłem do Papui Nowej Gwinei w 1959 roku, rok po 15 FRANCISZKAŃSKIE MUZEUM MISYJNE Nie tylko afrykańska wioska o. Nikodem Gdyk OFM 16 Będąc jeszcze ministrantem i uczestnicząc w rekolekcjach młodzieżowych w Dursztynie, ogromne wrażenie zrobiło na mnie spotkanie z misjonarzami z Afryki. Ojcowie ubrani w szare franciszkańskie habity, a niektórzy w tradycyjne stroje plemienia Moba, opowiadali o swojej pracy w Togo. Wystarczyło jedno spotkanie, ciekawe opowieści, kilka przywiezionych eksponatów, a serce rwało się już na Czarny Ląd… I dobrze, że co jakiś czas przyjeżdżają misjonarze do kraju na odpoczynek wakacyjny. Wówczas dla wiernych i Przyjaciół Misji Franciszkańskich organizowane są z nimi spotkania, aby mogli dać osobiste świadectwo życia na misjach i opowiedzieć o swojej codziennej pracy ewangelizacyjnej. Oczywiście większy zasięg informacyjny mają czasopisma typowo misyjne, jakie od wielu lat obecne są na rynku polskiej prasy katolickiej. Do ich grona można zaliczyć także naszą „Lafię”, która dostarcza wiele informacji na temat posługi misjonarzy i wiadomości o misyjnych potrzebach Kościoła. Również szeroko pojęta działalność duszpasterska w parafiach może być doskonałą okazją do animacji misyjnej wszystkich wiernych. Kościół z natury swej jest misyjny, wszyscy więc wierni, cały lud Boży, winien być włączony w jego misyjne dzieło. Zadanie to wypływa z przyjętego chrztu świętego i bierzmowania. Dla powodzenia wysiłków misjonarzy i misjonarek bardzo ważna jest współpraca na płaszczyźnie modlitewnej, informacyjnej oraz materialnej. Dzisiaj dogodnym miejscem animacji misyjnej są szkoły, w których prowadzone są lekcje religii. Coraz większy zasięg mają także internetowe strony, na których poszczególne zakony i zgromadzenia zamieszczają informacje o misjach, misjonarzach i krajach misyjnych. Jednym z bardzo ważnych elementów informacji, dokumentacji i edukacji misyjnej są muzea misyjne i zbiory różnych pamiątek przywiezionych przez misjonarzy. Są one ważnym miejscem formacji misyjnej, mającej na celu ożywienie świadomości i współpracy misyjnej. Także w naszej Prowincji Matki Bożej Anielskiej przy Wyższym Seminarium Duchownym w Krakowie Bronowicach Wielkich znajduje się muzeum misyjne. Dzięki zaangażowaniu Prowincjalnych Moderatorów ds. Misji oraz wszystkich naszych, byłych i aktualnych misjonarzy, zostało zebranych sporo ciekawych eksponatów, rzeźb i masek, z różnych zakątków świata, głównie z oddalonej Papui Nowej Gwinei oraz z Afryki. Ciekawostką są ścienne malowidła i budowle przenoszące zwiedzających jakby do „afrykańskiej wioski”. Interesujące są także zdjęcia, dokumentujące historię i aktualną posługę naszych misjonarzy m. in. w Togo, Ziemi Świętej, Australii i Papui Nowej Gwinei. Zapraszamy do odwiedzenia naszego muzeum misyjnego, aby poznać inne kultury, zwyczaje, tradycje i sztukę. Żywimy nadzieję, że taka wizyta przyczyni się do współpracy w wielkim dziele misyjnym Kościoła, do którego są wezwani wszyscy chrześcijanie. Kontakt: o. Zdzisław Goraj OFM Dyrektor Muzeum Misyjnego ul. Ojcowska 1 31-344 Kraków tel. kom. 0517 894 359 17 życie codzienne w Togo fot. o. Nikodem Gdyk OFM 18 19 franciszkańskie aktualności misyjne Lublin W dniach od 31 sierpnia do 4 września br. w Wyższym Seminarium Duchownym Ojców Kapucynów w Lublinie odbyły się IX