projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło

Transkrypt

ZAŁOśENIA DO PLANU
ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ
ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE
DLA GMINY KUDOWA-ZDRÓJ
Kudowa-Zdrój, 2011r.
SPIS TREŚCI
1
WSTĘP ............................................................................................................................... 4
PODSTAWA OPRACOWANIA DOKUMENTU .................................................................................... 4
CHARAKTERYSTYKA GMINY KUDOWA-ZDRÓJ ........................................................................... 6
1.1
1.2
1.2.1
Lokalizacja ........................................................................................................................................ 6
1.2.2
1.2.3
Warunki naturalne........................................................................................................................... 10
Sytuacja społeczno – gospodarcza Gminy ...................................................................................... 16
1.2.4
Ogólna charakterystyka infrastruktury budowlanej ........................................................................ 32
2
OCENA STANU ISTNIEJĄCEGO .............................................................................. 43
2.1
INWENTARYZACJA ..................................................................................................................... 43
2.1.1
2.1.2
Ankietyzacja – obiekty uŜyteczności publicznej i budynki mieszkalne naleŜące do gminy ........... 44
Ankietyzacja – obiekty produkcyjne, handel i usługi ..................................................................... 47
2.1.3
Współpraca z samorządem lokalnym ............................................................................................. 48
2.1.4
Współpraca z przedsiębiorstwami energetycznymi ........................................................................ 49
2.2
SYSTEMY ENERGETYCZNE – WPROWADZENIE ........................................................................... 52
2.2.1
Grupy uŜytkowników energii – podział odbiorców mediów energetycznych ................................ 52
2.2.2
2.2.3
Bilans energetyczny Gminy ............................................................................................................ 56
System ciepłowniczy ...................................................................................................................... 59
2.2.4
System gazowniczy......................................................................................................................... 70
2.2.5
2.2.6
System elektroenergetyczny ........................................................................................................... 75
Transport ......................................................................................................................................... 80
2.2.7
Odnawialne źródła energii .............................................................................................................. 80
2.3
2.4
KOSZTY ENERGII ........................................................................................................................ 83
STAN ŚRODOWISKA NA OBSZARZE GMINY ................................................................................. 87
2.4.1
Charakterystyka głównych zanieczyszczeń atmosferycznych ........................................................ 87
2.4.2
2.4.3
Stan atmosfery na terenie województwa, powiatu oraz Gminy Kudowa-Zdrój.............................. 88
Emisja substancji szkodliwych i dwutlenku węgla na terenie Gminy Kudowa-Zdrój .................... 94
2.5
OCENA STANU ISTNIEJĄCEGO W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA PALIWOWEGO, TECHNICZNEGO,
EKONOMICZNEGO ZWIĄZANEGO ZAOPATRZENIEM GMINY W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA
GAZOWE
......................................................................................................................................... 102
3
CELE I PRIORYTETY DZIAŁAŃ ............................................................................ 106
4
MOśLIWOŚCI WYKORZYSTANIA ODNAWIALNYCH ZASOBÓW PALIW I
ENERGII ................................................................................................................................... 124
4.1
ENERGIA WIATRU ..................................................................................................................... 131
Strona
WYJŚCIOWE ZAŁOśENIA ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO GMINY DO ROKU 2030 .... 110
PRZEWIDYWANE ZMIANY ZAPOTRZEBOWANIE NA CIEPŁO ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA
GAZOWE DO ROKU 2030 ZGODNE Z PRZYJĘTYMI ZAŁOśENIAMI ROZWOJU ........................................... 118
3.3
CELE OGÓLNE I SZCZEGÓŁOWE W ZAKRESIE SYTUACJI ENERGETYCZNEJ GMINY.................... 122
2
3.1
3.2
4.2
4.3
4.4
4.5
4.6
4.7
ENERGIA GEOTERMALNA ......................................................................................................... 137
ENERGIA SPADKU WODY .......................................................................................................... 144
ENERGIA SŁONECZNA............................................................................................................... 146
ENERGIA Z BIOMASY ................................................................................................................ 153
ENERGIA Z BIOGAZU ................................................................................................................ 158
NIEKONWENCJONALNE ŹRÓDŁA ENERGII ................................................................................ 161
5
PRZEDSIĘWZIĘCIA RACJONALIZUJĄCE UśYTKOWANIE PALIW
I ENERGII .......................................................................................................................................
......................................................................................................................................... 162
5.1
LOKALNY PLAN DZIAŁAŃ DOTYCZĄCY EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ DLA GMINY ......... 162
5.1.1
Wyznaczenie lokalnego celu indykatywnego w zakresie oszczędności energii ........................... 163
5.1.2
Zakres analizowanych obiektów ................................................................................................... 164
5.1.3
5.1.4
Analiza sumarycznego zuŜycia energii i wody w grupie oraz kosztów mediów .......................... 165
ZuŜycie i koszty energii elektrycznej............................................................................................ 169
5.1.5
5.1.6
ZuŜycie i koszty gazu ziemnego ................................................................................................... 174
ZuŜycie i koszty wody .................................................................................................................. 180
5.1.7
5.1.8
ZuŜycie i koszty ciepła do ogrzewania budynków ....................................................................... 183
Klasyfikacja obiektów .................................................................................................................. 187
5.1.9
Program poprawy efektywności energetycznej dla budynków gminnych .................................... 192
5.1.10
Program poprawy efektywności energetycznej dla budynków wielorodzinnych zarządzanych przez
MZUP w Kudowie-Zdroju ............................................................................................................................... 202
5.1.11
6
Przedsięwzięcia racjonalizujące uŜytkowanie paliw i energii w pozostałych budynkach ............ 209
KIERUNKI ROZWOJU I MODERNIZACJI SYSTEMÓW ZAOPATRZENIA W
ENERGIĘ .................................................................................................................................. 215
6.1
WYTYCZNE DO REALIZACJI PROGRAMÓW WYKONAWCZYCH ............. 217
7.2
8
PROGRAM OGRANICZENIA NISKIEJ EMISJI BUDYNKÓW MIESZKALNYCH NA OBSZARZE GMINY ....
......................................................................................................................................... 217
WYTYCZNE ZASTOSOWANIA ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W GMINIE KUDOWA- ZDRÓJ .....
......................................................................................................................................... 221
ZAŁĄCZNIKI ............................................................................................................... 230
3
7.1
Strona
7
ANALIZA DLA GMINY KUDOWA-ZDRÓJ................................................................................... 215
1
Wstęp
1.1 Podstawa opracowania dokumentu
Dokument " ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe
dla Gminy Kudowa-Zdrój powstał jako działanie w ramach projektu Ekogmina. Projekt ten jest
realizowany przez Stowarzyszenie Wolna Przedsiębiorczość i współfinansowany z Mechanizmu
Finansowego
Europejskiego
Obszaru
Gospodarczego
oraz
Norweskiego
Mechanizmu
Finansowego.
Podstawowym celem projektu
Ekogmina jest promowanie zrównowaŜonego rozwoju
poprzez umiejętne wykorzystanie energii odnawialnych na trzech szczeblach: lokalnym,
powiatowym oraz regionalnym. Projekt stanowi odpowiedź na realne potrzeby związane z
koniecznością
dywersyfikacji
źródeł
energii
i
problemami
związanymi
z
nadmierną
energochłonnością wielu inwestycji.
Ekogmina skupia się na dwóch grupach wzajemnie uzupełniających się działań: szkoleń w
systemie tradycyjnym uzupełnionym o platformę e-learningową oraz części doradczej obejmującej
audyty, strategie, plany oszczędności energii, studia wykonalności. Na bazie wszystkich działań
projektowych jest tworzony model Autonomicznych Regionów Energetycznych skupiający się na
idei samowystarczalności energetycznej danego obszaru obejmującego kilka gmin.
Podstawą formalną opracowania " ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię
elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Kudowa-Zdrój jest umowa zawarta pomiędzy Urzędem
Miejskim w Kudowie-Zdroju, reprezentowanym przez Burmistrza Miasta – Pana Czesława
Kręcichwosta a Oddziałem Terenowym Stowarzyszenia „Wolna Przedsiębiorczość” w Świdnicy,
reprezentowaną przez Prezesa Zarządu – Krzysztofa Brzozowskiego.
Niniejsze opracowanie, odpowiada pod względem redakcji wymogom Ustawy - Prawo
Energetyczne, tj. zawiera:
•
Ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię
Cele i priorytety działań w zakresie poprawy sytuacji energetycznej gminy.
•
Przedsięwzięcia racjonalizujące uŜytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw
gazowych.
Strona
•
4
elektryczną i paliwa gazowe.
•
MoŜliwości wykorzystania istniejących nadwyŜek i lokalnych zasobów paliw i energii,
z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach
energii, energii elektrycznej wytwarzanej w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła oraz
zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych.
•
Wskazanie ogólnych kierunków rozwoju systemów energetycznych i wytyczne
w zakresie programów wykonawczych.
Niniejsza dokumentacja została wykonana zgodnie z umową, obowiązującymi przepisami
i zasadami wiedzy technicznej. Dokumentacja wydana jest w stanie zupełnym ze względu na cel
Strona
5
oznaczony w umowie.
1.2 Charakterystyka Gminy Kudowa-Zdrój
1.2.1 Lokalizacja
Gmina Kudowa-Zdrój połoŜona jest w południowej części województwa dolnośląskiego,
w zachodniej części powiatu kłodzkiego. Kudowa graniczy od południowego-wschodu z gminą
Lewin Kłodzki, od wschodu z Gminą Szczytna, a od północnego-wschodu z Gminą Radków.
Zachodnią i północną granicę miasta stanowi granica państwowa z Republiką Czeską. Gmina
zajmuje powierzchnię ok. 3 390 ha, a miasto w centralnej swojej części jest połoŜone na
wysokości około 380 m n.p.m. NajwyŜsze wzniesienie liczy 899 m n.p.m., a najniŜsza wysokość
to 350 m n.p.m. Znaczna część terenu gminy zajmuje Park Narodowy Gór Stołowych i jego
otulina. Dodatkowo z uzdrowiskowej funkcji gminy wynika istnienie specjalnych obszarów
ochronnych dla uzdrowiska. W skład Gminy Kudowa-Zdrój wchodzi wyłącznie miasto KudowaZdrój, jako jedyna jednostka administracyjna. Na bazie historycznej uŜywane są określenia dla
poszczególnych obszarów miasta (dawniej wsie lub dzielnice na terenie gminy, obecnie
stanowiące geodezyjne jednostki ewidencyjne), takie jak:
•
PstrąŜna,
•
Bukowina,
•
Czermna,
•
Zakrze,
•
Zdrój,
•
Brzozowie,
•
Jakubowice,
•
Słone.
Centralną część Kudowy-Zdrój zajmują obiekty lecznictwa uzdrowiskowego oraz funkcje
związane z obsługą uzdrowiska. Obiekty lecznictwa oraz Park Zdrojowy stanowią strefę, która jest
wyraźnie wydzielona i zagospodarowana. W bezpośrednim sąsiedztwie moŜna wyróŜnić strefę
centralną miasta związaną z zabudową usługowo-mieszkaniową. W tej strefie zlokalizowana jest
Strona
6
większość usług centrotwórczych miasta.
Rysunek 1-1 Lokalizacja Gminy Kudowa-Zdrój na tle powiatu kłodzkiego
Sieć komunikacyjna gminy wynika z historycznego układu szlaków komunikacyjnych, dróg
i ścieŜek i nie spełnia swojej funkcji w zakresie prawidłowej obsługi komunikacyjnej gminy
uzdrowiskowej. Zapewnienie zrównowaŜonego rozwoju gminy, a takŜe sprostanie oczekiwaniom
mieszkańców oraz zapewnienie właściwych warunków dla rozwoju funkcji uzdrowiskowej
wymaga skorygowania podstawowego układu drogowego zgodnie z załoŜeniami zawartymi
w Studium uwarunkowań i kierunków rozwoju przestrzennego oraz w miejscowych planach
zagospodarowania przestrzennego: dotyczy to głównie przełoŜenia biegu drogi krajowej poza pas
zabudowań w kierunku południowym (obwodnica) oraz wykonanie drogi gminnej przez obręb
Zakrze (na zachód od ul. Zdrojowej), która na odcinku od skrzyŜowania z ul. Główną w rejonie
ul. Fabrycznej do skrzyŜowania z ul. 1 Maja w rejonie Osiedla Moniuszki ma przejąć funkcje
waŜna dla ruchu międzynarodowego (długość drogi na terenie gminy to 4,2 km). Jej odcinek
7
Kudowa-Słone - Wrocław stanowi część szlaku tranzytowego z krajów południowo-zachodniej
Strona
drogi wojewódzkiej nr 387. Obecnie główny węzeł komunikacyjny stanowi droga krajowa nr 8,
Europy do Rosji i krajów bałtyckich.
Droga wojewódzka nr 387 biegnie od drogi nr 8 (skrzyŜowanie z ulicą Zdrojową) ciągiem
ulic Zdrojowej i 1 Maja w kierunku Radkowa, przez Karłów. Stanowi oś ruchu turystycznego
w Górach Stołowych, pomiędzy Polanicą-Zdrój a Kudową-Zdrój. WzdłuŜ trasy zlokalizowane są
główne atrakcje turystyczne: bazylika w Wambierzycach, Park Narodowy Gór Stołowych
(Karłów, Szczeliniec, Błędne Skały). Ruch turystyczny generuje duŜe natęŜenie ruchu na drodze
w sezonie turystycznym, powodujące negatywne oddziaływanie na obszar uzdrowiska KudowaZdrój. Długość drogi wojewódzkiej nr 387 na terenie gminy wynosi 9,7 km w tym 3,2 km
w obszarze zabudowanym.
Gęsta sieć pozostałych dróg lokalnych słuŜy komunikacji wewnętrznej zwłaszcza obsłudze
masowego ruchu turystycznego. Drogi lokalne, które są zarządzane przez gminę, o łącznej
długości 43 km, w tym:
•
drogi o nawierzchni twardej i ulepszonej o długości 36,7 km,
•
drogi nie ulepszone (tłuczniowe) o długości 1,7 km,
•
drogi gruntowe (wzmocnione ŜuŜlem) o długości 4,3 km.
Do 21 grudnia 2007 roku gmina posiadała cztery przejścia graniczne na granicy z Czechami
– drogowe w dzielnicy Słone i piesze w dzielnicy Czermna oraz w dzielnicy
Brzozowie/Brzozowice i PstrąŜna; przejścia zostały zlikwidowane na mocy Układu z Schengen.
Przez miasto Kudowa przebiega równieŜ jedna linia kolejowa relacji Kudowa - Kłodzko Wrocław.
Rozbudowana sieć komunikacyjna na terenie gminy z drogą krajową nr 8, linią kolejową
nr 309 Kłodzko – Kudowa-Zdrój oraz bliskość duŜych miast, w tym Wrocławia, Pragi wraz
z całą ich infrastrukturą (lotniska, obiekty kulturalne, handlowe, atrakcje) sprawia, Ŝe KudowaZdrój to miejsce o szerokich moŜliwościach rozwoju. To właśnie szybkość dostępu do obiektów
lecznictwa uzdrowiskowego oraz obiektów obsługi uzdrowiska i ruchu turystycznego w duŜej
mierze zdecydowała o zainteresowaniu wypoczynkiem i lecznictwem w Kudowie-Zdroju.
Gmina Kudowa-Zdrój posiada typowy charakter uzdrowiskowo-turystyczny. W centrum
miasta, poza kilkoma nieuciąŜliwymi dla środowiska naturalnego przedsiębiorstwami (Wemeco,
Fortum), nie ma większych zakładów przemysłowych. Największe znaczenie dla rozwoju miasta
w utworach osadowych górnej kredy. Obecnie w Kudowie-Zdroju wody eksploatowane są
z czterech ujęć – z odwiertu Nr 2 „MONIUSZKO”, z odwiertu Nr 3 „MARCHLEWSKI”, z ujęcia
Strona
mineralnych typu szczaw wodorowęglanowo – sodowo – wapniowych i występujących
8
ma znany od XVI w. ośrodek uzdrowiskowo - leczniczy powstały na bazie występujących tu wód
„GÓRNE” i z odwiertu „K-200”. Wszystkie te wody otrzymały świadectwa (Nr1/KZ, Nr2/KZ,
Nr3/KZ i Nr 4/KZ wydane przez jednostkę upowaŜnioną to jest OBiKŚ w Katowicach)
potwierdzające ich właściwości lecznicze.
Najstarsza dzielnicą Kudowy jest Czermna, istniejąca juŜ w XVI wieku. Pierwsza wzmianka
o źródłach mineralnych pochodzi z 1580 roku. Po zakończeniu II wojny światowej Kudowa, którą
ominęły działania wojenne, znalazła się w granicach Polski i równocześnie w 1945 roku uzyskała
prawa miejskie. Rozwinęła się przestrzennie i gospodarczo, stając się jednym z najpopularniejszych
uzdrowisk i ośrodków wczasowych w kraju.
W związku z ustawą o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony
uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych z dnia 28 lipca 2005 roku (Dz. U. z 2005 roku,
Nr 167, poz. 1399), art. 38, ust. 2, Gmina Kudowa-Zdrój posiada sporządzony plan w strefie „A”,
„B” i „C” ochrony uzdrowiskowej oraz dla terenu i obszaru górniczego. Dla Kudowy-Zdroju
wyznaczono strefy ochronne uzdrowiska:
•
„A” o powierzchni 73,90 ha,
•
„B” o powierzchni 420,50 ha,
•
„C” o powierzchni 2844,60 ha.
W poszczególnych strefach przyjęto następujące wskaźniki terenów zielonych:
•
w strefie "A":
wskaźnik powierzchni terenów zielonych wynosi nie mniej niŜ 75% powierzchni
strefy, co stanowi około 55 ha,
dla projektowanych inwestycji na działkach niezabudowanych przyjęto wskaźnik
powierzchni terenów zielonych na działce 75%,
•
w strefie "B":
wskaźnik powierzchni terenów zielonych wynosi nie mniej niŜ 55% powierzchni
strefy, co dla Kudowy-Zdrój stanowi około 231 ha,
dla projektowanych inwestycji na działkach niezabudowanych przyjęto wskaźnik
powierzchni terenów zielonych na działce 55%,
w strefie "C":
rodzajów zabudowy.
9
wskaźnik powierzchni terenów zielonych naleŜy ustalić indywidualnie dla wszystkich
Strona
•
1.2.2 Warunki naturalne
Największym bogactwem naturalnym Kudowy, są lecznicze źródła mineralne. To właśnie ich
obecność pozwoliła na rozwinięcie się jednej z najwaŜniejszych funkcji miasta – lecznictwa
uzdrowiskowego. Gmina Kudowa-Zdrój, to jedno z najstarszych uzdrowisk w Polsce. Historia
gminy to historia jego powstawania. Początki uzdrowiska sięgają XVII wieku, kiedy powstały
pierwsze urządzenia uzdrowiskowe oraz dokonano naukowego opisu wód. Od 1945 roku
uzdrowisko znajduje się w granicach administracyjnych Polski. Początkowo działalność
uzdrowiska regulowała ustawa z dnia 23 marca 1922 r. o uzdrowiskach (Dz. U. z 1922 r. Nr 31,
poz. 254), a następnie Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o uzdrowiskach i lecznictwie
uzdrowiskowym (Dz. U. z dnia 23 czerwca 1966 r.). Po odkryciu leczniczych właściwości wód
rozpoczęto budowę obiektów zdrojowych, licznych domów wczasowych, sanatoriów, szpitali
uzdrowiskowych, zakładu przyrodoleczniczego i pijalni wód mineralnych.
Kudowa-Zdrój i przyległe tereny znajdują się w tzw. ObniŜeniu Kudowy, które jest płaską
doliną, otoczoną od północy Górami Stołowymi (Szczeliniec Wielki – 919 m n.p.m., Błędne Skały
– 850 m n.p.m.), od wschodu Wzgórzami Lewińskimi (Grzywacz – 773 m n.p.m., Lewiński Zamek
– 740 m n.p.m., Grodziec – 805 m n.p.m., przełęcz Polskie Wrota – 660 m n.p.m.) i od południa
wzgórzami naleŜącymi do Gór Orlickich. Od zachodu dolina jest otwarta i łączy się z Wielką
Kotliną Czeską. W bezpośrednim sąsiedztwie znajduje się Góra Parkowa (477 m n.p.m.), naleŜąca
do kompleksu Wzgórz Lewińskich. PołoŜenie Kudowy-Zdroju na południowych stokach
powoduje, Ŝe ma ona klimat łagodniejszy od miejscowości połoŜonych w Kotlinie Kłodzkiej,
od której jest oddzielona Przełęczą Polskie Wrota.
Góry Stołowe ciągną się od doliny Bystrzycy Dusznickiej na północnym zachodzie, aŜ po
rejon Mieroszowa i Krzeszowa. Łączna długość pasma wynosi 42 km. Północno – wschodni
kraniec wyznacza rzeka Ścinawka, a zachodni doliny rzek Metuji i jej prawego dopływu Jivki
(w Czechach). W ich południowej części początkowo objęte są Parkiem Narodowym Gór
Stołowych, zajmującym obszar o powierzchni 6280 ha. Unikalnie ukształtowany krajobraz sprawił,
nazwa), o pionowych krawędziach opadających niekiedy kilkaset metrów w dół, w kierunku
Kotliny Kłodzkiej i doliny rzeki Bystrzycy Dusznickiej.
Strona
widziane z odległości kilkunastu kilometrów mają charakter płaskiego stołu (skąd pochodzi
10
iŜ jest to jeden z najatrakcyjniejszych rejonów turystycznych Polski i Czech. Góry Stołowe
Pogórze Orlickie, to mezoregion wchodzący w skład Sudetów Środkowych. Większość
mezoregionu leŜy na terenie Czech, a do Polski naleŜy tylko jego mały fragment między
miejscowościami Duszniki-Zdrój, Kulin Kłodzki i Kudowa-Zdrój. Pogórze Orlickie zbudowane
jest z granitu, skał paleozoicznych i skał kredowych. W jego skład wchodzą z kolei mikroregiony:
Wzgórza Lewińskie i ObniŜenie Kudowy, w obrębie, którego znajduje się centrum miasta i osiedla
Słone, Zakrze, Brzozowice, Kudowa Górna. W części południowej i centralnej miasta, krajobraz
ObniŜenia tworzą niewysokie wzgórza o łagodnych stokach zbudowane ze skał permskich
czerwonego spągowca i osadów górnokredowych. Obszar ten jest mało urozmaicony i w duŜej
części zajęty przez uprawy rolne lub nieuŜytki. Osady kredowe na obszarze miasta występują
w postaci wydłuŜonego, asymetrycznego grzbietu Góry Parkowej i Świniego Grzbietu.
Wzgórza Lewińskie z kolei zbudowane są ze skał granitowych, z wzniesieniami Czarnej
Kopy, Lelkowej Góry czy Rudnej Góry, ze znacznie bardziej urozmaiconą rzeźbą, których
niewielki fragment znajduje się w granicach miasta Kudowa-Zdrój.
Obszar Gminy Kudowa-Zdrój znajduje się w duŜej części w obrębie jednostki geologicznej
zwanej ObniŜeniem Kudowy, naleŜącym do jednostki niecki podkarkonoskiej. Północna część
naleŜy do niecki śródsudeckiej i stanowi południowy skłon Gór Stołowych.
Klimat obszaru, do którego naleŜy gmina Kudowa-Zdrój, zaliczany jest do strefy
przejściowej i objęty jest wpływami Atlantyku i kontynentu Euroazjatyckiego. Kształtowany jest
przez masy powietrza napływające znad Atlantyku, Skandynawii i północno-wschodniej Europy,
rzadziej znad Azorów, północnej Afryki i południowej Europy, ma charakter górski, dość znacznie
odbiegający od klimatu NiŜu Polskiego. Charakteryzuje się niŜszymi temperaturami średnimi,
większą ilością opadów, dłuŜszym okresem z trwałą pokrywą śnieŜną, a takŜe nieco inną róŜą
wiatrów.
Sudety pozostają w strefie oddziaływania róŜnych mas powietrza atmosferycznego polarnego, arktycznego, umiarkowanie kontynentalnego, podzwrotnikowego i z wyŜszych warstw
Strona
11
atmosfery.
Tabela 1-1. Charakterystyka kompleksów pogodowych w Sudetach
KOMPLEKSY
POCHODZENIE
cyklonalne
atlantycko islandzkie
antycyklonalne
podzwrotnikowe
cyklonalne
śródziemnomorskie
CZAS
CHARAKTERYSTYKA
WYSTĘPOWANIA
okres zimowy
znaczne zachmurzenie i opady
okres letni
wilgotne i ciepłe z ulewnymi
deszczami
antycyklonalne
chłodne
silne wypromieniowanie i
znaczne spadki temperatury
wiosenny
fenowy
ustabilizowana słoneczna
pogoda, zachmurzenie
niewielkie, inwersja termiczna
kwiecień - maj
wywołany wiatrem
SW i S
zmienny typ pogody: duŜe
zmiany zachmurzenia, przelotne
deszcze i opady śniegu na
przemian z pogodą słoneczną
jesień i przedzimie
Szczególną cechą górskiego klimatu Kudowy jest umiarkowanie bodźcowy, a okresowo
silnie bodźcowy charakter, co oznacza występowanie skrajnych stanów pogodowych.
Charakteryzuje się duŜą ilością opadów, niezbyt upalnymi latami, dość ostrymi zimami, duŜymi
zmianami temperatury (około 15°C, najczęściej od stycznia do kwietnia).
średnia roczna temperatura powietrza w Kudowie-Zdroju wynosi 7,1°C,
•
najcieplejszym miesiącem jest lipiec ze średnią dobową temperaturą powietrza 16,4°C,
•
najzimniejszym miesiącem jest styczeń ze średnią dobową temperaturą powietrza -3,0°C,
•
średnia wieloletnia suma opadów wynosi 618 mm,
•
średnia liczba dni z opadem wynosi 168 w ciągu roku,
•
pokrywa śnieŜna zalega średnio przez 60 dni w roku, od listopada do kwietnia, najczęściej
od grudnia do lutego,
•
największa liczba dni z opadem obserwowana jest w grudniu oraz czerwcu,
•
najmniejsza liczba dni z opadem obserwowana jest w październiku,
Strona
•
12
Parametry klimatyczne:
•
w Kudowie-Zdroju przewaŜają wiatry słabe,
•
cisza atmosferyczna w godzinach okołopołudniowych notowana jest średnio w 38 dniach
w roku: od 2 dni w marcu do 4 dni w listopadzie i styczniu,
•
średnia roczna suma usłonecznienia rzeczywistego wynosi 1440 godzin,
•
średnie roczne zachmurzenie wynosi 68%, największe notowane jest od listopada do
lutego (74-82%), a najmniejsze w okresie do lipca do października 60-63%.
W Kudowie-Zdroju przewagę mają wiatry południowo zachodnie (SW) - 17,2% i południowe
(S) -14,8%, najrzadziej wieją wiatry wschodnie (E) - 4,3%, południowo-wschodnie (SE) - 5,7%
i północno-wschodnie (NE) - 6,1%, gdyŜ od tych kierunków Kudowa-Zdrój osłonięta jest
pobliskimi górami. W Kudowie-Zdroju o 12 UTC notuje się jedynie 5 dni z wiatrem silnym,
najczęściej w marcu i kwietniu, po ok. 1 dzień w miesiącu. W badanym wieloleciu ich maksymalna
liczba dochodziła do 19 dni w 1990 r. Zarówno pogoda wietrzna, jak i cisza atmosferyczna stają się
coraz bardziej uciąŜliwe dla człowieka w miarę ich długotrwałości. W Kudowie-Zdroju okresy
takie notuje się rzadko. Ogólnie Kudowa-Zdrój cechuje się łagodnymi, korzystnymi dla człowieka,
warunkami wiatrowymi.
Klimat
i
bioklimat
Kudowy-Zdroju
cechuje
się
właściwościami
leczniczymi
i profilaktycznymi, które mogą być wykorzystywane w leczeniu klimatycznym chorób
reumatologicznych, ortopedycznourazowych, kardiologicznych (przede wszystkim nadciśnienia)
oraz układu oddechowego.
PowyŜsze informacje klimatyczne zestawiono dodatkowo z danymi klimatycznymi dla
rozpatrywanego obszaru, które zaczerpnięto z bazy Ministerstwa Infrastruktury „Typowe lata
meteorologiczne i statystyczne dane klimatyczne dla obszaru Polski” dla stacji meteorologicznej
Strona
13
Kłodzko.
Dane te przedstawiono poniŜej:
•
temperatury powietrza (średnia, maksymalna i minimalna dla danego miesiąca
z wieloletnich pomiarów):
35
25
temperatura, oC
15
5
1
-5
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
-15
-25
temperatura średnia dla miesiąca
•
energia
promieniowania
temperatura minimalna
słonecznego
na
temperatura maksymalna
rozpatrywanym
obszarze
(natęŜenie
promieniowania na powierzchnię poziomą dla danego miesiąca w ciągu roku):
160
140
natęŜenie promieniowania
słonecznego na powierzchnię
poziomą
100
80
60
40
20
0
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
14
1
Strona
kWh/m2*m-c
120
•
rozkład prędkości średnich wiatru oraz róŜa wiatrów dla obszarów województwa
dolnośląskiego:
4,0
3,5
3,0
m/s
2,5
2,0
1,5
1,0
0,5
0,0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
średnia prędkość wiatru na wysokości 10 m
W gminie Kudowa-Zdrój znaczną część obszaru (ok. 1,6 tyś. ha) zajmują lasy i grunty leśne,
co stanowi ponad 47% ogólnej powierzchni gminy. W zagospodarowaniu uŜytków rolnych
dominują grunty orne, które stanowią 43,9% powierzchni uŜytków, reszta uŜytków to łąki – 22,5%
i pastwiska – 33,3% oraz w niewielkim udziale sady – 0,4%.
Obszar prawie całego miasta Kudowa-Zdrój objęty jest strefami ochrony przyrody
wyznaczonymi przez: otulinę Parku Narodowego Gór Stołowych, obszar chronionego krajobrazu
Gór Bystrzyckich i Orlickich i granice obszaru stref ochronnych uzdrowiska Kudowa-Zdrój. Fakt
ten wyklucza rozbudowę istniejącego i wprowadzanie jakiekolwiek przemysłu i zabudowy
o silnym oddziaływaniu na środowisko, w tym eksploatacji surowców mineralnych na większą
skalę, z którą wiąŜe się nieuchronnie dewastacja krajobrazu lub zmiana stosunków wodnych.
Kudowę-Zdrój przecinają potoki, które naleŜą do dorzecza Łaby. Miasto Kudowa-Zdrój
połoŜone w ObniŜeniu Kudowskim pomiędzy Górami Stołowymi na północy i Wzgórzami
Lewińskimi na południu i wschodzie składa się z szeregu osiedli leŜących wzdłuŜ potoków.
Centrum Kudowy i uzdrowisko leŜą nad Kudowskim Potokiem, który w Parku Zdrojowym tworzy
staw, Jakubowice nad jego prawym, bezimiennym dopływem, osiedla Słone i Zakrze nad Bystrą,
Czermnicą, PstrąŜna nad PstrąŜnicą. PoniewaŜ potokiem odwadniającym prawie cały obszar miasta
15
jest potok Bystra zwany teŜ Klikawą, uchodzący w Słonem do Metuje, obszar miasta znajduje się
Strona
Brzozowice nad jej lewym dopływem, a osiedla północne nad dopływem Brlenki, Czermna nad
w zlewni Morza Północnego. Poziom wód jest zmienny i uzaleŜniony od pory roku. Cieki na
terenie gminy Kudowa-Zdrój nadzorowane przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej
we Wrocławiu:
•
potok Brlenka – długość całkowita ok. 5,8 km,
•
potok Czermnica – długość całkowita ok. 10,5 km,
•
potok Trzemeszna – długość całkowita ok. 7,4 km,
•
potok Klikawa – długość całkowita ok. 15,2 km,
•
potok bez nazwy (PstrąŜna) – długość całkowita ok. 4,4 km.
Nadzorowane przez Dolnośląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Świdnicy:
•
potok Brzóska – długość całkowita ok. 5,5 km,
•
rów podstawowy – K55.
Wszystkie potoki na terenie gminy mają charakter górski:
•
źródła potoków połoŜone są na wysokościach pow. 500m npm,
•
potoki charakteryzują się spadkami > 0,3%,
•
powierzchnia zlewni potoków wynosi F< 180km2.
Klikawa, największy potok na terenie gminy Kudowa-Zdrój posiada zlewnię o powierzchni
61,2 km2.
Na terenie gminy nie ma naturalnych zbiorników wodnych. Sztuczne zbiorniki znajdują się
w uzdrowisku (Staw Zdrojowy), w obrębie Zakrze przy drodze krajowej nr 8 (Stawy Rybne
Polskiego Związku Wędkarskiego) oraz niewielkie stawy w Słonym, Czermnej i PstrąŜnej.
1.2.3 Sytuacja społeczno – gospodarcza Gminy
W niniejszym dziale przedstawiono podstawowe dane dotyczące Gminy Kudowa-Zdrój
za 2009 rok (ostatni zamknięty rok bilansowy) oraz trendy zmian wskaźników stanu społecznego
i gospodarczego w latach 1995 – 2009. Wskaźniki opracowano w oparciu o informacje Głównego
Urzędu Statystycznego zawarte w Banku Danych Regionalnych (www.stat.gov.pl), raportu
z wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002, dane Wojewódzkiego
Jednym z podstawowych czynników wpływających na rozwój gmin jest sytuacja
demograficzna oraz perspektywy jej zmian. Przyrost ludności, to przyrost liczby konsumentów,
Strona
1.2.3.1 Uwarunkowania demograficzne
16
i Powiatowego Urzędu Pracy oraz danych Urzędu Miasta Kudowa-Zdrój.
a zatem wzrost zapotrzebowania na energię oraz jej nośniki, zarówno sieciowe jak i dowoŜone na
miejsce w postaci paliw stałych, czy ciekłych.
Liczba ludności w Gminie Kudowa-Zdrój ulegała w latach 1995-2009 zmianom i zmniejszyła
się o 850 osób (Rysunek 1-2).
10 500
10 450
10 400
liczba ludności
10 350
10 162
10 152
10 050
10 177
2004
10 100
10 261
2003
10 321
10 370
2001
10 362
2000
10 150
10 387
10 200
10 443
10 250
10 435
10 300
2007
2008
2009
10 000
2002
2005
2006
Rysunek 1-2 Liczba ludności w Gminie Kudowa-Zdrój w latach 2000– 2009
DuŜy wpływ na zmiany demograficzne mają takie czynniki jak: przyrost naturalny, jako
pochodna liczby zgonów i narodzin, a takŜe migracje krajowe oraz zagraniczne, które w wyniku
otwarcia zagranicznych - do niedawna niedostępnych - rynków pracy szczególnie przybrały na sile
praktycznie w skali całego kraju. Ze względu na brak duŜego ośrodka miejskiego w pobliŜu
Kudowy duŜa część mieszkańców systematycznie przenosi się do większych miast stanowiących
rynek pracy, edukacji i kulturalno – rozrywkowy. Ma to równieŜ odzwierciedlenie w lokalnym
rynku inwestycyjnym, co przekłada się na stosunkowo niewielką liczbę nowooddawanych
do uŜytkowania budynków mieszkalnych. Średnia liczba mieszkań oddawanych do uŜytkowania
w latach 1995 – 2009 wynosiła niespełna 22,2 mieszkań na rok, przy czym w ostatnich pięciu
latach było to niespełna 24 mieszkania na rok. NieduŜy, lecz stały przyrost liczby mieszkań
ze wskaźnikami opisującymi analogicznie powiat kłodzki, województwo dolnośląskie oraz Polskę.
Strona
W tabeli 1-2 porównano podstawowe wskaźniki demograficzne dotyczące Gminy
17
powoduje ciągły przyrost potrzeb, w tym równieŜ energetycznych.
Tabela 1-2 Porównanie podstawowych wskaźników demograficznych
Wskaźnik
Stan ludności wg stałego miejsca zameldowania na 31.12.2009r.
Powierzchnia gminy
gmina
powiat
Gęstość zaludnienia
województwo
kraj
gmina
powiat
Przyrost naturalny
województwo
kraj
gmina
powiat
Saldo migracji
województwo
kraj
- trend spadkowy
- bez zmian
- trend wzrostowy
Wielkość
10 152
34,0
298,7
100,2
144,2
122,1
0,13
-0,22
-0,04
0,09
-0,23
-0,26
-0,06
0,00
Jedn.
Trend z lat
1995-2009
osób
km2
os./km2
os./km2
os./km2
os./km2
%
%
%
%
%
%
%
%
Średnia gęstość zaludnienia w Gminie wynosi 298,7 osób/km2 i jest znacznie wyŜsza niŜ
dla powiatu kłodzkiego, podobnie ma się sytuacja względem średniej dla województwa
dolnośląskiego, a takŜe dla średniej ogólnopolskiej.
Zmiany prognozowe w strukturze demograficznej Gminy wyznaczono na podstawie
prognozy wykonanej przez Główny Urząd Statystyczny dla gmin miejskich powiatu kłodzkiego,
które zostały przeniesione na poziom Gminy Kudowa-Zdrój. Prognoza GUS przewiduje do 2030 r.
spadek liczby ludności do blisko 8,83 tys., co stanowi spadek procentowy liczby ludności o kolejne
13%. Tak duŜy spadek ludności Gminy w stosunku do przewidywanego wzrostu ludności w całym
kraju w tym samym okresie o ok. 4,2% jest stosunkowo pesymistyczny, jednak - porównując
ze zmianami ludności w Gminie w przeciągu ostatnich dziesięciu lat – mało prawdopodobny.
W dalszych analizach zawarto ją w negatywnym scenariuszu rozwoju Gminy (Scenariusz C).
Jako scenariusz aktywny (Scenariusz A) przyjęto, Ŝe spadek ludności ustąpi, a jej liczba będzie
utrzymywać się na tym samym poziomie, co obecnie. Natomiast, jako scenariusz umiarkowany
NaleŜy zwrócić uwagę takŜe, iŜ spadek ludności na terenie Gminy ma charakter przede
wszystkim migracyjny, bowiem przyrost naturalny w analizowanym okresie był dodatni.
Strona
Scenariusze demograficzne przedstawiono na rysunku 1-3.
18
(Scenariusz B) przyjęto spadek ludności Gminy na podstawie trendu zmian z lat 2000-2009.
11 000
Liczba ludności
10 500
10 000
9 500
9 000
negatyw ny - prognoza GUS
aktyw ny - poziom dzisiejszy
umiarkow any - trend zmian ostatnich lat
stan ludności z ostatnich lat
8 500
8 000
2000
2005
2010
2015
Lata
2020
2025
2030
Rysunek 1-3 Prognoza demograficzna dla Gminy Kudowa-Zdrój
Analiza porównawcza struktury wiekowej mieszkańców Gminy z lat 1995 i 2009 wykazuje
stopniowe przemieszczanie się najliczniejszych roczników do grupy ludności poprodukcyjnej,
co oznacza postępujący proces starzenia się ludności. Liczba ludności w wieku poprodukcyjnym
w przeliczeniu na wszystkich mieszkańców Gminy rośnie, z kolei występuje dynamiczny spadek
liczby mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym (z 3048 osób w roku 1995 do 1728 w roku 2009)
oraz powolny wzrost ludności w wieku produkcyjnym (z 6401 osób do 6493 osób w roku 2009).
Na koniec 2009 r. w Gminie Kudowa-Zdrój zamieszkiwały 1 890 osób w wieku poprodukcyjnym,
czyli ok. 19%. W roku 1995 ludność w wieku przedprodukcyjnym (17 lat i mniej) stanowiła blisko
28% całkowitej liczby ludności gminy, natomiast w 2009 udział ten stanowił juŜ tylko 17%.
Sytuacja ta, jest podobna do ogólnego trendu zmian struktury wiekowej społeczeństwa w kraju
i jest podstawą do niepokoju, bowiem juŜ teraz liczba mieszkańców gminy w wieku
przedprodukcyjnym jest mniejsza od liczby osób w wieku poprodukcyjnym.
Działalność gospodarcza
Funkcją wiodącą gminy na dzień dzisiejszy jest funkcja uzdrowiskowa (placówki lecznictwa
sanatoryjnego:
szpitale,
sanatoria,
ośrodki
sanatoryjno
-
wypoczynkowe
i
zakład
19
Działalność gospodarcza, rolnictwo, leśnictwo
Strona
1.2.3.2
przyrodoleczniczy). Funkcjami uzupełniającymi są: funkcja turystyczna, administracyjno usługowa, rolnicza, przemysłowa, gospodarki leśnej.
Na terenie Gminy zarejestrowanych w systemie REGON jest blisko 1 056 przedsiębiorstw –
głównie małych i średnich, przy czym 31 naleŜy do sektora publicznego, 1 025 naleŜy do sektora
prywatnego, a w tym 841 to zakłady osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą.
W ciągu ostatnich 10 lat liczba zarejestrowanych przedsiębiorstw w mieście utrzymywała się
na zbliŜonym poziomie i tylko nieznacznie wzrosła. Największy przyrost procentowy zanotowano
w sektorze: edukacja (wzrost o 56%), rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo (wzrost o 50%), obsługa
nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej (wzrost
o 44%) oraz pozostała działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna (wzrost o 41%).
Największe znaczenie w gospodarce Gminy ma sekcja G: handel hurtowy i detaliczny;
naprawa pojazdów mechanicznych, motocykli oraz artykułów uŜytku osobistego i domowego.
Uwagę zwraca równieŜ duŜy udział podmiotów w sekcji H: „hotele i restauracje”, w sekcji K
„obsługa nieruchomości wynajem, nauka i usługi związane z prowadzeniem działalności
gospodarczej” oraz w sekcji O: „pozostała działalność usługowa komunalna, społeczna
i indywidualna” i I: „transport, gospodarka magazynowa i łączność”. W większości,
są to przedsiębiorstwa zatrudniające kilka osób i w duŜej mierze skupione wokół usług
medycznych i infrastruktury turystycznej.
Na terenie miasta nie występują duŜe zakłady przemysłowe uciąŜliwe dla środowiska.
Największym przedsiębiorstwem produkcyjnym jest WEMECO Sp. z o.o. - przedsiębiorstwo
Strona
20
specjalizujące się w produkcji artykułów ze stali.
100%
sekcja O
sekcja N
80%
sekcja M
sekcja L
sekcja K
Udział, %
60%
sekcja J
sekcja I
40%
sekcja H
sekcja G
sekcja F
20%
sekcja D
sekcja A
0%
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Rok
Rysunek 1-4 Struktura branŜowa podmiotów gospodarczych w Gminie Kudowa-Zdrój (Źródło: GUS)
Opis do wykresu (liczba podmiotów w 2009r.):
•
Sekcja A – rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo (15 podmiotów);
•
Sekcja B – rybactwo (0 podmiotów);
•
Sekcja C – górnictwo (0 podmiotów);
•
Sekcja D – przetwórstwo przemysłowe (54 podmioty);
•
Sekcja E – wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę (3 podmioty);
•
Sekcja F – budownictwo (77 podmiotów);
•
Sekcja G – handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów mechanicznych, motocykli
Sekcja H – hotele i restauracje (113 podmiotów);
•
Sekcja I – transport, gospodarka magazynowa i łączność (78 podmiotów);
•
Sekcja J – pośrednictwo finansowe (38 podmiotów);
•
Sekcja K – obsługa nieruchomości, wynajem, nauka i usługi związane z prowadzeniem
działalności gospodarczej (92 podmioty);
•
Sekcja L – administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia
społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne (6 podmiotów);
•
Sekcja M – edukacja (25 podmiotów);
Strona
•
21
oraz artykułów uŜytku osobistego i domowego (433 podmioty);
•
Sekcja N – ochrona zdrowia i opieka społeczna (40 podmiotów);
•
Sekcja O – pozostała działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna (82
podmioty);
•
Sekcja P – gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników (0 podmiotów).
W
tabeli
1-3
przedstawiono
dla
porównania
liczby
podmiotów
gospodarczych
zarejestrowanych w systemie REGON na terenie wszystkich gmin powiatu kłodzkiego w latach
Strona
22
1995-2009.
Tabela 1-3 Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON na terenie powiatu w latach 1995-2009
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Kłodzko
Polanica-Zdrój
Lądek-Zdrój
Duszniki-Zdrój
Nowa Ruda
Kudowa-Zdrój
Lewin Kłodzki
Stronie Śląskie
Bystrzyca
Kłodzka
Szczytna
Radków
Nowa Ruda
Międzylesie
2 118
334
322
179
956
286
49
248
3 245
504
559
288
1 281
625
88
437
3 981
641
710
368
1 550
803
114
558
4 664
789
846
447
1 816
950
133
668
5 085
904
923
497
1 949
1 025
143
748
5 132
897
1 014
507
1 965
1 033
144
764
5 729
964
1 072
540
2 052
1 037
150
776
6 082
1 004
1 131
582
2 167
1 060
166
819
6 307
1 051
1 168
586
2 519
1 112
183
859
6 393
1 027
1 162
578
2 647
1 106
190
834
6 518
1 025
1 124
569
2 617
1 089
203
803
6 549
1 110
1 114
584
2 631
1 095
215
818
6 457
1 117
1 107
571
2 663
1 270
211
817
6 615
1 105
1 116
580
2 681
1 141
206
823
5 473
1 049
966
547
2 531
1 056
184
731
Liczba
podmiotów
na 1000
mieszkańców
w 2009 r
196,0
157,2
112,2
110,8
105,5
104,0
100,4
92,2
687
1 095
1 330
1 609
1 736
1 791
1 880
1 961
2 014
2 147
2 062
2 053
2 096
2 115
1 771
91,1
197
262
248
207
331
362
350
286
431
407
441
335
494
467
537
380
541
537
600
423
550
548
634
420
552
564
730
447
581
698
767
489
616
708
800
503
616
705
800
494
597
682
807
480
609
707
817
488
649
707
836
495
692
748
857
508
650
717
823
496
88,7
77,0
68,4
66,4
RAZEM
6 093
9 451 11 669 13 800 15 111 15 399 16 493 17 507 18 426 18 699 18 576 18 790 18 996 19 187 16 994
115,1
Lp. Gmina
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
Turystyka i funkcja uzdrowiskowa Gminy
Kudowa-Zdrój posiada róŜnorodne a czasami wręcz unikalne walory turystyczne, do których
naleŜą:
•
atrakcyjność krajobrazowa miasta i najbliŜszego sąsiedztwa,
•
rozległe kompleksy naturalnego lasu górskiego predestynowane do spacerów, turystyki
pieszej, rowerowej i innych sportów,
•
klimat górski o charakterze bodźcowym i antyalergicznym,
•
zagospodarowanie turystyczne – liczne szlaki, drogi i dukty leśne, schroniska, miejsca
wypoczynku, baza noclegowa i gastronomiczna,
•
łatwa dostępność komunikacyjna miasta,
•
infrastruktura usługowa,
•
wartość kulturowa zabudowy miejskiej i uzdrowiskowej (zabytki, muzea, zespoły zieleni
parkowej),
•
imprezy cyklicznie organizowane w Kudowie-Zdroju, m.in.: Międzynarodowy Festiwal
Moniuszkowski, Lato Filmowe w Hrabstwie Kłodzkim, Cepowisko - Kudowskie
DoŜynki, Międzynarodowy Bieg Homolan, Międzynarodowe Spotkania Teatralne,
Polsko-Czeskie Dni Morza i inne imprezy organizowane w mieście,
•
infrastruktura sportowa: kryty basen sportowo-rekreacyjny „Wodny Świat”, korty
tenisowe, centrum sportowo-rekreacyjne,
•
doskonały punkt wypadowy w kompleks Gór Stołowych, Orlickich i Bystrzyckich.
Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej stworzyło moŜliwość otrzymania środków
finansowych na rozwój infrastruktury i turystyki i nadal w sposób znaczący wpływa, na jakość
i ilość jednostek specjalizujących się w usługach turystycznych. Gmina po okresie pewnej stagnacji
lat dziewięćdziesiątych w znacznym stopniu się rozwinęła a standard usługi turystycznych wzrósł.
Turystyka pobytowa dla Gminy i jej mieszkańców naleŜy do głównych kierunków rozwoju
i w chwili obecnej jest bardzo silnie rozwinięta, o czym świadczy duŜa liczba obiektów bazy
noclegowej.
łagodny mikroklimat oraz rozwiniętą bazę lecznictwa uzdrowiskowego. Plany na najbliŜsze lata
24
w stosunku do istniejących juŜ zakładów i urządzeń leczniczych związane są głównie z pracami
Strona
Kudowa-Zdrój posiada wyjątkowe walory uzdrowiskowe, to jest lecznicze wody mineralne,
renowacyjnymi, tak, aby w sposób ciągły zapewniony był wysoki standard obsługi kuracjuszy.
Rozwój medycyny wpłynął na charakter lecznictwa uzdrowiskowego, które w obecnym
stanie wiedzy jest złoŜonym zespołem czynników oddziałujących na ustrój chorego. Zespół
czynników obejmuje ukształtowanie terenu, właściwości klimatu i naturalnych tworzyw
leczniczych, rodzaje i ilość stosowanych zabiegów leczniczych, wiedzę i doświadczenie kadry
lekarskiej, pielęgniarskiej i zabiegowej, a takŜe sposób zakwaterowania kuracjuszy i ich Ŝywienia.
Podstawową formą leczenia uzdrowiskowego w Kudowie-Zdroju jest leczenie sanatoryjne,
czyli zamknięte, którego rozwój w okresie powojennym doprowadził do stworzenia oddziałów
szpitali uzdrowiskowych, do których to kierowani są chorzy z powaŜnymi chorobami przewlekłymi
po okresie leczenia w klinikach, oddziałach szpitalnych i przychodniach specjalistycznych.
W okresie powojennym działalność uzdrowiska rozwinęła się jeszcze w dwu kierunkach.
Pierwszą działalnością jest rehabilitacja po ostrych chorobach (tzw. wczesna rehabilitacja
uzdrowiskowa), chorobach układu krąŜenia (po zawałach mięśnia sercowego, zabiegach
kardiochirurgicznych) oraz w schorzeniach narządu ruchu, układu oddechowego oraz w chorobach
rozrostowych krwi. Drugim kierunkiem rozwojowym jest profilaktyka. Chodzi o zapobieganie
komplikacjom występującym w przebiegu chorób społecznych. Ten kierunek lecznictwa rozwinął
się w Kudowie-Zdroju w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych ubiegłego wieku. W domach
wczasowych FWP i domach wczasowych zakładowych przebywało na tzw. wczasach
profilaktycznych w turnusie nawet do 1500 osób. Ta forma lecznictwa w chwili obecnej jest jednak
w zaniku.
W związku z transformacją ustrojową kraju końca lat osiemdziesiątych, w Kudowie-Zdroju
w 1991 roku zlikwidowane zostało Sanatorium PKP, a liczba łóŜek w Sanatoriach FWP spadła do
około 400. W to miejsce zaczęły jednak przybywać hotele i pensjonaty prywatne o dobrym
standardzie, co znacznie rekompensuje brak bazy łóŜkowej PKP i FWP.
Obecnie większość zakładów i urządzeń uzdrowiskowych w Kudowie-Zdroju prowadzona
jest przez Zespół Uzdrowisk Kłodzkich S.A, ponadto swoją działalność prowadzą Sanatorium
MSWiA oraz 24 Szpital Wojskowy. Zespół Uzdrowisk Kłodzkich S.A. (ZUK) posiada status
niepublicznego ZOZ, którego celem jest świadczenie usług z zakresu lecznictwa uzdrowiskowego.
Do Kudowy-Zdroju kierowani są pacjenci przez NFZ, ZUS, PRFON, KRUS. W obiektach ZUK
oddział ZUK S.A., świadczy usługi balneofizykalne, mając do dyspozycji sanatoria, szpitale
25
uzdrowiskowe, pijalnie wód mineralnych, zakład przyrodoleczniczy, przychodnie, obiekty
Strona
S.A. przebywają równieŜ pacjenci komercyjni z kraju i zagranicy. Uzdrowisko Kudowa-Zdrój –
rekreacyjne, sale gimnastyczne i obiekty kulturalne. Obecnie zakłady uzdrowiskowe, które
prowadzi Zespół Uzdrowisk Kłodzkich S.A., oferują trzy rodzaje pobytów:
•
pobyt leczniczy,
•
pobyt zdrowotny,
•
pobyt hotelowy.
Zakładami lecznictwa uzdrowiskowego w Kudowie-Zdroju są:
•
szpitale uzdrowiskowe;
•
sanatoria uzdrowiskowe;
•
przychodnie uzdrowiskowe.
Szpitale uzdrowiskowe:
•
Szpital Uzdrowiskowy Nr I Pawilon „Zameczek” – 91 miejsc,
•
Szpital Uzdrowiskowy Nr I Pawilon „Polonia” – 194 miejsca,
•
Szpital Uzdrowiskowy nr I Pawilon „Zakład Przyrodoleczniczy”,
•
Szpital Uzdrowiskowy nr II Pawilon „Koga” – 69 miejsc,
•
Szpital Uzdrowiskowy nr II Pawilon dla Dzieci „Jagusia” – 86 miejsc,
•
Zakład
Opieki
Zdrowotnej
Sanatorium
Ministerstwa
Spraw
Wewnętrznych
i Administracji – 190 miejsc,
•
24 Wojskowy Szpital Uzdrowiskowo-Rehabilitacyjny SP ZOZ – 145 miejsc,
•
Sanatorium Uzdrowiskowe Nr V „Zacisze” – 66 miejsc,
Ponadto w uzdrowisku Kudowa-Zdrój znajdują się obiekty świadczące usługi zbliŜone do
usług lecznictwa uzdrowiskowego (posiadające warunki i standard wpisania się w funkcję
uzdrowiskową Kudowy-Zdrój), w tym:
•
Hotel St. George z Kliniką Zdrowia i Urody w Kudowie-Zdroju – 170 miejsc,
•
Hotel Verde Montana Wallness & Spa – ponad 300 miejsc,
•
Hotel Kudowa Bussines & Spa - 52 pokoje,
•
Szpital rehabilitacyjny „NEPTUN” – 50 miejsc,
•
Zespół Rehabilitacyjny dla Dzieci „Czermna-Bukowina” w skład zespołu wchodzi Szpital
Ponadto w strefie „A” uzdrowiska Kudowa-Zdrój znajdują się liczne ośrodki wypoczynkowe,
w tym:
•
Ośrodek Adam & Spa - oferuje 48 miejsc noclegowych,
Strona
Rycerski "Marzanka" – szpital 50 miejsc, a Dworek Rycerski 35 miejsc.
