ęzyk polski kl.

XVI Międzyszkolna Liga Przedmiotowa
PŁOCK 2010
Zadania konkursowe z języka polskiego
dla klasy VI
1
KOD UCZNIA
Witamy Cię na XVI Międzyszkolnej Lidze Przedmiotowej. Przed Tobą zadania
konkursowe z języka polskiego dla klasy VI.
Instrukcja
1. Przeczytaj uważnie teksty i polecenia.
2. W zadaniach, w których są podane cztery odpowiedzi: A, B, C, D, wybierz tylko
jedną i zaznacz znakiem X.
3. Jeżeli się pomylisz, błędną odpowiedź otocz kółkiem i zaznacz inną.
4. Rozwiązania zadań, w których należy samodzielnie sformułować odpowiedź,
zapisz czytelnie w wyznaczonych miejscach.
Na wykonanie zadań masz 90 minut.
Życzymy powodzenia!
2
Wierszem i prozą
Tekst I
Gościu, siądź pod mym liściem, a odpoczni sobie!
Nie dojdzie cię tu słońce, przyrzekam ja tobie,
Choć się nawysszej wzbije, a proste promienie
Ściągną pod swoje drzewa rozstrzelane cienie.
Tu zawżdy1 chłodne wiatry z pola zawiewają,
Tu słowicy, tu szpacy wdzięcznie narzekają2.
Z mego wonnego kwiatu pracowite pszczoły
Biorą miód, który potem szlachci3 pańskie stoły.
A ja swym cichym szeptem sprawić umiem snadnie4,
Że człowiekowi łacno5 słodki sen przypadnie.
Jabłek wprawdzie nie rodzę, lecz mię pan tak kładzie6
Jako szczep napłodniejszy w hesperyskim sadzie7.
Jan Kochanowski, Na lipę, [w:] Fraszki, pieśni, treny, Zielona Sowa 2008.
1
zawżdy – zawsze
narzekają – śpiewają
3
szlachci – udoskonala
4
snadnie – bez trudu
5
łacno – szybko
6
kładzie – uznaje
7
hesperyjski sad – w mitologii greckiej: sad, w którym rosły złote jabłka; ich strażniczkami były
Hesperydy.
2
Zadanie 1. (0-2)
Kto mówi w utworze J. Kochanowskiego? Do kogo się zwraca?
Zadanie 2. (0-1)
Wymień trzy zalety lipy z utworu.
Zadanie 3. (0-1)
Wypisz z tekstu trzy przykłady epitetów.
Zadanie 4. (0-1)
J. Kochanowski posłużył się uosobieniem. Wyjaśnij, na czym polega ten
środek poetycki w utworze.
3
Zadanie 5. (0-3)
Odpowiedz na pytania.
a) Jaki gatunek literacki prezentuje utwór Na lipę?
b) Jakie dwie cechy tego gatunku możesz wymienić?
c) Jaki to rodzaj literacki?
Zadanie 6. (0-2)
Do wyrazu pszczoła utwórz rodzinę wyrazów.
Tekst II
Jak to jest być człowiekiem
spytał ptak
sama nie wiem
być więźniem w swojej skórze
a sięgać w nieskończoność
być jeńcem drobiny czasu
a dotykać wieczności
być beznadziejnie niepewnym
i szaleńcem nadziei
być igłą szronu
i garścią upału
wdychać powietrze
dusić się bez słowa
płonąć
i gniazdo mieć z popiołu
jeść chleb
lecz głodem się nasycać
umierać bez miłości
a kochać przez śmierć
To śmieszne odrzekł ptak
Wzlatując w przestrzeń lekko
Anna Kamieńska, Śmieszne
Zadanie 7. (0-1)
Wymień dwie charakterystyczne cechy wiersza Śmieszne.