Franciszkańskie Warsztaty Misjologiczne. Organizatorem Warsztatów jest Franciszkańska Konsulta Misyjna. Temat tegorocznego spotkania seminaryjnych kół misyjnych wszystkich trzech rodzin franciszkańskich brzmiał: „Dialog międzyreligijny”. W ramach spotkania zostały wygłoszone następujące referaty: Dialog międzyreligijny. Podstawowe definicje (o. mgr lic. Mariusz Uniżycki OFM), Religie świata, a roszczenie chrześcijaństwa do wyjątkowości. Refleksje chrystologiczne (o. prof. dr hab. Ireneusz Sławomir Ledwoń OFM), Chrześcijaństwo a religie. Plemienne religie Afryki (ks. prof. dr hab. Jarosław Różański OMI), Chrześcijaństwo a religie. Judaizm. Islam. Buddyzm (dr Aldona Piwko). Uczestników Warsztatów odwiedzili prowincjałowie: o. Dobrosław Kopysteryński OFM z Ukrainy i o. Nikodem Gdyk z Krakowa. W ramach popołudniowych spotkań miały miejsce świadectwa misjonarzy pracujących na różnych kontynentach. Byli obecni misjonarze z Boliwii, Gabonu, Turcji, Papui Nowej Gwinei. W ostatnim dniu spotkania miała miejsce pielgrzymka do sanktuarium Matki Bożej Zwiastowania w Kazimierzu Dolnym oraz spotkanie z siostrami Franciszkankami Misjonarkami Maryi w Lublinie. Watykan Fr. Luis Gerardo Cabrera Herrera, został przez Benedykta XVI mianowany Arcybiskupem Metropolitą Cuenca en Ecuador, w Ekwadorze. Nowy arcybiskup urodził się w Azogues 11 października 1955. Uczył się w Niższym Seminarium franciszkańskim w Azogues i w Quito, potem studiował filozofię i teologię na Papieskim Uniwersytecie Katolickim Ekwadoru oraz uzyskał doktorat z filozofii na Antonianum w Rzymie. Fr. Walter Jeová Heras Segarra, Minister prowincjalny Prowincji św. Franciszka w Quito, Ekwador, został mianowany przez Benedykta XVI Wikariuszem Apostolskim Zamora w Ekwadorze. Nowy biskup urodził się w Bulán (Ekwador) w 1964 roku, złożył śluby wieczyste w 1990, a w 1992 otrzymał święcenia kapłańskie. Dotychczas był Ministrem Prowincjalnym i Wice-Przewodniczącym Konferencji Przełożonych Zakonnych Ekwadoru. Włochy 25 maja w Santa Maria degli Angeli w Porcjunkuli, uroczystą koncelebracją, której przewodniczył Minister generalny, rozpoczęła się Kapituła generalna. Rano, po dopełnieniu formalności, Ojców kapitulnych powitał serdecznie Minister prowincjalny Asyżu, Fr. Bruno Ottavi. Następnie pozdrowili ich także Biskup Asyżu JE Mons. Domenico Sorrentino i Burmistrz miasta Dr Claudio Ricci. Była to Kapituła bardzo szczególna w 800-lecie zatwierdzenia naszego sposobu życia przez papieża Innocentego III. Duże znaczenie miał także temat wiodący, będący kontynuacją refleksji poprzednich Kapituł: być misjonarzami w świecie jako Bracia Mniejsi, żyjący z sercem zwróconym na Pana, zdolni do głoszenia Słowa Pana wśród wszystkich ludzi. Motto Kapituły: "Verbum Domini nuntiantes in universo mundo" - Głosiciele Słowa Bożego na całym świecie - odwołuje się do misyjnego wymiaru wspólnoty franciszkańskiej. 