Artykuł w wersji PDF - Pro-Test
Transkrypt
Artykuł w wersji PDF - Pro-Test
zdrowie i uroda ZANIM WYPIJESZ PESTYCYDY w zielonych herbatach WÊród 30 przebadanych zielonych herbat siedem zawiera∏o od wyraênych znacznych iloÊci szkodliwych pestycydów. Na szcz´Êcie osiem produktów pochodzàcych z upraw ekologicznych okaza∏o si´ praktycznie nie zanieczyszczonych. Po zbadaniu herbat owocowych (patrz nr 7-8/2006 „Âwiata Konsumenta”) niemiecka Fundacja Warentest postanowi∏a przyjrzeç si´ dok∏adniej równie˝ herbatom zielonym. Po ten coraz ch´tniej pity, równie˝ przez Polaków, napój si´gajà osoby, które dbajà o zdrowie. Du˝o mówi si´ przecie˝ o zbawiennym wp∏ywie zielonego naparu na nasz organizm. Ale tymczasem okazuje si´, ˝e jest spore prawdopodobieƒstwo, i˝ w zielonej herbacie, którà si´ w∏aÊnie delektujemy, znajdujà si´ du˝e iloÊci szkodliwych pestycydów – pozosta∏oÊci Êrodków ochrony roÊlin. Herbaty pod lupà Badaniu na zawartoÊç tych trucizn poddano 30 marek herbat zakupionych w Niemczech, pochodzàcych z ró˝nych upraw, w tym 10 z Japonii. W laboratorium zmierzono poziomy 440 ró˝nych pestycydów, które pozosta∏y w herbatach. Jaki by∏ wynik? Cztery herbaty by∏y wyraênie zanieczyszczone pestycydami, a trzy nawet bardzo silnie. Wyraênie zanieczyszczone oznacza, ˝e w przypadku jednego lub kilku pestycydów wykryte iloÊci przekraczajà 50% dopuszczalnego prawem limitu. W silnie zanieczyszczonych herbatach natomiast zawartoÊç któregoÊ z pestycydów przekracza∏a ten limit. Te herbaty nie powinny w ogóle znaleêç si´ w sprzeda˝y. Importer jednego z produktów, które w teÊcie wypad∏y najgorzej, zareagowa∏ od razu: herbata Gyokuro edle Tautropfen, zresztà najdro˝sza wÊród badanych (jej 100 g kosztowa∏o w przeliczeniu prawie 70 z∏!), zosta∏a przez niego natychmiast wycofana z obrotu. 20 pestycydów w jednej fili˝ance Co ciekawe, trzy najbardziej zanieczyszczone herbaty pochodzà z upraw w Japonii. W produktach tych nie tylko poziomy, ale równie˝ liczba wykrytych rodzajów pestycydów by∏a wyjàtkowo du˝a. Istny koktajl pestycydów, sk∏adajàcy si´ a˝ z 20 ró˝nych zwiàzków, z czego 12 przekracza∏o dopuszczalne limity, laboratorium wykry∏o w herbacie JFC Ooi Ocha Ryokucha „Itoen”. Herbaty, które 34  W I A T K O N S U M E N T A w r z e s i e ƒ 2 0 0 6 Zdrowie uplasowa∏y si´ tu˝ za nià w tym niechlubnym rankingu, mia∏y odpowiednio 13 i 14 ró˝nych pestycydów w swoim sk∏adzie. Zdrowsi z ka˝dym ∏ykiem? O zielonej herbacie s∏yszymy wiele dobrego. Czy rzeczywiÊcie jej picie wp∏ywa korzystnie na nasze zdrowie? Chroni przed rakiem? Na to, ˝e zielona herbata zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwory, wskazuje wiele badaƒ naukowych. Odpowiedzialne za takie antynowotworowe dzia∏anie sà zawarte w zielonej herbacie polifenole, do których nale˝à katechiny o nazwie epigallokatechine gallate (EGCG). Te, jako antyoksydanty, potrafià – przynajmniej w doÊwiadczalnej probówce – hamowaç wzrost komórek