26
Rehabilitacyjny Hematologiczny dla Dzieci "Orlik" w Kudowie-Zdroju oraz Dworek
•
Villa Antica – oferuje 50 miejsc noclegowych,
•
Pensjonat Alga - oferuje 25 miejsc noclegowych,
•
Ośrodek wypoczynkowy „Sudety” – oferuje 65 miejsc noclegowych,
•
Ośrodek wypoczynkowy „Buenos Aires” – oferuje 70 miejsc noclegowych,
•
Ośrodek wypoczynkowy Orion A i Orion B – razem 113 miejsc noclegowych,
•
Ośrodek wczasowy PARIA – oferuje 50 miejsc noclegowych,
•
Scaliano Willa & Spa – oferuje 75 miejsc noclegowych,
•
oraz liczne mniejsze pensjonaty i kwatery prywatne.
PowyŜsze ośrodki oferują ponad 1160 tys. miejsc noclegowych, co z 841 miejscami
noclegowymi zakładów i szpitali uzdrowiskowych daje łącznie ponad 2 tys. miejsc noclegowych
w uzdrowiskowej strefie „A” miasta. Ponadto w strefie „B” i „C” gminy znajdują się równieŜ
liczne obiekty z zakresu infrastruktury uzdrowiskowej i turystycznej.
Rolnictwo i leśnictwo
Teren Gminy naleŜy do obszarów o nieduŜej koncentracji uŜytków rolnych, które stanowią
prawie 40% powierzchni Gminy przy średniej wojewódzkiej wynoszącej prawie 58%. Grunty orne
zajmują ok. 17,4% powierzchni Gminy, natomiast lasy i grunty leśne ponad 47%. Sady, łąki
i pastwiska stanowią niemalŜe 22,3% powierzchni Gminy. Szczegółowe dane zostały zestawione
w tabeli 1-4 oraz na rysunku 1-5.
Tabela 1-4. Struktura uŜytkowania gruntów na terenie Gminy (wg GUS za 2005 r.)
Powierzchnia ogółem (ha)
Razem uŜytki rolne
Grunty orne
Sady
Łąki
Pastwiska
Lasy i grunty leśne
Pozostałe grunty
Ogółem
3 399
1 349
592
5
303
449
1 605
445
100%
39,7%
17,4%
0,1%
8,9%
13,2%
47,2%
13,1%
27
1
2
3
4
5
6
7
8
Pozycja
Strona
Lp.
Pozostałe
grunty i
nieuŜytki
13,1%
Grunty orne
17,4%
Lasy i grunty
leśne
47,2%
Sady
0,1%
Pastwiska
13,2%
Łąki
8,9%
Rysunek 1-5. UŜytkowanie gruntów na terenie Gminy w 2005 r. (wg GUS)
Na terenie gminy są trudne warunki dla rozwoju rolnictwa. Wynika to, z ukształtowania
terenu oraz wysokości bezwzględnej, na jakich są połoŜone uŜytki rolne. Dlatego teŜ łąki
i pastwiska zajmują tak znaczny udział w powierzchni uŜytków rolnych. Obecnie rolnictwo
odgrywa niewielką rolę w gospodarce gminy, głównie uprawia się owies i rośliny okopowe,
sporadycznie inne rośliny np. grykę. Zgodnie z informacjami ostatniego Spisu Rolnego z 2002r.
średnia powierzchnia gospodarstw rolnych jest mniejsza niŜ 4ha.
Lasy stanowią ponad 47% całkowitej powierzchni Gminy, to jest ok. 1 605 ha. Lasy rosnące
na terenie Gminy prawie w całości stanowią własność Skarbu Państwa. Zarządzane są przez
Nadleśnictwo Zdroje. Naturalną roślinność Kudowy-Zdroju tworzyły głównie grądy oraz buczyny
dolnoreglowe – kwaśna buczyna górska oraz w mniejszym stopniu Ŝyzna buczyna sudecka.
Lasy te, zostały jednak w większości zniszczone przez człowieka, a w ich miejsce wprowadzono
monokultury świerkowe, które obecnie przewaŜają na analizowanym terenie. W celu urozmaicenia
buk,
•
jawor,
•
jodła,
•
jarzębina,
•
modrzew,
•
sosna
•
brzoza,
Strona
•
28
składu lasów wprowadzane są równieŜ inne gatunki drzew, w tym:
•
olcha szara.
Fragmenty zbiorowisk leśnych zbliŜonych do naturalnych zachowały się jedynie rzadko
i na niewielkich powierzchniach (zbocza góry Brzezie, rejon Jakubowic, Czermnej). W dolinach
potoków rozwijają się równieŜ zbiorowiska łęgowe. Są to najczęściej zdegenerowane płaty
reprezentujące róŜne postaci podgórskiego łęgu jesionowego lub łęgu jesionowo-olszowego.
Zbiorowiska takie występują np. w dolinie Czermnicy, Kudowskiego Potoku i jego dopływów.
Na terenie Nadleśnictwa Zdroje występują lasy wodochronne i glebochronne. Całość lasów
zaliczana jest do grupy I ochronnej, a poszczególne funkcje ochronne nakładają się.
Tabela 1-5 Wskaźniki zmian w uŜytkowaniu gruntów
Wskaźnik
Powierzchnia uŜytków rolnych do całkowitej
powierzchni
Powierzchnia lasów do całkowitej powierzchni
gminy
Wielkość
gmina
powiat
województwo
kraj
gmina
powiat
województwo
kraj
39,7
49,2
58,1
58,2
47,2
43,7
30,3
29,7
Jedn.
Trend z lat
1995-2009
%
%
%
%
%
%
%
%
- trend spadkowy
- bez zmian
- trend wzrostowy
1.2.3.3
Zatrudnienie i bezrobocie
Bezrobocie w Gminie Kudowa-Zdrój, podobnie jak w całym powiecie kłodzkim jest
stosunkowo wysokie i stanowi powaŜny problem. Liczba bezrobotnych mieszkańców Gminy
zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Kłodzku pod koniec 2009 r. wynosiła 945
osób. Na podstawie danych GUS oraz PUP oszacowano wielkość stopy bezrobocia w Gminie na
poziomie 26,3%, co wskazuje na bardziej niekorzystną sytuację w stosunku do powiatu, gdzie
bezrobocie wynosiło 23%, a takŜe w stosunku do bezrobocia w całym województwie dolnośląskim,
gdzie stopa bezrobocia wynosiła 11,4% oraz w porównaniu z całym krajem (Polska – 10,9%).
powoduje duŜą migrację mieszkańców do większych ośrodków, jak np. Wrocław.
Strona
pracy, jaki występuje na obszarze Gminy Kudowa-Zdrój jak i innych sąsiednich gminach,
29
Większość spośród bezrobotnych z terenu miasta stanowią męŜczyźni. Stosunkowo nieduŜy rynek
1 500
Liczba bezrobotnych
1 250
1 000
Bezrobotni
- ogółem
750
Bezrobotni
- kobiety
500
Bezrobotni
- męŜczyźni
250
0
2004
2005
2006
2007
Lata
2008
2009
2010
Rysunek 1-6. Liczba bezrobotnych mieszkańców Kudowy-Zdrój zarejestrowanych w PUP Kłodzko na
przestrzeni lat 2005 - 2009 (Źródło: PUP Kłodzko)
W kolejnej tabeli zestawiono wskaźniki zmian związanych z rynkiem pracy w Gminie
Strona
30
Kudowa-Zdrój, powiecie, województwie oraz całym kraju.
Tabela 1-6 Wskaźniki zmian związanych z rynkiem pracy
Wskaźnik
Wielkość
Ludność w wieku produkcyjnym do liczby
mieszkańców ogółem
Ludność w wieku poprodukcyjnym do liczby
Ludność w wieku przedprodukcyjnym do liczby
Stopa bezrobocia - wrzesień 2009 r.
Liczba pracujących w stosunku do liczby
mieszkańców w wieku produkcyjnym
Liczba bezrobotnych do liczby mieszkańców w
wieku produkcyjnym
Liczba podmiotów gospodarczych na 1000
mieszkańców
gmina
powiat
województwo
kraj
gmina
powiat
województwo
kraj
gmina
powiat
województwo
kraj
gmina
powiat
województwo
kraj
gmina
powiat
województwo
kraj
gmina
powiat
województwo
kraj
gmina
powiat
województwo
kraj
64,0
64,6
65,8
64,5
18,6
17,7
16,7
16,5
17,0
17,0
17,5
18,9
26,3
23,0
11,4
10,9
25,9
24,5
37,2
35,0
14,6
12,7
7,7
7,7
104,0
103,2
110,1
98,1
Jedn.
Trend z lat
1995-2009
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
l.p./1000os.
l.p./1000os.
l.p./1000os.
l.p./1000os.
- trend spadkowy
- bez zmian
- trend wzrostowy
W ostatnich latach zarysował się trend znaczącego przyrostu ludzi w wieku produkcyjnym
(w roku 2009 udział tej grupy w całkowitej liczbie ludności wynosił 64% i w stosunku do roku
wieku
31
przedprodukcyjnym (w stosunku do roku 1995 zanotowano 10,7% spadek). W perspektywie
Strona
1995 wzrósł o 5,8%), jeszcze większego przyrostu ludności w wieku poprodukcyjnym (5,9%
w stosunku
do
roku
1995)
z
jednoczesnym
znaczącym
spadkiem
osób
w
kolejnych kilkudziesięciu lat, moŜliwe jest zwiększenie się struktury ludności osób w wieku
poprodukcyjnym w wyniku przenoszenia się ludności z grupy produkcyjnej do poprodukcyjnej,
co stanowi niepokojący objaw starzenia się społeczeństwa. Na przestrzeni omawianego przedziału
czasowego zmalał równieŜ stosunek liczby mieszkańców pracujących w odniesieniu do wszystkich
mieszkańców w wieku produkcyjnym. Pozytywnym zjawiskiem jest rosnąca liczba podmiotów
gospodarczych, co z kolei świadczy o rozwoju gospodarczym Gminy.
PowyŜsze analizy wykonano na podstawie dostępnych danych statystycznych publikowanych
przez Główny Urząd Statystyczny oraz Powiatowy Urząd Pracy, lecz podobnie jak w większości
gmin, dane statystyczne w zakresie bezrobocia nie uwzględniają tzw. szarej strefy, która często
bywa bardzo duŜa. Taka sytuacja moŜe mieć wpływ na kształt trendów demograficznych w gminie,
niemniej jednak nie istnieją w tej chwili Ŝadne źródła informacji, na podstawie, których moŜna by
stwierdzić faktyczny rozmiar tego zjawiska.
1.2.4 Ogólna charakterystyka infrastruktury budowlanej
Obiekty budowlane znajdujące się na terenie gminy róŜnią się wiekiem, technologią
wykonania, przeznaczeniem i wynikającą z powyŜszych parametrów energochłonnością. Spośród
wszystkich budynków wyodrębniono podstawowe grupy obiektów:
•
budynki mieszkalne,
•
obiekty uŜyteczności publicznej,
•
obiekty handlowe, usługowe i przemysłowe – podmioty gospodarcze.
W sektorze budynków mieszkalnych i uŜyteczności publicznej (budynki edukacyjne, ochrony
zdrowia, urzędy, obiekty sportowe, obiekty o funkcji gastronomicznej) energia moŜe być
uŜytkowana do realizacji celów takich jak: ogrzewanie i wentylacja, podgrzewanie wody,
gotowanie, oświetlenie, napędy urządzeń elektrycznych, zasilanie urządzeń biurowych i AGD.
W budownictwie tradycyjnym energia zuŜywana jest głównie do celów ogrzewania pomieszczeń.
Zasadniczymi wielkościami, od których zaleŜy to zuŜycie jest temperatura zewnętrzna
i temperatura wewnętrzna pomieszczeń ogrzewanych, a to z kolei wynika z przeznaczenia
budynku. Charakterystyczne minimalne temperatury zewnętrzne dane są dla poszczególnych stref
Strona
32
klimatycznych kraju. Podział na te strefy pokazano na poniŜszym rysunku.
Minimalna temperatura
zewnętrzna danej strefy
klimatycznej:
•
I strefa (-16oC),
•
II strefa (-18oC),
•
III strefa (-20oC),
•
IV strefa (-22oC),
•
V strefa (-24oC).
Rysunek 1-7 Mapa stref klimatycznych Polski i minimalne temperatury zewnętrzne
Inne czynniki decydujące o wielkości zuŜycia energii w budynku to:
•
zwartość budynku (współczynnik A/V) – mniejsza energochłonność to minimalna
powierzchnia ścian zewnętrznych i płaski dach;
•
usytuowanie względem stron świata – pozyskiwanie energii promieniowania słonecznego
– mniejsza energochłonność, to elewacja południowa z przeszkleniami i roletami
opuszczanymi na noc; elewacja północna z jak najmniejszą liczbą otworów
w przegrodach; w tej strefie budynku moŜna lokalizować strefy gospodarcze,
a pomieszczenia pobytu dziennego od strony południowej;
•
stopień osłonięcia budynku od wiatru;
•
parametry izolacyjności termicznej przegród zewnętrznych;
•
rozwiązania wentylacji wnętrz;
•
świadome przemyślane wykorzystanie energii promieniowania słonecznego, energii
ochrony cieplnej budynków w poszczególnych okresach. Po roku 1993 nastąpiła znaczna poprawa
parametrów energetycznych nowobudowanych obiektów, co bezpośrednio wiąŜe się z redukcją
strat ciepła, wykorzystywanego do celów grzewczych.
Strona
Kolejny schemat ilustruje, jak kształtowały się technologie budowlane oraz standardy
33
gruntu.
zuŜycie energii kWh/m2 rok
700
600
350
500
280
400
do
od
200
300
160
200
120
100
240
240
160
120
90
do 1966
1967 – 1985
1985 – 1992
1993 – 1997
od 1998
0
Rysunek 1-8 Przeciętne roczne zapotrzebowanie energii na ogrzewanie w budownictwie mieszkaniowym
w kWh/m2 powierzchni uŜytkowej
Orientacyjna klasyfikacja budynków mieszkalnych w zaleŜności od jednostkowego zuŜycia
energii uŜytecznej w obiekcie podana jest w poniŜszej tabeli.
Tabela 1-7 Podział budynków ze względu na zuŜycie energii do ogrzewania
Rodzaj budynku
Zakres jednostkowego zuŜycia energii, kWh/m2/rok
energochłonny
PowyŜej 150
średnio energochłonny
120 do 150
standardowy
80 do 120
energooszczędny
45 do 80
niskoenergetyczny
20 do 45
pasywny
PoniŜej 20
Obecny podział na odrębne funkcjonalne i przestrzenne dzielnice i zespoły zabudowy miasta
utrzymuje się bez mian i znajduje pełne odzwierciedlenie w miejscowym planie zagospodarowania
i budownictwa będących pod ochroną konserwatorską, co wyłącza budynki tego typu lub mocno
ogranicza moŜliwości stosowania typowych przedsięwzięć termomodernizacyjnych.
Kudowa-Zdrój to miasto o bogatej przeszłości historycznej, a jej spuściznę stanowią:
Strona
Na terenie gminy Kudowa-Zdrój znajduje się duŜa ilość zabytków architektury
34
przestrzennego jak i geodezyjnym podziale miasta na obręby.
•
zachowany zabytkowy układ urbanistyczny miasta i części uzdrowiskowej,
•
harmonia wkomponowania istniejącej zabudowy w krajobraz naturalny,
•
miejscowy, regionalny styl zabudowy mieszkalno-pensjonatowej oraz,
•
liczne zabytki architektury i budownictwa.
Do obiektów będących pod ścisłą ochroną konserwatorską (zabytki wpisane do rejestru)
naleŜą:
•
Miasto Kudowa-Zdrój (nr rej. 510,684);
•
Kaplica, ob. kościół ewangelicko - augsburski na Wzgórzu Kaplicznym przy ulicy
Moniuszki 6, nr rej. 598/A/05 z dnia 23.09. 2005 rok;
•
Pensjonat „Bajka” ulica Zdrojowa 26, nr rej. 1514/Wł. z dnia 06.08.1996 rok;
•
Dzwonnica poŜarowa ulica 1 Maja 61, nr rej. 958/Wł. z dnia 20.07.1983 rok;
•
Kościół filialny p.w. św. Piotra i Pawła Brzozowie, nr rej. 1145/Wł. z dnia 25.10.1985 r.;
•
Dzwonnica przy kościele filialnym p.w. św. Piotra i Pawła Brzozowie, nr rej. 1144/Wł.
z dnia 25.10.1985 rok;
•
Kościół parafialny p.w. św. Bartłomieja Czermna, nr rej. 1146/Wł. z dnia 25.10.1985 rok;
•
Dzwonnica przy kościele parafialnym, nr rej. 1457/Wł. z dnia 25.11.1965 rok;
•
Kaplica cmentarna, kaplica czaszek przy kościele parafialnym Czermna, nr rej. 693 z dnia
10.05.1960 rok;
•
Wieś PstrąŜna, nr rej. 1139/Wł. z dnia 30.09.1985 rok;
•
Dom mieszkalno-gospodarczy Słone 104, nr rej. 737/Wł. z dnia 30.04.1980 rok;
•
Kościół parafialny p.w. św. Katarzyny (Zakrze) Kościelna, nr rej. 797/Wł. z dnia
25.05.1981 rok;
•
Cmentarz przy kościele parafialnym p.w. św. Katarzyny, nr rej. 921/Wł. z 31.12.1982 rok;
•
Park Zdrojowy, nr rej. 1165/Wł. z dnia 28.03.1986 rok;
•
Hala spacerowa w Parku Zdrojowym, nr rej. 667/A/05 z dnia 30.11.2005 rok.
Strona
35
Ponadto prawie 400 dodatkowych obiektów znajduje się w wykazie zabytków.
1.2.4.1
Zabudowa mieszkaniowa
Na terenie Gminy Kudowa-Zdrój moŜna wyróŜnić następujące rodzaje zabudowy
mieszkaniowej: jednorodzinną, w mniejszym stopniu rolniczą zagrodową oraz wielorodzinną. Dane
dotyczące budownictwa mieszkaniowego opracowano w oparciu Narodowy Spis Powszechny
w 2002 roku uzupełniony o informacje GUS do roku 2009.
Na koniec 2009 roku na terenie Gminy zlokalizowanych było 3818 mieszkań o łącznej
powierzchni uŜytkowej 256 743 m2 (wg danych GUS). Wskaźnik powierzchni mieszkalnej
przypadającej na jednego mieszkańca wyniósł 25,29 m2 i znacząco wzrósł w odniesieniu do 1995
roku, bo o około 8,6 m2/osobę. Średni metraŜ przeciętnego mieszkania wynosił 67,3 m2 (2009 rok)
i wzrósł w odniesieniu do 1995 roku o około 13,5 m2/mieszkanie. Rosnące wskaźniki związane
z gospodarką mieszkaniową stanowią pozytywny czynnik świadczący m.in. o wzroście jakości
Ŝycia społeczności gminnej i stanowią podstawy do prognozowania dalszego wzrostu poziomu
Ŝycia w następnych latach.
Strona
36
W tabeli 1-8 i 1-9 zestawiono informacje na temat zmian w gospodarce mieszkaniowej.
Tabela 1-8 Statystyka mieszkaniowa z lat 1995 – 2009 dotycząca Gminy Kudowa-Zdrój
Mieszkania istniejące
Rok
Mieszkania oddane do uŜytku w
danym roku
Liczba
Powierzchnia
uŜytkowa
Liczba
Powierzchnia
uŜytkowa
sztuk
m2
sztuk
m2
1995
3 501
220 769
24
1688
1996
3 520
222 221
19
1452
1997
3 573
225 959
53
3738
1998
3 578
226 353
5
394
1999
3 626
229 802
48
3449
2000
3 649
233 613
23
3811
2001
3 653
234 126
4
513
2002
3 657
234 653
4
527
2003
3 674
237 212
17
2559
2004
3 700
240 454
26
3242
2005
3 717
242 836
17
2382
2006
3 733
245 209
16
2 373
2007
3 752
247 962
19
2 753
2008
3 780
251 806
28
3 844
2009
3 818
256 743
38
4 937
Na terenie Gminy, pod względem liczby mieszkań i ich powierzchni uŜytkowej, przewaŜa
zabudowa wielorodzinna. Porównując liczbę budynków typu jednorodzinnego i wielorodzinnego
zabudowa indywidualna stanowi około 76,2% wszystkich budynków. Z kolei udział mieszkań i ich
powierzchni, jest zdecydowanie większy w budynkach wielorodzinnych, bowiem aŜ 75,3%
mieszkań znajduje się w budynkach wielorodzinnych.
Infrastruktura ta wznoszona była w przewaŜającej większości (ponad 62% budynków) przed
do tej pory, wymagają termomodernizacji).
Strona
obowiązujących standardów (przyjmuje się, Ŝe budynki wybudowane przed 1989, a nie docieplone
37
rokiem 1944, a więc w technologiach odbiegających pod względem cieplnym od obecnie
Tabela 1-9 Wskaźniki zmian w gospodarce mieszkaniowej
Wskaźnik
gmina
powiat
Gęstość zabudowy mieszkaniowej
województwo
kraj
gmina
powiat
Średnia powierzchnia mieszkania na 1
mieszkańca
województwo
kraj
gmina
powiat
Średnia powierzchnia mieszkania
województwo
kraj
gmina
powiat
Liczba osób na 1 mieszkanie
województwo
kraj
gmina
Liczba oddanych mieszkań w latach 1995-2008 powiat
na 1000 mieszkańców
województwo
kraj
gmina
powiat
Udział mieszkań oddawanych w latach 19952008 w całkowitej liczbie mieszkań
województwo
kraj
gmina
Średnia powierzchnia oddawanego mieszkania w powiat
latach 1995 - 2008
województwo
kraj
- trend spadkowy
- bez zmian
- trend wzrostowy
Wielkość
75,5
25,0
35,5
30,0
25,3
25,0
24,6
24,6
67,2
66,9
67,1
70,6
2,7
2,7
2,7
2,9
33,6
23,0
39,2
42,3
8,9
6,2
10,7
12,1
110,4
109,6
90,2
99,9
Jedn.
Trend z lat
1995-2009
m2pow.uŜ/ha
m2pow.uŜ/ha
m2pow.uŜ/ha
m2pow.uŜ/ha
m2/osobę
m2/osobę
m2/osobę
m2/osobę
m2/mieszk.
m2/mieszk.
m2/mieszk.
m2/mieszk.
os./mieszk.
os./mieszk.
os./mieszk.
os./mieszk.
szt.
szt.
szt.
szt.
%
%
%
%
m2/mieszk.
m2/mieszk.
m2/mieszk.
m2/mieszk.
Liczbę mieszkań wybudowanych w całej Gminie w poszczególnych okresach przedstawiono
na rysunku 1-9, natomiast wielkość zaopatrzenia w energię cieplną na potrzeby grzewcze ujmuje
Strona
38
tabela 1-10.
50%
Struktura wiekowa budynków
Struktura wiekowa mieszkań
40%
30%
32%
30%
28%
23%
20%
11%
11%
10%
5%
11%
9%
12%
11%
11%
4%
3%
0%
przed 1918
1918-1944
1945-1970
1971-1978
1979-1988
1989-2002
2002-2009
Rysunek 1-9 Struktura wiekowa budynków i mieszkań w Gminie Kudowa-Zdrój
Tabela 1-10 Potrzeby cieplne zabudowy mieszkaniowej w Gminie Kudowa-Zdrój (energia uŜyteczna –
bez sprawności systemów grzewczych)
Okres
budowy
przed 1918
1918-1944
1945-1970
1971-1978
1979-1988
1989-2002
po 2002
SUMA
Budynki jednorodzinne Budynki wielorodzinne
Zap. na
Zap. na
Powierzchnia
Powierzchnia
ciepło
ciepło
Budynki łącznie
Zap. na
Powierzchnia
ciepło
m2
GJ/a
m2
GJ/a
m2
23 233
31 422
1 740
2 937
12 609
18 453
22 617
113 011
18 644
25 216
1 231
2 077
8 918
9 036
7 599
72 721
40 942
28 874
16 931
17 050
17 893
22 042
0
143 732
32 855
23 171
11 975
12 059
12 655
10 793
0
103 508
64 175
60 296
18 671
19 987
30 502
40 495
22 617
256 743
GJ/a
51 499
48 387
13 206
14 136
21 573
19 828
7 599
176 229
568 m2, a budynku jednorodzinnego około 139 m2. NaleŜy jednak pamiętać, Ŝe w budynkach tzw.
jednorodzinnych występują niekiedy dwa mieszkania, co powoduje, Ŝe średnia powierzchnia
Strona
budynków mieszkalnych gminy. Średnia powierzchnia budynku wielorodzinnego wynosi około
39
Budynki wielorodzinne stanowią około 56 % udziału w łącznej powierzchni uŜytkowej
mieszkania w budynkach jednorodzinnych wynosi około 120 m2, natomiast średnia powierzchnia
mieszkania w budynkach wielorodzinnych wynosi około 50 m2.
Na terenie Gminy budynkami mieszkalnymi wielorodzinnymi administrują:
•
Spółdzielnia Mieszkaniowa Kudowa,
•
Miejskie Zakłady UŜyteczności Publicznej w Kudowie Zdroju,
•
Zakład Administracji Mieszkaniami Gminnymi Sp. z o.o. w Kłodzku,
•
S.K. INWESTDOM Sp. z o.o. z Kłodzka,
•
Wspólnoty mieszkaniowe (m.in. Zdrojowa 38,).
Ogólny stan zasobów mieszkaniowych jest w zasadzie bardzo podobny do sytuacji
województwa dolnośląskiego. Generalnie w całej Gminie zastosowane technologie w budynkach
zmieniały się wraz z upływem czasu i rozwojem technologii wykonania materiałów budowlanych
oraz wymogów normatywnych. Począwszy od najstarszych budynków, w których zastosowano
mury wykonane z cegły, pustaków ŜuŜlobetonowych oraz kamienia wraz z drewnianymi stropami,
kończąc na budynkach
najnowocześniejszych,
gdzie zastosowano
ocieplenie przegród
budowlanych materiałami termoizolacyjnymi.
Na podstawie diagnozy stanu aktualnego zasobów mieszkaniowych w Gminie moŜna
stwierdzić, Ŝe bardzo duŜy udział w strukturze stanowią budynki charakteryzujące się złym stanem
technicznym oraz niskim stopniem termomodernizacji, a częściowo brakiem instalacji centralnego
ogrzewania (ogrzewanie piecowe).
Nadal około 9% powierzchni uŜytkowej mieszkań w gminie ogrzewanych jest przy
wykorzystaniu pieców, głównie kaflowych i stalowych typu śar, które charakteryzują się niską
sprawnością energetyczną oraz duŜa niewygodą w eksploatacji. W ponad 91% ogrzewanie piecowe
Strona
40
instalowane było w budynkach wzniesionych przed II Wojną Światową.
70%
60%
58,3%
50%
40%
33,0%
30%
20%
10%
1,3%
4,7%
2,0%
0,7%
0,0%
1979-1988
1989-2002
2002-2009
0%
przed 1918
1918-1944
1945-1970
1971-1978
Rysunek 1-10 Struktura wiekowa mieszkań z ogrzewaniem piecowym*
* dane o ilości mieszkań z ogrzewaniem piecowym zestawiono na podstawie opracowania GUS
„Podstawowe informacje ze spisów powszechnych” i analiz własnych. Wg danych statystycznych do
kategorii ogrzewanie piecowe zaliczono: piece kaflowe na węgiel, piece przenośne na paliwo stałe oraz
piece kaflowe z wmontowanymi grzałkami elektrycznymi.
NaleŜy dąŜyć do stymulowania i zachęcania do oszczędzania energii w budynkach
mieszkalnych, co moŜe odbywać się za pomocą uświadamiania społeczeństwa poprzez
prowadzenie akcji promujących efektywnościowe zachowania (organizowanie tematycznych
spotkań, przedstawiania problemów w lokalnej prasie, na stronie internetowej Gminy), a takŜe
poprzez prowadzenie punktu informacyjno – doradczego w Urzędzie Miasta.
1.2.4.2
Budynki uŜyteczności publicznej
Na obszarze miasta znajdują się budynki uŜyteczności publicznej o zróŜnicowanym
przeznaczeniu, wieku i technologii wykonania. Na potrzeby niniejszego opracowania, jako budynki
uŜyteczności publicznej przyjęto obiekty administrowane przez Urząd Miasta oraz inne budynki
kulturalno-oświatowe. W celu pozyskania wiarygodnych danych przeprowadzona została
Strona
obiektów przedstawia tabela 1-11.
41
ankietyzacja skierowana bezpośrednio do administratorów poszczególnych obiektów. Wykaz tych
Tabela 1-11 Wykaz budynków uŜyteczności publicznej znajdujących się na terenie Gminy Kudowa-Zdrój
Lp.
Nazwa podmiotu
Ulica
1
Urząd Miasta w Kudowie -Zdroju
Zdrojowa 24
2
StraŜ Miejska
Zdrojowa 27
3
Publiczna Szkoła Podstawowa nr 3
T. Kościuszki 58
4
Zespół Szkół Społecznych
Słone 72
5
Zespół Szkół Publicznych im. J. P. II
Szkolna 8
6
ZSP im. J.P. II SP2
Buczka 9
7
Basen Wodny Świat
S. Moniuszki 2a
8
Ośrodek Pomocy Społecznej
Zdrojowa 27
9
Zespół Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych
Główna 23
10
Zdrojowa 22a
11
Fabryczna 15
12
Zespół Przedszkolno śłobkowy
1 Maja 16
13
Miejska Biblioteka Publiczna
Zdrojowa 16a
14
DPT Cyganeria
1 Maja 29
Szczegóły ankietyzacji przeprowadzonej wśród administratorów budynków uŜyteczności
publicznej pokazano w dalszej części opracowania.
1.2.4.3
Obiekty handlowe, usługowe, przedsiębiorstw produkcyjnych
W Gminie Kudowa-Zdrój podstawową rolę odgrywają usługi, w tym charakterze
uzdrowiskowym, turystycznym, oraz drobne wytwórstwo, a więc obiekty cechujące się
zróŜnicowanymi potrzebami energetycznymi począwszy od cech budynków mieszkalnych,
administracyjnych, poprzez budynki warsztatów, a kończąc na halach produkcyjnych. Struktura
zapotrzebowania energii w tego typu obiektach jest niejednorodna i często zmienna w czasie.
Na potrzeby niniejszego raportu przeprowadzona została dobrowolna ankietyzacja wśród
wybranych podmiotów gospodarczych. Szczegółowe wyniki tej ankietyzacji pokazano w dalszej
Strona
42
części opracowania.
2
Ocena stanu istniejącego
2.1 Inwentaryzacja
W ramach inwentaryzacji na potrzeby określenia stanu istniejącego w zakresie sytuacji
energetycznej w gminie oraz oceny oddziaływania systemów energetycznych na środowisko
wykorzystano:
•
dostępne dane statystyczne publikowane przez Główny Urząd Statystyczny,
•
informacje przekazane przez Urząd Miasta Kudowa-Zdrój dotyczące:
o obiektów
uŜyteczności
publicznej
i
mieszkalnych
zarządzanych
przez
gminę
(ankietyzacja, dane o zuŜyciu nośników energii dla wybranych obiektów),
o systemu oświetlenia ulicznego na terenie miasta (wykaz rodzajów źródeł ciepła i opraw
oświetleniowych w Gminie Kudowa Zdrój),
o dostępne opracowania o stanie środowiska na terenie Miasta Kudowa-Zdrój,
o wybrane informacje z Miejscowych Planów Zagospodarowania Przestrzennego oraz
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy KudowaZdrój,
o Operat uzdrowiskowy uzdrowiska Kudowa-Zdrój,
o Statut uzdrowiska Kudowa-Zdrój,
o wybrane informacje dotyczące podmiotów prowadzących działalność gospodarczą
na terenie gminy.
•
informacje przekazane przez firmy usługowe, produkcyjne, hotelarskie, obiekty sakralne,
które odpowiedziały na skierowane do nich ankiety,
•
informacje przekazane przez wspólnoty mieszkaniowe, spółdzielnie, biura zarządzania
nieruchomościami,
informacje z dokumentów z zakresu energetyki i ochrony środowiska szczebla powiatowego
43
i wojewódzkiego.
Strona
•
2.1.1 Ankietyzacja – obiekty uŜyteczności publicznej i budynki
mieszkalne naleŜące do gminy
Na obszarze miasta znajdują się budynki uŜyteczności publicznej o zróŜnicowanym
przeznaczeniu, wieku i technologii wykonania. Na potrzeby niniejszego opracowania, jako budynki
uŜyteczności publicznej przyjęto obiekty zlokalizowane na terenie gminy administrowane przez
Urząd Miasta oraz inne obiekty kulturalno-oświatowe (szkoły, itp.). W celu pozyskania
wiarygodnych danych przeprowadzona została ankietyzacja skierowana bezpośrednio do
administratorów poszczególnych obiektów. Wykaz tych obiektów przedstawia tabela 2-1. Ponadto
na podstawie ankiet przeprowadzono analizę kosztów poniesionych na zakup paliw i energii
w rozpatrywanych obiektach.
Na 14 obiektów naleŜących do tej grupy otrzymano 14 kompletnych ankiet. Ponadto
z Miejskich Zakładów UŜyteczności Publicznej w Kudowie Zdroju uzyskano podstawowe
informacje o powierzchni uŜytkowej, sposobie ogrzewania i stanie termomodernizacji budynków
Strona
44
mieszkalnych będących w posiadaniu i administrowanych przez gminę.
Tabela 2-1 Wykaz budynków uŜyteczności publicznej Gminy
Lp.
Powierzchnia
uŜytkowa
Nazwa podmiotu
Sposób ogrzewania
2
m
1 078
gaz
1
Urząd Miasta w Kudowie -Zdroju
2
StraŜ Miejska
453
gaz
3
991
gaz
4
758
olej opałowy
5
3 379
ciepło sieciowe
6
ZSP im. J.P. II SP2
1 049
gaz
7
Basen Wodny Świat
1 380
gaz
8
Ośrodek Pomocy Społecznej
431,75
gaz
9
Zespół Szkół Ogólnokształcących i
Zawodowych bud. Główna
832
ciepło sieciowe
10
Zawodowych bud. Zdrojowa
1 675
gaz
11
Zawodowych bud. Fabryczna
677
gaz
12
650
gaz
13
317
ciepło sieciowe
14
DPT Cyganeria
245
gaz
RAZEM
13 031
Strona
45
Dane dotyczące gminnych budynków mieszkalnych pokazano w tabeli 2-2.
Tabela 2-2 Wykaz budynków mieszkalnych i mieszkań naleŜących lub administrowanych przez MZUP
w Kudowie Zdroju
1
1 Maja 25
gmina
15
8
1910
330,18
węgiel
2
1 Maja 45
WM
7
3
1910
149,6
węgiel
3
1 Maja 51
gmina
6
5
1860
95
węgiel
4
Al. Jana Pawła II 8
WM
29
8
443,75
gaz
5
Brzozowie 17
gmina
0
2
290,17
węgiel
6
Chrobrego 53
gmina
10
3
1915
192,72
węgiel
7
Chrobrego 57
gmina
8
5
1901
103,41
węgiel
8
Fabryczna 1
gmina
5
1
52,45
węgiel
9
Główna 1
gmina
15
7
1909
250,9
węgiel
10 Główna 3
WM
9
4
1909
120,72
węgiel
11 Główna 5
gmina
7
3
1909
160,57
węgiel
12 Główna 8
gmina
9
3
1907
142,76
węgiel
13 Główna 15
gmina
12
4
1910
145,22
węgiel
14 Główna 17
gmina
27
13
1907
392,49
gaz
15 Główna 38
WM
19
5
1901
284,2
węgiel
16 Kościelna 1
gmina
19
16
1969
266,54
węgiel
17 Kościelna 21
gmina
13
5
1905
299,49
węgiel
18 Kościuszki 34
gmina
11
3
1898
148,42
węgiel
19 Kościuszki 38
gmina
21
7
1898
349,31
węgiel
20 Lubelska 8
gmina
26
10
1900
285,67
węgiel
21 Łąkowa 16
gmina
7
8
1981
268,14
gaz
22 Łąkowa 18
gmina
21
8
1982
270,16
gaz
23 Mickiewicza 3
gmina
2
1
65,08
gaz
24 Okrzei 9
gmina
2
1
1905
39,26
węgiel
25 PstrąŜna 22
WM
5
4
1940
103,43
węgiel
26 PstrąŜna 27
gmina
15
6
510,71
węgiel
27 Słone 33
WM
30
16
1902
566,15
węgiel
28 Słone 122
gmina
13
5
1938
300,04
węgiel
29 Słone 131
gmina
11
6
1900
336,41
węgiel
46
Lokalizacja
budynku (adres)
Strona
Lp.
Własność
Liczba
Liczba
Wiek Powierzchnia
budynku mieszkańców mieszkań
bud.
uŜytkowa
Sposób
ogrzewania
(gmina,
rok
os.
mieszk.
m2
WM, inne)
budowy
Lokalizacja
budynku (adres)
Lp.
Własność
Liczba
Liczba
Wiek Powierzchnia
budynku mieszkańców mieszkań
bud.
uŜytkowa
Sposób
ogrzewania
(gmina,
rok
os.
mieszk.
m2
WM, inne)
budowy
31 Słone 142
gmina
0
3
128,85
węgiel
32 Zdrojowa 5
gmina
6
3
1905
154,1
węgiel
33 Zdrojowa 8
WM
7
5
1899
283,02
węgiel
34 Zdrojowa 39
gmina
32
18
1905
595,22
gaz
35 Zdrojowa 39a
gmina
32
17
1905
574,04
gaz
2.1.2 Ankietyzacja – obiekty produkcyjne, handel i usługi
Na potrzeby opracowania niniejszego audytu przeprowadzona została dobrowolna
ankietyzacja wśród wybranych podmiotów gospodarczych, w wyniku której otrzymano częściowe
informacje na temat ww. grupy odbiorców. W dalszych analizach do obliczenia potrzeb
energetycznych w tej grupie odbiorców poza informacjami ankietowymi, przyjęto dane
z przedsiębiorstw energetycznych oraz własne wskaźniki obliczeniowe. Na ankiety skierowane do
tej grupy uŜytkowników energii otrzymano 21 odpowiedzi. Ponadto na podstawie innych
dostępnych dokumentów gminnych określono powierzchnie obiektów, w których prowadzona jest
działalność gospodarcza. Przedstawiają się one następująco:
•
powierzchnia obiektów, w których prowadzona jest działalność gospodarcza przez osoby
fizyczne – 16 995,15m2;
•
powierzchnia obiektów, w których prowadzona jest działalność gospodarcza przez osoby
prawne – 120 910,24 m2.
Do podmiotów gospodarczych na terenie gminy o znaczącym zuŜyciu energii moŜna
Wemeco Poland Sp. z o.o. - przedsiębiorstwo produkcyjne,
•
Szpital Uzdrowiskowy „Polonia”,
•
Szpital Uzdrowiskowy „Zameczek”,
•
Szpital Rehabilitacyjny Hematologiczny dla Dzieci „Orlik”,
•
SP ZOZ Sanatorium „Bristol” MSWiA,
•
Sanatorium „Zacisze”,
•
24 Wojskowy Szpital Uzdrowiskowo-Rehabilitacyjny SP ZOZ,
•
Szpital Uzdrowiskowy „Jagusia”,
Strona
•
47
zaliczyć:
•
Szpital Uzdrowiskowy „Koga”
•
NZOZ „Neptun”,
•
Hotel Kudowa****,
•
Jultex Sp. z o.o.
2.1.3 Współpraca z samorządem lokalnym
Na terenie Gminy Kudowa-Zdrój w chwili obecnej występują trzy sieciowe nośniki energii –
energia elektryczna, gaz ziemny oraz ciepło sieciowe.
Gmina Kudowa-Zdrój graniczy z trzema gminami: od południowego-wschodu z gminą
Lewin Kłodzki od wschodu z Gminą Szczytna, a od północnego-wschodu z Gminą Radków.
Natomiast zachodnia i południowa granica gminy stanowi granicę państwową z Republiką Czeską.
Podstawowym problemem spotykanym w gminach jest brak wyspecjalizowanej jednostki
zajmującej się problematyką energetyczną gminy. W gminach małych pod względem liczby
ludności, takich jak Kudowa-Zdrój, gdzie złoŜoność i ilość problemów związanych z gospodarką
energetyczną nie jest duŜa, tworzenie oddzielnego pełnego etatu dla specjalisty energetyka moŜe
okazać się w perspektywie czasowej niepotrzebne. Alternatywą moŜe być stworzenie w dwóch lub
więcej gminach sąsiednich niepełnych etatów, na których zatrudniona by była jedna odpowiednio
do tego zadania przygotowana osoba. Specjalista taki, mógłby przede wszystkim uporządkować
gospodarkę energetyczną, prowadzić monitoring zuŜyć i kosztów nośników energetycznych oraz
wody, przede wszystkim w budynkach uŜyteczności publicznej. Na podstawie analiz
i przygotowanych przez niego raportów w sposób logiczny mogłyby być podejmowane decyzje
inwestycyjne, tzn. w pierwszej kolejności zabiegom modernizacyjnym podlegałyby te budynki,
w których stwierdzono największe jednostkowe zuŜycia energii (np. GJ/m2 powierzchni
ogrzewanej) oraz największe jednostkowe koszty (np. zł/m2). Ponadto, co bardzo waŜne dokonałby
przeglądu wszystkich umów i w razie potrzeby zweryfikował taryfy (bardzo często taryfy dobrano
wiele lat wcześniej i ich nie weryfikowano, co generuje często duŜe koszty stałe związane z mocą
zamówioną). Najistotniejszą sprawą w działalności Specjalisty ds. energetyki jest to, aby ta osoba
energetyczne, które albo nie posiadają odpowiedniej wiedzy, albo wystarczającej ilości czasu
na dodatkowe działania.
Strona
natomiast częstą praktyką jest zwiększanie obowiązków innym pracownikom właśnie o zakresy
48
zajmowała się rzeczywiście swoim zakresem zadań i właśnie z tej działalności była rozliczana,
2.1.4 Współpraca z przedsiębiorstwami energetycznymi
Na tym tle istotne znaczenie, dla strategii rozwoju gmin i przedsiębiorstw energetycznych
mają przepisy ustawy – Prawo energetyczne, dotyczące obowiązku opracowywania przez
przedsiębiorstwa planów rozwoju poszczególnych systemów sieciowych oraz opracowywania
przez gminy załoŜeń do planów oraz planów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa
gazowe. Zgodnie z tymi przepisami, przedsiębiorstwa „sieciowe” mają obowiązek sporządzania,
na okresy nie krótsze niŜ trzy lata, planów rozwoju dla obszaru swojego działania, uwzględniając
miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (kierunki rozwoju gminy). Plany te muszą m.in.
określać:
•
przewidywany zakres dostarczania paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła,
•
przedsięwzięcia w zakresie modernizacji, rozbudowy albo budowy sieci oraz
ewentualnych nowych źródeł paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła, w tym
źródeł niekonwencjonalnych i odnawialnych,
•
przedsięwzięcia racjonalizujące zuŜycie paliw i energii u odbiorców,
•
przewidywany sposób finansowania inwestycji,
•
przewidywane przychody niezbędne do realizacji planów,
•
przewidywany harmonogram realizacji inwestycji.
Plan rozwoju przedsiębiorstwa energetycznego powinien zapewniać minimalizację nakładów
i kosztów ponoszonych przez przedsiębiorstwo tak, aby w poszczególnych latach nie nastąpił
nadmierny wzrost cen i stawek opłat, przy zapewnieniu ciągłości, niezawodności i jakości dostaw.
Jednocześnie przedsiębiorstwo to, ma obowiązek współpracować z odbiorcami i gminami,
a w szczególności przekazywać informacje o przedsięwzięciach wpływających na pracę urządzeń
przyłączonych do sieci, albo zmianę warunków przyłączenia lub dostawy, a takŜe informacje
niezbędne dla zapewnienia spójności między planem rozwoju przedsiębiorstwa, a „załoŜeniami do
planu…” i „planem zaopatrzenia w energię i paliwa gminy”.
Projekty planów rozwoju sieci elektroenergetycznych i gazowniczych podlegają uzgodnieniu
ogólnokrajowy i międzynarodowy, natomiast sieci ciepłownicze mają zasięg lokalny,
a zaopatrzenie w ciepło stanowi zadanie własne gmin.
Strona
ciepłowniczych. Wynika to stąd, Ŝe sieci elektroenergetyczne i gazownicze mają zasięg
49
z Prezesem URE, natomiast wyłączone z tego obowiązku są plany rozwoju systemów
Jednocześnie zgodnie z ustawą zarząd gminy opracowuje projekt załoŜeń do planu
zaopatrzenia w energię i paliwa gminy lub jej części, który powinien określać:
•
ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię
elektryczną i paliwa gazowe,
•
przedsięwzięcia racjonalizujące uŜytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw
gazowych,
•
moŜliwości wykorzystania istniejących nadwyŜek i lokalnych zasobów paliw i energii,
z uwzględnieniem skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej oraz
zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych,
•
zakres współpracy z innymi gminami.
Jeśli plany przedsiębiorstw energetycznych nie zapewniają realizacji tych załoŜeń, wówczas
zarząd gminy opracowuje projekt planu zaopatrzenia…, który powinien zawierać:
•
propozycje w zakresie rozwoju i modernizacji poszczególnych systemów zaopatrzenia
w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, wraz z uzasadnieniem ekonomicznym,
•
harmonogram realizacji zadań,
•
przewidywane koszty realizacji planowanych przedsięwzięć oraz źródła ich finansowania.
Ustawa zobowiązuje przedsiębiorstwa energetyczne do nieodpłatnego udostępnienia
zarządowi gminy informacji i przedstawienia propozycji niezbędnych do opracowania projektu
załoŜeń do „planu zaopatrzenia w energie i paliwa dla gminy”. KaŜde przedsiębiorstwo musi, więc
określić swoje moŜliwości rozwojowe i przedstawić ofertę pokrycia potrzeb energetycznych gminy.
Procedurę legislacyjną związana ze sporządzeniem projektu załoŜeń i projektu planu w powiązaniu
Strona
50
z planami przedsiębiorstw energetycznych przedstawia kolejny rysunek.
Strona
51
Rysunek 2-1 Procedury legislacyjne projektu załoŜeń i ich związek z planami rozwoju przedsiębiorstw
energetycznych
Realizacja załoŜeń do planu lub planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa
gazowe wymaga stworzenia systemu monitorowania ujętych w nim zadań. Monitoring powinien
stanowić część składową systemu zarządzania gospodarką energetyczną gminy. Okresowa analiza
wyników monitorowania powinna stanowić narzędzie pomocne przy podejmowaniu bieŜących
decyzji w zakresie zarządzania gospodarką energetyczną gminy.
2.2 Systemy energetyczne – wprowadzenie
Zaopatrzenie w energię jest jednym z podstawowych czynników niezbędnych dla egzystencji
ludności, jednak wydobycie paliw i produkcja energii stanowi jeden z najbardziej niekorzystnych
rodzajów oddziaływania na środowisko. Jest to wynikiem zarówno ogromnej ilości uŜytkowanej
energii, jak i istoty przemian energetycznych, którym energia musi być poddawana w celu
dostosowania do potrzeb odbiorców.
Gmina Kudowa-Zdrój naleŜy do grupy małych gmin w kraju pod względem liczby ludności,
która obecnie kształtuje się na poziomie poniŜej 10,3 tysiące mieszkańców. Podobnie jak wiele
innych gmin w Polsce, boryka się z szeregiem problemów technicznych, ekonomicznych,
środowiskowych i społecznych we wszystkich dziedzinach jej funkcjonowania.
Jedną z najistotniejszych dziedzin funkcjonowania gminy jest gospodarka energetyczna, czyli
zagadnienia związane z zaopatrzeniem w energię, jej uŜytkowaniem i gospodarowaniem na terenie
gminy w celu zapewnienia bezpieczeństwa i równości w dostępie nośników energii.
2.2.1 Grupy uŜytkowników energii – podział odbiorców mediów
energetycznych
Odbiorcami energii w Gminie Kudowa-Zdrój są głównie obiekty mieszkalne (58,7 % udziału
w rynku energii), w następnej kolejności obiekty handlowe, usługowe, przemysł (37,4 %) oraz
obiekty uŜyteczności publicznej (3,1 %) i oświetlenie uliczne (0,7 %).
Udział poszczególnych odbiorców w zapotrzebowaniu na energię (energia łącznie
Strona
52
na wszystkie cele) przedstawia się następująco:
Handel, usługi,
przedsiębiorstwa
37,4%
Oświetlenie ulic
0,7%
UŜyteczność
publiczna
3,1%
Gospodarstwa
domowe i rolne
58,7%
Rysunek 2-2 Udział poszczególnych grup odbiorców w zapotrzebowaniu na energię w 2009 roku
Udział poszczególnych odbiorców w rynku ciepła przedstawia się następująco:
Handel, usługi,
przedsiębiorstwa
41,3%
Rysunek 2-3 Udział poszczególnych grup odbiorców w zapotrzebowaniu na moc cieplną w 2009 roku
53
Mieszkalnictwo
54,9%
Strona
UŜyteczność
publiczna
3,8%
Handel, usługi,
przedsiębiorstwa
32,4%
UŜyteczność
publiczna
2,7%
Mieszkalnictwo
64,8%
Rysunek 2-4 Udział poszczególnych grup odbiorców w zapotrzebowaniu na ciepło w 2009 roku
Udział poszczególnych odbiorców w zuŜyciu sieciowych nośników energii (energia
Strona
54
elektryczna, gaz ziemny) przedstawia się następująco:
UŜyteczność
publiczna
2,9%
Przemysł
22,5%
Mieszkalnictwo
27,6%
Handel, usługi,
produkcja
47,0%
Rysunek 2-5 Udział poszczególnych grup odbiorców w zuŜyciu gazu ziemnego w 2009 roku na terenie
gminy
Oświetlenie ulic
4,0%
Handel, usługi,
przedsiębiorstwa
62,8%
Gospodarstwa
domowe i rolne
28,8%
Strona
Rysunek 2-6 Udział poszczególnych grup odbiorców w zuŜyciu energii elektrycznej w 2009 roku na terenie
gminy
55
UŜyteczność
publiczna
4,5%
2.2.2 Bilans energetyczny Gminy
Bilans energetyczny Gminy przedstawia przegląd potrzeb energetycznych poszczególnych
grup odbiorców wraz ze sposobem ich pokrywania oraz strukturę uŜytkowania poszczególnych
nośników energii i paliw.
Wielkość rynku energii (energia uŜyteczna łącznie na wszystkie cele) wynosi około
122,52 GWh/rok (441,1 TJ). Energia finalna1 zuŜywana przez odbiorców zlokalizowanych na
terenie gminy wynosi około 146,86 GWh/rok (528,7 TJ). Wielkość rynku ciepła (ogrzewanie,
ciepła woda uŜytkowa, ciepło do celów bytowych oraz ciepło dla przedsiębiorstw produkcyjnych
itp.) w zapotrzebowaniu na moc wynosi około 48,67 MW, w zapotrzebowaniu energii
380,3 TJ/rok.
Strukturę zuŜycia paliw i energii na wszystkie cele (ogrzewanie, cele bytowe, przygotowanie
cwu, oświetlenie) oraz dla rynku ciepła (bez zuŜycia energii elektrycznej na cele nie grzewcze)
przedstawiono na kolejnych rysunkach (rysunki 2-7 i 2-8). Dane bilansowe przedstawiono równieŜ
tabelarycznie (tabela 2-1 oraz 2-3).
ciepło sieciowe
10,2%
OZE
0,1%
gaz ziemny
43,2%
węgiel
20,2%
olej opałowy
2,2%
56
energia
elektryczna
15,2%
Strona
Gaz LPG
0,6%
drewno
8,2%
1
Energia finalna - ilość energii uŜytecznej uzyskana z paliwa po uwzględnieniu strat wynikających z konwersji, transportu etc.
Rysunek 2-7 Struktura zuŜycia paliw i energii na wszystkie cele łącznie w Gminie Kudowa-Zdrój
ciepło sieciowe
11,6%
OZE
0,1%
węgiel
22,9%
drewno
9,3%
energia
elektryczna
4,2%
gaz ziemny
48,8%
propan - butan
0,7%
olej
2,5%
Rysunek 2-8 Struktura zuŜycia paliw i energii na cele grzewcze (ogrzewanie pomieszczeń, c.w.u., cele
bytowe, technologia)
Tabela 2-2 Zestawienie zapotrzebowania energetycznego Gminy Kudowa-Zdrój na moc
Zapotrzebowanie Gminy Kudowa-Zdrój na moc
Powierzchnia
Potrzeby Potrzeby Potrzeby Potrzeby
uŜytkowa
m2
1
Mieszkalnictwo
2
UŜyteczność publiczna
3
Handel, usługi, przedsiębiorstwa
4
Oświetlenie ulic
SUMA
grzewcze
c.w.u.
bytowe
elektr.
