Poradnik Antykoncepcji Transdermalnej
Komentarze
Transkrypt
Poradnik Antykoncepcji Transdermalnej
ABC antykoncepcji transdermalnej PORADNIK DLA KOBIET Droga Czytelniczko, jeśli kiedykolwiek zastanawiałaś się nad zmianą metody antykoncepcji lub szukasz wiedzy na temat plastrów antykoncepcyjnych – to z pewnością jest to lektura dla Ciebie. Tu znajdziesz odpowiedzi na większość pytań, które mogą pojawić się przed podjęciem takiej decyzji. Przed Tobą poradnik poświęcony antykoncepcji transdermalnej. Opracowany został przy współpracy ekspertów, a wszystkie treści w nim zawarte konsultowane były z ginekologiem, panią doktor Moniką Szymańską. Antykoncepcja transdermalna to skuteczna i bezpieczna metoda antykoncepcyjna posiadająca wiele zalet, które szczegółowo omówimy w kolejnych rozdziałach. Jednak, podobnie jak w przypadku innych metod antykoncepcji, jej stosowanie wiąże się z pewnymi zaleceniami, których należy przestrzegać. Zapraszamy do lektury! Poradnik powstał przy współpracy z dr n. med. Moniką Szymańską ANTYKONCEPCJA TRANSDERMALNA 4 BUDOWA I DZIAŁANIE PLASTRA Co to jest antykoncepcja transdermalna? Jak działa plaster? Antykoncepcja transdermalna to skuteczna metoda antykoncepcji, w której dawka hormonów chroniących przed zajściem w ciążę podawana jest do organizmu kobiety przez skórę w formie plastra antykoncepcyjnego. Zawarte w plastrze hormony przenikają przez skórę do naczyń krwionośnych, a następnie wraz z krwią docierają do narządów docelowych. 5 SKUTECZNOŚĆ ZALETY Czy plastry są skuteczne? Dlaczego warto wybrać plaster? Skuteczność każdej metody antykoncepcyjnej określa wskaźnik Pearla* – im niższy, tym skuteczniejsza jest dana metoda. Dla plastrów wskaźnik Pearla wynosi od 0,4, co oznacza, że jest to metoda bardzo skuteczna (patrz tabela poniżej). • Wygoda stosowania – plaster naklejamy raz w tygodniu. 100 • Lepsze samopoczucie – omijanie przewodu pokarmowego oraz niższa dawka hormonów zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia nudności/wymiotów. • Pewność antykoncepcyjna – zaburzenia ze strony układu pokarmowego (wymioty, biegunka) nie zmniejszają skuteczności antykoncepcyjnej plastra. ? • Stabilne stężenie hormonów we krwi – dobra tolerancja i wysoki poziom zabezpieczenia przed ciążą. • W razie konieczności możliwość zrezygnowania z antykoncepcji – wystarczy odkleić plaster. * Liczba ciąż w grupie 100 kobiet stosujących daną metodę antykoncepcyjną przez rok. • Proste naklejanie i zdejmowanie plastra. Wartości wskaźnika Pearla dla obu metod antykoncepcji zamieszczone w rekomendacjach Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego Wartość wskaźnika Pearla Metoda Dwuskładnikowe pigułki antykoncepcyjne Plastry 6 Przy idealnym stosowaniu Przy typowym stosowaniu (uwzględniającym codzienne błędy w stosowaniu) 0 – 1,26 0 – 2,18 0,4 – 0,99 0,71 – 1,24 7 WADY INSTRUKCJA STOSOWANIA Jakie są wady stosowania plastra? Gdzie mogę przykleić plaster? • Mogą wystąpić podrażnienia w miejscu aplikacji plastra. Bardzo niewielkie jest ryzyko całkowitego odklejenia się plastra (1,8 – 4,6% przypadków), czego skutkiem może być spadek stężenia leku we krwi oraz jego skuteczności (obserwowany dopiero po 24 h od odklejenia plastra). • Ograniczona skuteczność u kobiet z otyłością, których BMI jest większe bądź równe 30 kg/m2 lub gdy ich waga przekracza 90 kg. W takich przypadkach stężenie hormonów uwalnianych z plastra do krwi może być niższe, tym samym ryzyko ciąży może wzrastać. Dane dotyczące skuteczności u kobiet z otyłością (BMI > 30, masa ciała > 90 kg) są ograniczone. O Na brzuchu, pośladkach, górnej zewnętrznej części ramion. 