rakowych. Co stanie si´, kiedy wypijemy taki napar z pestycydów? Wp∏yw na nasz organizm poszczególnych zwiàzków stosowanych w Êrodkach ochrony roÊlin nie zosta∏ jeszcze dok∏adnie poznany. Lecz choç nie ma na niego wystarczajàcych dowodów naukowych, to instytucje zajmujàce si´ bezpieczeƒstwem konsumentów (np. Niemiecki Instytut ds. Oceny Ryzyka, BfR) ostrzegajà przed pestycydami w ˝ywnoÊci. W porównaniu z pierwszym testem zielonych herbat przeprowadzonym przez Fundacj´ Warentest w 1999 r. wyniki tegorocznego badania sà jednak mimo wszystko zdrowie i uroda ZANIM WYPIJESZ Chroni naczynia krwionoÊne? Oprócz bardzo dobrze zbadanych EGCG zielona herbata zawiera równie˝ wiele innych polifenoli, flawonoidów i katechin o dzia∏aniu antyoksydacyjnym. Co to oznacza dla naszego zdrowia? ˚e zwalczajà one wolne rodniki, które inicjujà niekorzystne przemiany zwiàzków t∏uszczowych w naczyniach krwionoÊnych. W ten sposób sk∏adniki zielonej herbaty, jeÊli tylko pijemy jà regularnie, chronià mi´dzy innymi nasze naczynia krwionoÊne przed zmianami mia˝d˝ycowymi i arteriosklerozà. Hamuje stany zapalne? Flawonoidy, katechiny, a tak˝e zawarta w zielonej herbacie w sporych iloÊciach witamina C rzeczywiÊcie mogà hamowaç infekcje i stany zapalne oraz zwi´kszaç odpornoÊç organizmu. Majà te˝ zapobiegaç silnym biegunkom, nawet tym b´dàcym rezultatem zatrucia salmonellà. Przeciwdzia∏a starzeniu si´? Wysokie spo˝ycie zielonej, ale te˝ i czarnej herbaty, ma korzystny wp∏yw na neuroprzekaêniki w mózgu – wynika za badaƒ naukowych. Uczeni dowiedli równie˝, ˝e picie herbaty chroni w pewnym stopniu przed demencjà i chorobà Alzheimera. Chroni z´by? Zielona herbata hamuje rozk∏adanie skrobi na glukoz´ w jamie ustnej. Tym samym pozbawia po˝ywki bakterie powodujàce próchnic´. Równie˝ to dzia∏anie zawdzi´czamy polifenolom zawartym w zielonej herbacie. Z kolei fluor, który tak˝e si´ w niej znajduje, chroni szkliwo z´bów, wzmacniajàc je.  W I A T lepsze. Wtedy spoÊród 68 herbat ponad po∏owa by∏a silnie zanieczyszczona pestycydami, a tylko siedem nie zawiera∏o tych zwiàzków w ogóle. Mimo ˝e dziÊ dzi´ki nowym metodom badawczym mo˝emy zidentyfikowaç w herbatach o blisko 200 rodzajów pestycydów wi´cej, to okaza∏o si´, ˝e spoÊród 30 testowanych produktów tylko trzy by∏y silnie zanieczyszczone. W oÊmiu herbatach pestycydów nie by∏o natomiast w ogóle. W szeÊciu z kolei wykryto bardzo znikome iloÊci pestycydów – tak znikome, ˝e byç mo˝e nie pochodzà one wcale ze Êrodków ochrony roÊlin, tylko przedosta∏y si´ do herbat ze Êrodowiska. K O N S U M E N T A w r z e s i e ƒ 2 0 0 6 35 zdrowie i uroda Matka wszystkich herbat Wszystko kr´ci si´ wokó∏ Camellia sinensis. Niewa˝ne, czy pijemy herbat´ czarnà czy zielonà – ka˝da powsta∏a z jednej i tej samej roÊliny. Matkà wszyskich herbat jest drzewo herbaciane – Camellia sinensis. Skàd bierze si´ herbata? Herbata to wiecznie zielony krzew lub drzewo. Ma ciemne, skórzaste listki oraz