pobierz - Helion Edukacja
Transkrypt
pobierz - Helion Edukacja
Program nauczania przeznaczony dla III etapu edukacyjnego. Program nauczania dostosowany do nowej podstawy programowej (zgodnie z Rozporzdzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r.) zosta pozytywnie zaopiniowany przez mgr. in. Wodzimierza Kruszwickiego. Wszelkie prawa zastrzeone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie caoci lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metod kserograficzn, fotograficzn, a take kopiowanie ksiki na noniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji. Wszystkie znaki wystpujce w tekcie s zastrzeonymi znakami firmowymi bd towarowymi ich wacicieli. Autor oraz Wydawnictwo HELION dooyli wszelkich stara, by zawarte w tej ksice informacje byy kompletne i rzetelne. Nie bior jednak adnej odpowiedzialnoci ani za ich wykorzystanie, ani za zwizane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponosz równie adnej odpowiedzialnoci za ewentualne szkody wynike z wykorzystania informacji zawartych w ksice. Redaktorzy prowadzcy: Joanna Zarba, Joanna Stopiska Projekt okadki: Maciej Pasek Ilustracja na okadce podrcznika: Agnieszka Lodziska Wydawnictwo HELION ul. Kociuszki 1c, 44-100 GLIWICE tel. 32 231 22 19, 32 230 98 63 e-mail: [email protected] WWW: http://helion.pl (ksigarnia internetowa, katalog ksiek) Drogi Czytelniku! Jeeli chcesz oceni t ksik, zajrzyj pod adres http://helion.pl/user/opinie?prongm Moesz tam wpisa swoje uwagi, spostrzeenia, recenzj. ISBN: 978-83-246-1859-0 Copyright © Helion 2010 Printed in Poland. Spis treci 1. Wprowadzenie 5 2. Informatyka w szkole 6 3. Podstawa programowa ksztacenia ogólnego — informatyka 8 4. Charakterystyka programu nauczania dla gimnazjum „Informatyka Europejczyka” 12 5. Cele edukacyjne programu 17 6. Zagadnienia tematyczne 18 7. Treci nauczania, szczegóowe cele ksztacenia, planowane cele i kontrola ich osignicia 18 8. Materia nauczania 47 9. Metody i zasady nauczania informatyki — propozycje 58 10. Jak sprawdza i ocenia osignicia uczniów — propozycje 61 4 PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM 1. Wprowadzenie Wprowadzenie Proces nauczania bdzie mona uzna za w peni zrealizowany, jeli zostan spenione pewne przesanki, wskazujce na to, e osignito cele zakadane na pocztku procesu dydaktycznego jako caoci. Waciwe przygotowanie nauczycieli, dobrze wyposaony warsztat pracy, konsekwentne wypenianie zada stawianych dzisiejszej szkole wspomagaj proces dydaktyczno-wychowawczy i umoliwiaj wszechstronny rozwój modego czowieka. Treci programowe powinny by przekazywane nie tylko w sposób werbalny w formie typowego wykadu. Ksztacenie wspomagane obrazem, dwikiem, muzyk, animacj umoliwia peniejsze zrozumienie treci oraz wykorzystanie ich w celach poznawczych i wychowawczych. Tym bardziej, e warsztatowy charakter przedmiotu predysponuje wanie niewerbalne metody nauki. Zadaniem interaktywnego uczestnictwa w nauczaniu jest wskazywanie drogi do odnalezienia rozwizania, a nie podanie gotowego przepisu. Dzisiejszy system edukacji powinien uwzgldnia take zapotrzebowanie rynku pracy na nowe specjalnoci i tak kierowa procesem dydaktyczno-wychowawczym, aby w peni przygotowa do tego mode pokolenie. Jednym z najwaniejszych zada szkoy na III etapie edukacyjnym jest kontynuowanie ksztacenia umiejtnoci zdobytych wczeniej. Niezbdne jest wic pene wspódziaanie na wszystkich poziomach edukacji ucznia, by proces jego ksztacenia mia charakter cigy, a wiedza i umiejtnoci zdobyte na etapie wczeniejszym byy wykorzystywane i rozwijane na poziomach wyszych. W wietle nowej podstawy programowej bardzo wane jest ksztatowanie u uczniów postaw warunkujcych sprawne i odpowiedzialne funkcjonowanie we wspóczesnym wiecie. Jednym z naczelnych zada stojcych przed nauczycielem winno by wypracowanie u podopiecznych umiejtnoci wykorzystania zdobytych w szkole wiadomoci podczas wykonywania zada yciowych i rozwizywania problemów napotkanych poza szko. Kolejnym wanym zadaniem szkoy na III etapie edukacyjnym jest przygotowanie uczniów do ycia w szeroko rozumianym spoeczestwie informacyjnym. Nauczyciele winni stwarza uczniom warunki do nabywania umiejtnoci wyszukiwania, porzdkowania 6 PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM i wykorzystywania informacji pochodzcych z rónych róde, z zastosowaniem technik informacyjno-komunikacyjnych na zajciach rónych przedmiotów. Nauczyciele wszystkich przedmiotów powinni odwoywa si do zasobów biblioteki szkolnej i wspópracowa z nauczycielami bibliotekarzami w celu wszechstronnego przygotowania uczniów do samoksztacenia i wiadomego wyszukiwania, selekcjonowania i wykorzystywania informacji. Poniewa rodki spoecznego przekazu odgrywaj coraz wiksz rol w codziennym yciu, powinnimy powici duo uwagi edukacji medialnej, czyli przygotowaniu uczniów do waciwego odbioru i wykorzystania wspóczesnych mediów. Wanym celem dziaalnoci szkoy na III etapie edukacyjnym jest skuteczne nauczanie jzyków obcych. Nie bójmy si wic siga na lekcjach do obcojzycznych zasobów internetowych czy niespolszczonych aplikacji posiadajcych graficzny interfejs komunikacji z uytkownikiem. 2. Informatyka w szkole Informatyka w szkole Celem stawianym wspóczesnej edukacji jest przygotowanie do aktywnego i odpowiedzialnego ycia w spoeczestwie informacyjnym. Ucze powinien zdoby wiedz i umiejtnoci umoliwiajce swobodne posugiwanie si komputerem i jego oprogramowaniem. Informatyka jest stosunkowo mod dziedzin nauki. Zajmuje si przede wszystkim przetwarzaniem informacji oraz technologiami i systemami do tego sucymi. Gównym narzdziem informatyki jest komputer. To jednak nie komputer jest podmiotem procesu edukacyjnego, jest on jedynie narzdziem w rkach czowieka. Nie zapominajmy o tym na adnej lekcji. Realizujc zadania szkoy, do których naley stworzenie warunków do osignicia umiejtnoci posugiwania si komputerem, jego oprogramowaniem i technologi informacyjn, naley stale mie na uwadze aktywizowanie uczniów w procesie ksztacenia, wzbudzanie zainteresowania wiedz informatyczn, wskazywanie rónorodnych róde informacji i zapewnianie dostpu do nich, INFORMATYKA W SZKOLE 7 pokazywanie sposobów komunikowania si oraz odkrywanie wasnych uzdolnie i rozwijanie zainteresowa uczniów. Praca z komputerem umoliwia aktywny udzia ucznia w procesie dydaktyczno-wychowawczym i wspomaga poznawanie otaczajcej go rzeczywistoci. Modzie uczy si wyszukiwania, gromadzenia, przechowywania, przetwarzania i analizowania informacji. Nauczyciel powinien ukierunkowywa uczniów i uwiadomi im, e komputer jest narzdziem sucym poznaniu. Szybki rozwój technologii informacyjnej wymusza waciwe przygotowanie nauczycieli oraz stosowanie programów nauczania nadajcych za zmieniajc si rzeczywistoci. Treci powinny by dostosowane do moliwoci uczniów i na tyle atrakcyjne, aby wyzwala zaangaowanie i aktywno. W cigu ostatniego pówiecza dokonaa si prawdziwa rewolucja w zakresie konstrukcji i funkcjonalnoci komputerów, a jednak podwaliny ich architektury, sformuowane i przedstawione po raz pierwszy w 1945 roku przez Johna von Neumanna, przetrway do dzi. Majc na uwadze szybko zmieniajcy si wiat mediów i technologii, pamitajmy, by uczy przede wszystkim uniwersalnych zasad posugiwania si dostpnymi narzdziami. Przed uczniem jeszcze wiele lat nauki, nim stanie si penoprawnym uczestnikiem spoeczestwa i rynku pracy. Przez ten czas zarówno sprzt, jak i oprogramowanie ulegn zapewne ogromnym przeobraeniom. Uniwersalne zasady pozostan. Atrakcyjne dla uczniów zajcia dydaktyczne polegaj na: i wykorzystaniu multimedialnych programów dydaktycznych z zakresu rónych przedmiotów; i opracowywaniu projektów interdyscyplinarnych, takich jak prospekty i prezentacje; i rozwizywaniu problemów z rónych dziedzin z wykorzystaniem komputera i dostpnych narzdzi; i przewidywaniu, kalkulowaniu i planowaniu przedsiwzi, takich jak analiza wyników za pomoc wykresu, obliczanie odsetek bankowych, tworzenie prostych kosztorysów; i rozwijaniu wasnych zainteresowa uczniów, na przykad poprzez tworzenie grafiki, animacji, projektowanie szkolnej lub klasowej strony internetowej czy redagowanie szkolnej gazetki. 8 PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM Nauczyciel informatyki powinien by waciwie przygotowany pod wzgldem merytorycznym i dydaktycznym, zna rodowisko sprztowe oraz dostpne oprogramowanie. Powinien take by otwarty na nowe rozwizania i szeroko czerpa z dorobku ruchu wolnego oprogramowania poprzez korzystanie z oprogramowania open source i zachcanie uczniów do samodzielnego szukania tego oprogramowania i korzystania z niego, tym bardziej e oprogramowanie to dostpne jest zazwyczaj na wiele platform sprztowych, ma charakter konsumencki i antymonopolistyczny. Jeli nauczyciel informatyki jest take administratorem pracowni czy szkolnej sieci, powinien wspópracowa z nauczycielami innych przedmiotów, umoliwiajc im wykorzystanie podczas zaj dydaktycznych multimedialnych programów edukacyjnych. Powinien równie przygotowywa modzie do realizacji zada szkoy przy uyciu nowoczesnych technologii informacyjnych. 3. Podstawa programowa ksztacenia ogólnego — informatyka Podstawaprogramowaksztacenia ogólnego Cele ksztacenia — wymagania ogólne I. Bezpieczne posugiwanie si komputerem i jego oprogramowaniem, wykorzystanie sieci komputerowej, komunikowanie si za pomoc komputera i technologii informacyjno-komunikacyjnych. II. Wyszukiwanie, gromadzenie i przetwarzanie informacji z rónych róde, opracowywanie za pomoc komputera: rysunków, tekstów, danych liczbowych, motywów, animacji, prezentacji multimedialnych. III. Rozwizywanie problemów i podejmowanie decyzji z wykorzystaniem komputera z zastosowaniem podejcia algorytmicznego. IV. Wykorzystanie komputera oraz programów i gier edukacyjnych do poszerzania wiedzy i umiejtnoci z rónych dziedzin oraz do rozwijania zainteresowa. PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTACENIA OGÓLNEGO 9 V. Ocena zagroe i ogranicze, docenianie spoecznych aspektów rozwoju i zastosowa informatyki. Treci nauczania — wymagania szczegóowe 1. Bezpieczne posugiwanie si komputerem i jego oprogramowaniem, korzystanie z sieci komputerowej. Ucze: 1) opisuje moduow budow komputera, jego podstawowe elementy i ich funkcje, jak równie budow i dziaanie urzdze zewntrznych; 2) posuguje si urzdzeniami multimedialnymi, na przykad do nagrywania i odtwarzania obrazu i dwiku; 3) stosuje podstawowe usugi systemu operacyjnego i programów narzdziowych do zarzdzania zasobami (plikami) i instalowania oprogramowania; 4) wyszukuje i uruchamia programy, porzdkuje i archiwizuje dane i programy, stosuje profilaktyk antywirusow; 5) samodzielnie i bezpiecznie pracuje w sieci lokalnej i globalnej; 6) korzysta z pomocy komputerowej oraz z dokumentacji urzdze komputerowych i oprogramowania. 2. Wyszukiwanie i wykorzystywanie (gromadzenie, selekcjonowanie, przetwarzanie) informacji z rónych róde, wspótworzenie zasobów w sieci. Ucze: 1) przedstawia typowe sposoby reprezentowania i przetwarzania informacji przez czowieka i komputer; 2) posugujc si odpowiednimi systemami wyszukiwania, znajduje informacje w internetowych zasobach danych, katalogach, bazach danych; 3) pobiera informacje i dokumenty z rónych róde, w tym internetowych, ocenia pod wzgldem treci i formy ich przydatno do wykorzystania w realizowanych zadaniach i projektach; 4) umieszcza informacje w odpowiednich serwisach internetowych. 10 PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM 3. Komunikowanie si za pomoc komputera i technologii informacyjno-komunikacyjnych. Ucze: 1) zakada konto pocztowe w portalu internetowym i konfiguruje je zgodnie ze swoimi potrzebami; 2) bierze udzia w dyskusjach na forum; 3) komunikuje si za pomoc technologii informacyjno-komunikacyjnych z czonkami grupy wspópracujcej nad projektem; 4) stosuje zasady netykiety w komunikacji w sieci. 