MW
MW
MW
MW
Suma
potrzeb
cieplnych
MW
256 743
21,69
3,08
1,94
1,76
26,7
13 916
1,43
0,36
0,06
0,60
1,8
137 905
17,62
1,96
0,55
3,04
20,1
0,22
408 564
40,7
5,4
2,5
5,6
48,7
57
Wyszczególnienie
Strona
L.p.
Tabela 2-3 Zestawienie zapotrzebowania Gminy Kudowa-Zdrój na energię
Zapotrzebowanie Gminy Kudowa-Zdrój na energię
L.p.
Wyszczególnienie
Powierzchnia
Potrzeby
uŜytkowa
c.o.
m2
1
Mieszkalnictwo
2
UŜyteczność publiczna
3
Handel, usługi, przedsiębiorstwa
4
Oświetlenie ulic
GJ
Potrzeby Potrzeby Potrzeby
c.w.u.
bytowe
elektr.
GJ
GJ
Suma
potrzeb
cieplnych
MWh
GJ
256 743
176 229
59 499
10 845
6 412
246 572
13 916
7 838
2 441
157
992
10 435
137 905
84 243
36 329
2 758
13 994 123 330
899
408 564 268 309
SUMA
98 268
13 759
22 297 380 337
Tabela 2-4 Bilans paliw i energii dla Gminy Kudowa-Zdrój za rok 2009
Propan - butan
Węgiel kamienny
Węgiel - kotły komorowe
Węgiel - kotły retortowe
Drewno i odpady drzewne
Olej opałowy
Ciepło sieciowe*
Gaz ziemny
Energia elektryczna
OZE
Jednostka
Roczne zuŜycie
Mg/rok
Mg/rok
Mg/rok
Mg/rok
Mg/rok
m3/rok
GJ/rok
tys. m3/rok
MWh/rok
GJ/rok
70
882
3 512
242
3 348
319
54 151
8 095
22 297
382
* Ciepło sieciowe produkowane przez ciepłownię Fortum we wszystkich źródłach w całości
pochodzi ze spalania gazu ziemnego (zuŜycie gazu przez ciepłownię w 2009 r. wyniosło
1 655,4 tys. m3, łączne roczne zuŜycie gazu w gminie w 2009 r. wyniosło 8 094,7 tys. m3)
58
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Rodzaj paliwa
Strona
L.p.
2.2.3 System ciepłowniczy
2.2.3.1
Informacje ogólne
Na terenie gminy Kudowa-Zdrój koncesję na wytwarzanie, przesyłanie i dystrybucję ciepła
posiada przedsiębiorstwo Fortum Power and Heat Polska Sp. z o.o.. Uprzednio ciepłownia naleŜała
i była eksploatowana przez Dolnośląski Zakład Termoenergetyczny S.A. System cieplny zaspakaja
potrzeby odbiorców w zakresie centralnego ogrzewania i ciepłej wody uŜytkowej. Scentralizowany
system ciepłowniczy obsługuje najgęściej zaludnione tereny miasta tj. osiedla budynków
wielorodzinnych oraz uŜyteczności publicznej zlokalizowanych w obrębie ulic: Łąkowa, Zdrojowa,
Buczka i Norwida. Składa się ze źródła ciepła w postaci kotłowni gazowej zlokalizowanej
w pobliŜu osiedla mieszkaniowego Łąkowa, wyposaŜonej w dwa kotły o łącznej mocy
zainstalowanej źródeł wynoszącej 4,81 MW, sieci ciepłowniczej o łącznej długości ok. 4,06km
oraz 20 indywidualnych i jednego grupowego węzła cieplnego. Istniejąca w pełni
zautomatyzowana kotłowania została wybudowana od podstaw w latach 2004 – 2005 zastępując
kotłownię opalaną miałem węgla kamiennego. Roczna produkcja ciepła wynosi obecnie
ok. 46 608 GJ. W kotłowni spala się gaz ziemny wysokometanowy GZ-50 dostarczany przez
Dolnośląską Spółkę Gazownictwa. Roczne zuŜycie paliwa wynosi ponad 1 484 tys. m3. ZuŜycie
energii elektrycznej do napędu urządzeń pomocniczych i układów pompowych w 2009 roku
wyniosło blisko 154 MWh/rok.
Kotły gazowe cechują się niską emisją zanieczyszczeń, w związku z tym układy
odprowadzania spalin nie są wyposaŜone w instalacje oczyszczania spalin. Spaliny odprowadzane
są do atmosfery przez komin wysokości 9m. Moc zamówiona energii elektrycznej wykorzystywana
Strona
59
przez ciepłownię wynosi 124kW.
Tabela 2-5 Parametry techniczne kotłów ciepłowni przy ul Łąkowej 1a Fortum Sp. z o.o. w KudowieZdroju
DANE DOTYCZĄCE WYTWARZANIA CIEPŁA
Wyszczególnienie
Kudowa Zdrój, ul. Łąkowa 1a
Podstawowe dane techniczne dotyczące źródła ciepła:
Typ kotła/urządzenia
1 kocioł Viessmann Turbomat R-HDH
1 kocioł Viessmann VITOMAX 200 HW
Rodzaj paliwa
gaz ziemny
Wydajność nominalna
4,81 MW
Sprawność nominalna
91%
Podstawowe dane dot. instalacji ograniczających emisję zanieczyszczeń:
Odpylanie
nd.
Sprawność odpylania [%]
nd.
Odsiarczanie
nd.
Sprawność odsiarczania [%]
nd.
Wysokości kominów [m]
9
Za pomocą scentralizowanego systemu ciepła sieciowego ogrzewane jest obecnie ok. 24%
powierzchni uŜytkowej budynków mieszkalnych. Właścicielem sieci cieplnej na terenie Gminy
Kudowa-Zdrój jest Fortum Power and Heat Polska Sp. z o.o. Łączna długość eksploatowanych
rurociągów ciepłowniczych wynosi ok. 4,06 km. Zgodnie z informacją zakładu ciepłowniczego
roczne straty na przesyle ciepła w istniejących rurociągach w 2009 roku wyniosły 10,8%
i w stosunku do poprzednich lat spadły z poziomu ok. 14%.
Łączna liczba węzłów cieplnych w systemie wynosi 21 i prawie wszystkie są węzami
indywidualnymi (jeden węzeł grupowy). Liczba liczników pomiarowych do zdalnego odczytu
ciepła wynosi 58 szt. Łączna moc zamówiona we wszystkich węzłach sieci ciepłowniczej kształtuje
braku dostaw ciepła, poniewaŜ nie występują obecnie nadwyŜki mocy gwarantujące rezerwowanie
źródeł. NaleŜy jednak zaznaczyć, Ŝe postępujące w budownictwie prace termomodernizacyjne
ograniczają stopniowo potrzeby cieplne zasilanych obiektów. Ponadto przy tak mało
Strona
zainstalowanych źródeł ciepła. W przypadku awarii nawet jednego z kotłów istnieje zagroŜenie
60
się na poziomie około 6,181 MW, co oznacza, Ŝe jest znacznie (ok. 25%) wyŜsza niŜ moc
rozbudowanym systemie ciepłowniczym i zmodernizowanej kotłowni ryzyko wystąpienia
powaŜnej awarii jest niewielkie.
Oprócz kotłowni centralnej Fortum Power and Heat Polska Sp. z o.o. zarządza 4 kotłowniami
lokalnymi na Osiedlu Tkacka. Wszystkie cztery kotły zasilane są gazem ziemnym
wysokometanowym pochodzącym z centralnego systemu gazowniczego. Łącza moc wszystkich
czterech kotłowni wynosi 705kW. Sprawności nominalne źródeł ciepła powyŜej 90%.
Tabela 2-6 Parametry techniczne kotłowni przy ul Wojska Polskiego 3 Fortum Sp. z o.o.
Wyszczególnienie
Kudowa Zdrój, ul. Wojska Polskiego 3
1 kocioł Viessmann VITOPLEX 100
Rodzaj paliwa
gaz ziemny
0,345 MW
94%
nd.
nd.
Odsiarczanie
nd.
nd.
17
Strona
Odpylanie
61
Tabela 2-7 Parametry techniczne kotłowni przy ul Tkackiej 22 II Fortum Sp. z o.o.
Wyszczególnienie
Kudowa Zdrój, ul. Tkacka 22 II
1 kocioł Viessmann VITOGAS 100
Rodzaj paliwa
gaz ziemny
0,144 MW
93%
Odpylanie
nd.
nd.
Odsiarczanie
nd.
nd.
17
Tabela 2-8 Parametry techniczne kotłowni przy ul Tkackiej 22 V Fortum Sp. z o.o.
Wyszczególnienie
Kudowa Zdrój, ul. Tkacka 22 V
Rodzaj paliwa
gaz ziemny
0,144 MW
93%
nd.
nd.
Odsiarczanie
nd.
nd.
17
Strona
Odpylanie
62
Tabela 2-9 Parametry techniczne kotłowni przy ul Fabrycznej 13 Fortum Sp. z o.o.
Wyszczególnienie
Kudowa Zdrój, ul. Fabryczna 13
Rodzaj paliwa
gaz ziemny
0,072 MW
93%
Odpylanie
nd.
nd.
Odsiarczanie
nd.
nd.
15
2.2.3.2
Odbiorcy i zuŜycie ciepła
W tabeli nr 2.10 przedstawiono parametry charakteryzujące działalność lokalnej ciepłowni
zasilającej system ciepłowniczy miasta na przestrzeni ostatnich trzech lat. Z danych wynika,
Ŝe w analizowanym okresie ilość ciepła sprzedanego na pokrycie potrzeb c.w.u. oraz
zestandaryzowanych potrzeb na ciepło do ogrzewania spadła o ok. 6% (Rysunek 2.9). Nie jest
to spadek bardzo duŜy, ale naleŜy się spodziewać, Ŝe jeŜeli nie wystąpią nowe przyłączenia do sieci
ciepłowniczej będzie on dalej postępował. Z Projektu załoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło,
energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Kudowa-Zdrój opracowanego w 2007 roku
wynika, Ŝe roczna sprzedaŜ ciepła dla odbiorców w latach 2005 i 2006 wynosiła kolejno:
konkurencyjność cenowa z innymi nośnikami energii, zwłaszcza sieciowymi, a chwili obecnej
ciepło sieciowe nie jest konkurencyjne względem gazu ziemnego, a jedynie energii elektrycznej,
która sporadycznie stosowana jest do celów grzewczych.
Strona
14% w stosunku do roku 2005. Podstawą do doprowadzenia do nowych przyłączy jest
63
48094,67 GJ i 44 035,55 GJ. Oznacza to, Ŝe ilość sprzedanego ciepła w roku 2009 spadła o blisko
50 000
Produkcja netto
Energia cieplna [GJ/rok]
48 000
46 000
SprzedaŜ łącznie
44 000
Zapotrzebowanie
dla sezonu
standardowego
42 000
40 000
Liniowy
(Zapotrzebowanie
dla sezonu
standardowego)
38 000
36 000
2007
2008
2009
Rysunek 2-9. Produkcja oraz rzeczywista sprzedaŜ i zestandaryzowane zapotrzebowanie na energię
cieplną po roku 2007
Tabela 2-10. Parametry charakteryzujące sprzedaŜ i produkcję ciepła z kotłowni przy ul. Łąkowej 1a
w Kudowie- Zdroju w latach 2007 – 2009 (Źródło: Fortum Sp. z o.o.)
SprzedaŜ łącznie
GJ
2007
2008
2009
c.o.+c.w.u. c.o.+c.w.u. c.o.+c.w.u.
2 113
1 252
1 352
41 498
41 953
41 583
Zapotrzebowanie dla sezonu
standardowego
GJ
44 794
45 502
42 138
Produkcja netto
GJ
47 314
48 823
46 608
Moc zamówiona
MW
6,184
6,184
6,181
ZuŜycie energii elektrycznej na cele
produkcji i dystrybucji ciepła
kWh
164 008
157 295
1 508,402
1 554,160
35
35
ZuŜycie paliwa
Wartość opałowa
tys. m3/a
MJ/m
3
153 981
1 484,430
35
Straty ciepła na sieci
%
12,3
14,1
10,8
Sprawność wytwarzania
%
91,0
91,0
91,0
64
Potrzeby własne FORTUM Sp. z o.o.
Jednostka
Strona
Wyszczególnienie
Tabela 2-11. Parametry charakteryzujące sprzedaŜ i produkcję ciepła z kotłowni przy ul. Wojska
Polskiego 3 w Kudowie- Zdroju w latach 2007 – 2009 (Źródło: Fortum Sp. z o.o.)
ŹRÓDŁO CIEPŁA: Kudowa Zdrój, ul. Wojska Polskiego 3
Wyszczególnienie / Rok
2007
2008
2009
0,380
0,345
3 429
0,380
0,345
3 162
2,1
2,5
3 160
3 035
0
100,1
0
91,9
DANE DOTYCZĄCE CIEPŁA
Moc zamówiona [MW]
0,345
Moc wytwarzana [MW]
0,345
Produkcja ciepła sumarycznie [GJ/rok]
3 131
ZuŜycie ciepła na potrzeby własne z podziałem na:
- cele grzewcze +
1,3
ciepła woda uŜytkowa [GJ/rok]
SprzedaŜ ciepła z podziałem na:
- cele grzewcze +
3 095
ciepła woda uŜytkowa [GJ/rok]
- technologia [GJ/rok]
0
3
ZuŜycie paliwa tys. m /rok
91,7
DANE DOTYCZĄCE ENERGII ELEKTRYCZNEJ
nie określono, nie określono, nie określono,
obiekt zasilany obiekt zasilany obiekt zasilany
Moc zamówiona [MW]
jako
jako
jako
pododbiorca
pododbiorca
pododbiorca
7 382,00
7 093,00
65
6 665,00
Strona
ZuŜycie energii elektrycznej [kWh/rok]
Tabela 2-12. Parametry charakteryzujące sprzedaŜ i produkcję ciepła z kotłowni przy ul. Tkackiej 22 II
ŹRÓDŁO CIEPŁA: Kudowa Zdrój, ul. Tkacka 22 II
2007
2008
2009
Moc zamówiona [MW]
0,149
0,149
0,149
Moc wytwarzana [MW]
0,144
0,144
0,144
1 047
1 068
929
0
0
0
1 047
1 068
929
33,3
31,4
29,3
- cele grzewcze + c.w.u. [GJ/rok]
3
Moc zamówiona [MW]
nie określono,
nie określono,
nie określono,
obiekt zasilany
obiekt zasilany
obiekt zasilany
jako pododbiorca jako pododbiorca jako pododbiorca
1 151,00
1 323,00
1 232,00
Tabela 2-13. Parametry charakteryzujące sprzedaŜ i produkcję ciepła z kotłowni przy ul. Tkackiej 22 V
ŹRÓDŁO CIEPŁA: Kudowa Zdrój, ul. Tkacka 22 V
2008
Moc zamówiona [MW]
0,149
0,149
Moc wytwarzana [MW]
0,144
0,144
1 026
1 068
0
0
1 026
1 068
3
32,0
34,2
Moc zamówiona [MW]
2009
0,149
0,144
972
0
972
31,0
nie określono,
nie określono,
nie określono,
obiekt zasilany
obiekt zasilany
obiekt zasilany
1 409,00
1 815,00
1 917,00
66
2007
Strona
Tabela 2-14. Parametry charakteryzujące sprzedaŜ i produkcję ciepła z kotłowni przy ul. Fabrycznej 13
ŹRÓDŁO CIEPŁA: Kudowa Zdrój, ul. Fabryczna 13
2007
0,085
Moc zamówiona [MW]
Moc wytwarzana [MW]
2008
2009
0,085
0,085
0,072
0,072
0,072
629
668
629
0
0
0
629
668
629
3
19,7
20,8
nie określono,
nie określono,
nie określono,
obiekt zasilany
obiekt zasilany
obiekt zasilany
Moc zamówiona [MW]
2.2.3.3
18,8
1 409,00
1 815,00
1 917,00
Plany rozwojowe dla systemu ciepłowniczego na terenie Gminy
Rozbudowa
istniejącego
lokalnego
systemu
ciepłowniczego
jest
obecnie
mało
prawdopodobna, głównie ze względu na ogólną dostępność gazu ziemnego, który będąc równieŜ
głównym paliwem ciepłowni, powoduje, Ŝe ciepło nie moŜe być konkurencyjne cenowo wobec
gazu ziemnego. Kolejnym powodem, dla którego rozwój systemu ciepłowniczego jest mało
prawdopodobny jest brak moŜliwości budowy nowych duŜych odbiorców ciepła w zasięgu obecnej
sieci ciepłowniczej. Przedsiębiorstwo ciepłownicze przewiduje prowadzić prace modernizacyjne
jedynie na węzłach ciepłowniczych poprzez montaŜ układów automatycznej regulacji. Z tego
powodu, jak i ze względu na brak nowych odbiorców ciepła, ciągle spadające zapotrzebowanie na
odbiorców od istniejącego systemu. Odłączanie np. zespołu budynków wielorodzinnych przy ul.
Łąkowej
z
pewnością
wpłynie
niekorzystnie
na
rentowność
funkcjonowania
całego
przedsiębiorstwa, a to z kolei moŜe skutkować dalszymi wzrostami cen ciepła. Konsekwencją
Strona
oferowanego przez przedsiębiorstwo ciepłownicze istnieje realne zagroŜenie odłączenia kolejnych
67
ciepło w budynkach podłączonych do sieci ciepłowniczej, a takŜe wysokie ceny ciepła
takiego scenariusza mogą być kolejne odłączenia budynków i całkowita likwidacja systemu
ciepłowniczego. Przy urzeczywistnieniu takiego scenariusza, bezwzględnie naleŜy dąŜyć do
sytuacji, w której odłączające się od ciepła sieciowego budynki będą nadal zasilane paliwami
czystymi, np. gazem ziemnym tak aby nie pogarszał się stan powietrza atmosferycznego w mieście.
Nie moŜna, równieŜ wykluczać budowy w przyszłości układów wyspowych zasilających
kilka budynków opartych o odnawialne źródła energii lub ekologiczne technologie spalania
czystych paliw jak, gaz ziemny (np.: w przypadku nowych inwestycji związanych z budową
budynków mieszkalnych wielorodzinnych).
2.2.3.4
Kotłownie lokalne i przemysłowe
Budynki mieszkalne zarówno jedno jak i wielorodzinne, nie podłączone do systemu
ciepłowniczego, zasilane są głównie z lokalnych kotłowni indywidualnych, układów ogrzewania
etaŜowego (lokalowego) lub przy wykorzystaniu pieców węglowych ceramicznych lub stalowych
typu „śar”. Ponadto oprócz źródeł ciepła zasilających budynki mieszkalne, występuje kilka
większych kotłowni eksploatowanych w budynkach uŜyteczności publicznej i produkcji, handlu
i usług. Największe spośród nich, ponad 200 kW to:
•
kotłownia gazowo-olejowa 24 Wojskowego Szpitala Uzdrowiskowo-Rehabilitacyjnego,
gdzie zainstalowana moc grzewcza urządzeń wynosi łącznie 1,876 MW, natomiast
zuŜycie gazu w 2009r. wyniosło ponad 514 tys. m3, co odpowiada produkcji ok.
17 998 GJ ciepła;
•
kotłownia gazowa Sanatorium Bristol MSWiA, gdzie zainstalowana moc grzewcza
urządzeń wynosi łącznie 1,8 MW, natomiast zuŜycie gazu w 2009r. wyniosło ponad
169 tys. m3, co odpowiada produkcji ok. 5 918 GJ ciepła;
•
kotłownia gazowa Basenu „Wodny Świat”, gdzie zainstalowana moc grzewcza urządzeń
wynosi łącznie 1,355 MW, natomiast zuŜycie gazu w 2009r. wyniosło ponad 105 tys. m3,
co odpowiada produkcji ok. 4 070 GJ ciepła;
•
kotłownia gazowa w Szpitalu Uzdrowiskowym „Polonia”, gdzie zainstalowana moc
•
kotłownia gazowa w Szpitalu Uzdrowiskowym „Zameczek”, gdzie moc grzewcza
eksploatacyjna urządzeń wynosi łącznie 0,5 MW, natomiast zuŜycie gazu w 2009r.
wyniosło ponad 54 tys. m3, co odpowiada produkcji ok. 1 902 GJ ciepła;
Strona
ponad 152 tys. m3, co odpowiada produkcji ok. 5 337 GJ ciepła;
68
grzewcza urządzeń wynosi łącznie 0,92 MW, natomiast zuŜycie gazu w 2009r. wyniosło
•
kotłownia gazowa w Szpitalu Uzdrowiskowym „Jagusia”, gdzie zainstalowana moc
grzewcza urządzeń wynosi łącznie 0,6 MW, natomiast zuŜycie gazu w 2009r. wyniosło
•
kotłownia gazowa w Hotelu „Kudowa”, gdzie zainstalowana moc grzewcza urządzeń
wynosi łącznie 0,52 MW, natomiast zuŜycie gazu w 2009r. wyniosło blisko 81 tys. m3,
•
kotłownia olejowa w Szpitalu „Orlik”, gdzie zainstalowana moc grzewcza urządzeń
wynosi łącznie 280 kW, natomiast zuŜycie oleju w 2009r. wyniosło blisko 54 m3,
•
kotłownia gazowa w Sanatorium „Zacisze”, gdzie zainstalowana moc grzewcza urządzeń
wynosi łącznie 265 kW, natomiast zuŜycie gazu w 2009r. wyniosło ponad 42 tys. m3,
•
kotłownia gazowa w Szpitalu Uzdrowiskowym „Koga”, gdzie zainstalowana moc
grzewcza urządzeń wynosi łącznie 265 kW, natomiast zuŜycie gazu w 2009r. wyniosło
•
kotłownia
gazowa
Zespołu
Szkół
Ogólnokształcących
i
Zawodowych,
gdzie
zainstalowana moc grzewcza urządzeń wynosi łącznie 225 kW, natomiast zuŜycie gazu
w 2009r. wyniosło ponad 17,5 tys. m3, co odpowiada produkcji ok. 614 GJ ciepła;
•
kotłownia gazowa w Ośrodku Wypoczynkowym Orion A, gdzie zainstalowana moc
grzewcza urządzeń wynosi łącznie 200 kW, natomiast zuŜycie gazu w 2009r. wyniosło
ponad 18 tys. m3, co odpowiada produkcji ok. 645 GJ ciepła.
W latach 1995–2002 w ramach programu ograniczania niskiej emisji zrealizowano
rozbudowę gazociągów średniego i niskiego ciśnienia o długości 4,4 km. Następnie
zmodernizowano 139 kotłowni węglowych i zastąpiono je gazowymi o łącznej mocy 19,3 MW.
Obecnie na terenie Kudowy-Zdroju nie ma większych obiektów, które byłyby opalane
nieekologicznymi paliwami, a wprowadzanie ogrzewania gazowego przyczyniło się do znacznej
poprawy jakości powietrza atmosferycznego.
płynny i energia elektryczna. Struktura zuŜycia paliwa do celów ogrzewania pomieszczeń wynika
z kilku elementów, przede wszystkim z dostępności nośników i ich ceny. Infrastruktura gazownicza
w Kudowie jest dobrze rozwinięta, co czyni to paliwo ogólnodostępnym natomiast ciągle rosnące
Strona
paliwa gazowe oraz paliwa stałe, głównie węglowe i drewno oraz w niewielkim stopniu olej, gaz
69
Podstawowym nośnikiem energii wykorzystywanym w Gminie do celów grzewczych są:
ceny gazu powodują, Ŝe paliwa stałe będąc najtańszymi w eksploatacji systemów grzewczych,
nadal stanowią znaczący udział w bilansie ciepła.
ciepło sieciowe
15,5%
węgiel
29,0%
drewno
12,5%
gaz ziemny
38,8%
olej
2,6%
energia
elektryczna
1,6%
propan - butan
0,1%
Rysunek 2-10 Struktura zuŜycia paliw i energii na cele ogrzewania pomieszczeń
Ceny paliw ciekłych stanowią barierę w stosowaniu ich do celów grzewczych, dlatego ich
znaczenie w bilansie energetycznym jest niewielkie i prawdopodobnie nadal będzie maleć, pomimo
powszechnej dostępności tych paliw.
2.2.4 System gazowniczy
Dystrybucją gazu ziemnego dla odbiorców indywidualnych i instytucjonalnych na terenie
gminy zajmuje się Dolnośląska Spółka Gazownictwa sp. z o.o., która wchodzi w skład Grupy
Kapitałowej Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo (PGNiG), lecz stanowi samodzielny
Strona
70
podmiot prawa handlowego.
Rysunek 2-11 Obszar działania Dolnośląskiej Spółki Gazownictwa
Obszar Zakładu Gazowniczego Wałbrzych zasilany jest poprzez gazociąg przesyłowy
wysokiego ciśnienia DN 300 relacji Ołtaszyn – Kudowa oraz gazociąg podwyŜszonego średniego
ciśnienia DN 300/250 relacji Lubiechów – Kłodzko. Ponadto infrastruktura gazowa wysokiego
ciśnienia, w tym stacje redukcyjno pomiarowe I˚ oraz sieci przesyłowe wysokiego ciśnienia
eksploatowane są przez Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. we Wrocławiu.
2.2.4.1
Informacje ogólne
Miasto Kudowa-Zdrój zasilane jest gazem ziemnym wysokometanowym GZ-50 z gazociągu
magistralnego wysokiego ciśnienia DN300 o ciśnieniu 6,3MPa poprzez stację redukcyjno
pomiarową I˚ „Jeleniów” wybudowaną w 1994 roku o wydajności 6000 m3/godzinę. Wcześniej
Kudowa-Zdrój była zasilana gazem koksowniczym, za pośrednictwem gazociągu średniego
ciśnienia DN 80 z gazowni w Dusznikach-Zdroju, a długość sieci gazowej wynosiła około
15000 mb. Następnie wybudowane zostały nowe gazociągi niskiego ciśnienia w ulicach: Głównej,
Dańczów – Jeleniów, DN 150 relacji Jeleniów – stacja redukcyjna pomiarowa II˚ przy ulicy
Słonecznej i Fabrycznej, oraz gazociągi w ulicach Zdrojowej, 1 Maja, Słonecznej, Warszawskiej,
Poznańskiej, Lubelskiej, Granicznej Kościuszki oraz Chrobrego. Miasto Kudowa-Zdrój oraz wieś
Strona
oraz Chopina. Ponadto zbudowane zostały gazociągi średniego ciśnienia: rozprowadzający DN 225
71
Zdrojowej, 1 Maja, Nad Potokiem, Sikorskiego, Turystycznej, Spacerowej, Leśnej, Kombatantów
Jeleniów zasilane są gazem ziemnym ze stacji SRP Jeleniów gazociągiem DN 100 do stacji
redukcyjno-pomiarowej II˚ przy ulicy Fabrycznej oraz gazociągiem DN 150 do stacji redukcyjnopomiarowej II˚ przy ulicy Słonecznej, a stamtąd gazociągiem DN 150 do stacji redukcyjnopomiarowej II˚ przy ulicy Kościuszki. System gazowniczy obsługuje 90% miasta Kudowa-Zdrój.
Sieć gazowa nie obsługuje rejonów miasta: Słone, Brzozowie, PstrąŜna, Bukowina, Jakubowice.
W kolejnej tabeli zestawiono długość sieci przesyłowych znajdujących się na obszarze gminy.
W kolumnie ogółem zestawiono łącznie sieci niskiego, średniego i podwyŜszonego ciśnienia.
Tabela 2-15 Długość sieci przesyłowej gazu ziemnego na terenie gminy Kudowa-Zdrój
Długość sieci przesyłowej [m]
Rok
Ogółem
Średniego ciśnienia
2007
39979
14227
2008
40106
14845
2009
40112
15895
Tabela 2-16 Charakterystyka stacji redukcyjno pomiarowych funkcjonujących na terenie gminy KudowaZdrój
L.p.
Lokalizacja
Przepustowość nominalna
Stan techniczny*
3
m /h
1
SRP II ul. Fabryczna
1400
dobry
2
SRP II ul. Słoneczna
1500
dobry
3
SRP I Jeleniów
6000
dobry
*źródło informacji DSG Sp. z o.o.
2.2.4.2
Odbiorcy i zuŜycie gazu
Sumaryczne zuŜycie gazu na terenie Gminy Kudowa-Zdrój z podziałem na ilość i charakter
Strona
72
odbiorców przedstawiono w poniŜszych tabelach.
Tabela 2-17 Ilość i grupy odbiorców gazu ziemnego na terenie gminy
Odbiorcy gazu
Rok
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Ogółem
odbiorcy
3060
3048
3084
3078
3088
3090
Gospodarstwa domowe
Inni odbiorcy
Razem
W tym do
celów c.o.
Przemysł
Zakłady produkcyjne,
handel, usługi
2887
2882
2946
2934
2914
2997
528
445
487
517
541
556
20
19
22
22
24
11
153
147
116
122
150
82
Tabela 2-18 ZuŜycie gazu ziemnego z podziałem na grupy odbiorców
ZuŜycie gazu w ciągu roku w tys. m3
Inni odbiorcy
Razem
W tym do
celów c.o.
Przemysł
Zakłady produkcyjne,
handel, usługi
4521,0
5306,1
6516,8
6447,7
6949,4
8094,7
1349,1
1148,6
1831,9
1676,5
1530,8
2231,9
715,7
815,3
1185,7
1025,0
990,1
832,0
432,9
515,2
1433,0
2703,6
2065,2
1821,0
2739,0
3642,3
3251,9
2067,6
3353,4
4041,8
73
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Gospodarstwa domowe
Ogółem
odbiorcy
Strona
Rok
4500
4000
zuŜycie gazu, tys. m3/rok
3500
3000
Gospodarstw a
domow e
2500
Przemysł
2000
1500
Zakłady
produkcyjne,
handel, usługi
1000
500
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Rysunek 2-12 Zmiany zuŜycia gazu w grupach odbiorców w latach 2004 – 2009
Wg danych z sześciu ostatnich lat moŜna zaobserwować znaczący, bo ok. 80% wzrost
ogólnego zuŜycia gazu ziemnego. Największy przyrost zuŜycia, bo aŜ ponad trzykrotny nastąpił
w grupie przemysł. W sektorze komunalnym wzrost zuŜycia gazu w ciągu sześciu lat wzrósł
o ok. 65%, przy czym do celów grzewczych juŜ tylko o 16%. W grupie odbiorców, jakimi
są usługi, handel, uŜyteczność publiczna, zakłady produkcyjne w analizowanym okresie wynosił
blisko 50%. W analizowanym okresie globalne zuŜycie gazu w gminie Kudowa-Zdrój
systematycznie rosło i w 2009 r. wyniosło ok. 8,1 mln m3.
2.2.4.3
Plany rozwojowe dla systemu gazowniczego na terenie Gminy
W najbliŜszym czasie Dolnośląska Spółka Gazownicza przewiduje inwestycje z zakresu
rozbudowy sieci gazowej, głównie związane z procesem przyłączenia nowych klientów. Inwestycje
te w latach 2010 – 2011 w szczególności będą dotyczyć rozbudowy gazociągu średniego ciśnienia
o średnicach 63mm oraz 32mm. Długości planowanych gazociągów w poszczególnych obrębach:
- ul. Polna: De 63 – 40 mb;
- ul. Fredry: De 63 – 120 mb;
- ul. Słowackiego: De 63 – 135 mb;
Strona
- ul. Kościuszki: De 63 – 24 mb;
74
- Obręb Czermna: De 63 – 45 mb, De 32 – 185mb;
DSG Sp. z o.o. przewiduje równieŜ na najbliŜsze lata prace modernizacyjne na obecnie
istniejącej infrastrukturze w obrębie ul. Głównej. Zgodnie z informacją OGP Gaz-System Sp. z o.o.
w przypadku pojawienia się nowych odbiorców gazu z przesyłowej sieci gazowej wysokiego
ciśnienia, warunki przyłączenia i odbioru gazu będą uzgodnione pomiędzy stronami i będą zaleŜały
od uwarunkowań technicznych i ekonomicznych uzasadniających rozbudowę sieci przesyłowej.
2.2.5 System elektroenergetyczny
Główne elementy systemu elektroenergetycznego województwa dolnośląskiego, linie
Strona
75
wysokich napięć 400, 220 i 110 kV wraz ze stacjami rozdzielczymi pokazuje poniŜszy rysunek.
Rysunek 2-13 Główne elementy systemu elektroenergetycznego województwa dolnośląskiego
2.2.5.1
Informacje ogólne
Koncesję na obrót, przesyłanie i dystrybucję energii elektrycznej na omawianym terenie
posiada EnergiaPro GRUPA TAURON S.A. Oddział w Wałbrzychu. Głównym sprzedawcą energii
na terenie Gminy Kudowa-Zdrój jest EnergiaPro Gigawat Sp. z o.o. GRUPA TAURON S.A.
Obszar działania dystrybutora energii pokazano na kolejnym rysunku.
Źródło: www.energiapro.pl
Rysunek 2-14 Obszar działania EnergiaPro GRUPA TAURON S.A. Oddział w Wałbrzychu
Zaopatrzenie w energię elektryczną odbiorców zlokalizowanych na obszarze Miasta KudowaZdrój realizowane jest za pośrednictwem Głównego Punktu Zasilania - stacja GPZ 110/20kV RKudowa zlokalizowanej na obrzeŜach miasta. W stacji zabudowane są dwa transformatory
110/20kV o mocach 10MVA kaŜdy, z których, zgodnie z informacją EnergiaPro, pobierana jest
moc ok. 5,4MW. Obecnie obciąŜony jest jeden transformator w ok. 54%, drugi natomiast stanowi
100% rezerwę. Sytuacja taka sprawia, Ŝe w Gminie Kudowa-Zdrój bezpieczeństwo dostaw energii
elektrycznej ze stacji GPZ jest bardzo wysokie i nawet w przypadku awarii pracującego
transformatora, rezerwowy transformator jest w stanie przejąć całe obciąŜenie. Przyjmuje się
bowiem, Ŝe najbardziej optymalne rozwiązania stanowią stacje, których połowa mocy
jedną linią połączona jest z polskim systemem elektroenergetycznym, a drugą z czeskim systemem
elektroenergetycznym. System elektroenergetyczny gminy nie jest silnie rozwinięty i pobory mocy
energii elektrycznej są stosunkowo małe, lecz w sytuacji awarii GPZ lub linii go zasilających
Strona
rezerwę. Ze stacji GPZ wychodzą dwie linie wysokiego napięcia 110kV S-264 i S-295. Stacja
76
zainstalowanej transformatorów obciąŜana jest w ok. 60% a pozostała połowa stanowi 100%
istnieją równieŜ połączenia liniami średniego napięcia L-965 oraz L-955 z sąsiednimi stacjami GPZ
zlokalizowanymi poza obszarem gminy Kudowa-Zdrój, dając dodatkową gwarancję rezerwowania
dostaw energii elektrycznej.
Ze stacji GPZ poprzez linie napowietrzne i kablowe średniego napięcia 20kV zasilane są
stacje transformatorowe 20/0,4 kV będące własnością EnergiaPro oraz odbiorców indywidualnych.
Ze stacji GPZ wyprowadzonych jest 6 linii SN: L-951 (obciąŜenie ok. 22%), L-952 (obciąŜenie
ok. 19%), L-953 (obciąŜenie ok. 7,5%), L-954 (obciąŜenie ok. 6%), L-955 (obciąŜenie ok. 3%),
L-956 (obciąŜenie ok. 3%). Ze stacji transformatorowych 20/0,4 liniami nN energia trafia do
odbiorców niskiego napięcia. Sieci średniego i niskiego napięcia wykonane w technologii kablowej
i napowietrznej (na obszarach gęstej zabudowy miejskiej sieć wykonana jest, jako kablowa). Układ
sieci, na terenie miasta wykonany jest w sposób gwarantujący wzajemne rezerwowanie się
poszczególnych ciągów liniowych i utrzymania dostaw energii w przypadku awarii którejś z linii.
Zakład energetyczny nie udzielił informacji na temat długości i rodzajów linii, jak równieŜ
rozmieszczenia linii i stacji transformatorowych. Gmina będąc odpowiedzialną za bezpieczeństwo
energetyczne odbiorców działających na jej terenie powinna dąŜyć do uzyskania pełnej informacji
o stanie technicznym systemu elektroenergetycznego oraz posiadać dokładne informacje na temat
obciąŜeń poszczególnych elementów infrastruktury, przede wszystkim linii elektroenergetycznych
oraz stacji transformatorowych. W tym celu naleŜy doŜyć do uzyskania tego typu informacji
i prowadzić ciągły monitoring stanu systemu elektroenergetycznego.
Wg informacji EnergiaPro GRUPA TAURON S.A. stan techniczny sieci SN i nN
na obszarze gminy Kudowa-Zdrój jest zadowalający.
2.2.5.2
Odbiorcy i zuŜycie energii elektrycznej
W kolejnych tabelach przedstawiono liczbę przyłączonych do sieci energetycznej odbiorców
na obszarze Gminy Kudowa-Zdrój oraz związane z tym roczne zuŜycia energii elektrycznej
Strona
77
(wg danych EnergiaPro GRUPA TAURON S.A.).
Tabela 2-19 Liczba odbiorców energii elektrycznej w poszczególnych grupach w Gminie Kudowa-Zdrój na
przestrzeni lat 2000 – 2008
Lp.
1
Średnie napięcie
2
Niskie napięcie
3
4
Liczba odbiorców energii elektrycznej [odb.]
Grupa taryfowa
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
7
8
8
8
10
10
12
12
4561 4463 4481 4501 4523 4560 4410 4504 4645
w tym gospodarstwa domowe
Razem
9
3860 3803 3874 3896 3900 3980 3896 3971 4077
4568 4472 4489 4509 4531 4570 4420 4516 4657
Tabela 2-20 ZuŜycie energii elektrycznej w poszczególnych grupach w Gminie Kudowa-Zdrój na
przestrzeni lat 2000 – 2008
Lp.
Grupa taryfowa
1
SN
2
nN
w tym gospodarstwa
domowe
Razem
3
4
Ilość energii elektrycznej dostarczonej do odbiorców [MWh]
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
6243
6405
7019
7009
7731
5877
6085
6728
7123
12870 12806 13017 13463 13972 14027 13982 14931 15174
6021
5967
5886
5737
5869
6120
6000
6467
6412
19113 19211 20036 20472 21703 19904 20067 21659 22297
Na przestrzeni lat 2000-2008 obserwowana była tendencja wzrostowa zuŜycia energii
elektrycznej w grupie odbiorców: gospodarstwa domowe, niemniej jednak wzrost ten nie jest
znaczący i w ciągu ostatnich pięciu lat zuŜycie energii wahało się w granicach 5,7-6,5 GWh/rok.
Całkowite zuŜycie energii elektrycznej w ostatnich latach utrzymuje się na poziomie 19–22
GWh/rok i cechuje się łagodnym trendem wzrostowym. Największym konsumentem energii
elektrycznej w Gminie Kudowa-Zdrój są obecnie odbiorcy z sektora produkcji, usług, handlu
Strona
78
i drobnego wytwórstwa (ok. 63% łącznego zuŜycia energii elektrycznej).
2003
2005
2006
22 297
2002
21 659
2001
20 067
20 472
2000
19 904
20 036
10000
19 211
15000
21 703
20000
19 113
zuŜycie energii elektrycznej,
MWh/rok
25000
2007
2008
5000
2004
zmiany zuŜycia energii elektr. w
stosunku do 2000roku, %
Rysunek 2-15 Roczne zuŜycia energii elektrycznej na obszarze Gminy Kudowa-Zdrój w latach 2000 –
2008
120
RAZEM
100
Cele komunalnobytowe
80
Handel, usługi,
uŜyteczność
publiczna
60
Przedsiębiorstwa
produkcyjne
40
Liniowy (RAZEM)
20
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Rysunek 2-16 Zmiany zuŜycia energii elektrycznej na obszarze Gminy Kudowa-Zdrój w poszczególnych
grupach odbiorców w latach 2000 – 2008.
2.2.5.3
Plany rozwojowe systemu elektroenergetycznego na terenie gminy
Na podstawie informacji dostarczonych przez EnergiaPro GRUPA TAURON S.A. w planach
odbiorców realizowana jest na bieŜąco.
Aktualnie trwa proces uzgadniania Planu Rozwoju EnergiaPro S.A. na lata 2011 – 2015 przez
Urząd Regulacji Energetyki.
Strona
elektroenergetycznych. Rozbudowa sieci elektroenergetycznej związana z przyłączaniem nowych
79
rozwojowych przedsiębiorstwa nie przewiduje się w najbliŜszym czasie modernizacji linii
2.2.5.4
Oświetlenie ulic
Utrzymanie oświetlenia dróg, parków, skwerów i innych publicznych terenów naleŜy
do jednych z podstawowych obowiązków Gminy w zakresie planowania energetycznego.
Obecnie na terenie Gminy Kudowa-Zdrój zainstalowanych jest łącznie ponad 1459 opraw
oświetleniowych na wszystkich typach dróg. Łączna moc opraw to około 217 kW, co daje średnią
moc na punkt oświetleniowy na poziomie 149 W.
Szacowane zuŜycie energii elektrycznej na oświetlenie ulic kształtuje się na poziomie
899 MWh/rok.
Wg informacji Urzędu Miasta nadal ok. 2/3 opraw oświetleniowych wyposaŜona jest
w nieefektywne rtęciowe Ŝarówki, pozostałe oprawy zostały zmodernizowane i w większości
wyposaŜone w sodowe Ŝarówki.
W wyniku modernizacji oświetlenia ulicznego osiągnięto obniŜenie mocy opraw
oświetleniowych o około 17% przy zachowaniu, co najmniej tych samych parametrów odnośnie
natęŜenia światła. Modernizacja pozostałych lamp wyposaŜonych w Ŝarówki rtęciowe pozwoli na
obniŜenie mocy o kolejne 20%, co z kolei przy dzisiejszych cenach energii elektrycznej daje
oszczędności na poziomie ok. 100 tys. zł na rok.
2.2.6 Transport
Zgodnie z przyjętą dla opracowania metodologią zuŜycie energii na obszarze gminy przez
sektor transportowy oceniane jest w zakresie zorganizowanego systemu komunikacji zbiorowej.
Na terenie miasta Kudowa-Zdrój system taki nie funkcjonuje.
W dalszej części raportu określono w sposób szacunkowy oddziaływanie sektora
transportowego na stan powietrza atmosferycznego poprzez określenie wielkości emisji liniowej
przy drogach krajowych, wojewódzkich i gminnych, dane uwzględniono w rozdziale dotyczącym
oceny stanu ochrony środowiska.
źródeł energii na swoim terenie. Natomiast w róŜnych dokumentach gminnych, zamieszczono
zapisy związane z rozwojem energetyki odnawialnej. Są to w szczególności:
•
Program Ochrony Środowiska. Wymieniono tu następujące zadania do realizacji:
Strona
Gmina Kudowa-Zdrój obecnie nie posiada spójnej strategii wykorzystania odnawialnych
80
2.2.7 Odnawialne źródła energii
o Redukcję emisji zanieczyszczeń, zwłaszcza ze źródeł tzw. niskiej emisji (program
częściowo wdroŜony, gdzie głównym zakresem była likwidacja kotłowni opalanych
paliwami stałymi),
o Zmniejszenie energochłonności gospodarki
o Kontynuacja edukacji ekologicznej w zakresie oszczędzania energii i korzystania
z proekologicznych źródeł energii odnawialnej,
o Wykorzystanie alternatywnych źródeł energii,
o Ograniczenie emisji komunikacyjnej.
•
Strategia rozwoju Kudowy Zdroju. Strategiczne cele i kierunki rozwoju, m.in.:
o Ochrona środowiska naturalnego:
Ograniczanie niskiej emisji przez rozwijanie sieci gazowej, zmianę sposobu
ogrzewania w obiektach prywatnych, wspieranie inwestorów prywatnych wiedzą
na temat moŜliwości wykorzystania dostępnych funduszy na ten cel oraz
współpraca z dystrybutorem gazu w zakresie ustalania ceny gazu,
WdraŜanie
programów
ograniczających
zuŜycie
wody,
energii
przez
wprowadzenie systemowych rozwiązań (stworzenie Ekologicznego Forum – które
zapewni informację o moŜliwościach w tym zakresie, rozpisywanie corocznych
konkursów dla najlepszych obiektów w tej dziedzinie).
o Infrastruktura.
ObniŜanie strat ciepła w budynkach komunalnych przez ich modernizację.
Obecnie w obiektach zarządzanych przez Urząd Miasta spośród odnawialnych źródeł energii
wykorzystuje się jedynie energię słoneczną. Układ solarnego wspomagania przygotowania ciepłej
wody uŜytkowej zainstalowany jest w budynku basenu krytego Wodny Świat Sp. z o.o. Na dachu i
południowej elewacji pływalni zamontowano kolektory płaskie, typu KS-2000S/P polskiej firmy
HEWALEX. Zainstalowano 28 pakietów kolektorów słonecznych (po 5 paneli na jednej
konstrukcji wsporczej) o łącznej powierzchnia kolektorów 302,4 m2.
Ponadto w budynku pływalni znajduje się powietrzna pompa ciepła szwedzkiej firmy IV
basenowej, odzyskując ciepło z usuwanego powietrza wentylacyjnego i ciepłej wody.
Strona
COP=3. Pompa ta współpracuje z centralą wentylacyjną TK-1, zapewniającą wentylację hali
81
PRODUKT, typ pompy 4820 o mocy grzewczej 55 kW i elektrycznej 17 kW. Współczynnik
Tabela 2-21 Produkcja ciepła na Basenie Wodny Świat Sp z o.o. w latach 2007-2009
Rok
2007
2008
2009
Kolektory
GJ
403,172
373,128
370,158
Pompy ciepła
%
GJ
%
8,02
7,22
8,31
623,03
742,90
523,07
12,39
14,37
11,74
Źr. Odnawialne
GJ
1026,20
1116,02
893,23
%
20,41
21,58
20,05
Kotłownia
GJ
4001,61
4055,24
3562,46
%
79,59
78,42
79,95
Wg informacji Urzędu Miasta w budynkach jednorodzinnych występują pojedyncze
instalacje typu pompa ciepła, kolektory słoneczne do przygotowania ciepłej wody uŜytkowej oraz
Strona
82
kotłownie biomasowe.
2.3 Koszty energii
Koszt wytworzenia 1GJ energii cieplnej do ogrzewania budynku jednorodzinnego
reprezentatywnego przy uwzględnieniu średniego kosztu zakupu oraz sprawności urządzeń
działających na poszczególne nośniki energii przedstawia rysunek 2-17.
PoniŜej zestawiono załoŜenia przyjęte do analizy. Dane o powierzchni budynku
jednorodzinnego to średnia dla budynków istniejących na terenie Gminy wynikająca z danych
statystycznych.
Charakterystyka reprezentatywnego budynku jednorodzinnego
Cecha
Jednostka
opis / wartość
m
m
m
m2
m3
m2
m2
tradycyjna
10,2
9,1
6
139
348
20,7
4,0
GJ/m2
GJ/rok
kW
%
0,63
88,0
11
węglowy
65
Dane techniczne budowlane
Technologia budowy
Szerokość budynku
Długość budynku
Wysokość budynku
Powierzchnia ogrzewana budynku
Kubatura ogrzewana budynku
Sumaryczna powierzchnia okien i drzwi zewnętrznych
Sumaryczna powierzchnia drzwi zewnętrznych
Dane energetyczne
Jednostkowy wskaźnik zapotrzebowania na ciepło
Roczne zapotrzebowanie na ciepło budynku
Zapotrzebowanie na moc cieplną budynku
Typ kotła
Sprawność kotła
cena węgla do kotłów komorowych 600 zł/tonę;
•
cena węgla do kotłów retortowych 770 zł/tonę;
•
cena drewna opałowego 165 zł/m3;
•
cena słomy 30 zł/m3;
•
cena oleju opałowego 2,90 zł/litr;
•
cena gazu płynnego LPG 2,30 zł/litr;
•
ceny ciepła sieciowego zgodnie z taryfą Fortum Heat and Power Polska Sp. z o.o.
(dla taryf G, A2, A3 i A4);
Strona
•
83
Ponadto przyjęto poniŜsze ceny paliw i energii (cena z VAT i ewentualny transport):
•
koszt gazu ziemnego zgodnie z taryfą Dolnośląskiej Spółki Gazownictwa Sp. z o.o.
(dla taryfy W-3)
•
ceny energii elektrycznej zgodnie z taryfą EnergiaPro GRUPA TAURON S.A. (dla taryfy
G12 – 60% ogrzewania w taryfie nocnej oraz 40% w taryfie dziennej);
•
ceny energii elektrycznej zgodnie z taryfą EnergiaPro GRUPA TAURON S.A. (dla taryfy
G11);
•
pompa ciepła zasilana energią elektryczną w taryfie G11,
•
w niniejszej analizie nie uwzględnia się kosztów ewentualnej obsługi i remontów
urządzeń oraz nakładów inwestycyjnych niezbędnych do poniesienia w przypadku
zmiany nośnika energii.
Przyjęto równieŜ sprawności wytwarzania w zaleŜności od sposobu ogrzewania i rodzaju
stosowanego paliwa. Przedstawiono równieŜ efekt energetyczny spowodowany zmianą kotła
węglowego na inne alternatywne źródło ciepła (Tabela 2-22).
Tabela 2-22 Roczne zuŜycie paliw na ogrzanie budynku indywidualnego z uwzględnieniem sprawności
energetycznej urządzeń grzewczych oraz potencjał redukcji zuŜycia energii w wyniku zastosowania
technologii alternatywnej do kotła węglowego komorowego
Roczne zuŜycie paliwa dla róŜnych źródeł ciepła
Redukcja
ZuŜycie paliwa
zuŜycia
Sprawność
Rodzaj kotła
energii
paliwa
kotła [%]*
Ilość
Jednostka
Kocioł węglowy - tradycyjny
65
5,9
Mg/a
Kocioł węglowy - retortowy
85
4,1
Mg/a
23,6%
3
Kocioł gazowy
90
2794
m /a
27,8%
3
Kocioł olejowy
88
2,7
m /a
26,1%
3
Kocioł LPG
90
2,1
m /a
27,6%
Kocioł na drewno
80
8,5
Mg/a
18,8%
3
Kocioł na słomę
80
47,9
m /a
18,7%
Pompa ciepła zasilana en. elektr.**
300
8,3
MWh/rok
78,3%
Ogrzewanie elektryczne
100
24,4
MWh/rok
35,0%
Ciepło sieciowe
98
90
GJ/rok
18,8%
Strona
84
* sprawność średnioroczna
** dla pomp ciepła określa współczynnik COP, tu przyjęto COP=3
15000
10000
1430
2680
3188
ciepło
sieciowe A2
3532
5256
kocioł
gazowy W3
4364
5496
5892
5977
6233
2500
7548
7946
5000
9991
7500
12590
Roczne koszty ogrzewania [zł/rok]
12500
0
energia
energia
elektryczna elektryczna
G11
G12g
kocioł
olejowy
ciepło
ciepło
kocioł LPG
ciepło
sieciowe - sieciowe sieciowe G
A4
A3
pompa
ciepła
węgiel węgiel kocioł
kocioł
tradycyjny retortowy
kotły na
drewno
kotły na
słomę
Sposób ogrzewania
Strona
85
Rysunek 2-17 Porównanie kosztów wytworzenia energii w odniesieniu do zapotrzebowania na energię
uŜyteczną dla róŜnych nośników
Tabela 2-23 Roczne koszty paliw i energii na ogrzanie budynku indywidualnego oraz potencjał redukcji
kosztów w wyniku zastosowania technologii alternatywnej do kotła węglowego komorowego
Roczne koszty paliwa na ogrzanie budynku reprezentatywnego
Redukcja
kosztów
paliwa*
Cena paliwa
(brutto)
Ilość Jednostka
Ilość
Jednostka
Kocioł węglowy - tradycyjny
600
zł/Mg
3 532
zł/a
-
Kocioł węglowy - retortowy
770
zł/Mg
3 188
zł/a
9,7%
Kocioł olejowy
2,9
zł/l
7 946
zł/a
-125,0%
Kocioł LPG
2,8
zł/l
5 977
zł/a
-69,2%
Kocioł gazowy - taryfa W3
1,97
zł/m3
5 496
zł/a
-55,6%
Ciepło sieciowe - grupa taryfowa A2
58,5
zł/GJ
5 256
zł/a
-48,8%
65,6
zł/GJ
5 892
zł/a
-66,8%
69,4
zł/GJ
6 233
zł/a
-76,5%
Ciepło sieciowe - grupa taryfowa G
84,1
zł/GJ
7 548
zł/a
-113,7%
Kocioł na drewno
165
zł/m3
2 680
zł/a
24,1%
3
Rodzaj kotła
Kocioł na słomę
Koszt paliwa
30
zł/m
1 430
zł/a
59,5%
Ogrzewanie elektryczne - taryfa G11
515,0
zł/MWh
12 590
zł/a
-256,5%
Pompa ciepła - energia elektryczna
515,0
zł/MWh
4 364
zł/a
-23,6%
Ogrzewanie elektryczne - taryfa G12
325,1
zł/MWh
9 991
zł/a
-182,9%
* wartości ze znakiem (-) oznaczają wzrost kosztów ogrzewania
Na podstawie rysunku 2-17 i tabeli 2-23 moŜna stwierdzić, Ŝe najniŜszy koszt wytworzenia
ciepła w przeliczeniu na ilość ciepła uŜytecznego (potrzebnego do zachowania normatywnego
komfortu cieplnego) występuje w przypadku kotłowni zasilanej paliwami stałymi na słomę,
a w dalszej kolejności na drewno, węgiel do kotłów retortowych oraz komorowych.
