prof. dr hab. Edward Nęcka Wprowadzenie do
Transkrypt
prof. dr hab. Edward Nęcka Wprowadzenie do
prof. dr hab. Edward Nęcka Wprowadzenie do psychologii Cel kursu: Celem kursu jest zaznajomienie studentów I roku z podstawowymi pojęciami, metodami i teoriami psychologii jako nauki i dyscypliny akademickiej. Studenci poznają najważniejsze koncepcje teoretyczne i niektóre badania empiryczne ilustrujące owe teorie. Poznają „z lotu ptaka” całą psychologię, a więc problematykę poznawczą, emocjonalnomotywacyjną, osobowości, różnic indywidualnych, społeczną i związaną z zastosowaniem psychologii w praktyce. Podstawową ideą kursu nie jest jednak przekazanie szczegółowej wiedzy, lecz ukazanie specyfiki myślenia psychologicznego. Student jest wprowadzany do psychologii poznając, w jaki sposób psycholog podejmuje różne problemy, jak je definiuje i w jaki sposób próbuje dochodzić do uprawnionych wniosków. Szczególną rolą tego kursu jest ukazanie, czym różni się psychologia jako nauka od innych źródeł wiedzy o zachowaniu i psychice, i pod jakim względem przewyższa te alternatywne źródła, a pod jakim względem im ustępuje. Tematy zajęć: 1. Psychologia jako nauka Istota i charakter poznania naukowego. Poznanie naukowe a poznanie naiwne. Czym jest psychologia? O czym jest psychologia? Psychologia jako nauka o duszy, o psychice, czy o zachowaniu? Podstawowe kierunki myśli psychologicznej. 2. Spostrzeganie Elementarne wrażenia zmysłowe i ich odbiór. Absolutne i różnicowe progi percepcji bodźca. Oddolne i odgórne ujęcie spostrzegania. Złudzenia percepcji i stałość spostrzegania. Różnice kulturowe w spostrzeganiu. Rozpoznawanie wzorców. 3. Uwaga i świadomość Uwaga jako mechanizm selekcji bodźców. Model Broadbenta i jego nieadekwatność. Badania Treisman. Uwaga jako mechanizm kontroli czynności. Zaburzenia uwagi i ich konsekwencje. Istota i funkcje świadomości. Rodzaje świadomości. 4. Uczenie się Uczenie się jako podstawowy mechanizm modyfikacji zachowania. Warunkowanie klasyczne i instrumentalne. Warunkowanie u ludzi. Uczenie poznawcze i społeczne. Uczenie a nabywanie wiedzy. Podstawowe teorie uczenia się. 5. Pamięć Rodzaje pamięci. Pamięć robocza: struktura, funkcje, ograniczenia. Organizacja i funkcje pamięci semantycznej. Pamięć epizodyczna i autobiograficzna. Metody badania pamięci. Zapominanie i jego przyczyny. Techniki mnemoniczne i wspomaganie pamięci. 6. Myślenie Ogólna charakterystyka procesu myślenia. Rodzaje i funkcje myślenia. Rozwiązywanie problemów. Przeszkody w rozwiązywaniu problemów. Sztywność myślenia i sposoby przezwyciężania jej. Myślenie twórcze. 7. Motywacja Funkcje procesu motywacyjnego. Potrzeby człowieka. Klasyfikacja potrzeb. Głód, łaknienie i zaburzenia łaknienia. Głód specyficzny i głód sztuczny. Problem uzależnień. Potrzeba osiągnięć. Potrzeby społeczne. 8. Emocje i stres Klasyfikacja emocji. Fizjologiczne i psychologiczne aspekty emocji. Klasyczne teorie emocji. Dwuczynnikowa teoria emocji. Stres psychologiczny: przyczyny, dynamika, następstwa. Zmaganie się ze stresem. Agresja i agresywność. 9. Różnice indywidualne, temperament i osobowość Różnice indywidualne jako przedmiot badania? Pojęcie temperamentu. Zapotrzebowanie na stymulację jako podłoże temperamentu. Teorie temperamentu. Model osobowości H. Eysencka. Konkurencyjny model Wielkiej Piątki. Psychodynamiczne koncepcje osobowości. Poznawcze koncepcje osobowości. 10. Inteligencja Pojęcie inteligencji i zdolności intelektualnych. Iloraz inteligencji i sposoby jego wyznaczania. Koncepcje czynnikowe (Spearman, Thurstone, Guilford). Koncepcje poznawcze (Sternberg). Biologiczne podłoże inteligencji. Spór o genetyczne podłoże inteligencji. 11. Język i komunikowanie się Proces nabywania języka. Teorie wyjaśniające nabywanie języka. Poziomy funkcjonowania języka. Sposoby opisu języka: perspektywa syntaktyczna, semantyczna i pragmatyczna. 2 12. Rozwój psychiczny człowieka Ogólna definicja zmiany rozwojowej. Zmiana rozwojowa a zmiana pokoleniowa. Rozwój w biegu życia ludzkiego. Problem ciągłości procesów rozwojowych. Rozwój poznawczy, emocjonalny, społeczny i moralny. 13. Jednostka wobec społeczności Ogólna charakterystyka psychologii społecznej. Postawy. Nacisk i konformizm. Role społeczne. Poznanie społeczne. Spostrzeganie innych ludzi. Schematy w spostrzeganiu ludzi. Zjawisko atrybucji. Dynamika małych grup społecznych. Przywództwo i typy przywództwa. Agresja i przemoc grupowa. Stereotypy i uprzedzenia. 14. Zaburzenia zachowania Podstawowe formy zaburzeń zachowania. Nerwice, psychozy, zaburzenia osobowości. Obniżenie nastroju i depresja. Biologiczne aspekty zaburzeń zachowania. Podstawowe metody terapii zaburzeń. Psychologia a psychiatria. 15. Etyka zawodów psychologicznych Rozważania na temat etyki ogólnej i etyki zawodowej. Etyka badań naukowych. Etyka zastosowań psychologii. Deontologia. Dylematy etyczne w pracy psychologa. Literatura obowiązkowa: Gerrig, R. J., Zimbardo, P. G. (2006 lub później). Psychologia i życie. Wydanie nowe. Warszawa: Wydawnictwo naukowe PWN. Egzamin testowy, 40 pytań, do wyboru jedna poprawna odpowiedź z czterech. Kryterium zadania egzaminu: minimum 20 poprawnych odpowiedzi. Warunek przystąpienia do egzaminu – zaliczenie ćwiczeń. 3