30 O 30 Skóra w miejscu aplikacji plastra powinna być czysta, sucha, nieuszkodzona i nieowłosiona. Po przyklejeniu plastra należy codziennie sprawdzać, czy przylega on prawidłowo do skóry. Nie można naklejać plastrów antykoncepcyjnych na piersi. O jakiej porze dnia przykleić plaster? Pora dnia nie ma znaczenia. Natomiast kolejne plastry należy przyklejać tego samego dnia tygodnia (np. we wtorek). 8 9 INSTRUKCJA STOSOWANIA Jak przygotować skórę? Plaster nakleja się na suchą, czystą skórę. Nigdy nie należy używać kremów, olejków, pudrów, balsamów oraz leków stosowanych miejscowo (np. maści) w miejscu przyklejenia plastra i w jego sąsiedztwie. Kolejnego plastra nie należy naklejać w tym samym miejscu. INSTRUKCJA STOSOWANIA Kiedy powinnam przykleić pierwszy plaster, jeśli wcześniej nie stosowałam innych metod antykoncepcji hormonalnej? Pierwszy plaster należy nakleić w pierwszym dniu krwawienia miesiączkowego i pozostawić go na skórze przez 7 dni. Zmiana plastra powinna nastąpić dokładnie tydzień później (w tym samym dniu tygodnia, np. w poniedziałek). Czy od razu po naklejeniu plastra jestem w pełni zabezpieczona przed zajściem w ciążę? Stosując plaster antykoncepcyjny od pierwszego dnia miesiączki, działa on już od początku stosowania. Natomiast przy rozpoczęciu tej metody antykoncepcji między 2. a 5. dniem cyklu, w ciągu pierwszych 7 dni stosuj równocześnie mechaniczne formy zabezpieczeń (np. prezerwatywy). 10 Czy mogę przykleić ten sam plaster w inne miejsce? Jak powinnam prawidłowo przykleić plaster? Nie jest wskazane przeklejanie tego samego plastra, gdyż może on stracić właściwości przylepne. Naklejenie plastra jest proste i nie wymaga specjalnych umiejętności. Wystarczy, że będziesz postępować zgodnie z instrukcją na kolejnych stronach. 11 INSTRUKCJA STOSOWANIA INSTRUKCJA STOSOWANIA Kiedy powinnam przykleić pierwszy plaster, jeśli wcześniej stosowałam antykoncepcję hormonalną? • Jeśli stosowałaś pigułki antykoncepcyjne: - Najlepiej zrobić to w następnym dniu po przyjęciu ostatniej pigułki antykoncepcyjnej. Wtedy nie ma konieczności stosowania dodatkowej metody antykoncepcji przez pierwsze 7 dni stosowania plastra. - Nie należy rozpoczynać stosowania plastrów antykoncepcyjnych później niż w pierwszym dniu po przerwie w zażywaniu pigułek (w tym czasie, kiedy występuje krwawienie z odstawienia) lub w pierwszym dniu po zażyciu ostatniej pigułki nie zawierającej hormonów. W 21. dniu cyklu ostatnia pigułka 1 7 14 22 Dodatkowy czas na przyklejenie plastra, lecz nie później niż pierwszego dnia kolejnego cyklu 28 1 Dni cyklu Pigułki antykoncepcyjne • Jeśli stosowałaś pierścień dopochwowy lub inny plaster: - Powinnaś nakleić plaster w dniu usunięcia pierścienia 12 lub ostatniego plastra w danym cyklu. Wtedy nie ma konieczności stosowania dodatkowej metody antykoncepcji przez pierwsze 7 dni stosowania plastra. Nie należy