Konkurencyjne pod względem kosztów eksploatacyjnych jest ogrzewanie pompą ciepła,
która około 2/3 energii potrzebnej do ogrzewania pobiera z gruntu (lub innego źródła), a tylko 1/3
w postaci energii konwencjonalnej, jaką zazwyczaj jest energia elektryczna. NajwyŜsze koszty dla
przykładowego budynku jednorodzinnego występują w przypadku ogrzewania energią elektryczną
w przeliczeniu na 1MW mocy zamówionej.
W przypadku rozwaŜania zmiany źródła ciepła trzeba się liczyć z poniesieniem znacznych
nakładów inwestycyjnych, których nie uwzględniono na omawianym rysunku.
Strona
to faktu, Ŝe paliwem uŜywanym przez ciepłownię jest gaz ziemny, a ponadto wysokie koszty stałe
86
oraz olejem opałowym. Ogrzewanie ciepłem sieciowym jest równieŜ stosunkowo drogie, a wynika
2.4 Stan środowiska na obszarze gminy
System zaopatrzenia w ciepło na terenie Gminy Kudowa-Zdrój oparty jest w znaczącym
stopniu o spalanie gazu ziemnego, w dalszej kolejności paliw stałych i paliw ciekłych (olej, LPG).
Stąd główne oddziaływanie na środowisko będzie przejawiać się emisją substancji
toksycznych do atmosfery w wyniku spalania paliw, w tym takŜe w silnikach spalinowych
pojazdów mechanicznych poruszających się po drogach Gminy.
2.4.1 Charakterystyka głównych zanieczyszczeń atmosferycznych
Istnieją dwie główne grupy zanieczyszczeń powietrza:
•
zanieczyszczenia substancjami gazowymi pochodzenia nieorganicznego i organicznego,
np.: tlenki węgla (CO i CO2), siarki (SOx) i azotu (NOx), amoniak (NH3), fluor,
węglowodory (łańcuchowe i aromatyczne), fenole;
•
zanieczyszczenia substancjami pyłowymi np.: popiół lotny, sadza, związki ołowiu,
miedzi, chromu, kadmu i innych metali cięŜkich.
Do zanieczyszczeń energetycznych naleŜą dwutlenek węgla – CO2, tlenek węgla - CO,
dwutlenek siarki – SO2, tlenki azotu - NOX, pyły oraz benzo(α)piren.
W trakcie prowadzenia róŜnego rodzaju procesów technologicznych dodatkowo, poza wyŜej
wymienionymi, do atmosfery emitowane mogą być zanieczyszczenia w postaci róŜnego rodzaju
związków organicznych, a wśród nich silnie toksyczne węglowodory aromatyczne.
Natomiast głównymi związkami wpływającymi na powstawanie efektu cieplarnianego są
dwutlenek węgla odpowiadający w około 55% za efekt cieplarniany oraz w 20% metan – CH4.
Dwutlenek siarki i tlenki azotu niezaleŜnie od szkodliwości związanej z bezpośrednim
oddziaływaniem na organizmy Ŝywe są równocześnie źródłem kwaśnych deszczy.
Zanieczyszczeniami widocznymi, uciąŜliwymi i odczuwalnymi bezpośrednio są pyły
w szerokim spektrum frakcji.
Najbardziej toksycznymi związkami są wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne
jest benzo(α)piren, którego emisja związana jest równieŜ z procesem spalania węgla zwłaszcza
w niskosprawnych paleniskach indywidualnych.
Strona
WWA mające więcej niŜ trzy pierścienie benzenowe w cząsteczce. Najbardziej znany wśród nich
87
(WWA) posiadające właściwości kancerogenne. Najsilniejsze działanie rakotwórcze wykazują
śadne ze wspomnianych zanieczyszczeń nie występuje pojedynczo, niejednokrotnie ulegają
one w powietrzu dalszym przemianom. W działaniu na organizmy Ŝywe obserwuje się
występowanie zjawiska synergizmu, tj. działania skojarzonego, wywołującego efekt większy
niŜ ten, który powinien wynikać z sumy efektów poszczególnych składników.
Na stopień oddziaływania mają równieŜ wpływ warunki klimatyczne takie jak: temperatura,
nasłonecznienie, wilgotność powietrza oraz kierunek i prędkość wiatru.
Wielkości dopuszczalnych poziomów stęŜeń niektórych substancji zanieczyszczających
w powietrzu określone są w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002r. (Dz. U.
nr 87, poz. 796). Dopuszczalne stęŜenia zanieczyszczeń, zgodnie z obowiązującym
rozporządzeniem, zestawiono w poniŜszej tabeli.
Tabela 2-24 Dopuszczalne stęŜenia zanieczyszczeń
StęŜenie zanieczyszczeń [µg/m3]
Rodzaj zanieczyszczenia
Benzen
Dopuszczalne wg rozporządzenia
godzinowe
dobowe
średnioroczne
5*
Benzo(α)piren [ng/m3]
NO2
5*
200*
1*
40*
40* do 2002
NOx
30* od 2003
SO2
350*
150* do 2004
40** do 2002
125* od 2005
20** od 2003
Ołów (w pyle zawieszonym PM10)
Pył zawieszony PM10
CO
0,5*
50*
40
10 000*/8godz
* poziom dopuszczalny ze względu na ochronę zdrowia ludzi
** poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin
2.4.2 Stan atmosfery na terenie województwa, powiatu oraz Gminy
Kudowa-Zdrój
o poziomie w znacznym stopniu występujące warunki meteorologiczne. Przy stałej emisji – zmiany
88
stęŜeń zanieczyszczeń są głównie efektem przemieszczania, transformacji i usuwania
Strona
O wystąpieniu zanieczyszczeń powietrza decyduje ich emisja do atmosfery, natomiast
zanieczyszczeń z atmosfery. StęŜenie zanieczyszczeń zaleŜy równieŜ od pory roku. I tak:
•
sezon zimowy, charakteryzuje się zwiększonym zanieczyszczeniem atmosfery, głównie
przez niskie źródła emisji,
•
sezon letni, charakteryzuje się zwiększonym zanieczyszczeniem atmosfery przez skaŜenia
wtórne powstałe w reakcjach fotochemicznych.
Czynniki meteorologiczne wpływające na stan zanieczyszczenia atmosfery w zaleŜności
od pory roku podano w tabeli 2-25.
Tabela 2-25 Czynniki meteorologiczne wpływające na stan zanieczyszczenia atmosfery
Główne zanieczyszczenia
Zmiany stęŜeń
zanieczyszczenia
Wzrost stęŜenia
zanieczyszczeń
Zimą: SO2, pył zawieszony, CO
Sytuacja wyŜowa:
- wysokie ciśnienie,
- spadek temperatury poniŜej 0 oC,
- spadek prędkości wiatru poniŜej 2 m/s,
- brak opadów,
-
Spadek stęŜenia
zanieczyszczeń
inwersja termiczna,
- mgła,
Sytuacja niŜowa:
- niskie ciśnienie,
- wzrost temperatury powyŜej 0 oC,
- wzrost prędkości wiatru powyŜej 5 m/s,
- opady,
Latem: O3
Sytuacja wyŜowa:
- wysokie ciśnienie,
- wzrost temperatury powyŜej 25 oC,
- spadek prędkości wiatru poniŜej 2 m/s,
- brak opadów,
- promieniowanie bezpośrednie powyŜej
500 W/m2
Sytuacja niŜowa:
- niskie ciśnienie,
- spadek temperatury,
- wzrost prędkości wiatru powyŜej 5 m/s,
- opady,
Ocenę stanu atmosfery na terenie województwa, powiatu i gminy przeprowadzono w oparciu
o dane z raportów Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska we Wrocławiu. Na kolejnych
rysunkach przedstawiono wielkość emisji na terenie województwa dolnośląskiego i w jego
Strona
89
wydzielonych strefach na potrzeby oceny stanu jakości powietrza.
Strona
90
Rysunek 2-18 Wielkość emisji pyłowej w poszczególnych powiatach województwa dolnośląskiego w 2008
roku
źródło: Raport WIOŚ we Wrocławiu „Stan środowiska w województwie dolnośląskim w 2008 roku”
Rysunek 2-19 Wielkość emisji gazowej w poszczególnych powiatach województwa dolnośląskiego w 2008
roku
Na rysunkach 2-20 do 2-23 przedstawiono wyniki klasyfikacji stref województwa
dolnośląskiego za rok 2008 (klasyfikacja ze względu na kryterium ochrony zdrowia), stosując
oznaczenia:
•
klasa A: poziom stęŜeń nie przekraczający odpowiednio: poziomu dopuszczalnego lub
poziomu docelowego,
•
klasa C: poziom stęŜeń powyŜej poziomu dopuszczalnego, poziomu dopuszczalnego
powiększonego o margines tolerancji lub poziomu docelowego; wymagany program
ochrony powietrza,
•
klasa D1: poziom stęŜeń nie przekraczający poziomu celów długoterminowych,
•
klasa D2: poziom stęŜeń powyŜej poziomu celów długoterminowych; wymagany program
potrzebę opracowywania programów ochrony powietrza ze względu na ochronę zdrowia ludzi
m.in. dla strefy powiat kłodzki, gdzie występują przekroczenia stęŜeń pyłu zawieszonego PM10.
Strona
Na podstawie klasyfikacji stref województwa dolnośląskiego za rok 2008 stwierdzono
91
ochrony powietrza.
Rysunek 2-20 Klasyfikacja stref województwa ze względu na stęŜenia związków: SO2, NO2, CO, C6H6 oraz
pierwiastków Pb, Cd, Ni w 2008 roku
Strona
92
Rysunek 2-21 Klasyfikacja stref województwa ze względu na stęŜenie pyłu zawieszonego PM10 w 2008
roku
Strona
93
Rysunek 2-22 Klasyfikacja stref województwa ze względu na stęŜenie benzo(a)pirenu w 2008 roku
Rysunek 2-23 Klasyfikacja stref województwa ze względu na stęŜenie ozonu (O3) w 2008 roku
2.4.3 Emisja substancji szkodliwych i dwutlenku węgla na terenie
Gminy Kudowa-Zdrój
Proces spalania paliw dla zaspokojenia potrzeb cieplnych na ogrzewanie pomieszczeń jest
podstawową przyczyną emisji substancji szkodliwych i dwutlenku węgla na terenie Gminy
Kudowa-Zdrój. Z uwagi na rodzaj źródła, emisję moŜna podzielić na trzy rodzaje, a mianowicie:
•
emisję punktową (wysoka emisja),
•
emisję rozproszoną (niska emisja),
substancji szkodliwych jak: SO2, NO2, CO, pył, B(α)P oraz CO2 wyraŜoną w Mg danej substancji
na rok.
Na terenie Gminy Kudowa-Zdrój nie występują źródła punktowe emisji zanieczyszczeń (tzw.
wysoka emisja). Występują natomiast większe kotłownie opalane gazem ziemnym, których moc
94
emisję komunikacyjną (emisja liniowa).
W dalszej części opracowania, wyznaczono dla poszczególnych źródeł emisje takich
Strona
•
zainstalowana przekracza 1MW, naleŜą do nich kotłownie: ciepłowni Fortum Sp. z o.o.,
24 Wojskowego Szpitala Uzdrowiskowo-Rehabilitacyjnego, Sanatorium „Bristol” oraz Basenu
„Wodny
Świat”.
W
poniŜszej
tabeli
zestawiono
emisje
zanieczyszczeń
powstające
w wymienionych kotłowniach.
Tabela 2-26 Emisja zanieczyszczeń do atmosfery z największych źródeł na terenie Gminy Kudowa-Zdrój
Źródło emisji
Wielkość emisji, Mg/rok
Pył
SO2
NOx
CO
CO2
Fortum Sp. z o.o.
0,022
0
2,848
0,40
2912,9
24 Wojskowy Szpital Uzdr.-Rehab.
0,008
0
0,658
0,14
1009,9
Sanatorium "Bristol"
0,003
0
0,216
0,05
332,1
Basen "Wodny Świat"
0,012
0
1,063
0,22
1631,6
W celu oszacowania ogólnej emisji substancji szkodliwych do atmosfery ze spalania paliw
w budownictwie mieszkaniowym, sektorze handlowo-usługowym i uŜyteczności publicznej
w Gminie, koniecznym jest posłuŜenie się danymi pośrednimi. Punkt wyjściowy stanowiła w tym
przypadku struktura zuŜycia paliw i energii w Gminie do celów produkcji ciepła do ogrzewania,
Strona
95
przygotowania ciepłej wody, celów bytowych oraz technologicznych.
Tabela 2-27 Szacunkowa emisja substancji szkodliwych do atmosfery na terenie Gminy Kudowa- Zdrój ze
spalania paliw do celów grzewczych (emisja niska)
Rodzaj
zanieczyszczenia
Jedn.
Wielkość emisji
wyjściowa
Pył
Mg/a
142
SO2
Mg/a
76
NO2
Mg/a
28
CO
Mg/a
448
B(α)P
kg/a
87,95
CO2
Mg/a
25 075
Źródłem liniowej emisji zanieczyszczeń jest spalanie paliw płynnych w silnikach
spalinowych pojazdów samochodowych, w maszynach rolniczych oraz w kolejnictwie. Elementem
emisji w tym zakresie jest równieŜ emisja powstająca w obrocie paliwami występująca głównie
w czasie
tankowania
oraz
przeładunku.
Charakterystycznymi
cechami
zanieczyszczeń
komunikacyjnych są:
•
stosunkowo duŜe stęŜenie tlenku węgla, tlenków azotu i węglowodorów lotnych;
•
koncentracja zanieczyszczeń wzdłuŜ dróg;
•
nierównomierność w okresach dobowych i sezonowych związana ze zmianami natęŜenia
ruchu.
Na wielkość emisji komunikacyjnej mają wpływ:
•
stan nawierzchni;
•
konstrukcja i stan techniczny silników pojazdów, warunki pracy silników;
•
rodzaj paliwa;
•
płynność ruchu.
Zgodnie z informacją Urzędu Miasta Kudowa-Zdrój łączna długość dróg publicznych na
terenie gminy wynosi 56,9 km w tym:
•
droga krajowa o łącznej długości 4,2 km,
•
droga wojewódzka o łącznej długości 9,7 km;
•
drogi lokalne o łącznej długości 43 km.
pojazdów w tym ruchu (raport „Generalny pomiar ruchu 2005 – Synteza wyników” na zlecenie
96
Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad oraz dane Dolnośląskiej SłuŜby Dróg i Kolei we
Strona
Na podstawie danych dotyczących natęŜenia ruchu oraz udziału poszczególnych typów
Wrocławiu) oraz opracowania Ministerstwa Środowiska „Wskazówki dla wojewódzkich
inwentaryzacji emisji na potrzeby ocen bieŜących i programów ochrony powietrza” oszacowano
wielkość emisji komunikacyjnej. W poniŜszej tabeli zestawiono wyjściowe dane o obliczeń emisji
zanieczyszczeń komunikacyjnych.
Tabela 2-28 ZałoŜenia do wyznaczenia emisji liniowej na terenie Gminy Kudowa-Zdrój
droga krajowa nr 8
długość
4,2 km
średnie natęŜenie ruchu (wg GDDKiA)
5207 poj/dobę
udział % poszczególnych typów pojazdów
osobowe
62,5%
dostawcze
6,6%
cięŜarowe
28,6%
autobusy
1,7%
motocykle
0,6%
droga wojewódzka nr 387
długość
9,7 km
średnie natęŜenie ruchu (wg GDDKiA)
poj./h
135,58
14,33
62,04
3,71
1,29
osobowe
81,7%
dostawcze
6,4%
cięŜarowe
3,1%
autobusy
7,6%
motocykle
1,2%
drogi lokalne
długość
43 km
średnie natęŜenie ruchu (szacowane)
poj./h
19,75
1,54
0,75
1,83
0,29
osobowe
84%
dostawcze
15%
cięŜarowe
1%
autobusy
1%
poj./h
32,53
5,65
0,39
0,39
580 poj/dobę
935 poj/dobę
Wyniki obliczeń emisji wybranych zanieczyszczeń przedstawiono w tabelach (Tabela 2-29
Strona
97
i Tabela 2-30) oraz graficznie na rysunku (Rysunek 2-24).
Tabela 2-29 Roczna emisja substancji szkodliwych do atmosfery ze środków transportu na terenie miasta
Kudowa-Zdrój [kg/rok]
rodzaj
śr. prędkość
pojazdu
[km/h]
osobowe
45
dostawcze
45
krajowe
cięŜarowe
40
autokary
40
osobowe
45
dostawcze
45
wojewódzkie
cięŜarowe
40
autokary
40
osobowe
40
dostawcze
40
gminne
cięŜarowe
30
autobusy
30
RAZEM
36,8
rodzaj drogi
CO
16074
1326
5372
437
5408
329
150
498
40934
5520
404
532
76983
C6H6
HC
NOx
143
2470
3424
10
229
551
76
4102 11695
5
264
1316
48
831
1152
3
57
137
2
115
327
6
301
1499
369
6436
8483
45
1006
2298
6
332
880
6
332
1619
719
16473 33380
TSP
SOx
Pb
74
184
68
81
1051
969
76
93
25
62
17
20
29
27
87
106
180
475
270
343
82
71
93
111
2051
2542
1,82
0,08
0,00
0,00
0,61
0,02
0,00
0,00
4,62
0,34
0,00
0,00
7,50
Tabela 2-30 Roczna emisja dwutlenku węgla do atmosfery ze środków transportu na terenie miasta
Kudowa-Zdrój [kg/rok]
śr. ilość
spalanego
paliwa
[l/100km]
1187710
125560
543485
32485
173010
13505
6570
16060
284965
49485
3413
3413
6,5
9,0
30,0
25,0
6,5
9,0
30,0
25,0
7,5
11,0
35,0
40,0
dł. odcinka śr. ilość spalonego
drogi
paliwa na danym
[km]
odcinku drogi [l]
4,2
4,2
4,2
4,2
10
10
10
10
43,0
43,0
43,0
43,0
0,27
0,38
1,26
1,05
0,63
0,87
2,91
2,43
3,23
4,73
15,05
17,20
śr.
wskaźnik
emisji
[kgCO2/m3]
2142
2457
2457
2457
2142
2457
2457
2457
2142
2457
2457
2457
RAZEM
roczna
emisja CO2
[kg/rok]
694550
116617
1682577
83809
233661
28968
46976
95692
1968571
575110
126200
144228
5 796 958
98
osobowe
dostawcze
krajowe
cięŜarowe
autokary
osobowe
dostawcze
wojewódzkie
cięŜarowe
autokary
osobowe
dostawcze
gminne
cięŜarowe
autobusy
natęŜenie
ruchu
[poj/rok]
Strona
rodzaj drogi
rodzaj
pojazdu
100000
76983
emisja [kg/rok]
75000
50000
33380
25000
16473
11531
3459
719
2051
2542
TSP
SOx
7,50
0
CO
C6H6
HC
HCal
HCar
NOx
Pb
Rysunek 2-24 Roczna emisja wybranych substancji szkodliwych do atmosfery ze środków transportu na
terenie miasta Kudowa-Zdrój
Wyznaczono takŜe emisję równowaŜną, czyli zastępczą. Emisja równowaŜna jest to wielkość
ogólna emisji zanieczyszczeń pochodzących z określonego (ocenianego) źródła zanieczyszczeń,
przeliczona na emisję dwutlenku siarki.
Oblicza się ją poprzez sumowanie rzeczywistych emisji poszczególnych rodzajów
zanieczyszczeń, emitowanych z danego źródła emisji i pomnoŜonych przez ich współczynniki
toksyczności zgodnie ze wzorem:
n
E r = ∑ Et ⋅ K t
t =1
gdzie:
Er - emisja równowaŜna źródeł emisji,
t - liczba róŜnych zanieczyszczeń emitowanych ze źródła emisji,
Et - emisja rzeczywista zanieczyszczenia o indeksie t,
Kt - współczynnik toksyczności zanieczyszczenia o indeksie t, który to współczynnik wyraŜa
Kt =
eSO2
et
Strona
średniorocznej wartości stęŜenia danego zanieczyszczenia et, co moŜna określić wzorem:
99
stosunek dopuszczalnej średniorocznej wartości stęŜenia dwutlenku siarki eSO2 do dopuszczalnej
Współczynniki toksyczności zanieczyszczeń traktowane są, jako stałe, gdyŜ są ilorazami
wielkości określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie
poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 47, poz. 281).
Emisja równowaŜna uwzględnia to, Ŝe do powietrza emitowane są równocześnie róŜnego
rodzaju zanieczyszczenia o róŜnym stopniu toksyczności. Pozwala to, na prowadzenie porównań
stopnia uciąŜliwości poszczególnych źródeł emisji zanieczyszczeń emitujących róŜne związki.
UmoŜliwia takŜe w prosty, przejrzysty i przekonywujący sposób znaleźć wspólną miarę oceny
szkodliwości róŜnych rodzajów zanieczyszczeń, a takŜe wyliczać efektywność wprowadzanych
usprawnień.
B(a)P
0,01%
CO
64,63%
Pył
20,44%
SO2
10,94%
NO2
3,97%
Strona
100
Rysunek 2-25 Struktura zanieczyszczeń powstających w procesie spalania paliw do celów grzewczych
znajdujących się w gminie Kudowa-Zdrój (bez CO2)
B(a)P
41,02%
Pył
30,65%
CO
16,71%
NO2
5,96%
SO2
5,66%
Rysunek 2-26 Struktura zanieczyszczeń powstających w procesie spalania paliw do celów grzewczych
znajdujących się w gminie Kudowa-Zdrój, jako ekwiwalentu SO2
Na rysunku 2-25 przedstawiono udziały masowe poszczególnych zanieczyszczeń
pochodzących z procesów spalania paliw do celów produkcji ciepła (w tym ciepło sieciowe).
Na rysunku 2-26 ta sama emisja została przeliczona na emisję ekwiwalentną SO2, dzięki czemu
uzyskuje się informację o toksyczności poszczególnych zanieczyszczeń. A więc przykładowo
niewielka ilość masowa B(α)P (0,01%) stanowi ok. 41% całkowitej toksyczności emisji
zanieczyszczeń ze źródeł niskiej emisji, a tlenek węgla CO, którego w całkowitej masie jest prawie
64,6% stanowi ok. 17% całkowitej toksyczności niskiej emisji. NaleŜy równieŜ zwrócić uwagę,
Ŝe w tych obliczeniach nie brano pod uwagę ilości emitowanego CO2, poniewaŜ gaz ten nie jest
Strona
101
gazem toksycznym.
2.5 Ocena
stanu
istniejącego
w
zakresie
bezpieczeństwa
paliwowego,
technicznego,
ekonomicznego
związanego
zaopatrzeniem gminy w ciepło, energię elektryczną i paliwa
gazowe
Stabilny i harmonijny rozwój gospodarki gminy uzaleŜniony jest w znacznej mierze od
zaspokojenia zazwyczaj rosnącego zapotrzebowania na energię elektryczną, gaz, ciepło i inne
nośniki energii, czyli zapewnienia w sposób ciągły i niezawodny bezpieczeństwa energetycznego.
Pojęcie
bezpieczeństwa
energetycznego
zostało
zdefiniowane
w
obowiązujących
dokumentach urzędowych, takich jak Ustawa prawo energetyczne, czy „Polityka energetyczna
Polski do 2025 roku”. Według Ustawy, bezpieczeństwo energetyczne jest to stan gospodarki
umoŜliwiający pokrycie bieŜącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa
i energię w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony przy zachowaniu wymagań ochrony
środowiska”.
System gazowniczy
System gazowniczy zaspokaja potrzeby dotychczasowych odbiorców gazu ziemnego na
terenie miasta i umoŜliwia przyłączanie nowych. Obejmuje on swoim zasięgiem najbardziej
zurbanizowane części gminy. Sieć gazowa nie obsługuje rejonów miasta: Słone, Brzozowie,
PstrąŜna, Bukowina, Jakubowice.
Łączna wydajność stacji redukcyjno – pomiarowych I i II stopnia wynosi obecnie
8900 nm3/h, co stanowi moc w paliwie na poziomie ponad 86MW, natomiast łączne potrzeby
cieplne gminy obecnie wynoszą ok. 48MW, co oznacza, Ŝe istnieją znaczące rezerwy w dostawie
gazu ziemnego, zwłaszcza, Ŝe ok. 60% rynku ciepła stanowi gaz, a pozostałą część inne paliwa.
Ponadto postępująca racjonalizacja energii przez uŜytkowników, powoduje, Ŝe przyrost nowych
odbiorców kompensowany jest częściowo efektywnością energetyczną. Rezerwy pozwalają na
nowe podłączenia do systemu w zakresie jego zasięgu oraz zwiększenie liczby odbiorców na cele
i takie działania są podejmowane. Spółka gazownicza sukcesywnie modernizuje i rozbudowuje sieć
na obszarze gminy.
Obecny stan techniczny infrastruktury gazowniczej stanowi duŜą gwarancję dostaw gazu
ziemnego do istniejących jak i nowych potencjalnych odbiorców. System gazowniczy w gminie
Strona
Stan techniczny miejskiej sieci gazowniczej jest dobry. Sieć częściowo wymaga modernizacji
102
bytowe, grzewcze oraz technologiczne.
jest dobrze rozwinięty i stanowi wraz z energią elektryczną najistotniejsze źródeł energii dostępne
i wykorzystywane na obszarze gminy Kudowa-Zdrój.
System elektroenergetyczny
System elektroenergetyczny zaspokaja potrzeby wszystkich dotychczasowych odbiorców
energii elektrycznej. System zasilania gminy w energię elektryczną jest dobrze skonfigurowany
i wg informacji EnergiaPro GRUPA TAURON S.A. znajduje się w zadowalającym stanie
technicznym. W planach rozwojowych przedsiębiorstwa nie przewiduje się w najbliŜszym czasie
modernizacji sieci. Główny Punkt Zasiania R-Kudowa pracuje w układzie dwustronnego zasilania
liniami 110kV w powiązaniu z innymi stacjami systemu energetycznego, z jednej strony polskiego,
a z drugiej czeskiego. W stacji GPZ zainstalowane są 2 transformatory o mocach 10MVA kaŜdy.
Obecne potrzeby odbiorców energii elektrycznej z obszaru całego miasta powodują, Ŝe pracuje
tylko jeden transformator, drugi natomiast stanowi 100% rezerwę. ObciąŜenie pracującego
transformatora wynosi ok. 54,4%. Pod względem bezpieczeństwa energetycznego gminy obecny
stan jest bardzo korzystny, bowiem nawet w przypadku awarii pracującego transformatora całe
obciąŜenie zostanie przejęte przez transformator rezerwowy w związku z tym nie występuje
zagroŜenie przerw w dostawie energii elektrycznej. Zasilanie dwustronne stacji GPZ liniami WN
równieŜ podnosi bezpieczeństwo dostaw energii z sytemu krajowego. Ponadto połączenia
gminnego systemu liniami średniego napięcia z innymi stacjami GPZ znajdującymi się poza
obszarem miasta stanowią dodatkowe zabezpieczenia dla odbiorców gminy, zwłaszcza
w przypadku wystąpienia szczytowych potrzeb. W stacjach transformatorowych SN/nN
jak i na liniach SN występują rezerwy, które pozwalają na nowe podłączenia do systemu
i zwiększenie liczby odbiorców.
W systemie elektroenergetycznym na terenie Gminy Kudowa-Zdrój nie ma wytwórców
energii elektrycznej. Dostawy pochodzą z krajowego systemu elektroenergetycznego, którego
źródła zasilania równieŜ praktycznie w całości bazują na węglu kamiennym i brunatnym.
się przedsiębiorstwo Fortum Power and Heat Polska Sp. z o.o.. System cieplny zaspakaja potrzeby
odbiorców w zakresie centralnego ogrzewania i ciepłej wody uŜytkowej. System ciepłowniczy
obsługuje najgęściej zaludnione tereny miasta tj. osiedla bloków wielorodzinnych i budynków
uŜyteczności publicznej zlokalizowane w obrębie ulic: Zdrojowa i Buczka oraz osiedla Łąkowa.
Strona
Na terenie gminy Kudowa-Zdrój wytwarzaniem, przesyłaniem i dystrybucją ciepła zajmuje
103
System ciepłowniczy
Składa się ze źródła ciepła w postaci kotłowni gazowej zlokalizowanej w pobliŜu osiedla
mieszkaniowego Łąkowa, wyposaŜonej w dwa kotły gazowe o łącznej mocy zainstalowanej źródeł
wynoszącej 4,81 MW, sieci ciepłowniczej o łącznej długości ok. 4,06 km oraz 20 indywidualnych
i jednego grupowego węzła cieplnego. Istniejąca w pełni zautomatyzowana kotłowania została
wybudowana od podstaw w latach 2004 – 2005 zastępując kotłownię opalaną miałem węgla
kamiennego. Roczna produkcja ciepła wynosi obecnie ok. 46 608 GJ. W kotłowni spala się gaz
ziemny wysokometanowy GZ-50 dostarczany przez Dolnośląską Spółkę Gazownictwa. Roczne
zuŜycie paliwa wynosi ponad 1 484 tys. m3.
Za pomocą scentralizowanego systemu ciepła sieciowego ogrzewane jest obecnie ok. 24%
powierzchni uŜytkowej budynków mieszkalnych.
Zgodnie z informacją zakładu ciepłowniczego roczne straty na przesyle ciepła w istniejących
rurociągach w 2009 roku wyniosły 10,8% i w stosunku do poprzednich lat spadły z poziomu
ok. 14%. Świadczy to, o stosunkowo dobrym stanie technicznym sieci. Niemniej jednak część
rurociągów ciepłowniczych znajdujących się na osiedlu Łąkowa jest w złym stanie technicznym
i wymaga modernizacji. Ciepłociągi te, wykonane w technologii tradycyjnej, częściowo
prowadzone są na powietrzu, a częściowo w betonowych nieizolowanych kanałach. Ponadto
system rozliczania odbiorców ciepła na os. Łąkowa, stanowi powaŜny problem społeczny, bowiem
koszty ogrzewania i koszty ciepłej wody bilansowane są stratami ciepła na rurociągach, przez co
mieszkańcy osiedla pokrywają koszty strat ciepła na elementach systemu będących własnością
przedsiębiorstwa. Wynika to z faktu, iŜ poszczególne budynki olicznikowane są jedynie na cieple
do celów grzewczych, natomiast brakuje liczników ciepła poszczególnych budynków w zakresie
zuŜycia ciepła na c.w.u. Istnieje natomiast wspólny licznik ciepła na całe osiedle, który rejestruje
zuŜycie ciepła zarówno do celów grzewczych jak i ciepłej wody uŜytkowej, włącznie ze stratami
ciepła powstającymi na ciepłociągach prowadzonych do poszczególnych obiektów. Koszty ciepłej
wody wynikają z róŜnicy odczytów licznika głównego i poszczególnych liczników ciepła do celów
grzewczych. Sytuację taką naleŜy określić jako patologiczną, bowiem przedsiębiorstwo nie ponosi
Ŝadnych kosztów finansowanych pomimo duŜych strat ciepła na osiedlowych ciepłociągach.
urządzeń zamontowana jest w budynkach ogrzewanych, część w komorach na zewnątrz budynków,
a część w pomieszczeniach nieogrzewanych budynków gospodarczych oddalonych od budynków
mieszkalnych, w związku z czym liczniki te rejestrują równieŜ straty ciepła powstające na drodze
Strona
RównieŜ montaŜ liczników ciepła dla poszczególnych budynków budzi zastrzeŜenia, bowiem część
104
To w oczywisty sposób podtrzymuje stan zaniechania w zakresie modernizacji tych ciepłociągów.
licznik - budynek. Zaleca się przeprowadzenie szczegółowej analizy tego przypadku i wsparcia
mieszkańców w egzekucji zmian w systemie ciepłowniczym na osiedlu Łąkowa, w przeciwnym
razie koszty ponoszone przez mieszkańców tego osiedla będą stale rosnąć. Proponuje się
następujące sposoby rozwiązania sytuacji na osiedlu:
• modernizacja sieci ciepłowniczej przez przedsiębiorstwo ciepłownicze Fortum Sp. z o.o.,
które jest właścicielem sieci, węzłów i liczników ciepła lub,
• odłączenie osiedla o sieci centralnej, budowa osiedlowej kotłowni gazowej i nowych sieci
ciepłowniczych, spełniających dzisiejsze standardy techniczne lub,
• odłączenie od sieci centralnej, przyłączenie budynków do sieci gazowej, likwidacja
instalacji c.o. w budynkach oraz montaŜ ogrzewania etaŜowego gazowego.
Łączna moc zamówiona we wszystkich węzłach sieci ciepłowniczej kształtuje się na
poziomie około 6,181 MW, co oznacza, Ŝe jest znacznie (ok. 25%) wyŜsza niŜ moc
zainstalowanych źródeł ciepła. W przypadku awarii nawet jednego z kotłów istnieje zagroŜenie
braku dostaw ciepła, poniewaŜ nie występują obecnie nadwyŜki mocy gwarantujące rezerwowanie
źródeł. NaleŜy jednak zaznaczyć, Ŝe postępujące w budownictwie prace termomodernizacyjne
ograniczają stopniowo potrzeby cieplne zasilanych obiektów. Ponadto przy tak mało
rozbudowanym systemie ciepłowniczym i zmodernizowanej kotłowni ryzyko wystąpienia
powaŜnej awarii jest niewielkie.
Oprócz kotłowni centralnej Fortum Power and Heat Polska Sp. z o.o. zarządza 4 kotłowniami
lokalnymi na Osiedlu Tkacka. Wszystkie cztery kotły zasilane są gazem ziemnym
wysokometanowym pochodzącym z centralnego systemu gazowniczego. Łącza moc wszystkich
czterech kotłowni wynosi 705kW. Sprawności nominalne źródeł ciepła powyŜej 90%.
Bezpieczeństwo paliwowe zaopatrzenia Miasta jest podobne jak
bezpieczeństwo
energetyczne Polski, energia elektryczna pochodzi z krajowego systemu elektroenergetycznego,
a podstawowe paliwo jakim jest gaz ziemny z krajowego systemu gazowniczego. Systemy
Strona
105
grzewcze praktycznie w całości oparte są na dostawach paliw z poza obszaru gminy.
3
Cele i priorytety działań
Wiodącymi funkcjami miasta Kudowa-Zdrój są obecnie:
•
funkcja uzdrowiskowa,
•
funkcja rekreacyjna,
•
funkcja mieszkaniowa,
•
funkcja usługowo-administracyjna,
•
funkcja produkcyjna i obsługi ruchu granicznego.
Funkcja lecznictwa uzdrowiskowego – związana z zasobami wód leczniczych oraz
charakterem historycznie ukształtowanej zabudowy, przestrzennie tworząca centrum obecnego
układu miejskiego.
Funkcja rekreacyjna – związana z walorami naturalnymi i kulturowymi miasta, oparta na
istniejącej bazie usług turystycznych, przestrzennie uzupełniająca centralną strefę miasta,
o atrakcjach turystyczno-historycznych oraz sportowych, przewiduje się zmiany strukturalne
polegające na wykorzystaniu rezerw terenowych dla zabudowy pensjonatowo-mieszkaniowej,
agroturystyki i innych usług obsługi turystyki.
Funkcja mieszkaniowa – obejmująca istniejące osiedla mieszkaniowe wielorodzinne,
skoncentrowane strefy budownictwa jednorodzinnego oraz zabudowę mieszkaniowo-usługową,
przewiduje się stopniowy rozwój terenów mieszkaniowych, z przewagą terenów pod zabudowę
mieszkaniowo-usługową.
Funkcja usługowo-administracyjna – związana z obsługą mieszkańców, kuracjuszy i
turystów, przewiduje się znaczne powiększenie terenów przeznaczonych dla tej funkcji.
Funkcja produkcyjna i obsługi ruchu granicznego – związana z funkcjonującą
Wałbrzyską Specjalną Strefą Ekonomiczną, której obszar obejmuje 8,4 ha, tereny podstrefy
zlokalizowane są bezpośrednio przy międzynarodowej trasie nr 8, w odległości ok. 0,5 - 3 km od
funkcji produkcyjnych i pokrewnych (składy, magazyny, itp.).
Strona
Sp. z o.o., a do zainwestowania nadal pozostaje 2,7 ha terenu, istnieją potencjalne moŜliwości
106
przejścia granicznego z Republiką Czeską, w strefie obecnie funkcjonuje firma „Wemeco Poland”
W „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania” wskazano na ograniczone
moŜliwości budowy nowych obiektów przemysłowych, pod warunkiem, Ŝe będzie to przemysł
w pełni nieuciąŜliwy.
Cele i priorytety działań dla Gminy Kudowa Zdrój wyznacza Strategia Rozwoju Gminy
Kudowa Zdrój oraz Rozwoju Produktów. Turystycznych Przyszły charakter gminy w sposób
zasadniczy nie będzie róŜnił się od obecnego, gdyŜ jest on juŜ ugruntowany i wynika z posiadanych
zasobów naturalnych oraz rozwiniętych juŜ funkcji. Nadal usługi, zwłaszcza usługi związane
z turystyką będą podstawą dochodów podmiotów gospodarczych i wzrost liczby turystów będzie
miał decydujący wpływ na rozwój całej gospodarki gminy.
Pojawienie się nowych inwestorów w specjalnej strefie ekonomicznej moŜe spowodować
niewielki napływ specjalistów wąskich specjalności, jednak liczba tych osób nie powinna być duŜa.
Z doświadczeń rozwoju takich stref wynika, Ŝe większość zatrudnionych to osoby na stałe
zamieszkałe w najbliŜszej okolicy zakładów. Wynika to z tego, Ŝe w trakcie rozwoju danego
zakładu na początku są pozyskiwani specjaliści, który nie mieszkają w regionie, ale potem przez
róŜnego rodzaju szkolenia pozyskani z okolicy pracownicy wykonują większość prac.
Zanikanie granicy z Czechami będzie wpływało na zmiany. Spowoduje to większe
moŜliwości przemieszczania się osób, towarów jak i przenikanie przedsiębiorców.
Plan zagospodarowania przestrzennego, który obowiązuje w gminie, wyznacza teŜ w sposób
zasadniczy jej przyszły charakter. Powstawanie nowych budowli jest tylko dopuszczalne
w obszarach, które juŜ są zurbanizowane. Takie uwarunkowania wpłyną na właściwe
wyeksponowanie walorów krajobrazowych gminy.
Główne cele strategiczne rozwoju –.określają, co moŜna obecnie poprawić, aby zwiększyć
przyszłe moŜliwości i zapewnić konkurencyjność danego obszaru w dłuŜszym horyzoncie
czasowym. Z reguły są one zorientowane na zaspokajanie potrzeb i urzeczywistnianie preferencji
Kudowa Zdrój to społeczność otwarta na turystów, która dąŜy do zaspokojenia
szerokich potrzeb mieszkańców, z jednoczesnym poszanowaniem istniejącego dziedzictwa
naturalnego i kulturowego.
Misja
Strona
Wizja Gminy
107
mieszkańców.
Misją społeczności mieszkańców Kudowy Zdroju jest wzmocnienie zintegrowania
lokalnego, wzrost przedsiębiorczości oraz poszerzanie oferty turystycznej.
Cele strategiczne rozwoju wynikają z wizji i misji miasta i są ich rozwinięciem.
Cele
długookresowe
wyznaczają
szerokie
ramy
działania
róŜnych
podmiotów
funkcjonujących w mieście.
Cele długookresowe:
1.
Rozwój zasobów ludzkich, integracji społeczności lokalnej oraz tworzenie warunków do
pełnego zaspokojenia potrzeb mieszkańców.
2.
Tworzenie warunków do rozwoju gospodarczego oraz wzrostu poziomu inwestycji.
3.
Tworzenie warunków zapewniających wzrost liczby turystów.
Główne cele i priorytety działań, które Samorząd lokalny Gminy Kudowa-Zdrój
wyartykułował i zapisał w dokumentach strategicznych gminy, a w szczególności działania
z zakresu ochrony środowiska i rozwoju systemów energetycznych są zbieŜne z kierunkami
rozwoju gospodarki energetycznej proponowanymi w niniejszym opracowaniu. I tak:
Wsparciem dla tego procesu będzie rozwój infrastruktury, długofalowa polityka
proekologiczna, a takŜe wzrost kwalifikacji i umiejętności zasobów rynku pracy oraz promowanie
pozytywnego wizerunku Gminy.
Cele ekologiczne w zakresie ochrony powietrza - wyraŜają się w ochronie i racjonalnym
kształtowaniu środowiska poprzez:
•
Dalsza rozbudowa sieci gazowej w mieście,
•
Przyłączenie kolejnych odbiorców do sieci istniejącej.
•
Zastępowanie pieców i kotłowni na paliwo stałe paleniskami wykorzystującymi gaz
ziemny, olej opałowy lub biomasę.
•
Wykorzystanie energii słonecznej i rozporoszonej.
Jednym z głównych dąŜeń Samorządu lokalnego w zakresie rozwoju systemów
zanieczyszczeń środowiska. Problem ograniczania zanieczyszczenia atmosfery i utrzymywania
tego stanu nabiera duŜego znaczenia w kontekście wspomnianego ukierunkowania rozwoju gminy
na działalność uzdrowiskową i turystyczną. Co prawda w wyniku realizacji w latach 1999 – 2002
programu ograniczenia niskiej emisji likwidacji uległy największe na terenie miasta kotłownie
Strona
polegającego na promowaniu i wprowadzaniu systemów energetycznych nie powodujących
108
energetycznych jest dalsza gazyfikacja miasta, co stanowić moŜe podstawę do realizacji celu
opalane paliwami stałymi, to nadal problem stanowią budynki mieszkalne ogrzewane z lokalnych
kotłowni lub przy uŜyciu pieców kaflowych.
Wobec ograniczonych prawnych moŜliwości wpływania na poziom zanieczyszczeń
atmosfery pochodzących z palenisk indywidualnych, proponuje się rozwaŜenie wdroŜenia
programu ograniczenia niskiej emisji zanieczyszczeń do atmosfery w budynkach mieszkalnych.
Ponadto cel poprawy stanu powietrza atmosferycznego moŜe zostać osiągnięty poprzez działania
nastawione na:
•
poprawę efektywności wykorzystania energii finalnej,
•
ograniczenia szkodliwego oddziaływania pojazdów spalinowych poprzez poprawę
infrastruktury komunikacyjnej,
•
działania promocyjne i edukacyjne skierowane do społeczności lokalnej.
Poprawa efektywności energetycznej będzie nabierać istotnego znaczenia wraz z wdroŜeniem
Ustawy o efektywności energetycznej nakładającej na Samorządy lokalne obowiązek uzyskiwania
określonych oszczędności energii na terenie gminy oraz wyznaczającej dla jednostek
samorządowych wzorcową rolę we wdraŜaniu i promowaniu przedsięwzięć i zachowań w zakresie
efektywnego wykorzystania energii.
Jednym z podstawowych środków osiągania powyŜszych celów jest oszczędzanie energii
zarówno przez wytwórców jak i uŜytkowników energii. Gmina powinna takŜe stanowić wzorcową
rolę
w
zakresie
oszczędnego
gospodarowania
energią,
rozpoczynając
działania
proefektywnościowe na własnych budynkach.
TakŜe rozwój infrastruktury technicznej, a zwłaszcza sieci gazowej powinien naleŜeć do
głównych priorytetów działań. Wykorzystywanie paliw gazowych moŜe znacząco wpłynąć na stan
środowiska na terenie gminy przyczyniając się do zmniejszenia tzw. niskiej emisji występującej
w duŜych skupiskach niewielkich emitorów spalin.
Ponadto waŜnym priorytetem jest promowanie i wykorzystywanie odnawialnych źródeł do
Strona
109
produkcji energii. MoŜliwości działań w tym zakresie przedstawiono w dalszej części opracowania.
3.1 Wyjściowe załoŜenia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy
do roku 2030
Podstawą do prognozy zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy
Kudowa-Zdrój są załoŜenia rozwoju społeczno-gospodarczego, bowiem przyjęcie tych załoŜeń
spowoduje określoną potrzebę rozwoju infrastruktury energetycznej Gminy. ZałoŜenia rozwoju
społeczno-gospodarczego wyznaczają równieŜ kierunki zagospodarowania przestrzennego
w Studium Uwarunkowań oraz Miejscowych Planach Zagospodarowania Przestrzennego Gminy.
Na potrzeby niniejszej analizy opracowano własne scenariusze wychodząc z dostępnych
informacji oraz ogólnych prognoz i strategii społeczno-gospodarczego rozwoju kraju
dostosowanych do specyfiki Gminy Kudowa-Zdrój. Do dalszych analiz przyjęto załoŜenie,
Ŝe rozwój Gminy w zakresie społecznym oraz handlu i usług będzie się odbywał zgodnie z Polityką
Energetyczną Polski do 2030 roku przyjętą przez Radę Ministrów uchwałą z dnia 10 listopada 2009
roku.
Na podstawie danych zawartych w ogólnej charakterystyce trendów społeczno gospodarczych Gminy zawartych w rozdziale 1 przedstawiono trzy scenariusze rozwoju społeczno
– gospodarczego Gminy Kudowa-Zdrój do 2030 roku tzn. pasywny, umiarkowany oraz aktywny.
PoniŜej opisano załoŜenia, jakie przyjęto w poszczególnych scenariuszach.
W zakresie przyszłych kierunków zagospodarowania obszarów gminy posłuŜono się
wytycznymi Miejscowych Planach Zagospodarowania Przestrzennego Gminy. Plany te ściśle
określają przeznaczenie danego obszaru w obrębie wydzielonych jednostek Gminy Kudowa-Zdrój.
Strona
110
Powierzchnię oraz przewidywaną funkcję tych obszarów pokazano poniŜej:
Funkcja
Strefy zgodnie z MPZP
1
2
3
4
5
6
7
6
Strefa A
Strefa B
Strefa C
Strefa D
Strefa E
Strefa F
Strefa G
Strefa H
Suma
Mieszkalna, mieszkalnousługowa
Przemysłowa
[ha]
[ha]
54,2
90,7
43
30
20,4
53,5
29,6
78,1
72,75
399,5
72,75
Scenariusz A – „Pasywny” – zakłada się w nim, Ŝe obszary przeznaczone pod zabudowę
mieszkaniowo – usługową oraz zabudowę produkcyjną zostaną zagospodarowane w około 5%.
W Gminie udaje się wygenerować trwałe podstawy rozwojowe w niewielkim zakresie (brak
czynników napędzających rozwój). Pojawią się negatywne trendy w gospodarce t.j. utrzymanie
bezrobocia, spowolnienie wzrostu liczby podmiotów gospodarczych, małe zainteresowanie
inwestorów terenami pod handel, usługi oraz produkcję. Wszystkie te elementy wpływają na
nieznaczne podnoszenie się poziomu Ŝycia. Scenariusz ten charakteryzuje się wprowadzaniem
przedsięwzięć racjonalizujących zuŜycie nośników energii do celów grzewczych przez odbiorców
z grupy mieszkalnictwa w niewielkim stopniu, bo o ok. 6%, co przyczyni się do skompensowania
potrzeb energetycznych nowych budynków mieszkalnych. Wzrośnie natomiast zuŜycie energii
elektrycznej o około 6%. Wszystkie budynki mieszkalne odłączone zostaną od sieci ciepłowniczej,
W zakresie nowych budynków uŜyteczności publicznej w prognozie zmiany zapotrzebowania
na nośniki energetyczne uwzględniono budowę nowego przedszkola ogrzewanego gazem ziemnym
w okresie do roku 2015. Działania racjonalizujące wykorzystania energii w budynkach
Strona
choć globalnie wzrośnie nieznacznie, gdyŜ ciepłownia obecnie zasilana jest gazem ziemnym.
111
w związku z czym zuŜycie gazu ziemnego w grupie budynków mieszkalnych wzrośnie o 61%,
uŜyteczności publicznej spowodują obniŜenie jej zuŜycia do celów grzewczych w istniejących
budynkach na poziomie około 8%. Przyjęto, Ŝe termomodernizacji poddany zostanie budynek
Zespołu Szkół Publicznych im. J. P. II przy ul. Szkolnej 8. Ponadto wszystkie budynki
uŜyteczności publicznej zostaną odłączone od sieci ciepłowniczej. Pomimo oddania do eksploatacji
nowego budynku przedszkola, w wyniku racjonalizacji wystąpi spadek zuŜycia energii o około 2%
oraz gazu ziemnego o około 1%, przy czym przyjęto, Ŝe wszystkie budynki odłączane od sieci
ciepłowniczej, będą ogrzewane z wykorzystaniem gazu ziemnego.
W sektorze usług, handlu, przedsiębiorstw produkcyjnych racjonalizacja ciepła na poziomie
4%. W grupie tej zuŜycie energii elektrycznej wzrośnie o około 9%, zuŜycie gazu ziemnego
utrzyma się poziomie podobnym do dzisiejszego.
W tabeli 3-1 zestawiono obszary, które w scenariuszu A zostają zagospodarowane zgodnie
z ww. załoŜeniami. W tabeli 3-2 zestawiono łączne potrzeby energetyczne tych terenów po stronie
energii elektrycznej oraz ciepła.
Tabela 3-1 Zestawienie obszarów przyjętych w scenariuszu do zagospodarowania do 2030
Razem
[ha]
25,69
Powierzchnia obszarów
Produkcyjno
Mieszkalnictwo
usługowe
[ha]
[ha]
21,74
3,96
Szacunkowa powierzchnia uŜytkowa budynków
Produkcyjno
Razem Mieszkalnictwo
usługowe
2
2
[m ]
[m ]
[m2]
52 925
33 135
19 790
Tabela 3-2 Zestawienie potrzeb energetycznych obszarów ujętych w scenariuszu A do 2030
[MW]
[GJ/rok]
[MW]
[MWh/rok]
Strefy mieszkaniowo-usługowe
1,66
9 066,8
0,21
783,6
Strefy usługowo - produkcyjne
2,81
17 697,8
0,47
2 008,2
4,47
26 764,6
0,68
2 791,8
SUMA
Scenariusz B – „Umiarkowany” – zakłada się w nim, Ŝe obszary przeznaczone pod zabudowę
mieszkaniowo – usługową oraz zabudowę usługowo-produkcyjną zostaną zagospodarowane
w 10%.
112
Zapotrzebowanie na
energię elektryczną
Strona
Rodzaj inwestycji
Zapotrzebowanie na
ciepło (ogrzewanie)
W niniejszym scenariuszu rozwój Gminy jest systematyczny, utrzyma się zainteresowanie
inwestorów wyznaczonymi terenami pod handel, usługi oraz produkcję.
Scenariusz ten charakteryzuje się wprowadzaniem przedsięwzięć racjonalizujących zuŜycie
nośników energii przez odbiorców komunalnych do celów grzewczych w stopniu średnim,
redukcja zapotrzebowania w budynkach istniejących o ok. 15%. Realna redukcja zuŜycia energii po
uwzględnieniu przyrostu nowych budynków wyniesie ok. 5%. Ponadto w grupie tej nastąpi wzrost
zuŜycia energii elektrycznej o około 25%, co spowodowane jest większym przyrostem nowych
obiektów, zgodnie z przyjętym stopniem realizacji zagospodarowania terenów, a takŜe wzrostem
liczby urządzeń powszechnego uŜytku. Scenariusz B uwzględnia równieŜ upadek systemu
ciepłowniczego w Gminie Kudowa-Zdrój, lecz będzie on postępował w sposób wolniejszy niŜ to
przewidziano w scenariuszu A. W związku z tym do roku 2030 w grupie mieszkalnictwo nastąpi
wzrost zuŜycia gazu sieciowego o 75%, przy czym ok. 62% tego zuŜycia wynika z przejścia
z ciepła sieciowego na ogrzewanie z uŜyciem gazu ziemnego.
Budynki uŜyteczności publicznej administrowane przez Gminę zostaną zmodernizowane
w średnim stopniu, a pozostałe zgodnie z potrzebami, a inwestycje będą wynikały z racjonalnej
polityki energetycznej (prace termomodernizacyjne budynków: PSP nr 3, ZSS, ZSP im. J.P. II –
oba budynki, ZSOiZ – budynki przy ul. Głównej i Fabrycznej, MBP). W zakresie nowych
budynków uŜyteczności publicznej w prognozie zmiany zapotrzebowania na nośniki energetyczne
uwzględniono budowę przedszkola i sali gimnastycznej. Racjonalizacja zuŜycia energii do celów
grzewczych w budynkach uŜyteczności publicznej na poziomie około 14%, ponadto zuŜycie
energii elektrycznej wzrośnie o około 7%, a gazu ziemnego o około 8%.
W sektorze usług, handlu, przedsiębiorstw produkcyjnych racjonalizacja ciepła na poziomie
8%. W grupie tej zuŜycie energii elektrycznej wzrośnie o około 25%, a gazu ziemnego o 18%.
Występuje niewielki stopień wykorzystania odnawialnych źródeł energii, głównie po stronie
układów solarnych i pomp ciepła.
W tabeli 3-3 zestawiono obszary, które w scenariuszu B zostają w pełni zagospodarowane
zgodnie z istniejącymi planami miejscowymi oraz nowymi obszarami i uzupełnieniem zabudowy
Strona
oraz ciepła w scenariuszu B.