4. Opracowywanie za pomoc komputera rysunków, tekstów, danych liczbowych, motywów, animacji, prezentacji multimedialnych. Ucze: 1) przy uyciu edytora grafiki tworzy kompozycje z figur, fragmentów rysunków i zdj, umieszcza napisy na rysunkach, tworzy animacje, przeksztaca formaty plików graficznych; 2) przy uyciu edytora tekstu tworzy kilkunastostronicowe publikacje, z nagówkiem i stopk, przypisami, grafik, tabelami itp., formatuje tekst w kolumnach, opracowuje dokumenty tekstowe o rónym przeznaczeniu; 3) wykorzystuje arkusz kalkulacyjny do rozwizywania zada rachunkowych z programu nauczania gimnazjum (np. z matematyki lub fizyki) i z codziennego ycia (np. planowanie wydatków), posuguje si przy tym adresami bezwzgldnymi, wzgldnymi i mieszanymi; 4) stosuje arkusz kalkulacyjny do gromadzenia danych i przedstawiania ich w postaci graficznej, z wykorzystaniem odpowiednich typów wykresów; 5) tworzy prost baz danych w postaci jednej tabeli i wykonuje na niej podstawowe operacje bazodanowe; 6) tworzy dokumenty zawierajce róne obiekty (np. tekst, grafik, tabele, wykresy itp.) pobrane z rónych programów i róde; 7) tworzy i przedstawia prezentacj z wykorzystaniem rónych elementów multimedialnych, graficznych, tekstowych, filmowych i dwikowych wasnych lub pobranych z innych róde; PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTACENIA OGÓLNEGO 11 8) tworzy prost stron internetow zawierajc: tekst, grafik, elementy aktywne, odsyacze, korzystajc ewentualnie z odpowiedniego edytora stron; wyjania znaczenie podstawowych polece jzyka HTML. 5. Rozwizywanie problemów i podejmowanie decyzji z wykorzystaniem komputera, stosowanie podejcia algorytmicznego. Ucze: 1) wyjania pojcie algorytmu, podaje odpowiednie przykady algorytmów rozwizywania rónych problemów; 2) formuuje cisy opis prostej sytuacji problemowej, analizuje j i przedstawia rozwizanie w postaci algorytmicznej; 3) stosuje arkusz kalkulacyjny do rozwizywania prostych problemów algorytmicznych; 4) opisuje sposób znajdowania wybranego elementu w zbiorze nieuporzdkowanym i uporzdkowanym, opisuje algorytm porzdkowania zbioru elementów; 5) wykonuje wybrane algorytmy za pomoc komputera. 6. Wykorzystywanie komputera oraz programów i gier edukacyjnych do poszerzania wiedzy i umiejtnoci z rónych dziedzin. Ucze: 1) wykorzystuje programy komputerowe, w tym edukacyjne, wspomagajce i wzbogacajce nauk rónych przedmiotów; 2) wykorzystuje programy komputerowe, na przykad arkusz kalkulacyjny, do analizy wyników eksperymentów, programy specjalnego przeznaczenia, programy edukacyjne; 3) posuguje si programami komputerowymi sucymi do tworzenia modeli zjawisk (takich jak zjawiska fizyczne, chemiczne, biologiczne) i ich symulacji, korzysta z internetowych map; 4) przygotowuje za pomoc odpowiednich programów zestawienia danych i sprawozdania na lekcje z rónych przedmiotów. 7. Wykorzystywanie komputera i technologii informacyjno- -komunikacyjnych do rozwijania zainteresowa, opisywanie innych zastosowa informatyki, ocena zagroe i ogranicze, aspekty spoeczne rozwoju i zastosowa informatyki. Ucze: 12 PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM 1) opisuje wybrane zastosowania technologii informacyjno-komunikacyjnej, z uwzgldnieniem swoich zainteresowa, oraz ich wpyw na osobisty rozwój, rynek pracy i rozwój ekonomiczny; 2) opisuje korzyci i niebezpieczestwa wynikajce z rozwoju informatyki i powszechnego dostpu do informacji, wyjania zagroenia zwizane z uzalenieniem si od komputera; 3) wymienia zagadnienia etyczne i prawne zwizane z ochron wasnoci intelektualnej i ochron danych oraz przejawy przestpczoci komputerowej. 4. Charakterystyka programu nauczania dla gimnazjum „Informatyka Europejczyka” Charakterystyka programu nauczania dla gimnazjum Prezentowany program nauczania wraz z podrcznikiem, pyt DVD i poradnikiem metodycznym dla nauczyciela stanowi zestaw edukacyjny pod tym samym tytuem: Informatyka Europejczyka. Zawarte w programie nauczania treci, zgodne z podstaw programow, przygotowuj ucznia do aktywnego i odpowiedzialnego ycia w spoeczestwie informacyjnym. Nauczyciel ma tak ukierunkowa modego czowieka, aby ten umiejtnie porusza si w gszczu informacji, stosowa róne multimedialne róda informacji i narzdzia informatyczne do rozwizywania problemów, dostrzega wartociowe róda i korzysta z nich, jednoczenie unikajc zagroe zwizanych z rozwojem komputeryzacji. Gówne zaoenia programu Program nauczania Informatyka Europejczyka: i realizuje podstaw programow i przygotowuje uczniów do samodzielnego posugiwania si sprztem komputerowym i oprogramowaniem; i umoliwia indywidualne podejcie do ucznia w procesie nauczania; CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU NAUCZANIA DLA GIMNAZJUM 13 i pozwala pozna popularne systemy operacyjne i programy uytkowe rónych typów; i kadzie nacisk na zrozumienie podstawowych zasad korzystania z narzdzi technologii informacyjnej rónego rodzaju; i wskazuje drogi, metody i róda pozyskiwania informacji oraz ich gromadzenia i przetwarzania; i zachca uczniów do samodzielnego poszukiwania rozwiza i i i i i i i i i odniesienia ich do realnych sytuacji yciowych; uczy i zachca do stosowania algorytmicznego rozwizywania problemów; pobudza zainteresowanie uczniów rozwojem wiedzy informatycznej, wyszukiwaniem informacji i dzieleniem ich na treci pozytywne i negatywne oraz umoliwia poszerzenie wiedzy w zakresie wasnych zainteresowa; umoliwia tworzenie projektów; realizuje cieki edukacyjne, które zaznaczono w materiale nauczania (§ 8); uwzgldnia zakres treci nauczania, szczegóowe cele i osignicia ucznia (§ 7); uwzgldnia metody pomiaru dydaktycznego, rónicujc je, oraz okrela dla poszczególnych bloków tematycznych, jakie osignicia nauczyciel poddaje obserwacji i ocenie (§ 7); zawiera uwagi dotyczce realizacji zagadnie tematycznych (§ 7); uwraliwia modych ludzi na konieczno dbania o sprzt komputerowy, jego bezpieczne uytkowanie i respektowanie prawa autorskiego. Program nauczania umoliwia realizacj treci nauczania w cyklu trzyletnim w wymiarze jednej godziny tygodniowo o cznej liczbie 106 godzin lekcyjnych. Jest zgodny z podstaw programow ksztacenia ogólnego oraz z podstaw programow informatyki dla gimnazjum. Treci nauczania maj ukad spiralny i s uoone w okrelonym porzdku. W kadym roku s poszerzane, aktualizowane i uzupeniane. Podczas pierwszego roku nauki zaplanowano opanowanie nastpujcych umiejtnoci: i posugiwanie si typowym zestawem komputerowym, co jest niezbdne do opracowywania kolejnych zagadnie; i edytowanie grafik w podstawowym zakresie w wybranych programach narzdziowych tego typu; 14 PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM i redagowanie i formatowanie tekstów; i korzystanie z arkusza kalkulacyjnego. Ju na pocztkowych zajciach warto stwarza sytuacje, w których uczniowie bd mogli poczu si swobodnie w zetkniciu z by moe nowym dla nich sprztem. Wikszo z nich ju zetkna si z tego typu urzdzeniami, ale dla niektórych moe to by pierwsze kliknicie mysz, wskazanie ikony lub otwarcie programu, pierwsze spotkanie z macintoshem. Na zajciach w wikszoci bd korzysta z platformy systemowej odmiennej od MS Windows, co powoduje konieczno modyfikacji ewentualnie nabytych wczeniej przyzwyczaje, ale jednoczenie pobudza ciekawo i umiejtno syntetycznego mylenia. Wane jest równie wczesne opanowanie umiejtnoci korzystania z internetu. Uczniowie ju po pierwszym roku nauki powinni umie wyszukiwa informacje na stronach internetowych, wykorzystujc róne róda, wprowadzi do komputera i w podstawowy sposób sformatowa tekst, wykona proste obliczenia czy zaprojektowa kompozycj graficzn. Uczniowie w wikszoci przypadków zetknli si ju z systemem typu MS Windows. Na lekcjach w pracowni Macintosh maj moliwo poznania systemu alternatywnego, stanowicego pierwowzór innych systemów z graficznym interfejsem. Dziki elastycznoci systemu Mac OS X maj moliwo poznania elementów pracy w trybie tekstowym, uwiadamiaj sobie znaczenie warstwy graficznej interfejsu i dostrzegaj obecno w ich komputerach Uniksa pod powok przyjaznej grafiki. Praca z macintoshem daje im wyjtkow moliwo porównania i dostrzeenia elementów zbienych, uniwersalnych w konstrukcji rónych systemów operacyjnych. Dodatkowo rodowisko Mac OS wrcz prowokuje do sigania po alternatywne aplikacje z nurtu wolnego oprogramowania i nie tylko. Warto zachci uczniów do zapoznania si take z zaprezentowanym na doczonej do podrcznika pycie systemem operacyjnym Linux. Powinni oni zdawa sobie spraw, e istnieje wiele systemów operacyjnych, których obsuga jest mniej lub bardziej intuicyjna i wygodna. Wikszo z nich posiada graficzny interfejs oparty na tych samych uniwersalnych zasadach pracy z myszk i systemem menu, które w latach 70. opracowaa firma Xerox. Uczniowie powinni by wiadomi, e wybór systemu naley do nich i jest ich prywatn spraw, a szkoa ma za zadanie nauczy ich jedy- CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU NAUCZANIA DLA GIMNAZJUM 15 nie ogólnych zasad posugiwania si wspóczesn technologi informacyjn. Zawarte na pycie opisy i ilustracje z pewnoci pomog uczniom poszerzy wiedz na temat systemów operacyjnych i dostrzec rónice pomidzy nimi, a realizacja zada w oparciu o system inny ni MS Windows da im mocne podstawy do podejmowania samodzielnych wyborów w przyszoci. W kolejnym roku nauki treci s poszerzane o operacje na bazach danych, algorytmy i symulacje, co jest zwizane ze stopniem trudnoci tych zagadnie. Trzeci rok nauki przeznaczony jest na pogbianie i aktualizowanie tematyki poznanej w poprzednich latach edukacji. Stosowanie na lekcjach metody wicze praktycznych, metody problemowej i metody projektów umoliwia czenie okrelonych treci z zadan sytuacj, która nie jest oderwana od rzeczywistoci. Przykadowo podczas realizacji projektu „Planujemy wycieczk klasow” ucze musi wykona nastpujce zadania: i sprawdzi w internecie, dokd warto pojecha; i zaprojektowa prezentacj przedstawiajc atrakcje turystyczne wybranej miejscowoci; i oszacowa i skalkulowa koszty przedsiwzicia. Podczas nauki poprawnego pisania i formatowania tekstów ucze powinien doskonali swoje umiejtnoci z innych dziedzin, na przykad poprzez redagowanie gazetki szkolnej lub tworzenie prospektu o szkole, nie powinien natomiast przepisywa przypadkowych tekstów sabo korelujcych z projektem. Poznajc moliwoci arkusza kalkulacyjnego, powinien realnie i wiarygodnie bilansowa koszty imprezy klasowej czy oblicza redni ocen w rzeczywistej klasie itp. Podczas realizacji zagadnie zwizanych z poznawaniem danej aplikacji naley zachca uczniów do wypróbowania innych programów z tej dziedziny, by mogli dostrzec uniwersalne funkcje narzdzi tego typu. Warto zwróci uwag uczniów na to e pakiet MS Office jest tylko jedn z wielu propozycji i ma coraz wiksz konkurencj wród bezpatnych pakietów biurowych opartych na licencji GNU. Zamierzeniem nauczyciela powinno by przygotowanie ucznia do bardziej wiadomego wyboru narzdzi TI w przyszoci. Warto zwróci uwag, e wspóczesne zadania konkursowe czy 16 PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM maturalne szczególnie promuj samodzielne decyzje uczestników w tym zakresie. Opisy dotyczce poszczególnych programów pakietu NeoOffice, który trafi do szkó wraz z pracowniami Macintosh, wpleciono w treci podrcznika oraz zaprezentowano na pycie w folderze NeoOffice. S to zagadnienia dotyczce programów: graficznego Draw, do edycji tekstów Writer, do tworzenia prezentacji Impress, do wykonywania oblicze Calc i do tworzenia baz danych Base. Nauczyciel sam zdecyduje, czy w przypadku sprztu dostpnego w jego szkole nie bdzie wygodniejsze uycie najnowszej wersji identycznie dziaajcego i bdcego pierwowzorem pakietu OpenOffice. Aktualn wersj mona bezpatnie pobra ze strony: http://ooopackages.good-day.net/pub/OpenOffice.org/MacOSX/. Pakiet ten, w przeciwiestwie do NeoOffice, nie wymaga instalacji. W celu wykonania zaoe programowych szkoa musi zapewni: i waciwe wyposaenie pracowni w sprzt komputerowy oraz licencjonowane oprogramowanie (stanowiska komputerowe poczone w sie lokaln, standardowe oprogramowanie: rodowisko Mac OS X Tiger lub Leopard, pakiet iLife ’06 lub nowszy, pakiet iWork ’06 lub nowszy, aktualny pakiet NeoOffice lub OpenOffice, program Parallels Desktop 3 lub nowszy, inny emulator wirtualnej maszyny, pakiet algorytmiczny Eli 2.0 Multi Plus, interpreter jzyka Logo, np. ACSLogo); i moliwo korzystania z rónorodnych róde informacji, w tym z internetu i multimedialnych programów edukacyjnych z zakresu rónych przedmiotów. Cechy programu i Zgodno z zaoeniami podstawy programowej. i Spiralne powracanie w cyklu nauczania do treci ju omówionych w celu ich uzupenienia i aktualizacji. i Spójno z podrcznikiem, doczon pyt DVD i przewodnikiem metodycznym. i Przejrzysty ukad treci nauczania. CELE EDUKACYJNE PROGRAMU 17 5. Cele edukacyjne programu Cele edukacyjne programu Cel gówny Celem gównym jest przygotowanie modego czowieka do aktywnego i odpowiedzialnego ycia w spoeczestwie informacyjnym. Cele szczegóowe 1. Przygotowanie do bezpiecznego, samodzielnego posugiwania si zestawem komputerowym, oprogramowaniem i korzystania z zasobów sieci. 