20 oprac. J. P. Szumiec OFM na podst. Fraternitas i inf. własnych informacje misyjne w skrócie Republika Południowej Afryki Benedykt XVI mianował polskiego misjonarza, sercanina ks. Adama Musiałka biskupem diecezji De Aar w Republice Południowej Afryki. Ks. Adam Leszek Musiałek urodził się 9 maja 1957 roku w Wieruszowie (diec. kaliska). Pierwsze śluby zakonne złożył 11 września 1977, a święcenia przyjął 9 czerwca 1983 r. w Stadnikach. W 1983 roku zaczął pracować jako wikariusz w Chmielowie k/Ostrowca Świętokrzyskiego; następnie w latach 1984-1986 pełnił funkcję socjusza nowicjuszy w Stopnicy k/ Buska. W 1987 wyjechał do pracy misyjnej do Republiki Południowej Afryki, gdzie najpierw był proboszczem w De Aar, a w latach 1995-2001 prowincjałem sercanów w tym kraju. Następnie w latach 2001-06 był dyrektorem Dehoniańskiego Domu Studiów w Merryville koło Pietermaritzburga, a od 2007 został proboszczem parafii w Pietermaritzburgu (archidiecezja Durban). Pakistan Kolejny chrześcijanin padł ofiarą tzw. ustawy o bluźnierstwie, obowiązującej w Pakistanie. Jak podała agencja AsiaNews 20-letni Fanish przebywał w więzieniu w Sialkot z oskarżenia o zbezczeszczenie Koranu. Jego aresztowanie 12 września poprzedził atak muzułmańskich fanatyków na wspólnotę chrześcijańską w jego rodzinnej wiosce. Fanisha znaleziono wczoraj martwego w celi z licznymi ranami na ciele. Policja stwierdziła samobójstwo, jednak miejscowi obrońcy praw człowieka uważają, że młody chrześcijanin zmarł na skutek tortur, jakie zadano mu w więzieniu. W Pakistanie ciągle dochodzi do aktów antychrześcijańskiej przemocy. W prowincji Pendżab, w miasteczku Jaithikey, muzułmanie spalili kościół i zniszczyli dwa domy. Do ataku doszło pod pretekstem znieważenia przez jednego z chrześcijan Koranu. W istocie chodziło o to, że jego dziewczyną była muzułmanka. Wezwanie do rozprawienia się z chrześcijanami zabrzmiało podczas piątkowej modlitwy w meczecie. Sprawiło to, że w obawie o swój los miasteczko opuściło 35 chrześcijańskich rodzin. Dyrektor pakistańskiej Komisji Sprawiedliwości i Pokoju, ks. Emmanuel Yousaf Mani podkreśla, że sytuacja w Pendżabie staje się coraz bardziej napięta. Z kościoła, który spalono, korzystali zarówno katolicy jak i protestanci. Grupa muzułmanów zabiła 1 sierpnia 6 chrześcijan, w tym 1 dziecko, a kilkunastu raniła w pakistańskiej wiosce Korian, 160 km na zachód od Lahauru. Wyznawcy islamu podpalili także 75 domów i 2 kościoły. Chrześcijańska wioska, w której mieszkało 100 rodzin, została praktycznie zniszczona. Powodem rozpoczętych 30 lipca trzydniowych ataków były oskarżenia o profanację Koranu przez chrześcijan w czasie ceremonii ślubnej 26 lipca. Według ministra ds. mniejszości Szahbaza Bhattiego, zarzuty wobec wyznawców Chrystusa były bezpodstawne. Poinformował on, że wszyscy zabici to chrześcijanie. Spłonęli oni żywcem. Pakistańska telewizja pokazała policję rozpędzającą rozgniewany tłum za pomocą gazów łzawiących. Za profanację Koranu grozi w Pakistanie ka- ra śmierci. Chrześcijanie, stanowiący w tym kraju 3% mieszkańców twierdzą, że prawo przeciw bluźnierstwu jest często wykorzystywane do represjonowania ich wspólnot. Indie Rok po pogromach chrześcijan w Indiach, ich ofiary trafiają do slumsów. Władze stanu Orisa postanowiły zamknąć obozy uchodźców. Nie wypłacono też odszkodowań za tysiące spalonych domów. Chrześcijanie, którzy z obawy przed hinduistycznymi bojówkami nie mogli powrócić w swe rodzinne strony, zaludniają obecnie slumsy Bhubaneśwaru, stolicy stanu. Kolumbia i Meksyk Kolumbia i Meksyk to dwa najbardziej niebezpieczne dla duchownych kraje Ameryki Łacińskiej. Konferencja Biskupów Meksyku opublikowała dokumenty, z których wynika, że w samym tylko Meksyku w ciągu minionych 16 lat