4
Zadanie 8. (0-1)
Wiersz ma charakter filozoficzny, bo
A. stawia pytanie o istotę bytu człowieka.
B. interesuje się uczuciami ludzi.
C. rozważa problem stosunku ludzi do przyrody.
D. opisuje zajęcia i przeżycia człowieka.
Zadanie 9. (0-1)
Podmiot mówiący zaczyna odpowiedź od stwierdzenia sama nie wiem. Oznacza
to,
A. że nie posiada wystarczającej wiedzy.
B. że nie jest w stanie udzielić jednoznacznej odpowiedzi.
C. że odpowie na pytanie później.
D. że udzielić odpowiedzi może ktoś mądrzejszy od niej.
Zadanie 10. (0-2)
Połącz liniami podane fragmenty wiersza z ich interpretacją.
być więźniem w swojej skórze
a sięgać w nieskończoność
Człowiek bez miłości umiera, ale
równocześnie w imię miłości potrafi
poświęcić życie.
być jeńcem drobiny czasu
a dotykać wieczności
Człowiek ma dwoistą naturę: cielesną
i duchową.
być beznadziejnie niepewnym
i szaleńcem nadziei
Życie jest chwilą w porównaniu do
wieczności, ale ludzie dążą do
nieśmiertelności.
być igłą szronu
i garścią upału
Ludzie nie mogą być pewni swego losu,
jednak zawsze mają nadzieję na dobre
życie.
umierać bez miłości
a kochać przez śmierć
Człowiek z jednej strony może ranić
drugiego, lecz jednocześnie może być
pełen miłości.
Zadanie 11. (0-1)
Dokończ zdanie
Podmiot liryczny w powyższych dwuwierszach opisuje człowieka. Jego cechy
zestawia na zasadzie ________________ .
Zadanie 12. (0-1)
W opisie człowieka poetka użyła przede wszystkim
A. porównań.
B. uosobień.
C. onomatopei.
5
D. metafor.
Zadanie 13. (0-2)
Do podanych wyrazów dopisz antonimy.
życie - ____________________________.
miłość - ___________________________.
nadzieja - _________________________ .
upał - ____________________________.
głód - ___________________________ .
Tekst III
Następnego dnia Ula, przyszedłszy z rana od Pestki, znalazła na stole
zaadresowaną do niej i zaklejoną kopertę. Znała już ten charakter pisma; pewnego
wieczoru, który wydał jej się teraz niezmiernie dawny, były nim napisane słowa:
„Wyjdź, czekam”. Zabrała list i pobiegła w pole, chciała być teraz sama. Przysiadłszy
na pustej miedzy, otworzyła kopertę. Była w niej kartka (…). Czytała:
„Powiedziałem ci kiedyś, że nie mogę przed Tobą wyjawić, jak ze mną było,
bobyś tego nie zrozumiała. Ale teraz myślę, że moja miłość do Ciebie…”
Ula zatrzymała się, serce zaczęło jej bić mocno i prędko, jak ze strachu. Ale to
nie był strach, tylko szczęście. Wpatrywała się w litery, które złożyły się na śliczne
słowa, nie mogąc oderwać od nich oczu: „ moja miłość do Ciebie … moja miłość do
Ciebie…”
Dopiero po dłuższej chwili zaczęła czytać dalej… „to powinna być taka moja
szczerość. I dlatego dzisiaj, kiedy wiem, że niedługo wyjadę, postanowiłem Ci
napisać prawdę, choćbyś nawet nie wszystko mogła zrozumieć.
Uciekłem z domu, bo w domu miałem taką poniewierkę, że to trudno wyrazić.
Dla mojego ojca tylko jedno ma znaczenie: wódka. Syn mu niepotrzebny, bo syn
kosztuje pieniądze. Dawniej, za życia mamy, także pił, ale mama mnie pilnowała,
żeby się nade mną nie znęcał…”
… Znęcał się?... Co to znaczy? Jak można znęcać się nad własnym dzieckiem? …
Czuła grozę. Ale na próżno usiłowała zrozumieć, jak takie rzeczy mogą się dziać.
„W końcu to się stało nie do wytrzymania. Pomyślałem, że dla mnie jest tylko
jedno miejsce na świecie: u wuja, i że jeśli go nie znajdę, to ze mną koniec.
Proszę Cię, nigdy nikomu nie mów, co tu napisałem, bo to jest straszne tak
napisać o swoim ojcu, i spal ten list. Teraz, kiedy poznałem Twojego tatusia i jadę do
wujka, zaczyna się dla mnie nowe życie i nie chcę, żeby z dawnego został jakiś ślad.
I Ty sama też o nim nie myśl.