2. Omówienie podstawowych poj informatycznych i narzdzi realizujcych typowe zadania z praktyki szkolnej i ycia codziennego. 3. Wyszukiwanie i wykorzystywanie (gromadzenie, selekcjonowanie, przetwarzanie) informacji pochodzcych z rónych róde, w tym internetu. 4. Komunikowanie si za pomoc komputera i technologii informacyjnej. 5. Opracowywanie za pomoc komputera rysunków, tekstów, danych liczbowych, animacji i prezentacji multimedialnych. 6. Rozwizywanie za pomoc komputera problemów praktycznych z zakresu rónych przedmiotów, stosowanie podejcia algorytmicznego. 7. Realizacja projektów z wykorzystaniem rónych programów uytkowych. 8. Ukazywanie spoecznych, etycznych i ekonomicznych aspektów rozwoju informatyki oraz ocena zagroe i ogranicze. 9. Uwraliwienie na zagroenia pynce z niewaciwego lub nieostronego korzystania z dostpu do sieci globalnej i narzdzi multimedialnych. 10. Umoliwienie realizacji wasnych zainteresowa. Uwaga W treciach nauczania cele szczegóowe programu Informatyka Europejczyka oznaczono jako C1, C2, C3, C4, C5, C6, C7, C8, C9, C10. 18 PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM 6. Zagadnienia tematyczne 1. Bezpieczny i legalny komputer. 2. Praca z plikami katalogami. 3. Obróbka grafiki i retusz zdj. 4. Redagowanie dokumentów tekstowych. 5. Przetwarzanie ruchomych obrazów i dwiku. 6. Komunikowanie si w internecie. 7. Obliczenia w arkuszu kalkulacyjnym. 8. Zarzdzanie zbiorem informacji. 9. Projektowanie prostych algorytmów. 10. Modelowanie i symulacje. 7. Treci nauczania, szczegóowe cele ksztacenia, planowane cele i kontrola ich osignicia Treci nauczania, szczegóowe cele ksztacenia Uwaga Zagadnienia ujte w kolumnie Zakres treci nauczania zapisane pogrubion czcionk zawieraj treci rozszerzajce. 1. Uytkowanie wspóczesnego zestawu komputerowego Odniesienie do podstawy programowej: Ucze opisuje moduow budow komputera, jego podstawowe elementy i ich funkcje, jak równie budow i dziaanie urzdze zewntrznych, opisuje korzyci i niebezpieczestwa wynikajce z rozwoju informatyki i powszechnego dostpu do informacji, wyjania zagroenia zwizane z uzalenieniem si od komputera, wymienia zagadnienia etyczne i prawne, zwizane z ochron wasnoci intelektualnej i ochron danych oraz przejawy przestpczoci komputerowej. TRECI NAUCZANIA, SZCZEGÓOWE CELE KSZTACENIA Lp. 1. 2. 3. Zakres treci nauczania Regulamin pracowni komputerowej. Szczegóowe cele Osignicia ucznia Ucze: Omówienie i uzasadnienie zalece i zna i rozumie regulaminu pracowni regulamin pracowni komputerowej. komputerowej, Bezpieczna i higieniczna praca Wyjanienie, na czym i potrafi wyjani, na czym polega z komputerem (C1). polega bezpieczna higieniczna i higieniczna praca i bezpieczna praca z komputerem. z komputerem. Ucze: Omówienie Znaczenie zastosowania komputera we i wie, jakie komputera w rónych wspóczesnym zastosowanie dziedzinach ycia. wiecie (C8). ma komputer Dziedziny ycia, we wspóczesnym w których wiecie, komputer znajduje i rozumie potrzeb zastosowanie (C6). wykorzystywania Zagroenia i korzyci wynikajce ze stosowania komputerów i powszechnego dostpu do informacji (C8, C9). Uwiadomienie zagroe i korzyci wynikajcych ze stosowania komputerów i powszechnego dostpu do informacji. Wyjanienie poj informatyka i technologia informacyjna. 4. 19 Reprezentacja danych w pamici komputera (C2). Poznanie zalenoci midzy systemem dziesitkowym i dwójkowym. narzdzia, jakim jest komputer. Ucze: i rozumie korzyci i zagroenia wynikajce z zastosowa komputerów i powszechnego dostpu do informacji. Ucze: i wie, na czym polega binarny zapis liczby, i potrafi dokona konwersji liczby pomidzy systemami liczenia. 20 Lp. 5. PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM Zakres treci nauczania Szczegóowe cele Osignicia ucznia Prawo autorskie (C3). Poznanie poj Ucze: licencja, piractwo Co jest wasnoci i zna pojcia prawo komputerowe. intelektualn autorskie, licencja, w internecie i kogo Uwiadomienie piractwo komputerowe, koniecznoci prawnej i rozumie dotyczy ochrona ochrony wasnoci praw autorskich? konieczno prawnej intelektualnej. ochrony twórczoci, Zagadnienia etyczne i prawne zwizane z ochron wasnoci intelektualnej i ochron danych (C3, C8). Zaznajomienie i dostrzega potrzeb z rodzajami licencji poszanowania na oprogramowanie: i ochrony pracy public domain, freeware, innych osób, GNU, adware, cardware, i wie, jak zgodnie shareware, demo, trial. z prawem korzysta z oprogramowania. Zrozumienie koniecznoci uywania legalnego oprogramowania. 6. Informatyka jako dziedzina wiedzy (C8). Ucze: Wyjanienie pojcia informatyka. i potrafi wyjani Zapoznanie z histori pojcia informatyka rozwoju informatyki. i technologia informacyjna, i wie, jakie znaczenie ma rozwój komputeryzacji i internetu. 7. Budowa komputera Poznanie podstawowych (C1, C2). elementów zestawu Urzdzenia komputerowego i ich wewntrz jednostki przeznaczenia. centralnej oraz Rozrónianie, które urzdzenia czci zestawu su do peryferyjne. wprowadzania, a które Jednostki pamici. do wyprowadzania danych. Ucze: i zna elementy zestawu komputerowego, i wie, w jaki sposób poczy elementy zestawu, i potrafi wymieni elementy wntrza komputera. TRECI NAUCZANIA, SZCZEGÓOWE CELE KSZTACENIA Lp. 8. Zakres treci nauczania Szczegóowe cele Osignicia ucznia Podczanie elementów zestawu komputerowego. Zapoznanie z wntrzem komputera. i potrafi scharakteryzowa elementy wntrza komputera, 21 Rozrónianie i umie dokona rodzajów pamici, podziau na jednostek pamici urzdzenia wejciowe i noników informacji. i wyjciowe, Umiejtno i rozrónia rodzaje poprawnego i jednostki pamici, poczenia czci i zna rodzaje zestawu i zastosowanie komputerowego. noników informacji. Uwaga Na pocztkowych zajciach nauczyciel zapoznaje uczniów z regulaminem pracowni komputerowej, przedmiotowym systemem oceniania, uwraliwia ich na konieczno dbania o sprzt komputerowy, bdcy wasnoci szkoy lub innych osób. Omawiajc zagadnienia zwizane z rol komputera we wspóczesnym wiecie, podkrela znaczenie pozytywnych skutków rozwoju informatyki i wynikajce z tego konsekwencje. Realizujc zagadnienia zwizane z prawem autorskim, uwiadamia spoeczn szkodliwo piractwa komputerowego. Kontrola osignitych celów Nauczyciel obserwuje i ocenia: i poprawno rozumienia poj informatyka i technologia informacyjna oraz poj zwizanych z prawem autorskim i licencjami; i przestrzeganie przez uczniów regulaminu pracowni komputerowej; i zachowania uczniów uwzgldniajce bezpieczestwo i higien pracy; i wypowiedzi na temat zastosowa komputerów we wspóczesnym wiecie; i przestrzeganie zasad prywatnoci wobec zapisanych na komputerze plików innych osób; 22 PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM i wiedz dotyczc wntrza komputera, urzdze wejciowych i wyjciowych, rodzajów i jednostek pamici; i waciwe podczanie czci zestawu komputerowego. 2. Praca z plikami i katalogami Odniesienie do podstawy programowej: Ucze stosuje podstawowe usugi systemu operacyjnego i programów narzdziowych do zarzdzania zasobami i instalowania oprogramowania, wyszukuje i uruchamia programy, korzysta z pomocy systemowej, porzdkuje i archiwizuje dane, stosuje profilaktyk antywirusow. Lp. 1. Zakres treci nauczania Szczegóowe cele Pojcie systemu operacyjnego (C1, C2). Poznanie poj system operacyjny, aplikacja, interfejs uytkownika, ikona. Biurko, ikony biurka. Umiejtno uruchamiania i wyczania systemu, logowania i wylogowywania, rozpoczynania i koczenia pracy programów. Rozpoczynanie i koczenie pracy systemu i programów (C1). Szukanie plików i katalogów (C1, C3). Znajomo elementów systemu Mac OS X, porównanie z innymi systemami. Umiejtno odszukiwania okrelonych zasobów. Umiejtno posugiwania si archiwami danych. Osignicia ucznia Ucze: i zna i rozumie pojcia system operacyjny, aplikacja, interfejs uytkownika, ikona, i umie zalogowa si do systemu i wylogowa si, i zdaje sobie spraw z rónorodnoci systemów operacyjnych i ma wiadomo wolnego wyboru stosowanego systemu, i potrafi odszukiwa pliki i teczki, i umie spakowa i rozpakowa pliki i foldery. TRECI NAUCZANIA, SZCZEGÓOWE CELE KSZTACENIA Lp. 2. Zakres treci nauczania Okna w Mac OS X (C1). Budowa okna, praca z kilkoma oknami. Podstawowe operacje na plikach i katalogach (C1). Tworzenie struktury katalogów (C1). Korzystanie z zasobów sieci lokalnej (C1, C4). Praca w sieci lokalnej Mac OS X. 3. Zarzdzanie plikami zapisanymi na dyskach. Przeszukiwanie systemu plików (C3). Archiwizacja danych (C3). Szczegóowe cele Umiejtno pracy z kilkoma otwartymi oknami. Umiejtno tworzenia plików i teczek oraz struktury katalogów. Zasady korzystania z zasobów sieci lokalnej. Zapoznanie z zasadami udostpniania zasobów innym uytkownikom. 23 Osignicia ucznia Ucze: i potrafi pracowa jednoczenie z kilkoma otwartymi oknami, i tworzy teczki oraz ich struktur, i wie, jak korzysta z zasobów sieci lokalnej, i potrafi udostpni swoje pliki innym i pobra pliki od innego uytkownika. Umiejtno zarzdzania Ucze: plikami zapisanymi na i potrafi zarzdza dyskach. Umiejtno danymi na dysku, przeszukiwania systemu i potrafi plików. wyszukiwa Umiejtno stosowania rzeczy na dyskach znaków wieloznacznych komputera, do przeszukiwania i stosuje znaki systemu plików. wieloznaczne w celu wyszukania rzeczy na dyskach komputera, i wie, na czym polega kompresja i dekompresja danych, i umie pakowa i rozpakowywa pliki. 24 Lp. 4. 5. PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM Zakres treci nauczania Rodzaje plików. Atrybuty plików. Wirusy komputerowe (C8, C9). Szczegóowe cele Poznanie rónych rodzajów plików i skojarzenie ich z domylnymi ikonami. Umiejtno odczytania atrybutów pliku i ich zmiany. Poznanie pojcia wirus komputerowy. Zrozumienie roli programów antywirusowych. Uwiadomienie koniecznoci ochrony danych przed wirusami. Poznanie rodzajów wirusów. Osignicia ucznia Ucze: i zna róne rodzaje plików, i potrafi powiza pliki wybranego typu z reprezentujc je domyln ikon. Ucze: i wie, w jaki sposób chroni komputer przed wirusami, i dostrzega potrzeb stosowania programów antywirusowych, i potrafi przestrzega zasad bezpiecznej pracy, i pracuje z programem antywirusowym. 6. Samodzielne Omówienie sposobu rozwizywanie korzystania z pomocy problemów systemowej. w pracy z systemem operacyjnym. Pomoc systemowa (C6, C7). Ucze: i wie, jak korzysta z pomocy systemowej. Kontrola osignitych celów Nauczyciel obserwuje i ocenia: i poprawno rozumienia poj system operacyjny, biurko, ikona, znaczek, menu, skrót, pseudonim, okno programu, wirus komputerowy, program antywirusowy; TRECI NAUCZANIA, SZCZEGÓOWE CELE KSZTACENIA 25 i umiejtno poprawnego rozpoczynania i koczenia pracy programów i systemu; i poprawno wykonywania podstawowych operacji na plikach i katalogach; i umiejtno pracy z wieloma oknami systemu i aplikacji; i umiejtno wyszukiwania rzeczy na dyskach komputera; i wypowiedzi na temat zagroe wirusami komputerowymi oraz przeciwdziaania im; i umiejtno korzystania z udostpniania plików w sieci lokalnej. Uwaga Zapoznajc si z treciami dotyczcymi systemu operacyjnego, uczniowie mog przygotowa referaty na temat rónic i podobiestw pomidzy rónymi systemami operacyjnymi. Podczas omawiania zagadnie zwizanych z wirusami komputerowymi pracuj z dostpnym programem antywirusowym lub korzystaj z propozycji na pycie CD-ROM doczonej do podrcznika, instaluj go z pomoc nauczyciela, skanuj dyski, poznaj funkcje programu. 