rozpoczynać stosowania plastrów antykoncepcyjnych później niż w dniu, w którym przypadałoby zastosowanie kolejnego pierścienia lub plastra. W 22. dniu cyklu usuń pierścień 1 7 14 21 W dniu usunięcia pierścienia rekomenduje się przyklejenie plastra 22 Dodatkowy czas na przyklejenie plastra, ale nie później niż pierwszego dnia kolejnego cyklu 28 1 Dni cyklu Pierścień dopochwowy • W przypadku zmiany antykoncepcji ze środków zawierających wyłącznie progestageny (minipigułki, iniekcje, implanty) na plaster: W 22. dniu rekomenduje się przyklejenie plastra 21 - - W przypadku wcześniejszego stosowania minipigułek, zmiany można dokonać w dowolnym dniu.* - W przypadku implantu lub systemu domacicznego w dniu jego usunięcia.* - W przypadku preparatów w postaci wstrzyknięć – w dniu, w którym przypadałoby następne wstrzyknięcie.* * Konieczne jest stosowanie dodatkowej metody antykoncepcji (np. prezerwatywa) przez 7 dni od naklejenia pierwszego plastra. 13 INSTRUKCJA STOSOWANIA W INSTRUKCJA STOSOWANIA ierz miejsc yb e otuj skó rę zyg r P 2. 1. Jeden plaster przykleja się raz na 7 dni. jmij plaster Wy dź plast raw er p S gotuj plaste y z r r P 4. 6. 5. kl n ej f olię ochro od od klej o łonkę s ij p ciśn laster o D lej plast er zyk r P 7. gotuj plaste rzy r ną P 3. 8. 30 sek. 14 Jak długo powinnam mieć naklejony plaster? ` PN WT SR CZ PT SO ND pierwszy plaster 1 drugi plaster 2 trzeci plaster 3 bez plastra 4 Kolejne plastry przykleja się w 8. oraz 15. dniu cyklu. Między 22. a 28. dniem cyklu nie naklejasz plastra i w tym czasie powinno ` PN WT SR CZ PT wystąpić krwawienie. Kolejny plaster (z następnego opakowania) ND SO ND PT SO 1 bez plastra), niezależne nakleja się po 7 dniach przerwy (tydzień 2 od tego, czy jeszcze trwa miesiączka czy też się skończyła. 3 4 Czy w tygodniu, w którym występuje krwawienie jestem zabezpieczona przed zajściem w ciążę, mimo nie korzystam 1 że 2 3 4 z plastra? Tak, pamiętaj tylko, aby w odpowiednim czasie przykleić następny plaster. 15 INSTRUKCJA STOSOWANIA Jak powinnam postępować w przypadku odklejenia plastra i czy odklejenie oznacza utratę zabezpieczenia przed zajściem w ciążę? Do 24 godzin Jeśli zauważyłaś w ciągu ostatnich 24 godzin odklejenie plastra lub jego brak, przyklej go ponownie i dociśnij plaster dłonią przez 30 sekund (jeżeli nie stracił lepkości) albo zastosuj nowy. W tym przypadku nie ma konieczności przestawiania „dnia zmiany plastra”, a także stosowania dodatkowych mechanicznych metod antykoncepcji (np. prezerwatywa). Powyżej 24 godzin Jeśli czas odklejenia plastra był dłuższy niż 24 godziny lub nie możesz precyzyjnie oszacować czasu – rozpocznij nowy cykl stosowania plastrów antykoncepcyjnych, wyznaczając ponownie odpowiedni „dzień zmiany plastra”. Przez następne 7 dni zalecane jest również stosowanie dodatkowej metody antykoncepcji, takiej jak np. prezerwatywa, środki plemnikobójcze lub diafragma. INSTRUKCJA STOSOWANIA Co mam zrobić, jeśli zapomniałam zmienić plaster w „dniu zmiany plastra”? Sposób postępowania zależeć będzie od tygodnia, w którym zapomniano o zmianie plastra. 