Warszawa, dn

Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji
Warszawa, 19 kwietnia 2006 r.
KIGEiT/352/04/2006
Pani Anna Streżyńska
Podsekretarz Stanu
Ministerstwo Transportu i
Budownictwa
W nawiązaniu do otrzymanego dokumentu "Założenia projektu ustawy w sprawie przeznaczenia
opłat koncesyjnych za udzielenie koncesji na świadczenie usług telekomunikacyjnych według
europejskiego standardu telekomunikacyjnego UMTS, na inwestycje telekomunikacyjne na
obszarach wiejskich." przygotowanego przez Ministerstwo Transportu i Budownictwa, Krajowa
Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji, zwraca się z uprzejmą prośbą o uwzględnienie
prezentowanego poniżej stanowiska Izby w przedmiotowej sprawie.
Podsumowanie
Po starannej analizie przedstawionych w przedmiotowym dokumencie propozycji, wykonaniu
dodatkowych analiz i kalkulacji sądzimy, iż:
1. Inicjatywa konwersji opłat koncesyjnych UMTS dokonywanych przez operatorów
zasiedziałych zgodnie z ustalonym harmonogramem do roku 2022 na jednorazową
płatność dokonaną w roku 2007 jest racjonalna, uzasadniona i – jeżeli zostanie
przeprowadzona z zachowaniem zasad kalkulacji ekonomicznej i dbałości o interes
Państwa – może istotnie przyczynić się do rozwoju społeczeństwa informacyjnego na
słabiej rozwiniętych obszarach w Polsce.
2. Warunki, które musza zostać zachowane, by proponowana regulacja odniosła pożądany
skutek, to:
a. Staranna kalkulacja wielkości opłaty skumulowanej w roku 2007 na
podstawie bieżącej wartości netto (NPV – net present value) strumienia
przyszłych płatności, jakie według dzisiejszego harmonogramu pozostają do
spłacenia operatorom.
b. Staranne zagospodarowanie środków pozyskanych z opłaty skumulowanej w
sposób
zapewniający
maksymalną
realizację
celów
programu
prorozwojowego, z uwzględnieniem precyzyjnego adresowania środków,
rygorystycznej kontroli ich wydatkowania, budowaniem pozycji negocjacyjnej
względem dostawców technologii i zapewnienia długookresowych korzyści
ludności będącej faktycznym beneficjentem programu.
3. Według naszych obliczeń płatność skumulowana w roku 2007 powinna wynieść
minimum 150,6 mln EUR dla każdego z operatorów. Ewentualne rozłożenie opłaty
skumulowanej na raty musi – uwzględniając efekt wartości pieniądza w czasie –
prowadzić do podwyższenia nominalnej sumy rat powyżej poziomu 150,6 mln EUR.
4. Według naszej opinii, bazującej na znajomości rynku i kosztach technologii dostępowych
do sieci, proponowany sposób rozdysponowania środków może okazać się
nieefektywny, a ponadto może przyczynić się do tworzenia lokalnych monopoli
dostawców usług internetowych.
ul. Stępińska 22/30, 00-739 Warszawa, tel.:+48 22 8510309, 8406522, fax:+48 22 8510300, e-mail:[email protected]
http://www.kigeit.org.pl NIP 526-00-29-121 Konto: PBH S.A. Oddział Warszawa nr 35 10600076 0000401040117879
Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji
5. Proponujemy alternatywny sposób wykorzystania środków – podmiot specjalnego
przeznaczenia (SPV) o charakterze infrastrukturalnym, który nie tylko spełnia cele
programu, ale i może generować dla Państwa w każdym roku działalności przychody.
pozwalające utrzymać ten podmiot i być może sfinansować w pewnym zakresie jego
rozwój,
Uwagi szczegółowe
1. Konstrukcja modelu finansowego strumienia spłat
• Analiza została przeprowadzona według. metodologii wyceny scenariuszy strategicznych
w oparciu o analizę wartości skumulowanej zdyskontowanych przepływów pieniężnych
dla każdego scenariusza.