3. Obróbka grafiki i retusz zdj Odniesienie do podstawy programowej: Ucze przy uyciu edytora grafiki tworzy kompozycje z figur, fragmentów rysunków i zdj, umieszcza napisy na rysunkach, tworzy animacje, przeksztaca formaty plików graficznych, posuguje si urzdzeniami multimedialnymi, tworzy dokumenty zawierajce róne obiekty, wykorzystuje programy specjalnego przeznaczenia. Lp. Zakres treci nauczania 1. Rodzaje grafiki (C2). Szczegóowe cele Osignicia ucznia Zapoznanie z rodzajami grafiki Formaty graficzne (C2). komputerowej. Zaznajomienie z podstawowymi formatami graficznymi. Ucze: i rozumie pojcia grafika rastrowa i grafika wektorowa, i zna podstawowe formaty graficzne, i potrafi sprawdzi rozmiar pliku graficznego. 26 Lp. 2. PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM Zakres treci nauczania Program graficzny (C1, C5). Znajomo innych programów do tworzenia grafiki i róde ich pochodzenia. Tworzenie kompozycji graficznych (C5). 3. Importowanie grafiki (C3, C5). Szczegóowe cele Osignicia ucznia Poznanie metod i sposobów pracy z typowym prostym programem grafiki rastrowej. Omówienie przykadów innych programów graficznych. Ucze: i zna elementy okna typowego programu grafiki rastrowej i podstawowe zasady pracy w nim, i stosuje podstawowe funkcje programu, i tworzy proste rysunki w programie. Poznanie moliwoci Ucze: pobierania obrazów i wie, w jaki sposób z rónych róde. pobra obraz z serwera, skanera, internetu, i zapisuje pobrany plik do pamici masowej. 4. Przetwarzanie obrazów. Fotomonta (C5). Skanowanie zdj. Poznanie moliwoci Ucze: zwizanych i wie, na czym z komputerowym polega przetwarzaniem przetwarzanie obrazów obrazów i fotomontaem. i fotomonta. Omówienie skanowania obrazów. Kontrola osignitych celów Nauczyciel obserwuje i ocenia: i umiejtno praktycznego uywania rónych formatów graficznych stosownie do przeznaczenia pliku graficznego; i umiejtno optymalnego wykorzystania narzdzi programu graficznego; i umiejtno importowania grafiki; i umiejtno tworzenia kompozycji graficznych; i estetyk wykonania projektu kartki witecznej, okolicznociowej. TRECI NAUCZANIA, SZCZEGÓOWE CELE KSZTACENIA 27 Uwaga Uczniowie zapisuj pliki graficzne w rónych formatach, projektuj kartk witeczn, okolicznociow. Wykorzystuj skaner, gotowe grafiki pobrane z internetu czy pliki udostpnione na szkolnym serwerze. 4. Redagowanie dokumentów tekstowych Odniesienie do podstawy programowej: Ucze przy uyciu edytora tekstu tworzy kilkunastostronicowe publikacje, z nagówkiem i stopk, przypisami, grafik, tabelami itp., formatuje tekst w kolumnach, opracowuje dokumenty tekstowe o rónym przeznaczeniu, korzysta z pomocy komputerowej oraz z dokumentacji urzdze komputerowych i oprogramowania, pobiera informacje i dokumenty z rónych róde, w tym internetowych, ocenia pod wzgldem treci i formy ich przydatno do wykorzystania w realizowanych zadaniach i projektach, przygotowuje za pomoc odpowiednich programów sprawozdania na lekcje z rónych przedmiotów. Lp. 1. 2. Zakres treci nauczania Szczegóowe cele Osignicia ucznia Podstawowe zasady pracy z dokumentami tekstowymi (C1, C2). Zapoznanie z podstawowymi zasadami pracy z dokumentami tekstowymi. Ucze: Podstawowe funkcje edytora tekstu (C1). Edycja tekstu. Atrybuty czcionki. Atrybuty akapitu (C5). Ucze: Poznanie typowych narzdzi edytora tekstu. i zna typowe elementy okna edytora tekstu Umiejtno i podstawowe jego stosowania waciwych funkcje, ustawie strony. i zna zasady poprawnego wpisywania tekstu i pracy z dokumentami tekstowymi. i rozpoznaje i nazywa Rozrónianie charakterystyczne charakterystycznych elementy elementów dokumentu dokumentu tekstowego. tekstowego, 28 Lp. PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM Zakres treci nauczania Szczegóowe cele Osignicia ucznia i stosuje róne Korzystanie z funkcji ustawienia strony, programu oraz systemu pomocy. Zapoznanie i zna pojcie akapitu z metodami zmiany i potrafi zmieni atrybutów czcionki. jego ustawienia, Przedstawienie pojcia i potrafi zmieni akapitu. Korzystanie atrybuty czcionki, z systemu pomocy. i potrafi wykorzysta w pracy funkcje programu i system pomocy. 3. Realizacja projektów „Tworzymy gazetk klasow” oraz „Prospekt o mojej szkole” (C1, C4, C5). Wprowadzanie tekstu: kolumny, tabulatory. 4. czenie tekstu z grafik. Nagówek i stopka, numerowanie stron. Wydruk (C1, C5). Zgromadzenie materiau do gazetki klasowej. Umiejtno poprawnego wprowadzania tekstu. Poznanie zasad stosowania kolumn i tabulacji. Ucze: i wie, w jaki sposób zgromadzi materia do pracy, i poprawnie wpisuje i formatuje tekst, i umiejtnie stosuje kolumny i tabulatory. Umiejtno wczenia do tekstu obrazów i zdj. Poznanie zasad Ucze: poprawnego stosowania i wcza do tekstu nagówka, stopki, zdjcia i elementy numerowania stron. graficzne, stosuje waciwe ich Umiejtno osadzenie, sprawdzenia poprawnoci i stosuje autoksztaty, ortograficznej napisy ozdobne, dokumentu. i umie zastosowa nagówek, stopk, Umiejtno numeracj stron, drukowania. i wie, w jaki sposób wydrukowa cay dokument lub jego wybrane strony. TRECI NAUCZANIA, SZCZEGÓOWE CELE KSZTACENIA Lp. 5. Zakres treci nauczania Tworzenie tabel (C5). Szczegóowe cele 29 Osignicia ucznia Umiejtno tworzenia Ucze: tabel i zestawie. i umie tworzy tabele Umiejtno o rónej liczbie stosowania rónego wierszy i kolumn, rodzaju wyrówna i umie wyrównywa w tabeli, scalania w tabeli tekst komórek, dzielenia ich w poziomie i ustalania ich wielkoci. i w pionie, i potrafi scala, dzieli komórki tabeli i ustala ich rozmiary. 6. 7. 8. Wstawianie do dokumentu: wzorów, symboli i multimediów (C5). Stosowanie w tekcie obiektów typu: wzory, symbole, dwiki. Praca z dokumentem wielostronicowym. Zakadki i odsyacze (C5). Omówienie metod pracy z dokumentem wielostronicowym. Wstawianie zakadki i odsyacza. Ucze: i potrafi wstawi do tekstu wzory, symbole i multimedia. Ucze: i potrafi edytowa dokument wielostronicowy, i umie posuy si zakadkami i odsyaczami w dokumencie tekstowym. Zaprojektowanie grafiki Ucze: oraz zredagowanie i redaguje tre i sformatowanie tekstu zaproszenia, zaproszenia. i czy tre zaproszenia Umiejtno waciwego Redagowanie z pasujcym treci dokumentu. rozmieszczenia tematycznie wszystkich elementów obrazem, czenie tekstu na stronie. i stosuje waciwe z grafik. Umiejtno dla zaproszenia Ustawienia strony, drukowania gotowych ustawienia strony, rozmieszczenie dokumentów. i drukuje elementów zaprojektowane na stronie. zaproszenie. Realizacja projektu. „Zaproszenie na imprez klasow” (C1, C5). 30 PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM Kontrola osignitych celów Nauczyciel obserwuje i ocenia: i umiejtno stosowania zasad poprawnej edycji tekstów; i umiejtno praktycznego stosowania rónych funkcji i narzdzi programu dotyczcych ustawie tekstu na stronie dokumentu; i umiejtno czenia tekstu z grafik; i estetyk realizowanych projektów. Uwagi Ucze poznaje podstawowe funkcje edytora podczas wykonywania konkretnych zada, na przykad podczas pisania yciorysu, redagowania notatki, poprawiania tekstu itp. Realizacja projektu „Tworzymy gazetk klasow” umoliwia poznanie kolejnych zasad edycji, takich jak tworzenie kolumn, zastosowanie tabulacji, wczanie do tekstu elementów graficznych, poprawne stosowanie nagówka, stopki i numerowania stron, sprawdzanie poprawnoci ortograficznej dokumentu, drukowanie. Realizujc treci dotyczce tworzenia tabel, uczniowie podczas wicze praktycznych tworz „Plan lekcji mojej klasy” oraz tabelaryczne zestawienie zatytuowane „Moje oceny z poszczególnych przedmiotów”. Podczas projektowania zaproszenia na imprez klasow doskonal umiejtnoci rozmieszczania tekstu na stronie, czenia tekstu z grafik, drukowania. 5. Przetwarzanie ruchomych obrazów i dwiku Odniesienie do podstawy programowej: Ucze tworzy i przedstawia prezentacj z wykorzystaniem rónych elementów multimedialnych, graficznych, tekstowych, filmowych i dwikowych wasnych lub pobranych z innych róde, tworzy dokumenty zawierajce róne obiekty pobrane z rónych programów i róde, wykorzystuje urzdzenia multimedialne do nagrywania i odtwarzania obrazu i dwiku, wykorzystuje programy komputerowe, w tym edukacyjne, wspomagajce i wzbogacajce nauk rónych przedmiotów, umieszcza informacje w odpowiednich serwisach internetowych. TRECI NAUCZANIA, SZCZEGÓOWE CELE KSZTACENIA Lp. Zakres treci nauczania 1. Multimedia (C1, C2). Szczegóowe cele Zrozumienie pojcia multimedia Multimedialne programy edukacyjne. i multimedialne róda informacji. Uwiadomienie znaczenia multimedialnych programów edukacyjnych wspomagajcych prac. 2. Pobieranie informacji z rónych róde. Encyklopedie internetowe (C3, C10). Omówienie róde i sposobów dostpu do informacji z rónych róde. 31 Osignicia ucznia Ucze: i rozumie pojcia multimedia i multimedialne róda informacji, i wie, jakie dokumenty mona nazwa multimedialnymi, i dostrzega potrzeb stosowania multimediów w nauczaniu. Ucze: i wie, gdzie szuka informacji, i umie pobiera informacje na dysk komputera, i dostrzega korzyci z powszechnego dostpu do informacji. 3. 4. Programy i narzdzia do przekazu multimedialnego (C1, C10). Program iMovie. Poznanie wspóczesnych moliwoci narzdzi obróbki materiau multimedialnego. Praca w programie iMovie. Cyfrowy obraz i dwik (C1, C10). Programy dostpne w Mac OS X. Przedstawienie Ucze: importu i prostej i potrafi obróbki cyfrowego importowa obrazu i dwiku. multimedialny Poznanie popularnych materia cyfrowy, narzdzi dostpnych w Mac OS X. Ucze: i rozumie pojcia multimedia, przekaz multimedialny, i zna podstawy pracy z materiaem multimedialnym. 32 Lp. PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM Zakres treci nauczania Szczegóowe cele Osignicia ucznia i zna podstawowe moliwoci programów obróbki materiau cyfrowego, i umie wykona podstawowe operacje na materiale cyfrowym. 5. Tworzenie prezentacji multimedialnych (C5). Program Keynote. Wstawianie nowych slajdów, doczanie grafiki, dwiku, wprawianie w ruch obiektów na slajdach. Podkad muzyczny w prezentacji. Realizacja jednego sporód projektów (praca w grupach dwuosobowych): „Moje miasto”, „Organizujemy wycieczk klasow do…”, „Najpikniejsze miejsca wiata”, „Oferty biura podróy”. Poznanie funkcji Ucze: programu do i zna i stosuje tworzenia prezentacji funkcje programu multimedialnych. do tworzenia Omówienie prezentacji moliwoci programu multimedialnych, Keynote. i tworzy dokumenty Umiejtno czce tekst, tworzenia prezentacji dwik, obraz, multimedialnych i wyszukuje, oraz samodzielnego gromadzi, wyszukiwania, analizuje gromadzenia informacje i analizowania potrzebne do informacji potrzebnych wykorzystania do prezentacji danego w prezentacji, zagadnienia. i wcza do prezentacji obrazy, dwiki, ustala przejcia slajdów, i rozumie, w jakich sytuacjach mona wykorzysta dokument multimedialny, i potrafi zapisa prezentacj w rónych formatach. TRECI NAUCZANIA, SZCZEGÓOWE CELE KSZTACENIA Lp. 6. Zakres treci nauczania Prezentacje w internecie, przesyanie multimediów do telefonu komórkowego (C1, C3, C7, C10). Szczegóowe cele 33 Osignicia ucznia Ucze: Uwiadomienie znaczenia i dostrzega potrzeb prezentowania wasnej autoprezentacji, twórczoci w sieci. i szanuje cudz Umiejtno twórczo, przesyania danych i umie zastosowa za pomoc rónych urzdzenia typu mediów. Irda, Bluetooth. Uwiadomienie i rozumie etyczne etycznych i prawnych i prawne przesanek zwizanych przesanki z poszanowaniem zwizane wasnoci z poszanowaniem intelektualnej innych wasnoci osób oraz z ochron intelektualnej danych. innych osób oraz ochron danych. Kontrola osignitych celów Nauczyciel obserwuje i ocenia: i zrozumienie podstawowych poj zwizanych z multimediami; i umiejtno korzystania z multimedialnych programów edukacyjnych wspomagajcych nauczanie rónych przedmiotów; i umiejtno tworzenia prezentacji i dokumentów multimedialnych; i waciwe rozumienie etycznych i prawnych przesanek zwizanych z poszanowaniem wasnoci intelektualnej innych osób i ochron danych; i umiejtno prezentowania informacji w internecie; i umiejtno korzystania z rónych mediów komunikacyjnych. 