2008 Thermal Sunday Effect in Lublin

Uniwersytet Łódzki
Katedra Meteorologii i Klimatologii
KLIMAT I BIOKLIMAT MIAST
pod redakcją
Kazimierza Kłysika
Joanny Wibig
i Krzysztofa Fortuniaka
Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Łódź 2008
RECENZENT
Maria Stopa-Boryczka
REDAKCJA TECHNICZNA I SKŁAD KOMPUTEROWY
Iwona Gajda-Pijanowska
PROJEKT OKŁADKI
Krzysztof Fortuniak
© by Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2008
Wydrukowano z dostarczonych Wydawnictwu UŁ gotowych materiałów
Wykorzystano ilustracje przekazane przez Autorów w wersji oryginalnej
Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
2008
Wydanie I. Nakład 300 egz.
Drukarnia Uniwersytetu Łódzkiego
90-131 Łódź, ul. Lindleya 8
ISBN 978-83-7525-243-9
6
Spis treści
Andrzej Wyszkowski, Dawid Biernacik – Pokrywa śnieżna w Gdyni w sezonie
zimowym 2005/2006 (Snow cover in Gdynia during the winter season
2005/2006) .....................................................................................................
129
Joanna Uscka-Kowalkowska – Direct solar radiation and its extinction by the
atmosphere in Warsaw in the years 1960–2003 (Bezpośrednie promieniowanie słoneczne i jego ekstynkcja w atmosferze w Warszawie w latach
1960–2003) ....................................................................................................
143
Stanisław Dudek, Renata Kuśmierek, Jacek Żarski – Porównanie warunków
termicznych Bydgoszczy i okolicy (Comparison of thermal conditions in
Bydgoszcz and surroundings) ........................................................................
157
Elwira Żmudzka – Zmiany zachmurzenia w Warszawie w drugiej połowie XX
wieku (Changes of cloudiness in Warsaw in the second half of 20th century)
165
János Unger, Noémi Kántor, Ágnes Gulyás, Tamás Gál – Thermal comfort
investigation of an urban square in summer (Badania komfortu termicznego
na placu miejskim w okresie letnim) .............................................................
179
Michał Marosz – Variability of the air temperature in Gdańsk in comparison
with its variations over the Northern hemisphere (1851–2000). Zmienność
temperatury powietrza w Gdańsku na tle zmienności temperatury powietrza
na półkuli północnej (1851–2000) .................................................................
191
Małgorzata Owczarek – Zmienność warunków termicznych na Pomorzu na
przykładzie fal ciepła i fal chłodu, 1951–2005 (The variability of thermal
conditions on the example of warm waves and cold waves in Pomerania,
1951–2005) ....................................................................................................
199
Marek Nowosad – Próba określenia występowania termicznego „efektu
niedzieli” w Lublinie (The attempt of estimation of occurrence of “the
thermal Sunday Effect” in Lublin) .................................................................
209
Alexander Mahura, Sylvie Leroyer, Alexander Baklanov, Patrice Mestayer,
Ulrik Smith Korsholm, Isabelle Calmet – Temporal and spatial variability
of fluxes in urbanized areas (Czasowa i przestrzenna zmienność strumieni
na terenach zurbanizowanych) .......................................................................
219
Krzysztof Fortuniak, Sue Grimmond, Brian Offerle, Włodzimierz Pawlak,
Mariusz Siedlecki – Singularities of turbulent urban heat fluxes in Łódź
(Cechy charakterystyczne turbulencyjnych strumieni ciepła w mieście na
przykładzie Łodzi) .........................................................................................
233
Jolanta Godłowska – Badanie strumienia ciepła jawnego na stacji miejskiej
w Krakowie-Czyżynach (Investigations on sensitive heat flux at CracowCzyżyny urban station) ..................................................................................