• Scenariusz bazowy to obecnie obowiązujący harmonogram spłaty rat opłaty koncesyjnej
UMTS przez zasiedziałych operatorów mobilnych w Polsce.
• Scenariusz alternatywny to konwersja należnych opłat na jedną, skumulowaną opłatę
dokonywaną w roku bazowym.
• Rok bazowy (rok, którego numer w analizie to „0” i dla którego czynnik dyskontujący
wynosi „1”), to rok 2007 – pierwszy rok w którym możliwe są zmiany względem
obowiązującego w tej chwili scenariusza bazowego.
• Lata do 2006 włącznie traktowane są jako zaszłe i nie wpływają na porównanie
scenariuszy między sobą.
• Horyzont czasowy analizy to lata 2007-2022, a więc okres spłat rat opłat koncesyjnych
UMTS przez operatorów zasiedziałych.
• Stopa dyskontowa w ujęciu rocznym wynosi 12,75%, a więc jest równa szacunkowemu
średniemu ważonemu kosztowi kapitału (WACC) charakterystycznemu dla
środkowoeuropejskich operatorów mobilnych. Taka wartość będzie najprawdopodobniej
wykorzystywana przez operatorów zasiedziałych przy analizie propozycji rządowej.
Wartość ta została skonsultowana z zespołem ekspertów firmy Ernst & Young.
• Nominalna wartość spłat pozostałych do uiszczenia do roku 2022 przez każdego z
operatorów to 360 mln EUR. Średnia roczna spłata w latach 2007-2022 to 22,5 mln EUR.
• Suma zdyskontowanych wartości tych spłat dla każdego z operatorów to 150,6 mln EUR
w roku 2007 przy rocznej stopie dyskontowej 12,75%.
2. Analiza krytyczna proponowanego sposobu wydatkowania środków
Istnieje obawa, iż rozproszenie zgromadzonych środków w rozumieniu zarówno podmiotu
wydatkującego (gminy zamiast administracji centralnej), jak i przedmiotu zakupu (różne
technologie, wzajemnie niekompatybilne, przestarzałe lub ryzykowne) doprowadzi do:
1. rozproszenia siły nabywczej, osłabienia pozycji negocjacyjnej względem dostawców
(sprzętu, materiałów, usług) i w konsekwencji do podwyższenia jednostkowej ceny
pojemności tworzonej infrastruktury.
2. Kierowania środków na cele nie realizujące w sposób maksymalnie efektywny celów
programu. Przykładem niech będzie porównanie kosztów dotarcia z edukacją
elektroniczną do jednego ucznia w przypadku (a) budowy szkolnej pracowni
internetowej czynnej cały dzień i (b) wyposażenia uczniów w komputery klasy notebook
PC. Obie te inicjatywy mieszczą się w obecnych ramach inicjatywy Ministerstwa.
3. Utrudnień w kontroli procesów zachodzących w ramach programu z racji ich
rozproszenia i potencjalnego tworzenia się lokalnych grup interesów wokół procesu
wydatkowania środków w ramach programu, a więc do ograniczania konkurencji na
lokalnych rynkach (tworzenia lokalnych monopoli) de facto przy wsparciu Państwa.
2
Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji
4. W przypadku finansowania inwestycji na rzecz placówek edukacyjnych w konkretnych
lokalizacjach, istotny problem tkwi w określeniu, w jakiej wysokości inwestycja
związana jest z przyłączeniem danego obiektu, a w jakiej jest stworzeniem
potencjału przyłączenia dla wszystkich pozostałych użytkowników. Jest to
szczególnie ważne w przypadku technologii bezprzewodowych, w których urządzenia
nadawcze umożliwiają obsługę większej liczby abonentów. Technologie
bezprzewodowe, ze względu na niższe koszty inwestycji, wydają się być znacznie
lepszym sposobem zapewnienia dostępu użytkownikom końcowych do usług
telekomunikacyjnych na stosunkowo mało atrakcyjnych inwestycyjnie obszarach, niż
bardzo kosztowne w zakresie tzw. „ostatniej mili” technologie przewodowe. Gdyby
podzielić koncepcję przedstawioną w założeniach przez MTiB, iż beneficjentami
programu mają być wyłącznie określone podmioty na danym terenie (głownie placówki
edukacyjne), powstanie konieczność prowadzenia przez operatorów przyłączających te
podmioty kalkulacji kosztów dla tej działalności. Pomijając długotrwałość procesu
zatwierdzania przez regulatora i wdrażania przez operatora opisu kalkulacji kosztów,
który byłby w takim przypadku niezbędny, pojawiłyby się zupełnie niepotrzebne koszty
prowadzenia i kontroli tej kalkulacji po stronie regulatora i operatora, którymi w znacznej
mierze obciążani byliby użytkownicy końcowi.