1 tydzień – ryzyko zajścia w ciążę! PN WT pierwszy tydzień ` SR CZ PT SO ND 1 2 3 4 Przyklej nowy plaster i wyznacz od nowa „dzień zmiany plastra”. Stosuj dodatkowe mechaniczne metody antykoncepcyjne! PN WT ` SR CZ PT PT SO ND SO ND 1 2 tydzień (dzień 8.) lub 3 tydzień (dzień 15.) – zależnie od momentu, 2 w którym zorientowałaś się o pominięciu3 zmiany plastra: 4 PN WT 1 1 drugi tydzień 2 trzeci tydzień 3 2 ` SR CZ PT 3 SO ND 4 4 16 17 INSTRUKCJA STOSOWANIA • do 48 godzin – natychmiast naklej nowy plaster – nie ma konieczności stosowania dodatkowej zabezpieczającej metody antykoncepcji, • ponad 48 godzin – przerwij obecny cykl stosowania plastra i rozpocznij nowy – wyznacz ponownie „dzień zmiany plastra” – przez tydzień stosuj dodatkowe mechaniczne metody antykoncepcji. INSTRUKCJA STOSOWANIA Na co zwrócić szczególną uwagę podczas stosowania plastra? • Codziennie sprawdzaj, czy plaster dokładnie przylega do skóry. • Jeśli plaster stracił lepkość, skleił się lub przywarł do innej powierzchni, np. do odzieży, przyklej nowy plaster i kontynuuj stosowanie według schematu. • Nie nakładaj na plaster dodatkowych substancji klejących. 4 tydzień – zdejmij go jak najszybciej, a kolejny naklej w „dniu zmiany plastra”, niezależnie od tego, czy przerwa pomiędzy odklejeniem starego a przyklejeniem nowego plastra wynosi 6 dni czy 1 dzień. W tym czasie nie ma konieczności stosowania dodatkowych metod antykoncepcyjnych. 18 • Nie owijaj plastrów, aby lepiej przylegały do skóry. 19 U GINEKOLOGA Czy przed rozpoczęciem stosowania plastrów powinnam wykonać specjalistyczne badania? U GINEKOLOGA • depresja • cukrzyca • choroby serca • choroby nerek lub pęcherzyka żółciowego Nie ma potrzeby wykonywania specjalnych badań przed rozpoczęciem tej metody antykoncepcji u osób zdrowych. Lekarz może przepisać lek na podstawie wywiadu (m.in. lekarz może zadać pytanie odnośnie chorób występujących w rodzinie, daty ostatniej miesiączki itp.) oraz podstawowego badania ginekologicznego. Przy okazji porady antykoncepcyjnej warto pamiętać o badaniach profilaktycznych: cytologii, badaniu piersi lub USG piersi oraz zmierzeniu ciśnienia tętniczego. Piersi powinno badać się również samodzielnie, raz w miesiącu, po miesiączce. O czym powiedzieć ginekologowi? Tak jak w przypadku każdej hormonalnej metody antykoncepcyjnej, poinformuj lekarza, jeśli palisz papierosy oraz jeśli u Ciebie lub w rodzinie wystąpiła zakrzepica żylna lub tętnicza. Oprócz tego, powiedz lekarzowi, jeśli wystąpiły lub występują u Ciebie: • alergia na leki • rak piersi lub inny nowotwór 20 • bóle głowy z objawami takimi jak: wymioty, zaburzenia widzenia, mowy, drętwienie kończyn • zawał serca lub udar • wysokie ciśnienie krwi • zaburzenia krzepliwości krwi • wysokie stężenie cholesterolu lub trójglicerydów • choroby wątroby • długotrwałe unieruchomienie z powodu zabiegu chirurgicznego bądź złamania kości • drgawki • niewyjaśnione krwawienia z pochwy lub nieregularne cykle menstruacyjne • żółtaczka w czasie ciąży bądź podczas stosowania antykoncepcji Koniecznie powiedz lekarzowi o wszystkich przyjmowanych lekach, nie tylko tych dostępnych na receptę, ale także o wszystkich preparatach dostępnych bez recepty. 