243
K. Kłysik, J. Wibig, K. Fortuniak (red.) - Klimat i bioklimat miast
Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Katedra Meteorologii i Klimatologii UŁ
Łódź 2008, s. 209–218
PRÓBA OKREŚLENIA WYSTĘPOWANIA
TERMICZNEGO „EFEKTU NIEDZIELI” W LUBLINIE
THE ATTEMPT OF ESTIMATION OF OCCURRENCE
OF “THE THERMAL SUNDAY EFFECT” IN LUBLIN
Marek Nowosad
Zakład Meteorologii i Klimatologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Al. Kraśnicka 2cd, 20-718 Lublin
e-mail: [email protected]
W pracy przeanalizowano tygodniowy przebieg temperatury powietrza w Lublinie (w Obserwatorium Meteorologicznym UMCS znajdującym się w centrum miasta) w latach 1952–2006.
Stwierdzono występowanie niższej temperatury powietrza w niedzielę i w sobotę niż w robocze
dni tygodnia. Zróżnicowanie to występuje w każdym z trzech terminów obserwacyjnych. Nie jest
ono istotne statystycznie.
WSTĘP
Termiczny efekt niedzieli (the Sunday Effect) bywa traktowany jako jedna
z cech klimatu miasta. Zakłada się, że człowiek w czasie roboczych dni tygodnia emituje do atmosfery więcej zarówno ciepła sztucznego, jak też zanieczyszczeń, niż w dni wolne od pracy. W konsekwencji miejska wyspa ciepła
(Urban Heat Island) może być wydatniej uwypuklana w czasie dni roboczych
(O ’ H a r e 2005, s. 81).
Wyniki badań nad tygodniowym cyklem przebiegu warunków atmosferycznych (opady, zanieczyszczenia powietrza) były publikowane już w 1929 r.
przez Ashworth’a (za C e r v e n y , B a l l i n g 1998 oraz W i l b y , T o m l i n s o n 2000).
Termin „efekt niedzieli” został użyty w latach 70-tych XX wieku przy analizie tygodniowego zróżnicowania zawartości ozonu w niektórych obszarach
zurbanizowanych (G r a e d e l i in. 1977). Charakterystyka dobowego przebiegu stężenia ozonu w Nowym Jorku została przeprowadzona oddzielnie dla
dni roboczych, dla soboty oraz dla niedzieli (B r u n t z i in. 1974), a następnie
porównano tam przebieg tygodniowy stężenia ozonu i innych zanieczyszczeń
powietrza (C l e v e l a n d i in. 1974). Wydaje się, że właśnie badaniom zawartości ozonu w troposferze poświęcono najwięcej uwagi pod kątem tygodniowego cyklu właściwości atmosfery. W 1999 roku powstała w Stanach
[209]
210
M. Nowosad
Zjednoczonych grupa robocza zajmująca się tym zagadnieniem (Weekend
Effect Workgroup). Badania prowadzone w Kalifornii wykazały, że koncentracja ozonu jest większa w weekendy niż w dni robocze. Tłumaczone to jest
mniejszą w tym czasie emisją związków rozkładających ozon. Zagadnienia
„ozonowego efektu weekendowego” są szeroko prezentowane na stronie internetowej ARB (Air Resources Board). Można tam zapoznać się m.in. z szerokim wykazem literatury na ten temat (podstrona Additional Weekend Effect
References) (D o l i s l a g e r 2007). Przykłady opracowań (dostępnych
w Internecie) na temat tygodniowego rytmu zanieczyszczeń atmosfery to prace
dotyczące Kairu (F r o n t a s y e v a , R a m a d a n 2004), Atlanty (T a n e n b a u m 2006) czy obszarów zurbanizowanych w Indiach (D e b a j e ,
K a k a d u 2006). W czasopiśmie Atmospheric Environment przedstawiono
wyniki badań tygodniowego przebiegu stężenia ozonu w Szwajcarii (B r ö n n i m a n n , N e u 1997), w 5 dużych miastach we Francji (P o n t , F o n t a n 2001), w Wielkiej Brytanii (J e n k i n i in. 2002), w USA w stanach
Kalifornia (M a r r , H a r l e y 2002; Q i n i in. 2004) i Arizona (w Tucson
(D i e m 2000) i w Maricopa County (A t k i n s o n - P a l o m b o i in.