3. Sugerowane rozwiązanie alternatywne
Proponujemy, zamiast zdecentralizowanego wydatkowania środków, skoncentrowanie ich na
jednym przedsięwzięciu infrastrukturalnym, w które Państwo zaangażuje się bezpośrednio
(tworząc specjalną jednostkę administracji lub poszerzając zakres zadań istniejącej już jednostki)
lub pośrednio (tworząc podmiot specjalnego przeznaczenia – SPV, special purpose vehicle).
Podstawową rolą tego podmiotu byłoby pełnienie roli inwestora i właściciela infrastruktury. Do
celów utrzymania i obsługi bieżącej sieci (zarządzanie, rozliczanie usług, obsługa
użytkowników) wykorzystywane byłyby wyłaniane w przetargach lokalne (regionalne)
wyspecjalizowane podmioty. Takie rozwiązanie zapewnia kontrolę publiczną nad majątkiem
powstałym ze środków publicznych, bez tworzenia kolejnej nieefektywnej struktury z
przerostem zatrudnienia (realizacja idei taniego państwa).
Podmiot-właściciel infrastruktury przeznaczyłby pozyskane środki na budowę (zapewnienie)
bezprzewodowej sieci dostępowej w określonym standardzie (np. UMTS, rodzina standardów
WiMAX, DVB-RCT), pokrywając swym zasięgiem obszary słabiej zaludnione, bądź też
przynajmniej podstawowej infrastruktury telekomunikacyjnej dla tego rodzaju sieci – masztów,
na których każdy z operatorów instalowałby własne urządzenia nadawczo-odbiorcze, oraz
dochodzącej do masztów przewodowej sieci szkieletowej. Istotą jego działania byłaby hurtowa
sprzedaż dostępu do infrastruktury operatorom w oparciu o tę sieć, na zasadach równych dla
wszystkich zainteresowanych w oparciu o ustalony cennik (celem podmiotu nie byłby zysk).
Podmiot ten nie świadczyłby usług bezpośrednio użytkownikowi końcowemu, nie zachodziła by
zatem sytuacja nierównego traktowania podmiotów – wynik subsydiowania (infrastruktura
publiczna) byłby udostępniony wszystkim graczom rynkowym, małym i dużym, na
jednakowych zasadach. Takie rozwiązanie służyłoby zatem zwiększaniu konkurencyjności i
udostępnieniu usług w szerokim zakresie.
Podkreślić należy, iż budowa przez podmiot publiczny infrastruktury dla sieci bezprzewodowych
nie musi oznaczać tworzenia jej od podstaw w ścisłym tego słowa znaczeniu. W grę wchodzi
również wykorzystanie istniejącej infrastruktury (masztów i łączy) z prawem dalszego jej
udostępnienia operatorom, którzy będą świadczyć usługi użytkownikom końcowym. Poza
głównym celem restrukturyzacji, jakim jest zapewnienie słabo rozwiniętym obszarom dostępu
do nowoczesnych usług telekomunikacyjnych, w szczególności dostępu do szerokopasmowej
transmisji danych, proponowany przez KIGEiT model pozwoliłby również efektywniej
3
Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji
wykorzystać istniejącą już, a nie w pełni wykorzystaną infrastrukturę na terenach objętych
programem. Z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić bowiem można, iż bez zaangażowania
Państwa komercyjne udostępnienie tej infrastruktury przez jej dysponentów operatorom, którzy
świadczyć będą usługi detaliczne, nie byłoby możliwe.