34 PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM Uwagi Uczniowie, przegldajc edukacyjne programy multimedialne, okrelaj ich znaczenie i oceniaj przydatno ich zastosowania w nauczaniu. Realizacja projektów umoliwia, oprócz stworzenia prezentacji multimedialnej, take korzystanie z rónych róde informacji (w tym z internetu), rozwijanie wasnej twórczoci graficznej i umiejtno wspópracy w zespole. Tworzenie prezentacji ma suy zdobyciu podstawowych umiejtnoci korzystania z funkcji programów narzdziowych tego typu. Podczas tworzenia multimedialnych dokumentów nauczyciel zwraca uwag uczniów na zachowanie formy odpowiedniej dla dokumentów o charakterze osobistym i dokumentów o charakterze oficjalnym. 6. Komunikowanie si w internecie Odniesienie do podstawy programowej: Ucze samodzielnie i bezpiecznie pracuje w sieci lokalnej i globalnej, posugujc si odpowiednimi systemami wyszukiwania, znajduje informacje w internetowych zasobach danych, katalogach, bazach danych, korzysta z internetowych map, zakada konto pocztowe w portalu internetowym i konfiguruje je zgodnie ze swoimi potrzebami, bierze udzia w dyskusjach na forum, komunikuje si za pomoc technologii informacyjno-komunikacyjnych z czonkami grupy, stosuje zasady netykiety w komunikacji w sieci, opisuje wpyw technologii na osobisty rozwój, rynek pracy i rozwój ekonomiczny, tworzy prost stron internetow zawierajc: tekst, grafik, elementy aktywne, linki, korzystajc ewentualnie z odpowiedniego edytora stron, wyjania znaczenie podstawowych polece jzyka HTML. Lp. 1. Zakres treci nauczania Internet jako sie globalna. Dziaanie serwisów wyszukiwawczych. Sie lokalna. Poczta elektroniczna (C2). Sieci komputerowe, ich rodzaje i topologie. Szczegóowe cele Osignicia ucznia Poznanie poj internet, Ucze: serwis wyszukiwawczy, sie, i rozumie poczta elektroniczna. podstawowe pojcia zwizane Zaznajomienie z dziaaniem z rodzajami sieci komputerowych internetu, i ich topologiami. i umie korzysta Udostpnianie z wybranych usug zasobów w sieci. internetowych, TRECI NAUCZANIA, SZCZEGÓOWE CELE KSZTACENIA Lp. Zakres treci nauczania Szczegóowe cele 35 Osignicia ucznia i potrafi sprawnie wyszukiwa informacje, Podstawowe zasady dziaania internetu (C1, C6). Praca w sieci lokalnej. i zna rodzaje sieci i ich topologie, i rozumie zasady udostpniania zasobów w sieci. 2. Usugi internetowe: strony WWW, poczta elektroniczna. Rozmowy w sieci i zasady bezpiecznej obecnoci w sieci. Zakadanie konta pocztowego, przesyanie wiadomoci. E-nauka, e-praca, e-banki (C3, C8, C6). Ksztacenie umiejtnoci korzystania z wybranych usug internetowych. Omówienie sposobu zakadania konta pocztowego. Ucze: i zna podstawowe usugi internetowe, i potrafi zaoy konto pocztowe, wysa i odebra wiadomo elektroniczn, Zapoznanie z zasadami i potrafi bezpiecznie przesyania i odbierania korzysta z usug wiadomoci. internetowych, Uwraliwienie na i rozumie i potrafi zachowania bezpieczne wyjani, na czym i zgodne z netykiet. polegaj e-praca, e-nauka, Ukazanie moliwoci dziaalno nauki, pracy, e-banku. dokonywania operacji bankowych oraz zakupów na odlego. 3. Mapy internetowe. Ucze: Umiejtno korzystania z serwisów i potrafi odnale oferujcych dostp do zadane obiekty map internetowych, jak na mapie, na przykad Zumi i potrafi okreli i Google Mapy. tras czc dwa punkty na mapie, i potrafi wyszuka informacje w serwisach typu Zumi. 36 Lp. 4. 5. 6. PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM Zakres treci nauczania Szczegóowe cele Osignicia ucznia Praca nad projektem „Prezentacja mojego regionu”. Prowadzenie dyskusji na forum internetowym z zachowaniem zasad netykiety (C1, C3). Poznanie korzyci z dostpu do forum internetowego. Zapoznanie z poprawnymi zachowaniami w sieci. Gromadzenie i selekcjonowanie informacji pobranych z rónych róde. Tworzenie witryny internetowej (C4, C5): podstawy tworzenia stron internetowych w jzyku HTML, wybrane znaczniki, grafika na stronach WWW, publikacja wasnej strony. Tworzenie klasowej lub szkolnej strony internetowej. Zagroenia i korzyci wynikajce z obecnoci w sieci, zasady zachowania w sieci (C3, C4, C8, C10). Ucze: Uwiadomienie zagroe oraz i dostrzega pozytywnych stron pozytywne korzystania z internetu. i negatywne skutki korzystania Zapoznanie z zasadami z internetu, waciwego zachowania w spoecznoci i wie, w jaki internetowej. sposób mona si Ucze: i potrafi wzi udzia w dyskusji na forum internetowym, i zna zasady poprawnego zachowania, i potrafi gromadzi i selekcjonowa informacje. Ucze: i potrafi utworzy i przesa na serwer Opanowanie podstaw stworzon przez tworzenia stron WWW siebie prost w jzyku HTML. stron internetow, i wie, na czym polega tworzenie prostych stron w jzyku HTML. ustrzec przed niebezpieczestwami wynikajcymi z pracy w sieci, i zna i rozumie zasady netykiety. TRECI NAUCZANIA, SZCZEGÓOWE CELE KSZTACENIA 37 Kontrola osignitych celów Nauczyciel obserwuje i ocenia: i zrozumienie podstawowych poj zwizanych z dziaaniem sieci internetowej i lokalnej; i umiejtno wyszukiwania informacji na stronach WWW i przetwarzania ich oraz gromadzenia; i umiejtno korzystania ze specjalistycznych serwisów internetowych; i umiejtno zakadania konta pocztowego i korzystania z jego funkcji; i znajomo podstaw jzyka HTML; i umiejtno przesania plików na zdalny serwer; i estetyk wykonania strony WWW; i wiedz na temat zagroe oraz pozytywnych stron korzystania z internetu. Uwagi Uczniowie podczas zaj powinni pozna róne sposoby oraz róda wyszukiwania informacji, a take nauczy si korzystania z serwisów wyszukiwawczych, usug katalogowych i baz wiedzy typu Wikipedia. Tworzc witryn internetow wasnej klasy lub szkoy, powinni wczy do niej zdjcia, opracowane wczeniej w programie graficznym logo szkoy, to, ozdobne nagówki. Omawiajc pojcia e-nauka, e-praca, e-bank, e-zakupy, nauczyciel powinien posugiwa si konkretnymi przykadami. 7. Obliczenia w arkuszu kalkulacyjnym Odniesienie do podstawy programowej: Ucze wykorzystuje arkusz kalkulacyjny do rozwizywania zada rachunkowych z programu nauczania gimnazjum i z codziennego ycia, posuguje si przy tym adresami bezwzgldnymi, wzgldnymi i mieszanymi, stosuje arkusz kalkulacyjny do gromadzenia danych i przedstawiania ich w postaci graficznej, z wykorzystaniem odpowiednich typów wykresów, wykorzystuje arkusz kalkulacyjny do analizy wyników eksperymentów, przygotowuje zestawienia danych i sprawozdania na lekcje z rónych przedmiotów, wykonuje wybrane algorytmy za pomoc komputera. 38 Lp. PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM Zakres treci nauczania Szczegóowe cele Osignicia ucznia 1. Arkusz kalkulacyjny, Zapoznanie Ucze: pojcia: adres, komórka, z podstawowymi i rozumie pojcia formua (C2). pojciami zwizanymi zwizane z arkuszem z arkuszem kalkulacyjnym: adres, kalkulacyjnym, komórka, formua, wiersz i zna zastosowania wprowadzania. arkusza Poznanie i wypowiada si podstawowych na ich temat. funkcji arkusza kalkulacyjnego. 2. Umiejtno Edycja danych (C5). wprowadzania Adresowanie i usuwania danych wzgldne, bezwzgldne oraz tworzenia tabel oraz mieszane. w arkuszu Rozwizywanie kalkulacyjnym. prostych zada Stosowanie problemowych w obliczeniach w arkuszu adresowania kalkulacyjnym. wzgldnego, bezwzgldnego i mieszanego, kopiowanie formu. Umiejtno wykorzystania arkusza do prostych oblicze. 3. Realizacja rozpocztego w edytorze tekstu projektu dotyczcego tworzenia prospektu o szkole lub gazetki klasowej (C5, C6), polegajca na kalkulacji kosztów jego wytworzenia. Stosowanie prostych funkcji wbudowanych w program arkusza. Umiejtno wykonania oblicze do rozpocztego projektu. Ucze: i wprowadza dane do arkusza, i wie, w jaki sposób nanie poprawki, i kopiuje i usuwa dane, zmienia krój czcionki i wielko komórek, i stosuje w obliczeniach adresowanie wzgldne, bezwzgldne i mieszane, i wykorzystuje arkusz do oblicze. Ucze: i stosuje do oblicze w arkuszu kalkulacyjnym funkcje matematyczne, statystyczne, procentowe. TRECI NAUCZANIA, SZCZEGÓOWE CELE KSZTACENIA Lp. 4. 5. Zakres treci nauczania Stosowanie prostych funkcji matematycznych, statystycznych, procentowych. Szczegóowe cele Osignicia ucznia Umiejtno zastosowania prostych funkcji matematycznych, statystycznych, procentowych. i rozwizuje zadania za pomoc arkusza kalkulacyjnego. 39 Ucze: Graficzna prezentacja Umiejtno Ucze: graficznej prezentacji danych (C5, C6). i prezentuje dane danych za pomoc Formatowanie za pomoc wykresu. wykresu. wykresu, Umiejtno i potrafi wprowadzania zmian formatowa i poprawek do wykresu, wykres. formatowanie wykresu. Kontrola osignitych celów Nauczyciel obserwuje i ocenia: i zrozumienie podstawowych poj zwizanych z arkuszem kalkulacyjnym; i umiejtno wprowadzania i edycji danych; i umiejtno obrazowania prostych zada problemowych w arkuszu kalkulacyjnym; i stosowanie adresowania wzgldnego, bezwzgldnego i mieszanego do rozwizywania problemów; i prezentacj danych za pomoc wykresu. Uwaga Wskazane jest, by dobiera tre zada do wczeniej realizowanych projektów, tak aby ich rozwizania byy kontynuacj wczeniejszych zagadnie. 40 PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM 8. Zarzdzanie zbiorem informacji Odniesienie do podstawy programowej: Ucze tworzy prost baz danych w postaci jednej tabeli i wykonuje na niej podstawowe operacje bazodanowe, przedstawia typowe sposoby reprezentowania i przetwarzania informacji przez czowieka i komputer, przygotowuje za pomoc odpowiednich programów zestawienia danych i sprawozdania na lekcje z rónych przedmiotów, wykorzystuje programy specjalnego przeznaczenia, opisuje wybrane zastosowania technologii informacyjno-komunikacyjnej oraz ich wpyw na rynek pracy i rozwój ekonomiczny. Lp. 1. Zakres treci nauczania Podstawowe pojcia zwizane z bazami danych: pole, rekord, filtrowanie, sortowanie, wyszukiwanie, raport, formularz (C2). Szczegóowe cele Przedstawienie podstawowych poj zwizanych z bazami danych. Umiejtno dostrzegania baz danych w rónych Przykady rónych rodzajów baz danych dziedzinach. (C5, C6). 2. Wykonywanie operacji na utworzonej bazie danych (C3). Import danych do bazy. Umiejtno wyszukiwania, sortowania, filtrowania, zmiany danych w bazie. Importowanie danych do bazy. 3. Tworzenie nowej bazy danych (C4). Tworzenie zapyta, formularzy, raportów. Umiejtno tworzenia prostej bazy danych. Umiejtno tworzenia zapyta, formularzy, raportów. Osignicia ucznia Ucze: i zna podstawowe pojcia zwizane z bazami danych, i wie, jakie zastosowanie maj bazy danych, i wymienia i omawia rodzaje baz danych. Ucze: i wykonuje podstawowe operacje w bazie danych, i potrafi zaimportowa dane do bazy. Ucze: i umie utworzy prost baz danych, i tworzy proste zapytania, TRECI NAUCZANIA, SZCZEGÓOWE CELE KSZTACENIA Lp. Zakres treci nauczania Szczegóowe cele Umiejtno wprowadzania zmian do istniejcej bazy za pomoc formularza i ich prezentacja jako raportu. 41 Osignicia ucznia i potrafi zaprojektowa formularz i zmodyfikowa go, i wykonuje zestawienia w formie raportu. Umiejtno projektowania formularza. Kontrola osignitych celów Nauczyciel obserwuje i ocenia: i zrozumienie podstawowych poj zwizanych z bazami danych; i wypowiedzi uczniów na temat zastosowania rónych rodzajów baz danych; i wykonywanie operacji na utworzonej bazie danych; i umiejtno tworzenia prostych zapyta; i umiejtno tworzenia i modyfikacji formularza; i umiejtno tworzenia zestawienia w formie raportu. Uwaga Najpierw przedstawiamy uczniom gotowe bazy danych i na nich wykonujemy proste operacje. Nastpnie tworzymy wasn baz, na przykad baz uczniów klasy. 9. Projektowanie prostych algorytmów Odniesienie do podstawy programowej: Ucze wyjania pojcie algorytmu, podaje odpowiednie przykady algorytmów rozwizywania rónych problemów, formuuje cisy opis prostej sytuacji problemowej, analizuje j i przedstawia rozwizanie w postaci algorytmicznej, stosuje arkusz kalkulacyjny do rozwizywania prostych problemów algorytmicznych, opisuje sposób znajdowania wybranego elementu w zbiorze nieuporzdkowanym i uporzdkowanym, opisuje algorytm porzdkowania zbioru elementów, wykonuje wybrane algorytmy za pomoc komputera. 