zamordowano 12 kapłanów, w tym jednego kardynała. Afryka Kapłaństwo to główny temat obrad biskupów z Południa Afryki w Mariannhill w Republice Południowej Afryki. Bierze w nich udział 28 delegatów z 9 krajów należących do Międzyregionalnego Spotkania Biskupów Afryki Południowej (IMBISA). Kongo Siostry ze Zgromadzenia Niepokalanego Serca Maryi zostały okradzione i pobite. Zamaskowani sprawcy ograbili w tym mieście dom generalny sióstr ze zgromadzenia Niepokalanego Serca Maryi. Zakonnice zostały brutalnie pobite kolbami karabinów. Sprawcy napadli też na siedzibę miejscowego arcybiskupa. Misyjna agencja Misna informuje o rosnącym braku bezpieczeństwa na coraz większych obszarach Konga. Wietnam Benedykt XVI mianował 4 nowych biskupów w Wietnamie. Trzech z nich zastąpi ordynariuszy, którzy osiągnęli przewidziany prawem wiek emerytalny, a czwarty został biskupem pomocniczym. Jedna z nominacji dotyczy położonej na południu kraju diecezji Phan Thiêt, gdzie ordynariuszem został dotychczasowy biskup pomocniczy Miasta Ho Chi Minh, 57-letni bp Joseph Vu Duy Thong. Pozostałe trzy nominacje dotyczą północnej części kraju. Ordynariuszem Thái Binh został 63-letni bp Pierre Nguyên Van Dê, SDB. Ordynariuszem Phát Diêm został liczący 56-lat ks. Joseph Nguyen Nang a biskupem pomocniczym diecezji Xuân Lôc liczący 55 lat ks. Thomas Vu Dình Hiêu. Dwaj ostatni wymieni biskupi przez kilkanaście lat przed przyjęciem święceń kapłańskich pracowali jako pomocnicy duszpasterscy, oczekując by władze wydały pozwolenie na przyjęcie święceń. oprac. J. P. Szumiec OFM na podst. www.fides.org, Tygodnik Powszechny, AsiaNews, Radio Watykańskie, Więź, www.opoka.org.pl 21 pomoc misjom intencje dla misjonarzy Za pośrednictwem Sekretariatu Misyjnego można zamawiać Msze św. zarówno pojedyncze, jak i nowennowe oraz gregoriańskie. Intencje należy przesłać do Sekretariatu pocztą (zwykłą lub elektroniczną), natomiast ofiarę wpłacić na konto bankowe Sekretariatu z zaznaczeniem w tytule wpłaty: “intencje dla misjonarzy”. Sekretariat przesyła intencję wraz z ofiarą misjonarzowi, natomiast Ofiarodawcy wysyła potwierdzenie. Sekretariat Misyjny, OO. Franciszkanie, ul. Ojcowska 1, 31-344 Kraków numer konta: 04 1020 2892 0000 5102 0016 8435 Program jubileuszu 800 lecia Franciszkanów Kraków 2009 Jubileusz obchodzony jest razem przez dziesięć polskich Prowincji franciszkańskich należących do trzech gałęzi franciszkańskich: Zakon Braci Mniejszych (OFM - 5 prowincji), Zakon Braci Mniejszych Konwentualnych (OFMConv - 3 prowincje) i Zakon Braci Mniejszych Kapucynów (OFMCap - 2 prowincje). Środa, 30 września 2009 r. Kwesta braci na rzecz ubogich przed Galerią Krakowską i Centrum Handlowym M1 Czwartek, 1 października 2009 r. 9.00 - Kapituła namiotów dla braci (Wieliczka, klasztor franciszkanów) 14.15 - Koncert w ogrodzie: Lidia Jazgar z zespołem Galicja (Wieliczka, klasztor franciszkanów) 17.00 - Eucharystia (Kraków, Bazylika św. Franciszka, ul. Franciszkańska) 20.00 mecz piłki nożnej - Franciszkanie - Cracovia, Wisła i Hutnik (Kraków, Stadion KS Nadwiślan) Piątek, 2 października 2009 r. 9.00 - Sympozjum naukowe "Franciszkanie: przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Kulturotwórcza rola Zakonu Franciszkanów w Polsce" (wstęp za zaproszeniami) 17.00 - Eucharystia (Kraków, kościół bernardynów przy