Bezprzewodowy dostęp do sieci transmisyjnej był już wielokrotnie wykorzystywany w krajach
Unii Europejskiej do zapewniania „ostatniej mili” podłączenia na obszarach o niskiej gęstości
zaludnienia, gdzie tradycyjne technologie okazywały się niemożliwe do wdrożenia na zasadach
komercyjnych, a bariera kapitałowa dla stworzenia powszechnej infrastruktury dostępu
bezprzewodowego – zbyt wysoka.
4. Konstrukcja modelu finansowego spółki SPV
Do określenia potencjalnych korzyści Państwa z prowadzenia działalności infrastrukturalnej
przyjęto szacunkowy wskaźnik zwrotu z kapitału zaangażowanego dla środkowoeuropejskich
operatorów telekomunikacyjnych w obszarze sieci bezprzewodowych na poziomie 12,75%.
Oznacza to, że przedsięwzięcie, w które Państwo zaangażuje ok. 450 mln EUR pozyskane z
konwersji opłat koncesyjnych UMTS, powinno generować dla Państwa jako właściciela
kapitału, średnio ok. 230 mln PLN dodatnich przepływów pieniężnych rocznie.
(450 mln EUR x 12,75% WACC x 4,00 PLN/EUR = 229,5 mln PLN)
Wskaźnik ten w rzeczywistości może okazać się niższy, biorąc pod uwagę stosunkowo niską
atrakcyjność ekonomiczną terenów na których działalność spółki miałaby być realizowana.
5. Kryteria oceny propozycji rozwiązań wydatkowania pozyskanych środków
Punktem wyjścia do sformułowanej propozycji było określenie kryteriów, jakie musi spełniać:
Kryterium – cel nadrzędny:
1. Realna zdolność do likwidacji „digital divide” na obszarach objętych programem, w
długim okresie i w sposób efektywny kosztowo dla użytkowników końcowych.
Kryteria szczegółowe:
2. Zdolność do dostarczenia wszystkich korzyści społeczeństwa informacyjnego do
obszarów słabiej rozwiniętych (telefonia stacjonarna i mobilna, szybka transmisja
danych, nowoczesne usługi dodane). Wiadomo, że pewne usługi (WiMAX, UMTS)
NIGDY nie trafią np. na obszary o słabym stopniu zurbanizowania na zasadach
komercyjnych.
3. Dotarcie do społeczności (np. wsi, miasteczka), nie zaś do instytucji (urząd, szkoła,
biblioteka). Celem musi być pokrycie siecią dostępową określonego obszaru a nie
pojedynczych, wyspowych punktów.
4. Zdolność wsparcia nadzwyczajnych zastosowań telekomunikacji (zapasowa sieć
łączności na wypadek klęsk żywiołowych – redundancja, łączność dla służb
ratowniczych, etc.)
5. Zdolność do efektywnego działania w długim okresie (samoutrzymanie się bez
konieczności ciągłego dopłacania do prowadzenia działalności), likwidacja ryzyka
tworzenia monopolu za państwowe pieniądze (rozwiązanie regulacyjne i zapewnienie
konkurencji w telekomunikacji na obszarach słabiej rozwiniętych, eliminacja sytuacji, w
której tylko jeden z obecnych podmiotów na rynku – np. budujący infrastrukturę czy
jeden lokalny operator – przechwytuje korzyści z dystrybucji środków w ramach
programu)
4
Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji
6. Możliwość wykorzystania najlepszych praktyk, w tym doświadczeń wiodących
operatorów oraz pilotowych inicjatyw samorządowych realizowanych w kraju i za
granicą, do poprawy efektywności programu.
7. Atrakcyjność dla graczy rynkowych, by zaangażowali się w przedsięwzięcie, a przy tym
maksymalna efektywność z perspektywy finansów Państwa.
Według naszego rozeznania, proponowane rozwiązanie spełnia powyższe kryteria.
Prezes Zarządu KIGEiT
Stefan Kamiński
5