113
istniejącej. W tabeli 3-4 zestawiono łączne potrzeby energetyczne po stronie energii elektrycznej
Tabela 3-3 Zestawienie obszarów przyjętych w scenariuszu B do zagospodarowania do 2030
Razem
Mieszkalnictwo
Produkcyjno
usługowe
Razem
Mieszkalnictwo
Produkcyjno
usługowe
[ha]
[ha]
[ha]
[m2]
[m2]
[m2]
47,23
39,95
7,28
97 279
60 904
36 375
Tabela 3-4 Zestawienie potrzeb energetycznych obszarów ujętych w scenariuszu B do 2030
Rodzaj inwestycji
Zapotrzebowanie na ciepło
(ogrzewanie)
Zapotrzebowanie na
[MW]
[GJ/rok]
[MW]
[MWh/rok]
3,05
16 665,3
0,39
1 440,3
5,16
32 529,4
0,86
3 691,1
8,21
49 194,7
1,26
5 131,5
SUMA
Scenariusz C – „Aktywny” – urzeczywistniany przy załoŜeniu aktywnej, skutecznej polityki
Rządu oraz lokalnej polityki Gminy, kreującej poŜądane zachowania wszystkich odbiorców
energii. Zakłada się w nim, Ŝe obszary przeznaczone pod zabudowę mieszkaniowo – usługową oraz
zabudowę usługowo-produkcyjną zostaną zagospodarowane w 25%.
Planowane inwestycje będą dynamicznie realizowane i będą dodatkowo generować inne
inwestycje na terenie Gminy, co stymulować będzie jej stabilny rozwój. W scenariuszu tym zakłada
się równieŜ wzrost zuŜycia energii podyktowany dynamicznym rozwojem we wszystkich
dziedzinach gospodarki (produkcja, mieszkalnictwo, usługi, handel, itp.) z jednoczesnym
wprowadzaniem w szerszym zakresie przez odbiorców przedsięwzięć racjonalizujących zuŜycie
nośników energii oraz rozwojem wykorzystania odnawialnych źródeł energii.
Następuje w gminie wzrost zuŜycia energii elektrycznej o około 46% w stosunku do stanu
obecnego, co spowodowane jest duŜym przyrostem nowych odbiorców oraz wzrost zuŜycia gazu
sieci ciepłowniczej skutkuje dalszym ograniczeniem zuŜycia ciepła sieciowego o połowę
w stosunku do stanu z końca roku 2009.
Scenariusz ten charakteryzuje się wprowadzaniem przedsięwzięć racjonalizujących zuŜycie
nośników energii przez odbiorców komunalnych do celów grzewczych w stopniu wysokim,
Strona
jednoczesnym braku nowych odbiorców i częściowym odłączeniem dzisiejszych odbiorców od
114
ziemnego o około 35%. Postępująca termomodernizacja budynków mieszkalnych, przy
redukcja zapotrzebowania w budynkach istniejących o ok. 28%. Realna redukcja zuŜycia energii po
uwzględnieniu przyrostu nowych budynków wyniesie ok. 5%. Ponadto w grupie tej nastąpi wzrost
zuŜycia energii elektrycznej o około50%, co spowodowane jest dynamicznym przyrostem nowych
obiektów, zgodnie z przyjętym stopniem realizacji zagospodarowania terenów, a takŜe wzrostem
liczby urządzeń powszechnego uŜytku. Scenariusz „Aktywny” uwzględnia utrzymanie systemu
ciepłowniczego w Gminie Kudowa-Zdrój, lecz przy znacznie mniejszej liczbie odbiorców niŜ
obecnie. W związku z tym do roku 2030 w grupie mieszkalnictwo nastąpi wzrost zuŜycia gazu
sieciowego o 26%.
Budynki uŜyteczności publicznej administrowane przez Gminę zostaną w pełni
zmodernizowane zgodnie z potrzebami, a inwestycje będą wynikały z racjonalnej polityki
energetycznej. ZałoŜono, Ŝe w zakresie nowych budynków uŜyteczności publicznej oprócz
przedszkola wybudowana zostanie sala gimnastyczna. ZuŜycie gazu ziemnego wzrośnie
w stosunku do dzisiejszego o ok. 9%, a energii elektrycznej spadnie o ok. 9%. Część budynków
zostanie odłączona od sieci ciepłowniczej (ZSP im. J.P. II oraz MBP) co spowoduje spadek zuŜycia
ciepła w tej grupie o 78%.
W sektorze usług, handlu, przedsiębiorstw produkcyjnych racjonalizacja zuŜycia ciepła
w budynkach istniejących na poziomie 16%. W sektorze tym zuŜycie energii elektrycznej wzrośnie
o około 50%, a gazu ziemnego o 48%. Gaz ziemny nadal jest paliwem wiodącym w bilansie
energetycznym gminy.
Następuje wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii, głównie po stronie układów
solarnych i pomp ciepła.
W tabeli 3-5 zestawiono obszary, które w scenariuszu C zostają zagospodarowane zgodnie
z istniejącymi planami miejscowymi oraz. W tabeli 3-6 zestawiono łączne potrzeby energetyczne
po stronie energii elektrycznej oraz ciepła w scenariuszu C.
Tabela 3-5 Zestawienie obszarów przyjętych w scenariuszu do zagospodarowania do 2030
Razem
Mieszkalnictwo
Produkcyjno
usługowe
Razem
Mieszkalnictwo
Produkcyjno
usługowe
[ha]
[ha]
[ha]
[m2]
[m2]
[m2]
118,06
99,88
18,19
243 197
152 259
90 938
115
Strona
Tabela 3-6 Zestawienie potrzeb energetycznych obszarów ujętych w scenariuszu C do 2030
Rodzaj inwestycji
Zapotrzebowanie na ciepło
(ogrzewanie)
Zapotrzebowanie na
[MW]
[GJ/rok]
[MW]
[MWh/rok]
30,45
166 652,6
3,95
14 403,3
51,63
325 294,4
8,64
36 911,4
82,08
491 947,0
12,59
51 314,7
SUMA
PowyŜsze scenariusze rozwoju społeczno – gospodarczego Gminy posłuŜą, jako baza
do sporządzenia prognoz energetycznych.
Ponadto dla budynków nowych i istniejących załoŜono zmiany w zapotrzebowaniu na energię
cieplną wyraŜone wskaźnikiem energochłonności. Zmiany wynikają z prowadzenia przedsięwzięć
termomodernizacyjnych w obiektach istniejących oraz ze zmian prawnych w stosunku do nowo
projektowanych budynków. Dane te przedstawiono w tabeli 3-7.
Wyszczególnienie
2009
2015
2020
2025
2030
I
Nowe budynki wielorodzinne [GJ/m2]
0,40
0,34
0,32
0,31
0,29
1
Budynki wielorodzinne [GJ/m2] "A"
0,72
0,709
0,699
0,688
0,678
2
Budynki wielorodzinne [GJ/m2] "B"
0,72
0,691
0,664
0,637
0,612
3
Budynki wielorodzinne [GJ/m2] "C"
0,72
0,663
0,610
0,561
0,516
2009
2015
2020
2025
2030
Lp.
Wyszczególnienie
I
Nowe budynki jednorodzinne [GJ/m2]
0,33
0,291
0,285
0,279
0,274
1
Budynki jednorodzinne [GJ/m2] "A"
0,64
0,634
0,624
0,615
0,606
2
Budynki jednorodzinne [GJ/m2] "B"
0,64
0,621
0,596
0,572
0,549
3
Budynki jednorodzinne [GJ/m2] "C"
0,64
0,592
0,545
0,501
0,461
Strona
Lp.
116
Tabela 3-7 Zestawienie zmian wskaźników zapotrzebowania na ciepło budynków mieszkalnych
istniejących i nowo wznoszonych w poszczególnych scenariuszach do roku 2030
Tabela 3-8 Wskaźniki rozwoju nowobudowanego mieszkalnictwa w Gminie Kudowa-Zdrój dla poszczególnych scenariuszy
Wskaźniki rozwoju społecznego - scenariusz A - "Pasywny"
W latach
2010-2015
1 Liczba ludności
osób
10435 10443 10387 10362 10370 10321 10261 10177 10162 10152
9954
2 Ilość oddawanych mieszkań
szt./rok
23
4
4
17
26
17
16
19
28
38
69
2
3 Powierzchnia oddawanych mieszkań
3811
513
527
2559
3242
2382
2373
2753
3844
4937
9467
m /rok
4 Ilość mieszkań ogółem
szt.
3649
3653
3657
3674
3700
3717
3733
3752
3780
3818
3887
2
5 Powierzchnia uŜytkowa mieszkań ogółem
233
613
234
126
234
653
237
212
240
454
242
836
245
209
247
962
251
806
256
743
266
210
m
64
64
64
65
65
66
66
68
-0,24569
Wskaźniki rozwoju społecznego - scenariusz B - "Umiarkowany"
-562
W latach
2016-2020
9789
58
7889
3945
274 099
-0,401289
-287
W latach
2021-2025
9624
58
7889
4002
281 989
-0,354855
-324
W latach
2025-2030
9459
58
7889
4060
289 878
-0,309736
-371
W latach
2010-2015
1 Liczba ludności
osób
10435 10443 10387 10362 10370 10321 10261 10177 10162 10152
9808
2 Ilość oddawanych mieszkań
szt./rok
23
4
4
17
26
17
16
19
28
38
138
2
3811
513
527
2559
3242
2382
2373
2753
3844
4937
17401
3 Powierzchnia oddawanych mieszkań
m /rok
4 Ilość mieszkań ogółem
szt.
3649
3653
3657
3674
3700
3717
3733
3752
3780
3818
3871
2
5 Powierzchnia uŜytkowa mieszkań ogółem
233
613
234
126
234
653
237
212
240
454
242
836
245
209
247
962
251
806
256
743
262
610
m
126,09474
Wskaźniki rozwoju społecznego - scenariusz C - "Aktywny"
W latach
2016-2020
9522
115
14501
3986
277 111
126,09474
W latach
2021-2025
9198
115
14501
4101
291 612
126,09474
W latach
2025-2030
8826
115
14501
4216
306 113
126,09474
Lp.
Lp.
Lp.
1
2
3
4
5
Wyszczególnienie
Wyszczególnienie
Jednostka
Jednostka
2000
2000
2001
2001
2002
2002
2003
2003
2004
2004
2005
2005
2006
2006
2007
2007
2008
2008
2009
2009
W latach W latach W latach W latach
2010-2015 2016-2020 2021-2025 2025-2030
Liczba ludności
osób
10435 10443 10387 10362 10370 10321 10261 10177 10162 10152
10152
10152
10152
10152
Ilość oddawanych mieszkań
szt./rok
23
4
4
17
26
17
16
19
28
38
345
288
288
288
2
Powierzchnia oddawanych mieszkań
3811
513
527
2559
3242
2382
2373
2753
3844
4937
43503
36252
36252
36252
m /rok
Ilość mieszkań ogółem
szt.
3649
3653
3657
3674
3700
3717
3733
3752
3780
3818
4078
4366
4653
4941
2
Powierzchnia uŜytkowa mieszkań ogółem
233 613 234 126 234 653 237 212 240 454 242 836 245 209 247 962 251 806 256 743 288 712 324 964 361 216 397 468
m
Wyszczególnienie
Jednostka
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
3.2 Przewidywane zmiany zapotrzebowanie na ciepło energię
elektryczną i paliwa gazowe do roku 2030 zgodne z przyjętymi
załoŜeniami rozwoju
Na terenie Gminy Kudowa-Zdrój występują obecnie trzy sieciowe nośniki energii
wykorzystywane lokalnie przez społeczeństwo oraz podmioty działające na terenie Gminy: energia
elektryczna, gaz ziemny oraz ciepło sieciowe.
Wielkość zapotrzebowania na dany nośnik zaleŜy zazwyczaj od następujących czynników:
cena jednostkowa, aktywność gospodarcza (wielkość produkcji i usług) lub społeczna (liczba
mieszkańców korzystających z usług energetycznych i pochodne komfortu Ŝycia jak np. wielkość
powierzchni mieszkalnej, wyposaŜenie gospodarstw domowych) oraz energochłonność produkcji
i usług lub energochłonność usługi energetycznej w gospodarstwach domowych (np. jednostkowe
zuŜycie ciepła na ogrzewanie mieszkań, jednostkowe zuŜycie energii elektrycznej do
przygotowania posiłków i c.w.u., jednostkowe zuŜycie energii elektrycznej na oświetlenie i napędy
sprzętu gospodarstwa domowego itp.).
Przyjęto następujący podział grup odbiorców dla sieciowych nośników energii oraz paliw:
•
gospodarstwa domowe – mieszkalnictwo;
•
handel, usługi, przedsiębiorstwa produkcyjne;
•
uŜyteczność publiczna;
•
oświetlenie ulic.
Zmiany
energochłonności
przyjęto
kierując
się
następującymi
uwarunkowaniami
Istniejącym potencjałem racjonalizacji zuŜycia sieciowych nośników energii,
•
Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku,
•
ZałoŜenia do Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007 – 2013,
•
Miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego;
•
Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy KudowaZdrój.
•
Operatem uzdrowiskowym Uzdrowiska Kudowa-Zdrój.
Istniejący potencjał racjonalizacji zuŜycia energii w poszczególnych grupach odbiorców
i zmiany energochłonności w gospodarce omówiono w rozdziale 3.1. Przedstawione tam wielkości
Strona
•
118
i opracowaniami:
posłuŜyły jako baza do wyznaczenia prognozy zuŜycia sieciowych nośników energii oraz
pozostałych paliw dla obszaru Gminy Kudowa-Zdrój do 2030 roku, ze zmianami w okresach
pięcioletnich. Zbiorczą prognozę zuŜycia nośników energii przedstawiono tabelarycznie dla
poszczególnych scenariuszy rozwoju (tabele 3-9 do 3-11) oraz zilustrowano graficznie na
rysunkach 3-1 do 3-2 (prognoza dla przyszłego zuŜycia sieciowych nośników energii – energii
elektrycznej, gazu ziemnego, ciepła sieciowego).
Tabela 3-9 Zestawienie prognoz zuŜycia nośników energii na obszarze Gminy Kudowa-Zdrój- scenariusz
A – „Pasywny”
Scenariusz A "Pasywny"
OGÓŁEM
2009
2015
2020
2025
2030
LPG
Mg/rok
70,0
69,9
69,8
69,8
69,9
węgiel
Mg/rok
4 637
4 917
5 121
5 320
5 514
drewno
Mg/rok
3 348
3 377
3 394
3 412
3 430
3
olej opałowy
m /rok
318,7
274,4
245,2
217,6
191
OZE
GJ/rok
382
441
490
538
587
MWh/rok
22 297
22 775
23 175
23 574
23 974
GJ/rok
54 151
0
0
0
0
8 094 700
8 266 021
8 285 145
8 303 631
8 321 561
energia el.
ciepło sieciowe
gaz sieciowy
3
m /rok
Tabela 3-10 Zestawienie prognoz zuŜycia nośników energii na obszarze Gminy Kudowa-Zdrój –
scenariusz B – „Umiarkowany”
2015
2020
2025
2030
LPG
Mg/rok
70,0
64,1
59,3
55,0
51,0
węgiel
Mg/rok
4 637
4 533
4 385
4 247
4 111
drewno
Mg/rok
3 348
3 261
3 165
3 078
3 000
3
olej opałowy
m /rok
318,7
253,8
201,5
155,1
113
OZE
GJ/rok
382
1 159
1 796
2 430
3 216
MWh/rok
22 297
23 781
25 056
26 295
27 535
GJ/rok
54 151
24 977
0
0
0
8 094 700
8 463 356
8 784 665
9 055 055
9 315 701
energia el.
ciepło sieciowe
gaz sieciowy
3
m /rok
119
OGÓŁEM
2009
Strona
Scenariusz B "Umiarkowany"
Tabela 3-11 Zestawienie prognoz zuŜycia nośników energii na obszarze Gminy Kudowa-Zdrój –
scenariusz C – „Aktywny”
Scenariusz C "Aktywny"
OGÓŁEM
2009
2015
2020
2025
2030
LPG
Mg/rok
70,0
59,7
49,9
40,6
34,8
węgiel
Mg/rok
4 637
4 357
4 085
3 880
3 670
drewno
Mg/rok
3 348
2 913
2 551
2 265
2 043
3
olej opałowy
m /rok
318,7
199,9
128,5
41,9
0
OZE
GJ/rok
382
3 327
5 735
8 102
10 429
MWh/rok
22 297
25 192
27 642
30 057
32 471
GJ/rok
54 151
42 692
37 081
32 124
27 736
8 094 700
8 956 955
energia el.
ciepło sieciowe
gaz sieciowy
3
m /rok
9 639 819 10 312 852 10 940 391
35000
ZuŜycie energii elektrycznej [MWh/rok]
33000
31000
29000
Scenariusz A
27000
Scenariusz B
25000
Scenariusz C
23000
Dane EnergiaPro
21000
19000
17000
15000
2002
2007
2012
2017
2022
2027
2032
Lata
Strona
120
Rysunek 3-1 Prognozowane zmiany zuŜycia energii elektrycznej do roku 2030
12 000
ZuŜycie gazu [tys. m3/rok]
11 000
10 000
Scenariusz A
9 000
Scenariusz B
Scenariusz C
Dane DSG
8 000
7 000
6 000
5 000
2005
2010
2015
2020
2025
2030
Lata
Rysunek 3-2 Prognozowane zmiany zuŜycia gazu ziemnego do roku 2030
60 000
ZuŜycie ciepła [GJ/rok]
50 000
40 000
Scenariusz A
Scenariusz B
30 000
Scenariusz C
Dane Fortum
20 000
2010
2015
2020
2025
Lata
Rysunek 3-3 Prognozowane zmiany zuŜycia ciepła sieciowego do roku 2030
2030
Strona
0
2005
121
10 000
3.3 Cele ogólne i szczegółowe w zakresie sytuacji energetycznej
gminy
Cele ogólne:
•
zapewnienie zrównowaŜonego
uzdrowiskowo – turystyczny;
•
utrzymanie odpowiedniej jakości powietrza atmosferycznego na terenie gminy,
a szczególnie w strefach uzdrowiskowych,
•
poprawa efektywności wykorzystania energii finalnej,
•
ograniczenie szkodliwego oddziaływania pojazdów spalinowych poprzez poprawę
infrastruktury komunikacyjnej,
•
działania promocyjne i edukacyjne skierowane do społeczności lokalnej,
•
umoŜliwienie dostępu do sieci gazowej jak największej ilości mieszkańców,
•
rewitalizacja zabudowań i historycznych dzielnic.
rozwoju
Gminy w
oparciu
o
wiodący sektor
Cele szczegółowe:
•
rozwój zarządzania energią i środowiskiem w Gminie,
•
zdobycie szczegółowej wiedzy o sytuacji energetycznej Gminy na potrzeby określenia
zwiększenie efektywności wykorzystania energii w budynkach miejskich edukacyjnych
oraz pozostałych obiektach miejskich o najwyŜszych priorytetach działań (grupy G1
i G2);
•
promowanie i wspieranie wykorzystania odnawialnych źródeł energii moŜliwych do
zastosowania w obecnych warunkach Gminy;
•
umoŜliwienie dostępu do sieci gazowej jak największej ilości mieszkańców –
modernizacja istniejącej sieci (szczególnie w strefach ochronnych A i B uzdrowiska);
•
termomodernizacja obiektów uŜyteczności publicznej zarządzanych przez Gminę –
budynki: 2 budynki Zespołu Szkół Publicznych im. J. P. II, Szkoły Podstawowej nr 3,
Ośrodka Pomocy Społecznej, Miejskiej Biblioteki Publicznej;
•
budowa nowych budynków uŜyteczności publicznej o parametrach budynków
energooszczędnych, ponadstandardowych;
•
wymiana niskosprawnych i nieekologicznych źródeł ciepła zlokalizowanych na terenie
Gminy – program ograniczenia niskiej emisji w budynkach mieszkalnych;
Strona
•
122
zapotrzebowania na energię, oceny postępu oraz skuteczności poszczególnych
przedsięwzięć, a takŜe na potrzeby podejmowania decyzji o nowych działaniach (zakres
i priorytet działań);
•
poprawa jakości dróg, ograniczenia w ruchu kołowym w strefie uzdrowiskowej A;
•
intensyfikacja wymiany informacji pomiędzy uŜytkownikami energii w zakresie
zwiększenia efektywności energetycznej w transporcie indywidualnym oraz
modernizacja oświetlenia ulicznego – wymiana opraw, wdroŜenie systemu sterowania
oświetleniem,
•
zwiększenie elementarnej wiedzy oraz świadomości uŜytkowników energii w zakresie
efektywności energetycznej w róŜnych sektorach odbiorców.
Strona
•
123
gospodarstwach domowych;
4
MoŜliwości wykorzystania odnawialnych zasobów paliw i
energii
Do energii wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii zalicza się, niezaleŜnie od parametrów
technicznych źródła, energię elektryczną lub ciepło pochodzące ze źródeł odnawialnych,
w szczególności:
•
z elektrowni wodnych;
•
z elektrowni wiatrowych;
•
ze źródeł wytwarzających energię z biomasy;
•
ze źródeł wytwarzających energię z biogazu;
•
ze słonecznych ogniw fotowoltaicznych;
•
ze słonecznych kolektorów do produkcji ciepła;
•
ze źródeł geotermicznych.
Cechy odnawialnych źródeł energii w stosunku do technologii konwencjonalnych:
•
zwykle wyŜszy koszt początkowy;
•
generalnie niŜsze koszty eksploatacyjne;
•
źródło przyjazne środowisku – czysta technologia energetyczna;
•
zwykle opłacalne ekonomicznie w oparciu o metodę obliczania kosztu w cyklu
Ŝywotności;
•
odnawialne źródła energii charakteryzuje duŜa zmienność ilości produkowanej energii
w zaleŜności od pory dnia i roku, warunków pogodowych czy lokalizacji geograficznej
miejsca ich pozyskiwania.
Aspekty związane ze stosowaniem technologii odnawialnych źródeł energii:
•
środowiskowe – kaŜda oszczędność i zastąpienie energii i paliw konwencjonalnych
•
ekonomiczne – technologie i urządzenia wykorzystujące odnawialne źródła energii, nie
naleŜą do najtańszych, chociaŜ dzięki duŜemu rozwojowi tego rynku, ich ceny
sukcesywnie maleją. Ich przewagą nad źródłami tradycyjnymi jest natomiast znacznie
tańsza eksploatacja. Z tego teŜ powodu, patrząc w dłuŜszej perspektywie czasu, wiele
Strona
do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych;
124
(węgiel, ropa, gaz ziemny) energią odnawialną prowadzi do redukcji emisji substancji
szkodliwych do atmosfery, co wpływa na lokalne środowisko oraz przyczynia się
z zastosowań OZE będzie opłacalne ekonomicznie. Nie bez znaczenia jest teŜ moŜliwość
ubiegania się o dofinansowanie takiego przedsięwzięcia z krajowych lub zagranicznych
funduszy ekologicznych, które przede wszystkim preferują stosowanie technologii
wykorzystujących OZE;
•
społeczne – rozwój rynku odnawialnych źródeł energii to praca dla wielu ludzi,
zmniejszenie lokalnych wydatków na energię;
•
prawne – umowy międzynarodowe, zobowiązania niektórych krajów oraz Unii
Europejskiej do ochrony klimatu Ziemi i produkcji części energii z energii odnawialnej,
prawo krajowe narzucające obowiązki na wytwórców energii, projektantów budynków,
deweloperów oraz właścicieli, wszystko to ma przyczynić się do wzrostu udziału OZE
w produkcji energii na świecie.
Obecnie udział niekonwencjonalnych źródeł energii w bilansie paliwowo - energetycznym
krajów Unii Europejskiej przekroczył 10%, a ich znaczenie stale wzrasta. Cele w zakresie
stosowania OZE zakładają osiągnięcie do 2020 roku 20% udziału energii odnawialnej
w gospodarce UE.
Główne cele Polityki energetycznej Polski do roku 2030 w tym obszarze obejmują:
•
wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii w bilansie energii finalnej do 15%
w roku 2020 i 20% w roku 2030,
•
osiągnięcie w 2020 roku 10% udziału biopaliw w rynku paliw transportowych oraz
utrzymanie tego poziomu w latach następnych,
•
ochronę lasów przed nadmiernym eksploatowaniem w celu pozyskiwania biomasy oraz
zrównowaŜone wykorzystanie obszarów rolniczych na cele OZE, w tym biopaliw tak, aby
nie doprowadzić do konkurencji pomiędzy energetyką odnawialną i rolnictwem.
Działania na rzecz rozwoju wykorzystania OZE wymieniane w Polityki energetycznej Polski,
to m.in.:
•
utrzymanie mechanizmów wsparcia dla producentów energii elektrycznej ze źródeł
odnawialnych poprzez system świadectw pochodzenia (zielonych certyfikatów).
Instrument ten zostanie skorygowany poprzez dostosowanie do mającego miejsce obecnie
wprowadzenie dodatkowych instrumentów wsparcia o charakterze podatkowym
zachęcających do szerszego wytwarzania ciepła i chłodu z odnawialnych źródeł energii,
ze szczególnym uwzględnieniem wykorzystania zasobów geotermalnych (w tym przy
uŜyciu pomp ciepła) oraz energii słonecznej (przy zastosowaniu kolektorów słonecznych),
•
wdroŜenie programu budowy biogazowni rolniczych przy załoŜeniu powstania do roku
2020 co najmniej jednej biogazowni w kaŜdej gminie,
Strona
•
125
i przewidywanego wzrostu cen energii produkowanej z paliw kopalnych,
•
utrzymanie zasady zwolnienia z akcyzy energii pochodzącej z OZE.
Mówiąc o dostępności odnawialnych źródeł energii powinniśmy mieć na myśli takie ich
zasoby, które nie są jedynie teoretycznie dostępnymi, ani nawet moŜliwymi do pozyskania
i wykorzystania przy obecnym stanie techniki, ale takimi, których pozyskanie i wykorzystanie
będzie opłacalne ekonomicznie. Takie podejście sprawia, Ŝe wykorzystywane zasoby energii
odnawialnej są duŜo mniejsze od zasobów teoretycznych, co obrazuje poniŜszy rysunek.
POTENCJAŁ TEORETYCZNY
POTENCJAŁ TECHNICZNY
POTENCJAŁ
EKONOMICZNY
Rysunek 4-1 RóŜnica potencjałów dostępności zasobów odnawialnych źródeł energii
Z tego powodu potencjał teoretyczny ma małe znaczenie praktyczne i w większości
opracowań oraz prognoz wykorzystuje się potencjał techniczny. Określa on ilość energii, którą
moŜna pozyskać z zasobów krajowych za pomocą najlepszych technologii przetwarzania energii
ze źródeł odnawialnych w jej formy końcowe (ciepło, energia elektryczna), ale przy uwzględnieniu
ograniczeń przestrzennych i środowiskowych. Jednym z takich ograniczeń są obszary NATURA
2000, które wg informacji Ministerstwa Środowiska zajmą docelowo 18% powierzchni naszego
kraju. Obszary te zostały utworzone w celu ochrony zagroŜonych wyginięciem siedlisk
co oczywiście nie powinno stać się powodem ograniczania, czy likwidacji tychŜe obszarów.
Strona
rolne oraz doliny rzeczne, a więc wpływają na moŜliwości wykorzystania energii wiatru i wody,
126
przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt. Obszary NATURA 2000 często obejmują tereny
Szacowany potencjał odnawialnych źródeł energii w Polsce jednoznacznie wskazuje,
na najwyŜszy udział w tym zestawieniu energii wiatru oraz biomasy, przy czym wykorzystuje się
obecnie około 20% tego potencjału.
Polska zobligowana jest róŜnymi umowami międzynarodowymi do produkcji 7,5% energii
elektrycznej ze źródeł odnawialnych na koniec 2010 roku. Udział ten wynosił na koniec 2009 roku
około 6%, przy czym znaczna cześć tej energii produkowana była w elektrowniach wodnych oraz
poprzez współspalanie biomasy z węglem w elektrowniach zawodowych i przemysłowych.
Strukturę produkcji energii elektrycznej w polskim systemie elektroenergetycznym oraz
udział poszczególnych technologii OZE w jej produkcji pokazano na kolejnych rysunkach.
OZE
6,0%
gaz ziemny
2,0%
olej
1,2%
węgiel kamienny
i brunatny
90,8%
Strona
127
Rysunek 4-2 Struktura produkcji energii elektrycznej w polskim systemie elektroenergetycznym (dane na
koniec 2009 roku).
współspalanie
biomasy
42,4%
elektrownie
wodne
35,5%
elektrownie na
biogaz
3,6%
elektrownie
biomasowe
8,5%
elektrownie
wiatrowe
10,0%
Rysunek 4-3 Udział poszczególnych technologii OZE w produkcji energii elektrycznej w Polsce.
Największą szansę we wzroście udziału OZE w produkcji energii w Polsce upatruje się
w energii wiatru oraz biomasie.
Odnawialne źródła energii w województwie dolnośląskim
Najnowsze dane o stopniu wykorzystania technologii odnawialnych źródeł energii na terenie
województwa dolnośląskiego zebrano w 2009 roku przy okazji opracowania dokumentu „Studium
przestrzennych uwarunkowań rozwoju energetyki wiatrowej w województwie dolnośląskim”.
Oceny tej dokonano głównie na podstawie badania ankietowego wszystkich gmin z obszaru
Strona
128
województwa. Wyniki tej ankietyzacji przedstawia poniŜsza mapa.
Strona
129
Gmina Kudowa-Zdrój
Rysunek 4-4 Wykorzystanie źródeł odnawialnych na terenie województwa dolnośląskiego
PowyŜsza mapa potwierdza wykorzystanie na terenie Miasta Kudowa-Zdrój energii ze źródeł
odnawialnych a dokładnie energii słonecznej.
Wg mapy odnawialnych źródeł energii opracowanej przez Urząd Regulacji Energetyki ilość
Typ instalacji
wytwarzające z biogazu z oczyszczalni ścieków
wytwarzające z biogazu składowiskowego
elektrownia wiatrowa na lądzie
elektrownia wodna przepływowa do 0,3 MW
Strona
Legenda:
130
i moc większych instalacji tego typu jest następująca:
elektrownia wodna przepływowa do 1 MW
realizujące technologię współspalania (paliwa kopalne i biomasa)
Rysunek 4-5 Ilość i moc instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii n terenie województwa
dolnośląskiego wg URE
Na terenie Gminy Kudowa-Zdrój nie wykorzystuje się odnawialnych źródeł energii w stopniu
znaczącym dla bilansu energetycznego gminy. Jedyna zdiagnozowana instalacja wykorzystująca
odnawialne źródła to układ kolektorów słonecznych na krytym basenie Wodny Świat. Zgodnie
z informacjami Urzędu Gminy, występują równieŜ nieliczne układy solarne będące własnością
prywatną mieszkańców i przedsiębiorców.
4.1 Energia wiatru
Mapa zasobów wietrznych dla obszaru Dolnego Śląska przedstawiona została na rysunku 4-6.
Dla przewaŜającej części obszaru województwa potencjał pozyskania energii wiatru, wyraŜony
wskaźnikiem w odniesieniu do powierzchni zakreślonej skrzydłami wirnika na rok, kształtuje się
w przedziale od 500 do 750 kWh/m2 rok. Gmina Kudowa-Zdrój równieŜ znajduje się w tej strefie.
Często, jako kryterium opłacalności turbin podaje się wartość tego współczynnika przekraczającą
1000 kWh/m2 powierzchni rotora/rok. Niemniej jednak w wielu wypadkach „sztywne” podejście
do tego kryterium moŜe okazać się niewłaściwe. Dlatego przed podjęciem decyzji o budowie
elektrowni wiatrowej niezbędne jest przeprowadzenie szczegółowych badań: siły, kierunku
Strona
131
i częstości występowania wiatrów.
Rysunek 4-6 Zasoby energii wiatru na terenie województwa dolnośląskiego
źródło: „Potencjał Dolnego Śląska w zakresie rozwoju alternatywnych źródeł energii”
Obecnie wiarygodna ocena warunków wietrznych w poszczególnych obszarach regionu jest
bardzo utrudniona ze względu na brak danych dotyczących średnich prędkości wiatru dla punktów
innych niŜ stacje sieci meteorologicznej. Precyzyjne określenie warunków wietrznych wymaga
analizy danych z pomiarów w róŜnych częściach regionu prowadzanych na masztach o róŜnej
Strona
poniŜej. Średnia prędkość wiatru dla typowego roku meteorologicznego to ok. 2,6 m/s.
132
wysokości. Dla najbliŜszej stacji meteo (Kłodzko), dane o prędkościach wiatru przedstawiono
10
9
rozkład roczny uporządkowany
8
20 okr. śr. ruch. (rozkład roczny prędkości)
7
m/s
6
5
4
3
2
1
0
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
8000
Rysunek 4-7 Rozkład prędkości wiatru dla stacji meteorologicznej Kłodzko
Dane z bazy Ministerstwa Infrastruktury - typowe lata meteorologiczne opracowane na podstawie normy EN ISO
15927:4 dla 61 stacji meteorologicznych Polski.
Na rysunku 4-8 przedstawiono dodatkowe dane mogące słuŜyć wstępnej ocenie zastosowania
turbin wiatrowych.
70
65
60
stopień wykorzystania mocy, %
55
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
0
2
4
6
8
10
12
14
Dla obszaru województwa dolnośląskiego opracowane zostało „Studium przestrzennych
uwarunkowań rozwoju energetyki wiatrowej”. Dokument został stworzony przez Wojewódzkie
Strona
Rysunek 4-8 Stopień wykorzystania mocy zainstalowanej elektrowni wiatrowej w zaleŜności od średniej
prędkości wiatru
133
średnia prędkość wiatru, m/s
Biuro Urbanistyczne we Wrocławiu i adresowany jest przede wszystkim do samorządów lokalnych
odpowiedzialnych za kreowanie polityki przestrzennej na swoim terenie.
Celem dokumentu jest ocena przyrodniczych, przestrzennych, prawnych i technicznych
uwarunkowań związanych z moŜliwymi lokalizacjami parków wiatrowych na terenie
województwa, słuŜąca minimalizowaniu potencjalnych konfliktów i ponoszonych kosztów juŜ na
etapie wyszukiwania bądź planowania potencjalnych lokalizacji elektrowni wiatrowych. Studium
jest narzędziem wspomagającym przy podejmowaniu decyzji lokalizacyjnych a jego zapisy mają
jedynie charakter nieobligatoryjnych wytycznych.
Jedną z istotniejszych wytycznych dla lokalizacji duŜych obiektów energetyki wiatrowej jest
klasyfikacja obszarów województwa dolnośląskiego ze względu na wartość przyrodniczą
i krajobrazową danego terenu w podziale na następujące kategorie:
•
kategoria I - obszary całkowicie wyłączone z lokalizacji;
•
kategoria II - lokalizacje wysokiego ryzyka (niebezpieczne);
•
kategoria III - lokalizacje duŜego ryzyka (zagroŜone);
•
kategoria IV - lokalizacje najmniej konfliktowe (bezpieczne) - pozostałe tereny
województwa.
Mapę ww. obszarów pokazano na rysunku 4-9. Wg tej klasyfikacji Gmina Kudowa-Zdrój
znajduje się częściowo na obszarze o kategorii I, a więc całkowicie wyłączonym z lokalizacji
elektrowni wiatrowych (obszar parku narodowego) oraz o kategorii II, czyli wysokiego ryzyka dla
Strona
134
lokalizacji elektrowni wiatrowych.
Rysunek 4-9 Klasyfikacja obszarów województwa dolnośląskiego pod lokalizację elektrowni wiatrowych
Z produkcją energii elektrycznej w wykorzystaniu siły wiatru wiąŜe się szereg zalet,
ale równieŜ szereg wad, z których naleŜy zdawać sobie sprawę.
Do podstawowych zalet energetyki wiatrowej naleŜą:
•
naturalna odnawialność zasobów energii wiatru bez ponoszenia kosztów,
•
niskie koszty eksploatacyjne siłowni wiatrowych,
•
duŜa dekoncentracja elektrowni – pozwala to na zbliŜenie miejsca wytwarzania energii
elektrycznej do odbiorcy.
Wadami elektrowni wiatrowych są:
•
wysokie koszty inwestycyjne,
•
niska przewidywalność produkcji,
•
niskie wykorzystanie mocy zainstalowanej,
•
trudności z podłączeniem do sieci elektroenergetycznej,
•
trudności lokalizacyjne ze względu na ochronę krajobrazu oraz ochronę dróg przelotów
ptaków,
•
dość wysoki poziom hałasu - pochodzi on głównie z obracających się łopat wirnika, nie
jest to dźwięk o duŜym natęŜeniu, ale problemem jest jego monotonność i długotrwałe
oddziaływanie na psychikę człowieka. Strefą ochronną powinien być objęty obszar ok.
500 m wokół masztu elektrowni.
Ponadto istniejące w Polsce uwarunkowania prawne nadal nie sprzyjają rozwojowi energetyki
wiatrowej. Obowiązujące od 1997 roku Prawo Energetyczne nakazuje uwzględnienie w planach
zagospodarowania przestrzennego gmin niekonwencjonalnych źródeł energii. Aby taki obiekt mógł
być wybudowany niezbędna jest pozytywna opinia Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska.
Zakłady energetyczne z kolei przed wydaniem warunków przyłączenia wymagają pozytywnej
ekspertyzy moŜliwości współpracy elektrowni wiatrowej z systemem energetycznym.
Niestety występowanie dobrych warunków wiatrowych nie zawsze pokrywa się z dobrymi
warunkami systemowymi, a istniejąca w polskim prawie luka prawna nie określa, kto i w jakim
zakresie ponosi odpowiedzialność finansową za rozbudowę infrastruktury energetycznej.
Dodatkowo niska przewidywalność produkcji ponosi za sobą konieczność zapewnienia przez
atrakcyjne rozwiązania.
Z analiz ekonomicznych wynika, Ŝe energia elektryczna produkowana w elektrowni
wiatrowej jest zdecydowanie (ok. 2 razy) droŜsza od produkowanej w elektrowni konwencjonalnej.
Strona
Z tych powodów pod względem technicznym elektrownie wiatrowe traktowane są, jako mało
136
operatora systemu rezerwy mocy w postaci innych, zazwyczaj konwencjonalnych źródłach energii.
Ponadto producenci energii wiatrowej oczekują, Ŝe cała produkcja bez względu na
zapotrzebowanie, będzie odbierana przez system elektroenergetyczny. Natomiast zawodowa
energetyka pracuje w cyklu planowania dobowego i oczekuje od wytwórców energii zaplanowania
energii na dobę naprzód. Ta sprzeczność oczekiwań jest duŜym hamulcem w rozwoju energetyki
wiatrowej.
Reasumując zaleca się, aby wspierać przedsiębiorców, którzy będą wyraŜać chęć budowy
siłowni wiatrowych, zwłaszcza małej mocy, z których produkcja energii elektrycznej pokrywałaby
przede wszystkim potrzeby własne przedsiębiorstwa. Programowe podejście do rozwoju energetyki
odnawialnej powinno uwzględniać mechanizmy zachęcające do tworzenia małej energetyki
rozproszonej, dzięki czemu rynek energii zostanie częściowo zamknięty w granicach Gminy,
czy regionu a co za tym idzie równieŜ przepływ pieniędzy.
4.2 Energia geotermalna
W Polsce wody geotermalne mają na ogół temperatury nie przekraczające 100°C. Wynika
to z tzw. stopnia geotermicznego, który w Polsce waha się od 10 do 110 m, a na przewaŜającym
obszarze kraju mieści się w granicach od 35 – 70 m. Wartość ta oznacza, Ŝe temperatura wzrasta
o 1°C na kaŜde 35 – 70 m.
W Polsce zasoby energii wód geotermalnych uznaje się za duŜe, ponadto występują
na obszarze około 2/3 terytorium kraju. Nie oznacza to jednak, Ŝe na całym tym obszarze istnieją
obecnie warunki techniczno-ekonomiczne uzasadniające budową instalacji geotermalnych.
Przy znanych technologiach pozyskiwania i wykorzystywania wody geotermalnej w obecnych
warunkach ekonomicznych najefektywniej mogą być wykorzystane wody geotermalne
o temperaturze wyŜszej od 60°C. W zaleŜności od przeznaczenia i skali wykorzystania ciepła tych
wód oraz warunków ich występowania, nie wyklucza się jednak przypadków budowy instalacji
Strona
137
geotermalnych, nawet, gdy temperatura wody jest niŜsza od 60°C.
Tabela 4-1 Potencjalne zasoby energii geotermalnej w Polsce
Lp. Nazwa okręgu
1
2
3
4
5
6
7
8
9
grudziądzko-warszawski
szczecińsko-łódzki
przedsudeckopółnocnoświętokrzyski
pomorski
lubelski
przybałtycki
podlaski
przedkarpacki
karpacki
RAZEM
km2
70 000
67 000
Objętość wód
geotermalnych
km3
2 766
2 854
Zasoby energii
cieplnej
mln tpu*
9 835
18 812
39 000
155
995
12 000
12 000
15 000
7 000
16 000
13 000
251 000
21
30
38
17
362
100
6 343
162
193
241
113
1 555
714
32 620
Powierzchnia
Łączne zasoby cieplne wód geotermalnych na terenie Polski oszacowane zostały na około
32,6 mld tpu (ton paliwa umownego). Wody zawarte w poziomach wodonośnych występujących
na głębokościach 100 – 4000 m mogą być gospodarczo wykorzystywane, jako źródła ciepła
praktycznie na całym obszarze Polski. Pod względem technicznym stosowanie ich jest moŜliwe,
wymaga to natomiast zróŜnicowanych i wysokich nakładów finansowych.
Wody geotermalne wypełniają wielopiętrowe i róŜnowiekowe piaszczyste i węglanowe
zbiorniki skalne na NiŜu Polskim i w Karpatach, a skumulowana w nich energia jest energią
odnawialną i ekologiczną. Teren województwa dolnośląskiego naleŜy do sudecko świętokrzyskiego okręgu geotermalnego (rysunek 4-9). Jest to jeden ze słabiej zbadanych regionów
geotermalnych. ZłoŜa geotermalne występują tu praktycznie tylko w Sudetach. Obecnie
wykorzystywane w uzdrowiskach w celach leczniczych. Najbardziej znane i zbadane są trzy
lokalizacje złóŜ – Lądek Zdrój, Cieplice oraz Duszniki Zdrój.
Potencjalnie istnieje moŜliwość wykonania odwiertów o odpowiedniej głębokości dla pozyskania
wód termalnych na przykład do celów rekreacyjnych.
Najlepiej rozpoznanym obszarem pod względem potencjału energii geotermalnej w pobliŜu
Gminy Kudowa-Zdrój, jest otwór GT – 1 zlokalizowany na terenie gminy Duszniki Zdrój.
Strona
termalnych i koncepcji rozwoju systemu ciepłowniczego w oparciu o tego typu źródło ciepła.
138
Na terenie miasta Kudowa-Zdrój nigdy nie rozpatrywano moŜliwości poszukiwania wód
Orograficznie teren wierceń leŜy w dolinie Bystrzycy Dusznickiej, na rozległym prawym tarasie,
łączącym się ku północy z ObniŜeniem Dusznickim. Otwór połoŜony jest w obrębie obszaru
górniczego złoŜa wód leczniczych. Wody mają specyficzny, zgazowany charakter, są to szczawy
termalne. W wyniku odwiertu o głębokości 1695 m, uzdrowisko wzbogaciło się o nowe cenne
ujęcie wody o typie szczawy termalnej unikalnej w skali kraju pod względem temperatury
i korzystnego składu fizyczno – chemicznego.
Otwór ten jest obecnie najgłębszym ujęciem wody termalnej na obszarze Ziemi Kłodzkiej.
Ujął wodę termalną w następujących interwałach:
•
I – 193,5 – 534,0 m dostępny na powierzchni samowypływem z przestrzeni
międzyrurowej o wydajności 20 m3/h i temperaturze 25,7 oC,
•
III – 552,5 – 1695 m dostępny na powierzchni samowypływem o wydajności 30 m3/h
i temperaturze 34,7oC wody i 160 m3/h CO2.
Zatwierdzone zasoby mogą być wykorzystane dla celów leczniczych, rekreacyjno –
sportowych i energetycznych. Powiększenie zasobów wód o temperaturze powyŜej stwierdzonych
jest moŜliwe przy eksploatacji otworu średnicą rur 100 mm opuszczonej do strefy wodonośnej od
1518 do 1695 m. W dotychczasowych obserwacjach nie stwierdzono wpływu eksploatacji otworu
Duszniki GT -1 na złoŜe wód leczniczych z wyjątkiem najbliŜej połoŜonego otworu B-4, ale to
było uwzględnione w projekcie. Do uzyskania lepszego wyniku zasobowego w zakresie temperatur
wód o znaczeniu energetycznym (70 – 80oC) niezbędne byłoby wykonanie w obrębie struktury
hydrologicznej Dusznik 2 otworów wzdłuŜ rozciągłości struktury. Na podstawie badań
prowadzonych w Dusznikach-Zdroju nie moŜna jednoznacznie określić czy równieŜ w Gminie
Kudowa-Zdrój istnieje techniczny potencjał do wykorzystania energii wód termalnych.
NaleŜy równieŜ wiedzieć, Ŝe instalacje geotermalne charakteryzują się znacznymi nakładami
inwestycyjnymi, związanymi głównie z kosztami wierceń. Nie jest teŜ moŜliwe przygotowanie
uniwersalnego projektu instalacji geotermalnej, który mógłby być wykorzystany w wielu
miejscach. NaleŜy kaŜdorazowo uwzględniać specyficzne, lokalne warunki. Ostateczny koszt
instalacji jest uwarunkowany czynnikami miejscowymi, jednak szacuje się, Ŝe jeden odwiert na
Strona
139
głębokość 1 - 1,5 km to koszt około 7-10 mln zł.
Rysunek 4-10 Instalacje energetyki geotermalnej w Polsce na tle okręgów geotermalnych wg.
Sokołowskiego
Alternatywą dla duŜych systemów energetyki geotermalnej mogą być inne rozwiązania
wykorzystujące energię skumulowaną w gruncie, takie jak pompy ciepła czy układy wentylacji
mechanicznej współpracujące z gruntowymi wymiennikami ciepła.
Proponuje się zatem wspieranie przez Gminę podmiotów i właścicieli budynków
instalujących tego typu rozwiązania w pozyskiwaniu środków finansowych na tego typu
przedsięwzięcia.
Zastosowanie pomp ciepła
ogrzewając powietrze nawiewane do pomieszczeń. Przekazywanie ciepła z zimnego otoczenia do
znacznie cieplejszych pomieszczeń jest moŜliwe dzięki zachodzącym w pompie ciepła procesom
termodynamicznym. Do napędu pompy potrzebna jest energia elektryczna. Jednak ilość pobieranej
przez nią energii jest około 3-krotnie mniejsza od ilości dostarczanego ciepła.
Strona
– i przekazuje je do instalacji c.o. i c.w.u, ogrzewając w niej wodę, albo do instalacji wentylacyjnej
140
Pompa ciepła jest urządzeniem, które odbiera ciepło z otoczenia – gruntu, wody lub powietrza
Pompy ciepła najczęściej odbierają ciepło z gruntu. Niezbędny jest do tego wymiennik ciepła
wykonany przewaŜnie z rur z tworzywa układanych pod powierzchnią gruntu. Przepływający nimi
czynnik ogrzewa się od gruntu, który na głębokości 2 m pod powierzchnią ma dodatnią
temperaturę. Za pośrednictwem czynnika obiegowego ciepło dostarczane jest do pompy ciepła.
Najczęściej spotykanymi wymiennikami są wymienniki gruntowe i w zaleŜności od sposobu
ułoŜenia (jedna lub dwie płaszczyzny, spirala) trzeba na nie przeznaczyć powierzchnię od
kilkudziesięciu do kilkuset metrów kwadratowych. Dwie spośród wielu wartości, które
charakteryzują pompy ciepła to: moc grzewcza oraz pobór mocy elektrycznej. Stosunek tych
wartości określany jest, jako współczynnik efektywności pompy ciepła (COP). Aby uzyskać dobry
efekt ekonomiczny i ekologiczny wartość COP nie powinna być mniejsza od 3. Poglądowy
schemat instalacji pompy ciepła w domu jednorodzinnym pokazano poniŜej.
1. Wymiennik gruntowy
− grunt
− woda gruntowa
3
− woda powierzchniowa
2
2. Pompa ciepła
3. Wewnętrzna instalacja grzewcza/chłodnicza
− przewody tradycyjne
1
Moc cieplna pompy jest podawana w ściśle określonym zakresie temperatur, który z kolei
zaleŜy od rodzaju dolnego i górnego źródła ciepła. Moc pompy ciepła dobiera się na podstawie
uprzednio oszacowanego zapotrzebowania cieplnego budynku.
Współczynnik efektywności w spręŜarkowych pompach ciepła jest tym wyŜszy, im mniejsza
jest róŜnica temperatur pomiędzy górnym a dolnym źródłem. Parametrami określającymi ilościowo
dolne źródło ciepła są: zawartość ciepła, temperatura źródła i jej zmiany w czasie; natomiast od
strony technicznej istotnymi są: moŜliwość ujęcia i pewność eksploatacji.
odbiorcy.
Parametry
techniczne
pomp
ciepła
ograniczają
do następujących celów:
•
ogrzewania podłogowego: 25 - 30°C
•
ogrzewania sufitowego: do 45°C
•
ogrzewania grzejnikowego o obniŜonych parametrach: np. 55/40°C
ich
przydatność
Strona
cieplnymi
141
Górne źródło ciepła stanowi instalacja grzewcza, jest ono, więc toŜsame z potrzebami
•
•
podgrzewania ciepłej wody uŜytkowej: 55 - 60°C
niskotemperaturowych procesów technologicznych: 25 - 60°C.
Ze względów ekonomicznych oraz strat wynikających z przesyłu ciepła, pompy ciepła winno
się montować w pobliŜu źródeł ciepła, zarówno dolnego jak i górnego. Przystępując do oceny
efektywności ekonomicznej zastosowania pomp ciepła warto pamiętać, Ŝe energia elektryczna
stosowana do napędu spręŜarki jest zdecydowanie najdroŜsza spośród dostępnych nośników, zatem
o opłacalności decydować będzie przede wszystkim średnia efektywność energetyczna w rocznym
okresie eksploatacji urządzenia, natomiast przy dobrze zaizolowanym budynku konkurencyjne pod
względem kosztów eksploatacji są tylko paliwa stałe, a z nimi wiąŜe się juŜ zdecydowanie większa
lokalna emisja oraz mniejsza wygoda obsługi. Nie bez znaczenia są równieŜ stosunkowo duŜe
koszty inwestycyjne, które dla domku jednorodzinnego wahają się w zaleŜności od rodzaju
technologii w granicach 30 do 70 tys. zł.
Podejmując decyzję o zastosowaniu pomp ciepła naleŜy bardzo starannie przeanalizować
celowość takiej inwestycji, a w szczególności porównać z innymi moŜliwymi do zastosowania
źródłami ciepła.
Zastosowanie gruntowego wymiennika ciepła
Gruntowy wymiennik ciepła (GWC) jest dobrym uzupełnieniem systemu wentylacyjnogrzewczego budynku, gdy współpracuje z układem wentylacji mechanicznej nawiewnowywiewnej. MoŜe on być wykonany, jako rurociąg zakopany w ziemi, którym przepływa
powietrze wentylacyjne lub jako wymiennik ze złoŜem Ŝwirowym.
W gruncie panuje prawie stała temperatura około 4°C - czyli temperatura panująca na
głębokości około 1,5m pod powierzchnią ziemi. Wprowadzone do wymiennika powietrze
zewnętrzne ogrzewa się wstępnie zimą. Latem gruntowy wymiennik ciepła spełnia rolę
klimatyzatora – obniŜa temperaturę powietrza wprowadzanego do budynku o kilka stopni.
Konstrukcja Ŝwirowego GWC zaprojektowana jest, jako naturalne złoŜe czystego płukanego
Ŝwiru umieszczonego w gruncie. Przepływające powietrze przez Ŝwir (w zaleŜności od pory roku)
jest latem ochładzane i osuszane, zimą podgrzewane i nawilŜane, a przez cały rok filtrowane
Strona
szybką regenerację temperatury złoŜa. Schemat budowy złoŜa pokazano na kolejnym rysunku.
142
z pyłków roślin i bakterii. Bezpośredni kontakt złoŜa z otaczającym gruntem rodzimym ułatwia
1. Czerpnia powietrza zewnętrznego
2. Kanał rozprowadzający powietrze w poziomie
3. ZłoŜe rozprowadzające powietrze do dna GWC
4. świrowe złoŜe akumulacyjne
5. ZłoŜe zbierające powietrze
6. Poziomy kanał zbierający-ujęcie powietrza do budynku
7. Humus-ziemia, trawa
8. Styropian
9. Grunt rodzimy
10. Instalacja zraszająca
źródło: www.taniaklima.pl
Rysunek 4-11 Schemat złoŜa gruntowego wymiennika ciepła
Na podstawie danych z wykonanych pomiarów na istniejącej instalacji tego typu w duŜym
budynku biurowym przy temperaturze zewnętrznej około -20°C wymienniki podgrzewały
powietrze do 0°C, w przypadku wyłączania ich na okres nocny. Przy pracy bez przerwy
temperatura powietrza za wymiennikami spadła do -5°C. Podczas lata przy temperaturze
zewnętrznej 24°C, za wymiennikami uzyskano temperaturę 14°C, co pozwala na poprawę
mikroklimatu w budynku.
Przykład analizy techniczno-ekonomicznej dla zastosowania pompy ciepła na potrzeby
ogrzewania pomieszczeń w domu jednorodzinnym.
ZałoŜenia do analizy:
Analizę techniczno-ekonomiczną dla zastosowania spręŜarkowej pompy ciepła, jako źródła
ciepła do celów grzewczych przeprowadzono porównując to rozwiązanie techniczne, jako
alternatywne dla źródła węglowego i źródła ciepła na gaz ziemny dla budynku z zaprojektowaną
instalacją c.o., wodną przystosowaną do parametrów niskotemperaturowych.