ul. Bernardyńskiej) Sobota, 3 października 2009 r. 10.00-16.00 - Dzień otwarty u Franciszkanów. Możliwość zwiedzania męskich klasztorów Franciszkanów w Krakowie 20.00 - Koncert jubileuszowy na Rynku Głównym w Krakowie Transitus. Oratorium o życiu i śmierci świętego Franciszka z Asyżu. Tekst i muzyka: Beata i Joachim Mencel. Wykonawcy: Natalia Niemen, Kasia Kurzawska, Jorgos Skolias, New Life Music, Orkiestra Krakowska, Promyczki, Chór Franciszkański Rynek Główny w Krakowie. Wstęp wolny 22 Niedziela, 4 października 2009 r., Uroczystość św. Franciszka z Asyżu 10.30 - Uroczysta Eucharystia pod przewodnictwem JE ks. kard. Stanisława Dziwisza (Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Krakowie- Łagiewnikach) 14.00-18.00 - Franciszkański dzień misyjny. Koncerty zespołów franciszkańskich (Rynek Główny w Krakowie) - modlitwa - zachęcamy do modlitwy za misje. Zapraszamy zwłaszcza do duchowej łączności w sprawowanych Mszach Świętych: w pierwsze czwartki - za zmarłych misjonarzy; w pierwsze piątki - w intencji misji, misjonarzy i o powołania misyjne; w pierwsze soboty - za Przyjaciół i Dobrodziejów misji. - ofiarowanie cierpienia w intencji dzieła misyjnego. - pomoc materialna - w miarę możliwości, wspierajmy dzieło misyjne Kościoła. Misjonarze potrzebują środków niezbędnych do ewangelizacji, a także prowadzą wiele dzieł charytatywnych. To od nas zależy, czy będą mogli skutecznie pracować na chwałę Pana i dla dobra ludzi. - akcja “Intencje dla misjonarzy” - szczegóły na stronie 22. - akcja “stypendia szkolne” - Sekretariat Misyjny przyznaje uzdolnionej młodzieży z naszych parafii na Ukrainie stypendia, które umożliwiają studiowanie w Polsce. Ofiary na ten cel prosimy przesyłać z zaznaczeniem na przekazie “stypendia szkolne”. - Misyjny Program Pomocy Edukacyjnej “Nadzieja” - szczegóły na www.misjefranciszkanskie.pl/nadzieja. - propagowanie dzieła misyjnego - starajmy się pozyskiwać nowych przyjaciół misji franciszkańskich. Aby otrzymywać regularnie informacje o naszych misjonarzach i ich pracy i włączyć się we wspólnotę modlitwy i pomocy, wystarczy przesłać zgłoszenie wraz ze swoim adresem zamieszkania na adres Sekretariatu Misyjnego. LAFIA franciszkański kwartalnik misyjny Wydawca: Sekretariat Misyjny Prowincji Matki Bożej Anielskiej Zakonu Braci Mniejszych w Polsce Redaguje Zespół. Redaktor naczelny: o. Mariusz Uniżycki OFM. Opracowanie graficzne: ITURIEL. Stali współpracownicy: o. Nikodem Gdyk OFM, o. Pacyfik Iwaszko OFM, o. Bonifacy Kotrys OFM, o. Piotr Rzucidło OFM, o. Jerzy Kulpa OFM, o. Bartosz Rybienik OFM, br. Joachim Szumiec OFM, br. Tobiasz Szczepaniak OFM. Korekta: br. Serafin Broniowski OFM, br. Piotr Kubasiak OFM Dział prenumeraty: Łukasz Dąbroś. Redakcja zastrzega sobie prawo skracania i adiustacji tekstów oraz zmiany ich tytułów. Materiałów nie zamówionych redakcja nie zwraca. ISSN 1689-9458 Nakład 10 000 egz. WARUNKI PRENUMERATY: aby otrzymywać kwartalnik drogą pocztową, wystarczy wpłacić dowolną ofiarę na konto bankowe Sekretariatu Misyjnego z adnotacją “prenumerata”. SEKRETARIAT MISYJNY - OO. FRANCISZKANIE, UL. OJCOWSKA 1, 31-344 KRAKÓW TEL./FAX 0.12.626.46.16; TEL. KOM. 0.792.01.08.71, E-MAIL: [email protected] konto bankowe Sekretariatu Misyjnego: 04 1020 2892 0000 5102 0016 8435 zapraszamy na stronę: www.misjefranciszkanskie.pl