21 WPŁYW NA PŁODNOŚĆ ŚRODKI OSTROŻNOŚCI Czy po stosowaniu plastra będę mogła zajść w ciążę? Czy mogę stosować plaster w trakcie karmienia piersią? Oczywiście. Stosowanie plastrów nie wpływa na płodność w przyszłości. Po zaprzestaniu stosowania plastrów płodność u kobiet wraca do stanu sprzed okresu ich stosowania. Nie. Plastrów nie można stosować w okresie karmienia piersią, gdyż mogą one zmniejszać ilość pokarmu i zmieniać jego skład. Jakie są możliwe działania niepożądane podczas stosowania plastrów? Tak jak w przypadku każdej metody antykoncepcyjnej, mogą wystąpić: • nieregularne krwawienia, które mogą pojawić się w trakcie pierwszych trzech cykli stosowania plastrów i jest to naturalne dla okresu tzw. adaptacji do antykoncepcji (trwającego około 3 cykli), • zmiany nastroju, bóle oraz zawroty głowy, migrena, nudności oraz bóle czy tkliwość piersi, oraz • odczyny skórne w miejscu naklejenia plastra: wysypka, świąd, podrażnienie, rumień (z czasem ryzyko podrażnień maleje). Wszystkie działania niepożądane są wymienione w ulotce dołączonej do opakowania leku. 22 23 INTERAKCJE Z LEKAMI I INNYMI SUBSTANCJAMI INTERAKCJE Z LEKAMI I INNYMI SUBSTANCJAMI Czy mogą zachodzić interakcje z lekami lub suplementami diety, które stosuję? W tym wypadku należy poinformować lekarza, który zadecyduje o dalszym postępowaniu. Tak jak w przypadku każdej hormonalnej metody antykoncepcyjnej, mogą zachodzić interakcje lekowe. Następujące leki mogą obniżać skuteczność antykoncepcyjną: Czy stosowanie innych hormonów (np. tarczycy) ma wpływ na skuteczność plastra? • leki przeciwpadaczkowe, • antybiotyki (penicyliny, tetracykliny), Nie. Podczas stosowania plastrów antykoncepcyjnych można przyjmować inne hormony, w tym hormony tarczycy. • leki stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego płucnego, • leki przeciwko HIV oraz leki stosowane w wirusowym zapaleniu wątroby typu C, • leki stosowane przy wystąpieniu nudności i wymiotów związanych z chemioterapią, • leki stosowane w leczeniu gruźlicy (np. ryfampicyna, ryfabutyna). Podczas stosowania antykoncepcji hormonalnej, w tym plastrów, nie można także przyjmować preparatów zawierających dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum). Czy stosowanie plastra antykoncepcyjnego wpływa na wyniki badań? Hormonalne leki antykoncepcyjne mogą wpływać na wyniki niektórych badań laboratoryjnych, dlatego przed ich wykonaniem, powiedz o stosowanym leku. Na działanie jakich leków stosowanie plastra może mieć niekorzystny wpływ? Takimi lekami są: cyklosporyna oraz lamotrygina. 24 25 WPŁYW INNYCH SCHORZEŃ Czy inne choroby mogą wpływać na możliwość stosowania, skuteczność i bezpieczeństwo plastrów? Poniżej przedstawiono kilka przykładów powszechnie występu jących chorób przewlekłych i możliwości zastosowania plastra według wytycznych opracowanych przez specjalistów z WHO. WPŁYW INNYCH SCHORZEŃ 4. Cukrzyca. Plastra nie powinny stosować kobiety z cukrzycą, która trwa ponad 20 lat lub jest powikłana zaburzeniami naczyniowymi. 5. Migrena. Plastra nie powinny stosować kobiety, które chorują na migrenę z aurą lub zaburzeniami neurologicznymi. 6. Choroby układu krążenia (zawał serca, udar mózgu). Zawał serca oraz udar mózgu są przeciwwskazaniem do stosowania plastra. Pamiętaj, aby w przypadku jakichkolwiek wątpliwości związanych z bezpieczeństwem stosowania plastra poradzić się lekarza ginekologa. 1. Choroby tarczycy. Nie ma przeciwwskazań do stosowania antykoncepcji przy występowaniu: wola, niedoczynności oraz nadczynności tarczycy. 