2006). Rytm tygodniowy opadów atmosferycznych analizowali m.in. D e L i s i i in. (2001). C e r v e n y i C o a k l e y (2002) rozważali hipotezę, czy
tygodniowy rytm zawartości CO2 w obserwatorium w Mauna Loa w czasie
ostatniego ćwierćwiecza (przed wydaniem cytowanej publikacji) nie jest wynikiem lokalnej emisji antropogenicznej.
Zagadnienia tygodniowego rytmu temperatury powietrza nie doczekały się
aż tylu publikacji, co zagadnienia tygodniowego rytmu stężenia wybranych
zanieczyszczeń powietrza. Zauważono np., że maksymalna temperatura powietrza w Melbourne w okresie zimowym pokazywała systematyczny spadek od
poniedziałku do soboty (S i m m o n d s , K a v a l 1986). Dalsze badania
tygodniowego rytmu temperatur ekstremalnych w tym mieście wykazały, że
w dni robocze występują wyższe temperatury niż w weekendy (S i m m o n d s , K e a y 1997). F u j i b e (1987) zauważył, że temperatura w centrum Tokio jest niższa w weekendy o około 0,2° w dzień i o około 0,1° nocą
niż w dni robocze. Badacz ten rozpatrywał rytm dobowy temperatury powietrza w 212 miastach w Japonii zwracając uwagę na liczbę ludności w tych miastach (F u j i b e 1988a), a także odległość od centrum miasta, w którym zaznacza się jeszcze w czasie dnia niedzielne obniżenie temperatury the cool
island (F u j i b e 1988b).
Analizowano obrazy satelitarne z 726 tygodni (z lat 1979–1992) pod kątem
tygodniowego przebiegu anomalii termicznych. Zauważono wyższe temperatury w dni robocze niż w weekendy. Zależności te określono z istotnością statystyczną 5 oraz 10% (w zależności od zastosowanego testu) dla półkuli północnej. Natomiast zróżnicowanie tygodniowego przebiegu temperatury powietrza
Próba określenia występowania termicznego „efektu niedzieli” ...
211
na półkuli południowej nie było statystycznie istotne na jakimkolwiek akceptowalnym poziomie (G o r d o n 1994).
W końcu XX wieku przedstawiono hipotezę, że termiczny wpływ oddziaływania zanieczyszczeń na sztormy w północno-zachodniej części Atlantyku
może kierować tygodniowymi cyklami klimatycznymi w tym obszarze (C e r v e n y , B a l l i n g 1998).
D e F o r s t e r i S o l o m o n (2003) analizowali tygodniowy cykl dobowej amplitudy temperatury powietrza w wielu stacjach położonych w Stanach Zjednoczonych, Meksyku, Japonii i Chinach. Uznali, że w szeregu z nich
występuje znaczący (significant) efekt weekendu. Jednak były stacje (szczególnie na amerykańskim Środkowym Zachodzie), gdzie amplituda dobowa
powietrza w weekend była mniejsza niż w środku tygodnia.
T e s o u r o i in. (2005) analizowali tygodniowy cykl przebiegu temperatury powietrza w okresie 1958–2001 na podstawie wyników reanalizy NCAR–
NCEP dla obszaru od 90°E do 90°W i od 10,5°N do 88,5°N. Dla większości
tego obszaru minimum tego cyklu przypadło w weekend, natomiast wystąpienie minimum w środku tygodnia dotyczyło obszarów pokrytych lodem bądź
śniegiem.