bia∏e lub ró˝owe, wonne kwiaty i ma∏e owoce-torebki. Ale herbata powstaje z liÊci. Te zbierane sà r´cznie, jeÊli majà zamieniç si´ w herbat´ dobrego gatunku. Czarna czy zielona? Decyzja zapada ju˝ po zebraniu liÊci. Aby powsta∏a herbata czarna, po tym, jak liÊcie zwi´dnà, zgniata si´ je w specjalnych maszynach, które je skr´cajà. W ten sposób rozpoczyna si´ wa˝ny w przypadku herbaty czarnej proces utleniania: z liÊci wydziela si´ sok, który ∏àczy si´ z tlenem i powoduje fermentacj´. LiÊcie ciemniejà. Herbatà tylko cz´Êciowo sfermentowanà jest pochodzàca z Chin Oolong. Zielona herbata. Po tym, jak liÊcie zwi´dnà, nie sà skr´cane, lecz parzone lub pra˝one. Zapobiega to ich fermentowaniu. Herbata zachowuje swojà zielonà barw´ i – co istotne – wi´kszoÊç dobroczynnych polifenoli. Skàd pochodzi zielona herbata? Tradycja zielonej herbaty wywodzi si´ z Chin i Japonii. Póêniej zacz´to jà produkowaç równie˝ w Indiach i Sri Lance. Zarówno pochodzenie, miejsce upraw, gleba, czas i sposób zbiorów decydujà o jakoÊci i specyficznym aromacie herbaty zarówno czarnej, jak i zielonej. Smak. Teanina – to zwiàzek, który w znacznym stopniu jest odpowiedzialny za aromat zielonej herbaty. Lecz ró˝norodnoÊç nut smakowych herbat jest ogromna: od nuty Êwie˝ej trawy przez nut´ lekko s∏odkawà po palonà gorzkà. W Chinach najbardziej ceni si´ herbaty nutach zio∏owo-palonych, w Japonii – nucie Êwie˝ej trawy. Dzia∏anie. Teanina daje nie tylko smak herbaty. Oddzia∏uje tez na centralny uk∏ad nerwowy – uspokaja. Mimo to herbata zielona dzia∏a na nasz organizm pobudzajàco. Sprawcà tego jest, podobnie jak w przypadku herbaty czarnej, teina (czyli herbaciana kofeina). Teina. Podczas gdy kofeina spo˝yta z kawà od razu pobudza, teina dzia∏a znacznie ∏agodniej, ale za to jej dzia∏anie utrzymuje si´ d∏u˝ej. Herbata zielona zawiera nieco mniej teiny ni˝ czarna. Pami´tajmy jednak, ˝e jedna fili˝anka herbaty (200 ml) to 40 mg kofeiny, czyli mniej wi´cej o po∏ow´ mniej ni˝ fili˝anka kawy. Przygotowywanie a Do fili˝anki wsypujemy ∏y˝eczk´ herbaty, choç w przypadku herbaty zielonej mo˝e to byç zbyt du˝o – jeÊli herbata jest dla nas zbyt cierpka, sypmy jej mniej. a Zielonej herbaty nie wolno zalewaç wrzàtkiem. Po zagotowaniu wody poczekajmy, a˝ ostygnie do oko∏o 60, a maksymalnie 90ºC. a W zale˝noÊci od czasu parzenia mo˝emy uzyskaç napój, który b´dzie w ró˝ny sposób dzia∏a∏ na nasz organizm. Napar b´dzie pobudzajàcy i orzeêwiajàcy, jeÊli odczekamy od 30 sekund do trzech minut, w zale˝noÊci od gatunku herbaty. Je˝eli czas parzenia b´dzie d∏u˝szy, uzyskamy napój odpr´˝ajàcy i uspokajajàcy. Jak to si´ dzieje? Otó˝ w pierwszych minutach naciàgania, z herbaty przedostaje si´ do naparu prawie ca∏a zawartoÊç teiny (czyli herbacianej kofeiny). Dopiero w nast´pnych minutach z listków uwalniajà si´ garbniki, które z kolei wià˝à kofein´. Herbata zaparzana d∏u˝ej ma bardzo niewiele kofeiny i mo˝na jà piç nawet przed snem. a