2. Astma oskrzelowa. Nie jest przeciwwskazaniem do zastosowania antykoncepcji hormonalnej, a ponadto antykoncepcja nie powoduje zwiększenia częstości zaostrzeń. Leki stosowane w terapii astmy nie wchodzą w interakcję z hormonami zawartymi w plastrach. 3. Nadciśnienie tętnicze. Podwyższone ciśnienie tętnicze może być przeciwwskazaniem do antykoncepcji hormonalnej. W takim przypadku powinnaś z lekarzem uzgodnić najlepszą metodę dostosowaną do Twojego stanu zdrowia. 26 27 ŻYCIE CODZIENNE ŻYCIE CODZIENNE Czy muszę zasłaniać plaster podczas opalania? Czy mogę ćwiczyć z naklejonym plastrem? Nie, w przypadku przezroczystego plastra nie ma konieczności zasłaniania go, gdyż jest on wyposażony w filtry promieniowania UV. Tak. Ćwiczenia fizyczne nie wpływają na działanie plastrów. Czy mogę się kąpać / chodzić na basen z naklejonym plastrem? Tak, można brać prysznic i kąpać się w basenie z naklejonym plastrem. Czy bóle głowy / plamienia to normalne objawy podczas stosowania plastrów? Tak, mogą wystąpić bóle głowy lub plamienia, ale najczęściej ustępują po pierwszych trzech miesiącach stosowania. W razie wystąpienia bardzo silnego bólu głowy, z zaburzeniami świadomości, widzenia lub drętwieniami kończyn, należy natychmiast odstawić lek i zgłosić się do lekarza. Czy mogę chodzić do sauny z naklejonym plastrem? Czy mogę nakleić plaster na skórę bardzo wrażliwą lub atopową? Można, ale na takiej skórze szybciej i częściej mogą występować podrażnienia lub reakcje alergiczne. Czy spożycie alkoholu wpływa na skuteczność plastra? Nie opisano wpływu alkoholu na skuteczność antykoncepcji hormonalnej. Czy mogę palić papierosy, stosując plastry? Podczas stosowania każdej antykoncepcji hormonalnej zalecane jest zaprzestanie palenia, ponieważ jest ono czynnikiem zwiększającym ryzyko wystąpienia żylnej choroby zakrzepowozatorowej. Tak. Sauna nie ma wpływu na działanie plastrów. 28 29 ŻYCIE CODZIENNE ŻYCIE CODZIENNE Czy stosowanie plastrów wpływa na ryzyko rozwoju chorób przenoszonych drogą płciową? Czy można przesunąć krwawienie miesiączkowe o jeden miesiąc, stosując plastry? Hormonalne środki antykoncepcyjne nie chronią przed zarażeniem wirusem HIV (AIDS) oraz innym chorobami przenoszonymi drogą płciową. Zatem należy profilaktycznie zabezpieczać się poprzez stosowanie prezerwatyw. Tak, plastry antykoncepcyjne pozwalają na przesunięcie krwawienia miesiączkowego. Musisz nakleić następny plaster na początku czwartego tygodnia (czyli tygodnia, w którym normalnie plastrów się nie stosuje). Jednakże pamiętaj o tym, że w tym czasie mogą wystąpić krwawienia lub plamienia. Czy plaster wpływa na cerę? Z badania przeprowadzonego wśród kobiet w wieku 16–20 lat wynika, że plaster może zmniejszyć nasilenie trądziku. Czy mogę przytyć podczas stosowania plastra? pierwszy plaster 1 drugi plaster 2 trzeci plaster 3 nowy plaster 4 PN WT ` SR CZ PT SO ND PN WT ` SR CZ PT PT SO ND SO ND 10 Plaster nie ma większego wpływu na zmianę masy ciała. Czy plaster może zmniejszać uczucie zespołu napięcia przedmiesiączkowego? U części kobiet stosowanie antykoncepcji transdermalnej zmniejsza objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego. 30 1 !!! 2 3 4 1 2 3 4 31