W tygodniowym przebiegu temperatury powietrza w okresie zimowym
w Wielkiej Brytanii (1961–1990) zauważono natomiast maksimum w weekend
i minimum w środku tygodnia (W i l b y , T o m l i s o n 2000). C o a k l e y
(2000), analizując codzienne wartości maksymalnej temperatury powietrza na
lotnisku w San Francisco zauważył, że najcieplejszy dzień tygodnia występuje
z większym prawdopodobieństwem w niedzielę lub w sobotę, niż w środku
tygodnia.
CEL PRACY, MATERIAŁ I METODA
Celem niniejszego opracowania jest określenie zróżnicowania tygodniowego przebiegu temperatury powietrza w centrum Lublina.
W pracy wykorzystane zostały wyniki terminowych pomiarów temperatury
powietrza w Obserwatorium Meteorologicznym UMCS w Lublinie położonym
na skwerze w centrum miasta (fot. 1). Pomiary w Obserwatorium UMCS wykonywane są od października 1951 roku, prawie przez cały okres w godzinach
7, 13 i 21 wg średniego słonecznego czasu lokalnego (5.30, 11.30 i 19.30
UTC). W 1971 roku obserwacje wieczorne wykonywano „podwójnie” –
o 17.30 i o 19.30 UTC, natomiast tylko w 1972 roku nie wykonywano obserwacji o godz. o 19.30 UTC (temperaturę z tej godziny obliczano z wykorzystaniem termogramów).
212
M. Nowosad
Fot. 1. Ogródek meteorologiczny w Obserwatorium UMCS na Placu Litewskim w Lublinie
(fot. Marek Nowosad 1996)
Fot. 1. The meteorological site of the Maria Curie Skłodowska University
Meteorological Observatory on Litewski Square in Lublin
Średnią temperaturę powietrza (1952–2006) określono dla poszczególnych
dni tygodnia. Dotyczy to zarówno wartości średniej dobowej, jak też poszczególnych terminów obserwacyjnych. Poszukiwano też tygodniowego rytmu
temperatury powietrza w poszczególnych porach roku.
Ponadto obliczenia średniej temperatury powietrza w poszczególnych
dniach tygodnia wykonane zostały, obok całego analizowanego okresu 1952–
2006, dla trzech podokresów:
1952–1972 (kiedy w Polsce obowiązywał sześciodniowy tydzień pracy)
1973–2000 (był to czas stopniowego wprowadzania wolnych sobót)
2001–2006 (pięciodniowy tydzień pracy w Polsce obowiązuje od 1 maja 2001
roku).
WYNIKI
Średnia temperatura powietrza w Lublinie (1952–2006) wynosi 8,23°C.
Średnia ta dla dni roboczych3 jest nieco większa (8,25°C). Najmniejsze wartości osiąga natomiast dla niedzieli (8,17°C) oraz soboty (8,18°C) (rys. 1). Do
określenia istotności statystycznej dwóch średnich (średniej temperatury dni
roboczych i średniej temperatury weekendu) zastosowano metodę opisaną
m. in. przez S o b c z y k a (1982, s. 113–115). Jako hipotezę zerową H0 przy3
Przy opisie wyników terminem dni robocze nazywane są dni od poniedziałku do piątku włącznie, mimo, że przez znaczną część analizowanego okresu dniem roboczym była też sobota.
Próba określenia występowania termicznego „efektu niedzieli” ...
213
jęto, że średnia temperatura w dni robocze jest równa średniej temperaturze
w weekend. Jako hipotezę alternatywną H1 przyjęto, że wymienione średnie
temperatury różnią się. Aby odrzucić hipotezę zerową na poziomie istotności
α = 0,05 wartość bezwzględna zalecanej przez Sobczyka statystyki u4 powinna
być większa od 1,96, zaś na poziomie istotności α = 0,10 – większa od 1,64.
Obliczona statystyka u wyniosła tylko 0,52, co nie upoważnia do odrzucenia
hipotezy (nawet na poziomie istotności α = 0,10), że analizowane dwie średnie
są równe.