42 PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM Lp. Zakres treci nauczania 1. Pojcie algorytmu. Sposoby zapisu algorytmów. Przykady algorytmów z rónych dziedzin (C2, C6). Szczegóowe cele Osignicia ucznia Ucze: Zaznajomienie z pojciem algorytmu. i wyjania pojcie Umiejtno podania algorytmu, specyfikacji i podaje przykady problemu. algorytmicznego Zapoznanie ze sposobami zapisu algorytmu. Dostrzeganie algorytmów w otoczeniu (przykady). rozwizywania problemów, i zna sposoby zapisu algorytmów i wypowiada si na ten temat, i potrafi przedstawi algorytm w postaci sownej, i zna rodzaje skrzynek do przedstawiania algorytmu za pomoc schematu blokowego. 2. Rodzaje algorytmów (C2): algorytm liniowy i algorytm z rozgazieniem. Schemat blokowy algorytmu z rozgazieniami zagniedonymi, na przykad wybór najwikszej z trzech liczb. Omówienie rodzajów Ucze: algorytmów wraz i tworzy schematy z przykadami. blokowe algorytmów, Umiejtno przedstawienia i zna rodzaje algorytmów w postaci algorytmów sownej i za pomoc i objania je schematu blokowego. na konkretnych Umiejtno wykonania symulacji dziaania algorytmu. przykadach, i sprawdza poprawno algorytmów, przeprowadzajc symulacj ich dziaania, i opisuje sposób znajdowania wybranego elementu w zbiorze nieuporzdkowanym i uporzdkowanym, TRECI NAUCZANIA, SZCZEGÓOWE CELE KSZTACENIA Lp. Zakres treci nauczania Szczegóowe cele 43 Osignicia ucznia i opisuje algorytm porzdkowania zbioru elementów. 3. Algorytmy porzdkowania elementów zbioru. Poznanie Ucze: popularnych i potrafi sposobów algorytmicznie odnajdywania odnale elementy elementów w zbiorze. zbioru, Przedstawienie i rozumie zasady wybranych sortowania algorytmów wybranymi sortowania. metodami. 4. Tworzenie algorytmów w programie Eli 2.0 (C5, C6). Umiejtno tworzenia prostych algorytmów w programie Eli 2.0. Ucze: i zna przeznaczenie poszczególnych klocków w programie Eli 2.0, i umie utworzy proste algorytmy w programie Eli 2.0, i tworzy algorytmy, uruchamia je i sprawdza poprawno ich dziaania, i wprowadza poprawki i zapisuje utworzone algorytmy. 5. rodowisko ACSLogo (C6). Zapoznanie z cechami Ucze: grafiki ówia. i zna rodowisko ACS Podstawy Umiejtno Logo, programowania programowania i zna podstawowe prostych rysunków w Logo. komendy jzyka Logo, Tworzenie procedur w Logo. Umiejtno z parametrem. i umie wykona tworzenia procedur proste rysunki Procedury wasne z parametrem i bez za pomoc grafiki w Logo. parametru. ówia, 44 Lp. PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM Zakres treci nauczania Szczegóowe cele Osignicia ucznia Znajomo instrukcji i testuje i wprowadza poprawki, zapisuje jawnego przypisania efekty swojej pracy, wartoci dla zmiennej. i tworzy procedury wasne z parametrem i bez parametru, i potrafi posugiwa si zmiennymi. Kontrola osignitych celów Nauczyciel obserwuje i ocenia: i zrozumienie pojcia algorytm; i umiejtno algorytmicznego przedstawiania i rozwizywania problemów; i umiejtno tworzenia algorytmów za pomoc opisu sownego oraz schematu blokowego; i znajomo sposobów znajdowania wybranego elementu w zbiorze nieuporzdkowanym i uporzdkowanym; i umiejtno opisania sposobu uporzdkowania zbioru elementów; i umiejtno tworzenia algorytmów w programie Eli 2.0; i znajomo rodowiska ACSLogo i komend sterujcych ówiem; i umiejtno tworzenia prostych rysunków za pomoc grafiki ówia; i umiejtno tworzenia procedur z parametrem i bez parametru oraz posugiwania si zmiennymi. Uwaga Uczniowie, którzy sabiej sobie radz z algorytmicznym rozwizywaniem problemów oraz z tworzeniem rysunków w Logo, wykonuj wiczenia przy pomocy nauczyciela. Uczniowie zdolniejsi wykonuj wiczenia bardziej zoone i realizuj wasne inicjatywy. TRECI NAUCZANIA, SZCZEGÓOWE CELE KSZTACENIA 45 10. Modelowanie i symulacje Odniesienie do podstawy programowej: Ucze posuguje si programami komputerowymi sucymi do tworzenia modeli zjawisk i ich symulacji, takich jak zjawiska: fizyczne, chemiczne, biologiczne, wykorzystuje programy specjalnego przeznaczenia, programy edukacyjne, opisuje wybrane zastosowania technologii informacyjno-komunikacyjnej, z uwzgldnieniem swoich zainteresowa, oraz ich wpyw na osobisty rozwój, rynek pracy i rozwój ekonomiczny, opisuje wybrane zastosowania technologii informacyjno-komunikacyjnej. Lp. 1. Zakres treci nauczania Modelowanie a symulacja (C2). Zastosowania symulacji. Szczegóowe cele Osignicia ucznia Przedstawienie poj Ucze: modelowanie, symulacja. i rozumie pojcia Poznanie zastosowa modelowanie, symulacji w rónych symulacja, dziedzinach. i wie, w jakich dziedzinach ycia i w jakim celu stosuje si symulacje. 2. Tworzenie symulacji za pomoc programów uytkowych (C5). Symulacje w fizyce, matematyce. 3. Symulacje w internecie (C6). Gry symulacyjne, symulatory. Umiejtno wykorzystania programów uytkowych do symulacji. Umiejtno symulowania procesów z rónych dziedzin. Wyszukanie w internecie informacji na temat symulacji i gier symulacyjnych. Poznanie zastosowa symulatorów. Ucze: i potrafi wykorzysta znane programy uytkowe do symulacji, i rozwizuje zadania, opierajc si na symulacji. Ucze: i potrafi wyszuka w internecie informacje na temat symulacji, gier symulacyjnych, i wie, w jakich dziedzinach ycia maj zastosowanie symulatory. 46 Lp. 4. PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM Zakres treci nauczania Emulacja, maszyna wirtualna. Szczegóowe cele Osignicia ucznia Umiejtno Ucze: zastosowania i potrafi uruchomi emulatora wirtualnej i zakoczy prac maszyny. emulatora, i potrafi pracowa w rodowisku dwusystemowym. Kontrola osignitych celów Nauczyciel obserwuje i ocenia: i zrozumienie poj modelowanie, symulacja; i umiejtno tworzenia symulacji za pomoc programów uytkowych; i rozwizywanie zada problemowych z zakresu rónych dziedzin (np. matematyki, fizyki) z wykorzystaniem symulacji; i wiedz na temat zastosowa i celowoci przeprowadzania symulacji procesów i zjawisk; i umiejtno pracy z wykorzystaniem emulatora; i sprawno pracy ze specjalistycznymi serwisami internetowymi. Uwaga Zagadnienia modelowania i symulacji omawiamy na konkretnych przykadach, opierajc si na dostpnych programach uytkowych. Instalacj wirtualnej maszyny pozostawiamy oczywicie nauczycielowi. Ucze powinien jedynie umie posuy si emulatorem. Praca z mapami internetowymi powinna dotyczy zarówno miejsc znanych uczniowi, jak i tych bardziej odlegych. MATERIA NAUCZANIA 47 8. Materia nauczania Materia nauczania Uwaga Poniej przedstawiamy dwie propozycje rozplanowania tematyki zaj: dla cyklu 2-godzinnego i 3-godzinnego. Tematyka zaj w dwugodzinnym cyklu ksztacenia Zagadnienie tematyczne Bezpieczny i legalny komputer I rok nauki II rok nauki 1. Regulamin szkolnej pracowni komputerowej. Przedmiotowy system oceniania wiadomoci i umiejtnoci uczniów w zakresie informatyki. 1. Organizacja pracy na zajciach z informatyki. Przedmiotowy system oceniania wiadomoci i umiejtnoci uczniów z zakresu informatyki. 2. Zagroenia i korzyci wynikajce ze stosowania komputerów 3. Co to jest informatyka i powszechnego dostpu i jakie s jej aspekty rozwoju? do informacji. 4. Jak s przechowywane dane w pamici komputera? 2. Znaczenie komputera we wspóczesnym wiecie. 5. Bezpieczna i higieniczna praca z komputerem. 6. Ochrona wasnoci intelektualnej. Prawo autorskie. 7. Budowa komputera. 8. Urzdzenia suce do komunikowania si z uytkownikiem. Przygotowanie zestawu komputerowego do pracy. 48 PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM Tematyka zaj w dwugodzinnym cyklu ksztacenia Zagadnienie tematyczne I rok nauki II rok nauki Praca z plikami i katalogami 9. System operacyjny. Okna Mac OS X. Biurko, ikony biurka. 3. Jak zadba o bezpieczestwo komputera i danych w nim zgromadzonych. 10. Podstawowe operacje na plikach i katalogach. 11. Zarzdzanie danymi. Kompresja danych. 4. Mechanizm pomocy systemowej. Wyszukiwanie odpowiedzi na pytania zwizane z prac systemu. 12. Rodzaje plików. Atrybuty plików. Wyszukiwanie informacji w systemie. 13. Ochrona przed wirusami. Obróbka grafiki i retusz zdj 14. Narzdzia i polecenia aplikacji Paintbrush. 15. Projekt graficznego logo szkoy. 16. Projekt kartki okolicznociowej. Redagowanie 17. Wprowadzenie dokumentów do edycji tekstów. tekstowych 18. Atrybuty czcionki. Formatowanie akapitu. 19. Wstawianie symboli do tekstu. Tworzenie tabel. 20. Realizacja projektu „Tworzymy gazetk klasow”. Ukad kolumnowy tekstu. Mechanizm tabulacji. 21. Cig dalszy projektu. Grafika w tekcie. Nagówek i stopka, numeracja stron. Wydruk. Przetwarzanie ruchomych obrazów i dwiku 22. Formy przekazu multimedialnego. Programy edukacyjne. Pobieranie informacji z rónych róde. Encyklopedie internetowe. 5. Rodzaje grafiki. Podstawowe formaty graficzne. 6. Importowanie grafiki do programu. Retusz obrazów. Fotomonta. 7. Wstawianie do tekstu wzorów, symboli i multimediów. 8. Praca z dokumentem wielostronicowym. Zakadki i odsyacze. 9. i 10. Realizacja projektu „Prospekt o mojej szkole”. Ukad kolumnowy strony. czenie grafiki z tekstem. Sprawdzanie pisowni. Wydruk. 11. Projekt zaproszenia. czenie tekstu i grafiki. Pola tekstowe. 12. Przetwarzanie cyfrowego obrazu i dwiku. 13. Prezentacje multimedialne. Praca w programie Keynote. MATERIA NAUCZANIA Zagadnienie tematyczne 49 I rok nauki II rok nauki 23. i 24. Programy i narzdzia przekazu multimedialnego. Praca z programem iMovie. 14. i 15. Realizacja projektu (w grupach dwuosobowych): „Organizujemy wycieczk klasow do...”, „Moje miasto”, „Najpikniejsze miejsca wiata”, „Oferta biura podróy”. Wstawianie nowych slajdów, animowanie obiektów, przejcia midzy slajdami, wstawianie dwików. Pokaz wykonanych prezentacji. Komu25. Sieci komputerowe. nikowanie si Rodzaje sieci, topologie, protokoy transmisji danych w internecie w sieci. Internet jako sie rozlega. Praca w sieci. 16. Usugi internetowe. Zakadanie konta pocztowego. Przesyanie i odbieranie wiadomoci. 17. Program pocztowy. 26. Bezpieczna obecno w sieci. Zagroenia i korzyci wynikajce z korzystania z internetu. 18. Praca nad projektem „Prezentacja mojego regionu”. Dyskusja na forum. Zasady netykiety. 27. Tworzenie dokumentu tekstowego na podstawie informacji z internetu. Kopiowanie, wklejanie i formatowanie tekstu i obrazów. 19. Gromadzenie, selekcjonowanie i przetwarzanie informacji pochodzcych z rónych róde. 20. Podstawy jzyka HTML. 21. Projektowanie strony internetowej. Grafika i muzyka na stronie. 22. Obliczenia w arkuszu. Kalkulacja kosztów wytworzenia gazetki klasowej, prospektu reklamowego, kosztów wycieczki klasowej. 29. Rozwizywanie problemów z wykorzystaniem Kontynuacja projektów rozpocztych w edytorze arkusza. Formuy. tekstu. 30. Rozwizywanie zada w arkuszu z zakresu rónych przedmiotów. Kopiowanie formu. Adresowanie bezwzgldne i mieszane. Obliczenia 28. Wstp do arkusza w arkuszu kalkulacyjnego. Budowa kalkulacyjnym arkusza, edycja danych, tworzenie tabel. 50 PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM Zagadnienie tematyczne Zarzdzanie zbiorem informacji I rok nauki II rok nauki 31. Podstawy tworzenia wykresów w arkuszu. Formatowanie wykresu. 23. i 24. Rozwizywanie w arkuszu zada problemowych z zastosowaniem funkcji wbudowanych w arkusz. 32. Bazy danych. Pojcia podstawowe. Operacje na gotowej bazie. Program FileMaker. 25. Importowanie danych do bazy. Tworzenie bazy informacji o uczniach klasy. 26. Wyszukiwanie informacji w bazie. Tworzenie ukadów (zagadnienie rozszerzajce). 27. Tworzenie formularzy i raportów (zagadnienie rozszerzajce). Projektowanie 33. Pojcie algorytmu. Rodzaje algorytmów prostych i sposoby ich opisu. Przykady algorytmów wykorzystania algorytmów do rozwizywania zada. 34. Algorytmiczne rozwizywanie problemów w arkuszu kalkulacyjnym. 28. Porzdkowanie elementów zbioru. Przykady rónych metod. 29. Testowanie algorytmów w programie Eli 2.0. 30. Programowanie prostych rysunków w Logo. Procedury pierwotne. 31. Tworzenie wasnych procedur. 32. Procedury z parametrem. Modelowanie i symulacje 33. Modelowanie i symulacja. Wykorzystanie programów komputerowych. Praca z mapami internetowymi. 