Dr hab. Małgorzata Halicka, prof. UwB Uniwersytet w Białymstoku

Dr hab. Małgorzata Halicka, prof. UwB
Uniwersytet w Białymstoku
„Przemoc wobec osób starszych – specyfika ofiar, metody pracy,
sposoby dotarcia do poszkodowanych”
Streszczenie
Przemoc jest zjawiskiem pojawiającym się niezależnie od wieku, płci, zawodu, czy
pozycji społecznej. Zasadnym jednak jest, aby problem ten był dostrzegany, diagnozowany,
co w konsekwencji spowoduje poszukiwanie sposobów zapobiegania tej formie patologii, ale
także pozwoli na zaproponowanie działań naprawczych.
Powyższe zjawisko występuje również w kontekście osób starszych, przejawiające się
jako złe traktowanie osób w podeszłym wieku, w postaci nadużyć i zaniedbań. Światowa
Organizacja Zdrowia określa nadużycia wobec seniorów mianem pojedynczych, lub
powtarzających się działań powodujących krzywdę.
Celem wystąpienia jest pokazanie przestrzeni życia osób w starszym wieku w
kontekście stosowanej wobec nich przemocy. Problem ten rozpoznawany był w oparciu o
badania przeprowadzone przez Zakład Socjologii Edukacji i Gerontologii Społecznej oraz
przez Zakład Andragogiki i Gerontologii Edukacyjnej Uniwersytetu w Białymstoku w ramach
kilku projektów badawczych: badania na Podlasiu (Przemoc wobec ludzi starych. Na
przykładzie badań w województwie podlaskim, M.Halicka, J.Halicki – red., Białystok 2010),
badania PolSenior (Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia
się ludzi w Polsce, M.Mossakowska, A.Więcek, P.Błędowski – red., Poznań 2012),
finansowane przez MNiSW, a także badania międzynarodowe w ramach programu DAPHNE
III, IPVoW Intimate partner violence against older women (Przemoc w związkach
małżeńskich/ partnerskich wobec kobiet w starszym wieku, Oblicza przemocy wobec
starszych kobiet – raport z badań. Praca Socjalna 2012, nr 5 ) oraz badania Mind the
Gap! Projekt naukowo-badawczy Unii Europejskiej Mind the Gap! – Improving Intervention
in Intimate Partner Violence against Older Women – Nigdy nie jest za późno… Informator
dla policji i służb społecznych, M.Halicka, J.Halicki, E.Kramkowska, K.Laskowska,
A.Szafranek, Białystok 2013), finansowane przez Komisję Europejską.
Wyniki badań pokazują, że przemoc wobec osób starszych w Polsce nie jest
zjawiskiem rzadkim. Ma miejsce i występuje pod wieloma postaciami. Najczęściej osobą,
wobec której stosowana jest przemoc, jest kobieta. Sprawcą przemocy jest najczęściej
mężczyzna, a konkretnie mąż, syn, rzadziej zięć, czy synowa. Najczęściej stosowana jest
przemoc psychiczna. Ta forma przemocy zwykle współwystępuje z innymi przejawianymi
formami przemocy. Szczegółowe wyniki badań, zostaną zaprezentowane w wystąpieniu.
Mówiąc o przestrzeni życia osób w starszym wieku, osób wobec których stosowana
jest przemoc, interesujące wydawało się postawienie kilku pytań: czy osoby w wieku 60 i
więcej lat, doświadczające przemocy w związku małżeńskim/ partnerskim, doświadczające
przemocy domowej (ze strony innych członków rodziny) podejmują trud wkroczenia na
drogę sądową, drogę prawną w celu ukarania sprawcy przemocy? Kim są te osoby? Co je
charakteryzuje, wyróżnia? Kim jest sprawca przemocy? Zasadne jest też pytanie jak działa
polski system prawny, do którego zgłaszają się, z którego korzystają starsze wiekiem ofiary
przemocy? Czy jest to sprawne funkcjonowanie, czy może warto udoskonalić istniejące
procedury? Odpowiedzi na te pytania zaprezentowane zostaną w referacie.