(°C)
8,3
8,2
8,1
8,0
poniedziałek
Monday
wtorek
Tuesday
środa
Wednesday
czwartek
Thursday
piątek
Friday
sobota
Saturday
niedziela
Sunday
Rys. 1. Średnia temperatura powietrza w Lublinie (1952–2006)
w kolejnych dniach tygodnia
Fig. 1. The mean air temperature in Lublin (1952–2006) during the weekdays
Obliczono także oddzielnie średnie dla poszczególnych terminów obserwacyjnych (tab. 1). Najniższa wartość średniej temperatury powietrza w czasie
obserwacji porannej wystąpiła dla soboty (6,06°C) oraz niedzieli (6,10°C), gdy
w dni robocze notowano średnio 6,16°C. W czasie obserwacji południowej
najniższą średnią temperaturą cechowała się niedziela (10,71°C), środa i sobota
(po 10,75°C). Średnia dla poniedziałku, wtorku, czwartku i piątku wyniosła
10,84°C. W czasie obserwacji wieczornej najniższa średnia temperatura charakteryzowała niedzielę (7,94°C), sobotę (7,95°C) i środę (7,96°C), zaś dla
czwartku, poniedziałku i czwartku przekraczała 8,00°C.
4
Statystyka u jest ilorazem różnicy analizowanych dwóch średnich przez wyrażenie
σ 12
n1
+
σ 22
n2
, gdzie
σ
oznacza odchylenie standardowe, zaś
n
liczebność zbioru (próby).
214
M. Nowosad
Analizowano istotność statystyczną różnicy średniej temperatury dni roboczych i średniej temperatury weekendu. Wartości statystyki u wyniosły 0,56
dla porannego terminu obserwacyjnego, 0,57 dla południowego i 0,46 dla wieczornego. Nie upoważnia to do odrzucenia hipotezy zerowej H0 (nawet na poziomie 10%, bo u <1,64), że średnie są równe.
Tabela 1
Średnia temperatura powietrza w Lublinie (1952–2006)
w czasie poszczególnych terminów obserwacyjnych w kolejnych dniach tygodnia
The mean air temperature in Lublin (1952–2006)
in the observation terms during the weekdays
Poniedziałek / Monday
Wtorek / Tuesday
Środa / Wednesday
Czwartek / Thursday
Piątek / Friday
Sobota / Saturday
Niedziela / Sunday
Termin obserwacyjny / Observation term
Poranny
Południowy
Wieczorny
Morning
Noon
Evening
6,13
10,81
8,04
6,22
10,86
8,02
6,18
10,75
7,96
6,11
10,85
8,04
6,13
10,83
7,98
6,06
10,75
7,95
6,10
10,71
7,94
Trudne do wytłumaczenia wydają się stosunkowo niskie średnie wartości
temperatury w środę w czasie terminów południowego i wieczornego. Ma to
odbicie w wartościach średnich dobowych, gdzie średnia temperatura środy
(8,21°C), choć wyższa od średnich zarówno soboty, jak i niedzieli, jest wartością najniższą dla dni od poniedziałku do piątku (rys. 1). Tym bardziej, że
z badań G o r d o n a (1994) wynika, iż w latach 1979–1992 temperatura na
półkuli północnej osiągnęła najwyższą wartość średnią właśnie dla środy.
Analizując przebieg tygodniowy średniej dobowej temperatury powietrza
w poszczególnych porach roku, zauważono, że wystąpienie najniższej średniej
temperatury w czasie dni weekendowych (sobota, niedziela) ma miejsce jedynie wiosną (tab. 2). W czasie tej pory roku średnia temperatura dni roboczych
wyniosła 8,21°C, zaś weekendu 7,89°C. Choć różnica tych średnich nie jest
istotna statystycznie, to jednak wartość statystyki u = 1,54 jest bliższa wartości
krytycznej 1,64, niż przy wcześniejszych analizach prowadzonych dla całego
roku.