Obliczenia
przeprowadzono
dla
nowego
budynku
mieszkalnego
o
następującej
charakterystyce:
– 2009),
•
jednostkowe zuŜycie ciepła wynosi 0,51 GJ/m2 (wskaźnik wynikający z WT 2008),
•
zapotrzebowanie na energię cieplną do celów grzewczych wynosi 70 GJ/rok,
•
zapotrzebowanie na moc na potrzeby ogrzewania około 8,7 kW.
Dane techniczno-ekonomiczne dla źródeł ciepła:
143
budynek jednorodzinny o powierzchni uŜytkowej 137 m2 (średnia powierzchnia uŜytkowa
budynków jednorodzinnych oddawanych do uŜytkowania na terenie gminy w latach 2003
Strona
•
Ogrzewanie za pomocą pompy ciepła z wymiennikiem gruntowym poziomym:
•
energia elektryczna: 0,50 zł/kWh,
•
współczynnik efektywności systemu grzewczego: 3,0 ,
•
koszt instalacji źródła: 35 000 zł,
•
roczny koszt ogrzewania: 3033 zł/rok.
Ogrzewanie za pomocą kotła węglowego niskotemperaturowego z automatycznym
podajnikiem:
•
paliwo: węgiel ekogroszek – cena 770 zł/Mg (z VAT i transportem),
•
wartość opałowa paliwa 25 MJ/kg,
•
sprawność systemu grzewczego: 0,8,
•
•
roczny koszt ogrzewania: 2 203 zł/rok.
Ogrzewanie za pomocą kotła gazowego, niskotemperaturowego:
•
paliwo: gaz ziemny – cena 1,96 zł/m3 (z VAT),
•
wartość opałowa paliwa 35,6 MJ/m3,
•
sprawność systemu grzewczego: 0,88,
•
•
roczny koszt ogrzewania: 4 580 zł/rok.
Analizę przeprowadzono z wykorzystaniem programu RETScreen. Wyniki analizy pokazano
w Załączniku nr 1a i 1b do niniejszego opracowania.
4.3 Energia spadku wody
Charakter województwa dolnośląskiego i istniejące warunki sprzyjają budowie małych
elektrowni wodnych, co potwierdza fakt, Ŝe energetyka wodna jest na terenie województwa
dolnośląskiego reprezentowana przez około 96 elektrowni o łącznej mocy przekraczającej 65 MW.
energetyczny Odry od Kędzierzyna do ujścia Nysy ŁuŜyckiej wynosi około 130MW, zaś potencjał
rzek dorzecza Odry to około 743 MW. A zatem jest on wykorzystany tylko w ok. 21%.
Strona
elektrownie wodne w gospodarce i środowisku przyrodniczym” (J. Plutecki) potencjał
144
Mapę przedstawiającą lokalizację tych obiektów przedstawiono poniŜej. Wg opracowania „Małe
Rysunek 4-12 Elektrownie wodne na terenie województwa dolnośląskiego
źródło: „Potencjał Dolnego Śląska w zakresie rozwoju alternatywnych źródeł energii"
Kudowę-Zdrój przecinają potoki, które naleŜą do dorzecza Łaby, a więc zlewni Morza
Północnego. Centrum Kudowy i uzdrowisko leŜą nad Kudowskim Potokiem, który w Parku
Zdrojowym tworzy staw, Jakubowice nad jego prawym, bezimiennym dopływem, osiedla Słone
od pory roku. Cieki na terenie gminy Kudowa-Zdrój nadzorowane przez Regionalny Zarząd
Gospodarki Wodnej we Wrocławiu:
•
potok Brlenka – długość całkowita ok. 5,8 km,
•
potok Czermnica – długość całkowita ok. 10,5 km,
Strona
Brlenki, Czermna nad Czermnicą, PstrąŜna nad PstrąŜnicą. Poziom wód jest zmienny i uzaleŜniony
145
i Zakrze nad Bystrą, Brzozowice nad jej lewym dopływem, a osiedla północne nad dopływem
•
potok Trzemeszna – długość całkowita ok. 7,4 km,
•
potok Klikawa – długość całkowita ok. 15,2 km,
•
potok bez nazwy (PstrąŜna) – długość całkowita ok. 4,4 km.
Nadzorowane przez Dolnośląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Świdnicy:
•
potok Brzóska – długość całkowita ok. 5,5 km,
•
rów podstawowy – K55.
Wszystkie potoki na terenie gminy mają charakter górski:
•
źródła potoków połoŜone są na wysokościach pow. 500m npm,
•
potoki charakteryzują się spadkami > 0,3%,
•
powierzchnia zlewni potoków wynosi F< 180km2.
W chwili obecnej, na terenie Gminy Kudowa-Zdrój energia spadku wody nie jest
wykorzystywana i ze względu na górski charakter rzek nie ma praktycznie moŜliwości
wykorzystania energii spadku wody do produkcji energii elektrycznej.
Ponadto
rozwój
elektrowni
wodnych
jest
ograniczony
warunkami
prawnymi,
lokalizacyjnymi, wymogami terenowymi i geomorfologicznymi oraz potencjałem kapitałowym
inwestora. Najwięcej funduszy pochłania budowa obiektów hydrotechnicznych piętrzących wodę
(jaz, zapora). Charakterystyczne dla elektrowni wodnych są znikome koszty eksploatacji
(wynoszące średnio około 0,5÷1% łącznych nakładów inwestycyjnych rocznie) oraz wysoka
sprawność energetyczna (90÷95%).
4.4 Energia słoneczna
Energię słoneczną moŜna wykorzystać do produkcji energii elektrycznej i do produkcji
ciepłej wody, bezpośrednio poprzez zastosowanie specjalnych systemów do jej pozyskiwania
i akumulowania. Ze wszystkich źródeł energii, energia słoneczna jest najbezpieczniejsza.
W Polsce generalnie istnieją dobre warunki do wykorzystania energii promieniowania
słonecznego przy dostosowaniu typu systemów i właściwości urządzeń wykorzystujących
słonecznego, oparte na wykorzystaniu kolektorów słonecznych. Ze względu na wysoki udział
promieniowania rozproszonego w całkowitym promieniowaniu słonecznym, praktycznego
znaczenia w naszych warunkach nie mają słoneczne technologie wysokotemperaturowe oparte
Strona
szanse rozwoju w krótkim okresie mają technologie konwersji termicznej energii promieniowania
146
tę energię do charakteru, struktury i rozkładu w czasie promieniowania słonecznego. Największe
na koncentratorach promieniowania słonecznego. Roczna gęstość promieniowania słonecznego
w Polsce na płaszczyznę poziomą waha się w granicach 950 - 1250 kWh/m2, natomiast średnie
usłonecznienie wynosi 1600 godzin na rok. Warunki meteorologiczne charakteryzują się bardzo
nierównym rozkładem promieniowania słonecznego w cyklu rocznym. Około 80% całkowitej
rocznej sumy nasłonecznienia przypada na sześć miesięcy sezonu wiosenno-letniego, od początku
kwietnia do końca września, przy czym czas operacji słonecznej w lecie wydłuŜa się do 16
godz./dzień, natomiast w zimie skraca się do 8 godzin dziennie.
Ze względu na fizyko-chemiczną naturę procesów przemian energetycznych promieniowania
słonecznego na powierzchni Ziemi, wyróŜnić moŜna trzy podstawowe i pierwotne rodzaje
konwersję fotochemiczną energii promieniowania słonecznego prowadzącą dzięki
fotosyntezie do tworzenia energii wiązań chemicznych w roślinach w procesach
asymilacji,
•
konwersję fototermiczną prowadzącą do przetworzenia energii promieniowania
słonecznego na ciepło,
•
konwersję fotowoltaiczną prowadzącą do przetworzenia energii promieniowania
słonecznego w energię elektryczną.
Strona
•
147
konwersji:
•
Rysunek 4-13 Zasoby energii promieniowania słonecznego na terenie województwa dolnośląskiego
Strona
148
Na rysunku 4-14 przedstawiono dane dotyczące natęŜenia promieniowania słonecznego dla
rozpatrywanego obszaru. Roczna wartość tego natęŜenia wynosi tu około:
•
•
994 kWh/m2 rok – promieniowanie na powierzchnię płaską;
1077 kWh/m2 rok – promieniowanie na powierzchnię nachyloną pod kątem 45 stopni
zorientowaną w kierunku południowym.
RównieŜ w całym województwie roczne sumy promieniowania słonecznego kształtują się na
podobnym poziomie, dlatego zastosowanie mogą tu znaleźć układy solarne do przygotowywania
ciepłej wody uŜytkowej.
160
140
kWh/m2*m-c
120
100
80
60
40
20
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
natęŜenie promieniowania słonecznego na powierzchnię poziomą
natęŜnie promieniowania na powierzchnię nachyloną (45 st.) zorientowaną w kierunku S
Rysunek 4-14 Średnie miesięczne promieniowanie słoneczne na powierzchnię płaską i nachyloną pod
kątem 45 stopni w kierunku południowym
Kolektory, jako urządzenia o dość niskich parametrach pracy znakomicie nadają się do
ogrzewania wody w basenach kąpielowych. Często w takich przypadkach kolektory wspomagają
nie tylko ogrzewanie wody basenu, ale takŜe produkcję wody uŜytkowej, a czasami równieŜ wodę
w obiegu centralnego ogrzewania. Układy takie sprawdzają się w obiektach o duŜym
i równomiernym zapotrzebowaniu na c.w.u.
Natomiast, ze względu na duŜe koszty inwestycyjne (około 20 tys. zł/kW mocy
widzenia nie jest opłacalne, często nawet przy 70% dotacji. Z punktu widzenia bilansu
energetycznego Gminy zastosowanie małych, pilotaŜowych układów tego rodzaju nie ma
powaŜnego znaczenia, natomiast niewątpliwie moŜe stanowić element edukacyjny sprzyjający
rozwojowi energetyki odnawialnej. Niemniej jednak to właśnie w ogniwach fotowoltaicznych
Strona
elektrycznej w układach fotowoltaicznych, hybrydowych i podobnych z ekonomicznego punktu
149
zainstalowanej) stosowanie urządzeń wykorzystujących energię słoneczną do produkcji energii
upatruje się największy przyrost wykorzystania energii słonecznej i obserwuje ciągły rozwój
technologii.
Instalacje przygotowania ciepłej wody uŜytkowej
Instalacje, w których ruch ma charakter naturalny wywołany konwekcją swobodną
nazywamy termosyfonowymi (albo pasywnymi), gdy ruch wywołany jest pompą cyrkulacyjną,
aktywnymi. Systemy aktywne pośrednie posiadają wymiennik ciepła oddzielający obieg
kolektorowy (przepływa w nim czynnik odbierający ciepło w kolektorach słonecznych) od obiegu
wody uŜytkowej. Niezamarzającymi czynnikami roboczymi przepływającymi przez kolektor mogą
być roztwory glikolów etylenowych, węglowodorów, olejów silikonowych. Pośrednie systemy
znajdują, więc przede wszystkim zastosowanie w strefach klimatycznych, gdzie moŜe nastąpić
zamarzanie wody. W polskich warunkach klimatycznych ten rodzaj systemu jest szeroko
rozpowszechniony. Ułatwia on eksploatację instalacji, gdyŜ nie powoduje konieczności
spuszczania wody w okresie występowania ujemnych temperatur zewnętrznych, a równieŜ
umoŜliwia korzystanie z instalacji w okresie wczesno – wiosennym i późno – jesiennym, gdy
występują przymrozki, ale wartości gęstości strumienia energii promieniowania słonecznego mogą
być duŜe i zachęcać do korzystania z systemu. MoŜliwa jest oczywiście i praca instalacji
z niezamarzającym
czynnikiem
roboczym
równieŜ
zimą
przy
korzystnych
warunkach
nasłonecznienia.
W układach pośrednich stosuje się najczęściej tzw. wymiennikowe zasobniki ciepłej wody
uŜytkowej. Wymiennik ciepła moŜe mieć formę spiralnej węŜownicy umieszczonej wewnątrz
zasobnika ciepłej wody uŜytkowej lub nawiniętej na obwodzie zbiornika akumulującego.
Na poniŜszym rysunku zaprezentowano schemat funkcjonalny aktywnego, pośredniego
systemu, z wydzielonym wymiennikiem ciepła. Układy takie powinny być systemami
towarzyszącymi tradycyjnym instalacjom podgrzewania ciepłej wody uŜytkowej, gdyŜ same nie
mogą zagwarantować pełnego pokrycia całorocznego zapotrzebowania, w tym równieŜ latem ze
Strona
150
względu na moŜliwość sekwencyjnego występowania ciągu dni pochmurnych.
Rysunek 4-15 Schemat funkcjonalny instalacji z obiegiem wymuszonym (system aktywny pośredni)
Koszty inwestycyjne dla układu solarnego na potrzeby c.w.u., dla czteroosobowej rodziny
wynoszą w zaleŜności od typu kolektorów słonecznych, a takŜe producenta w granicach od 10 do
15 tysięcy złotych. Do produkcji ciepłej wody moŜna zastosować z duŜym powodzeniem kolektory
płaskie. Dla czteroosobowej rodziny wystarczy 4 do 6 m2 powierzchni kolektora. Wymagana
minimalna pojemność zbiornika ciepłej wody dla czteroosobowej rodziny powinna wynosić 200 l.
Zazwyczaj zasobniki ciepłej wody wyposaŜone są w dodatkową grzałkę elektryczną lub podwójną
węŜownicę umoŜliwiającą zimą ogrzewanie wody za pomocą kotła centralnego ogrzewania.
Opłacalność wykorzystania kolektorów słonecznych do produkcji ciepłej wody zaleŜy
od wielkości zapotrzebowania na ciepłą wodę oraz od sposobu jej przygotowywania w stanie
istniejącym, z którym porównujemy instalację z kolektorami. Chodzi głównie o cenę energii, którą
wykorzystujemy do podgrzewania wody. Przy duŜym zapotrzebowaniu na ciepłą wodę czas zwrotu
namiotowych, basenów i obiektów sportowych wykorzystywanych w lecie. MoŜe być ona równieŜ
z powodzeniem stosowana w zakładach przemysłowych zuŜywających duŜe ilości ciepłej wody
oraz w łaźniach.
Strona
Inwestycja jest szczególnie opłacalna dla hoteli, pensjonatów, ośrodków wypoczynkowych, pól
151
kosztów poniesionych na wykonanie instalacji kolektorów słonecznych jest bardzo krótki.
Korzystne efekty ekonomiczne uzyskuje się takŜe w przypadku kolektorów słonecznych
do podgrzewania powietrza np. do suszenia produktów rolnych.
Obecnie funkcjonuje uruchomiony w 2010 roku mechanizm Narodowego Funduszu Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej dotyczący finansowania instalacji kolektorów słonecznych
do przygotowania ciepłej wody uŜytkowej kierowany do osób fizycznych i wspólnot
mieszkaniowych poprzez banki komercyjne. Stwarza on moŜliwości pozyskania dotacji
na przedsięwzięcie związane z realizacją instalacji kolektorów słonecznych w wysokości do 45%
kapitału kredytu bankowego wykorzystanego na sfinansowanie kosztów kwalifikowanych
inwestycji. Pierwsze doświadczenia wskazują, Ŝe przy uwzględnieniu oferowanych przez banki
komercyjne warunków kredytowania, kosztów kredytu efektywna dotacja moŜe stanowić mniej
niŜ 30% kosztów inwestycyjnych.
Przykład analizy techniczno-ekonomicznej dla zastosowania układu solarnego podgrzewania
wody w domu jednorodzinnym.
ZałoŜenia do analizy:
Analizę techniczno-ekonomiczną dla zastosowania układu solarnego, jako dodatkowego
źródła do celów przygotowania ciepłej wody uŜytkowej współpracującego z instalacją c.w.u.
ze źródłem węglowym (kocioł dwufunkcyjny węglowy), źródłem na gaz ziemny (kocioł
dwufunkcyjny gazowy) i z instalacją c.w.u z akumulacyjnym podgrzewaczem wody zasilanym
energią elektryczną.
zapotrzebowanie ciepłej wody uŜytkowej dla 4-osobowej rodziny mieszkającej w domu
jednorodzinnym określono na poziomie 240 l/dobę,
•
woda jest podgrzewana o 45°C,
•
sprawność źródła węglowego (przygotowanie c.w.u): 77%,
•
sprawność źródła gazowego (przygotowanie c.w.u): 85%,
•
sprawność źródła na energię elektryczną: 96%.
Analizę przeprowadzono z wykorzystaniem programu RETScreen. Wg uzyskanych wyników
udział instalacji solarnej w pokryciu zapotrzebowania na energię do celów przygotowania c.w.u.
kształtuje się na poziomie 50% w skali roku – zestaw solarny: 3 kolektory płaskie zakryte
Strona
•
152
Obliczenia przy następujących załoŜeniach:
o powierzchni łącznej 6,3 m2 z zasobnikiem 380l. Szczegółowo wyniki analizy pokazano
w Załączniku nr 2a, 2b i 2c do niniejszego opracowania.
4.5 Energia z biomasy
Biomasa to substancje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, które ulegają biodegradacji,
pochodzące z produktów, odpadów i pozostałości z produkcji rolnej oraz leśnej oraz przemysłu
przetwarzającego ich produkty, a takŜe inne części odpadów, które ulegają biodegradacji. Biomasa
jest źródłem energii odnawialnej w największym stopniu wykorzystywanym w Polsce. Podobnie
Rysunek 4-16 Wykorzystanie biomasy na terenie województwa dolnośląskiego
Strona
153
sytuacja wygląda w województwie dolnośląskim (rysunek 4-16).
Na terenie Gminy Kudowa-Zdrój biomasa, głównie w postaci drewna opałowego i odpadów
drzewnych i nie stanowi podstawowego źródła ciepła. Paliwo to najczęściej spalane jest
w paleniskach przystosowanych do spalania paliw stałych, a więc tradycyjnych kotłach
komorowych i piecach kaflowych.
Na potrzeby niniejszego opracowania oszacowano, Ŝe udział biomasy w bilansie paliwowym
gminy moŜe kształtować się na poziomie około 8,2%, co wynosi około 3348 Mg. Z informacji
nadleśnictwa wynika, Ŝe szacunkowa roczna sprzedaŜ drewna opałowego przez nadleśnictwo
w roku 2009 wyniosła 950m3.
W Polsce z 1 ha uŜytków rolnych zbiera się rocznie ok. 10 ton biomasy, co stanowi
równowartość ok. 5 ton węgla kamiennego. Podczas jej spalania wydzielają się niewielkie ilości
związków siarki i azotu. Powstający gaz cieplarniany - dwutlenek węgla jest asymilowany przez
rośliny wzrastające na polach, czyli jego ilość w atmosferze nie zwiększa się. Zawartość popiołów
przy spalaniu wynosi ok. 1% spalanej masy, podczas gdy przy spalaniu gorszych gatunków węgla
sięga nawet 20%.
Energię z biomasy moŜna uzyskać poprzez:
•
spalanie biomasy roślinnej (np. drewno, odpady drzewne z tartaków, zakładów
meblarskich i innych, słoma, specjalne uprawy roślin energetycznych),
•
wytwarzanie oleju opałowego z roślin oleistych (np. rzepak) specjalnie uprawianych dla
celów energetycznych,
•
fermentację alkoholową np. trzciny cukrowej, ziemniaków lub dowolnego materiału
organicznego poddającego się takiej fermentacji, celem wytworzenia alkoholu etylowego
do paliw silnikowych,
•
beztlenową fermentację metanową odpadowej masy organicznej (np. odpady z produkcji
rolnej lub przemysłu spoŜywczego).
Obecnie w Polsce wykorzystywana w przemyśle energetycznym biomasa pochodzi z dwóch
gałęzi gospodarki: rolnictwa i leśnictwa. NajpowaŜniejszym źródłem biomasy są odpady drzewne
i słoma. Część odpadów drzewnych wykorzystuje się w miejscu ich powstawania (przemysł
słomy rzepakowa, bobikowa i słonecznikowa. Rocznie polskie rolnictwo produkuje ok. 25 mln ton
słomy.
Od kilku lat obserwuje się w Polsce zainteresowanie uprawą roślin energetycznych takich jak
np. wierzba energetyczna.
Strona
W przypadku słomy, szczególnie cenne energetycznie, a zupełnie nieprzydatne w rolnictwie, są
154
drzewny), głównie do produkcji ciepła lub pary uŜytkowanej w procesach technologicznych.
RóŜnorodność materiału wyjściowego i konieczność dostosowania technologii oraz mocy
powoduje, iŜ biopaliwa wykorzystywane są w roŜnej postaci. Drewno w postaci kawałkowej,
rozdrobnionej (zrębków, ścinków, wiórów, trocin, pyłu drzewnego) oraz skompaktowanej
(brykietów, peletów). Słoma i pozostałe biopaliwa z roślin niezdrewniałych są wykorzystywane
w postaci sprasowanych kostek i balotów, sieczki jak teŜ brykietów i peletów.
Obecnie potencjał biomasy stałej związany jest z wykorzystaniem nadwyŜek słomy oraz
odpadów drzewnych, dlatego teŜ wykorzystanie ich skoncentrowane jest na obszarach intensywnej
produkcji rolnej i drzewnej. Jednak rozwój energetycznego wykorzystania biomasy powoduje
wyczerpanie się potencjału biomasy odpadowej, a wówczas przewiduje się intensywny rozwój
upraw szybko rosnących roślin na cele energetyczne. Aktualnie zakładane są plantacje roślin
energetycznych (szybkorosnące uprawy drzew i traw).
Potencjał energetyczny biomasy moŜna podzielić na dwie grupy:
•
plantacje roślin uprawnych z przeznaczeniem na cele energetyczne (np. kukurydza,
rzepak, ziemniaki, wierzba krzewiasta, topinambur),
•
organiczne pozostałości i odpady, a w tym pozostałości roślin uprawnych.
Potencjał teoretyczny jest to inaczej potencjał surowcowy, dotyczy oszacowania ilości
biomasy, którą teoretycznie moŜna by na danym terenie wykorzystać energetycznie. Przy
obliczaniu potencjału teoretycznego biomasy naleŜy kierować się równieŜ doświadczeniem
eksperckim, które umoŜliwi oszacowanie tej wielkości z mniejszym błędem.
Do oszacowania potencjału biomasy na obszarze Gminy Kudowa-Zdrój przyjęto,
Ŝe pochodzić ona będzie z produkcji roślinnej; w tym słomy, upraw energetycznych, sadów,
przecinki corocznej drzew przydroŜnych, a takŜe produkcji leśnej, łąk nie uŜytkowanych, jako
pastwisk i innych źródeł. Potencjał biomasy rolniczej moŜliwej do wykorzystania na cele
energetyczne w postaci stałej zaleŜne są od areału i plonowania zbóŜ. Z roślin moŜliwych do
wykorzystania i przetworzenia na paliwa płynne na etanol i biodiesel uprawiane są odpowiednio
ziemniaki i rzepak.
•
zasobność drzewa na pniu Nadleśnictwa Zdrój wynosi średnio 357 m3/ha,
•
wskaźniki przeliczeniowe do oszacowania potencjału słomy zaleŜne są od rodzaju zboŜa,
plonowania i sposobu zbioru. Dlatego teŜ przyjęto potencjał na podstawie danych GUS
z 2002r. Zastosowano średni wskaźnik wynoszący 1 t/ha gruntów ornych pod zasiewami,
Strona
załoŜenia:
155
Do obliczenia potencjału surowcowego lub inaczej teoretycznego przyjęto podane niŜej
•
potencjał teoretyczny dla siana obliczono przez pomnoŜenie powierzchni łąk i średniego
plonu wynoszącego 5 t/ha,
•
dla sadów przyjmuje się, Ŝe zakres moŜliwego do pozyskania drewna z rocznych cięć
wynosi średnio 2,5 t/ha, przy moŜliwości uzyskania drewna w granicach 2,0-3,0 t/ha,
•
potencjał teoretyczny równy technicznemu w zakresie przecinania drzew przydroŜnych
przyjęto na poziomie 1,5 t/km drogi na rok,
•
potencjał teoretyczny wynikający z uprawy roślin energetycznych na wszystkich
obszarach ugorów i odłogów.
Potencjał techniczny stanowi tę ilość potencjału surowcowego, która moŜe być przeznaczona
na cele energetyczne po uwzględnieniu technicznych moŜliwości jego pozyskania, a takŜe
uwzględniając inne aktualne uwarunkowania dla jego wykorzystania. Przy obliczeniu potencjału
technicznego uwzględniono następujące załoŜenia:
•
z jednego drzewa w wieku rębnym uzyskać moŜna 54 kg drobnicy gałęziowej, 59 kg
chrustu oraz 166 kg drewna pniakowego z korzeniami. Przyjmując średnio liczbę 400
drzew na 1 hektarze, daje to 111 t/ha drewna. Przyjęto, Ŝe z 1ha moŜna pozyskać 50t
drewna, ilość tę przyjmuje się dla 3% powierzchni lasów rosnących na obszarze Gminy.
•
ponadto, w lasach stosowane są cięcia przedrębne i pielęgnacyjne. Przyjęto, Ŝe z cięć
przedrębnych i pielęgnacyjnych uzyskuje się 12t/ha drewna i wielkość ta dotyczy 5%
powierzchni lasów.
•
opierając się na danych literaturowych przyjęto 30% potencjału słomy zebranej, jako
moŜliwej do przeznaczenia na cele energetyczne, stanowi to bezpieczny próg.
•
z uwagi na wykorzystywanie siana w produkcji zwierzęcej załoŜono, Ŝe jedynie 5% siana
z łąk moŜe być wykorzystane do celów energetycznych.
•
całość teoretycznego potencjału pozyskiwania drewna z pielęgnacji sadów oraz
przycinania drzew przydroŜnych jest równa potencjałowi technicznemu.
Ponadto przyjęto na podstawie analiz własnych, Ŝe 1 MW mocy odpowiada produkcji ciepła
wynoszącej 7 000 GJ. Zakładając procesy bezpośredniego spalania, sprawność urządzeń kotłowych
przyjęto na poziomie 80%.
zasilane mogą być przede wszystkim obiekty mieszkalne, rzadziej uŜyteczności publicznej lub
produkcyjne.
W przypadku występowania w gospodarstwach rolnych niewykorzystanego potencjału słomy
proponuje się jej uŜytkowanie lokalnie do celów grzewczych poprzez spalanie w kotłach na słomę.
Strona
potencjału tego paliwa. Biomasę moŜna uŜytkować w małych i średnich kotłowniach, z których
156
W zakresie drewna opałowego i zrębków drzewnych proponuje się pełne wykorzystanie
Uprawy energetyczne
W Polsce moŜna uprawiać następujące gatunki roślin energetycznych:
•
wierzba z rodzaju Salix viminalis,
•
ślazowiec pensylwański,
•
róŜa wielokwiatowa,
•
słonecznik bulwiasty (topinambur),
•
topole,
•
robinia akacjowa,
•
trawy energetyczne z rodzaju Miscanthus.
Spośród wymienionych gatunków tylko: wierzba, ślazowiec pensylwański i w niewielkim
stopniu słonecznik bulwiasty są szerzej uprawiane na gruntach rolnych. Obecnie, najpopularniejszą
rośliną uprawianą w Polsce do celów energetycznych jest wierzba krzewiasta w róŜnych
odmianach. Dlatego teŜ w dalszych rozwaŜaniach przyjęto określenie moŜliwości i ograniczenia
produkcji biomasy na uŜytkach rolnych właśnie w odniesieniu do wierzby.
Wierzbę z rodzaju Salix viminalis moŜna uprawiać na wielu rodzajach gleb, od bielicowych
gleb piaszczystych do gleb organicznych. WaŜnym przy tym jest, aby plantacje wierzby zakładane
były na uŜytkach rolnych dobrze uwodnionych. Optymalny poziom wód gruntowych
przeznaczonych pod uprawę wierzby energetycznej to:
•
•
100-130 cm dla gleb piaszczystych,
160-190 cm dla gleb gliniastych.
MoŜliwości produkcyjne z 1 ha uprawianej wierzby krzewiastej zaleŜą głównie od:
•
stanowiska uprawowego (rodzaj gleby, poziom wód gruntowych, przygotowanie
agrotechniczne, pH gleb, itp.)
•
rodzaju i odmiany sadzonek w konkretnych warunkach uprawy,
•
sposobu i ilości rozmieszczania karp na powierzchni uprawy.
Według danych literaturowych z 1 hektara moŜna otrzymać około 30 ton przyrostu suchej
masy rocznie. W opracowaniach pojawiają się równieŜ mniej optymistyczne dane, które mówią
Dla określonej wartości opałowej przyjętej na poziomie 18 GJ/t suchej masy (wartość
opałowa drastycznie się zmienia w zaleŜności od zawartości wilgoci w biomasie, od 6,5 GJ/t przy
wilgotności 60% do ok. 18 GJ/t przy wilgotności 10% masy całkowitej). Przy takich załoŜeniach
Strona
lecz moŜna liczyć, Ŝe bezpieczna wielkość rocznego zbioru suchej masy wierzby z 1 ha to 20 ton.
157
o 15 tonach suchej masy. Oczywiście dane te podawane są przy róŜnych określonych warunkach,
moŜna przyjąć, Ŝe z 1 ha upraw wierzby krzewiastej moŜna uzyskać ok. 360 GJ energii paliwa na
rok.
Tabela 4-2. Potencjał teoretyczny i techniczny energii zawartej w biomasie na terenie Gminy KudowaZdrój
Potencjał teoretyczny
Ilość
Ilość energii
masowa
[GJ/rok]
[Mg/rok]
Rodzaj paliwa
Drewno z gospodarki leśnej
297 952
Potencjał techniczny
Moc
[MW]
3 724 403 399,04
Ilość
masowa
[Mg/rok]
Ilość
energii
[GJ/rok]
Moc
[MW]
3 371
35 053
3,76
Drewno z sadów
13
163
0,02
13
130
0,01
Drewno z przycinki przydroŜnej
85
1 110
0,12
85
888
0,10
Słoma
174
1 997
0,21
52
599
0,06
Siano
1 515
17 423
1,87
76
871
0,09
Uprawy energetyczne
4 147
74 639
8,00
1 244
22 392
2,40
303 885
3 819 733
409,3
4 840
59 933
6,4
SUMA
Poza warunkami naturalnymi istnieje jednak wiele innych ograniczeń wpływających na
rozwój tej dziedziny rolnictwa, jak np. odpowiednie uregulowania prawne, słabo rozwinięty rynek
biomasy, słaby stan techniczny związany z uprawą, zbiorem i przetwarzaniem biomasy, brak
odpowiedniej wiedzy wśród rolników przyzwyczajonych do tradycyjnych kierunków produkcji
rolniczej oraz przede wszystkim brak dostatecznej ilości kapitału inwestycyjnego oraz
wystarczającego wsparcia ze strony Rządu.
Koszt załoŜenia jednego hektara uprawy to wydatek rzędu 7-8 tysięcy złotych. ChociaŜ
wydaje się, Ŝe nie jest to duŜo w perspektywie 25-30 lat eksploatacji plantacji to jednak dla
pojedynczego rolnika moŜe on być za wysoki, zwłaszcza, Ŝe pierwsze pełne zbiory osiąga się po
3 latach. Innym istotnym problemem jest niepewność rynku zbytu, co z kolei ogranicza moŜliwości
ubiegania się o dotacje na uprawę roślin energetycznych (wymaganym jest przedstawienie
We wszelkich odpadach organicznych lub odchodach zawierających węglowodany,
a w szczególności celulozę i cukry, w określonych warunkach zachodzą procesy biochemiczne
Strona
4.6 Energia z biogazu
158
podpisanych umów na odbiór biomasy wraz z przybliŜonym harmonogramem ilościowym).
nazywane fermentacją. Fermentację wywołują naleŜące do róŜnych gatunków bakterie, których
działanie i znaczenie w tym procesie jest bardzo zróŜnicowane, a nawet przeciwstawne.
Teoretycznie w wyniku fermentacji 162g celulozy otrzymuje się 135 dm3 gazu zawierającego
50% palnego metanu.
Proces, w skutek którego wytwarzany jest biogaz, polega na fermentacji beztlenowej
wywoływanej dzięki obecności tzw. bakterii metanogennych, które w sprzyjających warunkach:
temperatura rzędu 30 – 35°C (fermentacja mezofilna) lub 52 – 55°C (fermentacja termofilna),
odczyn obojętny lub lekko zasadowy (pH 7 – 7,5), czas retencji (przetrzymania substratu)
wynoszący 12-36 dni dla fermentacji mezofilnej oraz 12-14 dni dla fermentacji termofilnej, brak
obecności tlenu i światła zamieniają związki pochodzenia organicznego w biogaz oraz substancje
nieorganiczne.
Głównymi składnikami tak powstającego biogazu są metan, którego zawartość w zaleŜności
od technologii jego wytwarzania oraz rodzaju fermentowanych substancji moŜe zmieniać się
w szerokim zakresie od 40 do 85% (przewaŜnie 55 – 65%), pozostałą część stanowi dwutlenek
węgla oraz inne składniki w ilościach śladowych. Dzięki tak wysokiej zawartości metanu
w biogazie, jest on cennym paliwem z energetycznego punktu widzenia, które pozwala zaspokoić
lokalne potrzeby związane m.in. z jego wytwarzaniem. Wartość opałowa biogazu najczęściej waha
się w przedziale 19,8 – 23,4 MJ/m3, a przy separacji dwutlenku węgla z biogazu jego wartość
opałowa moŜe wzrosnąć nawet do wartości porównywalnej z sieciowym gazem ziemnym. NaleŜy
tu zaznaczyć, Ŝe produkcja biogazu jest często efektem ubocznym wynikającym z konieczności
utylizacji odpadów w sposób moŜliwie nieszkodliwy dla środowiska. Jedynie w przypadku
wysypisk odpadów fermentacja beztlenowa jest procesem samoistnym i niekontrolowanym.
Oczyszczalnia ścieków
W Kudowie z sieci kanalizacyjnej korzysta 79% ludności, długość sieci kanalizacyjnej
wynosi 29,9 km (dane GUS). Zgodnie z danymi GUS ilość odprowadzanych z terenu gminy
odpowiednich warunków technologicznych. Na terenach nieskanalizowanych w większości ścieki
odprowadzane są do zbiorników bezodpływowych, skąd wozem asenizacyjnym dowoŜone są na
oczyszczalnie ścieków. Na terenie miasta Kudowa działa ponadto kilka oczyszczalni
Strona
teoretyczny moŜliwej do pozyskania ilości biogazu i energii w przypadku pojawienia się
159
ścieków w roku 2009 wyniosła ok. 530 tys. m3/rok i dla tej wielkości wyznaczono potencjał
przydomowych. Z uwagi na zróŜnicowane ukształtowanie terenu i duŜe spadki, naleŜy
przypuszczać, Ŝe będzie to główny sposób rozwiazywania gospodarki ściekowej.
Oczyszczalnia ścieków w Kudowie Zdroju, ul. Nad Potokiem 58 wybudowana została
w 1975 roku, natomiast w 1999 roku została poddana gruntownej modernizacji co znacząco
zwiększyło efektywność pracy systemu kanalizacji sanitarnej miasta. Wydajność rzeczywista
oczyszczalni wynosi 10 000 m3/d, wydajność maksymalna urządzeń 12 000 m3/d. Obecnie
oczyszczalnia posiada znaczną rezerwę przepustowości poniewaŜ średnio na dobę oczyszczane jest
około 5 000 m3/d. Wartość ta ulega znacznym wahaniom w zaleŜności od warunków pogodowych:
pogoda sucha – 3 500 m3/d, pogoda deszczowa – do 10 000 m3/d. Oczyszczone ścieki
odprowadzane są do potoku Klikawa.
Omawiana oczyszczalnia jest oczyszczalnią mechaniczno – biologiczną z usuwaniem fosforu
i azotu. Ścieki dopływają do oczyszczalni kolektorem Ø 600 mm. Z bloku biologicznego ścieki
przepływają do osadnika wtórnego radialnego skąd po sklarowaniu odpływają do rzeki poprzez
komorę pomiarową.
Osady ściekowe wytwarzane w ilości 134 t/rok poddawane są fermentacji metanowej
w otwartych komorach fermentacyjnych i odwadniane na prasie sitowo – taśmowej. Odwodniony
do 15% sm. i zmieszany z ziemią osad kierowany jest do rekultywacji składowiska odpadów
obojętnych w Kudowie – Brzozowiu. Parametry osadu pozwalają równieŜ na wykorzystanie go
jako nawozu do uprawy roślin nieprzeznaczonych do spoŜycia i produkcji pasz.
Składowisko odpadów
Miejscem wywozu odpadów jest składowisko w Brzozowiu o powierzchni 2,2 ha.
Składowisko to wypełnione jest na dzień dzisiejszy w 95%. Przy czym składuje się tu odpady inne
niŜ niebezpieczne i obojętne. Zostało ono uruchomione w 1964 roku. Posiada formę przyskarpową
w oparciu o zbocze naturalne z gliniastym podłoŜem. Na wysypisko rocznie trafia średnio
24.000 m3 odpadów. Są to wyłącznie odpady komunalne.
odpadami dla międzygminnego związki celowego w Powiecie Kłodzkim obliczona szacunkowa
ilość powstających w ciągu roku odpadków organicznych, z których moŜliwe jest pozyskiwanie
biogazu, kształtuje się na poziomie ok. 1025 Mg i dla takiej wielkości wyznaczono potencjał
teoretyczny moŜliwej do pozyskania ilości biogazu i energii.
Strona
Obiekt ten nie jest wyposaŜony w instalację do ujmowania biogazu. Wg Planu gospodarki
160
Zarządcą wysypiska są Miejskie Zakłady UŜyteczności Publicznej w Kudowie-Zdroju.
Tabela 4-3 Potencjał teoretyczny dla pozyskania biogazu ze ścieków oraz z odpadów organicznych
Potencjał teoretyczny
Ogółem
Układ kogeneracyjny
Rodzaj biogazu
Ilość gazu
[m3/rok]
Ilość energii
[GJ/rok]
Moc
[kW]
Ilość energii
elektr.
[MWh/rok]
Ilość ciepła
[GJ/rok]
Oczyszczalnia ścieków
106 000
2 290
65
223
1 259
Składowisko odpadów
251 211
4 522
129
440
2 487
4.7 Niekonwencjonalne źródła energii
Ciepło odpadowe z instalacji przemysłowych
Na podstawie przeprowadzonej inwentaryzacji nie stwierdza się występowania na terenie
Gminy Kudowa - Zdrój moŜliwego do zagospodarowania ciepła odpadowego.
Wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu
Na podstawie przeprowadzonej inwentaryzacji nie stwierdza się występowania na terenie
Strona
161
Gminy Kudowa-Zdrój instalacji kogeneracyjnych.
5
Przedsięwzięcia racjonalizujące uŜytkowanie paliw
i energii
5.1 Lokalny Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej dla
gminy
„Lokalny plan działań dotyczący efektywności energetycznej dla Gminy Kudowa-Zdrój
(LEEAP)”
ma
podstawy
formalno-prawne
w
następujących
dokumentach
prawnych
i planistycznych:
1.
Ustawa Prawo Energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 z późniejszymi zmianami.
2.
Polityka energetyczna Polski do 2030 roku. Załącznik 3 – Program Działań Wykonawczych
na lata 2009 – 2012, Priorytet I. Poprawa Efektywności Energetycznej, Działanie 1.6.
Zobowiązanie sektora publicznego do pełnienia wzorcowej roli w oszczędnym
gospodarowaniu energią, punkt 4. Rozszerzenie zakresu załoŜeń i planów zaopatrzenia
w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe o planowanie i organizację działań mających
na celu racjonalizację zuŜycia energii i promowanie rozwiązań zmniejszających zuŜycie
energii na obszarze gminy – 2010 roku.
dyrektywa 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i rady z dnia 5 kwietnia 2006 roku
w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych.
Projekt ustawy o efektywności energetycznej (w przygotowaniu).
Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej (EEAP), 2007 rok.
3.
4.
5.
Dla opracowania programu wykorzystano następujące informacje i dane wejściowe:
•
dane z ankietyzacji obiektów uŜyteczności publicznej na temat zuŜycia i kosztów energii,
z lat 2007 – 2009.
odtworzeniowe i modernizacyjne, mające na celu doprowadzenie do poprawnego stanu
technicznego budowli i systemów energetycznych (remont elewacji, dachów, wymiana
okien, wymiana kotłów, itp.) oraz spełnienia standardów ekologicznych i usług
energetycznych (komfort cieplny, oświetlenia, likwidacja „niskiej emisji” zanieczyszczeń
ze źródeł ciepła itp.),
Strona
•
162
WyróŜniono tu następujące przedsięwzięcia:
•
efektywnościowe, poprawiające sprawność wykorzystania paliw i energii oraz wody
w usługach energetycznych (efektywne systemy grzewcze i ich regulacja,
energooszczędne oświetlenie, wodooszczędne urządzenia sanitarne itp.).
W sposobie budowy programu opierano się równieŜ na podejściu prezentowanym
w Krajowym Planie Działań dotyczącym efektywności energetycznej z 2007 roku.
Ze względu na efektywność przedsięwzięć i potrzeby remontowe i modernizacyjne obiektów
oświatowych zaklasyfikowano obiekty w czterech grupach, o następujących cechach:
A.
Zły stan techniczny wymagający znacznych nakładów na modernizację, remonty
i na termomodernizację.
Dobry stan techniczny. Niska jakość usług energetycznych (np. niedogrzane
B.
pomieszczenia, przeciągi itp.). Niska efektywność energetyczna (duŜe jednostkowe
zuŜycie energii). DuŜe bezpośrednie lub pośrednie obciąŜenie środowiska
(bezpośrednie – emisja zanieczyszczeń z własnych źródeł, pośrednie – związane z
duŜym zuŜyciem energii).
Dobry stan techniczny. Dobra jakość usług energetycznych. Niska efektywność
C.
energetyczna i duŜe obciąŜenie środowiska.
D.
Dobry stan techniczny, dobra jakość usług. Przeciętna/dobra efektywność
energetyczna, małe obciąŜenie środowiska.
Kompleksowość działań programowych obejmuje:
(1)
działania organizacyjne;
(2)
działania informacyjne;
(3)
działania edukacyjne;
(4)
działania inwestycyjne, w tym przygotowania do inwestycji.
W sposobie budowy programu opierano się równieŜ na podejściu prezentowanym
lokalnego celu indykatywnego w zakresie
oszczędności energii
Wyznaczenie lokalnego celu indykatywnego w zakresie oszczędności energii dla terenu
Gminy Kudowa-Zdrój wykonano poprzez przełoŜenie krajowego celu indykatywnego na
Strona
5.1.1 Wyznaczenie
163
w Krajowym Planie Działań dotyczącym efektywności energetycznej z 2007 roku.
gospodarkę energetyczną gminy w oparciu o dane zebrane od przedsiębiorstw energetycznych,
działających na terenie miasta, informacje otrzymane od Urzędu Miasta, analizy własne.
Z racji braku danych energetycznych z roku 2007, jako rok odniesienia przyjęto rok 2009
a cel indykatywny określono, jako 9% oszczędności energii finalnej do roku 2018 a nie do roku
2016, jak przyjęto w dyrektywie 2006/32/WE. Wartość całkowitego zuŜycia energii finalnej w roku
2009 jest wartością obejmującą wszystkie sektory odbiorców energii i nie obejmuje wyłączeń
instalacji wymienionych w Zał.1 do dyrektywy 2003/87/WE. Cel w zakresie oszczędności energii
określono w sposób przedstawiony w Krajowym Planie Działań.
Sektor uŜyteczności publicznej dotyczy wszystkich obiektów uŜyteczności publicznej
w gminie będących bezpośrednio administrowanych przez gminę. Informację dla tej grupy
odbiorców uzyskano dzięki współpracy z Urzędem Miasta w Kudowie-Zdroju.
Tabela 5-1 PrzełoŜenie krajowego celu na gospodarkę energetyczną gminy
Całkowite zuŜycie energii finalnej w roku 2009 [GWh],
w tym:
sektor gospodarstw domowych [GWh]
sektor uŜyteczności publicznej [GWh]
sektor handlu, usług i produkcji [GWh]
oświetlenie uliczne [GWh]
Cel dyrektywy 2006/32/WE (9% w 9 roku) przyjęty na 2018
rok [GWh]
146,86
92,12
4,14
49,70
0,90
13,22
5.1.2 Zakres analizowanych obiektów
Oceny stanu istniejącego budynków miejskich dokonano na podstawie informacji zebranych
z 13 obiektów uŜyteczności publicznej. W chwili obecnej w gminie nie jest prowadzony ciągły
Strona
164
monitoring faktur za energię, paliwa oraz wodę. W skład analizowanych budynków wchodzą:
Tabela 5-2 Lista obiektów wybranych do poszczególnych analiz
Pow.
Przeznaczenie
Identyfikator
ogrzewana
obiektu
SP3
ZSS
ZSPJPII
SP2
WS
OPS
991
758
3 379
1 049
1380
432
ZSOiZ
Nazwa
szkoła
szkoła
szkoła
szkoła
Szkoła Podstawowa nr 2
basen
Basen Wodny Świat
administracyjny Ośrodek Pomocy Społecznej
832 szkoła
Zawodowych ul. Główna
Zawodowych ul. Zdrojowa
Zawodowych ul. Fabryczna
Porównanie
wskaźników
jednostkowych
tak
tak
tak
tak
tak
tak
tak
ZSOiZ_2
1 675 szkoła
ZSOiZ_3
677 szkoła
ZPZ
650 przedszkole
tak
MBP
317 biblioteka
tak
DPT
245 dom kultury
DPT Cyganeria
tak
UM
1 078 administracyjny Urząd Miasta
tak
tak
tak
5.1.3 Analiza sumarycznego zuŜycia energii i wody w grupie oraz
kosztów mediów
Łączne koszty wody, mediów energetycznych w całej populacji analizowanych obiektów
uŜyteczności publicznej Gminy Kudowa-Zdrój wyniosły w 2009 roku około 1 178,1 tys. zł.
NajwyŜszy koszt związany był ze zuŜyciem energii elektrycznej– 465,6 tyś zł/rok oraz gazu
ziemnego – 367,4 tyś. zł/rok. Strukturę kosztów dla całej populacji obiektów przedstawiono na
Strona
165
poniŜszym rysunku.
Struktura kosztów w grupie obiektów
0,8%
2,7%
10,9%
Woda
Gaz
39,5%
31,2%
Ciepło sieciowe
Energia elektryczna
Olej opałowy
Inne
15,0%
Rysunek 5-1 Struktura kosztów w grupie analizowanych obiektów
Tabela 5-3 Struktura kosztów w grupie
Struktura kosztów w grupie [zł/rok]
Woda
128 193,46
Gaz
367 352,89
Ciepło sieciowe
176 310,47
Energia elektryczna
465 619,38
Paliwa stałe
-
Olej opałowy
31 500,00
9 128,00
166
Inne
-
Strona
Gaz płynny
Rysunek 5-2 Koszty poszczególnych mediów energetycznych w analizowanej grupie obiektów
Łączne zuŜycie energii (gaz, ciepło, olej, energia elektryczna) w całej populacji obiektów
uŜyteczności publicznej miasta Kudowa-Zdrój wyniosło w roku 2009 roku 14 299 GJ/rok.
NajwyŜsze zuŜycie związane było ze zuŜyciem gazu ziemnego – 7 904 GJ/rok. Strukturę zuŜycia
energii i paliw dla całej populacji obiektów przedstawiono na poniŜszym rysunku.
Tabela 5-4 Struktura zuŜycia paliw i energii w analizowanej grupie obiektów
7 903,84
Ciepło sieciowe
2 307,80
Energia elektryczna
3 557,98
Paliwa stałe
-
Olej opałowy
529,20
Gaz płynny
-
Strona
Gaz
167
Struktura kosztów w grupie [GJ/rok]
,
Strona
168
Rysunek 5-3 Struktura zuŜycia paliw i energii w analizowanej grupie obiektów
Rysunek 5-4 ZuŜycie paliw i energii w grupie analizowanych obiektów
5.1.4 ZuŜycie i koszty energii elektrycznej
W niniejszej części opracowania przedstawiono wyniki analizy zuŜycia energii elektrycznej
w 13 obiektach w 2009 roku.
Na poniŜszych wykresach przedstawiono jednostkowe wartości kosztów i zuŜycia energii
elektrycznej oraz emisji ekwiwalentnej CO2 związanej z wykorzystaniem energii elektrycznej.
Strona
Liczba obiektów:
13
ZuŜycie energii elektrycznej, [kWh]
Min
4 421,00
Średnia
76 025,23
Max
830 758,00
Suma
988 328,00
Koszty energii, [PLN]
Min
3 751,67
Średnia
35 816,88
Max
365 009,00
Suma
465 619,38
Jednostkowa cena energii, [zł/kWh]
Min
0,44
Średnia
0,47
Max
0,85
169
Tabela 5-5 ZuŜycie i koszty energii elektrycznej w analizowanej grupie obiektów w roku 2009
300
Koszty jednostkowe [zł/m2/rok]
250
200
150
100
50
0
0
2 000
4 000
6 000
8 000
10 000
12 000
14 000
Powierzchnia ogrzewana (narastająco) [m2]
Wskaźniki poszczególnych obiektów
Wartość średnia
Rysunek 5-5 Jednostkowe koszty energii elektrycznej
600
500
400
300
200
170
100
0
0
2 000
4 000
6 000
8 000
10 000
12 000
Wartość średnia
14 000
Strona
Jednostkowe zuŜycie energii elektrycznej [kWh/m2/rok]
700
Rysunek 5-6 Jednostkowe zuŜycie energii elektrycznej
Jednostkowe emisja ekwiwalentna CO2
[kgCO2ekw/m2/rok]
700
600
500
400
300
200
100
0
0
2 000
4 000
6 000
8 000
10 000
12 000
14 000
Wartość średnia
Strona
171
Rysunek 5-7 Emisja jednostkowa ekwiwalentna CO2 związana z wykorzystaniem energii elektrycznej
300
250
200
150
100
50
ZSOiZ
ZSOiZ_2
ZSOiZ_3
ZSPJPII
SP3
UM
SP2
OPS
ZSS
ZPZ
DPT
MBP
WS
0
Obiekty
Wartość średnia
Obiekty
Rysunek 5-8 Porównanie kosztów jednostkowych energii elektrycznej w poszczególnych obiektach
uŜyteczności publicznej
600
500
400
300
200
ZSOiZ
ZSOiZ_3
SP3
ZSOiZ_2
ZSPJPII
UM
SP2
Obiekty Wartość średnia
Strona
Obiekty
ZSS
OPS
ZPZ
DPT
MBP
0
172
100
WS
Jednostkowe zuŜycie energii elektrycznej
[kWh/m2/rok]
700
Rysunek 5-9 Porównanie jednostkowego zuŜycia energii elektrycznej w poszczególnych obiektach
uŜyteczności publicznej
Jednostkowa emisja ekwiwalentna CO2
[kgCO2ekw/m2/rok]
700
600
500
400
300
200
100
Obiekty
ZSOiZ
ZSOiZ_3
SP3
ZSOiZ_2
ZSPJPII
UM
SP2
ZSS
OPS
ZPZ
DPT
MBP
WS
0
Obiekty
Wartość średnia
Rysunek 5-10 Porównanie jednostkowej emisji ekwiwalentnej CO2 związanej z wykorzystaniem energii
elektrycznej w poszczególnych obiektach uŜyteczności publicznej
Wartość wysokiego jednostkowego zuŜycia energii elektrycznej dla obiektu Wodny Świat,
a co za tym idzie koszt i emisja ekwiwalentna CO2, wynika z jego specyfiki eksploatacyjnej (czas
Strona
173
uŜytkowania, napędy elektrycznei, rozbudowane systemy oświetleniowe).
0,90
Cena jednostkowe [zł/kWh]
0,80
0,70
0,60
0,50
0,40
0,30
0,20
0,10
Obiekty
WS
ZSOiZ_2
ZSPJPII
UM
MBP
ZPZ
OPS
SP3
ZSOiZ_3
SP2
ZSS
DPT
ZSOiZ
0,00
Obiekty
Wartość średnia
Rysunek 5-11 Porównanie ceny energii elektrycznej dla poszczególnych obiektów
5.1.5 ZuŜycie i koszty gazu ziemnego
Na potrzeby opracowania przeanalizowano zuŜycie ziemnego uŜywanego w 9 obiektach
w 2009 roku.
Liczba obiektów:
9
ZuŜycie gazu ziemnego, [m3]
Min
3 964,00
Średnia
25 091,56
Max
105 373,00
225 824,00
Suma
Koszty gazu, [PLN]
Min
8 750,96
Średnia
Jednostkowa cena gazu, [zł/m3]
Min
0,84
Średnia
1,63
Max
2,21
Strona
153 239,00
367 352,89
Suma
174
40 816,99
Max
W tej grupie obiektów łączne zuŜycie gazu ziemnego wynosi 225,8 tys. m3/rok (2009). Średni
wskaźnik jednostkowy kształtuje się na poziomie 27,6 m3/m2. Sumaryczny koszt gazu ziemnego
wynosi 367 352,89 zł/rok. Rozkład jednostkowych kosztów rocznych oraz rozkład jednostkowego
zuŜycia rocznego w odniesieniu do powierzchni ogrzewanej oraz do poszczególnych obiektów
przedstawiają kolejne rysunki.
Dla obiektu WS (basen) wysokie zuŜycie wynika z jego specyfiki eksploatacyjnej
(zwiększone potrzeby grzewcze w zakresie ogrzewania pomieszczeń i przygotowania ciepłej wody
uŜytkowej).