Dobre gatunki zielonej herbaty mo˝na zalewaç kilkukrotnie. Kolejne napary b´dà ju˝ ∏agodniejsze, bo wi´kszoÊç kofeiny przedostanie si´ do pierwszego. Takie delikatne napary sà dobre dla osób cierpiàcych na choroby przewodu pokarmowego. a Do zaparzania herbaty zawsze u˝ywajmy smacznej wody. To w∏aÊnie od wody w du˝ej mierze zale˝y smak herbaty. Najlepsza jest woda mi´kka. Wod´, która zawiera du˝o chloru, najlepiej gotowaç bez przykrywki – dzi´ki temu cz´Êç chloru b´dzie mog∏a si´ ulotniç. 36  W I A T K O N S U M E N T A w r z e s i e ƒ 2 0 0 6 po zielonych herbatach Herbaty zielone z Japonii Sencha: W tym narodowym napoju Japoƒczyków mo˝na wyczuç Êwie˝à nut´ trawy i delikatny aromat. Kukicha: Delikatny napój uzyskiwany z p´dów. Zawiera bardzo ma∏o kofeiny, jest delikatny i Êwie˝y. Bancha: Herbata na co dzieƒ. Ma ma∏o kofeiny oraz trawiasty posmak. Guyokuro: Musi rosnàç w cieniu, zbiera si´ jà tylko wiosnà. W smaku jest mocna. To bardzo dobra, ale i bardzo droga herbata japoƒska. zdrowie i uroda Przewodnik Matcha: Herbata, która dojrzewa∏a w cieniu, zmielona na proszek. Stosowana podczas japoƒskiej ceremonii parzenia herbaty. Herbaty zielone z Chin Gunpowder: Jej listki sà zwijane w kuleczki, przypominajàce proch strzelniczy (stàd jej nazwa). Smak ma mocny, cierpki i Êwie˝y. Chun Mee: Cierpka i o lekko palonej nucie. Zbierana gównie w sierpniu. Pai Mu Tan: Wytwarzana z nierozwini´tych listków pokrytych srebrnobia∏ym puszkiem, stàd te˝ zwana bia∏a herbatà. W smaku delikatna. DoÊç droga, lecz zawiera bardzo du˝o polifenoli. Herbaty zielone z Indii Darjeeling: Owocowo-Êwie˝y napar z po∏udniowych zboczy Himalajów. Assam: O doÊç cierpkim aromacie i miodowo-˝ó∏tym naparze. Nadaje si´ te˝ do zalewania twardà wodà. Herbaty z Japonii lepsze ekologiczne Trzy najgorsze herbaty w teÊcie – wszystkie te, w których zawartoÊç pestycydów przekracza dopuszczalne prawem granice – pochodzà z upraw w Japonii. Czy powinniÊmy wi´c unikaç herbat z tego rejonu? Niekoniecznie. Ale pod warunkiem, ˝e wybieramy herbaty z upraw ekologicznych. Jak si´ bowiem okaza∏o, szeÊç produktów, które uplasowa∏y si´ na czo∏owych miejscach w rankingu, to herbaty równie˝ z Japonii, tyle ˝e opatrzone znaczkiem „bio”. ne produkty albo nie zawiera∏y pestycydów w ogóle, albo mia∏y ich tak znikome iloÊci, ˝e spe∏nia∏y rygorystyczne normy dotyczàce produktów ekologicznych. W ˝adnym wypadku nie ma co wpadaç w panik´, nawet jeÊli pijemy herbaty z konwencjonalnych, a nie ekologicznych upraw. Nie wszystkie pestycydy z herbaty làdujà bowiem automatycznie w naszej fili˝ance. Badanie jednej z silnie zanieczyszczonych herbat pokaza∏o, ˝e tylko cz´Êç pestycydów – tych rozpuszczalnych w wodzie – znalaz∏a si´ równie˝ w naparze przyrzàdzonym z tej herbaty. Jaki wniosek p∏ynie z testu? ˚e generalnie mo˝emy zaufaç herbatom zielonym z upraw ekologicznych. Te bada W I A T Joanna Wosiƒska K O N S U M E N T A w r z e s i e ƒ 2 0 0 6 37