215
Próba określenia występowania termicznego „efektu niedzieli” ...
Tabela 2
Średnia temperatura powietrza w Lublinie (1952–2006)
w czasie poszczególnych pór roku w kolejnych dniach tygodnia
The mean air temperature in Lublin (1952–2006) in the seasons during the weekdays
Wiosna
Lato
Jesień
Zima
Spring MAM Summer JJA Autumn SON Winter DJF
Poniedziałek / Monday
8,15
18,12
8,47
–1,94
Wtorek / Tuesday
8,28
18,08
8,48
–1,92
Środa / Wednesday
8,27
17,99
8,38
–1,99
Czwartek / Thursday
8,27
18,16
8,39
–1,97
Piątek / Friday
8,09
18,21
8,39
–1,95
Sobota / Saturday
7,92
18,14
8,41
–1,95
Niedziela / Sunday
7,86
18,10
8,39
–1,86
Tabela 3
Średnia temperatura powietrza w Lublinie (1952–2006)
w czasie wybranych wieloleci w kolejnych dniach tygodnia
The mean air temperature in Lublin (1952–2006)
in some periods during the weekdays
Poniedziałek / Monday
Wtorek / Tuesday
Środa / Wednesday
Czwartek / Thursday
Piątek / Friday
Sobota / Saturday
Niedziela / Sunday
1952–1972
7,90
7,84
7,81
7,89
7,83
7,83
7,89
1973–2000
8,35
8,39
8,34
8,37
8,36
8,28
8,21
2001–2006
9,06
9,31
9,02
9,02
9,00
8,91
8,99
W analizie okresu 21 lat (1952–1972), gdy funkcjonował 6-dniowy tydzień
pracy, nie daje się zauważyć występowania w Lublinie termicznego efektu
niedzieli (tab. 3). Średnia temperatura powietrza w niedzielę była w tym czasie
jedną z wyższych w tygodniu (podobną wielkość obliczono dla czwartku, nieco
wyższą dla poniedziałku, zaś w pozostałych dniach tygodnia notowano niższe
wartości). Natomiast zarówno w czasie stopniowego wprowadzania wolnych
sobót (lata 1973–2000), jak i w pierwszych latach XXI wieku, termiczny efekt
weekendu jest widoczny (tab. 3). Różnice średnich nie są tu jednak istotne
statystycznie. Statystyka u dla różnic między średnią temperaturą powietrza dni
roboczych i średnią temperaturą weekendu wyniosła 0,61 dla wielolecia 1973–
2000 oraz 0,30 dla wielolecia 2001–2006. Obliczono też wartości u dla różnicy
216
M. Nowosad
średniej temperatury wtorku i niedzieli (0,56 dla wielolecia 1973–2000) oraz
różnicy średniej temperatury wtorku i soboty (0,55 dla wielolecia 2001–2006).
Są one znacznie niższe od wartości krytycznej 1,64 (dla poziomu istotności
α = 0,10).
WNIOSKI
Wielkość efektu termicznego niedzieli w Lublinie jest niewielka – zaznacza się dopiero przy analizie średniej temperatury z dokładnością do setnych
części stopnia. Różnice średnich nie są istotne statystycznie, nawet na poziomie
α = 0,10. Z drugiej strony, obliczając tygodniowy przebieg średniej temperatury powietrza oddzielnie dla każdego z trzech terminów obserwacyjnych, najniższe wartości otrzymano każdorazowo w niedzielę bądź w sobotę.
Przy analizie dotyczącej pór roku, efekt ten zaznacza się jedynie wiosną.
Choć i wtedy nie jest on istotny statystycznie, to wykorzystywana w analizach
statystyka u właśnie w tym przypadku najmniej różni się od wartości krytycznej.