120
100
80
60
40
20
0
0
1 000
2 000
3 000
4 000
5 000
6 000
7 000
8 000
9 000
Wartość średnia
Strona
175
Rysunek 5-12 Koszty jednostkowe gazu ziemnego
90
80
Jednostkowe zuŜycie gazu [m3/m2/rok]
70
60
50
40
30
20
10
0
0
1 000
2 000
3 000
4 000
5 000
6 000
7 000
8 000
9 000
Wartość średnia
Rysunek 5-13 Jednostkowe zuŜycie gazu ziemnego
160
140
Jednostkowe emisja ekwiwalentna
CO2[kgCO2ekw/m2/rok]
120
100
80
60
40
20
0
2 000
3 000
4 000
5 000
6 000
7 000
8 000
Wartość średnia
Rysunek 5-14 Jednostkowa emisja ekwiwalentna CO2 związana ze zuŜyciem gazu ziemnego
9 000
176
1 000
Strona
0
2,50
Cena jednostkowa [zł/m3]
2,00
1,50
1,00
0,50
Obiekty
UM
WS
ZPZ
ZSOiZ_2
ZSOiZ_3
OPS
SP2
SP3
DPT
0,00
Obiekty
Wartość średnia
Strona
177
Rysunek 5-15 Cena jednostkowa gazu ziemnego
120
100
80
60
40
20
Obiekty
UM
ZSOiZ_2
ZSOiZ_3
DPT
SP3
SP2
OPS
ZPZ
WS
0
Obiekty
Wartość średnia
Rysunek 5-16 Porównanie jednostkowych kosztów gazu ziemnego w poszczególnych obiektach
90
Jednostkowe zuŜycie gazu [m3/m2/rok]
80
70
60
50
40
30
20
10
Rysunek 5-17 Porównanie jednostkowego zuŜycia gazu ziemnego w poszczególnych obiektach
178
ZSOiZ_2
DPT
ZSOiZ_3
SP3
Obiekty
Wartość średnia
Strona
Obiekty
SP2
OPS
UM
ZPZ
WS
0
[kgCO2ekw/m2/rok]
160
140
120
100
80
60
40
20
Obiekty
ZSOiZ_2
DPT
ZSOiZ_3
SP3
SP2
OPS
UM
ZPZ
WS
0
Obiekty
Wartość średnia
Strona
179
Rysunek 5-18 Porównanie jednostkowej emisji ekwiwalentnej CO2 związanej ze spalaniem gazu ziemnego
dla poszczególnych obiektów
5.1.6 ZuŜycie i koszty wody
Na potrzeby opracowania przeanalizowano zuŜycie wody uŜywanej w 11 obiektach w 2009 r.
Liczba obiektów:
11
ZuŜycie wody, [m3]
Min
Średnia
Max
Suma
57,00
1 477,15
10 941,00
16 256,60
Koszty wody, [PLN]
Min
Średnia
Max
Suma
266,38
11 653,95
91 946,00
128 193,46
Jednostkowa cena wody, [zł/m3]
Min
Średnia
Max
2,30
7,89
8,43
W tej grupie obiektów łączne zuŜycie wody wynosi 16 256,6 m3/rok (2009). Średni wskaźnik
jednostkowy kształtuje się na poziomie 1,2 m3/m2 powierzchni uŜytkowej. Sumaryczny koszt wody
wynosi 128 193,46 zł/rok. Rozkład jednostkowych kosztów rocznych oraz rozkład jednostkowego
zuŜycia rocznego w odniesieniu do powierzchni ogrzewanej oraz do poszczególnych obiektów
Strona
180
przedstawiają kolejne rysunki.
70
60
50
40
30
20
10
0
0
2 000
4 000
6 000
8 000
10 000
12 000
14 000
Wartość średnia
Rysunek 5-19 Koszty jednostkowe wody
9
ZuŜycie jednostkowe [m3/m2/rok]
8
7
6
5
4
3
2
1
0
4 000
6 000
8 000
10 000
12 000
Rysunek 5-20 Jednostkowe zuŜycie wody
Wartość średnia
14 000
181
2 000
Strona
0
9
8
Cena wody [zł/m3]
7
6
5
4
3
2
1
0
0
2 000
4 000
6 000
8 000
10 000
Powierzchnia ogrzewana (narastająco)
12 000
14 000
[m2]
Cena średnia
Rysunek 5-21 Cena jednostkowa wody
70
60
50
40
30
20
10
Rysunek 5-22 Porównanie jednostkowych kosztów wody w poszczególnych obiektach
182
ZSOiZ
ZSOiZ_2
OPS
MBP
ZSOiZ_3
Obiekty
Wartość średnia
Strona
Obiekty
ZSPJPII
ZSS
SP3
SP2
ZPZ
WS
0
9
ZuŜycie jednostkowe wody [m3/m2/rok]
8
7
6
5
4
3
2
1
Obiekty
ZSOiZ
MBP
OPS
ZSPJPII
ZSOiZ_2
ZSS
SP3
ZSOiZ_3
SP2
ZPZ
WS
0
Obiekty
Wartość średnia
Rysunek 5-23 Porównanie jednostkowego zuŜycia wody w poszczególnych obiektach
5.1.7 ZuŜycie i koszty ciepła do ogrzewania budynków
Na potrzeby opracowania przeanalizowano zuŜycie energii na potrzeby ogrzewania w 13
obiektach w 2009 roku.
W tej grupie obiektów łączne zuŜycie ciepła na cele ogrzewania wynosi 10 310,9 GJ/rok
(2009). Średni wskaźnik jednostkowy kształtuje się na poziomie 0,77 GJ/m2. Sumaryczny koszt
ogrzewania wynosi 553 098,87 zł/rok. Rozkład jednostkowych kosztów rocznych oraz rozkład
jednostkowego zuŜycia rocznego w odniesieniu do powierzchni ogrzewanej oraz do
(zwiększone potrzeby grzewcze w zakresie ogrzewania pomieszczeń i przygotowania ciepłej wody
uŜytkowej). Wykazane w analizach porównawczych niskie jednostkowe wskaźniki zuŜycia ciepła
(poniŜej 0,35 GJ/m2) w budynkach nie poddanych termomodernizacji najczęściej wynikają
z niedotrzymywania komfortu cieplnego w ogrzewanych pomieszczeniach.
Strona
Dla obiektu WS (basen) wysokie zuŜycie wynika z jego specyfiki eksploatacyjnej
183
poszczególnych obiektów przedstawiają kolejne rysunki.
120
100
80
60
40
20
0
0
2 000
4 000
6 000
8 000
10 000
12 000
Powierzchnia ogrzewana (narastająco)
14 000
16 000
[m2]
Wartość średnia
Rysunek 5-24 Koszty jednostkowe ciepła
Jednostkowe zuŜycie ciepła [GJ/m2/rok]
3,00
2,50
2,00
1,50
1,00
0,50
2 000
4 000
6 000
8 000
10 000
12 000
Rysunek 5-25 Jednostkowe zuŜycie ciepła
Wartość średnia
14 000
16 000
Strona
0
184
0,00
Jednostkowe emisja ekwiwalentna CO2
[kgCO2ekw/m2/rok]
160
140
120
100
80
60
40
20
0
0
2 000
4 000
6 000
8 000
10 000
12 000
14 000
16 000
Wartość średnia
Rysunek 5-26 Jednostkowa emisja ekwiwalentna CO2 związana ze zuŜyciem ciepła
140
Cena jednostkowe [zł/GJ]
120
100
80
60
40
20
Rysunek 5-27 Cena jednostkowa ciepła
185
UM
MBP
WS
ZPZ
ZSOiZ_2
ZSOiZ_3
OPS
Obiekty
Wartość średnia
Strona
Obiekty
SP2
ZSS
SP3
DPT
ZSPJPII
ZSOiZ
0
120
100
80
60
40
20
UM
ZSOiZ_2
ZSOiZ_3
ZSOiZ
SP3
SP2
DPT
ZSS
OPS
MBP
ZPZ
WS
ZSPJPII
0
Obiekty
Wartość średnia
Obiekty
Rysunek 5-28 Porównanie jednostkowych kosztów ciepła w poszczególnych obiektach
Jednostkowe zuŜycie ciepła [GJ/m2/rok]
3,00
2,50
2,00
1,50
1,00
0,50
Rysunek 5-29 Porównanie jednostkowego zuŜycia energii w poszczególnych obiektach
186
ZSOiZ
ZSOiZ_2
ZSPJPII
ZSOiZ_3
SP3
DPT
SP2
Obiekty
Wartość średnia
Strona
Obiekty
ZSS
OPS
UM
ZPZ
MBP
WS
0,00
[kgCO2ekw/m2/rok]
160
140
120
100
80
60
40
20
Obiekty
ZSOiZ_2
ZSOiZ_3
ZSOiZ
SP3
DPT
SP2
OPS
UM
ZSS
ZPZ
ZSPJPII
MBP
WS
0
Obiekty
Wartość średnia
Rysunek 5-30 Porównanie jednostkowej emisji ekwiwalentnej CO2 związanej z wytwarzaniem ciepła dla
poszczególnych obiektów
5.1.8 Klasyfikacja obiektów
Priorytet działań w zakresie modernizacji obiektów, a takŜe zmniejszania kosztów energii na
ogrzewanie oraz obciąŜenia środowiska ustalono na podstawie klasyfikacji do grup G1 – G4.
Granicę podziału stanowi średni koszt mediów energetycznych wykorzystywanych do ogrzewania
(średnia arytmetyczna kosztów poszczególnych obiektów) oraz załoŜony poziom jednostkowego
zuŜycia energii w wysokości 0,4 GJ/m2/rok moŜliwego do osiągnięcia w wyniku modernizacji.
Ten poziom wskaźnika zuŜycia energii na potrzeby cieplne dla przeciętnego obiektu edukacyjnego
rysunku 5-19. Do grupy G1 o najwyŜszym priorytecie działań, według kryteriów najwyŜszego
kosztu rocznego za media energetyczne oraz jednostkowego zuŜycia wszystkich paliw i energii,
zaliczono obiekty, które są lub powinny zostać objęte postępowaniem przedinwestycyjnym:
przeglądy wstępne, audyty energetyczne, projekty techniczne i po potwierdzeniu efektywności
Strona
Generalna klasyfikacja obiektów do grup G1, G2, G3 oraz G4 została przedstawiona na
187
moŜna uzyskać w wyniku prowadzenia działań termomodernizacyjnych (rozdział 3.1.3).
ekonomicznej i wykonalności finansowej winny być zrealizowane programowe inwestycje. Grupa
G2, charakteryzująca się wysokim jednostkowym zuŜyciem paliw i energii oraz umiarkowanymi
kosztami rocznymi równieŜ wymaga działań diagnostycznych oraz inwestycyjnych. W grupach G3
i G4 uzasadnione są jedynie działania bezinwestycyjne, polegające np. na bieŜącym zarządzaniu
energią, rozwiązaniu problemu optymalnego doboru taryf, zmiany głównego nośnika zasilania
(optymalizacja kosztów jednostkowych mediów).
Tabela 5-6 ZuŜycie i koszty ciepła
Liczba obiektów:
13
ZuŜycie ciepła, [GJ]
Min
Średnia
Max
Suma
138,74
793,15
3 688,06
10 310,90
Koszty ogrzewania, [PLN]
Min
Średnia
Max
Suma
8 750,96
42 546,07
153 239,00
553 098,87
Jednostkowa cena energii/paliw, [zł/GJ]
188
24,08
53,64
117,46
Strona
Min
Średnia
Max
3,0
2,5
G2
G1
2,0
1,5
1,0
0,5
G3
G4
0,0
0
20 000
40 000
60 000
80 000
100 000
120 000
140 000
160 000
180 000
Koszt roczny [zł/rok]
Wskaźniki średnie
Poziom odniesienia
Rysunek 5-31 Klasyfikacja obiektów do poszczególnych grup priorytetowych
Do poszczególnych Grup zakwalifikowano następującą liczbę obiektów:
Symbol grupy
Liczba obiektów
Udział wg liczby
obiektów
Grupa G1
Grupa G2
Grupa G3
Grupa G4
2
9
0
2
15,4%
69,2%
0,0%
15,4%
Obiekty z grupy G2 stanowią pierwszą co do wielkości grupę obiektów w ogólnej liczbie
analizowanych obiektów. Są to jednostki o umiarkowanych kosztach rocznych oraz wysokich
Do grupy G1 zakwalifikowano 2 obiekty. Są to jednostki o duŜych kosztach rocznych oraz
duŜym wskaźniku jednostkowego zuŜycia energii na potrzeby cieplne i to w tej grupie działania
modernizacyjne mogą przynieść największe efekty energetyczne finansowe i ekologiczne.
Strona
modernizacyjne mogą przynieść największe efekty energetyczne finansowe i ekologiczne.
189
wskaźnikach jednostkowych zuŜycia energii na potrzeby grzewcze i to w tych grupach działania
Zestawienie wszystkich analizowanych obiektów wraz z klasyfikacją do poszczególnych grup
znajduje się w kolejnej tabeli.
Tabela 5-7 Klasyfikacja obiektów do poszczególnych gryp priorytetowych
Identyfikator
1
WS
ZSPJPII
MBP
ZPZ
UM
OPS
ZSS
SP2
DPT
SP3
ZSOiZ_3
ZSOiZ_2
ZSOiZ
Koszty mediów
Analizowany Powierzchnia
energetycznych
rok
ogrzewana
[zł]
2
2009
2009
2009
2009
2009
2009
2009
2009
2009
2009
2009
2009
2009
3
1 380
3 379
317
650
1 078
432
758
1 049
245
991
677
1 675
832
4
153 239
137 199
14 329
33 060
17 024
16 377
28 350
35 874
8 751
33 484
19 815
30 814
24 783
Jednostkowe
zuŜycie energii GRUPA
[GJ/m2]
5
2,67
0,51
1,20
0,97
0,66
0,65
0,63
0,58
0,57
0,56
0,51
0,35
0,25
6
G1
G1
G2
G2
G2
G2
G2
G2
G2
G2
G2
G4
G4
Łączny potencjał oszczędności energii w analizowanych obiektach oszacowano zgrubnie na
5135 GJ/rok, co stanowi 49,8% obecnego zuŜycia energii na potrzeby ogrzewania. Potencjał dla
poszczególnych obiektów przedstawiono w kolejnej tabeli. Do grupy G1 zakwalifikowane zostały
budynki basenu krytego Wodny Świat oraz budynek szkoły ZSP im. J.P. II przy ul Szkolnej 8.
Pierwszy z tych budynków cechuje specyficzny sposób uŜytkowania, który z załoŜenia jest duŜo
bardziej energochłonny niŜ pozostałych budynków uŜyteczności publicznej, dlatego teŜ
rejestrowane zuŜycia są znacznie większe niŜ w pozostałych obiektach. Właściwym byłoby
porównywanie ze sobą tylko budynków podobnych, natomiast w rzeczywistości w Gminie
Kudowa-Zdrój jest tylko jeden budynek basenu w związku z czym nie ma moŜliwości
wyciągać wniosków decyzyjnych na podstawie tego typu zestawień. Zupełnie inaczej jest
w przypadku budynku Zespołu Szkół Publicznych, który pomimo wymienionej stolarki okiennej
w porównaniu z innymi placówkami oświatowymi i budynkami administracyjnymi jest
Strona
budynek z pozostałymi, ale naleŜy pamiętać, Ŝe jest to zupełnie inny rodzaj budynków i nie naleŜy
190
porównywania go z innymi podobnymi budynkami. Dlatego teŜ zdecydowano się zestawić ten
zdecydowanie najbardziej energochłonny. Jest to teŜ jeden z największych budynków uŜyteczności
publicznej w mieście, stąd jego termomodernizację naleŜy potraktować w sposób priorytetowy.
Z otrzymanych danych wynika, Ŝe w większości tych budynków nie przeprowadzono pełnej
termomodernizacji. Na podstawie ankiet wypełnionych przez administratorów budynków
oszacowano moŜliwości realizacji przedsięwzięć prowadzących do zmniejszenia zuŜycia energii.
Tabela 5-8 Potencjał oszczędności zuŜycia energii dla poszczególnych obiektów w wyniku
termomodernizacji
Stan istniejący
L.p.
Pow.
uŜyt.
Obiekt
Sposób
zasilania
m2
Jednost.
zuŜycie
ciepła
GJ/rok GJ/m2.rok
ZuŜycie
ciepła
Szacowane
oszczędności
energii kosztów
Jednost.
zuŜycie
ciepła po
modern.
zł
GJ/rok
zł/rok
GJ/m2.rok
Średnie
nakłady
inwest.
łącznie
1 Urząd Miasta
1 078
gaz
786
0,73
0
0
0
0,73
2 StraŜ Miejska
453
gaz
310
0,68
0
0
0
0,68
3 Publiczna SP nr 3
991
gaz
613
0,62
371 665
398
22 372
0,22
4 Zespół Szkół Społ.
758
olej op.
512
0,67
60 669
77
6 093
0,57
5 ZSP im. J. P. II Szkolna
3 379
c. sieciowe
1 716
0,51
882 265
858
67 635
0,25
6 ZSP im. J.P. II SP nr 2
1 049
gaz
674
0,64
183 568
202
11 371
0,45
7 Basen „Wodny Świat”
1 380
gaz
4 070
2,95
0
0
0
2,95
8 Ośrodek Pomocy Społ.
432
gaz
309
0,72
75 556
93
5 216
0,50
9 ZSOiZ ul. Główna
832
c. sieciowe
211
0,25
182 846
84
7 129
0,15
10 ZSOiZ ul. Zdrojowa
1 675
gaz
614
0,37
606 375
399
22 414
0,13
11 ZSOiZ ul. Fabryczna
677
gaz
384
0,57
204 074
211
11 857
0,26
12 Zespół Przedszk.-śłob.
650
gaz
698
1,07
52 000
105
5 881
0,91
13 Miejska Biblioteka Publ.
317
c. sieciowe
197
0,62
88 703
98
7 745
0,31
14 DPT Cyganeria*
245
gaz
139
0,57
88 156
90
5 068
0,20
11 231
0,81
2 795 876
2 616
172 780
0,62
15
RAZEM 13 916
Na podstawie informacji uzyskanych od administratorów budynków oszacowano przybliŜony
zjawisko dla budynków uŜyteczności publicznej, nie zachowywania wymaganego komfortu
cieplnego. Modernizacja takich obiektów pozwoli na przywrócenie komfortu cieplnego, do stanu
wymaganego, co częściowo skompensuje kalkulowane oszczędności energii.
Strona
NaleŜy jednak mieć na uwadze, Ŝe w części budynków moŜe występować powszechne
191
potencjał efektywności energetycznej w tej grupie budynków.
5.1.9 Program poprawy efektywności energetycznej dla budynków
gminnych
5.1.9.1
Działania organizacyjne i zarządcze
Proponuje się prowadzenie monitoringu zuŜycia energii w obiektach oświatowych oraz
pozostałych obiektach gminnych w następującym zakresie:
•
monitorowania zuŜycia gazu, energii elektrycznej,
nośników/paliw dla istniejących budynków gminnych,
•
monitorowania kosztów związanych ze zuŜyciem gazu sieciowego, energii elektrycznej,
wody, oraz pozostałych nośników dla istniejących obiektów gminnych,
•
monitorowania zuŜycia oraz kosztów mediów energetycznych generowanych przez
pododbiorców,
•
monitorowania szczegółów dotyczących rozliczania się z dostawcą mediów bądź paliw,
•
monitorowania działań zrealizowanych związanych z poprawą efektywności
energetycznej budynków (np.: porównywanie zuŜycia energii na podstawie rachunków,
kalibrowanie wartości zuŜycia ciepła ilością stopniodni w danym sezonie grzewczym),
•
gromadzenia informacji o liczbie stopniodni dla poszczególnych lat bądź sezonów
grzewczych.
Proponuje się wprowadzenie monitoringu oraz weryfikacji istniejących parametrów i danych
wody,
oraz
pozostałych
powierzchnia ogrzewana obiektu,
•
kubatura ogrzewana,
•
rok budowy,
•
liczba budynków wchodzących w skład obiektu,
•
liczba kondygnacji,
•
liczba uŜytkowników,
•
rok ostatniego remontu,
•
technologia budowy,
•
źródła c.o., c.w.u.
PowyŜsze dane naleŜy weryfikować i monitorować w kontekście zachodzących zmian
w budynkach. Proponuje się takŜe pozyskiwanie następujących informacji:
•
Koszty inwestycji związanych z poprawą efektywności energetycznej takich
jak termomodernizacja, wymiana oświetlenia na energooszczędne, wymiana źródła ciepła
etc.;
Strona
•
192
dotyczących obiektów uŜyteczności publicznej:
•
Szczegółowy opis przedsięwzięć prowadzonych w budynkach a takŜe obecnego stanu
obiektu. Opis powinien w sposób czytelny diagnozować obecny stan budynku, stopień
jego modernizacji oraz stan źródeł ciepła, a takŜe sygnalizować istniejące potrzeby w tym
zakresie;
•
Proponuje się procentowe określanie udziału oświetlenia energooszczędnego;
•
Przechowywanie dokumentów związanych z wykorzystaniem energii w budynkach
oświatowych na potrzeby działań Gminy, takich jak audyty energetyczne czy świadectwa
charakterystyki energetycznej. Proponuje się przechowywanie tych dokumentów
w formie papierowej bądź elektronicznej
oraz uzupełnienie prowadzonego monitoringu;
•
w
miejscu
umoŜliwiającym
wgląd
Pozyskiwanie danych o długości sezonów grzewczych.
Schemat postępowania w trakcie prowadzenia monitoringu przedstawiono na poniŜszym
Strona
Rysunek 5-32 Przykładowy algorytm monitoringu
193
diagramie.
5.1.9.2
Działania informacyjne i edukacyjne
Działania edukacyjne – szkolenia, konkursy
Istotne znaczenie dla oszczędzania energii w budynkach ma świadomość uŜytkowników
obiektów uŜyteczności publicznej (dyrektorów szkół, administratorów, obsługi) w zakresie działań
i zachowań prooszczędnościowych.
Proponuje się prowadzenie działań edukacyjnych dla uŜytkowników, administratorów
obiektów będących w zarządzaniu gminy. Szkolenia takie powinny jednoznacznie i skutecznie
określać sposoby i moŜliwości zmian w sposobie uŜytkowania energii poruszając takie aspekty jak:
•
Oszczędzanie energii w szkołach. Na co mam, a na co nie mam wpływu?
•
Identyfikacja słabych stron w zakresie moŜliwości efektywnego wykorzystania energii
w obiekcie edukacyjnym lub innym obiekcie uŜyteczności publicznej
•
Promowanie działań efektywnościowych wśród uczniów oraz kadry pracowniczej.
Skutecznym sposobem zwiększania świadomości uŜytkowników energii jest organizacja
konkursów z nagrodami pienięŜnymi lub rzeczowymi dla uŜytkowników jednostek oświatowych
(uczniowie, nauczyciele) na temat efektywnego korzystania z energii.
Zadania takie moŜna realizować przy pomocy funduszy pozyskanych ze środków NFOŚiGW
na działania z zakresu edukacji ekologicznej, zazwyczaj w pełni dotowanych.
Działania informacyjne
Umieszczenie na portalu internetowym gminy przykładów dobrych praktyk i wzorców
Przeprowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnych dla uczniów:
broszury, postery zachęcające do działań i zachowań energooszczędnych bądź
zawierające szereg informacji uŜytecznych dla młodych w zakresie oszczędzania
energii a tym samym poszanowania środowiska naturalnego,
lekcje okolicznościowe,
•
Umieszczanie wykonanych świadectw energetycznych dla budynków oświatowych
w miejscach widocznych.
5.1.9.3
Działania inwestycyjne
W grupie priorytetowej G1 i G2 znajdują się następujące obiekty uŜyteczności publicznej:
Strona
•
194
działań miasta w zakresie efektywności energetycznej w budynkach uŜyteczności publicznej.
•
Basen Wodny Świat;
•
Zespół Szkół Publicznych im. J.P II przy ul Szkolnej 8;
•
Miejska Biblioteka Publiczna;
•
Zespół Przedszkolno-śłobkowy;
•
Budynek Urzędu Miasta;
•
Budynek Ośrodka Pomocy Społecznej;
•
Zespół Szkół Społecznych;
•
Zespołu Szkół Publicznych im. J.P II Szkoła Podstawowa nr 2;
•
DPT Cyganeria;
•
Publiczna Szkoła Podstawowa nr 3;
•
Zespół Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych ul. Fabryczna (budynek naleŜący do
starostwa powiatowego).
Do działań inwestycyjnych związanych z poprawą efektywności energetycznej w obiektach
uŜyteczności publicznej zalicza się działania:
•
dodatkowe zaizolowanie stropu nad najwyŜszą kondygnacją - zmniejszenie strat ciepła
przez ten element konstrukcji budynku poprzez wykonanie dodatkowej izolacji cieplnej.
JeŜeli wykonanie wspomnianej izolacji nie jest moŜliwe bez naruszania pokrycia dachu,
naleŜy to przedsięwzięcie połączyć z remontem pokrycia;
•
dodatkowe zaizolowanie stropu nad piwnicami - zmniejszenie strat ciepła przez ten
element konstrukcji budynku poprzez wykonanie dodatkowej izolacji cieplnej od strony
piwnic. Przedsięwzięcie to z reguły nie wymaga dodatkowych prac remontowych;
•
dodatkowe zaizolowanie ścian zewnętrznych - zmniejszenie strat ciepła przez ten element
konstrukcji budynku poprzez wykonanie dodatkowej izolacji cieplnej wraz z zewnętrzną
warstwą elewacyjną. RozwaŜanie tego przedsięwzięcia jest szczególnie wskazane
wymiana okien na nowe o lepszych własnościach termoizolacyjnych - zmniejszenie strat
ciepła przez ten element konstrukcji budynku poprzez zastąpienie okien istniejących,
oknami o niŜszym współczynniku przenikania ciepła U. RozwaŜanie tego przedsięwzięcia
jest szczególnie wskazane w przypadkach, kiedy okna istniejące są w bardzo złym stanie
technicznym i konieczna jest ich wymiana na nowe;
•
zamurowanie części okien - zmniejszenie strat ciepła poprzez likwidację części otworów
okiennych w obiekcie. Przedsięwzięcie to powinno być wykonane w taki sposób, aby
spełnione były wymagania norm i przepisów dotyczące naturalnego oświetlenia
pomieszczeń;
Strona
•
195
w przypadkach kiedy konieczne jest wykonanie remontu elewacji zewnętrznych;
•
uszczelnienie okien i ram okiennych - zmniejszenie strat ciepła spowodowanych
nadmierną infiltracją powietrza zewnętrznego. Przedsięwzięcie to powinno się rozwaŜać,
jeŜeli okna istniejące są w dobrym stanie technicznym lub wymagają niewielkich prac
remontowych. Uszczelnienia powinny być wykonane w taki sposób, aby zapewnić
wymagane normą lub odrębnymi przepisami wielkości strumieni powietrza
wentylacyjnego w pomieszczeniach;
•
montaŜ okiennic lub zewnętrznych rolet zasłaniających okna - przedsięwzięcie to moŜe
być rozpatrywane, jako alternatywa dla wymiany okien w przypadku, kiedy ich stan
techniczny jest zadowalający, a współczynnik przenikania ciepła U stosunkowo wysoki
3,0 W/(m2 K);
•
montaŜ tzw. wiatrołapów (otwartych lub zamkniętych dodatkowymi drzwiami);
•
montaŜ zagrzejnikowych ekranów refleksyjnych - zmniejszenie strat ciepła przez
fragmenty ścian zewnętrznych, na których zainstalowane są grzejniki i skierowanie ciepła
do pomieszczenia. Przedsięwzięcie szczególnie polecane dla budynków, w których nie
przewiduje się dodatkowej izolacji termicznej na ścianach zewnętrznych;
•
zastosowanie odzysku ciepła z powietrza wentylacyjnego - zmniejszenie zuŜycia ciepła
do podgrzewania powietrza wentylacyjnego. Wprowadzenie przedsięwzięcia powinno się
rozwaŜać w odniesieniu do obiektów/pomieszczeń wymagających mechanicznych
układów wentylacji.
Działania dotyczące poprawy sprawności źródeł ciepła grzewczego (w tym równieŜ węzłów
montaŜ lub wymiana wewnętrznej instalacji c.o. - zastosowanie instalacji o małej
pojemności wodnej wyposaŜonej w nowoczesne grzejniki o rozwiniętej powierzchni lub
konwekcyjne;
•
montaŜ systemu sterowania ogrzewaniem - system sterowania powinien umoŜliwiać,
co najmniej regulację temperatury wewnętrznej w zaleŜności od temperatury zewnętrznej
oraz realizację tzw. obniŜeń nocnych i obniŜeń weekendowych;
•
montaŜ przygrzejnikowych zaworów termostatycznych wraz z podpionowymi zaworami
regulacyjnymi, zapewniającymi stabilność hydrauliczną wewnętrznej instalacji grzewczej
•
kompletna wymiana istniejącego źródła ciepła opalanego paliwem stałym (węgiel, koks)
na nowoczesne opalane paliwami przyjaznymi dla środowiska (gaz ziemny, gaz płynny,
olej opałowy, odpady drzewne, węgiel typu ekogroszek, itp.).
Działania dotyczące ciepłej wody uŜytkowej:
•
montaŜ izolacji termicznej na elementach instalacji c.w.u. - zaizolowanie wymienników,
zasobników, instalacji rozprowadzającej i przewodów cyrkulacyjnych c.w.u.;
Strona
•
196
cieplnych) i/lub wewnętrznych instalacji grzewczych:
•
montaŜ zaworów regulacyjnych na rozprowadzeniach c.w.u. zapewniających regulację
hydrauliczną systemu c.w.u.;
•
montaŜ układu automatycznej regulacji c.w.u., układ powinien zapewniać regulację
temperatury c.w.u. w zasobniku oraz przydzielać priorytet grzania c.w.u. - umoŜliwia
to uniknięcie zamówienia mocy do celów c.w.u., sterować w trybie „Start/Stop” pracą
pompy cyrkulacyjnej c.w.u. w zaleŜności od temperatury wody na powrocie cyrkulacji
do zasobnika;
•
zmiana systemu przygotowania c.w.u. w obiektach z centralnie przygotowywaną c.w.u., a
niewielkim jej zuŜyciem, uzasadnione moŜe być przejście z systemu centralnego
na lokalne urządzenia do przygotowania c.w.u.
Działania dotyczące urządzeń technologicznych w kuchniach i pralniach:
•
wymiana urządzeń wyposaŜenia technologicznego na bardziej efektywne, efektywność
powinna być oceniona energetycznie i ekonomicznie, bowiem nie zawsze sprawniejsze
urządzenie zapewnia zmniejszenie kosztów uzyskania efektu końcowego (np.
przygotowania posiłku czy teŜ wyprania określonej ilości bielizny). W rachunku
ekonomicznym naleŜy uwzględnić koszty kapitałowe (koszty zakupu nowych,
sprawniejszych urządzeń).
Dla wiarygodnego rozliczenia efektów wprowadzonych przedsięwzięć proponuje się
monitorowanie
zuŜycia
zgodnie
z
przyjętymi
zasadami
(ewidencjonowanie
danych
w funkcjonującej bazie danych). Dane wprowadzone do bazy, przed i po wprowadzeniu
przedsięwzięć, stanowić będą podstawę rozliczeń. PoniŜej omówiono czynniki korygujące zuŜycie.
Stopniodni
Stopniodni to miara zewnętrznych warunków temperaturowych występujących w jakimś
okresie czasu (tygodnia, miesiąca, roku). Wykorzystuje się je do standaryzowania zuŜycia energii
do celów grzewczych, dla umoŜliwienia porównań pomiędzy kolejnymi sezonami grzewczymi.
Stopniodni dla dłuŜszego przedziału czasu (tydzień, miesiąc, rok) oblicza się poprzez sumowanie
wewnętrzna. Jeden punkt na korytarzu, kolejny w pomieszczeniu o największej kubaturze
ogrzewanej i ostatni w przeciętnym pomieszczeniu uŜytkowym obiektu. Jako temperaturę
Strona
Temperatury wewnętrzne w obiekcie
Proponuje się wyznaczenie 3 punktów w obiekcie, w których mierzona będzie temperatura
197
dziennych wartości stopniodni.
wewnętrzną do celów rozliczeniowych przyjmuje się średnią arytmetyczną ze wspomnianych
trzech punktów. Odczytów naleŜy dokonywać codziennie o stałej porze lub zainstalować
urządzenia rejestrujące.
Stopień wykorzystania obiektu
Stopień wykorzystania obiektu to liczba godzin faktycznego uŜytkowania obiektu w stosunku
do czasu kalendarzowego wyraŜonego w godzinach w kolejnych miesiącach roku. MoŜliwe są dwa
sposoby określenia godzin uŜytkowania obiektu:
•
codzienne ewidencjonowanie godzin rozpoczęcia i zakończenia uŜytkowania obiektu;
•
zdefiniowanie powtarzalnego (np. tygodniowego) harmonogramu uŜytkowania obiektu
w poszczególnych miesiącach roku bazowego i roku rozliczeniowego.
Rozliczenie efektów wprowadzenia przedsięwzięć dokonuje się poprzez porównanie
standaryzowanych, skorygowanych zuŜyć energii. ZuŜycie standaryzowane to zuŜycie odniesione
do znormalizowanej ilości stopniodni (dlatego konieczna jest znajomość temperatur zewnętrznych
i wewnętrznych na podstawie, których wyznacza się faktyczną ilość stopniodni w sezonie
grzewczym aby taka standaryzacja była moŜliwa). ZuŜycie skorygowane, to zuŜycie
standaryzowane, w którym uwzględniono równieŜ zmienność stopnia wykorzystania obiektu. JeŜeli
moŜliwości techniczne są niewystarczające dla wiarygodnego określenia zuŜycia skorygowanego,
poprzestaje się na określeniu zuŜycia standaryzowanego.
5.1.9.4
Propozycje finansowania działań inwestycyjnych
Oferta Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej
Oferta w zakresie środków krajowych - Program Priorytetowy 5 Ochrona klimatu
5.1 Program dla przedsięwzięć w zakresie odnawialnych źródeł energii i obiektów
wysokosprawnej kogeneracji (3 konkursy).
198
•
•
na ogół finansowanie projektów duŜych (np.: wartość projektu od 10
mln),
na ogół przyznanie finansowania odbywa się na zasadzie konkursów,
przyjmowanie wniosków po ogłoszeniu naboru.
Strona
•
•
•
•
Cześć 1 Budowa OZE i obiektów wysokosprawnej kogeneracji.
Część 2 PoŜyczki udzielane poprzez WFOŚiGW na cele budowy, rozbudowy, lub
modernizacji OZE lub źródła wysokosprawnej kogeneracji wraz z podłączeniem do sieci
przesyłowej.
Część 3 Dopłaty na częściowe spłaty kapitału kredytów bankowych przeznaczonych na
zakup i montaŜ kolektorów słonecznych dla osób fizycznych i wspólnot mieszkaniowych.
5.4 System zielonych inwestycji
•
Cześć 1 Zarządzanie energią w budynkach uŜyteczności publicznej (termoizolacja obiektu ,
modernizacja instalacji c.o., wymiana systemów wentylacji i klimatyzacji, wykorzystanie
OZE, systemy zarządzania energią w budynkach, modernizacja oświetlenia, dokumentacja
techniczna).
Warunki finansowania - Program 5.1
Cześć 1
PoŜyczka 4 do 50 mln zł, do 75% kosztów kwalifikowanych, oprocentowanie: WIBOR
3M+0,5%, okres finansowania do 15 lat, karencja do 18 m-cy, moŜliwości umorzenia do 50%;
zadania o wartości min. 10 mln zł .
Część 2
PoŜyczka do 75% kosztów kwalifikowanych, zadania o wartości od 1 do 10 mln;
oprocentowanie: 3%, okres finansowania do 10 lat, karencja do 18 m-cy.
Część 3
Dotacja (45%) na częściową spłatę kapitału kredytu bankowego zaciągniętego na realizacje
przedsięwzięcia, kredyt do 100% kosztów kwalifikowanych (koszt jednostkowy nie moŜe
przekroczyć 2500 zł/m2 kolektora).
Warunki finansowania – Program 5.4
Strona
199
Cześć 1
Projekty o wartości min. 10 mln zł, dofinansowanie: dotacja do 30% kosztów kwalifikowanych,
poŜyczka do 60% kosztów kwalifikowanych, oprocentowanie zmienne WIBOR 3M+0,5%,
okres kredytowania do 15 lat, karencja do 18 m-cy
W 2010 roku zgodnie z listą przedsięwzięć priorytetowych finansowane są zadania z zakresu:
•
•
•
•
•
Zmniejszanie emisji pyłów i gazów z energetycznego spalania paliw i procesów
technologicznych.
Ograniczenie niskiej emisji.
Racjonalizacja gospodarki energią.
Wykorzystanie źródeł energii odnawialnej, w tym biopaliw.
Wprowadzanie programów oszczędzania surowców i energii.
Warunki finansowania - Wojewódzki Fundusz udziela pomocy finansowej na realizację zadań
inwestycyjnych w następującej wysokości:
• do 60% wartości zadania w przypadku dofinansowania tylko w formie poŜyczki,
• do 20% wartości zadania w przypadku dofinansowania tylko w formie dotacji,
• w przypadku łączenia ww. form dofinansowania: do 20% wartości zadania w formie dotacji
i do 40% wartości zadania w formie poŜyczki, z zastrzeŜeniem, Ŝe wysokość poŜyczki nie
moŜe być niŜsza niŜ wysokość dotacji.
Zadania z zakresu termomodernizacji (obejmujące ocieplenie budynków, wymianę
stolarki okiennej i drzwiowej) dofinansowywane są tylko w formie poŜyczki lub w formie
dopłat do oprocentowania kredytów bankowych.
Z pomocy finansowej na wykonanie dokumentacji korzystać mogą:
•
jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i ich stowarzyszenia oraz ich jednostki
organizacyjne,
•
spółki prawa handlowego, w których udział jednostek samorządu terytorialnego przekracza
50%.
Podstawową formą udzielania pomocy finansowej ze środków Wojewódzkiego Funduszu
są oprocentowane poŜyczki. Wysokość stopy procentowej dla poŜyczek udzielonych ze
środków własnych Wojewódzkiego Funduszu jest stała i wynosi 3,5 %. PoŜyczki mogą być
częściowo umarzane.
Strona
200
Wojewódzki Fundusz moŜe równieŜ udzielić dopłaty do oprocentowania kredytu udzielanego
przez wybrany przez Wnioskodawcę bank do wysokości 60% wartości zadania dla jednostek
samorządu terytorialnego, ich związków i ich stowarzyszeń oraz spółek komunalnych ze 100%
udziałem kapitału jednostek samorządu terytorialnego, realizujących zadania własne tych
jednostek - maksymalnie 5% w skali roku.
Oferta Banku Ochrony Środowiska
Kredyty na realizację przedsięwzięć energooszczędnych
Przedmiot kredytowania - inwestycje prowadzące do ograniczenia zuŜycia energii elektrycznej,
a w tym:
• wymiana i/lub modernizacja, w tym rozbudowa, oświetlenia ulicznego,
• wymiana i/lub modernizacja oświetlenia wewnętrznego i zewnętrznego obiektów
uŜyteczności publicznej, przemysłowych, usługowych itp.,
• wymiana przemysłowych silników elektrycznych,
• wymiana i/lub modernizacja dźwigów, w tym dźwigów osobowych w budynkach
mieszkalnych,
• modernizacja technologii na mniej energochłonną,
• wykorzystanie energooszczędnych wyrobów i urządzeń w nowych instalacjach,
• inne przedsięwzięcia słuŜące oszczędności energii elektrycznej.
Podmioty uprawnione do ubiegania się o kredyt: samorządy, przedsiębiorcy, wspólnoty
mieszkaniowe.
Warunki kredytowania:
• waluta kredytu - PLN
• max. kwota kredytu: dla samorządów do 100% kosztu inwestycji, z moŜliwością
refundacji kosztów audytu energetycznego, dla pozostałych kredytobiorców do 80% kosztu
inwestycji,
• okres kredytowania - do 10 lat (z moŜliwością uzyskania karencji w spłacie kapitału),
• oprocentowanie - zmienne WIBOR 1M/ 3M/ 6M + marŜa,
• prowizje – wg Tabeli opłat i prowizji,
Istnieje moŜliwość spłaty kredytu z oszczędności wynikających ze zmniejszenia zuŜycia energii
elektrycznej, uzyskanych dzięki realizacji inwestycji. W takim przypadku do wniosku o
udzielenie kredytu naleŜy dołączyć wyliczenie oszczędności energii elektrycznej i oszczędności
finansowych.
Strona
Z dniem 19 marca 2009 r. weszła w Ŝycie ustawa o wspieraniu termomodernizacji i remontów
(Dz. U. Nr 223, poz. 1459), która zastąpiła dotychczasową ustawę o wspieraniu przedsięwzięć
termomodernizacyjnych. Na mocy nowej ustawy w Banku Gospodarstwa Krajowego rozpoczął
działalność Fundusz Termomodernizacji i Remontów, który przejął aktywa i zobowiązania
Funduszu Termomodernizacji.
201
Fundusz Termomodernizacji i Remontów
Warunki kredytowania:
• kredyt do 100% nakładów inwestycyjnych,
• moŜliwość otrzymania premii bezzwrotnej: termomodernizacyjnej, remontowej (budynki
wielorodzinne, uŜytkowane przed dniem 14 sierpnia 1961), kompensacyjnej,
o wysokość premii termomodernizacyjnej stanowi 20% wykorzystanej kwoty kredytu,
jednak nie więcej niŜ 16% kosztów poniesionych na realizację przedsięwzięcia
termomodernizacyjnego i dwukrotność przewidywanych rocznych oszczędności kosztów
energii, ustalonych na podstawie audytu energetycznego;
o wysokość premii remontowej stanowi 20% wykorzystanej kwoty kredytu, nie więcej
jednak niŜ 15% kosztów przedsięwzięcia remontowego.
5.1.10 Program poprawy efektywności energetycznej dla budynków
wielorodzinnych zarządzanych przez MZUP w KudowieZdroju
Budynki wielorodzinne zarządzane przez Miejskie Zakłady UŜyteczności Publicznej
w Kudowie-Zdroju przewaŜającej większości stanowią wspólnoty mieszkaniowe, niektóre
z częściowym udziałem Gminy. Tendencja zmian własności prowadzi jednak do stopniowej
sprzedaŜy lokali gminnych. Na potrzeby niniejszego opracowania przeprowadzona została
ankietyzacja dotycząca budynków podlegających zarządowi MZUP, dzięki czemu moŜliwe było
określenie stanu technicznego budynków oraz oszacowanie obecnych potrzeb energetycznych
budynków, emisji zanieczyszczeń powietrza powstających przy spalaniu paliw do celów
grzewczych oraz oszacowanie potencjału redukcji zuŜycia energii. śaden budynek spośród 34
poddanych analizie nie został poddany pełnej termomodernizacji, w kilku budynkach wymieniono
częściowo lub w 100% okna na energooszczędne i przede wszystkim szczelne.
ZuŜycie energii w analizowanych budynkach na potrzeby ogrzewania w stanie istniejącym:
i stropodachy - wartość średnia wyznaczonego wskaźnika 0,75 GJ/m2,
•
łączne zapotrzebowanie na ciepło – energia uŜyteczna:
o EuŜ całkowite = 6 541 GJ/rok (wszystkie budynki)
•
łączne zapotrzebowanie na moc cieplną:
o quŜ całkowite = 981 kW (wszystkie budynki)
202
zapotrzebowanie na energię do celów grzewczych oszacowano na podstawie danych
o powierzchni uŜytkowej i wskaźniku zapotrzebowania energii w GJ/m2 powierzchni
ogrzewanej (wyznaczony średni wskaźnik dla budynków wielorodzinnych w gminie
Kudowa-Zdrój) pomniejszony ze względu na wymienione okna, ocieplone ściany
Strona
•
•
ZuŜycie energii w stanie istniejącym – energia końcowa (z uwzględnieniem sprawności
systemów grzewczych):
o Ek całkowite = 13 692 GJ/rok;
•
ZuŜycie paliw i ciepła w stanie istniejącym:
o ZuŜycie węgla = 502 Mg/rok;
o ZuŜycie gazu = 22,3 tys. m3/rok;
o ZuŜycie ciepła sieciowego = 1 368 GJ/rok;
Wymiana źródeł ciepła – załoŜenia:
•
wymianie podlegają tylko źródła węglowe – obliczenia przeprowadzono przy załoŜeniu
wymiany wszystkich źródeł,
•
modernizacja polega na likwidacji ogrzewania piecowego i realizacji w zamian układów
etaŜowych (indywidualnych dla kaŜdego mieszkania) gazowych, z uwzględnieniem
montaŜu: kotłów dwufunkcyjnych, instalacji c.o. wodnej, wkładów kominowych;
Prace termomodernizacyjne – załoŜenia:
•
modernizacji podlegają wszystkie budynki wg wykazanych w ankietach potrzeb,
•
termomodernizacja polega na ociepleniu ścian zewnętrznych i stropodachów (dachów)
oraz wymianie okien zewnętrznych w budynkach, w których prace te nie zostały
wykonane wcale lub wykonano je częściowo (uzupełnienie),
Orientacyjne koszty jednostkowe wykonania modernizacji (bez projektowania):
•
system etaŜowy gazowy: kocioł dwufunkcyjny, instalacja dwururowa z grzejnikami
płytowymi (4 punkty grzewcze), system odprowadzenia spalin – 11 500 zł/lokal,
•
ocieplenie ścian zewnętrznych - cena jednostkowa: 155 zł/m2 pow. ogrzewanej,
•
ocieplenie stropodachów - cena jednostkowa: 35 zł/m2 pow. ogrzewanej,
•
wymiana okien zewnętrznych - cena jednostkowa: 80 zł/m2 pow. ogrzewanej,
całkowita likwidacja źródeł węglowych,
•
średnia redukcja zapotrzebowania na ciepło oraz na moc grzewczą: ok. 43%
•
łączne zapotrzebowanie na ciepło w stanie planowanym – energia uŜyteczna:
o EuŜ całkowite = 3 758 GJ/rok (wszystkie budynki)
Strona
•
203
Efekt energetyczny:
•
łączne zapotrzebowanie na moc cieplną:
o quŜ całkowite = 564 kW (wszystkie budynki)
•
ZuŜycie energii w stanie planowanym – energia końcowa (z uwzględnieniem sprawności
systemów grzewczych):
o Ek całkowite = 4 354 GJ/rok;
o Redukcja średnia zuŜycia energii (ze sprawnościami): 68,2%
•
ZuŜycie paliw i ciepła w stanie istniejącym:
o ZuŜycie węgla = brak;
o ZuŜycie gazu = 101,5 tys. m3/rok;
o ZuŜycie ciepła sieciowego = 792 GJ/rok;
Efekt ekologiczny:
•
w stanie istniejącym występuje emisja ze źródeł węglowych i gazowych, emisja
z systemu ciepłowniczego tworzy emisję punktową, a nie uciąŜliwą emisję niską – nie
uwzględniono w analizie efektu;
•
w stanie planowanym występuje emisja tylko ze źródeł na gaz.
Zestawienie emisji:
Rodzaj
Jedn.
zanieczyszczenia
Pył
SO2
NO2
CO
B(α)P
CO2
Mg/a
Mg/a
Mg/a
Mg/a
kg/a
Mg/a
Wielkość
emisji
kg/GJ Wielkość
wyjściowa
emisji
11,3
8,0
1,0
50,2
10,04
972
0,92
0,65
0,08
4,07
0,814
78,89
0,0
0,0
0,1
0,0
0,00
199
Po modernizacji
Efekt
kg/GJ
ekol.
bezwzgl.
0,00
11,3
0,00
8,0
0,04
0,9
0,01
50,2
0,00
10,04
56,11
773
Efekt
ekol.
wzgl.
100,0%
100,0%
87,4%
99,9%
100,0%
79,5%
likwiduje emisję najbardziej szkodliwych zanieczyszczeń jak: pyły, tlenki siarki, tlenki węgla i
silnie toksyczny benzo(a)piren. Ponadto znacząco maleje emisja tlenków azotu i dwutlenku węgla,
uznawanego za głównego „winowajcę” zmian klimatycznych na Ziemi.
Strona
powietrza atmosferycznego na terenie miasta. Zastąpienie węgla gazem ziemnym niemal w całości
204
Likwidacja źródeł węglowych przyczynia się przede wszystkim do poprawy jakości
Działania związane z termomodernizacją, to działania wysoko nakładowe i Gmina KudowaZdrój nie jest w stanie przejąć nawet częściowego obciąŜenia związanego z wprowadzeniem
programu wsparcia termomodernizacji w budynkach wielorodzinnych. Ponadto naleŜy podkreślić,
Ŝe budynki te, w większości to wspólnoty mieszkaniowe z niewielkim lub zerowym udziałem
gminy, a zatem obowiązek zarządzania i planowania modernizacji budynków spoczywa na
współwłaścicielach poszczególnych obiektów. Istniejące w Polsce mechanizmy wsparcia
umoŜliwiają uzyskanie częściowego dofinansowania termomodernizacji, do których przede
wszystkim zalicza się Fundusz Termomodernizacji i Remontów.
Dla Gminy Kudowa-Zdrój istotna jest poprawa i utrzymanie w jak największej czystości
powietrza, a najskuteczniejszym sposobem na osiągnięcie tego, jest likwidacja ogrzewania
paliwami stałymi, zwłaszcza węglem. Działania po stronie źródła ciepła są równieŜ ekonomicznie
najbardziej opłacalne w przeliczeniu na ilość zredukowanych kg zanieczyszczeń w stosunku do
poniesionych kosztów (kg zanieczyszczeń na zł). Zaleca się zatem rozpatrzenie wprowadzenia
programu ograniczenia niskiej emisji w budynkach wielorodzinnych polegającego na
dofinansowaniu wymiany źródeł ciepła. Niemniej jednak z punktu widzenia współwłaścicieli
wspólnot mieszkaniowych tego rodzaju rozwiązanie moŜe być mało zachęcające, poniewaŜ zmiana
źródła ciepła z węglowego na gazowe spowoduje wzrost kosztów ogrzewania. W celu
zrównowaŜenia lub nawet obniŜenia kosztów ogrzewania tych budynków, niezbędne są działania
efektywnościowe, co w przypadku budynków mieszkalnych sprowadza się do izolowania przegród
zewnętrznych i wymiany okien. Jak wspomniano wcześniej, gmina nie jest w stanie dofinansować
tego typu inwestycji, ale moŜe wprowadzić pewnego rodzaju zachętę. Często administratorzy
i zarządy wspólnot mieszkaniowych nie wiedzą o istnieniu źródeł zewnętrznych wspierających
termomodernizację, a jeŜeli juŜ wiedzą to procedury i formalności związane z pozyskaniem
środków zniechęcają do działania. Proponuje się, zatem wprowadzanie punktu wsparcia
termomodernizacji np. w MZUP, który zajmowałby się prowadzeniem formalnym inwestycji,
począwszy od zlecenia wykonania audytów energetycznych, projektów wykonawczych,
przez Gminę audytów energetycznych, z zachowaniem klauzuli, o zwrocie tego dofinansowania
przy rezygnacji wspólnoty z realizacji inwestycji. Koszt pojedynczego audytu energetycznego dla
budynku wielorodzinnego waha się w granicach 2000-5000 zł. Przy zleceniu większej ilości
prawdopodobna średnia cena audytów nie przekroczyłaby 2000 zł/szt.
Strona
wykonawczych i nadzoru nad realizacją inwestycji. Dodatkową zachętą mogłoby być finansowanie
205
reprezentowania wspólnot w banku, uzyskania kredytu bankowego wraz dotacją, pozyskania ofert
PoniŜej przedstawiono orientacyjne roczne koszty ogrzewania mieszkania o średniej
powierzchni 40 m2 przed i po termomodernizacji:
Przed termomodernizacją
Po termomodernizacji
•
gaz, taryfa W-3:
• gaz, taryfa W-3:
o stawki - w zł/m3: 1,69 z VAT; w zł/m-c: o stawki - w zł/m3: 1,69 z VAT; w zł/m-c:
64,66 z VAT;
64,66 z VAT;
o wartość opałowa 0,035 GJ/m3;
o wartość opałowa 0,035 GJ/m3;
o zuŜycie: 1 118 m3/rok;
o zuŜycie: 585 m3/rok;
o przegląd instalacji: 150 zł/rok;
o przegląd instalacji: 150 zł/rok;
o koszt: 2 646 zł/rok
• węgiel:
o cena węgla: 650 zł/Mg,
o wartość opałowa 23 GJ/Mg;
o zuŜycie: 3,3 Mg/rok
PowyŜsze obliczenia wykonano przy załoŜeniu, Ŝe zarówno przed jak i po modernizacji
w mieszkaniu zachowany jest przez cały sezon grzewczy komfort cieplny. W praktyce przy
ogrzewaniu piecowym jest niemalŜe niemoŜliwe, co wynika z periodycznego eksploatowania
pieców węglowych. W rzeczywistości koszty węgla w związku z tą niedogodnością są niŜsze
nawet o połowę, a to oznacza częste niedogrzanie pomieszczeń. Zastosowanie systemów
umoŜliwiających utrzymywanie komfortu na wymaganym poziomie, w tym gazowych kotłów
wiąŜe się z częściowym skompensowaniem efektu energetycznego i ekonomicznego. Trudno
bowiem sobie wyobrazić, aby uŜytkownik po zastąpieniu pieców węglowych układem etaŜowym
gazowym umoŜliwiającym ciągłe ogrzewanie mieszkania, nadal utrzymywał mieszkanie
niedogrzane jak miało to miejsce przed zmianą sposobu ogrzewania.
