tekst wygłoszony przez dr Elżbietę Świątkowską

Czym się zasłużył doktor Antoni Troczewski, że tak został uhonorowany?
Dr Antoni Troczewski jest jedną z ważniejszych postaci w dziejach Kutna. Urodził się w
Łomży, lata szkolne, studia i początki kariery zawodowej spędził w Warszawie. W
październiku 1890 roku osiedlił się w Kutnie, objął funkcję lekarza w szpitalu św. Walentego.
Rozpoczął również współpracę z warszawskim czasopismem Głos, w którym umieszczał
artykuły dotyczące Kutna i jego mieszkańców. W jednym z artykułów napisał: "ludzie u nas,
poza sferą obowiązkowych zajęć albo się kłócą, albo grają w karty, nic więc dziwnego, że nie
mają czasu na zainteresowanie się sprawami natury ogólniejszej".
Antoni Troczewski był wzorem lekarza okresu pozytywizmu. Na inteligencję nakładał ważne
zadania, jej powierzał obowiązek przewodzenia narodowi w rozwoju społecznym i
ekonomicznym. Uważał, iż osoby wykształcone mają obowiązek pracy w kółkach rolniczych,
spółdzielniach, strażach ochotniczych, związkach młodzieżowych, mają także obowiązek
organizowania szkół dla dzieci i młodzieży, a dla dorosłych odczytów, pogadanek, teatrów
amatorskich i innych zespołów, które podnosiłyby poziom oświaty, kultury i świadomości
narodowej. Pisał: "... Musimy zbliżyć się do tego ludu z całą dobrą wolą i wiarą, wczuć się w
jego duszę, w jego potrzeby, stać się starszymi braćmi i doradcami zarówno w życiu
duchowym, jak i materialnym, dopomagać do osiągnięcia większej oświaty, zachęcać do
tworzenia instytucji kulturalno-oświatowych i społecznych i w tych instytucjach razem z nimi
pracować. I tu otwiera się szerokie pole dla inteligencji polskiej, zarówno ze starszej jak i
młodszej generacji..."
W ciągu kilku lat od przybycia do Kutna, dzięki jego inicjatywom, postępował wyraźny rozwój
elity miasta, do której zaliczała się miejscowa inteligencja, kadra urzędnicza oraz właściciele
powstających przedsiębiorstw przemysłowych i domów handlowych. Budziły się coraz
większe potrzeby kulturalne i oświatowe wśród mieszkańców. Antoni Troczewski zostaje
członkiem Ochotniczej Straży Pożarnej, jedynej w tym czasie organizacji w której mogli
zrzeszać się Polacy. W roku 1897 Towarzystwo Strażackie powierza Doktorowi funkcję
Prezesa Zarządu. Od samego początku swej działalności w Straży, wiele miejsca poświęcał na
uczenie i wychowywanie strażaków w duchu polskości. Upowszechniał książki i gazety,
prowadził rozmowy o sytuacji Polski i Polaków. Z biegiem czasu zyskiwał coraz więcej
zwolenników wśród młodej inteligencji i młodzieży rzemieślniczej. Starania całego Zarządu
pod jego kierownictwem, przynosiły osiągnięcia organizacyjne i gospodarcze. Po dwóch
latach pracy Doktor przedstawił inicjatywę budowy Domu Dochodowego dla Towarzystwa
Strażackiego, w którym miały się odbywać spotkania, szkolenia, występy teatrów, a także
bale i spotkania towarzyskie.. Budynek wybudowany w roku 1900, służy do dziś
mieszkańcom Kutna (dzisiejsze Centrum Teatru, Muzyki i Tańca przy ulicy Teatralnej). W
1896 roku zakłada Kółko Amatorskie, które wystawiło wiele przedstawień teatralnych.