Efekt termiczny niedzieli nie zaznacza się w tygodniowym przebiegu średniej temperatury powietrza z lat 1952–1972 (kiedy funkcjonował w Polsce
6-dniowy tydzień pracy). Widoczny jest natomiast w wieloleciach 1973–2000
i 2001–2006.
LITERATURA
A t k i n s o n - P a l o m b o C. M., M i l l e r J. A. B a l l i n g Jr. R. C., 2006, Quantifying the ozone “weekend effect” at various locations in Phoenix, Arizona. Atmospheric
Environment, 40, s. 7644–7658.
B r ö n n i m a n n S., N e u U., 1997, Weekend-weekday differences of near-surface ozone
concentrations in Switzerland for different meteorological conditions. Atmospheric
Environment, 31, s. 1127–1135.
B r u n t z S. M., C l e v e l a n d W. S., G r a e d e l T. E., K l e i n e r B., W a r n e r J.
L., 1974, Ozone Concentrations in New Jersey and New York: Statistical Association with
Related Variables. Science, 186, s. 257–259.
C e r v e n y R. S., B a l l i n g Jr R. C., 1998, Weekly cycles of air pollutants, precipitation
and tropical cyclones in the coastal NW Atlantic region. Nature, 394 (6), s. 561–563.
C e r v e n y R. S., C o a k l e y K. J., 2002, A weekly cycle in atmospheric carbon dioxide.
Geophysical Review Letters, 29, No. 2, 1028, doi:10.1029/2001GL013952.
C l e v e l a n d W. S., G r a e d e l T. E., K l e i n e r B., W a r n e r J. L., 1974, Sunday
and Workday Variations in Photochemical Air Pollutants in New Jersey and New York.
Science, 186, s. 1037–1038.
C o a k l e y K. J., 2000, The Warmest Day of Any Week Tends to Occur on the First or Last
Day of That Week. Bulletin of the American Meteorological Society, 81, s. 273–283.
D e b a j e S. B., K a k a d e A. D., 2006, Weekend Ozone Effect over Rural and Urban Site
in India. Aerosol and Air Quality Research, 6, 3, s. 322–333,
http://aaqr.org/Volume6_No3_September2006/8_cjt06059_322–333.pdf
Próba określenia występowania termicznego „efektu niedzieli” ...
217
D e F. F o r s t e r P. M., S o l o m o n S., 2003, Observations of a “weekend effect” in
diurnal temperature range. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United
States of America, 100 (20), s. 11225–11230.
D e L i s i M., C o p e A. M., F r a n k l i n J. K., 2001, Weekly Precipitation Cycles along
the Northeast Corridor? Weather and Forecasting, 16, s. 343–353.
D i e m J. E., 2000, Comparisons of weekday-weekend ozone: importance of biogenic volatile
organic compound emissions in the semi-arid southwest USA. Atmospheric Environment,
34, s. 3445–3451.
D o l i s l a g e r L., 2007, The Ozone Weekend Effect in California. California Air Resources
Board, Research Division, Sacramento,
http://www.arb.ca.gov/aqd/weekendeffect/weekendeffect.htm
F r o n t a s y e v e M. V., R a m a d a n A. B., 2004, Weekly cycles of element pollutants in
air of the Greater Cairo Area (Egypt) studied by neutron activation analysis. Environmental
Physics Conference, Book of abstracts,
http://www.geocities.com/Athens/Library/7348/EPC_04prog.doc
F u j i b e F., 1987, Weekday-weekend Differences of Urban Climates Part 1: Temporal Variation of Air Temperature and Other Meteorological Parameters in the Central Part of Tokyo.
Journal of the Meteorological Society of Japan, 65, 6, s. 23–729.
F u j i b e F., 1988a, Weekday-weekend Differences of Urban Climates Part 2: Detection of
Temperature Differ ences for Medium- and Small-sized Sities. Journal of the Meteorological Society of Japan, 66, s. 373–376.