W kolejnej tabeli przedstawiono wszystkie 34 budynki zarządzane przez Miejskie Zakłady
UŜyteczności Publicznej z określeniem kosztów termomodernizacji i modernizacji systemów
grzewczych oraz efektów wynikających z przeprowadzenia działań naprawczych. NaleŜy jednak
odrębną budowlą, o indywidualnych cechach, technologii, lokalizacji w przestrzeni itd. Z tego
powodu dokładne informacje, o tych obiektach zapewnia jedynie indywidualna analiza kaŜdego
budynku.
Strona
uzyskanie w obliczeniach są obarczone pewnymi błędami. W rzeczywistości kaŜdy budynek jest
206
pamiętać, Ŝe analizy te wykonano w oparciu o średnie wskaźniki dla tego typu budynków i wyniki
Tabela
5-9
Analiza
termomodernizacji budynków
mieszkalnych będących w
zarządzaniu MZUP
Informacje ogólne
Lp.
Lokalizacja
budynku
Stan istniejący
Po modernizacji
Nakłady inwestycyjne
Jedn.
ZuŜycie
Zapotrze- ZapotrzeZapotrze- Zapotrze- Redukcja
wskaźnik
energii do ZuŜycie ZuŜycie ZuŜycie
ZuŜycie ZuŜycie
bowanie bowanie
bowanie bowanie mocy i
zap. na
celów
węgla
gazu
ciepła
gazu
gazu
na moc na ciepło
na moc na ciepło
ciepła
ciepło
grzewczych
GJ/m2.rok
kW
GJ/rok
GJ/rok
Mg/rok
m3/rok
GJ/rok
kW
GJ/rok
%
m3/rok
GJ/rok
Źródła
ciepła etaŜowe
gazowe
Termomodernizacja
zł
zł
1
1 Maja 25
0,80
40
264,1
660,4
28,7
0
0
21
142,6
46%
4 795
-
92 000
181 149
2
1 Maja 45
0,70
16
105,3
263,3
11,4
0
0
10
64,6
39%
2 172
-
34 500
67 711
3
1 Maja 51
0,80
11
76,0
190,0
8,3
0
0
6
41,0
46%
1 379
-
57 500
83 150
4
Al. J. Pawła II 8
0,64
43
284,0
334,1
0,0
9546
0
29
191,7
33%
6 444
-
0
84 313
5
Brzozowie 17
0,67
29
195,0
487,5
21,2
0
0
19
125,4
36%
4 214
-
23 000
82 775
6
Chrobrego 53
0,75
22
144,9
362,3
15,8
0
0
12
83,3
43%
2 798
-
34 500
81 909
7
Chrobrego 57
0,80
12
82,7
206,8
9,0
0
0
7
44,7
46%
1 502
-
57 500
85 421
8
Fabryczna 1
0,80
6
42,0
104,9
4,6
0
0
3
22,7
46%
762
-
11 500
25 662
9
Główna 1
0,75
28
188,7
471,7
20,5
0
0
16
108,4
43%
3 643
-
80 500
142 221
10
Główna 3
0,80
14
96,6
241,4
10,5
0
0
8
52,2
46%
1 753
-
46 000
78 594
11
Główna 5
0,80
19
128,5
321,1
14,0
0
0
10
69,4
46%
2 332
-
34 500
77 854
12
Główna 8
0,80
17
114,2
285,5
12,4
0
0
9
61,7
46%
2 073
-
34 500
73 045
13
Główna 15
0,80
17
116,2
290,4
12,6
0
0
9
62,7
46%
2 109
-
46 000
85 209
14
Główna 17
0,80
47
314,0
382,9
0,0
10940
0
25
169,6
46%
5 699
-
0
105 972
15
Główna 38
0,77
33
218,3
545,7
23,7
0
0
18
122,8
44%
4 127
-
57 500
129 687
16
Kościelna 1
0,80
32
213,2
533,1
23,2
0
0
17
115,1
46%
3 870
-
184 000
255 966
17
Kościelna 21
0,72
32
215,6
539,1
23,4
0
0
19
129,4
40%
4 349
-
57 500
126 383
18
Kościuszki 34
0,75
17
111,6
279,0
12,1
0
0
10
64,1
43%
2 155
-
34 500
71 011
19
Kościuszki 38
0,73
38
254,3
635,7
27,6
0
0
23
150,9
41%
5 072
-
80 500
162 239
Informacje ogólne
Lp.
Lokalizacja
budynku
Stan istniejący
Po modernizacji
Nakłady inwestycyjne
Jedn.
ZuŜycie
Zapotrze- ZapotrzeZapotrze- Zapotrze- Redukcja
wskaźnik
energii do ZuŜycie ZuŜycie ZuŜycie
ZuŜycie ZuŜycie
bowanie bowanie
bowanie bowanie mocy i
zap. na
celów
węgla
gazu
ciepła
gazu
gazu
na moc na ciepło
na moc na ciepło
ciepła
ciepło
grzewczych
GJ/m2.rok
kW
GJ/rok
GJ/rok
Mg/rok
m3/rok
GJ/rok
kW
GJ/rok
%
m3/rok
20
Lubelska 8
0,78
34
224,0
559,9
24,3
0
0
19
123,4
45%
4 148
21
Łąkowa 16
0,77
31
205,9
221,2
0,0
0
221
17
115,8
44%
-
22
Łąkowa 18
0,77
31
207,5
222,9
0,0
0
223
18
116,7
44%
-
23
Mickiewicza 3
0,80
8
52,1
63,5
0,0
1814
0
4
28,1
46%
24
Okrzei 9
0,69
4
27,0
67,5
2,9
0
0
3
17,0
25
PstrąŜna 22
0,70
11
72,8
182,0
7,9
0
0
7
26
PstrąŜna 27
0,80
61
408,6
1021,4
44,4
0
0
27
Słone 33
0,77
65
434,8
1087,0
47,3
0
28
Słone 122
0,70
32
211,2
528,1
23,0
29
Słone 131
0,70
36
236,8
592,1
30
Słone 142
0,80
15
103,1
31
Zdrojowa 5
0,80
18
32
Zdrojowa 8
0,74
33
Zdrojowa 39
34
35
GJ/rok
-
Źródła
ciepła etaŜowe
gazowe
Termomodernizacja
zł
zł
115 000
189 846
124
0
68 108
125
0
68 621
945
-
0
17 572
37%
570
-
11 500
19 902
44,7
39%
1 502
-
46 000
68 961
33
220,6
46%
7 416
-
69 000
206 892
0
37
244,6
44%
8 221
-
184 000
327 802
0
0
19
129,6
39%
4 357
-
57 500
124 109
25,7
0
0
22
145,3
39%
4 885
-
69 000
143 683
257,7
11,2
0
0
8
55,7
46%
1 871
-
34 500
69 290
123,3
308,2
13,4
0
0
10
66,6
46%
2 238
-
34 500
76 107
31
208,3
520,8
22,6
0
0
18
122,3
41%
4 110
-
57 500
124 859
0,74
66
438,1
470,5
0,0
0
471
39
257,1
41%
-
276
0
141 662
Zdrojowa 39a
0,74
63
422,5
453,8
0,0
0
454
37
248,0
41%
-
266
0
136 622
RAZEM
0,75
981
6541,1
13 692
502
22 301
1 368
564
3 758
43% 101 511
792 1 644 500
3 784 304
5.1.11 Przedsięwzięcia racjonalizujące uŜytkowanie paliw i energii w
pozostałych budynkach
W zakresie racjonalizacji uŜytkowania paliw i energii duŜe znaczenie dla jednostek
samorządu terytorialnego moŜe mieć wspomniana juŜ Ustawa o efektywności energetycznej.
Będzie ona nakładać na jednostki sektora publicznego obligatoryjne zadania w zakresie
podnoszenia efektywności energetycznej np.: w obiektach administrowanych przez gminę.
Przewiduje ona m.in.:
•
wprowadzenie obowiązku opracowywania i wdraŜania planów działań dotyczących
efektywności energetycznej na szczeblu lokalnym (gminy),
•
oszacowanie ilości energii zuŜywanej w ciągu roku przez organy administracji rządowej
i samorządu terytorialnego oraz wyznaczanie celów oszczędnościowych,
•
wprowadzenie katalogu działań dla jednostek sektora publicznego np.:
o stosowanie audytów energetycznych,
o certyfikacja budynków uŜyteczności publicznej,
o informowanie społeczeństwa o osiąganych efektach w zakresie oszczędności
energii za pośrednictwem mediów.
Opis poszczególnych środków poprawy efektywności energetycznej w sektorze
mieszkalnictwa
Nazwa
Działanie
1. Działania organizacyjne i zarządcze
1.1 Monitoring zuŜycia energii w gminnych
budynkach mieszkalnych wielorodzinnych
Inwentaryzacja stanu technicznego budynków pod
kątem efektywności energetycznej. Ankietyzacja
budynków w celu określenia dokładnego potencjału
oszczędności wg struktury własnościowej (w pierwszej
kolejności dla budynków naleŜących w 100% do
gminy).
Implementacja
monitoringu
zuŜycia
energii
elektrycznej, ciepła oraz zuŜycia nośników energii,
określenie moŜliwych sposobów monitorowania
zuŜycia energii w budynkach np. współpraca dostawcy
energii oraz Urzędu Miasta w ramach corocznego
sporządzania analiz zuŜycia energii w poszczególnych
budynkach naleŜących do gminy. Konstruowanie
raportów dla poszczególnych budynków.
Okres realizacji
W efekcie uzyskanie informacji, w których budynkach
modernizacja spowodować moŜe najwyŜszy efekt
ekonomiczny i energetyczny, a takŜe sposób
przeprowadzenia
i
stopień
modernizacji
poszczególnych grup budynków.
Gmina
Budynki w naleŜące w 100% do gminy oraz osobno
budynki z częściowym udziałem własności gminy
Zasób
informacji
o
budynkach
gminnych
mieszkalnych: stan techniczny przegród, stolarki,
analiza
informacji
o
zuŜyciu
energii
dla
poszczególnych budynków. Udział procentowy
budynków gminnych mieszkalnych z pełną informacją
o zuŜyciu energii w stosunku do wszystkich budynków
mieszkalnych miejskich.
Lata 2011 – 2020
Nazwa
2. Działania edukacyjne i informacyjne
Działanie
2.1 Szkolenia w zakresie moŜliwości działań
inwestycyjnych
poprawiających
efektywność
wykorzystania energii w budynkach mieszkalnych
Przeprowadzenie szkoleń dla zainteresowanych
wspólnot mieszkaniowych a takŜe dla zarządców,
reprezentantów wspólnoty w zakresie działań
inwestycyjnych termomodernizacyjnych uwzględniając
zagadnienia
techniczne:
sposoby modernizacji
budynków, instalacji, zastosowanie odnawialnych
źródeł energii w budynkach, a takŜe zagadnienia
finansowe: koszty modernizacji, moŜliwe źródła
dofinansowania, inŜynieria kosztowa, sposób składania
wniosków. Projekcja moŜliwych do osiągnięcia
korzyści.
Propozycja wprowadzenia punktu dotyczącego
efektywności energetycznej do programu corocznych
zebrań wspólnot mieszkaniowych.
Gmina
Wspólnoty mieszkaniowe, zarządcy nieruchomości
Liczba przeprowadzonych szkoleń, liczba odbiorców
szkoleń.
Od roku 2011
2.2 Promowanie dobrych wzorów
Promowanie dobrych wzorów wskazujących na
oraz
moŜliwości
działań
korzyści
proefektywnościowych dotyczących zarówno Miasta
Kudowa-Zdrój jak i innych gmin.
Wykonawca
Grupa docelowa
Ocena skuteczności/ Wskaźniki
Wykonawca
Grupa docelowa
Okres realizacji
Działanie
Poradnictwo energetyczne w zakresie efektywności
energetycznej budynków mieszkalnych na stronie
internetowej Urzędu Miasta. Udzielanie wskazówek na
temat:
− stosowania wyrobów najbardziej efektywnych
urządzeń
− stosowania energooszczędnego oświetlenia
− proefektywnościowych zachowań uŜytkowników
energii
Wykonawca
Grupa docelowa
Okres realizacji
Nazwa
Działanie
Gmina
UŜytkownicy energii w gospodarstwa domowych,
administratorzy
budynków
mieszkalnych
oraz
uŜytkowych
Wzrost zainteresowania zagadnieniami efektywności
energetycznej. Liczba tematów związanych z energią w
gospodarstwach domowych oraz małych i średnich
przedsiębiorstwach
podejmowanych
przez
uŜytkowników energii, liczba wejść na stronę
internetową.
Od roku 2011
3. Działania inwestycyjne zmniejszające zuŜycie
i koszty energii
3.1 Działania na rzecz poprawy efektywności
energetycznej
gminnych
budynków
mieszkaniowych
Prowadzenie przedsięwzięć termomodernizacyjnych
gminnych obiektów mieszkaniowych w tym:
− Ocieplenie przegród zewnętrznych,
− Likwidacja nieefektywnych źródeł ciepła w postaci
pieców węglowych oraz kotłowni węglowych.
Obecnie budynki gminne charakteryzują się:
− wysokim wskaźnikiem zuŜycia energii na potrzeby
ogrzewania w odniesieniu do powierzchni
ogrzewanej,
− złymi
parametrami
izolacyjnymi
przegród
zewnętrznych,
− niską sprawnością źródeł/instalacji ogrzewania,
Wykonawca
Grupa docelowa
Okres realizacji
Gmina
Budynki naleŜące w 100% do Gminy
Liczba przeprowadzonych inwestycji, zuŜycie energii
w odniesieniu do powierzchni ogrzewanej. ZuŜycie
energii w odniesieniu do liczby mieszkańców. Kwota
przyznanych premii, stanowiących pomoc państwa,
zwiększenie komfortu cieplnego obiektów.
Lata 2011 – 2020
Opis
poszczególnych
środków
poprawy
efektywności
energetycznej
w
sektorze
handel/usługi/przemysł
Nazwa
1. Działania organizacyjne i zarządcze
Działanie
1.1 Monitoring zuŜycia sieciowych nośników energii
w sektorze handel/usługi/przemysł
Pozyskiwanie
informacji
od
przedsiębiorstw
energetycznych działających na terenie Gminy
Kudowa-Zdrój na w zakresie liczby odbiorców oraz
zuŜycia energii w sektorze handlowo-usługowym a
takŜe w zakresie przedsiębiorstw.
Porównywanie wskaźników zuŜycia energii w
kolejnych latach:
•
zuŜycie energii elektrycznej na odbiorcę
•
zuŜycie gazu na odbiorcę
•
zuŜycie ciepła sieciowego na odbiorcę (jeśli
pojawi się taki typ odbiorców)
Pozyskiwanie informacji z Urzędu Marszałkowskiego
na temat opłat środowiskowych oraz emisji
zanieczyszczeń dotyczących terenu Gminy KudowaZdrój.
Wykonawca
Grupa docelowa
Okres realizacji
Działanie
Gmina
Sektor usługowo-handlowy, sektor przemysłowy
Liczba raportów dla poszczególnych lat
Lata 2011 – 2020
1.2 Utworzenie na stronie Urzędu Miasta KudowaZdrój sekcji dotyczącej wykorzystania energii
przedsiębiorstwie
Sekcja powinna zawierać wskazówki dotyczące
moŜliwości oszczędzania energii w firmie, a takŜe
przedstawiać dobre wzory, przykłady firm, którym
udało się wprowadzić realne oszczędności energii.
Sekcja doradcza powinna zawierać moduł forum
dyskusyjnego, jako platformę wymiany informacji
pomiędzy uŜytkownikami energii.
Wykonawca
Grupa docelowa
Okres realizacji
Gmina
Handel/usługi/przemysł
Liczba dobrych przykładów oszczędności energii w
firmie na stronie internetowej, liczba wpisów na forum,
liczba tematów
Od roku 2011
Nazwa
Działanie
2. Działania edukacyjne i informacyjne
2.1 Szkolenia w zakresie moŜliwości działań
inwestycyjnych
poprawiających
efektywność
wykorzystania
energii
w
firmach
i
przedsiębiorstwach
Przeprowadzenie cyklu szkoleń dla zainteresowanych
firm, przedsiębiorstw, uwzględniając w zakresie:
sposoby racjonalnego wykorzystania energii w firmie,
energooszczędne technologie, zachowania, instalacje,
zastosowanie odnawialnych źródeł energii w
budynkach, a takŜe zagadnienia finansowe. Projekcja
moŜliwych do osiągnięcia korzyści.
Wykonawca
Grupa docelowa
Okres realizacji
Działanie
Gmina
Liczba przeprowadzonych szkoleń, liczba uczestników
szkoleń.
Od roku 2010
1.2
Przeprowadzenie cyklicznego konkursu na
ekofirmę w Gminie Kudowa-Zdrój
Konkurs powinien odbywać się w sposób cykliczny
(np. co rok) i powinien angaŜować firmy w
zagadnienia związane z efektywnością energetyczną
oraz wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii w
przedsiębiorstwach. Firmy startujące w konkursie
powinny przedstawiać swoje osiągnięcia w tym
zakresie
Wykonawca
Grupa docelowa
Okres realizacji
Gmina
Liczba uczestników konkursu
Od roku 2011
Opis poszczególnych środków poprawy efektywności energetycznej w oświetleniu ulicznym
Nazwa
1. Działania inwestycyjne
Działanie
1.1 Wymiana pozostałych nieefektywnych źródeł
światła na nowe energooszczędne
Stosowanie
wysokopręŜnych
lamp
sodowych
pozwalających na precyzyjne kształtowanie sposobu
oświetlenia, stosowanie lamp o wysokiej skuteczności
świetlnej
oraz
mniejszej
energochłonności.
Wprowadzanie nowych technologii wykorzystujących
energooszczędne oświetlenie LED (diody świecące)
zwłaszcza w miejscach najbardziej reprezentatywnych
dla Miasta, jak park zdrojowy, czy Śródmieście.
Wykonawca
Grupa docelowa
Okres realizacji
Działanie
Wykonawca
Grupa docelowa
Okres realizacji
Działanie
Wykonawca
Grupa docelowa
Okres realizacji
Gmina
System oświetlenia ulicznego
Liczba wymienionych źródeł światła
Lata 2011 – 2020
nowoczesnych
układów
1.2 Stosowanie
stabilizacyjno-zapłonowych
Rozwiązanie takie pozwala obniŜyć koszty eksploatacji
lampy do ok. 10%
Gmina
Liczba zastosowanych układów
Lata 2011 – 2020
1.3 Zastosowanie lamp o białym świetle i bardzo
dobrych parametrach jakościowych
Urządzenia tego typu charakteryzują się bardzo
dobrymi parametrami fotometrycznymi – wysoką
skutecznością świetlną, dobrą, porównywalną z
strumienia
lampami
sodowymi,
stabilnością
świetlnego, wysoką trwałością i dobrym wskaźnikiem
oddawania barw.
Gmina
Liczba zastosowanych lamp
Lata 2011 – 2020
6
Kierunki rozwoju i modernizacji systemów zaopatrzenia
w energię
6.1 Analiza dla Gminy Kudowa-Zdrój
W oparciu o informacje zawarte w Planach Miejscowych oraz Studium Zagospodarowania
Przestrzennego Gminy Kudowa-Zdrój dokonano analizy chłonności terenów planowanych do
zagospodarowania na terenie Gminy na potrzeby: mieszkalnictwa, usług, handlu i produkcji.
Dla wyznaczonych terenów wskaźnikowo obliczono zapotrzebowanie na moc i zuŜycie energii
elektrycznej oraz energii cieplnej. Najmniej pewnymi wskaźnikami, są naturalnie wskaźniki
dotyczące przemysłu, ze względu na bardzo szeroki wachlarz dziedzin przemysłu cechujących się
skrajnie róŜnymi potrzebami energetycznymi. Przyjmując jednak załoŜenia Gminy o preferowaniu
inwestycji o niskim oddziaływaniu na środowisko przyrodnicze i mieszkańców, naleŜy się
spodziewać, Ŝe rozwój infrastruktury budowlanej, produkcyjnej związany będzie z realizacją
systemów energetycznych opartych o paliwa bardziej przyjazne środowisku niŜ węgiel (być moŜe
gaz ziemny) i energię elektryczną. Nie moŜna w tej chwili z całkowitą pewnością stwierdzić, jakie
i z jakim nasileniem dziedziny wytwórstwa będą się w Gminie Kudowa-Zdrój rozwijały
w przyszłości.
W oparciu o dane statystyczne (ilość oddawanych mieszkań w latach 1995-2009) i informacje
zawarte w Planach Miejscowych i Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania
Przestrzennego Gminy Kudowa-Zdrój wyspecyfikowano planowane do zagospodarowania obszary
na terenie Gminy, których łączna powierzchnia przekracza 472,2 ha.
Obszary te przeanalizowano pod kątem potrzeb energetycznych, a wyniki przedstawiono
w tabeli 6-1. Analizy przeprowadzono przy załoŜeniu, Ŝe obszary przewidywane pod zabudowę
zostaną zagospodarowane w 100%. Wielkość prognozowanego zapotrzebowania na nośniki energii
oparto o najnowsze rozporządzenia i normy dotyczące izolacyjności przegród i jednostkowego
zapotrzebowania ciepła, aktualne i prognozowane trendy uŜytkowania energii.
Sposób zasilania rozpatrywanych terenów planuje się następująco:
•
system zaopatrzenia w ciepło – przewiduje się stosowanie proekologicznych źródeł
indywidualnych (źródła ciepła na biomasę, gaz ziemny, olej opałowy) oraz źródeł
odnawialnych ,
•
system pokrycia potrzeb bytowych – wszystkie potrzeby bytowe będą pokrywane przy
uŜyciu gazu ziemnego oraz energii elektrycznej i gazu płynnego,
•
system zaopatrzenia w energię elektryczną – ustala się obowiązek rozbudowy sieci
elektroenergetycznej w sposób zapewniający obsługę wszystkich istniejących
i projektowanych obszarów zabudowy w sytuacji pojawienia się takiej potrzeby.
Tabela 6-1 Sumaryczne zestawienie potrzeb energetycznych dla terenów przeznaczonych do
zagospodarowania na terenie Gminy Kudowa-Zdrój
Rodzaj inwestycji
Zapotrzebowanie na ciepło Zapotrzebowanie na energię
(ogrzewanie)
elektryczną
[MW]
[GJ/rok]
[MW]
[MWh/rok]
30,45
166 652,6
3,95
14 403,3
51,63
325 294,4
8,64
36 911,4
82,08
491 947,0
12,59
51 314,7
SUMA
7
Wytyczne do realizacji programów wykonawczych
7.1 Program ograniczenia niskiej emisji budynków mieszkalnych
na obszarze gminy
Jednym z problemów występujących w budownictwie mieszkalnym na terenie miasta
Kudowa-Zdrój, podobnie jak w całym kraju jest zły stan techniczny obiektów, wysoka
energochłonność oraz sposób ogrzewania budynków, często paliwami stałymi niskiej jakości
(co wykazano m.in. w rozdziale dotyczącym budynków wielorodzinnych zarządzanych przez
MZUP).
Sytuacja taka tworzy zjawisko zwane „niską emisją” i dotyczy źródeł emitujących
zanieczyszczenia przez kominy o wysokości do 40 m.
Racjonalizacja w zakresie redukcji zuŜycia energii w sektorze mieszkaniowym zaleŜy
indywidualnie od świadomości i moŜliwości finansowych właścicieli i uŜytkowników budynków.
Ze względu na wysokie koszty termomodernizacji budynków oraz przy energochłonnym
budownictwie wysokie koszty ogrzewania budynków, proces ten jest stosunkowo powolny.
Rozwiązaniem na taki stan rzeczy, są programy ograniczania niskiej emisji zanieczyszczeń,
polegające głównie na dofinansowaniu wymiany nieefektywnych i nieekologicznych źródeł ciepła
(kotłów, pieców) na źródła ciepła ekologiczne i uniemoŜliwiające spalanie odpadów komunalnych
oraz wykorzystujące odnawialne źródła energii, równieŜ do przygotowywania ciepłej wody
uŜytkowej. Gmina Kudowa-Zdrój prowadziła przez kilka lat program ograniczenia niskiej emisji
finansowany ze środków EkoFunduszu, lecz program ten dotyczył przede wszystkim większych
kotłowni na paliwa stałe, w miejsce których montowano kotłownie gazowe. Ponadto w ramach
programu dokonano montaŜu dwufunkcyjnych kotłów gazowych w budynkach wielorodzinnych na
osiedlu Tkacka. Obecnie na terenie gminy nie występują większe kotłownie na paliwa stałe,
a jedynie przydomowe jednostki kotłowe oraz piece węglowe ceramiczne lub stalowe
zamontowane głównie w lokalach budynków wielorodzinnych.
Krajowe fundusze ochrony środowiska jak np.: WFOŚiGW, NFOŚiGW, wspierają wdraŜanie
tego typu programów. Cechą charakterystyczną tych funduszy jest współpraca na korzystnych
warunkach, przede wszystkim z jednostkami samorządowymi typu gminy. Głównymi
beneficjentami są indywidualni mieszkańcy, a gmina jest pośrednikiem i często równieŜ
partycypuje w kosztach.
Kluczową kwestią „programu ograniczenia niskiej emisji” jest więc ekonomiczna zachęta
uŜytkowników (odbiorców) energii, by inwestowali w przedsięwzięcia najbardziej efektywne
ekonomicznie i ekologicznie w stosunku do poniesionych kosztów. Doświadczenia z audytów
energetycznych
pokazują,
iŜ
przedsięwzięcia
termorenowacyjne
mogą
przyczynić
się
do zmniejszenia zuŜycia energii nawet o 50%. Wadą tych przedsięwzięć jest duŜa wysokość
ponoszonych na ten cel nakładów inwestycyjnych, natomiast wymiana niskosprawnego źródła
ciepła jest najbardziej efektywnym energetycznie i ekologicznie przedsięwzięciem przy jego
relatywnie niskich kosztach.
Z tego powodu proponuje się, aby Gmina Kudowa- Zdrój przygotowała w ramach własnej
działalności „Program ograniczenia niskiej emisji” w budynkach mieszkalnych sprowadzający się
do wspierania zakupu nowoczesnych, wysokosprawnych i ekologicznych źródeł ciepła.
Przykładów na realizację tego typu programów w kraju jest wiele, głównie przy udziale środków
pochodzących z Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska. W sposób oczywisty powodzenie
tego typu działań jest bezpośrednio uzaleŜnione od moŜliwości finansowych Gminy, dlatego
waŜnym jest, aby w pierwszej kolejności rozpoznać potrzeby mieszkańców i rzeczywisty stan
urządzeń grzewczych na drodze ankietyzacji. Sama ankietyzacja nie generuje po stronie budŜetu
gminy duŜych kosztów, natomiast dobrze przeprowadzona dostarcza wiele podstawowych
informacji, takich jak: rodzaj, stan techniczny i wiek urządzeń grzewczych, rodzaj stosowanego
paliwa, a takŜe, co bardzo waŜne, moŜliwości udziału mieszkańców (deklarowany wkład własny)
oraz preferencje, co do zakupu nowego źródła ciepła.
Najprostszym
pod
względem
organizacyjnym,
sposobem
realizacji
„Programu”
jest bezpośrednia dopłata do zakupu ekologicznego źródła ciepła w ustalonej przez Radę Gminy
stawce dla wszystkich typów ekologicznych źródeł lub róŜnej, której wielkość będzie uzaleŜniona
od uzyskanego zmianą źródła efektu ekologicznego. Trudno jest przewidzieć jaka będzie faktyczna
struktura wybieranych przez mieszkańców Kudowa-Zdrój urządzeń grzewczych, jednak biorąc pod
uwagę ceny paliw naleŜy się spodziewać, Ŝe dominującym wyborem będzie stosowanie kotłów na
gaz ziemny zwłaszcza w budynkach wielorodzinnych, a takŜe wysokosprawnych kotłów
węglowych z automatycznym podajnikiem w budynkach jednorodzinnych oddalonych od sieci
cieplnej. Preferowanie w Programie wymiany starych kotłów na źródła ciepła na gaz ziemny np.:
poprzez wyŜszą dopłatę, moŜe mieć wpływ na zwiększenie zapotrzebowania na to paliwo na
terenie gminy i być przyczynkiem do rozmów z dostawcą gazu na temat dalszego rozwoju systemu
gazowniczego miasta zwłaszcza w kierunku dzielnicy Słone.
W ten sposób realizowany program moŜe stanowić wystarczający bodziec dla części
mieszkańców Gminy i zwiększyć udział ekologicznych źródeł energii w ogólnym bilansie Gminy,
natomiast naleŜy mieć świadomość, Ŝe wielkość takiej dotacji będzie stanowiła zaledwie
kilkanaście do kilkudziesięciu procent całkowitych kosztów wymiany źródła ciepła, a więc będzie
atrakcyjna dla niewielkiej grupy mieszkańców, co wcale nie oznacza, Ŝe nie naleŜy przyjąć właśnie
takiej drogi realizacji programu.
Potencjalnym źródłem finansowania dla realizacji programu moŜe być Wojewódzki Fundusz
Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu. Aby ubiegać się o wsparcie ze środków
WFOŚiGW konieczne jest opracowanie Programu ograniczenia niskiej emisji i złoŜenie go wraz ze
wstępnym wnioskiem o dofinansowanie. Po pozytywnym rozpatrzeniu uzyskuje się promesę na
finansowanie przedsięwzięcia, a następnie składa się wnioski o dofinansowanie poszczególnych
etapów realizacji programu.
Oczywiście
najbardziej
efektywnym
sposobem
ograniczenia
„niskiej
emisji
są
skoordynowane działania obejmujące:
•
kompleksowe rozwiązania związane z obniŜeniem energochłonności obiektów objętych
programem tj. docieplenie ścian, stropodachów, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej
itp.,
a następnie:
•
modernizację źródła ciepła (wymianę pieców węglowych i tradycyjnych kotłów
węglowych na proekologiczne źródła energii) z uwzględnieniem nowego obniŜonego
zapotrzebowania na moc dla danego budynku oraz modernizację wewnętrznej instalacji
grzewczej, z zastosowaniem elementów automatycznej regulacji.
Dla programu polegającego tylko na wymianie pieców węglowych i tradycyjnych kotłów na
źródła proekologiczne naleŜy uwzględnić:
•
podłączenie do systemu gazowniczego i zastosowanie kotła gazowego,
•
wymianę kotła na niskoemisyjny, wysokosprawny kocioł węglowy lub olejowy,
•
zastosowanie źródła energii odnawialnej.
ZałoŜenia na potrzeby określenia szacunkowego efektu ekologicznego i kosztów programu:
Szacunkowe dane o ilości palenisk na węgiel o niskiej efektywności energetycznej przyjęte,
jako potencjalne źródła ciepła do wymiany:
•
systemy grzewcze etaŜowe mieszkań w budynkach wielorodzinnych zarządzane przez
MZUP– piece kaflowe: liczbę mieszkań z systemem grzewczym tego typu określono na
poziomie 143 szt.,
•
kotłownie z kotłem komorowym w budownictwie jednorodzinnym – liczbę budynków
ze źródłem tego typu oszacowano na 430,
Koszty wymiany źródeł ciepła:
•
likwidacja pieców kaflowych mieszkań – załoŜono, Ŝe systemy tego typu są zastępowane
systemem etaŜowym zasilanym gazem ziemnym – modernizacja obejmuje: zakup
i montaŜ kotła gazowego dwufunkcyjnego, wykonanie instalacji grzewczej w obrębie
mieszkania, montaŜ wkładu kominowego – koszt przedsięwzięcia oszacowano na
poziomie 11 500 PLN.
•
wymiana kotłów komorowych w budownictwie indywidualnym – załoŜono, Ŝe źródła te
będą zastępowane kotłami retortowymi - modernizacja obejmuje: zakup i montaŜ kotła
retortowego – koszt przedsięwzięcia oszacowano na poziomie 10 000 PLN.
Szacunkowe obliczenia efektu ekologicznego przeprowadzono dla wariantów zaleŜnych od
ilości mieszkańców przystępujących do programu:
•
wariant I – do programu przystępuje 20% właścicieli budynków jednorodzinnych
i mieszkań z załoŜonej całkowitej liczby budynków z kotłownią węglową i mieszkań
z ogrzewaniem piecowym na węgiel – łączny koszt wymiany źródeł: 1 193 500 PLN;
•
wariant II – do programu przystępuje 40% właścicieli budynków i mieszkań – łączny
koszt wymiany źródeł: 2 375 500 PLN;
•
wariant III – do programu przystępuje 60% właścicieli budynków i mieszkań – łączny
koszt wymiany źródeł: 3 569 000 PLN.
Zmiany emisji w wyniku wdraŜania programu pokazano w tabeli 7-1. Efekt ekologiczny
osiągnięty poprzez wymianę starych kotłów węglowych wynika ze zwiększenia efektywności
energetycznej urządzeń i lepszej jakości stosowanych paliw.
W przypadku zastosowania technologii spalania węgla w palenisku retortowym (spalanie
górne) często występuje wzrost emisji tlenków azotu. Spowodowane jest to zwiększeniem
temperatury w komorze spalania, co sprzyja powstawaniu tzw. termicznych tlenków azotu.
Tabela 7-1. Szacunkowa emisja w stanie obecnym i prognozowanym związanym z wymianą starych
kotłów węglowych i pieców kaflowych na kotły węglowe retortowe w ogrzewnictwie indywidualnym i kotły
gazowe w lokalach mieszkalnych
Rodzaj
zanieczy- Jedn.
szczenia
Wariant I
Wariant II
Wariant III
Wielkość
emisji
Wielkość Efekt ekol. Wielkość Efekt ekol. Wielkość Efekt ekol.
wyjściowa
emisji
wzgl.
emisji
wzgl.
emisji
wzgl.
Pył
Mg/a
68,4
54,7
20,0%
41
40,0%
27
60,0%
SO2
Mg/a
48,6
38,9
20,0%
29
40,0%
19
60,0%
NO2
Mg/a
6,1
5,2
14,3%
4
28,6%
3
42,9%
CO
Mg/a
303,9
243,2
20,0%
182
40,0%
122
59,9%
B(a)P
kg/a
60,78
48,62
20,0%
36,47
40,0%
24,31
60,0%
CO2
Mg/a
5 622
5 030
10,5%
4 439
21,0%
3 847
31,6%
Ze względu na duŜą niepewność, co do pozyskania środków zewnętrznych na realizację
programu przedstawionych zmian emisji i zmian w zuŜyciu paliw nie ujęto w Ŝadnym
z rozpatrywanych scenariuszy zmian sytuacji energetycznej miasta Kudowa-Zdrój.
7.2 Wytyczne zastosowania odnawialnych źródeł energii w gminie
Kudowa- Zdrój
Cele programu dotyczącego wdraŜania odnawialnych źródeł energii powinny obejmować
takie zagadnienia jak:
•
poprawa stanu środowiska naturalnego,
•
zwiększenie atrakcyjności gminy w stosunku do otoczenia,
•
wspieranie inicjatyw lokalnych w zakresie rozwoju,
•
wykorzystanie istniejących moŜliwości pozyskania środków na zadania inwestycyjne
z zakresu OZE
•
gospodarcze i demonstracyjne zastosowanie odnawialnych źródeł energii w obiektach
i budynkach uŜyteczności publicznej
•
zwiększenie świadomości ekologicznej społeczeństwa Gminy Kudowa-Zdrój.
Dla oceny moŜliwości i zasadności realizacji powyŜszych celów, przedstawiono w rozdziale
4 korzystając z dostępnych danych i analiz własnych potencjał OZE w zakresie wykorzystania:
•
energii słonecznej (kolektory słoneczne, ogniwa fotowoltaiczne),
•
energii geotermalnej,
•
energii gruntu i wód powierzchniowych,
•
biomasy (rolnictwo, leśnictwo, przemysł),
•
energii wiatrowej,
•
energii spadku wody.
W celu określenia moŜliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii (OZE) w Gminie
Kudowa-Zdrój, naleŜy przede wszystkim brać pod uwagę jakie są obecne potrzeby energetyczne
oraz jakie są przewidywane potrzeby w perspektywie kilku najbliŜszych lat. Przy obecnych cenach
energii i paliw oraz wysokich kosztach inwestycyjnych technologii wykorzystujących OZE, analizy
opłacalności stosowania tych technologii często nie wykazują dodatniego efektu ekonomicznego
lub jest on niski. Mając jednak na uwadze perspektywę ciągłego wzrostu cen nośników
energetycznych, a takŜe prawdopodobny spadek kosztów inwestycyjnych technologii OZE, naleŜy
przeanalizować opłacalność takich inwestycji z uwzględnieniem tych zmian.
Program powinien takŜe zawierać inwentaryzację emisji na terenie Gminy oraz wyznaczyć
wpływ realizacji zapisów programu na ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery.
Ponadto naleŜy dokładnie sprecyzować:
•
Siły sprawcze stosowania odnawialnych źródeł energii na terenie Gminy,
•
MoŜliwe sposoby dofinansowania dla projektów OZE w warunkach Gminy,
•
Potencjał teoretyczny i techniczny zasobów energii odnawialnej w Gminie,
•
Charakterystykę technologii moŜliwych do zastosowania,
•
Grupy priorytetowe realizacji programu.
W chwili obecnej moŜliwości rozwoju odnawialnych źródeł energii na terenie miasta
Kudowa-Zdrój upatruje się w następujących technologiach:
•
instalacje solarne do przygotowania ciepłej wody uŜytkowej w oparciu o kolektory
płaskie, bądź próŜniowe; moŜliwe zastosowania w obiektach typu: sanatoria, hotele,
domy jednorodzinne; jeŜeli chodzi o obiekty uŜyteczności publicznej moŜna rozpatrzyć
celowość zastosowania instalacji tego typu w nowo wybudowanej hali sportowej, a takŜe
w szkole podstawowej (budynek nowszy) na potrzeby przygotowania ciepłej wody
uŜytkowej w łaźni z natryskam;
•
instalacje pomp ciepła z wymiennikiem gruntowym, jako źródło do celów ogrzewania
pomieszczeń; moŜliwe zastosowania w obiektach: domy jednorodzinne; jeŜeli chodzi
o obiekty uŜyteczności publicznej moŜna rozpatrzyć celowość zastosowania instalacji
tego typu przy okazji termomodernizacji budynków obejmującej równieŜ wymianę źródła
ciepła; ze względu na wysokie koszty inwestycyjne zazwyczaj konieczne jest pozyskanie
finansowania zewnętrznego;
•
kotłownie biomasowe z zastosowaniem źródła ciepła przystosowanym do spalania
biomasy np.: kotły na drewno z technologią zgazowania; moŜliwe zastosowania w
obiektach typu: domy mieszkalne jedno i wielorodzinne, obiekty usługowe, ze względu
na duŜą emisję pyłu nie zalecane w strefie A Uzdrowiska.
Na rozwój technologii OZE w grupach uŜytkowników energii typu usługi i przedsiębiorcy
gmina moŜe mieć wpływ jedynie w zakresie prowadzenia działań edukacyjnych i promocyjnych.
MoŜliwe formy działalności w tym zakresie to np.:
•
ogólnodostępne szkolenia, spotkania informacyjne z zakresu stosowania OZE;
•
targi odnawialnych źródeł energii z udziałem producentów z branŜy OZE.
Zagadnienia dotyczące wszystkich technologii OZE przedstawiono w kolejnej tabeli.
TECHNOLOGIA OZE
STAN ISTNIEJĄCY/MOśLIWOŚCI WDROśENIA
ORIENTACYJNE KOSZTY
INWESTYCJI
POTENCJALNE
ŹRÓDŁA
DODATKOWEGO
FINANSOWANIA
Wg pozyskanych informacji obecnie na terenie gminy brak
instalacji tego typu.
Energetyka wiatrowa
(produkcja energii
elektrycznej):
• Pojedyncza turbina
wiatrowa,
• Elektrownia
wiatrowa.
Na podstawie dostępnych danych o wietrzności na
rozpatrywanym terenie (dane wieloletnie, średnie prędkości
wiatru - stacja Kłodzko) oraz w oparciu o inne opracowania:
„Potencjał
Dolnego
Śląska
w
zakresie
rozwoju
alternatywnych źródeł energii”, Dolnośląskie Centrum
Zaawansowanych Technologii 2006; Studium przestrzennych
uwarunkowań rozwoju energetyki wiatrowej w województwie
dolnośląskim, Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne we
Wrocławiu 2010, warunki do stosowania turbin wiatrowych
na terenie gminy są mało korzystne, a dla części gminy
całkowicie wyłączone z moŜliwości budowy tego typu
instalacji (obszar Parku Narodowego Gór Stołowych).
Jednostkowe koszty
inwestycyjne w zaleŜności od
wielkości instalacji:
• Pojedyncza
turbina
wiatrowa – 17000 – 37000
PLN/kW mocy zainstalowanej;
• Elektrownia wiatrowa 5600 – 16000 PLN/kW mocy
zainstalowanej;
Obok wysokich kosztów inwestycyjnych główne bariery to:
Przykład realizacji:
• ograniczone moŜliwości przyłączenia do systemu Farma Wiatrowa Suwałki,
elektroenergetycznego; w polskich warunkach, do linii moc zainstalowana 41,4 MW,
średniego napięcia przyłącza się w sposób bezpośredni koszt około 60 mln EURO.
instalacje o mocy od 100 kW do 2000 kW; w przypadku
przyłączeń do wydzielonych pól liniowych w rozdzielniach
WN/SN moc ta po stronie średniego napięcia moŜe wzrosnąć
do 5 a nawet 10 MW; w przypadku inwestycji o wyŜszej
mocy moŜe zaistnieć konieczność wybudowania oddzielnej
linii energetycznej oraz stacji przekaźnikowej 15kV/110kV
(GPZ);
Środki finansowe:
Narodowego Funduszu
Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej;
Wojewódzkiego
Funduszu
Ochrony
Środowiska
i
Gospodarki Wodnej we
Wrocławiu;
TECHNOLOGIA OZE
ORIENTACYJNE KOSZTY
INWESTYCJI
POTENCJALNE
ŹRÓDŁA
DODATKOWEGO
FINANSOWANIA
Jednostkowe koszty
inwestycyjne w zaleŜności od
wielkości instalacji
geotermalnej:
• Odwierty wraz z siecią
ciepłowniczą – 1200 – 5200
PLN/kW mocy zainstalowanej;
Przykład planowanej
inwestycji:
Geotermia Czarnków,
Projektowana moc systemu 12
Środki finansowe:
Narodowego Funduszu
Gospodarki Wodnej;
Wojewódzkiego
Funduszu
Ochrony
Środowiska
i
Wrocławiu;
RPO Dolny Śląsk
• układ komunikacyjny gminy jest nieprzystosowany do
transportu
wielkogabarytowych
elementów
siłowni
wiatrowej;
• brak dokładnych danych o wietrzności na rozpatrywanym
terenie; w przypadku pojawienia się potencjalnego inwestora
konieczne jest przeprowadzenie badań siły wiatru na róŜnych
wysokościach przez okres co najmniej 12 miesięcy;
• duŜe ograniczenia lokalizacyjne (obszar gór i lasów,
obszary ochronne, a takŜe uzdrowiskowy charakter gminy)
• istnieją moŜliwości zastosowania małych jednostek o
mocy kilku, kilkunastu kilowatów, z których produkowana
energia elektryczna wykorzystywana będzie bezpośrednio w
pobliŜu jej wytwarzania (przedsiębiorstwa, hotele, budynki
mieszkalne)
Energetyka geotermalna
(produkcja ciepła):
• System ciepłowniczy
wykorzystujący ciepło
wód geotermalnych z
odwiertów
Inne technologie
wykorzystujące ciepło
skumulowane w gruncie:
• Pompa ciepła;
• Gruntowy
Wg pozyskanych informacji obecnie na terenie gminy brak
tego typu instalacji. Brak równieŜ odwiertów badawczych, na
podstawie których moŜna by określić moŜliwość
wykorzystania wód geotermalnych do celów energetycznych.
Istniejący system ciepłowniczy przy nieco ponad 4MW
zapotrzebowaniu na ciepło sieciowe nie stanowi
potencjalnego racjonalnego rynku wykorzystania energii
geotermalnej.
Uwagi:
• instalacje geotermalne charakteryzują się znacznymi
TECHNOLOGIA OZE
wymiennik ciepła
nakładami inwestycyjnymi, związanymi głównie z kosztami
wierceń;
• naleŜy zbadać wpływ tego typu przedsięwzięcia na
eksploatowane juŜ ujęcia wód mineralnych.
W kategorii tej moŜna równieŜ umieścić instalacje z pompami
ciepła.
Samorząd moŜe rozwaŜyć moŜliwości zastosowania źródła
ciepła tego typu w budynkach uŜyteczności publicznej, w
których planowana jest w ramach termomodernizacji
wymiana źródła. W porównaniu z kotłownią na gaz ziemny,
inwestycja taka osiąga czas zwrotu kapitału na poziomie 12 –
15 lat.
W ramach realizacji zadań związanych z edukacją
ekologiczną gmina moŜe skierować do mieszkańców
kampanię informacyjną związaną z propagowaniem
odnawialnych źródeł energii tego typu.
Zastosowanie pompy ciepła z wymiennikiem gruntowym do
celów grzewczych w domach jednorodzinnych, w skali
gminy, ogranicza zjawisko niskiej emisji.
Obecnie na terenie gminy brak instalacji tego typu.
Energetyka
wodna
MoŜliwości stosowania rozwiązań tego typu ocenia się jako
(produkcja
energii
bardzo ograniczone, ze względu na górski charakter rzek
elektrycznej):
cechujących się duŜą zmiennością przepływów sezonowych
• Mikro
i
małe
jak i dobowych.
elektrownie wodne
ORIENTACYJNE KOSZTY
INWESTYCJI
POTENCJALNE
ŹRÓDŁA
DODATKOWEGO
FINANSOWANIA
MW,
Koszt około 40 mln PLN.
Inne technologie:
• Pompa ciepła z
wymiennikiem gruntowym dla
domu jednorodzinnego; koszt
30000 – 65000 PLN w
zaleŜności od zapotrzebowania
na moc, wielkości i rodzaju
wymiennika gruntowego
Jednostkowe
koszty
inwestycyjne:
• 8000 – 20000 PLN/kW
mocy zainstalowanej;
Przykład (realizacja w toku):
MEW w Cieszynie,
Środki finansowe:
Narodowego Funduszu
Gospodarki Wodnej;
Wojewódzkiego
Funduszu
Ochrony
POTENCJALNE
ORIENTACYJNE KOSZTY
ŹRÓDŁA
TECHNOLOGIA OZE
INWESTYCJI
DODATKOWEGO
FINANSOWANIA
Uwagi:
moc planowana: 500 kW,
Środowiska
i
Rozwój małej energetyki wodnej związany jest koniecznością koszt około 4,9 mln PLN
realizacji budowli hydrotechnicznych stanowiących główny
Wrocławiu;
koszt realizacji tego typu inwestycji.
RPO Dolny Śląsk
Samorząd moŜe rozwaŜyć moŜliwość stosowania instalacji
solarnych do przygotowania ciepłej wody uŜytkowej w
budynkach uŜyteczności publicznej. NaleŜy pamiętać, Ŝe
jednym z podstawowych kryteriów dla wyboru lokalizacji
instalacji kolektorów jest sposób uŜytkowania obiektu tzn.
budynek musi być uŜytkowany przez cały rok (równieŜ w
lecie) i charakteryzować się dość równomiernym zuŜyciem
Energia słoneczna:
ciepłej wody uŜytkowej. Uwaga ta dotyczy szczególnie
• Wodne
kolektory obiektów edukacyjnych.
słoneczne
(produkcja
ciepła);
W ramach realizacji zadań związanych z edukacją
ekologiczną gmina moŜe skierować do mieszkańców
• Ogniwa
kampanię informacyjną związaną z propagowaniem
fotowoltaiczne
(produkcja
energii odnawialnych źródeł energii tego typu. Elementem
wspomagającym realizację instalacji kolektorów słonecznych
elektrycznej)
przez osoby fizyczne z terenu gminy moŜe być uruchomiony
przez NFOŚiGW mechanizm finansowy dotowania inwestycji
związanych z montaŜem kolektorów słonecznych.
Wysokie koszty inwestycyjne instalacji z ogniwami
fotowoltaicznymi stanowią w chwili obecnej główna barierę
ich wdraŜania na terenie miasta. Ewentualne rozwiązania to
Jednostkowe
koszty
inwestycyjne
–
ogniwa Środki finansowe:
fotowoltaiczne:
Narodowego Funduszu
• 20000 – 25000 PLN/kW Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej;
mocy zainstalowanej;
Wojewódzkiego
Ochrony
Instalacja
kolektorów Funduszu
Środowiska
i
słonecznych
dla
domu
jednorodzinnego (4 osoby); Gospodarki Wodnej we
koszt 10000 – 15000 PLN w Wrocławiu;
zaleŜności
rodzaju RPO Dolny Śląsk
zastosowanych kolektorów
TECHNOLOGIA OZE
ORIENTACYJNE KOSZTY
INWESTYCJI
POTENCJALNE
ŹRÓDŁA
DODATKOWEGO
FINANSOWANIA
stosowanie pojedynczych ogniw zasilających oświetlenie
uliczne, czy sygnalizację świetlną. Niemniej jednak zgodnie z
trendami rozwojowymi technologii na świecie, ogniwa
fotowoltaiczne w ciągu najbliŜszych lat będą stanowiły jeden
z głównych kierunków rozwoju rynku OZE
Biomasa:
• Spalanie
biomasy
stałej lub biogazu w
kotle (produkcja ciepła)
• Układy
kogeneracyjne na biogaz
(skojarzone wytwarzanie
energii elektrycznej i
ciepła)
Obecnie na terenie Gminy Kudowa-Zdrój biomasa, głównie w
postaci drewna opałowego i odpadów drzewnych, jest
wykorzystywana w mniejszym stopniu. Paliwo to nie jest
spalane w specjalnych paleniskach przystosowanych do
spalania drewna, lecz w tradycyjnych kotłach komorowych,
piecach kaflowych. Oszacowano, Ŝe udział biomasy w
bilansie paliwowym gminy kształtuje się na poziomie ok. 9%.
Jednostkowe
koszty
inwestycyjne – kotły na słomę
w zakresie mocy od 40 do 600
kW:
• od 330 do 170 PLN/kW;
Jednostkowe
koszty
inwestycyjne
–
kotły
Oszacowany potencjał techniczny w zakresie biomasy dla zgazowujące drewno w zakresie
terenu gminy jest następujący: około 4840 Mg/rok biomasy mocy od 18 do 80 kW:
moŜliwej do pozyskania w postaci drewna, słomy, siana i • od 425 do 200 PLN/kW ;
ewentualnych
upraw
energetycznych
(wykorzystanie
nieuŜytków), co odpowiada moŜliwości uzyskania ok. 60 tys. Jednostkowe
koszty
GJ/rok ciepła (z uwzględnieniem sprawności wytwarzania).
inwestycyjne
–
instalacja
biogazowni - silnik gazowy z
Biomasę zaleca się uŜytkować w małych i średnich generatorem
o
mocy
kotłowniach, z których zasilane mogą być obiekty elektrycznej 500 do 1000 kW:
mieszkalne, usługowe. W przypadku występowania w • 13000 – 11000 PLN/kW
gospodarstwach rolnych niewykorzystanego potencjału słomy mocy zainstalowanej;
proponuje się jej uŜytkowanie na potrzeby własne do celów
grzewczych poprzez spalanie w kotłach na słomę.
Środki finansowe:
Narodowego Funduszu
Gospodarki Wodnej;
Wojewódzkiego
Funduszu
Ochrony
Środowiska
i
Wrocławiu;
RPO Dolny Śląsk
TECHNOLOGIA OZE
Uwaga.
Spalanie biomasy w tradycyjnych kotłach wiąŜe się z
powstawaniem duŜej emisji zanieczyszczeń pyłowych,
dlatego zalecane jest stosowanie specjalnych konstrukcji
kotów biomasowych.
Na terenie Gminy Kudowa-Zdrój nie występują
wystarczająco duŜe oczyszczalnie ścieków oraz składowiska
odpadów, a co za tym idzie nie ma moŜliwości budowy
biogazowi z wykorzystaniem tego typu odpadów
organicznych.
Rolnictwo na terenie Gminy Kudowa-Zdrój nie jest mocno
rozwinięte (ok. 300 gospodarstw rolnych, o średniej
powierzchni ok. 4ha). W większych gospodarstwach rolnych
istnieje moŜliwość budowy biogazowi rolniczych,
wykorzystujących energię produkowaną z biogazu lokalnie na
potrzeby samego gospodarstwa.
ORIENTACYJNE KOSZTY
INWESTYCJI
POTENCJALNE
ŹRÓDŁA
DODATKOWEGO
FINANSOWANIA
8
Załączniki
1. Przykład analizy techniczno-ekonomicznej dla zastosowania pompy ciepła na potrzeby
ogrzewania pomieszczeń w domu jednorodzinnym – załączniki 1a i 1b (wydruki
z programu RETScreen).
2. Przykład analizy techniczno-ekonomicznej dla zastosowania układu solarnego podgrzewania
wody w domu jednorodzinnym – załączniki 2a, 2b,2c (wydruki z programu RETScreen).

projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło

Transkrypt

Podobne dokumenty

nr FS-7737/7/2016/SOS Faktura VAT

Kudowski Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z oo

Śmiertelny cios nożem

Prawa dziecka - Biblioteka w Szkole

Komunikacja interpersonalna

Mini Przewodnik - Polska Niezwykła

Prawa dziecka a normy obowiązujące w przedszkolu

Katarzyna Nowak, Internet zmienia region?!

Treść zarządzenia - plik pdf 33 kB