Nie wiem, kiedy się zobaczymy. Może nieprędko, ale ja Ciebie nigdy a nigdy
nie zapomnę. I może kiedyś tak się stanie, że przyjadę i zapytam, czy mnie
pamiętasz. Zenek”.
Ula długo siedziała na opustoszałej miedzy między ścierniskami z listem
na kolanach. W pewnej chwili zawiał łagodny wietrzyk i zapisana kartka pofrunęła
w trawę. Dziewczyna podniosła ją i wzrok jej padł na słowa:
„…. Zaczyna się dla mnie nowe życie i nie chcę, żeby z dawnego został jakiś
ślad. I Ty sama też o nim nie myśl”.
6
Wróciwszy do domu wrzuciła list w ogień.
Irena Jurgielewiczowa, Ten obcy, fragm., Nasza Księgarnia, Warszawa 2009.
Zadanie 14. (0-1)
Na podstawie powyższego fragmentu wymień uczucia Uli.
Zadanie 15. (0-1)
Dokąd wyjeżdżał Zenek?
A. Do zakładu poprawczego z powodu popełnionego przestępstwa.
B. Do ojca, który z niecierpliwością czekał na jego powrót.
C. Do wujka Antoniego, który chętnie zgodził się nim zaopiekować.
D. Do znajomych doktora Zaleskiego, którzy obiecali się nim zająć.
Zadanie 16. (0-1)
Jakiego złego czynu dopuścił się Zenek?
A. Doprowadził do wypadku bryczki.
B. Ukradł przekupce pieniądze.
C. Pobił młodszego od siebie chłopca.
D. Obraził swoich przyjaciół.
Zadanie 17. (0-7)
Napisz krótkie charakterystyki podanych bohaterów powieści.
Zenek Wójcik
Pestka Ubyszówna
7
Ula Zalewska
Zadanie 18. (0-1)
Ze względu na tematykę utwór I. Jurgielewiczowej zaliczamy do powieści
A. podróżniczych.
B. sensacyjnych.
C. biograficznych.
D. psychologicznych.
Zadanie 19. (0-1)
Podkreśl cechy narratora powieści Ten obcy.
wszechwiedzący ● pierwszoosobowy ● nie należy do świata przedstawionego ●
uczestniczy w wydarzeniach ● zna myśli i przeżycia bohaterów ● zna myśli
i przeżycia tylko głównych bohaterów
Zadanie 20. (0-2)
Uzupełnij zdania.
_________ utworu rozpoczyna się na początku lipca, a kończy w połowie sierpnia.
_____________ powieści obejmuje
również wydarzenia wcześniejsze: śmierć
matki Zenka i jego ucieczkę z domu.
Zadanie 21. (0-1)
Napisz trzy związki frazeologiczne z wyrazem serce.
8
Zadanie 22. (0-2)
Nazwij części zdania w podanym wypowiedzeniu.
W pewnej chwili zawiał łagodny wietrzyk.
Zadanie 23. (0-1)
Nazwij rodzaj podmiotu w podanym zdaniu.
Dopiero po dłuższej chwili zaczęła czytać dalej.
Zadanie 24. (0-1)
Napisz razem lub oddzielnie.
nie + drogo _________________
nie + bezpieczeństwo _____________
nie + biedny ____________________
nie + trzy _____________________
nie + jedzie ___________________
nie + bardzo __________________
Zadanie 25. (0-1)
Nic się nie układało, musiał wziąć sprawy _______________.
Którym wyrażeniem uzupełnisz powyższe zdanie?
A. w swoje dłonie.
B. pod swoją opiekę.
C. w swoje ręce.
D. pod rozwagę.
Zadanie 26. (0-1)
W podanym tekście uzupełnij znaki interpunkcyjne.
Ula czuła że Zenkowi dobrze jest w jej domu Poweselał swobodniej się ruszał i mówił
częściej się śmiał
Wzięła znowu pióro do ręki żeby pisać ale właśnie usłyszała kroki Rzuciła zeszyt
do walizki i pobiegła do furtki
I co spytał ojciec i objął ją ramieniem na króciutką chwilę Wszystko tu
w porządku
9
Zadanie 27. (0-10)
Kartka z dziennika Uli. Wcielając się w postać Uli, opisz jedno wydarzenie, które
zapadło w pamięci dziewczyny. W pracy uwzględnij refleksje i uczucia bohaterki.
10
11