F u j i b e F., 1988b, Weekday-weekend Differences of Urban Climates Part 3: Temperature
and Wind Fields around Tokyo and Osaka. Journal of the Meteorological Society of Japan,
66, s. 377–385.
G o r d o n A. H., 1994, Weekdays warmer than weekends? Nature, 367, s. 325–326.
G r a e d e l T. E., F a r r o w L. A., W e b e r T. A., 1977, Photochemistry of the “Sunday
Effect”. Environmental Science and Technology, 11 (7), s. 690–694.
J e n k i n M. E., D a v i e s T, J., S t e d m a n J. R., 2002, The origin and day-of-week
dependence of photochemical ozone episodes in the UK. Atmospheric Environment, 36,
s. 999–1012.
M a r r L. C., H a r l e y R. A., 2002, Spectral analysis of weekday-weekend differences in
ambient ozone, nitrogen oxide, and non-methane hydrocarbon time series in California.
Atmospheric Environment, 36, s. 2327–2335.
O ’ H a r e G., S w e e n e y J., W i l b y R., 2005, Weather, Climate and Climate Change.
Human Perspectives. Pearson, Prentice Hall, 403 s.
P o n t V., F o n t a n J., 2001, Comparison between weekend and weekday ozone concentration in large cities in France. Atmospheric Environment, 35, s. 1527–1535.
Q i n Y., T o n n e s e n G. S., W a n g Z., 2004, Weekend/weekday differences of ozone,
NOx, Co, VOCs, PM10 and the light scatter during ozone season in southern California.
Atmospheric Environment, 38, s. 3069–3087.
S i m m o n d s I., K a v a l J., 1986, Day-of-the week variation of rainfall and maximum
temperature in Melbourne, Australia. Archives for Meteorology, Geophysics, and Bioclimatology, Series B, Vol. 36, s. 317–330.
S i m m o n d s I., K e a y K., 1997, Weekly cycle of meteorological variations in Melbourne
and the role of pollution and anthropogenic heat release. Atmospheric Environment, 31,
s. 1589–1603.
S o b c z y k M., 1982, Elementy statystyki i demografii. Państwowe Wyd. Ekonomiczne,
Warszawa, 266 s.
T a n e n b a u m S., 2006, Weekday/weekend differences in ambient air pollutant concentrations in Atlanta and the Southeastern United States. Journal of the Air & Waste Management Association,
218
M. Nowosad
http://www.allbusiness.com/administrative-support/waste-services-other/880164-1.html
T e s o u r o M., d e l a T o r r e L., N i e t o R., G i m e n o L., 2005, Weekly cycle in
NCAR–NCEP reanalysis surface temperature data. Atmósfere, 18 (4), s. 205–209.
W i l b y R. L., T o m l i n s o n O. J., 2000, The ‘Sunday Effect’ and weekly cycles of winter
weather in the UK. Weather, 55, s. 214–222.
SUMMARY
The results of three times daily measurements of air temperature in Lublin were analysed.
The Meteorological Observatory of Maria Curie Skłodowska University is located on the center
of the town. The analyzed data cover the period 1952–2006. The mean air temperature is equal to
8.23°C, while the mean temperature of Sunday and Saturday are smaller (8.17° and 8.18°C). The
weekday temperature (8.25°C) is higher than weekend one (fig. 1). The weekend effect is visible
in every of three observation terms (tab. 1). The analysis of the four seasons shows the weekend
effect took place only during the spring.
The three periods of 1952–1972, 1973–2000 and 2001–2006 have been analysed too. The
week have been consisted of six work-days in Poland before 1973. One can named the period of
1973–2000 like years-of-transformation. The five-workday-week has been valid since 2001. The
Sunday effect wasn’t visible in the period of 1952–1972. On the other hand the weekend effect
has been readable during the periods of 1973–2000 and 2001–2006.
All described the temperature differences are not significant. The weekend effect during the
spring is almost significant on the level α = 0.10.