34. Symulacje procesów z rónych dziedzin. Wykorzystanie modelu do symulacji. Dla nauczycieli dysponujcych trzema godzinami nauczania informatyki w cyklu gimnazjalnym przedstawiamy alternatywne rozplanowanie treci programowych. Obok niektórych tematów proponujemy te wczenie ich do wybranych cieek edukacyjnych. MATERIA NAUCZANIA 51 Tematyka zaj w trzygodzinnym cyklu ksztacenia Zagadnienie tematyczne Bezpieczny i legalny komputer I rok nauki II rok nauki III rok nauki 1. Regulamin szkolnej pracowni komputerowej. Przedmiotowy system oceniania wiadomoci i umiejtnoci uczniów w zakresie informatyki. 1. Organizacja pracy na zajciach z informatyki. Przedmiotowy system oceniania wiadomoci i umiejtnoci uczniów z zakresu informatyki. 1. Organizacja pracy na zajciach z informatyki. Przedmiotowy system oceniania wiadomoci i umiejtnoci uczniów z zakresu informatyki. 2. Zagadnienia 2. Bezpieczna i higieniczna praca etyczne i prawne zwizane z komputerem. z ochron 3. Znaczenie wasnoci komputera we wspóczesnym intelektualnej. wiecie. 4. Ochrona wasnoci intelektualnej. 2. Zagroenia i korzyci wynikajce ze stosowania komputerów i powszechnego dostpu do informacji. Prawo autorskie. 5. Budowa komputera. 6. i 7. Urzdzenia suce do komunikowania si z uytkownikiem. 8. Przygotowanie zestawu komputerowego do pracy. Praca z plikami i katalogami 9. System operacyjny. 3. Rodzaje plików. Atrybuty plików. 10. Okna Mac OS X. 4. Operacje na plikach Biurko, ikony i katalogach. biurka. 5. Archiwizacja 11. Podstawowe operacje na plikach danych. i katalogach. 3. Zapobieganie zawirusowaniu komputera. 4. Praca w systemie sieciowym. 52 PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM Tematyka zaj w trzygodzinnym cyklu ksztacenia Zagadnienie tematyczne Obróbka grafiki i retusz zdj I rok nauki II rok nauki Struktura katalogów. 6. Udostpnianie danych w sieci lokalnej. III rok nauki 12. Wyszukiwanie 7. Profilaktyka plików na dyskach antywirusowa. Róne aspekty komputera. powszechnego 13. Ochrona dostpu przed wirusami komputerowymi. do informacji. 5. Szyfrowanie danych. 14. Podstawy pracy w edytorze grafiki. Narzdzia i polecenia przykadowych aplikacji graficznych. 6. Podstawowe formaty graficzne. 8. Rodzaje grafiki. 9. Importowanie grafiki. 7. Przetwarzanie obrazów. 10. Tworzenie Fotomonta. wasnej kompozycji graficznej. 15. i 16. Tworzenie rysunków w programie grafiki rastrowej. Optymalne wykorzystywanie moliwoci programu. 17. Tworzymy logo szkoy. 18. Projektujemy kartk okolicznociow (witeczn). Redagowanie 19. Edytor tekstu dokumentów — wprowadzenie. Zasady pracy tekstowych z edytorem tekstu. 8. Wstawianie 11. Praca do dokumentu z dokumentem wielostronicowym. wzorów i symboli. Zakadka i hipercze. MATERIA NAUCZANIA 53 20. Edycja tekstu. 12. Realizacja 9. Tworzenie Atrybuty czcionki. projektu „Prospekt multimedialnego o mojej szkole”. Akapity. dokumentu. Ukad strony. Kolumny. 21. Wstawianie symboli do tekstu. Tworzenie tabel. 22. Realizacja projektu „Tworzymy gazetk klasow”. Kolumny i tabulatory. 23. Cig dalszy projektu — czenie tekstu z grafik. 13. Cig dalszy projektu — gromadzenie zdj i informacji, czenie tekstu z grafik. 10. i 11. Projektujemy zaproszenie na imprez klasow. Ustawienia strony. 14. Cig dalszy projektu — monta caoci, sprawdzanie pisowni, wydruk. 12. Redagowanie treci. czenie tekstu z grafik. 13. Rozmieszczenie caoci na stronie. 24. Cig dalszy projektu — nagówek i stopka, numerowanie stron, wydruk. Przetwarzanie ruchomych obrazów i dwiku 25. i 26. Multimedialne programy edukacyjne. Praca z programem edukacyjnym. 15. Prezentacje multimedialne — wprowadzenie. Zasady pracy z programem do prezentacji. 27. Przykady serwisów oferujcych programy edukacyjne online. 16. Realizacja projektu do wyboru (praca w grupach dwuosobowych): „Organizujemy wycieczk klasow do …”, „Moje miasto”, „Najpikniejsze miejsca wiata”, 28. Wyszukiwanie programów edukacyjnych w serwisach typu Pure-Mac. 14. Tworzenie dokumentów multimedialnych. 15. Formy prezentacji w internecie. Poszanowanie wasnoci intelektualnej innych osób. 16. Umieszczanie prezentacji w internecie. 54 PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM Tematyka zaj w trzygodzinnym cyklu ksztacenia Zagadnienie tematyczne I rok nauki II rok nauki 29. Pobieranie informacji z rónych róde. Encyklopedie internetowe. „Oferty biura podróy”. Uoenie planu. Dobór ta, grafiki. Redagowanie tekstu. 30. Obróbka dwiku i eksport materiau. 31. Praca z kamer internetow, fotografie i krótkie filmy. 32. Przesyanie multimediów do telefonu komórkowego. 33. i 34. Podstawy montau materiau filmowego. III rok nauki 17. Cig dalszy projektu — wstawianie nowych slajdów, animacje obiektów, przejcia midzy slajdami, dwiki. 18. Cig dalszy projektu — pokaz wykonanych prezentacji multimedialnych. 35. Udostpnianie filmów w internecie. Komu36. Sieci nikowanie si komputerowe. w internecie Rodzaje sieci, topologie, protokoy transmisji danych w sieciach. 19. Usugi internetowe. 17. Usugi internetowe: e-nauka, e-praca, 20. Zakadanie konta pocztowego. e-banki, e-zakupy. Przesyanie 18. i 19. Projektoi odbieranie wanie klasowej 37. Internet jako wiadomoci. lub szkolnej sie rozlega WAN. witryny internetowej. 38. Rozmowy Podstawy jzyka przez internet. HTML. Jak zachowa bezpieczestwo w sieci? MATERIA NAUCZANIA 55 39. Wyszukiwanie informacji w internecie i ich pobieranie. 21. i 22. Wyszukiwanie w internecie informacji na temat „Bezpieczestwo w sieci”. Pisanie referatu z wykorzystaniem informacji znalezionych na stronach WWW. 20. Cig dalszy projektowania strony WWW. Grafika i muzyka na stronie WWW. 40. Praca z map internetow. Wyszukiwanie miejsc i tras w popularnych serwisach. 23. Protokó FTP, popularne programy klienckie. 21. Jak opublikowa utworzon stron w internecie? 41. Tworzenie dokumentu tekstowego na podstawie informacji z internetu. Kopiowanie, wklejanie i formatowanie tekstu i obrazów. 24. i 25. Fora i grupy dyskusyjne, subskrybowanie, udzia w dyskusji. 26. Kanay RSS, subskrybowanie w przykadowym programie klienckim. 27. i 28. Rozwizywanie prostych zada problemowych w arkuszu kalkulacyjnym 43. Edycja danych. z zastosowaniem adresowania Tworzenie tabel bezwzgldnego w arkuszu. i mieszanego. Adresowanie 29. Obliczenia wzgldne. w arkuszu Kopiowanie kalkulacyjnym. formu. Kontynuacja rozpocztego w edytorze tekstu 42. Arkusz Obliczenia w arkuszu kalkulacyjny — kalkulacyjnym wprowadzenie. Podstawowe pojcia. Budowa arkusza. 22. Rozwizywanie w arkuszu kalkulacyjnym zada z zakresu rónych przedmiotów. 23. i 24. Rozwizywanie w arkuszu kalkulacyjnym zada problemowych z zastosowaniem funkcji wbudowanych (funkcje matematyczne, statystyczne). 56 PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM Tematyka zaj w trzygodzinnym cyklu ksztacenia Zagadnienie tematyczne I rok nauki II rok nauki III rok nauki 44. i 45. Rozwizywanie prostych zada problemowych w arkuszu kalkulacyjnym. projektu dotyczcego tworzenia prospektu o szkole lub gazetki klasowej (C4, C5), polegajca na kalkulacji kosztów wytworzenia lub na przykad kalkulacja kosztów wycieczki klasowej. 25. Graficzna prezentacja danych w tabeli arkusza. 32. Bazy danych — wprowadzenie. Podstawowe pojcia. Przykady i rodzaje baz danych. 29. Importowanie bazy danych. Wyszukiwanie, sortowanie, filtrowanie, zmiana danych w bazie. 26. Przenoszenie danych z arkusza kalkulacyjnego do innych aplikacji. 27. i 28. Referaty uczniów z rónych przedmiotów szkolnych wyma30. i 31. Podstawy gajce zebrania tworzenia wykresów w jednym dokuw arkuszu mencie wyników kalkulacyjnym. pracy w rónych Formatowanie rodowiskach. danych wykresu. Zarzdzanie zbiorem informacji 33. Wykonywanie 30. Tworzenie operacji na danych bazy danych gotowej bazy uczniów klasy. danych. 31. Kwerendy, czyli tworzenie zapyta do utworzonej bazy danych. 32. Tworzenie (w widoku projektu) formularzy do bazy danych uczniów klasy. MATERIA NAUCZANIA Projektowanie prostych algorytmów 57 34. Pojcie algorytmu. Rodzaje algorytmów. Sposoby zapisu algorytmów. Doczanie obrazów do formularzy. 35. Rodzaje algorytmów. Przykady wykorzystania algorytmów w rozwizywaniu zada. 34. Algorytmiczne rozwizywanie problemów w arkuszu kalkulacyjnym. Algorytm liniowy i algorytm z rozgazieniami. 36. Prezentacja wasnych przykadów algorytmów niezwizanych z przedmiotami szkolnymi, przygotowanych przez uczniów. 37. i 38. Tworzenie algorytmów w programie Eli 2.0. Symulacje dziaania algorytmów. 39. i 40. rodowisko ACSLogo. Podstawy programowania w Logo. 33. Prezentowanie danych z bazy przy uyciu raportu. 35. i 36. Tworzenie i analizowanie dziaania algorytmów w programie Eli 2.0. 37. Programowanie prostych rysunków w Logo. Procedury pierwotne. 38. Tworzenie wasnych procedur w Logo. 39. Programowanie wstpujce. 40. Tworzenie procedur z parametrem. 41. Programowanie zstpujce. 58 PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM Tematyka zaj w trzygodzinnym cyklu ksztacenia Zagadnienie tematyczne I rok nauki Modelowanie 46. Moje hobby i symulacje — konkurs na najciekawsz stron internetow znalezion w sieci. II rok nauki III rok nauki 41. Modelowanie a symulacja. Zastosowanie symulacji w rónych dziedzinach. 42. i 43. Modelowanie i symulacja. Wykorzystanie programów uytkowych do symulacji. 42. Symulacje zjawisk losowych przygotowane w arkuszu kalkulacyjnym. 44. i 45. Symulowanie procesów z rónych dziedzin — matematyki, fizyki, biologii, ekonomii. 43. Symulacje w internecie. Wyszukiwanie w internecie informacji na temat symulacji, gier symulacyjnych. 44. i 45. Emulatory, praca w rodowisku maszyny wirtualnej. 9. Metody i zasady nauczania informatyki — propozycje Metody i zasady nauczania informatyki Informatyka jest mod dyscyplin wiedzy, dlatego te naley wypracowa takie metody osigania celów edukacyjnych, które umoliwi przygotowanie ucznia do aktywnego i odpowiedzialnego ycia w spoeczestwie informacyjnym oraz pomog rozwin jego zainteresowania. Specyfika przedmiotu wymusza stosowanie przez nauczycieli takich metod pracy na lekcji, które bd aktywizoway uczniów, nie zniechcajc tych mniej zaangaowanych i jednoczenie nie nudzc tych bardziej zdolnych, dla których informatyka jest przedmiotem zainteresowania. METODY I ZASADY NAUCZANIA INFORMATYKI 59 Na lekcjach informatyki mona zastosowa metody wymienione w dalszej czci rozdziau. Metody podajce stosowane s podczas omawiania nowych poj i wprowadzania w nowe zagadnienia. Metody wicze praktycznych stosuje si na kadej lekcji informatyki podczas: i rozwizywania problemów z wykorzystaniem odpowiedniego oprogramowania; i korzystania z rónych róde informacji; i prezentowania efektów pracy. Metody eksponujce znajduj zastosowanie na zajciach, podczas których za pomoc komputera wykonuje si pokaz czynnoci, programów, zjawisk, przebiegu procesów. Pokaz wykonanych przez uczniów prezentacji multimedialnych i stron WWW zamieszczonych w internecie to take sposób na wyeksponowanie osignitych przez nich umiejtnoci. Zaoeniem metod problemowych jest rozwizywanie problemów. Na lekcjach informatyki moe to by na przykad poszukiwanie rozwizania algorytmu poprzez tworzenie schematów blokowych, algorytmiczne rozwizywanie problemów w arkuszu kalkulacyjnym czy symulacje. Podczas zaj z arkuszem kalkulacyjnym, majcych na celu rozwizywanie zada z zakresu rónych przedmiotów, mona wykorzysta metod nauczania programowego, która polega na zwikszaniu trudnoci przy rozwizywaniu danego problemu poprzez racjonalne zmniejszanie liczby wskazówek naprowadzajcych. Ta metoda jest zalecana podczas pracy z uczniami bardziej zdolnymi. Ciekaw grup metod s metody aktywizujce ucznia. Metoda projektów ma pobudza aktywno i zaangaowanie. Uczniowie realizujcy dany projekt mog by podzieleni na grupy. Kada z grup moe przygotowywa inne zadanie. Koordynatorem wspierajcym i ukierunkowujcym prac uczniów jest nauczyciel. Praca w poszczególnych grupach koczy si zaprezentowaniem jej efektów. Przykadem moe tu by realizacja jednego projektu do wyboru (praca w grupach dwuosobowych): „Organizujemy wycieczk klasow do…”, „Moje miasto”, „Najpikniejsze miejsca wiata”, „Oferty biura podróy”. 60 PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM Praca nad projektem polega na ukadaniu planu dziaania, dobieraniu materiaów, redakcji tekstów, obróbce obiektów, czeniu mniejszych elementów w jednolit cao. Uczniowie mog korzysta z rónych róde i uywa rónych programów. Jedne grupy mog przygotowa projekt pod ktem historycznym, inne pod ktem statystycznym (z zaprezentowaniem oblicze i wykresów wykonanych w arkuszu kalkulacyjnym), jeszcze inne pod ktem geograficznym itd. Na zajciach z informatyki mona zastosowa równie metod debaty. Zmierzamy wówczas do tego, by wywizaa si dyskusja, podczas której prezentowane bd pogldy „za” i „przeciw”. Nie oznacza to, e caa jednostka lekcyjna ma by prowadzona w ten sposób. Zagadnieniami, które mona wykorzysta do takich zaj, s: i zagroenia i korzyci wynikajce ze stosowania komputerów; i róne aspekty powszechnego dostpu do informacji; i rozmowy przez internet, czyli jak zachowa bezpieczestwo w sieci; i prawo autorskie. Zasady nauczania informatyki Podczas zaj z informatyki powinno wystpowa stopniowanie trudnoci, czyli przechodzenie od zagadnie prostych, zrozumiaych, do trudniejszych i bardziej zoonych, wymagajcych wczeniejszego zaznajomienia z podstawami. Nie mona sobie wyobrazi na przykad symulacji dotyczcej wysokoci odsetek bankowych bez wczeniejszego zaznajomienia uczniów z arkuszem kalkulacyjnym. Wan zasad jest równie czenie teorii z praktyk. Po zaznajomieniu z podstawowymi pojciami dotyczcymi danego zagadnienia naley przej do wicze praktycznych. Uczniowie powinni równie dostrzega celowo wykonywania wicze. Wane jest, aby nie byy one oderwane od rzeczywistoci, lecz eby dotyczyy spraw bliskich uczniom, na przykad klasowych, szkolnych („Tworzenie klasowej lub szkolnej witryny WWW”, „Koszty wycieczki klasowej do…”). Bezporednie poznawanie programów, zaznajamianie si z ich funkcjami i rozwizywanie konkretnych problemów to stosowanie zasady pogldowoci. Systematyczno w nauczaniu kadego przedmiotu jest nie tylko zasad, ale wanym zadaniem. JAK SPRAWDZA I OCENIA OSIGNICIA UCZNIÓW 61 10. Jak sprawdza i ocenia osignicia uczniów — propozycje Jaksprawdzaioceniaosigniciauczniów Ocenianie osigni Ocenianie uczniów na lekcjach informatyki, tak jak w przypadku innych przedmiotów, powinno spenia okrelone warunki. Wana jest systematyczno oceniania. Jak pokazuje praktyka nauczania, mobilizuje to uczniów. Jawno ocen pozwala unikn niedomówie. Zawsze powinien by okrelony zakres pomiaru osigni. Ocena powinna by równie sprawiedliwa i obiektywna. Naley unika kierowania si uprzedzeniami i subiektywizmem. Osignicia uczniów moemy diagnozowa w zakresie wiadomoci i umiejtnoci praktycznych. Podczas oceny uwzgldni naley przede wszystkim: i umiejtno obsugi komputera i programów uytkowych; i rozwizywanie problemów za pomoc komputera; i korzystanie z osigni informatyki i zasobów internetu; i waciwe zachowanie podczas pracy z komputerem, oprogramowaniem i rónymi ródami informacji. Ocenianie na lekcjach informatyki powinno by zgodne z zaoeniami systemów oceniania — szkolnego i przedmiotowego. Uczniowie kadej klasy powinni zosta z nimi zapoznani. Przedmiotowy system oceniania powinien uwzgldnia, co ucze powinien umie i jakie umiejtnoci osign z zakresu poszczególnych bloków tematycznych, które bd realizowane na zajciach z informatyki. Sprawdzanie osigni uczniów polega na obserwacji i ocenie: i zrozumienia podstawowych poj i znajomoci zagadnie informatycznych zawartych w programie nauczania (testy, odpowiedzi uczniów); i wykonywania wicze praktycznych na lekcji (praca z komputerem); i uytkowania sprztu komputerowego i korzystania z programów uytkowych (praca z komputerem). 62 PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM Sprawdzanie osigni — propozycje Propozycja I (klasa I, sprawdzian teoretyczny) Test 1. Informatyka jest nauk o: a. b. c. d. komputerach, oprogramowaniu, komputerach i oprogramowaniu, przetwarzaniu informacji. 2. Pami RAM jest pamici: a. b. c. d. nietrwa, trwa, zewntrzn, wewntrzn. 3. Edytor tekstu suy do: a. b. c. d. wykonywania prostych oblicze, tworzenia tabel, rysowania, (wpisz) ……………………………………………. 4. Arkusz kalkulacyjny umoliwia: a. b. c. d. formatowanie tekstów, przegldanie stron WWW, wykonywanie oblicze, symulacj gier. 5. Jednostk pamici komputera jest: a. b. c. d. 1 Hz, 1 MB, 1 ROM, 1 g. 6. Klawisz Shift na klawiaturze suy do: a. b. c. d. wstawiania polskich znaków, wstawiania litery „”, wstawiania niewielkich liter, modyfikacji dziaania innych klawiszy. JAK SPRAWDZA I OCENIA OSIGNICIA UCZNIÓW 63 7. Najczciej uywanymi funkcjami edytora tekstu s: a. …………………………………………………… b. …………………………………………………… c. …………………………………………………… 8. System pomocy w programach uytkowych suy do: a. b. c. d. wprowadzania specjalnych polece, wyszukiwania informacji o programie, wzywania serwisu w przypadku awarii, (wpisz) ……………………………………………… 9. Prawo autorskie: a. umoliwia wykorzystanie programu w celach komercyjnych, b. pozwala rozpowszechnia wytwory innych osób, c. daje autorom specjalne przywileje do korzystania z internetu, d. …………………………………………………………… …………………………………………………………… …………………………………… 10. Podczas korzystania z internetu mamy prawo do: a. b. c. d. kopiowania prac innych, komunikacji i wyszukiwania informacji, kopiowania filmów, muzyki i programów, nabywania towarów bez ponoszenia kosztów. Propozycja II (klasa I, sprawdzian praktyczny) wiczenia sprawdzajce z zakresu obsugi edytora grafiki 1. Zaprojektuj w edytorze grafiki kartk imieninow dla koleanki (kolegi). Na kartce umie tekst ycze. Wykorzystaj jak najwicej znanych Ci moliwoci edytora grafiki. Zapisz swoj prac na dysku twardym. Wydrukuj. 2. Narysuj w programie Paintbrush schematyczn mapk obrazujc Twoj drog do szkoy. Uyj linii krzywej, narzdzia do pisania tekstu oraz paska narzdzi tekstowych do zmiany wielkoci i rodzaju czcionki. 64 PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM Propozycja III (klasa I, sprawdzian praktyczny) wiczenia sprawdzajce z zakresu obsugi edytora tekstu 1. Zastosuj graficzne punktory i sformatuj tekst wedug podanego poniej wzoru (moesz zastosowa zblione rozwizania): a. praca z akapitami b. wstawianie punktorów graficznych x praca z akapitami x wstawianie punktorów graficznych o praca z akapitami o wstawianie punktorów graficznych 2. Wstaw w edytorze tekstu tabel wygldajc jak pokazana poniej. Tytu 5 Tekst umieszczony na górze 3. Napisz w edytorze tekst uzupeniony symbolami, podobny do przedstawionego poniej. Jutro o £ wyjedam do Krakowa. Czeka mnie mczca 3. Mam nadziej, e przestanie wreszcie pada deszcz i zawieci Ò. Kiedy dojad na miejsce, « do Ciebie lub # ~. Ciesz si -, e mog cho na troch wyjecha. Tymczasem egnam Ci ,. Przywioz Ci drobny H. JAK SPRAWDZA I OCENIA OSIGNICIA UCZNIÓW 65 Uwagi W klasie I podsumowaniem pracy z edytorem tekstu jest ocena realizacji projektu „Tworzymy gazetk klasow”. Prac uczniów oceniamy pod ktem poprawnego zastosowania kolumn, tabulatorów, czenia tekstu z grafik, wykorzystania nagówka i stopki oraz numerowania stron. W klasie II do sprawdzenia zamierzonych osigni w zakresie obsugi edytora tekstu moe posuy realizacja projektu „Prospekt o mojej szkole”. Estetyczne wykonanie i poprawno zastosowania funkcji programowych umoliwiaj okrelenie stopnia umiejtnoci ucznia i waciwego zastosowania ich w praktyce. Klasa III to budowa stron internetowych i ich publikacja w sieci. Bardzo wskazane jest zaplanowanie nowego projektu zespoowego zwizanego z budow wasnej witryny internetowej. Propozycja IV (klasa I, sprawdzian praktyczny) wiczenia w posugiwaniu si arkuszem kalkulacyjnym 1. Oblicz wartoci wyrae arytmetycznych dla podanych liczb a, b, c. a = 5,85 b = –1,42 c = 1,42 4a – 2b + 5c (2a – c)(a – 3) 2a – ab – 2b – c / 10 (5c – 5b + 25a) / 5a 2. Oblicz pole i obwód prostokta o danych bokach a i b. a b 4 4,5 3,5 2,6 1,6 6,2 66 PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM Pole Obwód 3. Skalkuluj koszty imprezy klasowej, okrelajc wydatki, i oblicz saldo kocowe. FUNDUSZ KLASOWY WYDATKI 135,50 KOSZT Napoje Sodycze Dekoracja sali Zaproszenia Nagrody RAZEM WYDATKI SALDO KOCOWE 4. Oblicz warto wydatków, wpisujc waciw formu. NAZWA ARTYKU U LICZBA CENA Breloczek do kluczy 2 4,20 Dezodorant 3 7,30 Bluza 1 27,50 Pyta muzyczna CD 1 42,00 Bilety na dyskotek 2 10,00 Prasa 4 2,99 Guma do ucia 4 1,35 Pasta do zbów 2 6,99 Czasopismo 1 5,61 Sodycze 4 3,26 RAZEM WARTO JAK SPRAWDZA I OCENIA OSIGNICIA UCZNIÓW 67 Propozycja V (klasa III) wiczenia sprawdzajce umiejtno tworzenia rysunków w rodowisku ACSLogo 1. Otwórz program ACSLogo. 2. Narysuj trójkt równoboczny o boku dugoci 100 kroków. Zapisz swoj prac. 3. Odpowiedz, jak najmniejsz liczb naley wpisa w miejsce znaku zapytania, by ów po narysowaniu figury wróci do pozycji wyjciowej: i i i i cs cs cs cs repeat repeat repeat repeat ? ? ? ? [forward [forward [forward [forward 120 right 100] 80 right 80] 60 right 45] 30 right 25] 4. Wpisz w wierszu polece procedur wasn rysujc ponisz figur i sprawd jej dziaanie. 5. Opracuj procedur wasn dla poniszego rysunku (dla chtnych). 68 PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM Propozycja VI (klasa III) wiczenia sprawdzajce umiejtno definiowania algorytmów Jakie procedury naley napisa, aby powstay ponisze figury? Podane powyej zadania s jedynie propozycjami sprawdzania osigni uczniów na zakoczenie danego bloku tematycznego. Kady sprawdzian powinien by przez nauczyciela przemylany, a zadania zrónicowane i dobrane do moliwoci uczniów. Osobn spraw pozostaje dobór metod pomiaru stopnia osignicia zakadanych celów. Trafiamy tu bowiem na do odmienne w porównaniu z innymi przedmiotami formy pracy oraz drogi dochodzenia do nowej wiedzy i umiejtnoci. Osignicia uczniów mona sprawdza pod ktem teoretycznym i praktycznym. Specyfika przedmiotu powoduje, e wikszy nacisk kadzie si na umiejtnoci praktyczne — obsug komputera i wykorzystanie programów uytkowych do rozwizywania rónych problemów. Pisemne sprawdzanie wiadomoci, na przykad w formie testów, w których ucze bdzie zaznacza waciwe odpowiedzi, moe mie charakter uzupeniajcy. Uwzgldnienie zagadnie lub pyta otwartych daje moliwo wypowiedzi pisemnej na okrelony temat. Mimo specyfiki przedmiotu nie naley zupenie rezygnowa ze sprawdzania stopnia osignitych celów na podstawie wypowiedzi ustnych uczniów. Moliwa jest wtedy ocena poprawnoci wypowiedzi pod wzgldem przyswojenia i umiejtnego stosowania fachowego jzyka. Specyfika zaj sprawia, e nabiera wartoci metoda obserwacji uczniów podczas pracy i ocena, w jakim stopniu uczniowie samodzielnie posuguj si komputerem, jego urzdzeniami zewntrznymi i oprogramowaniem, ocena trafnoci odwoywania si do dokumentacji technicznej (np. wbudowanej pomocy) i skutecznoci korzystania z niej. Dziki metodzie projektów moemy oceni poprawno grupowych opracowa, otrzymanych JAK SPRAWDZA I OCENIA OSIGNICIA UCZNIÓW 69 w rónej postaci, integrujcych informacje i dokumenty pochodzce z rónych róde. Opracowania te powinny dotyczy zagadnie z rónych dziedzin nauczania. Proponujemy take, by zaangaowa w proces oceniania samych uczniów poprzez wprowadzenie metody jurorów. Wydaje si ona szczególnie przydatna w ocenie wykonania zada na tematy z rónych dziedzin, które polegaj na zebraniu informacji znajdujcych si w rónych ródach (dostpnych m.in. za porednictwem sieci internet) i na rónych nonikach (np. na pytach CD). Zadania takie s mocno niewymierne i trudne do wartociowania. Uczniowie, którzy jeszcze niedawno sami realizowali podobne zadanie, chyba najlepiej doceni wysiek woony w prac przez innych kolegów i koleanki, ale te i najszybciej dostrzeg niedocignicia. Sprawdzajc osignicia uczniów, warto przeprowadzi ewaluacj zwrotn na temat stopnia trudnoci czy zrozumienia pyta. Informacje od uczniów mog by ujte w formie tabelarycznej, jak pokazano poniej. Stopie trudnoci i zrozumienia wicze Numer wiczenia Zbyt atwe atwe Trudne Zrozumiae Niezrozumiae Form pomiaru osigni ucznia z zakresu kolejnych bloków tematycznych nauczyciel powinien dostosowa do poziomu uczniów. Sprawdzanie umiejtnoci wcale nie musi by dla uczniów nudn koniecznoci, gdy moe uwzgldnia ich zainteresowania, a nauczyciel moe tak dobiera treci wicze, aby nie byy oderwane od rzeczywistoci i bezporednio nawizyway do bliskich uczniom zagadnie. yczymy wielu sukcesów 70 PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI W GIMNAZJUM NOTATKI NOTATKI NOTATKI NOTATKI NOTATKI NOTATKI NOTATKI NOTATKI NOTATKI NOTATKI